ORZECZNICTWO APELACJI WROCŁAWSKIEJ

Transkrypt

1 ORZECZNICTWO APELACJI WROCŁAWSKIEJ BIULETYN SĄDU APELACYJNEGO WE WROCŁAWIU ROK MMVIII NR 4 (8)

2 R e d a k c j a i o p r a c o w a n i e : Przewodniczący II Wydziału Karnego Sędzia Sądu Apelacyjnego W o j c i e c h K o c i u b i ń s k i Wiceprezes Sądu Apelacyjnego Sędzia Sądu Apelacyjnego M a ł g o r z a t a B o h u n doktorant na Uniwersytecie Wrocławskim J a k u b B a ś c i u k asystent sędziego w Sądzie Apelacyjnym we Wrocławiu K a z i m i e r z J. L e ż a k P r o j e k t o k ł a d k i : Kazimierz J. Leżak S k ł a d i ł a m a n i e k o m p u t e r o w e Jakub Baściuk i Kazimierz J. Leżak S ą d A p e l a c y j n y w e W r o c ł a w i u ul. Energetyczna 4, Wrocław tel. (71) , fax (71) biuletyn@wroclaw.sa.gov.pl www:

3 S P I S T R E Ś C I ZESTAWIENIE ARTYKUŁÓW...5 PRAWO CYWILNE... 7 PRAWO CYWILNE MATERIALNE...7 KODEKS CYWILNY Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 24 lipca 2008 r. (sygn. akt I ACa 1150/06) Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 5 czerwca 2008 r. (sygn. akt I ACa 434/08) INNE USTAWY Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 23 czerwca (sygn. akt I ACa 456/08)...23 Ustawa z dnia 28 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 30 maja 2008 r. (sygn. akt I ACa 371/08)...33 PRAWO KARNE PRAWO KARNE MATERIALNE CZĘŚĆ OGÓLNA...50 formy popełnienia przestępstwa Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 7 listopada 2007 r. (sygn. akt II AKa 328/07)...50 środki związane z poddaniem sprawcy próbie Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 12 października 2007 r. (sygn. akt II AKzw 754/07) CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA...60 przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 17 października 2007 r. (sygn. akt II AKa 277/07)...60 przestępstwa przeciwko działaności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 3 października 2007 r. (sygn. akt II AKa 200/07) PRAWO KARNE PROCESOWE...73 postępowanie przed sądem pierwszej instancji Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 12 września 2007 r. (sygn. akt II AKa 26/07) Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 11 października 2007 r. (sygn. akt II AKz 527/07) Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 16 listopada 2007 r. (sygn. akt II AKzw 885/07) Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 23 października 2007 r. (sygn. akt II Aka 290/07)

4 122. Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 30 października 2007 r. (sygn. akt II AKz 577/07)...93 postępowanie przed sądem odwoławczym Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 23 października 2007 r. (sygn. akt II AKa 293/07) postępowanie z innych ustaw szczególnych Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 5 grudnia 2007 r. (sygn. akt II AKz 653/07) PRAWO PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 18 września 2008 r. (sygn. akt III AUa 1138/08) Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 25 września 2008 r. (sygn. akt III AUa 1185/08)

5 Z E S T A W I E N I E A R T Y K U Ł Ó W prawo cywilne art. 23 k.c... 7 art. 24 k.c... 7 art. 405 k.c art. 448 k.c... 7 art. 321 k.p.c art. 79 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych art. 12 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 28 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe...33 prawo karne art. 12 k.k...73 art. 15 k.k...50 art i 2 k.k...57 art pkt 1 k.k...60 art k.k...73 art k.k...60 art k.k...68 art k.k art pkt 7 k.p.k...73 art. 36 k.p.k...89 art. 140 k.p.k...91 art. 174 k.p.k...92 art. 300 k.p.k...92 art k.p.k art k.p.k art i 2 k.p.k...89 art. 1 2 k.k.w art. 59 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii...73 art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. b Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo Bankowe art. 106 c Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo Bankowe art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności...92 prawo pracy art. 29 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

6 art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych art. 21 ust. 1 Ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym art. 169g ust. 1 Ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym

7 P R A W O C Y W I L N E P R A W O C Y W I L N E M A T E R I A L N E K O D E K S C Y W I L N Y c z ę ś ć o g ó l n a 110. art. 23 k.c, art 24 k.c., art. 448 k.c. Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 24 lipca 2008 r. (sygn. akt I ACa 1150/06) I. W przypadku naruszenia dóbr osobistych bezprawnym działaniem sprawcy pokrzywdzonemu przede wszystkim przysługują środki o charakterze niemajątkowym przewidziane w art. 24 kc, a w przypadku gdy działanie naruszyciela jest także zawinione środki o charakterze majątkowym o których stanowi art. 448 kc. Obydwa roszczenia mają charakter samodzielny i pokrzywdzonemu przysługuje prawo ich wyboru, ale sądowi pozostawiona jest ocena celowości przyznania ochrony w żądanej formie, jego adekwatności do rodzaju naruszonego dobra, a przede wszystkim rozmiaru doznanej krzywdy. II. Przy żądaniu przyznania odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonego podstawowym kryterium oceny sądu winien być rozmiar ujemnych następstw w sferze psychicznej pokrzywdzonego bowiem celem przyznania ochrony w formie majątkowej jest zrekompensowanie i złagodzenie doznanej krzywdy moralnej. Z tych przyczyn sąd jest zobowiązany ustalić zakres cierpień pokrzywdzonego, a przy ocenie tej przesłanki nie może abstrahować od wszystkich okoliczności towarzyszących powstaniu krzywdy. Znikomość ujemnych następstw może być podstawą oddalenia powództwa o przyznanie zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonego. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2008 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy z powództwa Anety S. przeciwko Akademii Medycznej we W. o ochronę dóbr osobistych na skutek apelacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego we W. z dnia 6 czerwca 2006 r. sygn. akt I C 1285/05 I. zmienił zaskarżony wyrok w pkt I w ten sposób, że powództwo oddalił oraz w pkt IV w ten sposób, że kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa i odstąpił od obciążenia powódki kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej; II. odstąpił od obciążenia powódki kosztami postępowania apelacyjnego

8 U z a s a d n i e n i e Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy we W. zasądził od strony pozwanej Akademii Medycznej we W. na rzecz powódki Anety S. kwotę zł. oddalając dalej idące powództwo. Powódka w pozwie domagała się nakazania stronie pozwanej opublikowania w GAZECIE W. i GAZECIE L. oświadczenia o treści : "Pozwana- Akademia Medyczna - Katedra i Zakład Medycy Sądowej we W. przeprasza rodziców zmarłego Andrzeja Krzysztofa S. za nieprawdziwe informacje, że zwłoki ich synka po sekcji zwłok, wykonanej w dniu r. w AM-ZMS we W., wróciły przygotowane do godnego pogrzebu, ponieważ w stanie faktycznym były nieprzygotowane do pogrzebu, niepozszywane i w kawałkach z winy pracowników AM- ZMS" oraz domagała się zasądzenia na swoją rzecz kwoty zł. tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W uzasadnieniu powódka podniosła, że kłamliwymi wypowiedziami dr Jerzego K. - pracownika strony pozwanej, które opublikowane zostały w artykule GAZETY L. z dnia r. w artykule "Nie nasz synek" naruszone zostały jej dobra osobiste, utraciła w oczach opinii publicznej cześć i honor. W trakcie procesu powódka wskazała na jeszcze dwa zdarzenia będące podstawą żądanego zadośćuczynienia pieniężnego. W piśmie z dnia r. podniosła, iż istotą sporu jest to, iż zwłoki przekazane zostały przez stronę pozwaną niepozszywane zawinięte w brudną pieluchę, a słuchana w charakterze strony podała, iż jakkolwiek w publikacji naruszono jej godność i dobre imię zarzucając kłamstwo, to swoich roszczeń dochodzi także w związku z konsekwencjami jakie wyniknęły po wydaniu przez lekarzy strony pozwanej opinii co do przyczyn zgonu dziecka, bowiem gdyby nie wyniki sekcji zwłok nie byłoby sprawy karnej męża powódki. Strona pozwana wnosiła o oddalenie powództwa podnosząc, że przeprowadzone sądowo-lekarskie oględziny zwłok Andrzeja S. a wykonane zostały na zlecenie prokuratury wobec podejrzenia przestępczego spowodowania śmierci dziecka i po przeprowadzonej sekcji szczątki owinięte zostały w tkaninę i tak przekazane do prosektorium, a zezwolenie na pochówek wydał prokurator prowadzący postępowanie przez co zachowania pracowników strony pozwanej nie noszą znamion bezprawności. Nadto podniosła, iż dr Jerzy. K. nie jest rzecznikiem strony pozwanej, a więc nie mógł wypowiadać się w imieniu Akademii Medycznej. Sąd pierwszej instancji ustalił, że syn powódki Andrzej S. ur r., zmarł w dniu r. w szpitalu w L. Już w dniu r., w chwili przyjęcia do szpitala, wszczęte zostało śledztwo w sprawie spowodowania u dziecka ciężkiego uszkodzenia ciała. Postanowieniem Prokuratury Rejonowej w G. z dnia r. zlecono Zakładowi - 8 -

9 Medycyny Sądowej Akademii Medycznej we W. sporządzenie opinii na okoliczność rodzaju i mechanizmu powstania obrażeń u małoletniego i przyczyn jego zgonu. W toku przeprowadzonej sekcji zwłok dr Jerzy K. dokonał cięć sekcyjnych na wysokości brwi i dna tylnego dołu czaszki oraz otwarcia jamy brzusznej i klatki piersiowej oraz zabezpieczył dla celów prowadzonego postępowania karnego skórę powłok miękkich czaszki i kości sklepienia. Po przeprowadzonej sekcji niepozszywane zwłoki owinięte zostały w białą tkaninę i przekazane w ten sposób od pochówku. W dniu r. pracownik prosektorium w G. z własnej inicjatywy dokonał zszycia zwłok. W czasie pogrzebu w dniu r. rodzina zakwestionowała tożsamość dziecka skutkiem czego na wniosek rodziców Prokuratura Rejonowa w G. zleciła wykonanie badań DNA, które potwierdziły zgodność genetyczną pobranych ze zwłok wycinków i materiału genetycznego pochodzącego od matki dziecka Anety S. W dniu r. Aneta i Andrzej małż. S. złożyli zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej w G. przeciwko Akademii Medycznej o popełnieniu przestępstwa znieważenia zwłok ich syna Andrzeja poprzez wydanie ich, po przeprowadzonej sekcji zwłok, w stanie niepozszywanym. Postanowieniem z dnia r. prokurator odmówił wszczęcia dochodzenia wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego. Postanowienie jest prawomocne. W dniu r. w GAZECIE L. ukazał się artykuł autorstwa Anny B. pod tytułem "Nie nasz synek" zawierający fragment o treści "W Zakładzie Medycyny Sądowej zapewniono nas, ze jest to niemożliwe, a rodzice dziecka opowiadają jakieś bzdury. Po badaniu każde ciało jest tak przygotowane, by było gotowe do ubrania i pochówku - zapewnił nas lekarz odpowiedzialny za kontakty z mediami. Te zwłoki odesłaliśmy do G. właśnie w takim stanie". Ten fragment stanowił własną ocenę autorki artykułu wypowiedzi przedstawiciela Akademii Medycznej. Jerzy K., przeprowadzający sekcję zwłok, nigdy nie pełnił obowiązków rzecznika prasowego strony pozwanej. W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał powództwo za zasadne w części w jakiej powódka domagała się zadośćuczynienia za doznane krzywdy. W pierwszej kolejności Sąd uznał, że powódka mogła wytoczyć powództwo jedynie o ochronę własnych dóbr osobistych, a nie dziecka bowiem z chwilą śmierci człowieka ustaje ochrona jego dóbr osobistych. Fakt przeprowadzenia sekcji zwłok jak i sposób jej dokonania nie stanowią działań bezprawnych, gdyż lekarz podejmował wszystkie czynności na zlecenie prokuratury. Oceniając roszczenie w oparciu o stan zwłok przekazanych do pochówku, po przeprowadzonej sekcji zwłok, Sąd zważył, że w ramach obowiązującego porządku prawnego brak jest przepisów nakazujących zszywanie zwłok po sekcji. Ich brak nie - 9 -

10 przesądza jednak o odmowie udzielenia powódce ochrony bowiem wydanie zwłok, w stanie jakim dokonali tego pracownicy Akademii Medycznej, było działaniem bezprawnym gdyż pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Do katalogu tych zasad należy zaliczyć uczestniczenie w pożegnaniu zmarłego przy otwartej trumnie. Sfera uczuciowa związana z kultem osoby zmarłej może stanowić przedmiot ochrony prawnej na podstawie art. 23 i 24 kc. Poszanowanie dla bólu spowodowanego śmiercią osoby najbliższej jest nakazem moralnym i stanowi jedną z zasad współżycia społecznego. Oddanie rodzinie do pochówku zwłok w stanie niepozszywanym naruszało sferę uczuciową powódki związaną z kultem osoby zmarłej, spowodowało cierpienie psychiczne związane z koniecznością odroczenia pogrzebu, dokonania badań genetycznych, a także z ukazującymi się w prasie informacjami o tym, że ciało dziecka zostało przygotowane do pochówku w sposób należyty. Wobec powyższego Sąd uznał, że żądana kwota zł. jest odpowiednia do rodzaju naruszonego dobra, rozmiaru doznanego uszczerbku i charakteru następstw naruszenia przy uwzględnieniu szczególnego związku emocjonalnego jaki łączy matkę z dzieckiem. Sąd oddalił powództwo o nakazanie stronie pozwanej złożenia oświadczenia jak w pozwie, albowiem powódka nie wykazała, aby przedstawiciel Akademii Medycznej udzielił autorce artykułu wywiadu o treści jak zamieszona została w publikacji GAZETY L. z dnia r., a nadto św. Anna B. zeznała, iż fragment będący podstawą zgłoszonego żądania stanowił jej własną ocenę wypowiedzi pracownika strony pozwanej. Apelację od wyroku wniosła strona pozwana domagając się oddalenia powództwa w całości ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu we W. do ponownego rozpoznania zarzucając naruszenie prawa materialnego a to art. 24 kc i 448 kc przez przyjęcie, że powódce przysługuje prawo żądania zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu naruszenia dóbr osobistych. W uzasadnieniu postawionego zarzutu strona skarżąca podniosła, iż powódka w sposób rażący naruszyła art. 304 kpk nie zawiadamiając organów ścigania o zaistniałym przestępstwie pobicia, usunęła ślady krwi, które według lekarza przeprowadzającego sekcję zwłok niewątpliwie musiały pozostać na bieliźnie lub ciele dziecka po doznanych obrażeniach, nie udzieliła dziecku niezbędnej pomocy. Takie zachowania powódki nie zasługują na jakąkolwiek ochronę bowiem rażąco naruszały normy moralne i to na skutek zaniechań powódki doszło do śmierci dziecka. W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie podnosząc, że stawiane przez stronę skarżącą zarzuty są gołosłowne, a powódka w postępowaniu karnym ma status osoby pokrzywdzonej

11 Sąd Apelacyjny zważył co następuje. Apelacja podlega uwzględnieniu. Powódka naruszenia dóbr osobistych upatrywała w trzech zdarzeniach. Pierwszym było zawarte w publikacji prasowej w GAZECIE L. z dnia r. pod tytułem "Nie nasz synek" stwierdzenie, że rodzice opowiadają bzdury, iż ciało dziecka po przeprowadzonej sekcji zwłok oddane zostało "...w kawałkach owinięte w jakąś pieluchę". Roszczenie dochodzone na tej podstawie nie może być uwzględnione bowiem to zdanie stanowi własną ocenę autorki artykułu wypowiedzi przedstawiciela Akademii Medycznej. Św. Anna B. zeznała, że w rozmowie z nią nikt z przedstawicieli strony pozwanej nie wypowiadał negatywnych opinii o twierdzeniach rodziców odnoszących się do stanu zwłok dziecka. Zasadnie zatem Sąd Okręgowy oddalił powództwo dochodzone w pozwie o złożenie oświadczenia w którym strona pozwana miałaby przeprosić powódkę za cytowaną wyżej wypowiedź. Bezzasadne jest tym samym także roszczenie pieniężne dochodzone z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powstałą w następstwie zapoznania się powódki z treścią publikacji. Drugim zdarzeniem były, godzące w dobra osobiste powódki, wyniki sekcji zwłok sformułowane przez dr Jerzego K. w protokole sekcyjnym. To zdarzenie nie może być objęte ochroną dóbr osobistych bowiem prawo udziela ochrony wyłącznie przed bezprawnym działaniem. Nie może być uznane za bezprawne działanie podejmowane w ramach porządku prawnego tzn. takie, które jest dozwolone przez przepisy prawa. Sekcja zwłok została przeprowadzona na zlecenie prokuratury, a jej celem było określenie przyczyn śmierci dziecka. W żadnym razie wydanie opinii, nie może być uznane za działanie bezprawne nawet jeżeli, w ocenie powódki, wnioski w niej zawarte wskazujące na działanie osób trzecich są dla niej krzywdzące, co w konsekwencji skutkowało wniesieniem przez prokuraturę aktu oskarżenia przeciwko ojcu dziecka o spowodowanie, na skutek uderzenia z dużą siła, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu skutkującego zgonem dziecka. Nie zasługuje na uwzględnienie także żądanie przyznania zadośćuczynienia pieniężnego za przekazanie przez Zakład Medycyny Sądowej zakładowi pogrzebowemu zwłok dziecka w stanie niepozszywanym. Niewątpliwie przekazanie zwłok do pochówku w sposób w jaki dokonane to zostało przez pracowników strony pozwanej było działaniem bezprawnym i zawinionym bowiem nosiło znamiona rażącego niedbalstwa i niewątpliwie naruszało dobra osobiste powódki związane ze śmiercią osoby bliskiej, bowiem uniemożliwiało godne pożegnanie ze zmarłym, co w naszej obyczajowości jest praktykowane. Zważyć jednak należy, że w polskim systemie prawa krzywdę moralną naprawia się przede wszystkim poprzez środki ochrony niemajątkowej przewidziane w art. 24 kc

12 ukierunkowane na usunięcie skutków wyrządzonej czynem bezprawnym krzywdy. Pokrzywdzonemu przysługuje także inny środek ochrony o charakterze majątkowym w postaci przyznania zadośćuczynienia za doznana krzywdę, które to roszczenie jest samodzielne, niezależne od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia ( art. 448 kc). Osoba, której dobra osobiste zastały naruszone ma pełną swobodę wyboru roszczenia. Sądowi jednak pozostawiona jest ocena zarówno celowości skorzystania z konkretnego środka, jego adekwatności do rodzaju naruszonego dobra jak i rozmiaru doznanej krzywdy. Zadośćuczynienie służyć ma udzieleniu poszkodowanemu satysfakcji w sytuacji gdy inne środki nie są wystarczające dla usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych. Zasądzenie zadośćuczynienia ma zatem charakter fakultatywny i od oceny sądu, opartej na analizie okoliczności konkretnej sprawy, zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie. Nie oznacza to oczywiście dowolności w podejmowaniu przez Sąd decyzji, który może odmówić zasądzenia sumy pieniężnej wtedy, gdy stwierdzi - w oparciu o zobiektywizowane kryteria - że nie zachodzi potrzeba zadośćuczynienia za krzywdę moralną poprzez jej zrekompensowanie w formie pieniężnej. Swoboda decyzji sądu odnosi się do oceny tego, czy zadośćuczynienie pieniężne jest w danej sytuacji odpowiednim sposobem rekompensaty krzywdy moralnej, czy też przeciwnie - istnieją dostateczne możliwości naprawienia krzywdy w drodze zastosowania środków ochrony niemajątkowej. Skoro roszczenie majątkowe ma służyć złagodzeniu krzywdy moralnej, to w pierwszej kolejności ocenić należy jej rozmiar. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie da się- za pomocą obiektywnych kryteriówrozdzielić i ocenić rozmiaru i intensywności krzywdy odczuwanej przez powódkę z powodu śmierci dziecka, a tej jaka powstała w wyniku uzyskania - w trakcie uroczystości pogrzebowych- informacji, że zwłoki dziecka oddane zostały bez ich zszycia, zawinięte w tkaninę. Oddanie zwłok dziecka w stanie jak dokonali tego pracownicy strony pozwanej naruszało dobra osobiste powódki, bowiem uniemożliwiało godne pożegnanie zmarłego przez osoby bliskie, co, jak podano wyżej, jest przyjęte w naszej obyczajowości. Zważyć jednak należy, że powódka dopełniła tego zwyczaju i pożegnała dziecko gdy jego zwłoki zostały już zszyte. Nie umniejsza to w żaden sposób stopnia winy strony pozwanej, ale musi być ocenione w kontekście rozmiaru doznanej krzywdy, bowiem ona nie wiąże się z przeżyciem związanym z widokiem zwłok dziecka, ale ze świadomością oddania ich w stanie nieprzygotowanym do pochówku

13 Biorąc pod uwagę, że śmierć dziecka jest najbardziej traumatycznym przeżyciem dla każdego rodzica przyjąć należy, że cierpienia powódki były związane z tym zdarzeniem i one decydowały o stanie psychicznym powódki. Niewątpliwie świadomość, że zwłoki dziecka oddane zostały w stanie niepozszywanym wywołało u powódki odczucie krzywdy, ale w obliczu zdarzenia jakim jest śmierć dziecka ich zakres - w świetle doświadczenia życiowego - musiał być niewspółmiernie mniejszy niż trauma jaką przeżywała powódka w związku ze zgonem syna. Sąd oceniając czy dochodzone roszczenie pieniężne jest wyłącznie właściwą formą zadośćuczynienia za doznaną krzywdę musi dokonać analizy wszystkich okoliczności konkretnej sprawy i nie może abstrahować od okoliczności towarzyszących wyrządzeniu krzywdy. Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe dopuszczając dowód z przesłuchania powódki oraz opinii ustnej lekarza Waldemara E. i opinii pisemnej lekarzy Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej w G. z zakresu patomorfologii, pediatrii i neonatologii, które wydane zostały w postępowaniu karnym w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w L. (sygn. III K 76/06), na okoliczność przyczyn zgonu dziecka, jego stanu przed udzieleniem pomocy lekarskiej i czasu jaki upłynął pomiędzy doznanym urazem, a przyjęciem dziecka do szpitala. Oczywiście wydane opinie, w niniejszym postępowaniu, nie mają waloru opinii biegłych, bowiem Sąd nie wydał postanowienia o dopuszczeniu tego dowodu, ani nie wskazał biegłych, jednak dowody te stanowią ocenę specjalistów co do przyczyn zgonu dziecka i typowych objawów po stwierdzonym, w wyniku przeprowadzonej sekcji, urazie czaszkowo-mózgowym opartą o analizę dokumentacji medycznej dziecka z okresu od chwili urodzenia do śmierci. Po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego Sąd Apelacyjny ustalił, że bezpośrednią przyczyną śmierci dziecka był wstrząs krwotoczny powstały w następstwie urazu głowy, który powstał albo wskutek wypadnięcia dziecka z rąk osoby trzymającej je i uderzenia głową o otaczające przedmioty, albo rzucenia dzieckiem, albo zadania urazu ręką obcą przy użyciu narzędzia tępokrawędzistego (vide; opinia lekarzy Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w G. k. 242 odwrót). Lekarze wykluczyli, aby przyczyną zgonu były wady genetyczne lub samoistna choroba dziecka, co sugerowała powódka. Według lekarzy doznane urazy u noworodka w 25 dobie życia musiały wywołać reakcję obronną organizmu przejawiającą się wymiotami, utratą przytomności, śpiączką czy drgawkami (opinia ustna Waldemara E. k. 218 akt). Zachowania dziecka musiały być widoczne dla każdego dorosłego opiekuna. Biorąc pod uwagę wyniki sekcji zwłok oraz stan dziecka w chwili udzielenia pomocy lekarskiej czas pomiędzy doznanym urazem, a wezwaniem pomocy medycznej to przedział minimum 48 godzin (opinia ustna Waldemara

14 E. k. 218 odwrót). W miarę upływu czasu objętość krwiaka zwiększała się i stan zdrowia dziecka stale się pogarszał. Powódka zeznała, że w okresie ostatnich dwóch dni przed przyjęciem dziecka do szpitala nie zaobserwowała żadnych nietypowych czy niepokojących zachowań noworodka. Dopiero w godzinach wczesnorannych r. (poniedziałek) zauważyła, że dziecko ma problemy z oddychaniem i zadrżała mu ręka, ale ogólnie jego stan był dobry, a dziecko tylko popłakiwało( uzupełniające zeznania powódki k. 268). Zeznania te pozostają w oczywistej sprzeczności z dokumentacją lekarską Szpitala w G. do którego dziecko zostało przyjęte kilkanaście minut po przybyciu lekarza Pogotowia Ratunkowego. W chwili przyjęcia dziecko było w bardzo ciężkim stanie klinicznym, określonym jako przedagonalny, z niewydolnością oddechową. Pomimo udzielonej natychmiastowej pomocy już 5 godzin później, po przewiezieniu dziecka karetką reanimacyjną do Specjalistycznego Szpitala w L., jego stan został określony jako skrajnie ciężki, noworodek był nieprzytomny, bez reakcji na bodźce bólowe. W trakcie przeprowadzonego zabiegu operacyjnego stwierdzono, iż krwiak w obrębie mózgu jest częściowo płynny, a częściowo skrzepnięty co potwierdza ocenę lekarzy, że do urazu musiało dojść wiele godzin wcześniej zanim powódka wezwała pomoc medyczną. Zeznania powódki złożone przed Sądem Apelacyjnym pozostają także w sprzeczności z tymi jakie składała w postępowaniu przygotowawczym w dniu r. o godz. 9.30, a więc w czasie gdy dziecko jeszcze żyło. Wówczas zeznała, że już od (czwartek) mąż powódki i jej teściowa mówili, aby udała się z dzieckiem do lekarza, ale nie słuchała tych rad bowiem uznała, że nie ma takiej potrzeby. Dalej zeznawała "W nocy z soboty na niedzielę synek płakał i chciałam iść z nim do lekarza, ale mąż mówił, że przychodnia jest zamknięta. Do ubiegłego wtorku r. syn był spokojny, nawet dla mnie za spokojny, a ostatni tydzień bardzo się prężył, dla mnie to były kolki" (k. 20 akt karnych). Konfrontując zeznania powódki uznać należy, że te złożone przed Sądem drugiej instancji, iż jeszcze wieczorem dziecko było ożywione, a nad ranem miało wyłącznie krótkie epizody bezdechu, są całkowicie niewiarygodne. W świetle doświadczenia życiowego, na co zwracał uwagę Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku uchylającego wyrok uniewinniający w sprawie karnej prowadzonej przeciwko mężowi powódki, każda matka w pierwszych okresie życia dziecka jest wyczulona na zmiany w zachowaniach dziecka odbiegające od normalnych, typowych zachowań. Tę ocenę podziela Sąd w składzie rozpoznającym apelację zaskarżonego wyroku. Małoletni Andrzej S. był trzecim dzieckiem powódki i nie sposób przyjąć, aby nie była ona w stanie ocenić czy zachowania dziecka są typowe czy też mogą i powinny budzić jej niepokój. W tym ostatnim przypadku normalną reakcją każdego dorosłego człowieka,

15 pod opieką którego dziecko pozostaje, jest udzielenie mu natychmiastowej pomocy medycznej. Niezależne od tego czy wezwanie pomocy, dopiero gdy dziecko było w stanie przedagonalnym, było wynikiem braku należytego obserwowania reakcji dziecka czy też bagatelizowania objawów, wezwanie pomocy lekarskiej przez matkę nie nastąpiło w czasie gdy dziecko wykazywało pierwsze objawy doznanego urazu, ale znacznie później. Nie jest rzeczą sądu cywilnego ustalenie w jakich okolicznościach doszło do urazu i kto ewentualnie jest sprawcą. Sąd w niniejszym procesie ocenia zgłoszone roszczenie pod kątem rodzaju naruszonego dobra osobistego i skutków tego naruszenia w sferze psychicznej powódki. Konfrontując przyczyny śmierci dziecka, typowe objawy po doznanym urazie, zachowania powódki z ostatnich dni życia noworodka z sytuacją jaka powstała po śmierci małoletniego i na tym tle dokonując oceny rozmiaru i intensywności doznanej krzywdy, w sferze uczuć macierzyńskich, nie można przyjąć, że świadomość oddania dziecka w stanie nieprzygotowanym do pochówku wywołała tak głęboki wstrząs psychiczny i tak głębokie poczucie krzywdy, że jedyną formą jej naprawienia byłoby przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej. Przy niewątpliwie bezprawnym i zawinionym zachowaniu pracowników strony pozwanej zdaniem Sądu Apelacyjnego wystarczającym, odpowiednim i adekwatnym do rodzaju naruszonego dobra osobistego i zakresu krzywdy moralnej, sposobem usunięcia skutków tego czynu byłoby zastosowanie środków ochrony niemajątkowej, ale ochrony w takiej formie powódka nie dochodziła. Powódka do czasu wydania wyroku przez Sąd pierwszej instancji podtrzymywała żądanie zgłoszone w pozwie przeproszenia za zarzucone jej, w publikacji prasowej, kłamstwo co do stanu zwłok dziecka po przeprowadzonej sekcji zwłok. Na rozprawie w dniu 8 lutego 2006r. mąż powódki i jednocześnie jej pełnomocnik procesowy, szeroko uzasadniał jak głęboką krzywdę moralną wyrządził powódce ten fragment artykułu w którym zarzucono jej rozpowszechnianie nieprawdy. Powódka, ani przed wniesieniem powództwa, a nie w trakcie procesu przed Sądem pierwszej instancji nie żądała od strony pozwanej złożenia oświadczenia ukierunkowanego na usunięcie skutków naruszonych dóbr osobistych w związku ze stanem zwłok dziecka oddanych po przeprowadzonej sekcji zwłok. Oceny powódki, że krzywdę z tego tytułu można zrekompensować wyłącznie w formie zadośćuczynienia pieniężnego, przy istniejących możliwościach jej naprawienia za pomocą środków ochrony niemajątkowej z których nie skorzystała, Sąd Apelacyjny z przyczyn wyżej podanych nie podzielił, co z mocy art kpc skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa o zasądzenie kwoty zł. Z mocy art. 102 kpc Sąd odstąpił od obciążenia powódki kosztami procesu i

16 kosztami postępowania apelacyjnego biorąc pod uwagę, iż działania strony pozwanej miały charakter zarówno bezprawnych jak i zawinionych, co daje podstawy do zastosowania zasady słuszności wyrażonej w tym przepisie. * * * z o b o w i ą z a n i a 111. art. 405 k.c., art 321 k.p.c. Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 5 czerwca 2008 r. (sygn. akt I ACa 434/08) Sąd nie jest związany wskazaną w pozwie podstawą prawną - wiąże go jednak treść żądania i jego podstawa faktyczna. Zastosowanie przepisów o odpłatności zlecenia lub o świadczenie usług w sprawie w której powódka uzasadniła swoje żądanie okolicznością bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego i na tę okoliczność przytaczała fakty byłoby więc niedopuszczalnym orzeczeniem przez Sąd ponad żądanie. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2008 r. we Wrocławiu na rozprawie sprawy z powództwa B.A. przeciwko E.Ł. o zapłatę na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego we W. z dnia 31 marca 2008 r. sygn. akt I C 728/06 oddalił apelację i zasądził od powódki na rzecz pozwanego złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. U z a s a d n i e n i e Zaskarżonym wyrokiem z dnia 31 marca 2008 r. Sąd Okręgowy we W. oddalił powództwo B.A. przeciwko małoletniemu E.Ł. o zapłatę kwoty ,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2004 r. do dnia zapłaty, a także zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Za podstawę rozstrzygnięcia Sąd przyjął następujące ustalenia faktyczne: Małżeństwo M. Ł. i K. K. - Ł. zostało rozwiązane przez rozwód w 1993 r. W tym samym roku, już po rozwodzie, urodził się syn byłych małżonków - pozwany E.Ł. Pomimo rozwodu, więzi między byłymi małżonkami nie zostały zerwane. Początkowo mieszkali oni razem, zaś w późniejszym okresie M. Ł. często nocował w domu zamieszkiwanym przez syna i byłą żonę, miał tam swój pokój i rzeczy osobiste,. Często odprowadzał syna do szkoły i spędzał razem z synem i byłą żoną wakacje, uczestniczył także wraz z nimi w spotkaniach rodzinnych. Równocześnie, w latach , M.Ł. pozostawał w