KONCEPCJA DIAGNOZY. Margaryta Orzechowska. Jak przeprowadzić diagnozę

Transkrypt

1 51 KONCEPCJA DIAGNOZY Margaryta Orzechowska Jednym z zadań nauczyciela na początku roku szkolnego jest przeprowadzenie diagnozy wstępnej. To szczególnie trudne w przypadku objęcia nowej klasy, bo wtedy taka diagnoza powinna dotyczyć nie tylko poziomu wiedzy i umiejętności uczniów, ale też ich zachowania i podejścia do przedmiotu. Nauczyciele stosują w tym celu najczęściej sprawdziany jest to forma dość wygodna, choć może nie najszczęśliwsza. Sprawdzian da nam tylko bardzo ogólny obraz klasy, a wnioski z jego analizy nie pomogą w pełni zaplanować pracy z uczniami. Taka forma diagnozy może sprawić, że słabsi uczniowie stracą wiarę we własne siły i w konsekwencji nie podejmą prób podwyższania swoich kompetencji. Wrażliwi uczniowie mogą mieć z kolei trudności z nawiązywaniem kontaktów z nauczycielem, który zaczyna od sprawdzianu, a uczniowie zdolni potraktują taką diagnozę jako kolejny łatwy sprawdzian i upewnią się tylko, że nie muszą podejmować specjalnego wysiłku, by osiągnąć bardzo dobre wyniki. 1. Porównywanie liczb 2. Dodawanie i odejmowanie liczb 3. Mnożenie liczb 4. Dzielenie liczb 5. Porównywanie różnicowe 6. Zegary 7. Kalendarz 8. Ważenie 9. Obliczenia pieniężne 10. Figury geometryczne 11. Obwody figur 12. Zadania dodatkowe Ponadto nauczycielowi zazwyczaj brakuje czasu na przekazanie uczniom wniosków z analizy wyników sprawdzianu (lub nauczyciel po prostu nie czuje takiej potrzeby), więc uczniowie nie zyskują szczegółowych informacji o sobie, o swoim poziomie wiedzy i umiejętności. Zamiast sprawdzianu proponuję zatem zabawę z uczniami. Pobawmy się, pozwólmy im samym wybrać zadania, poziom ich trudności, a także decydować o kolejności ich rozwiązywania. Taki sposób diagnozy pozwoli nauczycielowi na obserwację, szczegółową analizę i wnioski, a dzieciom da okazję do aktywności na miarę ich możliwości, pozwoli na powtórzenie wiadomości i na inne spojrzenie na nowego nauczyciela. Jak przeprowadzić diagnozę Przygotowujemy wcześniej zadania dotyczące poszczególnych zagadnień do każdego zagadnienia po trzy zadania z zachowaniem stopnia trudności (np. A łatwe, A B C

2 52 MATERIAŁY B średnie, C trudne). Na początku zajęć wręczamy uczniom mapę zadań może to być tabela lub na przykład plan regat. Mapa zadań zawiera zagadnienia z podstawy programowej klas 1 3. Każdy uczeń sam decyduje, od którego tematu zacznie, a następnie wybiera poziom trudności zadania z danego zagadnienia. Na planie regat zagadnienia przedstawiamy za pomocą żaglówek (zob. rysunek obok). Jeśli uczeń stwierdzi, że zadanie jest dla niego zbyt łatwe lub za trudne, może zmienić swoją decyzję i spróbować rozwiązać zadanie z innego poziomu. Można się umówić z uczniami, że przebieg swoich aktywności będą zapisywać za pomocą symboli na mapie zadań; wtedy dodatkowo mamy możliwość prześledzenia decyzji dziecka i poznania jego możliwości. Na przykład zaznaczanie numerami kolejności wybieranych zadań może dostarczyć informacji na temat zagadnień, w których uczeń czuje się najlepiej. Umieszczenie umownego symbolu S przy danym zadaniu może oznaczać samodzielnie rozwiązałem zadanie, symbolu P potrzebowałem pomocy nauczyciela, symbolu Z zrezygnowałem lub zrobię to zadanie później. Wszystkie zadania razem z podpisaną mapą zadań uczniowie gromadzą (np. w kopertach lub plastikowych koszulkach) i na koniec zajęć oddają nauczycielowi do sprawdzenia. Na takie zajęcia poświęćmy dwie godziny lekcyjne. Zaproponowana tu diagnoza pozwala też na poznanie imion uczniów, obserwowanie ich działań, wspomaganie ich i sporządzanie wstępnych notatek z obserwacji. Czas, jak widać, jest dobrze spożytkowany. Podczas takiej diagnozy uczniowie nie tylko rozwiązują zadania uczą się też oceny swoich możliwości, podejmowania decyzji, bez ryzyka surowej oceny. Dzięki temu zwiększa się ich motywacja do podejmowania wysiłku w celu rozwiązania problemów i zaufanie do nowego, przyjaźnie nastawionego nauczyciela. Oczywiście sprawdzanie zadań i analiza wyników zajmie nauczycielowi więcej czasu, ale czyż korzyści nie są tu większe niż przy sprawdzianie? Na następnych stronach przedstawiam wybrane zadania, które można wykorzystać do przeprowadzenia diagnozy w klasie czwartej szkoły podstawowej. Gotowy do wydruku zestaw obejmujący wszystkie zagadnienia zawarte w mapie zadań oraz plan regat znajdują się na stronie (hasło potrzebne do otwarcia pliku: pa5ezw).

3 53 1. A. Liczby podane poniżej zapisz w kolejności od najmniejszej do największej A. Połącz działania z ich wynikami. 1. B. Na trzech kartonikach umieszczono cyfry 7, 3 i 9. Jakie liczby trzycyfrowe można ułożyć za pomocą tych kartoników? Zapisz te liczby w kolejności od największej do najmniejszej. 3. B. Uzupełnij tabelkę: 1. C. Wpisz w kwadracikach cyfry dobrane tak, aby nierówności były prawdziwe. 57 < 5 < > 1 4 > < 4 < > 1 1 > A. Uzupełnij działania: = 20 7= = = = = 3. C. Uzupełnij grafy: 2. B. Uzupełnij graf: 4. A. Połącz działania z ich wynikami. 2. C. Uzupełnij tabelkę: Liczba a Liczba b Suma liczb a i b

4 54 MATERIAŁY 4. B. Wstaw znak >, < lub =. 4: : 4 63 : : 7 24 : : 6 45 : : 9 56 : : 7 39 : : 7 6. A. Wpisz godziny na zegarach cyfrowych lub dorysuj brakujące wskazówki na tarczach zegarów tak, by zegary wskazywały tę samą godzinę. a) b) 4. C. Na ile osób można podzielić podane na opakowaniach liczby cukierków, aby każda z nich dostała po tyle samo cukierków? Spośród podanych w kółkach liczb wybierz wszystkie poprawne odpowiedzi i je zamaluj. c) d) 6. B. Zegar Kasi spieszy się o kwadrans. Załóżmy, że jest godzina 19:35. Którą godzinę pokaże wtedy zegar Kasi? Wpisz odpowiednie godziny na zegarach cyfrowych i narysuj brakujące wskazówki na tarczach zegarów. 5. A. Małgosia ma 15 lat, a jej brat ma o 6 lat więcej. Ile lat ma brat Małgosi? 5. B. Tomek zapisał na kartce liczbę 69. Marta napisała liczbę o 14 większą od liczby Tomka, a Ola o 14 mniejszą od liczby kolegi. Jakie liczby napisały Marta i Ola? 5. C. O ile większa jest suma liczb 55 i 27 od różnicy tych liczb?

5 55 6. C. Odczytaj, jaką godzinę pokazuje pierwszy zegar wskazówkowy, a następnie narysuj wskazówki na kolejnych zegarach tak, by każdy następny zegar pokazywał godzinę, która była godzinę i 15 minut wcześniej od godziny na poprzednim zegarze. Uzupełnij wskazania zegarów cyfrowych. Najmłodszym dzieckiem z czwórki przyjaciół jest Marek. W roku przestępnym urodziła się Kasia. Marek urodził się w miesiącu, który ma 31 dni. Iza jest o rok młodsza od Kasi. 7. A. Wpisz odpowiednie cyfry rzymskie lub nazwy miesięcy. II X lipiec grudzień IV VIII marzec wrzesień 9. A. Hania planuje kupić w sklepie masło za 5 zł 50 gr, mleko za 2 zł 50 gr, batonik za 2 zł 50 gr i dżem za 6 zł 50 gr. Czy 20 zł wystarczy jej na te zakupy? Jeśli tak ile otrzyma reszty? 9. B. Patrycja chciała rozmienić banknot dziesięciozłotowy. Jakie monety może otrzymać dziewczynka? Podaj cztery możliwe rozwiązania. 9. C. Uzupełnij tabelkę. 7. B. Uzupełnij tabelkę według wzoru. Nazwa towaru Cena za kilogram Waga Wartość Data Liczba dni w miesiącu 3 III 2013 r. 3 marca 2013 r X 2013 r. 1 VIII 2013 r. 14 kwietnia 2013 r. 27 lutego 2013 r. 7. C. Poniżej są przedstawione daty urodzin czwórki przyjaciół. Podkreśl TAK, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub NIE jeśli jest fałszywe. ziemniaki 2 zł 50 gr 5 kg cebula 1 zł 50 gr 7 kg marchew 3 zł 13 kg pomidory 5 zł 50 gr 3 kg pietruszka 2 zł 3 i pół kg 11. A. Prostokątne pole z truskawkami ma wymiary 27 m 12 m. Ile metrów niskiego płotu potrzeba, by je ogrodzić? 11. B. Obwód pewnego prostokąta wynosi 14 cm. Jaki obwód ma prostokąt o bokach dłuższych o 2 cm? 11. C. Jakie wymiary może mieć prostokąt, którego obwód wynosi 12 cm? Podaj trzy możliwe rozwiązania. Narysuj trójkąt o takim samym obwodzie.