PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ZMIANY MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY LEŚNA

Transkrypt

1 PRACOWNIA PROJEKTOWO-USŁUGOWA GAMA s.c. ZBIGNIEW GAŁUSZKA. KRZYSZTOF MULARCZYK OBORNIKI ŚLĄSKIE; UL. H. POBOŻNEGO 12 tel/fax (071) PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ZMIANY MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Opracowanie: mgr inż. Krzysztof Mularczyk mgr inż. Małgorzata Studenna Leśna 2014 Regon NIP konto: bank Multibank

2 SPIS TREŚCI: 1. INFORMACJE OGÓLNE PODSTAWY PRAWNE PRZEDMIOT, ZAWARTOŚĆ I METODA SPORZĄDZANIA PROGNOZY POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA ŚRODOWISKO Położenie i rzeźba terenu Gleby Surowce naturalne Wody powierzchniowe i podziemne Klimat Lasy Świat roślin i zwierząt STAN ŚRODOWISKA I ZAGROŻENIA Stan i zagrożenia powietrza atmosferycznego Stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych Zanieczyszczenie gleb Zagrożenia związane z transportem i poważne awarie Zagrożenie hałasem Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne Zagrożenie dla świata roślin i zwierząt Zagrożenia nadzwyczajne ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA WPŁYW DOTYCHCZASOWEGO SPOSOBU ZAGOSPODAROWANIA NA STAN ŚRODOWISKA POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI POSTANOWIEŃ ZMIANY PLANU USTALENIA ZMIANY MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KSZTAŁTOWANIE ZABUDOWY I KOMUNIKACJI CELE OCHRONY ŚRODOWISKA NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA NINIEJSZEGO OPRACOWANIA ORAZ SPOSOBY, W JAKICH ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU OCHRONA ZABYTKÓW PROGNOZOWANE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO I ICH SKUTKI ZACHOWANIE ISTNIEJĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PROGNOZOWANE NOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Przewidywane znaczące oddziaływania ustaleń zmiany planu, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, w szczególności na zwierzęta i rośliny Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru natura 2000 oraz integralność tego obszaru

3 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko PODSUMOWANIE ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE: - mapy w skali 1:

4 1. Informacje ogólne 1.1. Podstawy prawne Niniejsze opracowanie zostało sporządzone na podstawie: - Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( Dz. U Nr 80 poz. 717, z późniejszymi zmianami) - Ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.). - Uchwały Rady Miejskiej w Leśnej nr XIX/135/2012 z dnia 28 lutego 2012 roku o przystąpieniu do opracowania zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Leśna Przedmiot, zawartość i metoda sporządzania prognozy Niniejsze opracowanie stanowi prognozę oddziaływania na środowisko do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Leśna. Prognozę opracowano na podstawie analizy projektu planu, założeń ekofizjograficznych, założeń ochrony środowiska, informacji o projektowanych inwestycjach oraz materiałów archiwalnych dotyczących charakterystyki i stanu środowiska. Rozpoznanie aktualnego stanu środowiska i jego zagrożeń wynikających z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Leśna uzupełniono na podstawie wizji terenowej. Prognoza została opracowana w celu określenia oceny skutków ewentualnych oddziaływań na środowisko, jakie mogą nastąpić w wyniku realizacji ustaleń zmiany planu. Uwzględnia ona wszystkie najważniejsze komponenty środowiska naturalnego i ich wzajemne powiązania oraz warunki życia mieszkańców. Prognozę oddziaływania omawianego planu przedstawiono w zakresie, jaki umożliwia obecny stan wiedzy o środowisku oraz przewidywanym zagospodarowaniu terenu. Zakres merytoryczny prognozy uwzględnia warunki określone w art. 51 ust. 2 z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.) i zawiera trzy zasadnicze punkty: - pierwszy- ogólna analiza aktualnego stanu środowiska na obszarze objętym planu, ze szczególnym uwzględnieniem jego wrażliwości i odporności na degradację, wymogów ochrony przyrody i różnorodności biologicznej oraz dotychczasowego sposobu zagospodarowania i użytkowania terenu i jego wpływu na środowisko, a także na jakość życia i zdrowie ludzi, - drugi - omówienie ustaleń planu, szczególnie tych, które mają wpływ na środowisko, - trzeci właściwa prognoza, którą poprzedza ocena dotychczasowych skutków wpływu zagospodarowania przestrzennego na środowisko oraz przewidywanych oddziaływań realizacji projektu planu na poszczególne elementy środowiska i ich wzajemne powiązania. W tej części zostały również przedstawione propozycje rozwiązań mogących wyeliminować lub ograniczyć negatywne wpływy na środowisko. Opracowanie składa się z części tekstowej i załączników graficznych w skali 1: Przyjęta skala map odpowiada skali rysunków planów sporządzonych dla potrzeb procesu uzgadniania i opiniowania projektu planu Powiązania z innymi dokumentami Niniejsze opracowanie zostało sporządzone zgodnie z wytycznymi zawartymi w następujących aktach prawnych: - ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( Dz. U. nr 80 z 2003 r. poz. 717, z późniejszymi zmianami), 4

5 - ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.), Ponadto ważniejszymi przepisami prawnymi, które należy mieć na uwadze przy sporządzaniu zmiany planu oraz prognozy oddziaływania na środowisko są: - Ustawa z dnia 23 stycznia 2008r. - prawo ochrony środowiska, (Dz. U. Nr 25 poz. 150 z 2008 r. ze zmianami); - Ustawa o wprowadzeniu ustawy - prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100 poz.1085 z dnia 27 lipca 2001 r.); - Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 121 poz z 2004 r.); - Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981, z 2011 r.); - Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 0, poz. 145 z 2012 r. - Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) - Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. nr 151, poz ze zmianami) W prognozie wykorzystano również informacje zawarte w następujących opracowaniach: - Gmina Leśna Operat projektowanej granicy rolno leśnej, Wrocław 2012, - Inwentaryzacja przyrodnicza gmin województwa jeleniogórskiego, Fulica, Wrocław 1994, - Opracowanie ekofizjograficzne na potrzeby miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miasta i gminy Leśna, Regioplan sp. z o.o., Wrocław 2002 r., - Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Kwisy, WARR na zlec. RZGW we Wrocławiu, - Polityka ekologiczna państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata , Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2006 r., - Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miasta i gminy Leśna w granicach obrębów: Bartoszówka, Grabiszyce Średnie, Grabiszyce Górne, Grabiszyce Dolne, Kościelniki Górne, Miłoszów, Pobiedna, Smolnik, Świecie, Zacisze, Wolimierz oraz w mieście Leśna, Regioplan sp. z o.o., Wrocław 2010 r., - Program ochrony środowiska dla miasta i gminy Leśna na lata , Ekoekspert, Leśna styczeń 2005 r., - Program ochrony środowiska dla miasta i gminy Leśna na lata z uwzględnieniem okresu aktualizacja, Ekoekspert, Leśna 2009 r., - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Leśna, Jeleniogórskie Biuro Planowania i Projektowania, 2007/2008 r., - Zagrożenia oraz podejmowane działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego w Gminie Leśna, Leśna październik 2009 r. 2. Charakterystyka środowiska W prognozie oddziaływania zmiany planu miejscowego na stan środowiska, przedstawiono charakter środowiska w sposób poglądowy, dając w ten sposób ogólny wgląd w jego charakter i stan. Ogólną charakterystykę można zebrać w kilku punktach dotyczących położenia i morfologii, budowy geologicznej i złóż, wód powierzchniowych i podziemnych, klimatu i życia biologicznego oraz dotychczasowego przekształcenia i zanieczyszczenia środowiska Środowisko Położenie i rzeźba terenu Gmina Leśna położona jest w południowo zachodniej części województwa dolnośląskiego i południowej części powiatu lubańskiego. Graniczy z: od północy z miastem Lubań od wschodu z gminą Olszyna oraz gminami Mirsk i Gryfów Śląski w powiecie lwóweckim, 5

6 od południa z gminą Świeradów Zdrój, od południa i południowego-zachodu z Republiką Czeską. Gmina Leśna jest jedną z siedmiu gmin powiatu lubańskiego (obok gminy miejskiej Lubań, gminy wiejskiej Lubań, gminy miejsko-wiejskiej Olszyna, gminy miejskiej Świeradów Zdrój oraz gmin wiejskich Siekierczyn i Platerówka) leżącego w podregionie jeleniogórskim. W skład gminy wchodzi miasto i 14 sołectw, w tym 19 miejscowości. Powierzchnia całkowita wynosi ha (104,48 km 2 ), w tym miasto zajmuje 866 ha (8,66 km 2 ). Obszar gminy ma pod względem morfologicznym charakter pagórkowaty. W krajobrazie widocznie dominują nad otoczeniem wzgórza bazaltowe, często przypominając kształtem stożki wulkaniczne. Wzniesienia zbudowane z gnejsów są łagodniejsze. Powierzchnia terenu gminy obniża się z południa od wysokości ok. 492 m n.p.m. w okolicy Grabiszyc Górnych w kierunku południowym do rzędnych ok. 220m n.p.m. w okolicy wsi Kościelniki Średnie. Różnica wysokości między najniżej (dolina Kwisy pod Kościelnikami Średnimi, 217m n.p.m.) i najwyżej (Góra Wojkowa, 502m n.p.m.) położonymi punktami w gminie dochodzi do około 285 m. Według podziału na jednostki fizyczno - geograficzne (J. Kondracki, 1994) gmina Leśnica położona jest w następujących makroregionach: Przedgórze Izerskie (południowa część gminy), Wzgórza Zalipiańskie (północno-zachodnia część gminy), Dolina Kwisy (północno-środkowa część gminy), Wzniesienia Radoniowskie (północno-wschodnia część gminy) Gleby Na obszarze gminy Leśna występuje kilka odmian gleb brunatnych, z przewagą gleb brunatnych kwaśnych i gleb brunatnych właściwych. W wyżej położonych rejonach, wyszczególnione gleby zostały wykształcone na litych skałach metamorficznych, natomiast na terenach położonych niżej gleby wykształciły się na czwartorzędowych skałach okruchowych. W dolinach rzek występują wąskie strefy mad rzecznych. Najlepsze gleby po względem bonitacyjnym występują we wsiach: Grabiszyce Dolne (81,34% gleb klasy II i III), Kościelniki Górne, Kościelniki Dolne, Szyszkowa ( 76,05% gleb klasy II i III). Najsłabsze gleby występują wsiach: Świecie (95,48% gleb klasy IV-VI), Pobiedna (91,71% gleb klasy IV-VI), Stankowice, Wolimierz. Pod względem rolniczej przydatności gleb, na terenie gminy występują gleby górnostokowe, o dużej zawartości szkieletu skalnego, zaliczane do górskich kompleksów zbożowo-ziemniaczanego i owsiano-pastewnego. W północnej części gminy spotyka się kompleks zbożowy górski i rzadziej pszenny górski. Wartość bonitacyjna gleb przedstawia się następująco: gleby klasy II 1,39% (94,26 ha), gleby klasy III 37,19% (2521,58 ha), gleby klasy IV 54,53% (3696,96 ha), gleby klasy V 6,53% (442,88 ha), gleby klasy VI 0,35% (23,91 ha) Surowce naturalne Gmina Leśna położona jest na terenie charakteryzującym się występowaniem surowców naturalnych, spośród których należy wyróżnić bazalt, bentonit i kruszywa naturalne. Udokumentowane złoża surowców naturalnych występują głównie w środkowej części gminy oraz na granicy z gminą Platerówka. Bazalty występujące w rejonie Lubania i Leśnej należą do największych w Polsce. Występują tu przede wszystkim w postaci pokryw lawowych, rzadziej kominów wulkanicznych i pochodzą z okresu młodego trzeciorzędu. Miąższość pokryw bazaltowych sięga 60m. Eksploatację bazaltów w tym rejonie rozpoczęto w XIX w. 6

7 Występujące na terenie gminy bentonity mogą mieć różne zastosowanie np. do produkcji koagulantów do oczyszczania wód i ścieków. W przeszłości eksploatowane były złoża gnejsów, obecnie kamieniołomy są nieczynne. Jednocześnie brak jest rozpoznania przydatności tych surowców oraz ich zasobów. Występujący w okolicy Świecia i Grabiszyc kwarc żyłowy nie posiada zastosowania przemysłowego ze względu na zanieczyszczenia tlenkami żelaza oraz małą miąższość. Według stanu zasobów na dzień r. (na podstawie danych PIG) na terenie gminy prowadzona jest eksploatacja surowców ze złoża Leśna Brzozy przez INK Sp. z o.o. obecnie Kruszywa Polskie Sp. z o.o Wody powierzchniowe i podziemne Wody powierzchniowe Obszar całej gminy leży w dorzeczu górnego odcinka rzeki Kwisy. Rzeka ta charakteryzuje się dużą zmiennością przepływu wód spowodowaną szybkim topnieniem śniegów wiosną oraz gwałtownymi i długotrwałymi opadami latem. Przebieg Kwisy pomiędzy Złotym Potokiem a Leśną przebiega prawie równoleżnikowo, jest kręta, stosunkowo wąska, dosyć głęboka i o stromych skalistych zboczach. W Leśnej przepływ rzeki zmienia się w kierunku północnym niemal pod kątem prostym. Na Kwisie - w celu zapobiegania powodziom - stworzono w dwóch miejscach zbiorniki retencyjne: Leśniański i Złotnicki. Spełniają przede wszystkim rolę retencyjną, energetyczną i dodatkowo rekreacyjną. Głównymi dopływami Kwisy na terenie gminy są lewobrzeżne: Bruśnik, Miłoszowski Potok i Grabiszówka. Dodatkowo przez południową część gminy przepływa rzeka Łużyca. Łączna długość cieków w gminie wynosi 27,2 km. Długość wałów przeciwpowodziowych wynosi zaledwie 2,1 km. Wody podziemne Na terenie gminy można wydzielić 2 rodzaje wód podziemnych: wody typu warstwowego występujące w osadach holoceńskich i plejstoceńskich, wody szczelinowe występujące w obrębie gnejsów, granitów, łupków łyszczykowych i bazaltów. Poziom wód w osadach holoceńskich występuje do głębokości 2 m. Woda w tym poziomie gromadzi się w piaszczysto madowych osadach den dolinnych. Poziom wód podziemnych w osadach plejsctoceńskich występuje na większych głębokościach. Wody te gromadzą się w utworach piaszczysto żwirowych pochodzenia rzecznego, lodowcowego i wodnolodowcowego. Wody szczelinowe są częściowo odprowadzane przez liczne wysięki i potoki. W gruntach skalistych przepływają przez liczne szczeliny, natomiast ich ilość, głębokość występowania i kierunek przepływu są zmienne. Brak głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) na terenie gminy Klimat Klimat obszaru gminy Leśna kształtuje się pod wpływem mas powietrza napływających znad Atlantyku i Skandynawii, rzadziej znad północnej Afryki i południowej Europy. Jest to klimat o dominujących cechach oceanicznych, umiarkowanie chłodny i wilgotny. Charakterystyka warunków klimatycznych na terenie miasta i gminy Leśna: temperatura: - średnia temperatura roczna: 6,4 C, - najcieplejszym miesiącem jest lipiec, zaś najniższe temperatury obserwowane są w styczniu, przy czym rozkład temperatur pozostaje w związku z wysokością (przeciętnie co 100 m n.p.m. temperatura obniża się o 0,5 C), - lato termiczne trwa około dni, - okres wegetacyjny trwa około dni, opady: - roczna suma opadów: mm (Leśna 230 m n.p.m. 812 mm), - najwięcej opadów notuje się w lipcu (Leśna 105 mm), a najmniej w styczniu i lutym (Leśna 40 mm), 7

8 pokrywa śnieżna: - pokrywa śnieżna utrzymuje się około 50 dni, - średnia grubość pokrywy śnieżnej wynosi: 20 cm, wiatry: - dominują wiatry zachodnie: zimą z południowego zachodu, latem z północnego zachodu, - średnia prędkość wiatru wynosi 3,0 3,5 m/s Lasy Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej gmina miejsko-wiejska Leśna należy do VII Sudeckiej Krainy Przyrodniczo Leśnej, I Dzielnicy Sudetów zachodnich, mezoregionu Gór Izerskich i Karkonoszy. Lasy i grunty leśne stanowią ok. 24,5% powierzchni gminy i zajmują obszar 2497 ha. Ponad 92% powierzchni ogólnej lasów jest administrowana głównie przez Nadleśnictwo Świeradów (obręb Lubań). Wśród typów siedliskowych dominuje las mieszany górski, las mieszany wyżynny, bór górski i bór mieszany górski. Lasy w obrębie gminy są w dużym stopniu lasami ochronnymi: lasy wodochronne, lasy glebochronne, lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, lasy w granicach miasta i lasy nasienne wyłączone. Gospodarka leśna jest powiązana z gospodarką wiejską (funkcjonalnie i obszarowo), dla której często stanowi alternatywną lub uzupełniającą formę aktywności ekonomicznej. W związku z tym, grunty rolne o niskiej jakości, nieprzydatne do użytkowania rolniczego przeznaczane są do zalesienia.. Zalesienia także korzystnie wpływają na strukturę użytkowania ziemi, jak również na warunki produkcji rolniczej i powinny być połączone z wprowadzeniem rolnictwa ekologicznego. Gmina miejsko-wiejska Leśna posiada opracowany projekt granicy rolno- leśnej, w której określono tereny przewidziane do zalesienia. Zgodnie z tymi zapisami łączna powierzchnia przeznaczona do zalesienia wyniosła 1469,21 ha (wg danych z 2000 r.). Docelowo zaprojektowano 37 kompleksów leśnych o łącznej powierzchni 3928,78 ha. Największe planowane kompleksy położone są na terenie wsi Świecie (791,83 ha) i Stankowice (762,93 ha). Duże kompleksy leśne zlokalizowane są we wsi: Grabiszyce Górne, Grabiszyce Dolne, Grabiszyce Średnie, Miłoszów, Szyszkowa i Świecie. Najmniejsze kompleksy mają powierzchnię ok. 5 ha. Zalesienia gruntów rolnych prowadzono w latach , na łącznej powierzchni 11,8593 ha (Pobiedna 8,6893 ha, Stankowice 2,09 ha, Złoty Potok 1,08 ha). Istniejące zalesienie na terenie gminy jest stosunkowo wysokie, jednak nie zapewnia spełnienia wymogów Krajowego Programu Zwiększania Lesistości dla 2020 r. W związku z tym, należy dążyć do dalszego zalesiania terenów nieprzydatnych rolniczo zgodnie z opracowanym Operatem projektowanej granicy polno-leśnej, w którym określono tereny do zalesienia. Uwzględniając stan istniejący oraz prognozę wynikającą z planowanych do zalesienia terenów, gmina powinna osiągnąć wskaźnik lesistości ok. 37%, przy planowanym stopniu lesistości powiatu wynoszącym 25% Świat roślin i zwierząt Na terenie gminy miejsko wiejskiej Leśna zgodnie z przeprowadzoną w 1994 r. inwentaryzacją przyrodniczą stwierdzono występowanie 19 gatunków roślin chronionych, występujących łącznie na 135 stanowiskach, w tym 11 gatunków objętych ochroną całkowitą występujących na 47 stanowiskach i 8 gatunków objętych częściową ochroną występujących na 88 stanowiskach. Wśród roślin chronionych są: barwinek pospolity, bluszcz pospolity, cis pospolity, kalina koralowa, konwalia majowa, kopytnik pospolity, kruszyna pospolita, listera jajowata, marzanka wonna, naparstnica purpurowa, paprotka zwyczajna, pierwiosnka lekarska, podrzeń żebrowiec, sromotnik bezwstydny, storczyk plamisty, śniedek baldaszkowaty, śnieżyca wiosenna, śnieżyczka przebiśnieg, wawrzynek wilczełyko. Ornitofauna składa się głównie z gatunków wodnych oraz łąkowych i polnych. Fauna ptaków wodnych występuje przede wszystkim nad jeziorami Leśniańskim i Złotnickim. Można wyróżnić wśród nich różne gatunki perkozów, kaczek i chruścieli jak np. perkoz dwuczuby, perkoz rdzawy, perkozka, cyraneczka, cyranka, krzyżówka, głowienka, czernica, kokoszka wodna i łyska. Nad jeziorem Złotnickim występuje dodatkowo świstunka górska gatunek, który w Polsce gnieździ się tylko wyjątkowo. Wśród gatunków związanych z łąkami i polami występują 8

9 ginące na zachodzie Europy gatunki takie jak: derkacz, przepiórka, ortolon, potrzeszcz, świerszczak i strumieniówka. Nad środkową Kwisą można również znaleźć pluszcza i pliszkę górską. Dorzecze Kwisy to obszar występowania zimorodka, z którym często sąsiaduje sieweczka rzeczna, brodziec piskliwy i remiz. W dorzeczu Kwisy również można spotkać drapieżne ptaki z rodziny jastrzębiowatych i sokołowatych. W okresie lęgowym spotkać można trzmielojada, jastrzębia, krogulca, myszołowa, pustułkę i kobuza. Wśród gatunków zagrożonych występują: brodziec samotny, srokosz, płomykówka, dzięcioł średni, pokrzewka jarzębata. Wśród ssaków należy wyróżnić: owadożerne: jeż zachodni, kret, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, zębiałek karliczek, pilchowate: orzesznica, gryzonie: wiewiórka czarna i ruda, nornikowate i myszowate, drapieżne: lis, wydra, kuna leśna, kuna domowa, tchórz, gronostaj, łasica, parzystokopytne: dzik, jeleń, sarna i daniel. Na terenie gminy stwierdzono również kilka gatunków nietoperzy: borowiaczek, borowiec leśny, nocek Bechsteina, karlik malutki, nocek wąsatek, mopek. Wszystkie należą do szczególnie zagrożonej grupy zwierząt, więc objęte są ochroną. Występują w starych sztolniach między Leśna, a Świeciem, ruinach, starych kościołach, oraz w sędziwych, dziuplastych drzewach. Ryby występujące w Kwisie na terenie gminy to ryby łososiowate (głowacica, troć wędrowna). Ryby objęte całkowitą ochroną to: śliz, strzebla potokowa, różanka oraz piskorz. Ponadto w Kwisie występuje minóg strumieniowy. Wśród gatunków cieszących się zainteresowaniem wędkarzy należy wymienić: węgorza, pstrąga potokowego, lipienia, szczupaka, miętusa, karasia, okonia, klenia i inne gatunki pospolite. Jeziora Leśniańskie i Złotnickie są intensywnie zarybiane takimi gatunkami jak: lin, leszcz, karp, sum i sandacz Stan środowiska i zagrożenia Stan i zagrożenia powietrza atmosferycznego Na terenie gminy Leśna występują zorganizowane i niezorganizowane źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza. Gmina nie posiada już zakładów, które znajdują się na liście zakładów uciążliwych dla środowiska w skali województwa, a także w liście krajowej ( Lista 80 ). Pod koniec lat 90-tych Zakład Przemysłu Jedwabniczego DOLWIS SA z Leśnej został skreślony z listy wojewódzkiej, ponieważ poczynił znaczne inwestycje w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń do środowiska. Oceniając wynik wszystkich pomiarów jakości powietrza dokonanych na terenie miasta i gminy Leśna (wykonanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska) pod kątem zawartości dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM10, tlenku węgla oraz ozonu, stwierdzono, że wartości stężeń zanieczyszczeń na terenie gminy oraz w jej sąsiedztwie, w latach , utrzymywały się w większości poniżej wartości dopuszczalnych. Na omawianym terenie występowały podwyższone stężenia pyłu zawieszonego i ozonu. Dla stężeń pyłu wystąpiły przekroczenia wartości dopuszczalnych, jednak są one niepewne, ponieważ zostały obliczone z niepełnej serii pomiarowej. Głównym źródłem emisji są: - procesy grzewcze, w tym również z tzw. niskich źródeł emisji - procesy technologiczne kilku zakładów, - źródła komunikacji samochodowej - oddziaływania transgraniczne, o czym może świadczyć podwyższona wartość stężeń ozonu w powietrzu. Do głównych źródeł emisji zanieczyszczeń na terenie gminy, zgodnie z decyzjami administracyjnymi należą: Fabryka Części Do Maszyn Włókienniczych i Odlewni Metali BAWOROWO, HARPEN POLSKA Sp. z o.o. Obszar miasta i gminy Leśna znajduje się w strefie międzynarodowego programu regionalnego Czarny Trójkąt. Głównym celem tego programu jest doprowadzenie warunków środowiska do norm europejskich. W okolicach Leśnej zlokalizowane są stacje monitoringowe uruchomione w ramach ww. programu. W związku z tym, jakość powietrza uzależniona jest głównie od lokalnych źródeł zanieczyszczeń, jednak nie można całkowicie wykluczyć oddziaływania zanieczyszczeń transgranicznych. 9

10 Źródłem wprowadzania tzw. emisji niskiej są indywidualne przestarzałe układy grzewcze opalane głównie niskowartościowym węglem o dużej zawartości siarki i popiołu, ale także odpadami, co powoduje często emisję specyficznych substancji. Udział emisji niskiej w ogólnej ilości emitowanych do powietrza zanieczyszczeń jest trudny do zbilansowania ze względu na rozproszenie źródeł emisji. Jednak ze względu na lokalizację źródeł niskiej emisji oraz warunki, w jakich zanieczyszczenia wprowadzane są do atmosfery, ich wpływ na lokalny stan czystości powietrza jest z reguły istotny. Badania monitoringowe stężenia dwutlenku siarki na terenie gminy wykazują ośmiokrotnie większe wartości w sezonie grzewczym niż pozagrzewczym. Na obszarach sąsiadujących z gminą stężenia SO 2 w sezonie grzewczym są większe 2-7-krotnie od stężeń sezonu pozagrzewczego. Emisja ze źródeł komunikacyjnych jest kolejnym źródłem zanieczyszczenia powietrza. Zwiększająca się na drogach liczba pojazdów samochodowych, prowadzi do wzrostu emisji dwutlenku azotu, tlenku węgla, węglowodorów i ołowiu. Zanieczyszczenie ze źródeł komunikacyjnych wprowadzane są na niskich wysokościach, w związku, z czym w bezpośrednim sąsiedztwie ulic o dużym natężeniu, mogą występować podwyższone ich wartości Stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych Wody powierzchniowe W latach jakość wód powierzchniowych na terenie gminy Leśna była badana w dwóch punktach monitoringowych. O jakości wód w gminie może świadczyć także jakość wód rzeki Kwisy, badanej w punktach pomiarowych przed i za gminą, do której uchodzą cieki z gminy Leśna. Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód rzeki Kwisy są: ścieki bytowe i przemysłowe pochodzące z ośrodów miejskich: Świeradów, Lubań, ścieki bytowe i przemysłowe pochodzące z gmin miejsko-wiejskich: Mirsk, Lubomierz, Gryfów Śląski, Leśna, Nowogrodziec, ścieki bytowe pochodzące z wiejskich ośrodków gminnych: Olszyna, Osiecznica. W roku 2005 punkty kontrolne rzeki Kwisy wykazywały IV klasę wody tzn. wodę o niezadowalającej jakości. Jedynie w punkcie poniżej ujścia Czarny Potok, wykazano III klasę jakości tzn. wodę o zadowalającej jakości. Badania w przekroju ujścia Miłoszowski Potok wykazały niezadowalającą jakość wody, o czym decydowała ilość bakterii grupy coli oraz bakterii coli typu kałowego (na poziomie V klasy), a także barwa, zasadowość i indeks fenolowy (na poziomie IV klasy). W 2006 r. na terenie gminy nie było punktów monitoringowych jakości wód powierzchniowych. Woda rzeki Kwisy w punkcie pomiarowym poniżej Świeradowa wykazywała IV klasę tzn. wodę o niezadowalającej jakości, a w następnych dwóch przekrojach kontrolnych III klasę, czyli wodę o zadowalającej jakości. W 2007 r. ocena wyników monitoringu operacyjnego rzeki Kwisy prowadzonego w przekroju poniżej Świeradzowa wykazała dobrą jakość wód. Wskaźniki fizykochemiczne nie przekraczały wartości granicznych określonych dla II klasy czystości. W przekroju poniżej ujścia Oldzy odnotowano niezadowalającą jakość wód (IV klasa czystości). Ocena wyników badań w przekroju ujścia Miłoszowski Potok wykazała zadowalającą jakość wody o czym decydowała wielkość BZT 5, azot Kjeldahla. Ocena wyników badań w przekroju ujścia Miłoszowski Potok wykazała zadowalającą jakość wody o czym decydowała wielkość BZT 5 i azotynów na poziomie III klasy. Pozostałe wskaźniki fizykochemiczne nie przekraczały wartości granicznych określonych dla II lub I klasy. W 2008 r. w punktach zlokalizowanych na rzece Kwisie przepływającej przez gminę Leśna i jej dopływach prowadzony był monitoring operacyjny, w ramach którego badane były tylko elementy fizykochemiczne wód, ponieważ badania elementów biologicznych były na etapie wdrażania. Ocena stanu ekologicznego w 2008 r. została ograniczona do klasyfikacji elementów fizykochemicznych (temperatury, tlenu, zakwaszenia, substancji biogennych, szkodliwych substancji specyficznych). Woda Kwisy w punkcie pomiarowo-kontrolnym poniżej ujścia Oldzy wykazała II klasę dla elementów fizykochemicznych. W punkcie dopływu Kwisy Potok Miłoszowski znajdującym się w gminie Leśna, stwierdzono klasę II (dla elementów fizykochemicznych). Rzeka Kwisy nie jest zagrożona zanieczyszczeniem azotem maksymalne wartości stężenia azotanów w latach znajdowały się dużo poniżej poziomu 40 mg/dm³. W latach , zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez WIOŚ, w wodach rzeki Kwisy oraz przepływającego przez gminę Leśna Potoku MIłoszowskiego, nie występowało zjawisko eutrofizacji. Ocena 10

11 stopnia eutrofizacji została dokonana głównie na podstawie wyników badań wskaźników związków biogennych oraz organicznych. Wody podziemne Na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna jakość wód podziemnych była badana tylko z jednego stanowiska zlokalizowanego w Leśnej (punkt nr 27 i 39) i tylko w latach 2006 i W związku z tym, w opracowaniu brane są pod uwagę także badania ze stanowisk zlokalizowanych na terenach przyległych do gminy (Pisarzowice, Lwówek) z 2008 r. Badania wód podziemnych na terenie miasta i gminy Leśna oraz na obszarach przyległych do gminy wykazały, że jakość wód podziemnych w tym rejonie jest zróżnicowana. Wody ujmowane z utworów czwartorzędowych na terenie gminy odpowiadały II i III klasie czystości (dobrej i zadowalającej jakości wód), natomiast na obszarach sąsiednich wody z tych utworów wykazywały I i II klasę czystości (bardzo dobra i dobra jakość wód). Wody podziemne na terenie gminy Leśna nie są zagrożone zanieczyszczeniem azotem maksymalne wartości stężenia azotanów w latach wykazywały wartości 15,06-16,83 mg/dm³, a więc znajdowały się dużo poniżej poziomu 30,0 mg/dm³ Zanieczyszczenie gleb Odczyn gleb jest jednym z czynników decydujących o rolniczej przydatności gleb. Gleby kwaśne charakteryzują się ograniczonym wzrostem i rozwojem roślin. Nadmierne zakwaszenie gleb także niekorzystnie wpływa na środowisko naturalne, ponieważ następuje większe wypłukiwanie pierwiastków i związków chemicznych, które trafiają do wód gruntowych, dalej wgłębnych, a także powierzchniowych, powodując ich zanieczyszczenie. Odczyn gleby w dużym stopniu wpływa na biodostępność metali ciężkich i jonowych zanieczyszczeń organicznych. W powiecie lubańskim, w skład, którego wchodzi gmina Leśna, w ostatnich latach 66% powierzchni gleb użytkowanych rolniczo ma odczyn bardzo kwaśny i kwaśny. Konieczność i potrzeba wapnowania gleb występuje na ok. 72% powierzchni gleb użytkowanych rolniczo, natomiast na 17% powierzchni tych gleb wapnowanie jest wskazane, a na 11% ich powierzchni wapnowanie jest ograniczone lub zbędne. Porównując badania zakwaszenia gleb z okresu i można zaobserwować wzrost o 3% powierzchni gleb użytkowanych rolniczo, na których występuje konieczność i potrzeba wapnowania i wynosi 72%. Zasobność gleb w przyswajalne składniki pokarmowe (fosfor, potas, magnez), wskazuje na żyzność gleb i określa potrzeby ich nawożenia. Na terenach powiatu lubańskiego, w skład którego wchodzi gmina Leśna na powierzchni 72% gleb użytkowanych rolniczo występuje bardzo niska i niska zawartość fosforu. Bardzo niską i niską zawartość potasu wykazuje 22% powierzchni gleb użytkowanych rolniczo, a magnezu 31% tych gleb. Mikroelementy (mangan, miedź, cynk, żelazo) zawarte w glebach są niezbędne do wzrostu i rozwoju roślin. Niedobór jak i nadmiar wpływa ujemnie na ich rozwój. Na terenach powiatu lubańskiego (w tym gminy Leśna) wg danych WIOŚ na lata przeważają gleby o średniej zawartości manganu (82%), cynku (90%) i żelaza (100%). Zasobność gleb w mikroelementy w powiecie lubańskim jest zadowalająca. Zawartość azotu mineralnego wiosną umożliwia określenia ilości azotu dostępnego dla roślin uprawnych i na tej podstawie wyznacza się potrzeby nawożenia tym składnikiem. Jesienią, zawartość azotu pozwala ocenić skutki nawożenia azotowego dla środowiska. Za wysoka zawartość azotu mineralnego może spowodować wymywanie azotanów poza obszar korzeniowy i jego przenikanie do wód gruntowych. W 2007 r. na terenach powiatu lubańskiego zawartość azotu wiosną w warstwie gleby 0-90 cm wynosiła 128 kg/ha, a jesienią 272 kg/ha. Obecnie na terenie gminy nie występują punkty pomiarowo-kontrolne do określenia zawartości w glebach metali ciężkich: kadmu, miedzi, niklu, ołowiu, cynku, chromu oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych Zagrożenia związane z transportem i poważne awarie Transport jest poważnym źródłem zanieczyszczenia środowiska zarówno w skali lokalnej jak i globalnej. Jest on związany z emisją zanieczyszczeń do powietrza jak i zwiększeniem natężenia hałasu. W ostatnich latach w Polsce nastąpił gwałtowny rozwój transportu drogowego, prawie dwukrotnie wzrosła liczba prywatnych samochodów. 11

12 Wzrost ilości samochodów wiąże się również z powstawaniem ilości odpadów wskutek wycofywania z ruchu pojazdów już wyeksploatowanych. Znaczącym zagrożeniem dla środowiska mogą być również zbiorniki magazynowe substancji znajdujące się na stacjach paliw oraz urządzenia techniczne w zakładach magazynujących lub stosujących w procesie produkcji toksyczne środki przemysłowe (amoniak, chlor, produkty ropopochodne). Zagrożenia powodowane przez wszelkiego typu awarie infrastruktury technicznej stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz katastrofy wywołane przez siły natury powodują konieczność prewencji i przeciwdziałania w celu zapewnienia bezpieczeństwa gminy. Zgodnie z definicją poważna awaria to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Na terenie gminy Leśna mogą wystąpić zagrożenia naturalne (powodzie, pożary, wichry, susze, gradobicia). Na obszarze gminy nie występują zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku mogące stanowić przyczynę powstania. Brak również dróg, którymi przewożone są materiały niebezpieczne Zagrożenie hałasem Ze względu na środowisko występowania, główne źródła hałasu występujące na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna należy podzielić na: - komunikacyjne, wywoływane przez środki transportu, - przemysłowe, wywoływane wszelkiego rodzaju procesami technologicznymi. Hałas komunikacyjny Źródłem hałasu komunikacyjnego na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna jest ruch drogowy. Czynnikami wpływającymi na poziom hałasu komunikacyjnego są: - natężenie i płynność ruchu, - prędkość pojazdów i ich stan techniczny, - stan nawierzchni dróg, - nachylenie jezdni, - kultura jazdy kierowców. Wzrost uciążliwości hałasu komunikacyjnego jest spowodowany głównie rosnącą liczbą pojazdów, brakiem modernizacji dróg i wydłużeniem w czasie szczytu komunikacyjnego. Najbardziej narażeni na hałas są mieszkańcy osiedli i budynków zlokalizowanych wzdłuż ruchliwych tras komunikacyjnych, do których należy zaliczyć przebiegające przez miasto i gminę drogi wojewódzkie. Na terenie gminy badania hałasu zostały wykonane przez WIOŚ w mieście Leśna jedynie w 2004 r. Badania hałasu wykonano w dwóch punktach pomiarowych, położonych przy drodze wojewódzkiej nr 358. Średnia prędkość pojazdów wynosiła 45 km/h. Przeprowadzone przez WIOŚ badania wskazują na przekroczenia wartości dopuszczalnej przyjętej dla obszarów zabudowy mieszkaniowej. W stosunku do obowiązujących norm średni poziom równoważny L Aeq dla 16 godzin dnia przekraczał dopuszczalny poziom hałasu o ok. 4 db dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i ok. 9 db dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. W 2008 r. Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu zleciła wykonanie pomiarów poziomów hałasu komunikacyjnego przy drogach wojewódzkich w tym m. in. na terenie Leśnej. Z badań wynika, że w badanym punkcie pomiarowym w Leśnej występowały przekroczenia dopuszczalnych wartości w porze nocnej (o 4,1 db), natomiast w porze dziennej nie odnotowano przekroczeń wartości dopuszczalnych. Hałas przemysłowy Poziomy hałasów przemysłowych kształtują się w sposób indywidualny dla każdego obiektu i zależą od zbioru maszyn i urządzeń hałasotwórczych, izolacyjności obudowy hal przemysłowych oraz prowadzonego procesu technologicznego. Zakłady przemysłowe i warsztaty usługowe są źródłami hałasu o ograniczonym zasięgu oddziaływania, wpływają one na warunki klimatu akustycznego, jednakże wpływ ten ma charakter lokalny. Takie stacjonarne źródła hałasu 12

13 mogą jednak powodować uciążliwości dla osób zamieszkujących w ich najbliższym sąsiedztwie i podlegają ciągłej presji tego zjawiska. Przyczynami związanymi z występowaniem niekorzystnych warunków akustycznych powodowanymi działalnością zakładów usługowych i przemysłowych są: błędne decyzje lokalizacyjne, brak odpowiednich zabezpieczeń akustycznych źródeł hałasu po zewnętrznej stronie budynków, nieodpowiednia izolacyjność akustyczna ścian, okien i drzwi, niewłaściwy dobór środków transportu wewnętrznego i dróg zakładowych, niewłaściwa organizacja pracy i praca przy otwartych drzwiach. Obecnie na terenie gminy nie stwierdzono problemu związanego z uciążliwością hałasu przemysłowego. Źródła hałasu przemysłowego oddziaływają jedynie lokalnie, ograniczają się głównie do terenu danego zakładu Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne Pole elektromagnetyczne wpływa negatywnie na przebieg procesów życiowych organizmu oraz zmienia warunki bytowania człowieka. W jego wyniku mogą wystąpić zaburzenia funkcji ośrodkowego układu nerwowego, układów: rozrodczego, hormonalnego i krwionośnego oraz narządów słuchu i wzroku. Obecność pól elektromagnetycznych ma również degenerujący wpływ na rośliny i zwierzęta: u roślin opóźniony wzrost i zmiany w budowie zewnętrznej, u zwierząt zaburzenia neurologiczne, zakłócenia wzrostu, żywotności i płodności. Źródłami niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego mającego negatywny wpływ na środowisko są: - linie przesyłowe energii elektrycznej, - stacje elektroenergetyczne, - stacje radiowe i telewizyjne, - stacje telefonii komórkowej, - urządzenia diagnostyczne, - niektóre urządzenia przemysłowe. Według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U Nr 192, poz. 1883) pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w otoczeniu stacji i linii elektroenergetycznych wykonuje się, jeżeli ich napięcie znamionowe jest równe bądź wyższe niż 110 kv. Stacje i linie elektroenergetyczne oprócz promieniowania elektromagnetycznego wytwarzają również hałas i wibracje, uzewnętrzniające się szczególnie w okresach podwyższonej wilgotności powietrza. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dla projektowanej zabudowy należy zachować minimalne odległości od skrajnych przewodów linii oraz podstacji elektroenergetycznej. Do głównych źródeł promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy miejsko-wiejskiej Leśna należy zaliczyć punktowe obiekty i źródła liniowe. Stacje bazowe telefonii komórkowej PTK CENTERTEL Sp. z o.o. będące pojedynczymi obiektami źródłowymi promieniowania elektromagnetycznego zlokalizowane są w miejscowościach Pobiedna i Smolnik. Anteny te znajdują się na wysokości kilkudziesięciu metrów nad poziomem terenu. Pole elektromagnetyczne o wartościach wyższych niż dopuszczalne występuje jedynie na wysokości anten i nie dalej niż kilkadziesiąt metrów od ich zainstalowania, czyli poza strefą przebywania ludzi. Do źródeł punktowych promieniowania elektromagnetycznego zalicza się także przekaźnik TV zlokalizowany w Leśnej. Linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia zaliczają się do źródeł liniowych promieniowania elektromagnetycznego. Przez teren gminy przebiegają następujące linie: linia S kv, linia S kv i linia D kv. Wzdłuż powyższych linii elektroenergetycznych przewidziano ze strefy ochronne, w obrębie których obowiązują ograniczenia w użytkowaniu zgodnie z przepisami szczególnymi o szerokości odpowiednio 47 m (dla 110 kv) i 70 m (dla 220 kv). Obszary te są zabezpieczeniem przed potencjalnym narażeniem na oddziaływanie PEM. Aktualnie prowadzący instalację i użytkownicy urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne mają obowiązek wykonywania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku bezpośrednio po uruchomieniu instalacji lub urządzenia oraz każdorazowo przy zmianie warunków pracy tych instalacji lub urządzeń. Dotychczasowe badania prowadzone przez WIOŚ na bardziej zurbanizowanych terenach niż obszar miasta i gminy Leśna wykazały, że dopuszczalna wartość promieniowania nie została przekroczona. 13

14 Zagrożenie dla świata roślin i zwierząt Na stan zadrzewienia enklaw leśnych negatywnie wpływa przede wszystkim czynnik antropogeniczny. Oprócz tego na kondycję lasów ma także wpływ presja zanieczyszczeń powietrza oraz obniżenie poziomu wód gruntowych, na skutek powtarzających się w ostatnich latach susz. Zanieczyszczenie powietrza oraz susze powodują osłabienie drzewostanów, przez co są one bardziej podatne na ataki szkodników owadzich. Przebudowa drzewostanów, przeprowadzona w wyniku planowej gospodarki leśnej, może skutkować stopniową renaturalizacją lasów w bliskiej przyszłości. Jest to zdecydowanie korzystne zjawisko. Stan zbiorowisk roślinnych w sposób bezpośredni oddziałuje na świat zwierząt opisywanego obszaru. Niestety, obecne zanikanie naturalnych obszarów podmokłych, zadrzewień i zakrzewień ma zdecydowanie negatywny wpływ na różnorodność gatunkową fauny, prowadząc krańcowo do zanikania gatunków związanych ze specyficznymi siedliskami. Równie zły wpływ na faunę ma stosowanie herbicydów i środków ochrony roślin oraz nadużywanie nawozów sztucznych. Wszelkie działania prowadzące do ograniczenia bioróżnorodności środowiska, jak np. uprawy w monokulturach, przynoszą faunie gminy niekorzystne skutki Zagrożenia nadzwyczajne Rozpatrując możliwość wystąpienia zagrożeń nadzwyczajnych należy wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia zagrożeń naturalnych (wichur, susz, gradobicia), oraz zagrożeń cywilizacyjnych (awarie podczas transportu materiałów niebezpiecznych, awarie urządzeń infrastruktury technicznej, w szczególności gazociągów i sieci elektroenergetycznych, pożary, katastrofy komunikacyjne, szczególnie na drogach o intensywnym ruchu). Na terenie gminy Leśna nie występują zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku mogące stanowić przyczynę powstania. Brak również dróg, którymi przewożone są materiały niebezpieczne. Głównym nadzwyczajnym zagrożeniem dla gminy jest możliwość wystąpienia klęsk żywiołowych, do których należy zaliczyć głównie powodzie. Zdarzenia powodziowe w gminie związane są przede wszystkim z wylewami rzeki Kwisy. Zagrożenie mogą stanowić również wezbrania Potoku Miłoszowskiego i potoku Bruśnik. W 1981 r. zalanych zostało ok. 80% zabudowy w centralnej części miasta Leśna. W 1997 r. pod wodą znalazły się zabudowania północnej i wschodniej części miasta. Jednocześnie zalane zostały wsie: Smolnik, Szyszkowa i Kościelniki Górne. Obecnie system przeciwpowodziowy gminy stanowią rzeczne wały przeciwpowodziowe oraz dwa zbiorniki retencyjne: Leśniański i Złotnicki, o łącznej pojemności 25,5 mln m³, będące głównym systemem ochronnym przed gwałtownymi wezbraniami wód powierzchniowych. Na terenie gminy występują również zbiorniki małej retencji, które stanowią głównie stawy rybne. Zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego odbywa się również poprzez bieżącą konserwację cieków powierzchniowych oraz modernizację i odbudowę wałów przeciwpowodziowych. Na podstawie Studium ochrony przed powodzią zlewni rzeki Kwisy, WARR na zlec. RZGW we Wrocławiu zakłada się przyszłe zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej na terenie gminy poprzez realizację zbiorników suchej retencji na potokach Grabiszówka i Bruśnik. Ich planowaną lokalizację określono na rysunkach planu Istniejące problemy ochrony środowiska Istotnym problemem dotykającym obszary rozwijające się jest ochrona istniejących zasobów środowiskowych i kulturowych. Szczególnie ważne jest zachowanie istniejących form zieleni, w szczególności drzewostanów, zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych i łąk, stanowiących miejsca żerowania, gniazdowania i schronienia wielu gatunków fauny. Drastyczna ingerencja w biogeocenozę może przynieść zmiany w środowisku o skali zdecydowanie szerszej niż sama ingerencja. Aby temu zapobiec w planie wyznacza się strefy ochrony wartości przyrodniczych oraz wprowadza się obowiązek zachowania powierzchni biologicznie czynnych. Do podstawowych form ochrony przyrody w Polsce należy tworzenie rezerwatów przyrody, parków narodowych, parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. Coraz większe znaczenie mają także użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne oraz zespoły przyrodniczo krajobrazowe. Formami ochrony indywidualnej są: gatunkowa ochrona roślin i zwierząt oraz pomniki przyrody w rodzaju: pojedynczych drzew, alei, głazów narzutowych, skałek itp. Wśród form ochrony na obszarze Miasta i Gminy Leśna ustanowiono: 14

15 - projektowany Specjalny Obszar Ochrony siedlisk Natura 2000 Łąki Gór i Pogórza Izerskiego (kod obszaru: PLH020102) o powierzchni 6 433,4 ha. Obszar obejmuje fragment podnóża Gór Izerskich (Kamienickiego Grzbietu) oraz Pogórza Izerskiego - najbardziej na zachód wysuniętej polskiej części Sudetów. Najcenniejszymi elementami są łąki z wszewłogą górską, należące do górskich łąk konietlicowych, oraz górskie formy świeżych łąk niżowych użytkowanych ekstensywnie, i - w mniejszym stopniu - muraw bliźniczkowych. Ponadto występują tu mocno przekształcone (osuszane) łąki wilgotne ze związku Molinion i Calthion. Jest to praktycznie jedyny w miarę zwarty obszar występowania atlantyckiego gatunku, wszewłogi górskiej Meum athamanticum, oraz tworzonego przez nią zespołu roślinnego Meo-Festucetum, w Polsce znanego tylko z Sudetów Zachodnich. Są to również zachowane siedliska bytowania wielu cennych gatunków zwierząt. - projektowany Specjalny Obszar Ochrony siedlisk Natura 2000 Sztolnie w Leśnej (kod obszaru: PLH020013) o powierzchni 8,7 ha. Obszar obejmuje zespół sztolni w miejscowości Leśna, podzielony na dwa kompleksy: Baworowo (3 sztolnie) i Leśna (6 sztolni). Kompleks Baworowo położony jest przy zakładach "Baworowo", natomiast kompleks Leśna - przy drodze z Leśnej do Świecia. Sztolnie są wyrobiskami z czasów II Wojny Światowej - prawdopodobnie miały przeznaczenie militarne. Sztolnie w Leśnej stanowią cenne zimowisko nietoperzy. Zimuje tu łącznie ok. 130 osobników nietoperzy, przy czym gatunkami dominującymi są: nocek rudy, gacek brunatny i nocek duży. Poza okresem zimowym sztolnie wykorzystywane są jako kwatery przejściowe i miejsca godowe mopka i gacka brunatnego. Łącznie stwierdzono tu 8 gatunków nietoperzy, z czego 3 umieszczone są w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. - Obszar Chronionego Krajobrazu obejmujący najbliższe otoczenie najcenniejszych pod względem krajobrazowym i przyrodniczym terenów przełomu rzeki Kwisy, w rejonie miasta Leśna i wsi Stankowice, Złotniki Lubańskie i Złoty Potok. Obszar o powierzchni 1 050,53 ha, utworzony został na terenie gminy Leśna Uchwałą Nr XXXVII/339/93 Rady Miejskiej Gminy Leśna z dnia 29 czerwca 1993 r. Planowany Leśniańsko-Złotnicki Park Krajobrazowy wokół jezior zaporowych na rzece Kwisie. Całkowita powierzchnia parku ma wynosić niemal 4000 ha. Na terenie gminy Leśnej obszar parku miałby zajmować powierzchnię ok. 800 ha położoną w Kościelniku Górnym, Złotnikach Lubańskich, Złotym Potoku i mieście Leśna. Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania. Ochroną objąć należy również: - pomniki przyrody, - grunty rolne klas I III oraz grunty rolne wytworzone z gleb pochodzenia organicznego, których ochrona polega m.in. na ograniczaniu przeznaczenia ich na cele nierolnicze, zapobieganiu procesom ich degradacji i dewastacji oraz konieczności ich rekultywacji, - grunty leśne, których ochrona polega m.in. na ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze oraz zapobieganiu procesom ich degradacji i dewastacji, a także przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej, - obszary i założenia parkowe ujęte w rejestrze zabytków, których ochrona polega m.in. na zabezpieczeniu ich przed zniszczeniem, uszkodzeniem, dewastacją oraz zapewnieniu im warunków trwałego zachowania, - rośliny i zwierzęta objęte ochroną w celu zabezpieczenia dziko występujących gatunków, zwłaszcza rzadkich lub zagrożonych wyginięciem oraz zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej, - wody powierzchniowe, których ochrona polega na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami, zapobieganiu i przeciwdziałaniu naruszania równowagi przyrodniczej i wywoływania zmian ograniczających lub powodujących ich nieprzydatność zarówno dla ludzi, zwierząt jak i roślin, - wody podziemne, których ochrona polega na niedopuszczeniu do ich zanieczyszczenia oraz zapobieganiu i przeciwdziałaniu szkodliwym wpływom na obszary ich zasilania. Na obszarze gminy dodatkowo występują obszary cenne pod względem przyrodniczym, które zostały wyróżnione w Inwentaryzacji przyrodniczej gmin województwa jeleniogórskiego (Fulica, Wrocław 1994). Należą do nich następujące tereny: 1. Las Miłoszowski i Góra Bobrzycka (380 ha), 2. Kompleks Leśny i Dolina Potoku Bruśnik (210 ha), 15

16 3. Przełomowy odcinek Kwisy (175 ha), 4. Wąwóz Kwisy k. Złotnik Lubańskich (102 ha), 5. Wulkany (125 ha), 6. Łąki k. Pobiednej (57 ha), 7. Dolina Grabiszówki (38 ha), 8. Las Bukowy na Górze Liściastej (25 ha). Tabela. Obszary i obiekty objęte ochroną prawną oraz cenne przyrodniczo na terenie miasta i gminy Leśna Natura 2000 Pomniki Obszary Istniejący mające Projektowany Obszar znaczenie Park przyrody dla Chronionego przyrody ożywionej Lp. Obręb krajobrazowy nieożywionej Wspólnoty Krajobrazu (OZW) ochrona nazwa nazwa nazwa ilość nazwa ilość siedlisk Miasto Sztolnie w Obszar Projektowany Choina Leśna Leśnej - chronionego park Specjalny krajobrazu krajobrazowy kanadyjska Obszar obejmujący objemujący (Tsuga Ochrony Zalew Zalew canadensis) Siedlisk leśniańsko - leśniańsko - złotnicki złotnicki Cis pospolity (Taxus baccata) Cyprysik groszkowy (Chamaecypar is pisifera ) Sosna wejmutka (Pinus strobus ) Buk pospolity (Fagus sihatica) Dąb czerwony (Quercus rubra) Dąb szypukowy (Quercus robur) 3. Kościelniki Górne - Obszar chronionego krajobrazu obejmujący Zalew leśniańsko - Projektowany park krajobrazowy obejmujący Zalew leśniańsko - Klon jawor (Acer pseudoplatanu s)

17 złotnicki złotnicki 4. Miłoszów Skała 1 bazaltowa, stożek wulkaniczn y Perkuna 5. Pobiedna Smolnik Skała bazaltowa, stożek wulkaniczny Światowida 7. Stankowice - Obszar chronionego krajobrazu obejmujący Zalew leśniańsko - złotnicki Projektowany park krajobrazowy obejmujący Zalew leśniańsko - złotnicki Cis pospolity (7ora.s feaccafa) Bluszcz pospolity (Hedera helix) Lipa szerokolistna (T ilia platyphyllos) Miłorząb dwuklapowy, m.japoński (G ingko biloba) Szyszkowa Świecie Wolimierz Złotniki Lubańskie Złoty Potok Gmina ogółem Łąki Gór i Pogórza Izerskiego - Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk obszary planowanej ochrony siedlisk Obszar chronionego krajobrazu obejmujący Zalew leśniańsko - złotnicki Obszar chronionego krajobrazu obejmujący Zalew leśniańsko - złotnicki Obszar chronionego krajobrazu obejmujący Zalew leśniańsko - złotnicki Projektowany park krajobrazowy obejmujący Zalew leśniańsko - złotnicki Projektowany park krajobrazowy obejmujący Zalew leśniańsko - złotnicki Projektowany park krajobrazowy obejmujący Zalew leśniańsko złotnicki drzewa pomnikowe 12 Stożki wulkaniczne

18 Źródło: RDOŚ we Wrocławiu, dane Urzędu Miejskiego w Leśnej (styczeń 2013 r.), Inwentaryzacja przyrodnicza gminy i miasta Leśna z 1994r Wpływ dotychczasowego sposobu zagospodarowania na stan środowiska Dotychczasowe zmiany w środowisku na obszarze gminy są w głównej mierze związane ze zmianami użytkowania i zagospodarowania terenu oraz ze stopniem zanieczyszczeń wód, gleb i powietrza atmosferycznego. Najistotniejszym negatywnym skutkiem dotychczasowego sposobu użytkowania jest trwałe zniszczenie gleby, która w miejscach istniejącej zabudowy (w miejscu budynków i terenów utwardzonych) została zdjęta. W wyniku zasiedlania następowało stopniowe przekształcanie obszarów leśnych w pola uprawne. Działalność rolnicza doprowadziła do powstania monotonnego, homogenicznego krajobrazu rolniczego, pozbawionego zadrzewień śródpolnych, oczek wodnych, czy wilgotniejszych obniżeń terenu. Melioracja doprowadziła do znacznego zmniejszenia powierzchni obszarów podmokłych, a istniejące wcześniej naturalne tereny łąkowe zajęły uprawy monokulturowe i pastwiska. Gleby na terenie gminy są zanieczyszczane stosowanymi w uprawach nawozami (naturalnymi i sztucznymi), stosowanymi środkami ochrony roślin (herbicydy), jak i poprzez pyły pochodzące w przewadze spoza jej obszaru. Przeobrażenia w morfologii były związane z zabudową terenów wiejskich, na skutek ich rozwoju. Na terenie gminy w dużym stopniu uległy zmianom stosunki wodne. Polegają one na zwiększeniu tempa odpływu wód głównych cieków na skutek regulacji ich koryt, odwodnieniu terenów dawnych mokradeł i podmokłości w związku z pracami melioracyjnymi, sztucznym obniżeniu lub częściowej likwidacji zwierciadła płytkich wód podziemnych przez melioracyjne odwodnienie drenażowe, zmianie hydrogeologicznych warunków zalegania i krążenia systemów wód podziemnych (szczelinowych i porowych) na skutek ich eksploatacji. Cieki wodne są zanieczyszczane przez zrzuty punktowe oraz na skutek obszarowego dopływu zanieczyszczeń. Płytkie poziomy wód podziemnych ulegają degradacji w rejonach nieprawidłowego składowania odpadów, składowania i dystrybucji paliw płynnych i środków chemicznych i wskutek innych oddziaływań antropogenicznych dochodzących z powierzchni ziemi. Na obszarach zabudowanych pogarsza się jakość górnego poziomu wód podziemnych, a powierzchniowe zbiorniki wodne zagrożone są eutrofizacją. Stan czystości atmosfery, na który główny wpływ mają zanieczyszczenia pochodzące spoza gminy stopniowo poprawia się. Notuje się jednak wzrost presji ze strony środków komunikacji, ponieważ odnotowane zostało zwiększenie natężenia ruchu samochodowego. Jednak i tu notuje się poprawę na skutek postępu technologii, w tym upowszechnienia katalizatorów. Obecna sytuacja przyrodnicza obszaru wydaje się stabilna, nie obserwuje się dalszej degradacji biocenoz. Istotne jest jednak zintensyfikowanie działań w zakresie ekologizacji rolnictwa i leśnictwa, w celu przyspieszenia odbudowy właściwych struktur zadrzewieniowych, łąkowych i polnych biocenoz oraz działania mające ochronić najcenniejsze enklawy przyrodnicze pośród przekształconych, zabudowanych terenów Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji postanowień zmiany planu Zmiana planu miejscowego określa docelowy model zagospodarowania przestrzennego gminy, którego realizacja następuje w oparciu o plany miejscowe. Brak opracowania, jakim jest plan oznacza brak jasno określonej polityki przestrzennej i stwarza tym samym niebezpieczeństwo powstania chaosu przestrzennego oraz konfliktów pomiędzy rozwojem gospodarczym, a ochroną środowiska. W przypadku gminy Leśna sytuacja jest o tyle zadowalająca, że gmina posiada pełne pokrycie planami miejscowymi. Brak jasnych i spójnych zasad kształtowania przestrzeni, które muszą być obligatoryjnie przestrzegane przy sporządzaniu planów miejscowych sprawia, że działania inwestycyjne prowadzone mogą być na podstawie przypadkowych, nieskoordynowanych pojedynczych decyzji, których efektem jest na ogół pogłębiający się chaos przestrzenny, bezładna zabudowa i degradacja krajobrazu, zamiast racjonalnej, uporządkowanej gospodarki przestrzenią. Efektem nieskoordynowanego rozpraszania zabudowy jest postępująca degradacja krajobrazu i obniżanie jego jakości. Chaotyczna zabudowa oraz architektura oderwana od lokalnego kontekstu kulturowego nieodwracalnie zmieniają typowe dla regionów Polski krajobrazy. 18

19 Brak realizacji zapisów projektu planu nie zmieni istniejących uciążliwości takich jak: - emisja pyłów i gazów (głównie SO2, CO, CO2) z indywidualnych gospodarstw czy działalności przemysłowej oraz emisja gazów związanych z komunikacją, - emisja zanieczyszczeń i produkcja odpadów związanych z gospodarką komunalną, przemysłem, - hałas, którego głównym źródłem jest komunikacja oraz działalność przemysłowo-usługowa, - degradacja krajobrazu wywołana wprowadzeniem chaotycznej zabudowy mieszkaniowej oraz lokalizacją linii energetycznych i obiektów usługowych i przemysłowych, - zwiększająca się powierzchnia terenów zabudowanych, - zaśmiecanie terenów, zwłaszcza w pobliżu osiedli ludzkich, powodujące obniżenie walorów fizjonomicznych terenu. 3. Ustalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy 3.1 Kształtowanie zabudowy i komunikacji Zmiana miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Leśna jest instrumentem zarządzania rozwojem przestrzennym miasta i gminy Leśna dla zapewnienia optymalnych warunków życia mieszkańców, w myśl zasad zrównoważonego rozwoju oraz kształtowania ładu przestrzennego i wysokiej jakości funkcjonalnoestetycznej otoczenia. Celem planu jest sformułowanie polityki przestrzennej miasta i gminy Leśna, przez ustalenie zasad rozwoju i kształtowania jej struktury w zakresie: - umożliwienia wielofunkcyjnego rozwoju z zachowaniem zasad ładu przestrzennego i zasady rozwoju zrównoważonego, - stworzenia odpowiednich warunków rozwoju infrastruktury technicznej i komunikacji, - poprawę ładu przestrzennego oraz minimalizację sytuacji kolizyjnych wynikających z przeznaczenia terenów dla różnych funkcji, - poprawa warunków życia mieszkańców gminy, - zwiększenie konkurencyjności obszaru gminy, - ochrony gruntów leśnych, - ochrony środowiska przyrodniczego, - zapewnienie możliwości rozwoju przedsiębiorczości, przy uwzględnieniu uwarunkowań wynikających z potrzeby ochrony środowiska przyrodniczego, kulturowego a także potrzeby zwiększenia efektywności gospodarczej, - polityka przestrzenna wyrażona w niniejszym planie prowadzić ma do wykorzystania zróżnicowanych uwarunkowań i zapewnienia zrównoważonego rozwoju gminy. Najważniejsze ze względu na potencjalne oddziaływania na środowisko są ustalenia dotyczące: - przeznaczenia terenów oraz linii rozgraniczających tereny o różnych funkcjach lub zasadach zagospodarowania, - zasad ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, zasad ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, - zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, - granic i sposobów zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, ustalonych na podstawie odrębnych przepisów. Na obszarze objętym projektem Zmiany planu występuje różnorodność form zagospodarowania. Wskutek procesów rozwojowych wsi wykształciły się różne sposoby zagospodarowania związane z zasiedlaniem oraz działalnością rolniczą i aktywnością gospodarczą. Występują tu tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny działalności produkcyjnej, usług komercyjnych, zieleni urządzonej oraz tereny upraw rolniczych. Tabela 1. Charakterystyka funkcji jednostek urbanistycznych i elementów obsługi komunikacyjnej wydzielonych w projekcie zmiany planu. 19

20 Symbol wg rysunku planu MN MU MNU ML RM RU U UK UA KSU SR US UO UZ UI AG P PG KS ZP ZL ZLd ZC ZD ZN WS R K O E G W EEw KDG KDZ KDL Przeznaczenie terenu Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej z usługami Tereny zabudowy jednorodzinnej z usługami Tereny zabudowy letniskowej Tereny zabudowy zagrodowej Tereny obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych Tereny usług Tereny usług sakralnych i kultury Tereny usług administracji Tereny obsługi urządzeń komunikacji samochodowej- stacje paliw Tereny strefy Rynku Tereny usług sportu i rekreacji Tereny usług oświaty Tereny usług zdrowia Tereny usług innych Tereny aktywności gospodarczej Tereny przemysłowe Tereny eksploatacji surowców mineralnych Tereny obsługi urządzeń komunikacji samochodowej Tereny zieleni parkowej Tereny lasów Tereny dolesień Tereny cmentarzy Tereny zieleni działkowej Tereny zieleni nieurządzonej Tereny wód Tereny rolnicze Tereny urządzeń odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków Tereny urządzeń odprowadzania i unieszkodliwiania odpadów Tereny urządzeń elektroenergetycznych Tereny urządzeń gazownictwa Tereny urządzeń zaopatrzenia w wodę Tereny urządzeń elektroenergetycznych- elektrownie fotowoltaiczne Tereny dróg klasy głównej G Tereny dróg klasy zbiorczej Z Tereny dróg klasy głównej L 20