Program własny dla uczniów. Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego w Złotoryi BEZPIECZNIE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE

Transkrypt

1 Program własny dla uczniów Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego w Złotoryi BEZPIECZNIE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE Opracowała Lucyna Kortus Złotoryja, 2009 rok 1

2 Spis treści I. Wstęp II. Charakterystyka programu III. Cele główne programu IV. Cele szczegółowe programu V. Metody i formy realizacji VI. Tematy zajęć VII. Przewidywane osiągnięcia uczniów VIII. Propozycje scenariuszy, ankieta IX. Ewaluacja osiągnięć 2

3 I. WSTĘP Podając za Wielkim Słownikiem Ucznia pod red. Mirosława Bańko BEZPIECZEŃSTWO to stan, w którym nie istnieje żadne niebezpieczeństwo Bezpieczeństwo i zdrowie dziecka to podstawowe zadanie, przed którymi stają przede wszystkim rodzice. W przypadku młodszych dzieci wszelkie działania służą eliminowaniu zagrożeń i niebezpieczeństw. Rozwój dziecka i jego samodzielność stawia przed rodzicami wciąż nowe wymagania i konieczność wyposażania go w umiejętność przewidywania niebezpieczeństw i zagrożeń, unikania ich, a jeśli zaistnieją - w zdolność radzenia sobie z trudną sytuacją. Małe doświadczenie życiowe, nieumiejętność radzenia sobie z problemami oraz niewykształcone zachowania w trudnych, niecodziennych sytuacjach powodują, że dzieci pozostają bardzo często w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia, i są bezradne wobec rodzących się problemów. Rodzice jak i wychowawcy powinni nieustannie pogłębiać świadomość tego, jak uczyć dzieci bezpiecznych zachowań, jak wykształcić w nich umiejętność unikania sytuacji stawania się ofiarą przestępstwa lub proszenia o pomoc w chwili zagrożenia. Pozostawiając dziecku margines swobody powinno się go przekonać do konieczności stosowania reguł i zasad, które w pewnym sensie ograniczają swobodę, ale w efekcie przygotowują dziecko do życia we współczesnym otoczeniu społeczno-technicznym. W zamian za to oferujemy dziecku poczucie bezpieczeństwa - tak ważne dla jego higieny psychicznej. Bezpieczne funkcjonowanie państwa, bezpieczny byt każdej rodziny, każdego obywatela, jest wartością najwyższą. Według A. Masłowa, bezpieczeństwo jest drugą w hierarchii ważności potrzebą ludzką po potrzebach fizjologicznych (głód, pragnienie itp.). Podstawowym zadaniem każdego państwa powinno być więc najpierw stworzenie, a następnie stałe doskonalenie systemu bezpieczeństwa. W tym systemie, zapewnienie zdrowia i bezpieczeństwa dzieciom powinno być priorytetem w działalności nauczycieli. Wraz z rozwojem dziecka i jego usamodzielnieniem, musimy coraz bardziej liczyć się z koniecznością wyposażenia go w umiejętność przewidywania zagrożeń, unikania ich, a jeśli już zaistnieją zdolnością do radzenia sobie w trudnych sytuacjach. 3

4 II.CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Program został stworzony na potrzeby pracy w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Złotoryi dla uczniów Szkoły Podstawowej i Gimnazjum. Jest to program własny wspomagający rozwój dziecka. Uczestnictwo w zajęcia opartych na tym programie pomoże dziecku przygotowywać się do codziennego, nie zawsze bezpiecznego świata. Służy także lepszej poznaniu siebie, a także swoich możliwości. Program opracowany przez mnie zwiera tematy, które powinny być poruszone w ramach edukacji uczniów naszego Ośrodka, szczególnie kierowany jest do nauczycieli, wychowawców klas młodszych szkoły podstawowej oraz zespołów edukacyjno terapeutycznych. Powinni z niego skorzystać nauczyciele wychowawcy świetlicy szkolnej, grup wychowawczych. Można potraktować go także wybiórczo, omawiając poszczególne tylko tematy, ale myślę, że zawarte tutaj informacje są bardzo ważne i my jako pedagodzy uczący dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, często z patologicznych rodzin, w których nie ma wzorców do naśladowania, powinniśmy wyposażyć naszych podopiecznych we wszystkie zawarte tutaj przydatne uwagi. III. CELE GŁÓWNE PROGRAMU CELEM tego programu jest uzmysłowienie naszym uczniom, jakie zagrożenia czyhają na dzieci we współczesnym świecie, ukazanie jak wiele jest rzeczy niebezpiecznych, nauczenie jak można sobie z nimi poradzić będąc młodym człowiekiem, wykształcenie mechanizmów obronnych celu uniknięcia niebezpiecznych sytuacji, zdarzeń, wyuczenie postaw jak samemu nie prowokować, nauczenie jak korzystać racjonalnie z dóbr natury i techniki. Realizacja celów spełnia wielorakie funkcje: -kształtuje postawę i inwencję dziecka -rozwija różne form myślenia i postrzegania -pobudza i pogłębia uczucia i doznania - harmonijnie kształtuje rozwijającą się osobowość -wdraża do codziennego stosowania zasad w swym otoczeniu 4

5 -terapeutyczne usuwa zahamowania i poczucie niepewności, uczy wiary we własne siły, we własne możliwości. IV. CELE SZCZEGÓŁOWE Uczeń umie i potrafi odpowiednio zachować się mając na uwadze bezpieczeństwo swoje i innych w: domu na ulicy w szkole podczas wakacji i ferii podczas podróży umiejętnie posługuje się telefonem komórkowym racjonalnie korzysta ze źródeł Internetu udziela pierwszej pomocy wymienia telefony alarmowe i umiejętnie korzysta z pomocy tych instytucji w sposób adekwatny reaguje na zaistniałe zagrożenie incydentem bombowym.. IV.METODY I FORMY REALIZACJI ROGRAMU METODY PRACY samodzielne działanie obserwacja i pokaz przekaz słowny możliwość działania, wg własnego pomysłu samodzielne doświadczenia dziecka spontaniczna aktywność dziecka FORMY PRACY praca indywidualna praca w zespołach praca w grupach 5

6 V. TEMATY ZAJĘĆ W dużej mierze od rodziców jak i od nas nauczycieli, wychowawców zależy, czy dziecko będzie bezpieczne w domu, na podwórku, czy w szkole. Wszyscy od najwcześniejszych lat uczymy dzieci oceniać okoliczności i elementy niebezpieczeństw, uczymy jak unikać niebezpiecznych sytuacji lub jak z nich wybrnąć, kiedy już zaistnieją oraz kształtujemy umiejętność mówienia "nie" i postawę ograniczonego zaufania wobec osób nieznajomych. Tematy zajęć: 1. Bezpieczeństwo w domu 2. Bezpieczeństwo na ulicy 3. Bezpieczne ferie i wakacje 4. Bezpieczna podróż 5. Bezpieczeństwo w szkole 6. Bezpieczna komórka 7. Pierwsza pomoc, telefony alarmowe 8. Bezpieczny Internet 9. Incydent bombowy 6

7 BEZPIECZEŃSTWO W DOMU W wielu domach dzieci po skończonych zajęciach lekcyjnych przebywają bez opieki osoby dorosłej. Muszą sobie samodzielnie przygotować posiłek, zając sobie czas wolny. Powinniśmy omawiając ten temat poruszyć poniższe zagadnienia i wpoić dzieciom następujące zachowania: Trzeba nauczyć, by zawsze mówiły rodzicom, opiekunom gdzie idą, z kim, o której godzinie wrócą do domu. Należy też informować dzieci, że w każdym przypadku powinny powiedzieć rodzicom o zaczepiających je osobach, wypytujących: "Co w domu, o której wrócą rodzice? Gdzie stoi wasz samochód?", aby nie udzielały informacji przez telefon, gdy są same w domu. Ważną sprawą jest umieszczenie w widocznym miejscu mieszkania numerów telefonów alarmowych, które mogą przydać się także dzieciom w razie wypadku: policja, straż pożarna, pogotowie ratunkowe. Omówić jak powinno wyglądać informowanie o zaistniałym zagrożeniu. Nauczyć udzielania pierwszej pomocy - zajęcia wg programu Ratujemy i uczymy ratować, który od kilku lat realizowany jest w naszym Ośrodku. Kolejną sprawą są lekarstwa z domowej apteczki, które mogą wyglądać jak kolorowe cukierki, stąd powinna być ograniczona dostępność dzieci do nich. Gdy dziecko poczuje się źle nie powinno próbować leczyć się samo. Leki niewłaściwie stosowane mogą być bardzo niebezpieczne, czasami nawet mogą doprowadzić do śmierci. Dom jest miejscem, gdzie dzieci doznają często obrażeń. Kupowanie bezpiecznych wyrobów może pomóc w ich uniknięciu. Rodzice i wychowawcy powinni tak dobierać produkty, aby były stosowne do sytuacji, budżetu i wieku dziecka. Mając na uwadze wychowanie dziecka we współczesnym świecie, gdzie coraz częściej spotyka się ze społecznym złem, jakim jest alkoholizm, narkomania i rozmaite dewiacje, należy uczyć roztropności w kontaktach z osobami obcymi. Dzieci ze swojej natury są bardzo łatwowierne, może to być przyczyną wielu tragedii. Powinniśmy uczulić dzieci, by nie przyjmowały żadnych przedmiotów od nieznajomych. Niech nie słuchają obietnic: "chodź ze mną, dostaniesz to lub tamto, pokażę ci coś ciekawego". Bezpieczeństwo dziecka to także roztropne korzystanie z najnowszych zdobyczy technicznych. Gry wideo, zwłaszcza rozgrywane w Internecie cieszą się obecnie zainteresowaniem równym lub nawet przewyższającym popularność telewizji, muzyki czy filmów dla dzieci i młodzieży. Poznanie społeczności graczy, klasyfikacji gier oraz metod korzystania z dostępnych w grach narzędzi do ochrony prywatności i bezpieczeństwa pozwala wybrać dla dziecka gry bezpieczne, przyjazne, zabawne, edukacyjne i odpowiednie do ich wieku. 7

8 Z uwagi na to, że dzieci pozostawione same sobie, często są sprawcami i ofiarami pożarów, uznałam za bardzo ważne, podkreślenie rangi informacji dotyczących zagrożeń przeciwpożarowych. Powinniśmy poinformować naszych podopiecznych co to jest pożar, jak zachować się w takiej sytuacji, nauczyć jaki jest numer na Straż pożarną, jaką informację podać, aby dobrze nas zrozumiano, jaka jest droga ewakuacyjna w naszym domu, bloku. Uczulmy dzieci jak racjonalnie i bezpiecznie korzystać z czajnika, kuchenki gazowej, junkersa, piekarnika, grzałki, opiekacza, tostera itp. Jeśli nie czują się pewni swoich zachowań, postępowań, lepiej niech poczekają na dorosłego. Wśród różnego rodzaju przestępców jest też grupa takich, których charakteryzuje szczególna przebiegłość i bezczelność - są to oszuści i złodzieje mieszkaniowi. Działają oni przede wszystkim w ciągu dnia i do zrealizowania swojego czynu potrzebują obecności domowników w ich mieszkaniu czy domu. Ich działanie oparte jest na udawaniu kogoś kim nie są albo podawaniu fałszywego celu swojego przybycia. Podają się więc za przedstawicieli różnego rodzaju instytucji, administracji osiedla, przedstawicieli firm handlowo-usługowych, a niekiedy nawet i za krewnych czy osoby z nimi związane. Wpuszczeni do mieszkania, po uśpieniu czujności ofiary wyłudzają od niej pieniądze albo w momencie nieuwagi dokonują kradzieży rzeczy będących w pobliżu - torebki z przedpokoju, kurtki z portfelem czy kluczyków do samochodu. Chcąc więc uniknąć ataku ze strony działających w ten sposób przestępców, konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności i przestrzeganie poniższych zasad: 1. Nawet będąc w mieszkaniu zawsze zamykaj drzwi wejściowe na zamki; 2. Nie otwieraj drzwi bez sprawdzenia kto i po co przyszedł - spójrz przez wizjer; jeśli zjawił się przedstawiciel jakiejś instytucji np. administracji, samorządu, elektrowni czy gazowni, bez otwierania drzwi sprawdź telefonicznie czy był on do Ciebie kierowany. Jeśli nie masz telefonu poproś, aby przyszedł z sąsiadem mieszkającym obok lub gospodarzem domu. 3. Jeśli musisz kogoś wpuścić, nie zostawiaj go ani na chwilę samego; najlepiej, żeby Wtedy towarzyszył Ci ktoś z rodziny, znajomych lub sąsiadów; 4. Nie dawaj żadnych pieniędzy akwizytorom czy inkasentom i nie podpisuj z nimi żadnych umów; każda szanująca się firma transakcje zawiera w swojej siedzibie lub za pośrednictwem poczty; 5. Nie przekazuj żadnych pieniędzy osobom, które telefonicznie podają się za członków Twojej rodziny i proszą o przekazanie pieniędzy przez pośredników; 6. Mając pieniądze i rzeczy szczególnie cenne w domu schowaj je w miejscu trudnodostępnym; 7. Nie udzielaj żadnych informacji przez telefon, szczególnie swoich danych personalnych, numerów kont bankowych i haseł do nich, o Swoich planach życiowych czy członkach rodziny. 8. Pamiętaj! Nie ma lepszego zabezpieczenia Twojego mieszkania niż dobry sąsiad. 9. Nigdy nie zostawiaj kluczy, w "umówionym" miejscu (np. pod wycieraczką czy na parapecie). Ich znalezienie nie sprawi złodziejowi żadnych trudności. 10. Nie wkładaj w drzwi kartek informujących, gdzie jesteś i o której wrócisz. 8

9 BEZPIECZEŃSTWO NA ULICY Mając na uwadze wychowanie dziecka we współczesnym świecie, gdzie coraz częściej spotyka się ze społecznym złem, jakim jest alkoholizm, narkomania i rozmaite dewiacje, należy uczyć roztropności w kontaktach z osobami obcymi. Dzieci ze swojej natury są bardzo łatwowierne, może to być przyczyną wielu tragedii. Powinniśmy uczulić dzieci: by nie przyjmowały żadnych przedmiotów od nieznajomych: słodyczy, soczków, owoców, zabawek niech nie słuchają obietnic: "chodź ze mną, dostaniesz to lub tamto, pokażę ci coś ciekawego" by dzieci unikały miejsc odosobnionych strzegły się napotkanych, błąkających się zwierząt nie nosiły na szyi kluczy od mieszkania nie przyjmowały od obcych prezentów nie wsiadały zachęcone przez nieznajomych do samochodów, wind razie niebezpieczeństwa głośno krzyczały i wzywały pomocy (np. Pali się! ) należy bardzo ostrożnie podchodzić do kontaktów z osobami obcymi z nieznajomymi nie powinno się rozmawiać, a tym bardziej się z nimi oddalać, o każdej sytuacji zaczepek ze strony obcego należy powiedzieć rodzicom, nauczycielowi lub policjantowi nieznajomym nie wolno podawać swojego adresu zamieszkania należy unikać odludnych miejsc zabawy, a bawić się z innymi dziećmi, w grupie nie wolno bawić się na placach budowy, w pobliżu ulicy, rzeki, jeziora, urwiska czy innych miejsc niebezpiecznych w zimie nie wolno bawić się na zamarzniętej tafli jeziora czy stawu jeśli dziecko czuje zagrożenie ze strony obcego powinno uciekać w stronę ludzi i wołać o pomoc jeśli dziecko nosi klucze zawieszone na smyczy, to powinno je schować pod bluzę tak, żeby nie było ich widać telefon komórkowy nie powinien być noszony w miejscu widocznym, a w domu należy spisać jego numer identyfikacyjny w przypadku problemów czy zagrożenia można zadzwonić na Policję, Pogotowie Ratunkowe, Straż Miejską czy Straż Pożarną nie wolno bawić się z obcymi psami, nawet jak właściciel jest w pobliżu, szczególnie gdy pies jest duży; nie wolno psa drażnić, dokuczać mu czy próbować go uderzyć; często nie zdając sobie z tego sprawy, można wyzwolić u psa agresję, uderzając w ogrodzenie czy rzucając w niego różnymi przedmiotami; jeśli pies zaczął na dziecko szczekać lub próbuje je zaatakować, musi ono stanąć na baczność, założyć dłonie na kark i zgiętymi ramionami zasłonić twarz (jest to 9

10 postawa bezpieczna stojąca). Jeśli będziesz stać spokojnie, pies obwącha i odejdzie; NIGDY NIE WOLNO PRZED PSEM UCIEKAĆ! jeśli pies będzie dalej agresywny, dziecko musi przyjąć pozycję tzw. żółwia - brodę oprzeć na klatce piersiowej, rękami objąć szyję wokół karku i wykonać skłon do ziemi jeśli ma rower, może się nim zasłonić przed atakującym psem nie wolno wchodzić na cudzą posesję, gdzie jest pies nie wolno skracać sobie drogi do domu przejściem przez podwórko sąsiada albo ogród zawsze należy poważnie traktować tabliczki z napisami np.: "Tutaj ja pilnuję" i "Uwaga zły pies" pies nie jest zabawką, nie wolno go ciągnąć za uszy, wkładać mu palców do oczu czy ciągnąć za ogon nie wolno przeszkadzać psu, kiedy je; może pomyśleć, że dziecko chce zabrać mu pożywienie, i dlatego może je ugryźć na spacerze nie wolno spuszczać psa ze smyczy i należy pamiętać, że powinien on mieć kaganiec Musimy także choć w podstawowym zakresie nauczyć dzieci znajomości przepisów ruchu drogowego, jak poruszać się po drogach w mieście i poza nim, w jakich miejscach możemy jeździć na rowerze, hulajnodze czy rolkach. Musimy mieć na uwadze innych uczestników ruch, na drodze nie jesteśmy sami. Bardzo ważną rzeczą na która musimy zwrócić uwagę jest noszenie odblasków, jesteśmy wtedy lepiej widoczni, a co za tym idzie, bardziej bezpieczni. Uczymy także jak zachowywać się w mieście, gdzie należy przechodzić przez ulicę, że są do tego specjalnie wyznaczone miejsca, jak obchodzić się tam, gdzie jest sygnalizacja świetlna. Przed nami również temat trudny, bo nauczenie jak unikać zagrożeń w kontekście ekologii i środowiska. Tu ponownie omawiamy lub utrwalamy temat związany z pożarem kładąc nacisk na nieostrożność przy posługiwaniu się ogniem otwartym, w tym papierosy i zapałki, omawiamy miejsce dozwolone do rozpalenia ogniska, nieostrożność w posługiwaniu się substancjami łatwopalnymi. 10

11 BEZPIECZNE FERIE I WAKACJE Okres wakacyjny to szczególny czas dla całej rodziny. Właśnie w lipcu i sierpniu wielu z nas wyjeżdża na urlop, a dzieci i młodzież spędzają wakacje nad wodą, w górach, czy na koloniach. Towarzyszące wypoczynkowi odprężenie sprawia, że często zapominamy o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Zwłaszcza, że to głównie rodzice i opiekunowie, wychowawcy są odpowiedzialni za bezpieczeństwo dzieci. Informacje dla rodziców, opiekunów i wychowawców: zapewnijcie dziecku maksimum opieki i zainteresowania; samemu uczestniczcie w pozytywnym wypełnieniu mu czasu wolnego; wykształćcie w nim zdrowy styl życia - wolny od nałogów; sprawdźcie miejsce jego zabawy, czy jest bezpieczne; nauczcie dziecko nie brania nic od obcych (lizaków, cukierków, itp.); zabrońcie mu otwierania drzwi pod nieobecność domowników; zabrońcie oddalania się z nieznajomym, czy wsiadania do jego samochodu; dowiedzcie się gdzie dziecko idzie, z kim i kiedy wróci; nauczcie ostrożności przy zabawie w pobliżu wody, placu budowy, ruchliwych ulic, itp. niebezpiecznych miejsc; nauczcie dziecko poruszania się po drodze pieszo czy rowerem; zabrońcie mu chwalenia się innym co fajnego jest w domu; dowiedzcie się z kim ono przebywa podczas zabawy poza domem (wypytajcie o koleżanki, kolegów - co robią, gdzie mieszkają, czy mają w domu telefon); sprawdźcie także przygotowanie oferujących wyjazdy kolonijne Przestrzegajcie dziecko przed kontaktami z dzikimi zwierzętami, bezpańskimi psami, które choć miłe i spokojne mogą być niebezpieczne i np. dotkliwie pogryźć czy zarazić wścieklizną. Uczcie dziecko, że nie wolno podchodzić do zwierzęcia, które nie ucieka przed nami, nie wolno go głaskać lub drażnić w jakikolwiek sposób. W razie kontaktu z psem zachowajcie spokój, nie uciekajcie, nie krzyczcie, nie patrzcie mu w oczy, nie wykonujcie szybkich ruchów. Jeżeli pies zaatakuje przyjmijcie postawę żółwia. Kucnijcie, zwińcie się w kłębek chroniąc głowę, szyję i brzuch. Korzystaj tylko ze sprawdzonych, wyznaczonych lodowisk Przechodź przez ulicę w wyznaczonych miejscach Zjeżdżaj na sankach lub nartach tylko w przeznaczonych do tego celu miejscach 11

12 BEZPIECZEŃSTYWO PODCZAS POBYTU NAD WODĄ Uwagi dla dzieci: pamiętajcie, że najbezpieczniejsza kąpiel to ta w miejscach odpowiednio zorganizowanych i oznakowanych, będących pod nadzorem ratowników, czy funkcjonariuszy Policji Wodnej; zawsze stosujcie się do regulaminu kąpieliska i poleceń ratowników, opiekuna obiektu czy policjantów; bawiąc się w wodzie nie zakłócajcie wypoczynku i kąpieli innym, przede wszystkim nie krzyczcie, nie popychajcie innych; nie wrzucajcie przedmiotów do wody; nigdy nie skaczcie do wody w miejscach nierozpoznanych; nie pozostawiajcie na brzegu swoich rzeczy bez opieki. Jeśli są one cenne to oddajcie je lepiej do przechowalni lub pozostawcie w domu; korzystając ze sprzętu pływającego zawsze sprawdzajcie jego sprawność i ubierajcie kamizelkę ratunkową nie pływajcie łódkami, kajakami, rowerami czy motorówkami zbyt blisko kąpiących się; korzystając z materaca nie odpływajcie zbyt daleko od brzegu. Większość utonięć jest rezultatem braku wyobraźni: korzystania z kąpieli po wypiciu alkoholu, w miejscach zabronionych czy skakania do wody po opalaniu. BEZPIECZEŃSTWO BĘDĄC W GÓRACH Rady dla dzieci: podczas wycieczek dostosujcie obuwie i ubiór do panujących warunków atmosferycznych zakładając, że pogoda może w każdej chwili się zmienić; słuchajcie prognoz pogodowych w radiu czy telewizji; wychodząc ze schroniska na szlak, poinformujcie o tym jego pracowników podając planowaną trasę przemarszu i przybliżoną godzinę powrotu. Zgłoście swój powrót; przed wyprawą zapoznajcie się z mapą terenu dobierając długość i trudność szlaku turystycznego do możliwości najsłabszych uczestników wycieczki; w górach również bądźcie ostrożni w kontaktach z osobami obcymi; jeśli macie ze sobą telefon komórkowy zaprogramujcie w nim numery najbliższych placówek GOPR; zawsze zabierajcie ze sobą podstawowy sprzęt pierwszej pomocy, zwłaszcza do opatrywania ran i usztywniania złamanych czy zwichniętych kończyn, a także latarkę i gwizdek do sygnalizacji miejsca pobytu; nie wspinajcie się po skałach bez asekuracji i odpowiedniego przygotowania,a także sprzętu. Lepiej skorzystać z pomocy instruktora i w zaproponowanym przez niego terenie. W górach karetka do nikogo nie dojedzie, znalezienie kogoś jest bardzo trudne (nawet z powietrza) - nikt więc szybko nie udzieli Wam pomocy. Uważajcie więc na siebie, bądźcie rozważni i wykorzystajcie do maksimum swoją wyobraźnię. 12

13 BEZPIECZNA PODRÓŻ Podróż publicznymi środkami transportu jest jednym z podstawowych sposobów poruszania się. Niestety, wśród pasażerów zdarzają się też przestępcy, którzy tylko czekają na nieuwagę innych - spowodowaną zmęczeniem, tłokiem, a nawet niekiedy i zwykłym letnim upałem - aby dokonać kradzieży. Szczególnie lubią okresy wzmożonego ruchu podróżnych, wyjazdy na wakacje i ferie, czy codzienny szczyt do i po pracy. Dlatego też, by nie ułatwić im działania każdy podróżny powinien przestrzegać podstawowych, podanych poniżej zasad bezpieczeństwa: Posiadane przy sobie dokumenty zawsze muszą być schowane w wewnętrznych kieszeniach ubrania, a pieniądze rozdzielone na kilka części i umieszczone w różnych miejscach. Szczególną ostrożność należy zachować podczas wsiadania i wysiadania ze środków komunikacji, wtedy bowiem podróżny narażony jest najbardziej na kradzież bagażu, portfela, telefonu komórkowego lub innych wartościowych przedmiotów. Wsiadając do pustego autobusu, tramwaju czy pociągu zajmować należy miejsce blisko kierowcy Bilety i rzeczy podręczne niezbędne w podróży należy trzymać na wierzchu Nie powinno się korzystać z poczęstunku oferowanego przez nieznanych współpasażerów W podróży nigdy też nie wolno spać, zwłaszcza gdy w pobliżu nie ma osób zaufanych. W nocy, jeśli to możliwe przedział pociągu powinien być zamknięty. 13

14 BEZPIECZEŃSTWO W SZKOLE Cały temat zaczerpnięto z programu SZKOŁA BEZ PRZEMOCY - źródło Internet oficjalna strona programu Szkoła bez przemocy Dla ucznia DRODZY UCZNIOWIE! W każdej szkole dochodzi do przemocy, jednak nie wszyscy wiemy, jakie zachowania należy uważać za przemoc. Przemoc to nie tylko uderzanie, szczypanie, bicie, czy popychanie. Pamiętaj, że jesteś ofiarą przemocy także wtedy gdy: jesteś przezywany ktoś opowiada innym nieprawdziwe historie na Twój temat jesteś ośmieszany przez swoich kolegów i koleżanki ktoś niszczy lub zabiera Twoje rzeczy ktoś kradnie Twoje pieniądze w Internecie publikowane są obraźliwe informacje o Tobie dostajesz obraźliwe sms-y lub telefony nie chcesz iść do szkoły, bo boisz się spotkać swoich prześladowców Sprawcy najczęściej dobrze wiedzą, w jaki sposób mogą cię zranić. Gdy chcą Ci sprawić przykrość, złośliwie komentują: Twój wygląd: wagę, kolor włosów, sposób ubierania to, że dobrze się uczysz to, że uczysz się gorzej to, że nie masz pieniędzy Twoją popularność w szkole jeśli masz inną religię nosisz okulary lub aparat słuchowy masz wadę wymowy lub dysleksję Pamiętaj - niezależnie od tego, czego dotyczy prześladowanie i dokuczanie, to nie Twoja wina. Nikt nie ma prawa stosować przemocy wobec innych osób. 14

15 Co możesz zrobić? Jeśli jesteś prześladowany, koniecznie powiedz o tym komuś. Możesz powiedzieć przyjacielowi, nauczycielowi albo rodzicom. Pamiętaj, że prześladowanie samo się nie skończy, jeśli nikomu o tym nie powiesz. Nie jest to łatwe. Możesz się wstydzić lub obawiać, że zmartwisz tym rodziców lub sprawisz im kłopot. Jeśli nie chcesz sam opowiedzieć o problemie poproś np. kolegę, koleżankę, rodzeństwo, babcię lub dziadka, aby pomogli Ci o wszystkim opowiedzieć rodzicom. Jeśli zamiast mówić o problemie wolisz o tym napisać - przygotuj list do rodziców i opisz jak się czujesz. Pamiętaj, że w szkole zawsze jest Twój wychowawca lub inny nauczyciel, który powinien wiedzieć, jeśli dzieje się coś złego. Spróbuj znaleźć taki moment, kiedy będziesz mógł powiedzieć mu o tym tak, aby nikt się nie zorientował. Możesz np. zostać po lekcji prosząc o wyjaśnienie jakiegoś tematu. Jeśli masz większe zaufanie do innego nauczyciela lub pracownika szkoły (pedagog lub psycholog szkolny, pielęgniarka) - porozmawiaj z wybraną przez Ciebie osobą. Masz prawo do tego, aby poczuć się bezpiecznie. Możesz wybrać także inną dorosłą osobę, której ufasz np: lekarza. Osoba taka powinna znaleźć odpowiedni sposób, aby skontaktować się ze szkołą i Twoimi rodzicami, by ci pomóc. Jak sobie radzić z prześladowaniem? Sprawcy przemocy najczęściej działają bez świadków i dlatego potrafią przez dłuższy czas unikać konsekwencji. Podczas przerw staraj się przebywać w bezpiecznych miejscach w szkole, gdzie jest wiele innych osób. Sprawcy nie lubią świadków. Jeśli pobiją Cię w szkole, natychmiast powiedz o tym nauczycielowi. Powiedz też rodzicom. Nie staraj się im oddawać - możesz zostać pobity lub wpaść w kłopoty. Bicie to napaść. W trudnej sytuacji zawsze proś o pomoc i wsparcie; nie obawiaj się wołać o pomoc do postronnych osób, mówiąc np. "oni mi grożą". Jeśli spotkasz osoby, które prześladują Cię, staraj się przede wszystkim spokojnie opuścić to miejsce tak szybko, jak to jest możliwe. W kontakcie ze sprawcami przemocy staraj się zachowywać pewnie i spokojnie, patrz im w oczy, bądź wyprostowany, unikaj gestów lub min, które mogłyby ich sprowokować. Gdy ktoś zachowuje się wobec Ciebie w sposób, jakiego sobie nie życzysz, powiedz mu o tym jasno i wprost np. " Nie lubię, gdy to robisz. Chciałbym żebyś przestał". Próbuj opierać się, gdy Ci grożą lub namawiają do czegoś, czego nie chcesz zrobić. Stosuj w tym celu technikę "zdartej płyty", powtarzając przez cały czas jedno zdanie np. "Nie, nie zrobię tego". Gdy Ci dokuczają lub przezywają Cię, możesz reagować na to za pomocą jakiegoś zdania, które ma pokazać, że to Cię nie dotyka w sposób, w jaki by chcieli np. ""tak? no to co" lub " możesz tak uważać" czy " to możliwe". 15

16 Dla rodzica DROGI RODZICU! Gdy dowiadujesz się, że Twoje dziecko jest prześladowane w szkole, przeżywasz szok i nie wiesz, co z tym faktem zrobić. Jest Ci trudno w to uwierzyć. Wydaje Ci się, że to Twoja wina i czujesz złość. Pamiętaj jednak, że Twoje dziecko przeżywa to samo i to Ty musisz mu pomóc. Niektóre dzieci ukrywają swój problem. To nie oznacza, że nie mają do Ciebie zaufania - być może nie chcą Cię zmartwić, albo wstydzą się, że nie potrafią sobie same poradzić i wina tkwi w nich samych. Takie dziecko najczęściej nie lubi szkoły. Rano przed wyjściem skarży się na bóle głowy, gardła, brzucha, na gorączkę. Jeśli zauważysz takie objawy u swojego dziecka, zastanów się, czy powodem nie jest prześladowanie w szkole. Jest wiele sygnałów, które świadczą o tym, że Twoje dziecko może być ofiarą przemocy szkolnej. Obserwuj zachowania dziecka i zawsze reaguj, gdy Twoje dziecko: nie chce wychodzić z domu albo wychodzi bardzo późno lub bardzo wcześnie wraca ze szkoły później, okrężną drogą wraca po lekcjach ze zranieniami i siniakami ma podarte ubranie znajdujesz zniszczone podręczniki i przybory szkolne prosi Cię o ponowne kupienie "zgubionych" (zabranych lub ukradzionych) przedmiotów często "gubi" pieniądze i prosi o drobne na "składkę" nie chce brać do szkoły drugiego śniadania albo bierze dużo więcej niż zwykle prosi o "załatwienie" zwolnienia z WF kłóci się ze swoimi przyjaciółmi jest ciche, izoluje się jest agresywne w stosunku do innych domowników, np. rodzeństwa ma gorsze wyniki w nauce opuszcza pojedyncze lekcje lub wagaruje ma problem ze snem lub senne koszmary, płacze w nocy Jeśli zauważysz u dziecka wyżej wymienione zachowania, porozmawiaj z nim. Zadaj kilka prostych pytań: Co robiło dzisiaj w szkole? Co robiło podczas długiej przerwy? Czy robiło coś, co mu się szczególnie podobało? Czy robiło coś, co mu się nie podobało? Czy jest jakaś lekcja, której nie lubi? Czy jest ktoś w szkole, kogo nie lubi i dlaczego? Czy czeka, aby iść jutro do szkoły? Co robić? Najgorsze co możesz zrobić, to zareagować zbyt ostro. Mimo odczuwanej złości staraj się nie zachować agresywnie, nie rozwiązuj sprawy sam np. wymierzając karę sprawcy. Postaraj się nie obwiniać szkoły i nauczycieli. Pamiętaj, że jeśli nie wiedziałeś o prześladowaniu 16

17 swojego dziecka, szkoła może również nie zdawać sobie z tego sprawy. Poinformuj wychowawcę - to on powinien pokierować dalej sprawą. Możesz także zwrócić się do pedagoga szkolnego. Jeśli w szkole poinformowano Cię wcześniej, jakie są zasady współpracy z rodzicami w podobnych sytuacjach, postępuj zgodnie z nimi. Wobec swojego dziecka staraj się zachować tak, aby mu pomóc. Nie obwiniaj go, niezależnie od tego, jak radziło sobie z prześladowaniem. Nie miej do niego pretensji, jeśli nie powiedziało Ci, że jest ofiarą przemocy. Zachęć, aby opowiedziało Ci o wszystkim - pomoże mu to poradzić sobie z napięciem i odreagować trudne emocje. Zapewnij, że zrobisz wszystko, aby mu pomóc i nie dopuścisz do podobnych sytuacji w przyszłości. Przemoc w szkole - definicje, charakterystyka i opis zjawiska Złość to emocja (uczucie). Jest związana z mobilizacją energii i pojawia się zazwyczaj w sytuacjach, w których napotykamy na przeszkodę (szeroko rozumianą) w osiągnięciu ważnego dla nas celu. Przeżywają ją wszyscy i nie mamy wpływu na jej pojawienie się. Dlatego złoszczenie się nie jest samo w sobie ani złe, ani dobre. Możemy mieć natomiast wpływ na to, co robimy, gdy czujemy złość. Agresję definiuje się najczęściej jako świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko rozumianej szkody - fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się w przemoc. Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem ( fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy). Skutki przemocy Prześladowanie i dokuczanie może dotyczyć każdego, niezależnie od jego wyglądu, umiejętności, zdolności czy sprawności fizycznej. Niektóre osoby mogą wyglądać lub zachowywać się tak, że inni częściej im dokuczają, jednak to nie one są za to odpowiedzialne. Konsekwencje przemocy ponoszą wszyscy uczestnicy takich sytuacji. Ofiary przeżywają trudne emocje - poczucie poniżenia i upokorzenia, wstyd, lęk, rozpacz i smutek. Długofalowe skutki dla ofiar to obniżona samoocena i problemy społeczne - trudności w nawiązywaniu kontaktów, skłonność do izolacji. Ofiary przemocy szkolnej bardzo rzadko mówią dorosłym o swoich problemach. Często mają doświadczenia bagatelizowania ich problemów przez dorosłych ("przezywają cię - nie zwracaj na to uwagi", "nie skarż"). Obawiają się też pogorszenia sytuacji, zemsty ze strony prześladowców. Ponadto przeszkadza im wstyd i poczucie winy - "kozioł ofiarny" jest przekonany, że wina tkwi w nim samym. Długotrwałe podleganie presji agresorów może prowadzić do zaburzeń somatycznych, często bardzo poważnych. 17

18 Dla sprawców przemocy konsekwencją jest utrwalanie się sposobu agresywnych zachowań, obniżanie się poczucia odpowiedzialności za własne działania, skłonność do zachowań aspołecznych, łatwe wchodzenie w konflikty z prawem. Świadkowie przemocy, którzy nie potrafili się jej skutecznie przeciwstawić, często latami przechowują poczucie winy, niezadowolenie i pretensje do siebie, uczą się też bierności, bezradności i nie reagowania w trudnych sytuacjach. Formy przemocy szkolnej to: Bezpośrednia przemoc fizyczna - bicie, kopanie, plucie popychanie, szarpanie, wymuszanie pieniędzy, zabieranie przedmiotów, niszczenie własności, przezywanie, wyśmiewanie Bezpośrednia przemoc słowna i niewerbalna - dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, grożenie, rozpowszechnianie plotek i oszczerstw (również poprzez sms-y i internet), pokazywanie nieprzyzwoitych gestów Pośrednie formy przemocy - namawianie innych do ataków fizycznych lub słownych, naznaczanie, wykluczanie i izolowanie z grupy Czynniki ryzyka wystąpienia przemocy w szkole: Można wymienić następujące grupy czynników ryzyka eskalacji przemocy w szkole: 1. Niewłaściwy system norm m.in.: sprzeczność koncepcji wychowania i postępowania normy preferujące użycie siły nieprzestrzeganie norm przez osoby znaczące 2. Brak reakcji na zachowania agresywne m.in.: brak reakcji na drobne wykroczenia typu wagary, spóźnienia, graffiti brak reakcji ze strony nauczycieli na zachowania agresywne uczniów, bagatelizowanie ich konflikty długo pozostają nierozwiązane, brak skutecznej mediacji bierność świadków 3. Czynniki związane z organizacją nauczania m. in.: nuda, brak zagospodarowania czasu ograniczenie przestrzeni, zagęszczenie, hałas brak możliwości relaksu i odprężenia (dla uczniów i nauczycieli) mała ilość zajęć pozalekcyjnych zajęć pozalekcyjnych. 4. Czynniki związane z relacjami uczeń - nauczyciel - rodzic m. in.: brak autentycznego kontaktu i dialogu miedzy uczniami, nauczycielami i rodzicami, wysoki poziom frustracji wśród nauczycieli. 18

19 BEZPIECZNA KOMÓRKA Jednym z ważnych problemów dzisiejszych czasów są niewątpliwie bardzo zuchwałe kradzieże telefonów komórkowych. Łupem padają zarówno aparaty fabrycznie nowe, jak i te które mają już swoje lata. Sprawcy stosują różne sposoby dla osiągnięcia swojego celu, często bardzo pomysłowe. Jak się ustrzec /informacje dla uczniów /: 1. Unikaj pokazywania telefonu innym, a tym bardziej chwalenia się nim, szczególnie gdy jest nowy i ma wiele atrakcyjnych funkcji. Nie baw się też jego opcjami na ulicy czy w autobusie, tramwaju, pociągu 2. Staraj się nosić telefon w miejscu trudnodostępnym lub małowidocznym dla osób trzecich 3. Jeśli musisz skorzystać z telefonu na ulicy, to staraj się to robić w miejscu, gdzie jest dużo ludzi 4. Jeśli udajesz się w miejsce, gdzie telefonu nie będziesz mógł mieć ciągle przy sobie, jak np. basen, ustal wcześniej czy będzie tam możliwość skorzystania ze schowka 5. Nie pozostawiaj telefonu bez nadzoru: w miejscu widocznym np.: na stoliku, biurku lub torebce, czy w kurtce w szatni. 6. Zastanów się czy telefon komórkowy jest istotnym wyposażeniem ucznia idącego do szkoły!!! 7. Noś przy sobie, spisany na kartce, numer identyfikacyjny twojego telefonu tzw. IMEI. 8. Jeśli masz taką możliwość oznakuj swój telefon, umożliwi to jego szybsze odzyskanie. 9. Po stwierdzeniu kradzieży, natychmiast powiadom o niej operatora. Uzmysłówmy naszym uczniom, że kupując telefon komórkowy pochodzący z przestępstwa sam popełnia przestępstwo. Powiedzmy także, że należy być ostrożnym przy zakupach na targowisku czy przez Internet. Posiadając telefon pochodzący z kradzieży muszą się liczyć też z tym, że zostanie Ci on przez Policję zabrany! Należy unikać kupna telefonu z niewiadomego źródła, np. od przypadkowych osób, czy na różnego rodzaju giełdach, gdzie nie dostajemy żadnych dokumentów identyfikujących poprzedniego właściciela. W przypadku kupna kradzionego telefonu, nabywca naraża się na odpowiedzialność za paserstwo, za które grozi kara nawet do 2 lat pozbawienia wolności. 19

20 PIERWSZA POMOC, TELEFONY ALARMOWE Zajęcia z udzielania pierwszej pomocy powinny być realizowane przez przeszkolonych nauczycieli, np.: wg programu Ratujemy i uczymy ratować. W naszym Ośrodku program ten realizowany jest od kilku lat, uczniowie odbywają zajęcia w ramach zajęć świetlicowych, w ramach lekcji techniki, biologii, przyrody. Zapoznajmy naszych uczniów z numerami telefonów alarmowych, w jaki sposób informować służby o zaistniałym problemie, zdarzeniu. Uczmy pomagać innym, bo sami kiedyś możemy potrzebować pomocy, a nikt nam nie udzieli jej. 20