Zdarzyło mi się podczas letnich wakacji mieć przy stole towarzystwo pewnej niepospolitej osoby, której specjalnością - wyjaśniam na wstępie - nie
|
|
- Tomasz Laskowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zdarzyło mi się podczas letnich wakacji mieć przy stole towarzystwo pewnej niepospolitej osoby, której specjalnością - wyjaśniam na wstępie - nie była filologia klasyczna. Znawczyni literatury francuskiej zadawała mi przy posiłkach nieoczekiwane pytania z różnych dziedzin. Na przykład: czy jakiś pisarz jest mi bliski, a jeśli nie ten wymieniony przez nią, to kto z pisarzy jest mi bliski. Pewnego razu przy kolacji osoba ta zapytała znienacka, dlaczego przestaliśmy się uczyć łaciny. Ale nie ograniczyła się do kwestii nauczania szkolnego, czyli do pytania podstawowego i, zdawałoby się, stereotypowego, na które zresztą nie potrafiłem inteligentnie odpowiedzieć. Widząc moją konfuzję, dorzuciła pytanie pomocnicze, bardziej szczegółowe: dlaczego jeszcze w roku 1927 Igor Strawiński i Jean Cocteau, twórcy oratorium Król Edyp, kazali chórowi śpiewać i mówić po łacinie, między innymi słowa, które ona pamięta, bo miała płytę z tym utworem: vale, Oedipus miser, oculos tuos deploro, 'e, vale, miser... Lekko ironicznym tonem dodała: mniej sza o to, ile Cocteau wart był jako pisarz. A ja pomyślałem: rzeczywiście, kto pamięta dziś Cocteau i jego ekscentryczne popisy? Moja odpowiedź przy jajecznicy podawanej na kolację była żenująca. - Przestaliśmy się uczyć łaciny dlatego, że wszystko się zmienia - powiedziałem. I zamilkłem z braku dalszych pomysłów. Dopiero później, gdy wstałem od stołu i poszedłem przed nocą pospacerować po ogrodzie, zrobiło mi się w ciemnej alejce ogrodowej wstyd. Przecież tych pytań o łacinę nie wolno było zbyć niczym. To nieprawda, że odpowiedzi na takie pytania są gotowe, znane i oczywiste, bo już ich nieraz udzielano. Nieprawda, że pytającą osobę wystarczyło odesłać do jakichś gotowców, które dadzą się zaszufladkować: te i te są konserwatywne, te i te nowoczesne, a te jeszcze ponowoczesne, proszę sobie wybrać wedle życzenia i dać mi święty spokój. Nie. Tak nie jest. Po pierwsze, wcale nie przestaliśmy się uczyć łaciny. Nie przestaliśmy pisać partytur ze śpiewającymi po łacinie chórami. Ktoś ciągle uczy się tego języka, ktoś wręcz pisze po łacinie referaty i wygłasza mowy. Tylko ilu z nas to robi i po co? Pod tym względem różnica między przeszłością a teraźniejszością bije w oczy. Kiedyś uczył się łaciny każdy, kto mógł, mianowicie po to, żeby zapewnić sobie wyższy cenzus społeczny i żeby mu się lepiej powodziło w życiu. Dzisiaj uczą się nieliczni, którzy z powodu szczególnych upodobań kulturalnych godzą się właśnie na mniej społecznego uznania i niższy standard życia. Byłem jednak pytany nie o to, czy tak się dzieje, lecz dlaczego tak się dzieje, a przedtem się nie działo. Dobrze. Powiedzmy sobie na razie co następuje. Nauka łaciny dla celów utylitarnoprestiżowych, powszechna i gorliwa w pewnych czasach, krajach i sferach społecznych, istotnie się skończyła. A gdzie i kiedy się zaczęła? W starożytnym Rzymie, oczywiście, w sposób całkowicie naturalny. Jednak wiemy, że z biegiem lat skończył się także
2 starożytny Rzym, mimo to nauka łaciny przetrwała. Inaczej mówiąc, już kilkanaście wieków temu mieliśmy bardzo poważny powód, żeby zaprzestać uczenia się łaciny. W rzeczywistości nie zaniechaliśmy tej nauki. Wprost przeciwnie. Właśnie w średniowieczu my, europejscy barbarzyńcy, zaczęliśmy nadzwyczaj cenić sobie znajomość martwego języka Rzymian jako podstawę kariery, jeśli można użyć anachronicznego terminu. I zaczęliśmy się uczyć łaciny nie w sposób naturalny, lecz sztuczny. Łacina przestała być wtedy narzędziem porozumienia prostych ludzi w sprawach żyda. codziennego. Można powiedzieć, że przestała funkcjonować w życiu prywatnym, rodzinnym, lecz i do pewnego stopnia społecznym. Zachowana w kościele, administracji i dyplomacji, nie była już czynnikiem tworzącym ethnos, stała się natomiast niewątpliwym czynnikiem kulturotwórczym i warunkiem koniecznym powstawania zachodnioeuropejskiej cywilizacji. Takie oderwanie języka od organicznego żywiciela, od mówiącego ogółu, takie wyabstrahowanie, uwznioślenie języka przez religię, powiązanie go z duchowością, autorytetem, wyższością, uczonością, ale także tajemniczością, z elitarnymi sztukami i mistrzostwem w najrozmaitszych specjalnościach określiło status łaciny na wieki. Kiedy więc Igor Strawiński i Jean Cocteau, ci dwaj neoklasycy i zarazem awangardziści, tworzyli Króla Edypa w roku 1927, wybór języka zdawał im się zapewne oczywisty. To powinien być język antyczny - myśleli prawdopodobnie. Ale Cocteau mógł pomyśleć: zaskoczę publiczność niezwykłym językiem. Strawiński natomiast: użyję zwykłego języka, łacińskiego, bo to dla oratorium jest język zwykły. A ponieważ greckim nikt nie władał dość dobrze, by napisać Króla Edypa po grecku, jak Sofokles, zwykłe przetłumaczenie francuskiego tekstu Cocteau na łacinę uznali za niezłe wyjście, może nawet za rozwiązanie, które w pełni odpowiadało ich awangardowym osobowościom twórczym. Nawiasem mówiąc, latynizacja różnych bytów greckich, na przykład imion własnych, jest praktykowana od dawna przez Francuzów. A przez Polaków to nie? Zrobienie łacińskiego Edypa zamiast greckiego zgadzało się z tradycyjną w kulturze europejskiej rolą łaciny, tego medium rzeczy wzniosłych i klasycznych. Łacina mianowicie oznaczała przynależność do świata wartości najwyższych, reprezentowała religijne sacrum oraz humanistyczne dostojeństwo, zastępowała też wszystko co starożytne. Takie były moje myśli w ogrodzie o zmierzchu, nie wiem, czy trafne. Nie studiowałem źródeł dotyczących rzeczywistej pracy Strawińskiego i Cocteau nad librettem Króla Edypa, fantazjuję na ten temat w sposób czysto literacki. Jednak nie Strawiński i Cocteau z barwną rozmaitością swoich warsztatów, nie ci dwaj artyści, przywołani tu raczej przypadkowo, są najważniejsi. W pytaniu, które zadano mi na wakacjach, nie chodziło wcale o ich twórczość. Pytano mnie, dlaczego pewne fundamentalne zjawisko obecne w kulturze przez dwa tysiąclecia nagle niemal znikło. Para Strawiński-Cocteau jako przykład wierności łacinie w dwudziestym wieku została mi, być może, podsunięta przemyślnie,
3 abym uniknął głupiej odpowiedzi pułapki, że wszystko się zmienia, czyli innymi słowy, że łacinę wyparli nowatorzy, jak w istocie powiedziałem. A przecież nie awangardowi artyści ją wyparli. Przestaliśmy się uczyć łaciny, przestaliśmy pisać po łacinie, myśleć, czuć, muzykować i śpiewać po łacinie nie dlatego, że wszystko się zmienia, ale że w pewnym momencie zmieniła się prawdopodobnie jakaś jedna decydująca rzecz, która przedtem nigdy się nie zmieniała. Ciągle nie wiem, co to za rzecz, ciągle się też waham, czy nie zadecydował raczej unikatowy splot kilku rzeczy. Otóż właśnie. Splot. Spróbujmy wyliczyć jego ewentualne wątki. A więc po pierwsze. Może jednak nowatorzy mimo wszystko? Może kult postępu, wynalazku, modernizacji i wymiany wszystkiego co starsze na nowsze, może ta dominująca tendencja współczesnej cywilizacji, innowacyjność, uczyniła łacinę niepotrzebną, bo przestarzałą i koniec, lub raczej uczyniła niepotrzebnym antyk, bo przestarzały i koniec? Jeśli nawet Strawińskiemu i Cocteau, neoklasykom awangardzistom, podobało się jeszcze użyć antyku do eksperymentów scenicznych (vak, Oedipus miser... vale - chciałoby się zawołać), to wkrótce potem inny awangardzista, nasz wspaniały Gombrowicz, autor Ferdydurke,wyszydził niemiłosiernie naukę łaciny w szkole, dając zresztą dowód, że była to dla niego abrakadabra, której nie rozumiał, jak świadczą występujące w powieści próbki rzekomo łacińskiego tekstu. Ale to Gombrowicz, nie Cocteau, uchwycił i wyraził prawdziwy trend epoki. Już w pierwszej połowie dwudziestego wieku tradycyjny model wykształcenia humanistycznego, oparty na studiowaniu łaciny i pisarzy starożytnych, jako najwyraźniej skompromitowany i absurdalny chylił się do upadku. Gombrowicz genialnie to pokazał. Po drugie. Może technicyzacja świata i zmiana hierarchii potrzeb w społeczeństwie przemysłowym, zastępowanie dawnych, na wskroś łacińskich dóbr ducha czy umysłu, takich jak teologia i filologia, technologiami znacznie praktyczniejszymi, bo przynoszącymi materialne korzyści, pożyteczne urządzenia, przedmioty i wygody może to ten proces zabił z czasem łacinę i kulturę łacińską? Po trzecie. A może demokracja? Bo zgódźmy się, że opanowanie łaciny i obcowanie z czymś, co nazwaliśmy kulturą łacińską, jest nieco trudne. Natomiast delektowanie się wynalazkami czasów najnowszych, produktami kultury masowej, wybranej demokratycznie przez większość ludzkości, przychodzi o wiele łatwiej. Po czwarte. Przeświadczenie Europejczyków, że reprezentują oczywiste źródło kultury i są jedynymi krzewicielami cywilizacji, a zwłaszcza jedynej prawdziwej religii na świecie, zachwiało się dopiero niedawno. Przeświadczenie to związane było ściśle z łacińskim pochodzeniem i utrzymującą się przez wieki łacińską formą tego prastarego monopolu, chociażby w liturgii katolickiej, nazewnictwie naukowym czy kanonie lektur szkolnych. Wszystko to zmieniło się za mojego życia. Obalono imperia, kolonializm i
4 europocentryzm. Być może to, co w dwudziestym wieku spotkało nasz odwieczny, pyszny i dostojny europocentryzm, było właśnie ową jedyną decydującą rzeczą, która zmieniła się po raz pierwszy ab urbe condita i sprawiła, że nauka łaciny przestała się opłacać. Tak, przestała się opłacać, i tylko tyle, bo twierdzę z uporem, że nie utraciła sensu. Nie utraciły sensu zajęcia, którym się tu poświęcimy. Rzymianin nazwałby je inaczej: otia. W dwudziestym pierwszym wieku trzeba będzie, zdaje się, powrócić do rzymskiego pojmowania studiów jako otia. Mowa o najambitniejszym z możliwych odpoczynków. Zaliczamy do nich również uprawianie sztuk pięknych, ma się rozumieć. Sens kontynuowania wszelkich takich nieopłacalnych wczasów, czyli tego, co w starożytnym Rzymie nie jest ani ubieganiem się o stanowiska, ani biznesem, ani prawowaniem się, ani służbą wojskową, widzę głównie w bezinteresowności samej przez się, ponieważ niczego dziś bardziej nie potrzebujemy niż bezinteresowności. Bezinteresowność niesie nadzieję. Wymienię jeszcze zdolność do szacunku i zachwytu, ocalenie ich dla przyszłości. Na tym polega sens filologii klasycznej oraz tego szczególnego rzymskiego leniuchowania przez uprawianie twórczości artystycznej, do którego aspiruję ja, nie będąc filologiem. Moja wakacyjna rozmówczyni, oprócz pytania o łacinę, pytała także o bliskiego mi pisarza. Trudne pytanie. Odważę się odpowiedzieć, że naprawdę bliski jest mi chyba tylko jeden. Ale co to znaczy bliski? Ulubiony? Ten, który się podoba? Którego chętnie czytam? Chyba coś więcej. Poprosiłem znawczynię literatury francuskiej, żeby sprecyzowała, co właściwie ma na myśli mówiąc bliski. - No, jak to? - powiedziała, nieco zdziwiona. - Bliski znaczy drogi. Przypuszczam, że kongenialni tłumacze miewają bliskich sobie pisarzy, tych mianowicie, których przekładają i którymi poniekąd sami stają się dzięki przekładom. To musi dawać poczucie bliskości. Nie znam tego poczucia z własnych doświadczeń. Za mało w życiu tłumaczyłem, zbyt chaotycznie, za mało serca w to włożyłem. Ale czy bliskość tłumaczy i pisarzy jest pełna czy niejednopoziomowa raczej, werbalna, tylko stylistyczna? Tłumacz wciela się w język, nie ogólnie w osobowość, psychikę, życiorys autora. Zbliżeń tego drugiego rodzaju intensywniej i w znacznie szerszym zakresie doznaje badacz. Między badaczem filologiem lub historykiem literatury a badanym pisarzem powstaje stosunek wszechstronniejszy oraz intymniejszy. Badacz nie przemawia głosem pisarza jako jego formalny zastępca, co przysługuje tłumaczowi. Ma za to prawo wstępu do wszystkich sekretów pisarza, czego znów tłumacz nie może i wcale nie chce sobie uzurpować. Badacz zajrzy wszędzie, dobierze się, jeśli będzie miał okazję, do duszy i do ciała, do przekonań i do chorób, do listów i rachunków, do seksu i
5 fobii, do modlitw i łez. W końcu wszystko to opisze. Ale czy zbadany i opisany tak pisarz jest badaczowi rzeczywiście bliski, to znaczy drogi? Może nie musi? Skąd taka pewność, że w ogóle powinien być drogi? Otóż domyślam się, skąd pewność, i ją popieram. Nie tylko łacina nie wytrzymała w dwudziestym wieku morderczego tempa przemian, a zwłaszcza nie wytrzymała katastrofy, jakiej uległ europocentryzm, wskutek czego popyt na łacinę w świecie współczesnym drastycznie zmalał. Coś podobnego dotknęło całą wywodzącą się z Europy klasyczną kulturę Zachodu, na przykład muzykę. Nadal istnieją oczywiście melomani, którzy kochają muzykę klasyczną, jak nadal są ludzie, którzy znają łacinę. Cóż jednak chciałem powiedzieć? A no że pisarze klasycy też padli ofiarą tego procesu wykluczania, też się zestarzeli, co nie jest, mówiąc delikatnie, cenionym stanem w naszych czasach. Wyrzuceni ze szkól, niezrozumiali, niemodni, pozbawieni atrakcyjności i autorytetu, wegetują w tak zwanych niszach. Zęby ich ocalić, jak zagrożony wyginięciem gatunek zwierząt, konieczna jest miłość. Nie wystarczy ich poznać, nie wystarczy opisać obojętnie, trzeba coś dla nich zrobić, trzeba się o nich zatroszczyć. Muszą być nam drodzy. Trzeba się nimi przejąć, trzeba wspólnie z nimi czuć, coś bezinteresownie przeżyć razem z nimi, trzeba ich kochać, a nie kocha się na zawołanie. Pisarz, do którego ja mógłbym się przyznać osobiście jako do kogoś bliskiego, jest bardzo wielki, co mnie onieśmiela. Zbliżmy go do siebie nazwą. Niech się nazywa noster. Skromnie i nieskromnie. W gronie tu obecnych każdy wie, że noster może znaczyć autor. Albo niech się noster, inaczej Nasz, nazywa Ten, który jest jak Mozart (data urodzenia 1756, data śmierci 1791). To bardzo poważnie przybliża już Naszego do dzisiejszych czasów. Ale nie tylko. Daje szansę ekstrapolacji na przyszłość. Inaczej mówiąc, daje Naszemu szansę innego przetrwania niż w muzealnych niszach. W tym, co nazywamy ogólnie sztukami pięknymi, istnieje, twierdzę, pewna trudna do zdefiniowania, międzygatunkowa i ponadczasowa konwergencja cech estetycznych i może jeszcze jakichś tajemniczych innych, sprawiająca, że na przykład starożytny poeta klasyk może, choć oczywiście nie musi, być bliski kompozytorowi klasykowi wiedeńskiemu z osiemnastego wieku. W niezbyt bogatej bibliotece prywatnej Mozarta znalazł się faktycznie noster i podobno był to jedyny w tym zbiorze autor starożytny. Coś mówi ten fakt, moim zdaniem. Ale wyczuwam przede wszystkim w muzyce Mozarta podobieństwo do poezji Naszego, którego Wolfgang Amadeus miał w bibliotece. Słuchając Mozarta, odnoszę niekiedy wrażenie, jakby noster żył w Mozarcie i jakby mu tam było dobrze. Ta prostota, klarowność, niewiarygodne piękno, nieskończona pomysłowość, niewyczerpana wyobraźnia, ta pogoda, a za nią głębia, to igranie z nami, ta elegancja, ten dowcip, ta potoczystość!
6 Powiem więcej. Podjąłbym się wskazać analogie biograficzne, jakby elementy powtórzonego losu. Oczywiście Mozart żył krócej, niespełna trzydzieści sześć lat, życiem bardziej skondensowanym. Wszystko w tej wersji przychodziło wcześniej. Objawienie się cudownego dziecka, olśniewający debiut, łatwość tworzenia, rozwiązły język młodzika, głośny romans bardziej w legendzie, jak mniemam, niż w rzeczywistości, nieprzychylność cesarza, pierwszego, drugiego, rozłąka z żoną, nic nie jest identyczne, ale struktura i wymowa przeżyć wydają się podobne. Jeśli wygnanie, to u Mozarta w biedę. Umiera w opuszczeniu. Nikt nie towarzyszy mu w ostatniej drodze do zbiorowego grobu. Nie wiadomo, gdzie leży. Czy ma szansę, że się jeszcze w kimś powtórzy, jak noster, po osiemnastu wiekach i wzbudzi żywe zainteresowanie sobą? Już nie od niego to zależy, lecz od nas. Ale proszę zwrócić uwagę, że nam się obaj, noster i Mozart, pomieszali, a ja robię wszystko, żeby tak właśnie było, bo pokładam w takich mieszaninach największą nadzieję na przyszłe ocalenie kultury łacińskiej. Jednak nie trzeba przesadzać z tą konwergencją twórców i nazbyt może swobodną transgresją epok, gatunków sztuki i rzeczywistości. Nie zaszkodzi mimo wszystko znać swoje miejsce na ziemi. Ja, na cokolwiek w życiu porwałem się z Naszym, usiłowałem, o ile możności, pamiętać, gdzie stoję. Śmielej, z bujniejszą wyobraźnią, ogólnie biorąc w duchu mojej nadziei na zbawcze mieszaniny postąpił znakomity autor powieści Ostatni świat, Christoph Ransmayr, któremu, jak wiem z programu, poświęcona tu jeszcze będzie należna uwaga. Życzę państwu trzech wspaniałych dni owocnego, wielostronnego obcowania z Naszym, mnie szczególnie bliskim, to znaczy drogim, Publiuszem Owidiuszem Nazonem.
Rok Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii.
Rok 2017. Nowa grupa śledcza wznawia przesłuchania profesorów Unii. Czego dowiemy się o podejrzanych? Jak potoczy się śledztwo? Czy przyznają się do winy? 1/5 Pierwszym oskarżonym będzie Profesor Tomasz
Bardziej szczegółowoOdzyskajcie kontrolę nad swoim losem
Odzyskajcie kontrolę nad swoim losem Mocno wierzę w szczęście i stwierdzam, że im bardziej nad nim pracuję, tym więcej go mam. Thomas Jefferson Czy zadaliście już sobie pytanie, jaki jest pierwszy warunek
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoPolacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy
Polacy myślą o uchodźcach podobnie jak reszta Europy Grzegorz Lindenberg Z wielkich badań, przeprowadzonych w ubiegłym roku na 18 tysiącach osób w 15 krajach Europy wynika, że opinie o tym, jakich uchodźców
Bardziej szczegółowoBĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK
BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym
Bardziej szczegółowoODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE
ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE EWANGELI JANA 6:44-45 Nikt nie może przyjść do mnie, jeżeli go nie pociągnie Ojciec, który mnie posłał, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Napisano bowiem u proroków: I będą
Bardziej szczegółowoBóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje
Bardziej szczegółowoWstęp. Historia Fizyki. dr Ewa Pawelec
Wstęp Historia Fizyki dr Ewa Pawelec 1 Co to jest historia, a co fizyka? Po czym odróżnić fizykę od reszty nauk przyrodniczych, nauki przyrodnicze od humanistycznych a to wszystko od magii? Szkolne przedstawienie
Bardziej szczegółowoCzłowiek biznesu, nie sługa. (fragmenty rozmów na FB) Cz. I. że wszyscy, którzy pracowali dla kasy prędzej czy później odpadli.
Człowiek biznesu, nie sługa. (fragmenty rozmów na FB) Cz. I Piotr: Ludzie nie rozumieją pewnych rzeczy, zwłaszcza tego, że wszyscy, którzy pracowali dla kasy prędzej czy później odpadli. Kasa nie może
Bardziej szczegółowoPREFERENCJE MUZYCZNE UCZNIÓW III KLAS GIMNAZJUM
PREFERENCJE MUZYCZNE UCZNIÓW III KLAS GIMNAZJUM W wielu szkołach trwają obecnie dyskusje na temat muzyki słuchanej przez naszą młodzież. Częściej młodzi chodzą na koncerty zespołów, do dyskoteki, niż na
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowoAnna Czyrska ŚMIERĆ MIŁOŚCI, CZYLI (ANTY) PORADNIK O TYM, DLACZEGO BOIMY SIĘ KOCHAĆ
Anna Czyrska ŚMIERĆ MIŁOŚCI, CZYLI (ANTY) PORADNIK O TYM, DLACZEGO BOIMY SIĘ KOCHAĆ Spis treści Wstęp 1. Małżeństwo jako dramat, czyli dlaczego współczesny świat nazywa ciebie singlem 2. Dlaczego nie potrafisz
Bardziej szczegółowoMoja Pasja: Anna Pecka
Moja Pasja: Anna Pecka Napisano dnia: 2018-04-23 09:57:21 W ramach naszego krótkiego cyklu pn.: Moja Pasja, w każdy kolejny poniedziałek prezentujemy historie wyjątkowych osób, mieszkańców naszego regionu,
Bardziej szczegółowoHANS CHRISTIAN ANDERSEN. Przygotawała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec
HANS CHRISTIAN ANDERSEN Przygotawała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec HANS CHRISTIAN ANDERSEN Żył w latach 1805 1875; Prozaik, poeta, dramaturg i baśniopisarz duński; W wieku 14 lat, po śmierci ojca, we wrześniu
Bardziej szczegółowoIndywidualny Zawodowy Plan
Indywidualny Zawodowy Plan Wstęp Witaj w Indywidualnym Zawodowym Planie! Zapraszamy Cię do podróży w przyszłość, do stworzenia swojego własnego planu działania, indywidualnego pomysłu na życie i pracę
Bardziej szczegółowo22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA. Wspomnienie obowiązkowe. [ Formularz mszalny ] [ Propozycje czytań mszalnych ] Godzina czytań.
22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA Wspomnienie obowiązkowe [ Formularz mszalny ] [ Propozycje czytań mszalnych ] Godzina czytań II Czytanie 1 / 5 Z Homilii św. Jana Pawła II, papieża, wygłoszonej
Bardziej szczegółowoASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM?
3 ASERTYWNOŚĆ W RODZINIE JAK ODMAWIAĆ RODZICOM? Czy potrzeby Twoich rodziców są ważniejsze niż Twoje? Czy kłócisz się z mężem o wizyty u mamy i taty? A może masz wrażenie, że Twoi rodzice nie zauważyli,
Bardziej szczegółowoNasza edukacja nie skończyła się wraz z otrzymaniem dyplomu ze studiów czy szkoły średniej Uczymy
odc. 12 W CO INWESTUJESZ? Możliwości lokowania pieniędzy jest wiele. Można kupić nieruchomości na wynajem, można zainwestować na giełdzie, w złocie, czy też w udziałach dobrze prosperującej firmy. A czy
Bardziej szczegółowoHektor i tajemnice zycia
François Lelord Hektor i tajemnice zycia Przelozyla Agnieszka Trabka WYDAWNICTWO WAM Był sobie kiedyś chłopiec o imieniu Hektor. Hektor miał tatę, także Hektora, więc dla odróżnienia rodzina często nazywała
Bardziej szczegółowoSTUDIA ŚRÓDZIEMNOMORSKIE PREDYSPOZYCJE ZAMIŁOWANIA UZDOLNIENIA
Instytut Filologii Klasycznej prowadzi trzy kierunki studiów I stopnia (licencjackich): filologię klasyczną, studia śródziemnomorskie oraz latynistyczno-polonistyczne studia nauczycielskie (wspólnie z
Bardziej szczegółowoJAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI
JAK POMÓC DZIECKU KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI ŻEBY WYNIOSŁO Z NIEJ JAK NAJWIĘCEJ KORZYŚCI www.sportowywojownik.pl KORZYŚCI - DLA DZIECI: Korzyści, jakie książka Sportowy Wojownik zapewnia dzieciom, można zawrzeć
Bardziej szczegółowoJ. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków,
J. J. : Spotykam rodziców czternasto- i siedemnastolatków, którzy twierdzą, że właściwie w ogóle nie rozmawiają ze swoimi dziećmi, odkąd skończyły osiem czy dziewięć lat. To może wyjaśniać, dlaczego przesiadują
Bardziej szczegółowoStudium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4. Andreas Matuszak. InspiredBooks
Studium biblijne numer 13. List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks listopad 2013, dla niniejszego wydania Ver. 1.0 www.inspiredbooks.de List do Efezjan 1,4 Andreas Matuszak InspiredBooks Miłość
Bardziej szczegółowoKomponent kulturowy w nauczaniu języka kaszubskiego - opinie młodzieży. Wanda Lew-Kiedrowska Danuta Stanulewicz
Komponent kulturowy w nauczaniu języka kaszubskiego - opinie młodzieży Wanda Lew-Kiedrowska Danuta Stanulewicz Cele referatu Przedstawienie opinii młodzieży nt. obecności kultury w nauczaniu języka kaszubskiego
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SZKOLNEGO KOŁA MISYJNEGO - I SEMESTR. MA toto ti amolenge - Usłysz płacz dzieci
SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SZKOLNEGO KOŁA MISYJNEGO - I SEMESTR MA toto ti amolenge - Usłysz płacz dzieci To, co możesz uczynić jest tylko maleńką kroplą w ogromie oceanu, ale jest właśnie tym, co nadaje
Bardziej szczegółowopraca zbiorowa pod kierunkiem EXCEL nowych punktów widzenia
praca zbiorowa pod kierunkiem EXCEL 20 nowych punktów widzenia Mateusza Grabowskiego 1 EXCEL 20 nowych punktów widzenia praca zbiorowa pod kierunkiem Mateusza Grabowskiego 3 Cześć! To ja, Mateusz, pomysłodawca
Bardziej szczegółowo30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik!
30-dniowe #FajneWyzwanie Naucz się prowadzić Dziennik! Witaj w trzydziestodniowym wyzwaniu: Naucz się prowadzić dziennik! Wydrukuj sobie cały arkusz, skrupulatnie każdego dnia uzupełniaj go i wykonuj zadania
Bardziej szczegółowoARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych
ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co
Bardziej szczegółowoDnia 7.02.2011 udaliśmy się na wycieczkę do średniowiecznego, a zarazem nowoczesnego miasta Jawor. Wiąże się z nim bardzo wiele średniowiecznych
Dnia 7.02.2011 udaliśmy się na wycieczkę do średniowiecznego, a zarazem nowoczesnego miasta Jawor. Wiąże się z nim bardzo wiele średniowiecznych historii i podań, lecz nas interesowała teraźniejszość,
Bardziej szczegółowoZazdrość, zaborczość jak sobie radzić?
Zazdrość, zaborczość jak sobie radzić? Ola: Kochani, jak wyciszacie zazdrość, zaborczość? Ostatnio wpadam w te sidła i czuję, że potrzebuję rady jak te uczucia odepchnąć Są bardzo silne i robią mi wielką
Bardziej szczegółowoProszę bardzo! ...książka z przesłaniem!
Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,
Bardziej szczegółowoAnkieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.
Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.
Bardziej szczegółowoIle "zarobiłem" przez 3 miesiące prowadzenia bloga? (case study + 4 porady)
Maciej Wojtas Ile "zarobiłem" przez 3 miesiące prowadzenia bloga? (case study + 4 porady) made with Ile "zarobiłem" przez 3 miesiące prowadzenia bloga? (case study + 4 porady) 3 miesiące to data graniczna.
Bardziej szczegółowoJak przygotować się do ważnego sprawdzianu w krótkim czasie?
Jak przygotować się do ważnego sprawdzianu w krótkim czasie? Wcale nie jest za późno! Do końca roku szkolnego pozostały dwa miesiące. Wielu z Was pewnie myśli, że skoro nie nauczyliście się czegoś do tej
Bardziej szczegółowoPięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja
Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie
Bardziej szczegółowoSytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych
Sytuacja zawodowa pracujących osób niepełnosprawnych dr Renata Maciejewska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie Struktura próby według miasta i płci Lublin Puławy Włodawa Ogółem
Bardziej szczegółowoMIŚ I KREDKA Newsletter Przedszkola Nr 110
MIŚ I KREDKA Newsletter Przedszkola Nr 110 S.1 TEMAT MIESIĄCA MUZYKA NAJMŁODSZYCH LAT MUZYKA - KILKA DŹWIĘKÓW UŁOŻONYCH W PEWIEN RYTM. NIBY NIC TAKIEGO, A JEDNAK KAŻDY JEJ SŁUCHA I KAŻDEGO, ONA NA SWÓJ
Bardziej szczegółowoOSOBISTY PLANER KARIERY
OSOBISTY PLANER KARIERY Załącznik nr 16 Ćwiczenia Ćwiczenie 8 Schemat indywidualnego Planu Działania Kim jestem? Moje zainteresowania i zdolności: Zainteresowania (krótki opis): Zdolności, preferencje
Bardziej szczegółowoJoanna Charms. Domek Niespodzianka
Joanna Charms Domek Niespodzianka Pomysł na lato Była sobie panna Lilianna. Tak, w każdym razie, zwracała się do niej ciotka Małgorzata. - Dzień dobry, Panno Lilianno. Czy ma Panna ochotę na rogalika z
Bardziej szczegółowoRysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A. KLASY III D i III B. KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska
RE Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A KLASY III D i III B KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska Duchu Święty przyjdź ZESŁANIE DUCHA ŚWIĘTEGO DOMINIKA CIBOROWSKA KL III D MODLITWA Przyjdź
Bardziej szczegółowoMłodzież 2010. Plany, dążenia i aspiracje Materialne warunki życia i dostęp do technologii informacyjnej Znajomości języków obcych
Młodzież 2010 Plany, dążenia i aspiracje Materialne warunki życia i dostęp do technologii informacyjnej Znajomości języków obcych Barbara Badora, CBOS PLANY, DĄŻD ĄŻENIA I ASPIRACJE ŻYCIOWE MŁODZIEM ODZIEŻY
Bardziej szczegółowoPaweł Kowalski ZJEDZ KONKURENCJĘ. Jak maksymalizować zyski i pisać skuteczne teksty sprzedażowe
Paweł Kowalski ZJEDZ KONKURENCJĘ Jak maksymalizować zyski i pisać skuteczne teksty sprzedażowe Copyright by Paweł Kowalski & e-bookowo Projekt okładki: Paweł Kowalski ISBN 978-83-7859-269-3 Wydawca: Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoList motywacyjny, który Cię wyróżni
List motywacyjny, który Cię wyróżni Szukasz pracy i chcesz, żeby pracodawca wybrał właśnie Ciebie? Chcesz dobrze wypaść w jego oczach jeszcze przed rozmową? Chcesz napisać przekonujący list motywacyjny?
Bardziej szczegółowoWZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH
WZAJEMNY SZACUNEK DLA WSZYSTKICH CZŁONKÓW RODZINY JAKO FUNDAMENT TOLERANCJI WOBEC INNYCH Dla każdego z nas nasza rodzina to jedna z najważniejszych grup, wśród których i dla których żyjemy. Nie zawsze
Bardziej szczegółowoOcenianie kształtujące jako skuteczna metoda wyrównywania szans edukacyjnych. Katarzyna Nowak konsultant ds. języka angielskiego WODN SKIERNIEWICE
Ocenianie kształtujące jako skuteczna metoda wyrównywania szans edukacyjnych Katarzyna Nowak konsultant ds. języka angielskiego WODN SKIERNIEWICE Ocenianie często pojmujemy jako podsumowanie pewnego etapu
Bardziej szczegółowo3 dzień: Poznaj siebie, czyli współmałżonek lustrem
3 dzień: Poznaj siebie, czyli współmałżonek lustrem Trzeba wierzyć w to, co się robi i robić to z entuzjazmem. Modlić się to udać się na pielgrzymkę do wewnętrznego sanktuarium, aby tam uwielbiać Boga
Bardziej szczegółowozdecydowanie tak do większości zajęć do wszystkich zajęć zdecydowanie tak do większości do wszystkich do wszystkich do większości zdecydowanie tak
Kwestioriusz ankiety dla uczniów "Moja szkoła" Dzień bry, Odpowiedz, proszę, pytania temat Twojej szkoły. Odpowiedzi udzielone przez Ciebie i Twoje koleżanki i kolegów pomogą rosłym zobaczyć szkołę Waszymi
Bardziej szczegółowoW MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!!
W MOJEJ RODZINIE WYWIAD Z OPĄ!!! W dniu 30-04-2010 roku przeprowadziłem wywiad z moim opą -tak nazywam swojego holenderskiego dziadka, na bardzo polski temat-solidarność. Ten dzień jest może najlepszy
Bardziej szczegółowoWyznaczanie kierunku. Krzysztof Markowski
Wyznaczanie kierunku Krzysztof Markowski Umiejętność kierowania sobą 1. Zdolność wyznaczania kierunku działań Wyznaczanie kierunku działań (1) a) Świadomość własnej misji b) Wyznaczenie sobie celów Wyznaczanie
Bardziej szczegółowoCzy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne
Czy znacie kogoś kto potrafi opowiadać piękne historie? Ja znam jedną osobę, która opowiada nam bardzo piękne, czasem radosne, a czasem smutne historie. Tą osobą jest Maryja, mama Pana Jezusa. Maryja opowiada
Bardziej szczegółowoDODATEK SPECJALNY DODATEK SPECJALNY DODATEK SPECJALNY DODATE
DODATEK SPECJALNY DODATEK SPECJALNY DODATEK SPECJALNY DODATE Franz Joseph Haydn urodził się 31 III 1732, a zmarł w 1809 r., został pochowany następnego dnia na najbliższym cmentarzu, z powodu wojny. Miał
Bardziej szczegółowomnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę
Bardziej szczegółowoIzabella Mastalerz siostra, III kl. S.P. Nr. 156 BAJKA O WARTOŚCIACH. Dawno, dawno temu, w dalekim kraju istniały następujące osady,
Laura Mastalerz, gr. IV Izabella Mastalerz siostra, III kl. S.P. Nr. 156 BAJKA O WARTOŚCIACH Dawno, dawno temu, w dalekim kraju istniały następujące osady, w których mieszkały wraz ze swoimi rodzinami:
Bardziej szczegółowo5. OKREŚLANIE WARTOŚCI LOGICZNEJ ZDAŃ ZŁOŻONYCH
5. OKREŚLANIE WARTOŚCI LOGICZNEJ ZDAŃ ZŁOŻONYCH Temat, którym mamy się tu zająć, jest nudny i żmudny będziemy się uczyć techniki obliczania wartości logicznej zdań dowolnie złożonych. Po co? możecie zapytać.
Bardziej szczegółowoPISEMNY EGZAMIN DOJRZAŁOŚCI Z JĘZYKA ŁACIŃSKIEGO 2002/2003 OPIS WYMAGAŃ
Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie: Al. F. Focha 39, 30 119 Kraków tel. (012) 427 27 20 fax (012) 427 28 45 e-mail: oke@oke.krakow.pl http://www.oke.krakow.pl PISEMNY EGZAMIN DOJRZAŁOŚCI Z JĘZYKA
Bardziej szczegółowoCoś przydatnego dla nowego drużynowego,
Coś przydatnego dla nowego drużynowego, czyli krótka instrukcja i pakiet dokumentów dla nowej drużyny. Autor: pwd. Monika Deja Hufiec ZHP Bytów im. Zawiszy Czarnego Czuwaj! Bardzo mi miło, że zajrzałeś/zajrzałaś
Bardziej szczegółowoWszystkie problemy leżą w testach. ForProgress spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k.
Wszystkie problemy leżą w testach O czym będziemy rozmawiać Coś nie wyszło Jak wygląda proces wytwórczy Każdy widzi to inaczej Jakie wnioski wyciągamy z testów Analiza problemów Możliwe rozwiązania O czym
Bardziej szczegółowoWładysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej. największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne
Władysław Pluta odpowiada na pytania Agnieszki Ziemiszewskiej największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne PLAKAT: WŁADYSŁAW PLUTA największe emocje wywołują we mnie dzieła racjonalne Władysław
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
Bardziej szczegółowoZnajdź kluczowe słowa w każdym akapicie i nadaj tytuł każdemu z nich.
Mama dawniej i dziś Bycie matką to nie chwilowy stan to wieloletni proces a także wspaniałe doświadczenie, bo przecież nie wystarczy urodzić dziecko - matką jest się na całe życie. Łączy się to z wieloma
Bardziej szczegółowoAUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr )
AUDIO / VIDEO (A 2 / B1 ) (wersja dla studenta) ROZMOWY PANI DOMU ROBERT KUDELSKI ( Pani domu, nr 4-5 2009) Ten popularny aktor nie lubi udzielać wywiadów. Dla nas jednak zrobił wyjątek. Beata Rayzacher:
Bardziej szczegółowoTest mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje
Test mocny stron Poniżej znajduje się lista 55 stwierdzeń. Prosimy, abyś na skali pod każdym z nich określił, jak bardzo ono do Ciebie. Są to określenia, które wiele osób uznaje za korzystne i atrakcyjne.
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci. przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoBiblia dla Dzieci przedstawia. Kobieta Przy Studni
Biblia dla Dzieci przedstawia Kobieta Przy Studni Autor: Edward Hughes Ilustracje: Lazarus Redakcja: Ruth Klassen Tłumaczenie: Joanna Kowalska Druk i oprawa: Bible for Children www.m1914.org 2014 Bible
Bardziej szczegółowoTytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl
Tytuł ebooka Przyjmowanie nowego wpisujesz i zadajesz styl pracownika Tytuł do pracy ebooka Jak prowadzić rozmowę kwalifikacyjną Jak powinny brzmieć pytania rekrutacyjne w razie potrzeby podtytuł Jak zorganizować
Bardziej szczegółowoJak skutecznie podnieść sprzedaż w 97 dni? WARSZTATY
Edycja 2015 Jak skutecznie podnieść sprzedaż w 97 dni? WARSZTATY Grant z Programu Rozwoju Sprzedaży Projekt i realizacja dr Mariusz Salamon 1 Czy w 97 dni da się naprawdę znacząco zwiększyć sprzedaż? Tak,
Bardziej szczegółowoZauważcie, że gdy rozmawiamy o szczęściu, zadajemy specyficzne pytania:
Nie potrafimy być szczęśliwi tak sobie, po prostu dla samego faktu; żądamy spełnienia jakichś tam warunków. Mówiąc dosadnie - nie potrafimy wyobrazić sobie, że można być szczęśliwym bez spełnienia tych
Bardziej szczegółowo1. Dyscypliny filozoficzne. Andrzej Wiśniewski Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016
1. Dyscypliny filozoficzne Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Pochodzenie nazwy filozofia Wyraz filozofia pochodzi od dwóch greckich słów:
Bardziej szczegółowoCzytanie z dzieckiem. 3-4 lata. booktrust.org.uk
Czytanie z dzieckiem 3-4 lata booktrust.org.uk Poświęcenie zaledwie 10 minut dziennie na czytanie z dzieckiem: wspomaga jego rozwój społeczny i emocjonalny wzmacnia Waszą relację kształtuje pewne siebie,
Bardziej szczegółowoM Ą D R O Ś Ć N O C Y
K H E N C Z E N T H R A N G U R I N P O C Z E A SONG FOR T H E K I NG Od pewnego czasu Gampopa miewał wiele dziwnych i żywych snów. Udał się więc do Milarepy po radę. Ten odpowiedział mu: Jesteś wielkim
Bardziej szczegółowoZatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym.
KOSMICZNA ŚWIADOMOŚĆ Kiedy mowa jest o braku świadomi, przeciętny człowiek najczęściej myśli sobie: O czym oni do licha mówią? Czy ja nie jesteś świadomy? Przecież widzę, słyszę i myślę. Tak mniej więcej
Bardziej szczegółowoLiceum/technikum Literatura: praca z tekstem - Platon "Obrona Sokratesa" (fragmenty)
Trening przed klasówką Liceum/technikum Literatura: praca z tekstem - Platon "Obrona Sokratesa" (fragmenty) 1. Bo obawiać się śmierci, obywatele, to nic innego nie jest, jak tylko mieć się za mądrego,
Bardziej szczegółowoWpływ czytania na rozwój dzieci i młodzieży
Wpływ czytania na rozwój dzieci i młodzieży Anita Duda nauczyciel Szkoły Podstawowej Nr 47 im. Jana Klemensa Branickiego w Białymstoku Białystok, II semestr roku szkolnego 2015/2016 Wszyscy chcemy, aby
Bardziej szczegółowoElementy filozofii i metodologii INFORMATYKI
Elementy filozofii i metodologii INFORMATYKI Filozofia INFORMATYKA Metodologia Wykład 1. Wprowadzenie. Filozofia, metodologia, informatyka Czym jest FILOZOFIA? (objaśnienie ogólne) Filozofią nazywa się
Bardziej szczegółowoBURSZTYNOWY SEN. ALEKSANDRA ADAMCZYK, 12 lat
BURSZTYNOWY SEN ALEKSANDRA ADAMCZYK, 12 lat Jestem bursztynnikiem. Myślę, że dobrym bursztynnikiem. Mieszkam w Gdańsku, niestety, niewiele osób mnie docenia. Jednak jestem znany z moich dziwnych snów.
Bardziej szczegółowoTo My! W numerze: Wydanie majowe! Redakcja gazetki: Lektury - czy warto je czytać Wiosna - czas na zabawę Strona patrona Dzień MAMY Święta Krzyżówka
To My! Wydanie majowe! W numerze: Lektury - czy warto je czytać Wiosna - czas na zabawę Strona patrona Dzień MAMY Święta Krzyżówka Redakcja gazetki: redaktor naczelny - Julia Duchnowska opiekunowie - pan
Bardziej szczegółowoSkłada się on z czterech elementów:
Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś
Bardziej szczegółowoPodczas długiej nocy Małpa śni jak. Sięgnąć gwiazd... pisał poeta Masaoka Shiki w jednym ze swoich wierszy.
Podczas długiej nocy Małpa śni jak Sięgnąć gwiazd... pisał poeta Masaoka Shiki w jednym ze swoich wierszy. Miłość pomaga sięgnąć gwiazd... Porozmawiajmy o miłości uniwersalnej, nazywanej inaczej altruizmem.
Bardziej szczegółowoSławne osoby z zespołem Aspergera
Sławne osoby z zespołem Aspergera Albert Einstein Albert Einstein, twórca teorii względności cierpiał na zespół Aspergera. To choroba charakteryzująca się upośledzeniem umiejętności społecznych przy braku
Bardziej szczegółowoKazanie na uroczystość ustanowienia nowych animatorów. i przyjęcia kandydatów do tej posługi.
SŁUŻYĆ JEDNEMU PANU. Kazanie na uroczystość ustanowienia nowych animatorów i przyjęcia kandydatów do tej posługi. Katowice, krypta katedry Chrystusa Króla, 18 czerwca 2016 r. "Swojemu słudze Bóg łaskę
Bardziej szczegółowoBoże spojrzenie na człowieka 1
Boże spojrzenie na człowieka 1 opracował: Artur Trzęsiok Knurów, 24 marca 2006 1 wersja beta 1 Wprowadzenie dla Animatora Człowiek nie może żyć bez miłości. Człowiek pozostaje dla siebie istotą niezrozumiałą,
Bardziej szczegółowonego wysiłku w rozwiązywaniu dalszych niewiadomych. To, co dzisiaj jest jeszcze okryte tajemnicą, jutro może nią już nie być. Poszukiwanie nowych
Od Autora Rozwój jakiejkolwiek dziedziny wiedzy polega na umiejętności rozwiązywania jej niewiadomych i wyjaśniania często zawiłych zagadek. Cieszy nas pokonywanie kolejnych barier i zdobywanie coraz to
Bardziej szczegółowoIrena Sidor-Rangełow. Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu
Irena Sidor-Rangełow Mnożenie i dzielenie do 100: Tabliczka mnożenia w jednym palcu Copyright by Irena Sidor-Rangełowa Projekt okładki Slavcho Rangelov ISBN 978-83-935157-1-4 Wszelkie prawa zastrzeżone.
Bardziej szczegółowoPodsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 110 oso b)
Podsumowanie ankiet rekolekcyjnych. (w sumie ankietę wypełniło 0 oso b) Czy sposób przeprowadzenia rekolekcji (cztery niedziele, zamiast czterech kolejnych dni) był lepszy od dotychczasowego? (=tak; =nie)
Bardziej szczegółowoSpis treści. Co to znaczy dla ciebie jako uczestnika kursu?...40
Spis treści Przedmowa...11 Wstęp...13 Liczy się twoja intencja...15 O tobie i o tej książce...17 Jak korzystać z książki?...19 Oświadczenie...21 Część I Przygotowanie się do kursu...24 Medytacja... 24
Bardziej szczegółowoAKADEMIA DLA MŁODYCH. Pewność siebie w komunikacji. moduł 2 PODRĘCZNIK PROWADZĄCEGO. praca, życie, umiejętności. Akademia dla Młodych
Pewność siebie w komunikacji moduł 2 Temat 2, Poziom 1 PODRĘCZNIK PROWADZĄCEGO Akademia dla Młodych Moduł 2 Temat 2 Poziom 1 Pewność siebie w komunikacji Podręcznik prowadzącego Cele szkolenia Kiedy już
Bardziej szczegółowoWszyscy chcemy, by nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi. Jest na to sposób - czytajmy dzieciom!
Od roku 2001 nasza szkoła bierze czynny udział w Kampanii Społecznej CAŁA POLSKA CZYTA DZIECIOM organizowanej przez Fundację ABC XXI. Liderem kampani w SP nr 10 jest Iwona Szymczyk, a funkcje koordynatora
Bardziej szczegółowoEdukacja na rzecz Pokoju. Nauczanie rozwiązywania konfliktów wsród Dzieci ze szkoły podstawowej Tanya Ryskind tanyaryskind@gmail.
Edukacja na rzecz Pokoju Nauczanie rozwiązywania konfliktów wsród Dzieci ze szkoły podstawowej Tanya Ryskind tanyaryskind@gmail.com Zaproszenie do Pokojowej Edukacji Dr Maria Montessori (1870 1952) Znana
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE. Tworzyć nowe w sobie i świecie
WPROWADZENIE D zień dobry, Przyjaciele. Pragnę powitać tych wszystkich, któ rzy kroczą drogą dalszego energoinformacyjnego rozwoju oraz tych, którzy stawiają na niej dopiero pierwsze kroki. Czy gotowi
Bardziej szczegółowoMODLITWA MODLITWA. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli:
SPOTKANIE 8 MODLITWA MODLITWA Nauczyciel zebrał swoich uczniów i zapytał: -Skąd bierze początek modlitwa? Pierwszy uczeń odpowiedział: -Z potrzeby. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami.
Bardziej szczegółowoZrób sobie najlepszy prezent
Zrób sobie najlepszy prezent W tym całym ferworze planowania świątecznego menu, wybierania dekoracji, kupowania prezentów warto zatrzymać się i zadać sobie pytanie: Co tak naprawdę jest dla mnie najważniejsze
Bardziej szczegółowoKOCHAM CIĘ-NIEPRZYTOMNIE WIEM, ŻE TY- MNIE PODOBNIE NA CÓŻ WIĘC CZEKAĆ MAMY OBOJE? Z NASZYM SPOTKANIEM WSPÓLNYM? MNIE- SZKODA NA TO CZASU TOBIE-
WCZEŚNIEJSZA GWIAZDKA KOCHAM CIĘ-NIEPRZYTOMNIE WIEM, ŻE TY- MNIE PODOBNIE NA CÓŻ WIĘC CZEKAĆ MAMY OBOJE? Z NASZYM SPOTKANIEM WSPÓLNYM? MNIE- SZKODA NA TO CZASU TOBIE- ZAPEWNE TAKŻE, WIĘC SPOTKAJMY SIĘ
Bardziej szczegółowoKielce, Drogi Mikołaju!
I miejsce Drogi Mikołaju! Kielce, 02.12.2014 Mam na imię Karolina, jestem uczennicą klasy 5b Szkoły Podstawowej nr 15 w Kielcach. Uczę się dobrze. Zbliża się 6 grudnia. Tak jak każde dziecko, marzę o tym,
Bardziej szczegółowoCopyright 2015 Monika Górska
1 Wiesz jaka jest różnica między produktem a marką? Produkt się kupuje a w markę się wierzy. Kiedy używasz opowieści, budujesz Twoją markę. A kiedy kupujesz cos markowego, nie zastanawiasz się specjalnie
Bardziej szczegółowoKUL. Lubelski Jana Pawła II. filologia klasyczna
KUL Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II filologia klasyczna 2 filologia klasyczna Tryby studiów I stopnia stacjonarne - licencjackie, II stopnia stacjonarne uzupełniające magisterskie, III stopnia
Bardziej szczegółowoE-450. Jak wybrać aparat cyfrowy? 20 lat fotografii Gazety Wyborczej OLYMPUS. lustrzanka na miarę GUY GANGON WADEMEKUM KUPUJĄCEGO
miesięcznik wszystkich fotografujących numer 6/2009 INDEX 250597 CENA 14,90z³ (w tym 7% VAT) 20 lat fotografii Gazety Wyborczej PREZENTACJE GUY GANGON OLYMPUS E-450 lustrzanka na miarę WADEMEKUM KUPUJĄCEGO
Bardziej szczegółowoAKADEMIA DLA MŁODYCH PRZEWODNIK TRENERA. PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI
PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI www.akademiadlamlodych.pl PODRĘCZNIK WPROWADZENIE Akademia dla Młodych to nowa inicjatywa mająca na celu wspieranie ludzi młodych w rozwijaniu umiejętności niezbędnych w ich miejscu
Bardziej szczegółowoDlaczego chrześcijańskie wychowanie?
Dlaczego chrześcijańskie wychowanie? Wychowuj chłopca odpowiednio do drogi, którą ma iść, a nie zejdzie z niej nawet w starości Prz. 22,6 Rodzic w wychowaniu matka Anna poświęciła Samuela Bogu przed narodzeniem
Bardziej szczegółowo