Upadłość konsumencka

Transkrypt

1

2 Upadłość konsumencka Tomas Aitis Tłumaczenie z języka litewskiego Jolanta Jurkunas Tłumaczenie z Tomas Aitis FIZINIŲ ASMENŲ BANKROTAS FAB, Kaunas 2013 ISBN

3 SPIS TREŚCI Co to jest upadłość? Historia upadłości w skrócie Różnice dotyczące upadłości w różnych krajach Upadłość osób fizycznych w Unii Europejskiej Upadłość osób fizycznych w Wielkiej Brytanii Historia upadłości osób fizycznych w Polsce Upadłość osób fizycznych w Polsce Inne możliwe rozwiązania Sposoby poprawienia sytuacji finansowej Jak pożyczać? Do kogo zwrócić się?

4 Co to jest upadłość? Zachowanie, tego co nabyte jest nie mniejszą sztuką niż samo nabycie Owidiusz Upadłość jest to procedura prawna, w trakcie której ogłaszana jest niezdolność dłużnika do spłaty długów. Obowiązkowy warunek ogłoszenia upadłości dotyczący zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych to niewypłacalność, czyli niemożność wywiązania się ze swoich zobowiązań. Przy upadłości osoba trzecia przejmuje zarządzanie sprawami finansowymi dłużnika. W Polsce jest to syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca. Głównymi celami upadłości jest likwidacja całego majątku dłużnika i rozdysponowanie otrzymanych środków (a także miesięcznego dochodu) dla wierzycieli, aby pozbyć się długów i zacząć życie na nowo. Upadłość daje możliwość rozpoczęcia działalności gospodarczej od podstaw w sytuacji, gdy zadłużenie jest wysokie i jest małe prawdopodobieństwo, że dłużnik kiedykolwiek zdoła je spłacić.

5 Ogłoszenie upadłości konsumenckiej zapewnia: - ochronę od egzekwowania kwot wierzycieli, - zatrzymanie naliczania odsetek, - umorzenie zadłużenia po upływie danego okresu. Zjawisko zadłużenia w krajach rozwiniętych jest uważane za naturalną i nieuniknioną konsekwencję wzrostu gospodarczego. Zadłużenie (czyli skuteczne funkcjonowanie rynku kredytów) wspiera wzrost gospodarczy i przyczynia się do podniesienia poziomu życia społecznego. Jednak jednym z głównych problemów krajów rozwiniętych jest zbyt wysokie zadłużenie osób fizycznych i gospodarstw domowych. Upadłość konsumencka jest sposobem walki z tym problemem. Prawda jest taka, iż nadmierne zadłużenie jest bezpośrednio związane z sytuacjami kryzysowymi, a nie z samym zjawiskiem zadłużenia. Najczęstszymi przyczynami zadłużenia osób fizycznych są: kredyty na mieszkanie lub edukację, kredyty konsumpcyjne, leasingi samochodowe, pożyczki na prowadzenie firmy zabezpieczone majątkiem osobistym. Uważa się, że zadłużenie, przekraczające 20% netto dochodu gospodarstwa domowego, stwarza ryzyko, że dług będzie zbyt wysoki i powstaną problemy związane z

6 niewypłacalnością. Najczęstsze przyczyny niewypłacalności osób fizycznych są: - strukturalne i makroekonomiczne (podatki, inflacja, duża część kosztów przeznaczana na koszty utrzymania), - kryzysowe sytuacje w życiu (wypadek, rozwód, śmierć bliskiej osoby, itp.), - niezdolność do rozwiązywania osobistych problemów finansowych, analizy rynków finansowych, ogólna nieznajomość usług finansowych, - etyczne i stylu życia (czyli zaciąganie kredytów przez klasę średnią z przeznaczeniem na zapewnienie luksusowego życia, ponad możliwości finansowe), - związane z punktem widzenia (na wschodzie przyjęta jest zasada najpierw oszczędzam, później kupuję, podczas gdy na zachodzie najpierw kupuję, później płacę ). W latach kryzysu ekonomicznego ilość upadłości osób fizycznych wzrosła w całej Unii Europejskiej. Niestety, takie dane nie dostarczają informacji o finansowym wpływie upadłości osób fizycznych na gospodarkę, gdyż nie są szacowane kwoty zadłużeń. Należy też mieć na uwadze, że

7 pogorszenie sytuacji gospodarczej osoby fizycznej i ogłoszenie upadłości trwa przez pewien czas. W wielu przypadkach od czasu powstania problemów finansowych do czasu ogłoszenia upadłości mija kilka miesięcy a czasami i lat. Prawne, podatkowe i kulturowe aspekty mogą jeszcze bardziej zniekształcać statystyki upadłości osób fizycznych, szczególnie w odniesieniu międzynarodowym. Dwa przykłady: - W Austrii ponad połowa wszystkich możliwych postępowań upadłościowych w 2004 roku nie znalazła się w sądzie z powodu braku środków. - W Hiszpanii rozpoczęcie postępowania upadłościowego nie jest ekonomicznie opłacalne z tego powodu liczba przypadków upadłości jest dość niska. Na przykład we Francji w 2004 roku miało miejsce więcej niż postępowań upadłościowych, podczas gdy w Hiszpanii mniej niż 600. Z drugiej strony, liczba długów we Francji wyniosła tylko 1,3%, podczas gdy w Hiszpanii 2,6%. W 2010 roku w Niemczech liczba przypadków upadłości osób fizycznych, w porównaniu z rokiem 2009, wzrosła o 7,6%. Z kolei liczba upadłości przedsiębiorstw w tym samym okresie spadła o 2,1%, a ilość zobowiązań związanych z upadłością w

8 2010 roku zmniejszyła się z 85 mld. euro, w 2009 roku do 39 mld. euro. Przykłady upadłości osób fizycznych także nie przedstawiają ogólnego obrazu. Jedynie bardzo zadłużone gospodarstwa domowe decydują się na zgłoszenie upadłości. Dwie podstawowe przyczyny to konsekwencje ogłoszenia swojej niewypłacalności i możliwe przeszkody w biznesie w przyszłości. Ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 28 lutego 2003 r. definiuje dłużnika za niewypłacalnego, jeżeli on nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Informacje o właściwym i niewłaściwym wykonywaniu zobowiązań finansowych w ostatnim okresie są zawarte w historii kredytowej danej osoby. W historii kredytowej zawarte są informacje dotyczące nie tylko kredytów bankowych, ale również innych zobowiązań, takich jak podatki komunalne, leasing, rachunki telefoniczne itp. Historia kredytowa ma wpływ na możliwość otrzymania indywidualnego kredytu i warunki jego przyznania. W Polsce informacje na temat historii kredytowej udziela Biuro Informacji Kredytowej.

9 Należy pamiętać, iż rozważając złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, należy zawsze ocenić inne alternatywne możliwości. Postępowanie upadłościowe jest ostatnią deską ratunku, aby pozbyć się długów.

10 Krótka historia upadłości Pieniądze, które posiadasz narzędzie wolności; te, które gonisz narzędzie niewoli. J.J. Rousseau Słowo bankructwo/upadłość pochodzi z łacińskiego bancus (ławka czy stół) i ruptus (złamany). Ten bank to ławka pierwszych bankowców, ustawiana w miejscach publicznych, na bazarach, targach itd., na której wypłacali oni pieniądze, wystawiali weksle itd. W momencie upadłości bankowiec łamał swoją ławkę, w ten sposób demonstrując wszystkim, iż osoba do której należy ławka, nie może dalej prowadzać działalności. Ze względu na to, że praktyka ta bardzo często była stosowana we Włoszech, uznaje się, iż termin bankructwo/upadłość pochodzi z włoskiego słowa banco rotto, tj. połamana ławka. W starożytnej Grecji upadłość nie istniała. Jeśli dłużnik nie mógł spłacić swoich długów, on, jego żona i dzieci stawali się niewolnikami długu i musieli odrobić dług pracą fizyczną na rzecz wierzyciela. W wielu starożytnych greckich miastachpaństwach niewolnictwo długu było ograniczone do pięciu

11 lat. Ponadto, takim niewolnikom, inaczej niż zwykłym, zagwarantowana była ochrona życia i zdrowia. Zgodnie z Torą czy Starym Testamentem, na podstawie przykazania Mojżesza, co siedem lat ogłaszano rok szabasu, w ciągu którego umarzano wszystkie zadłużenia członków społeczności, natomiast nie dotyczyło to obcokrajowców. Co siedem lat szabasu, to jest co czterdzieści dziewięć lat, były ogłaszane tak zwane lata jubileuszowe, wtedy wszelkie długi były umarzane, nie tylko te członków społeczeństwa, ale i również obcokrajowców, zwracana była też wolność dla wszystkich niewolników długów. Według islamskiego nauczania, opartego na Koranie, niewypłacalnej osobie powinien być wyznaczony okres, w ciągu którego mogłaby ona spłacić swoje zadłużenie.

12 Różnice dot. upadłości w różnych krajach Majątek nie jest jedynie posiadaniem, ale umiejętnością jego celowego wykorzystania. M. Servantes W dzisiejszych czasach funkcjonują dwa modele postępowania upadłościowego osób fizycznych: - anglo-amerykański, o nazwie fresh start (upadłość może zgłosić każdy i procedura umorzenia długów jest prosta), oraz - kontynentalny-europejski, o nazwie earned fresh start (ogłoszenie upadłości i umorzenie zadłużenia powstałego tylko nie z własnej winy i tylko uczciwych kredytobiorców). Procedury upadłościowe osób fizycznych istnieją w różnych krajach na całym świecie i są bardzo zróżnicowane: - od konserwatywnych (Chiny, Turcja, Egipt, Węgry, Czechy, Włochy, Brazylia, Meksyk, Argentyna); - poprzez średnie (Indie, Japonia, kraje skandynawskie, Niemcy, Francja, Hiszpania, Izrael, PAR, Kenia);

13 - do liberalnych (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Australia, Hong Kong, Tajwan, Rosja, Holandia). W poszczególnych krajach członkowskich UE różne są nie tylko przepisy dotyczące upadłości, ale też zróżnicowany jest rynek kredytów konsumenckich, system ochrony socjalnej, polityka ochrony zdrowia, rynek pracy itd. Ustawy dotyczące upadłości osób fizycznych w krajach Unii Europejskiej różnią się: - okresem rehabilitacyjnym osoby (od 3 do 6 lat, w Polsce nie dłuższy niż trzydzieści sześć miesięcy), w czasie którego, nie są prowadzone postępowania, i ograniczone jest prawo rozporządzania majątkiem osobistym; - możliwością skorzystania (ogłosić upadłość może każda osoba, tylko osoby z małym zadłużeniem lub odwrotnie z wielkim zadłużeniem, tylko osoby z pewnego rodzaju długami lub osoby, które nie prowadzą indywidualnej działalności, itp.). Polska ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 r. poprzez liczne obostrzenia zamykały przed wieloma dłużnikami znajdującymi się w krytycznej sytuacji możliwość skutecznego przeprowadzenia postępowania. Od 31 grudnia 2014 r. weszły w życie przepisy

14 nowelizujące ustawę w zakresie tzw. upadłości konsumenckiej oraz otwierające przed osobami, które znalazły się w spirali długów, możliwości rozpoczęcia funkcjonowania od początku; - konsekwencjami prawnymi (odroczenia należności, umarzanie długów); - podejściem do procedury (ułatwienie nowego życia, rehabilitacją dłużnika jako obywatela i płatnika podatków).

15 PRZYKŁAD To jest przykład e-książki Upadłość konsumencka WSZYSTKO O POSTĘPOWANIACH UPADŁOŚCIOWYCH OSÓB FIZYCZNYCH I SPOSOBACH ROZWIĄZYWANIA OSOBISTYCH PROBLEMÓW FINANSOWYCH Możliwość nabycia e-książki Upadłość konsumencka : wkrótce Obecnie trwa tłumaczenie e-książki. Przewidywany termin wydania marzec 2015 r. Wesprzyj wydanie dowolną kwotą a otrzymasz e-książkę Upadłość konsumencka za darmo. Przekaż darowiznę Dołącz do nas na facebook i dowiedz się więcej