Działalność naukowo-dydaktyczna Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w 2011 roku

Transkrypt

1 Działalność naukowo-dydaktyczna Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w 2011 roku

2

3 INSTYTUT GEOGRAFII Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Działalność naukowo-dydaktyczna Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie w 2011 roku pod redakcją Sławomira Kurka i Tomasza Rachwała Kraków 2012

4 Redakcja merytoryczna: Sławomir Kurek, Tomasz Rachwał Przygotowanie materiałów do druku, redakcja techniczna i korekta: Małgorzata Szelińska-Kukulak ISBN Instytut Geografii Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ul. Podchorążych Kraków tel. (+48) tel./fax (+48) geograf@up.krakow.pl

5 WPROWADZENIE Rok 2011 był kolejnym okresem dynamicznego rozwoju Instytutu związanego z uruchamianiem nowych kierunków studiów: gospodarki przestrzennej na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych oraz studiów doktoranckich (III stopnia) w zakresie geografii. W roku akademickim 2011/2012 studiowało w Instytucie 1436 studentów (stan na r.) na kierunkach: geografia (studia I, II i III stopnia), turystyka i rekreacja (studia I stopnia) oraz gospodarka przestrzenna (studia I stopnia). Na studiach stacjonarnych studiowało 762 studentów, a na niestacjonarnych 674 studentów (w tym 56 na studiach unijnych, finansowanych ze środków EFS). Najwięcej studentów kształciło się na kierunku geografia (720 studentów, w tym 462 na studiach stacjonarnych i 258 na studiach niestacjonarnych), następnie na turystyce i rekreacji (611 studentów, w tym 231 na studiach stacjonarnych i 380 na niestacjonarnych) oraz na gospodarce przestrzennej (105 studentów, w tym 69 na studiach stacjonarnych oraz 36 na niestacjonarnych). Oprócz tego, na wydziałowych studiach inżynierskich ochrona środowiska prowadzonych wspólnie z Instytutem Biologii kształciło się 172 studentów stacjonarnych i 52 niestacjonarnych (studia unijne ). Pod koniec 2011 r. Instytut zatrudniał 56 pracowników etatowych (w tym 14 profesorów i doktorów habilitowanych) oraz wielu pracowników emerytowanych i współpracujących, w tym także specjalistów i praktyków życia gospodarczego, w ramach umów o dzieło. W strukturze organizacyjnej Instytutu Geografii w 2011 r. funkcjonowało siedem Zakładów: Dydaktyki Geografii, Ekorozwoju i Kształtowania Środowiska Geograficznego, Geografii Społeczno-Ekonomicznej, Geografii Fizycznej, Geologii, Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej, Turystyki i Badań Regionalnych oraz Pracownia Geograficznych Systemów Informacyjnych (GIS) i Technik Komputerowych. Jak wskazują sprawozdania kierowników Zakładów za 2011 r., w Instytucie prowadzone są liczne prace badawcze, związane głównie z problematyką geografii fizycznej, geologii, ekorozwoju i kształtowania środowiska, geografii społeczno-ekonomicznej i przedsiębiorczości, geografii turyzmu oraz dydaktyki geografii. Kierunki badań nawiązują do zainteresowań pracowników poszczególnych Zakładów i ich specjalności naukowych. W 2011 roku pracownicy Zakładu Geografii Fizycznej kontynuowali prace badawcze rozpoczęte we wcześniejszych latach. Koncentrowały się one wokół tematyki przemian środowiska geograficznego gór i wyżyn, powodowanych działalnością procesów naturalnych i antropogenicznych. Większość tych badań powadzono w obrębie Karpat. Tematyka tych badań obejmowała głównie zagadnienia hydrologiczne, geomorfologiczne i paleogeograficzne. Prof. UP dr hab. Roman Soja kontynuował badania procesów pogłębiania koryt karpackich i struktury tych koryt (przełom Pieniński, Pogórze Ciężkowickie, Beskid Niski) oraz wyjaśniał rolę człowieka w degradacji środowiska przyrodniczego Wyżyny Me- 5

6 ghalaya (Indie). Problematyką koryt rzecznych zajmowała się również dr Joanna Zawiejska. Pracując w zespołach interdyscyplinarnych szczególną uwagę skupiała na hydromorfologicznym zróżnicowaniu rzeki górskiej oraz na skutkach antropogenicznych wpływów na zmiany przebiegu sedymentacji korytowej i modyfikacji korytowej biocenozy. Dr Małgorzata Bajgier-Kowalska opracowała morfologiczne i gospodarcze skutki osuwisk w rejonie Lanckorony. Tematyka badań prowadzonych przez dr Rafała Kroczaka dotyczyła oceny udziału dróg polnych w obiegu wody na terenach rolniczych w wybranych zlewniach karpackich (na Pogórzu Ciężkowickim). Małe zlewnie Pogórzy: Ciężkowickiego, Przemyskiego i Strzyżowskiego były przedmiotem badań prowadzonych przez dr Tomasza Bryndala po kątem ich parametrów hydrologicznych i podatności na formowanie się gwałtownych wezbrań. Denudacją mrozową brzegów Ropy i Dunajca zajmował się mgr Karol Augustowski. Zagadnienia paleogeografii Doliny Colca i źródłowych części dorzecza Amazonki (Andy Peruwiańskie) i geologiczny zapis neotektoniki opracowywał prof. UP dr hab. Józef Kukulak. Każdy z pracowników złożył do druku lub opublikował wyniki badań z zakresu realizowanych tematów oraz przedstawił je na konferencjach krajowych, a niektórzy także na międzynarodowych (J. Zawiejska, R. Soja). Pracownicy Zakładu uczestniczą w realizacji krajowych projektów badawczych (J. Zawiejska, R. Soja, T. Bryndal). W Zakładzie Geologii zakres badań w roku 2011 był zróżnicowany, odpowiadający zainteresowaniom trzech samodzielnych pracowników naukowych. Prace badawcze prowadzone przez dra hab. Krzysztofa Bąka dotyczyły wyjaśnienie warunków tworzenia się serii osadów turbidytowych cenomanu serii śląskiej Karpat Zewnętrznych, wśród których najliczniej występują facje krzemionkowe (dotyczy serii rogowców mikuszowickich). Analizy mikrofacji z płytek cienkich skał rogowców i skrzemionkowanych wapieni wskazują na szelfowe pochodzenie materiału biogenicznego i mineralnego w turbidytach. Materiał biogeniczny jest zdominowany przez skalcyfikowane igły gąbek krzemionkowych, które mogły pochodzić z tzw. kopuł gąbkowych na szelfie platformy węglanowej, stanowiącej brzeg Oceanu Tetydy. Dr hab. inż. Grzegorz Haczewski w roku 2011 kontynuował badania nad genezą i warunkami powstania przewodnich poziomów wapieni kokolitowych w oligocenie Karpat w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki, którego jest głównym wykonawcą. W ramach swoich zainteresowań geoturystyką, przedstawił projekt utworzenia geoparku Bieszczady Wysokie. Dr hab. inż. Radosław Tarkowski kontynuował badania dotyczące historii geologii, prowadzone we współpracy z P. Daszkiewiczem i J.-Ch. de Massary z MNHN w Paryżu. W roku 2011, najważniejszym efektem tych badań jest monografia pt. Konstanty Jelski ( ). Przyrodnik i badacz Ameryki Południowej, wydana w prac monograficznych Uniwersytetu Pedagogicznego. Praca ta dotyczy słabo poznanej działalności K. Jelskiego, który położył duże zasługi w zebraniu kolekcji zoologicznych i botanicznych w Ameryce Południowej oraz prowadził prace geologiczne na drugiej półkuli oraz w Polsce. 6

7 Działalność badawcza pracowników Zakładu Ekorozwoju i Kształtowania Środowiska Geograficznego w roku 2011 dotyczyła następujących zagadnień: przyczyny wieloletniej zmienności usłonecznienia w Krakowie, pochodzenie aerozoli atmosferycznych w Krakowie, wpływ na środowisko współspalania węgla i biomasy, naturalne i antropogeniczne przekształcenia wód powierzchniowych i podziemnych w Polsce południowej i południowo-wschodniej. Badania były finansowane ze środków na działalność statutową i badania własne oraz w ramach Projektu Badawczego NCN uzyskanego w roku 2011 na badania środowiskowych oddziaływań współspalania węgla i biomasy w zakładach energetycznych. Wyniki uzyskane w ramach badań były publikowane i prezentowane na konferencjach międzynarodowych i krajowych. Na podkreślenie zasługuje opracowanie projektu i wstępne uruchomienie laboratorium, w którym studenci mogą zdobywać wiedzę i prowadzić badania. Wznowiono współpracę międzynarodową między Uniwersytetem Pedagogicznym i Uniwersytetem w Uppsali, w ramach której zrealizowano kurs Środowisko Morza Bałtyckiego. Pracownicy Zakładu Geografii Społeczno-Ekonomicznej uczestniczyli w realizacji kilku tematów badawczych związanymi z szeroko pojętą problematyką społeczno-ekonomiczną. Odnosiła się ona do zagadnień demograficznych i badań z zakresu procesu prokreacji i starzenia się ludności w Polsce i na świecie w różnych układach przestrzennych; przemian i kształtowania się sieci osadniczej nie tylko w Polsce i Europie, ale także w krajach Ameryki Łacińskiej. Działania naukowe także dotyczyły szeroko zakrojonej problematyki turystycznej w układach przestrzennych. Oddzielną problematykę tworzyły prace skupione na zagadnieniach rolniczych uwarunkowań i przemian w dzisiejszym świecie. W zakresie projektów międzynarodowych badania dotyczyły zagadnień związanych z edukacją (kształtowania się kompetencji biznesowych w gimnazjum, kompetencji personalnych i społecznych w szkołach zawodowych) oraz jakością życia w małych miastach. W 2011 r. pracownicy Zakładu Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej kontynuowali rozpoczęte we wcześniejszych latach prace badawcze, które skupiały się na następujących zagadnieniach: ideowych źródłach, tożsamości i jedności geografii, klasycznych i współczesnych ujęć geografii regionalnej, roli innowacji i funkcji sektora przemysłu i usług w gospodarce, przemian struktury przestrzennej i działowej przemysłu Polski na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej w warunkach transformacji gospodarczej i integracji europejskiej, przemian struktur zatrudnienia i innowacyjności przemysłu Polski, 7

8 zróżnicowania światowej i europejskiej przestrzeni przemysłowej w układach regionalnych oraz procesów restrukturyzacji przemysłu w warunkach globalizacji i światowego kryzysu gospodarczego, wpływie światowego kryzysu na tempo wzrostu gospodarki i światowych korporacji, procesów przemian potencjału ekonomicznego i koncentracji ponadnarodowych korporacji w przestrzeni światowej, ze szczególnym uwzględnieniem korporacji informatycznych i motoryzacyjnych, rozwoju biotechnologii, która postrzegana jest jako najważniejszy i najszybciej rozwijający się sektor gospodarki wysokich technologii, przyjmując poziom rozwoju tego sektora jako wskaźnik innowacyjności gospodarki, kształtowania się struktur regionalnych oraz biegunów wzrostu w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Francji, roli kapitału ludzkiego w rozwoju regionalnym i innowacyjności struktur przestrzennych, budowie marki regionalnej i marketingu terytorialnym układów przestrzennych różnej skali, procesów rewitalizacji obszarów poprzemysłowych i zdegradowanych, procesie kształtowania się miasta innowacyjnego i roli przedsiębiorstw przemysłowych w tym procesie, roli przedsiębiorczości w aktywizacji gospodarczej w warunkach globalizacji, roli postaw przedsiębiorczych i etyki w życiu społeczno-gospodarczym, doskonalenia procesu dydaktycznego z przedsiębiorczości w edukacji szkolnej oraz roli edukacji w zakresie przedsiębiorczości w rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw, w tym firm rodzinnych, analizie kształtowania kompetencji biznesowych uczniów w toku edukacji szkolnej na poziomie gimnazjum (wspólnie z pracownikami innych Zakładów S. Kurkiem i M. Szubertem), przemian struktury kształcenia (wspólnie z S. Kurkiem z Zakładu Geografii Społeczno-Ekonomicznej), jakości kształcenia na studiach geograficznych w kontekście wprowadzenia studiów dwustopniowych (wspólnie z W. Osuchem z Zakładu Dydaktyki Geografii). Szczególne miejsce w pracach badawczych zajęła, podjęta przez W. Wilczyńskiego, problematyka koncepcji geografa Wacława Nałkowskiego w świetle współczesnej filozofii i nauki, co zaowocowało wydaniem kolejnego numeru z serii Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis - Studia Geographica. W realizację projektu badawczego zaangażowani byli także pracownicy innych Zakładów i ośrodków geograficznych w Polsce. Ponadto nowi pracownicy Zakładu realizowali prace badawcze związane z rozwojem miast wschodniego pogranicza Polski, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania w procesie rozwoju ich endogenicznych zasobów oraz identyfikacji czynników lokalnego suk- 8

9 cesu i stagnacji miast nadgranicznych, a także prace badawcze związane z oceną pozycji marketingowej przedsiębiorstw, wdrażanych systemów jakości oraz innowacyjności w ofercie asortymentowej. Rozpoczęto także badania nad funkcjonowaniem agroturystycznych firm rodzinnych oraz znaczenia potrzeb i preferencji konsumentów w innowacyjności przedsiębiorstw. Wyniki prac badawczych prezentowane były na konferencjach naukowych, krajowych i międzynarodowych (w tym organizowanych przez Zakład 1 ) oraz opublikowane w postaci rozdziałów monografii i artykułów w czasopismach, głównie w seriach wydawnictw własnych Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG, Przedsiębiorczość-Edukacja, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis - Studia Geographica. Kierownik Zakładu, dr Tomasz Rachwał, wspólnie z prof. UP dr. hab. Sławomirem Kurkiem i dr. Mariuszem Szubertem, brał udział w realizacji międzynarodowego grantu badawczego Fit for Business Developing business competencies in school (FIFOBI) oraz przygotowaniu kolejnych grantów związanych z kształtowaniem postaw przedsiębiorczych i kształceniem zawodowym w edukacji szkolnej. Zaowocowało to rozpoczęciem realizacji, przez T. Rachwała i W. Kilar, wraz z S. Kurkiem i partnerami z Niemiec, Włoch i Wielkiej Brytanii międzynarodowego projektu edukacyjnego Retail Sector Competencies: Developing self and social competencies in vocational training for the retail sector (RESECO). T. Rachwał był jednym z inicjatorów i jest koordynatorem ds. merytorycznych projektu innowacyjnego Krok w przedsiębiorczość, w którego realizację włączyła się większość pracowników i współpracowników Zakładu oraz ekspertem w innowacyjnym projekcie edukacyjnym Jestem przedsiębiorczy, w realizację którego zostali włączeni także inni pracownicy Zakładu. W 2011 r. pracownicy Zakładu Turystyki i Badań Regionalnych kontynuowali rozpoczęte we wcześniejszych latach prace badawcze, które skupiały się na następujących zagadnieniach: określenie potencjału turystycznego wybranych regionów Polski i świata, uwarunkowania rozwoju turystyki wybranych regionów, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich, tworzenie produktów turystycznych na podstawie lokalnego potencjału turystycznego obszarów wiejskich, oceny atrakcyjności turystycznej szlaków kulturowych i pielgrzymkowych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem Małopolskiej Drogi św. Jakuba, Drogi św. Jakuba Via Regia oraz Szlaków Papieskich w województwie małopolskim, wielkość ruchu turystycznego i pielgrzymkowego oraz analiza zasięgu przestrzennego oddziaływania wybranych ośrodków pielgrzymkowych o randze międzynarodowej, krajowej i ponadregionalnej w Polsce i Europie, 1 Szerzej o organizowanych konferencjach w dalszej części publikacji. 9

10 regionalnego zróżnicowania zagospodarowania turystycznego w wybranych regionach Polski i świata, rozwoju regionów turystycznych, zarówno w ich przestrzennym jak i funkcjonalnym wymiarze, przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych skutków rozwoju turystyki. Wyniki prac badawczych prezentowane były na konferencjach naukowych, krajowych i międzynarodowych oraz opublikowane w postaci rozdziałów monografii i artykułów w czasopismach. W 2011 r. pracownicy Zakładu Dydaktyki kontynuowali rozpoczęte we wcześniejszych latach prace badawcze, które skupiały się na następujących zagadnieniach: efektywność procesu kształcenia geograficznego w zreformowanej szkole, historia geografii i dydaktyki geografii, kompetencje studentów - kandydatów na nauczycieli a rynek pracy, efektywność kształcenia geograficznego na poziomie gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym w świetle wyników egzaminów zewnętrznych, absolwenci studiów geograficznych na rynku pracy, diagnoza zainteresowań uczniów szkół ponadgimnazjalnych geografią i ich dalszych planów kształcenia związanych z tym przedmiotem nauczania. Szczególne miejsce w pracach badawczych zajęła, podjęta przez W. Osucha, problematyka kompetencji nauczycieli geografii oraz studentów geografii w świetle współczesnej edukacji, co zaowocowało otwarciem przewodu habilitacyjnego na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu w 2011 r. Ponadto nowi pracownicy Zakładu realizowali prace badawcze związane z edukacją mniejszości romskiej w województwie małopolskim na tle uwarunkowań społeczno-ekonomicznych, a także prace badawcze związane z funkcjonowaniem i znaczeniem wielokulturowości w rozwoju turystyki w Małopolsce. Wyniki prac badawczych prezentowane były na konferencjach naukowych, krajowych i międzynarodowych (w tym międzynarodowej konferencji organizowanej przez Zakład Dydaktyki,,Natural sciences in educational systems of European countries in the 21 st ) oraz opublikowane w postaci rozdziałów monografii w języku polskim i angielskim (głównie w seriach wydawnictw Herzen State Pedagogical University of Russia) i artykułów w czasopismach z list MNiSW. Kierownik Zakładu, prof. UP dr hab. Bożena Wójtowicz, brała udział w realizacji międzynarodowego projektu badawczego RPPU,,Uniwersytet jako innowacyjne centrum naukowo-badawcze wzbogacone innowacjami edukacyjnymi oraz przygotowaniu kolejnego projektu badawczego w ramach współpracy międzynarodowej z Herzen State Pedagogical University of Russia projektu na temat: Географическое образование в Российской Федерации и Республике Польша: интегративные парадигмы (Kształcenie geograficzne w Rosji i w Polsce- integracyjne paradygmaty), w realizację którego zostali włączeni także inni pracownicy Zakładu. 10

11 Do efektów prac badawczych w zakresie dydaktyk szczegółowych należy zaliczyć także przygotowanie przez pracowników licznych podręczników i pomocy szkolnych. Pracownicy Instytutu są autorami podręczników, zeszytów ćwiczeń, programów nauczania, poradników dla nauczycieli i płyt multimedialnych z zakresu geografii i przedsiębiorczości, których nowe, zaktualizowane wydania ukazały się w 2011 roku. Pracownicy Instytutu (S.Kurek, R.Malarz, R.Uliszak, K.Wiedermann, T.Rachwał) samodzielnie lub ze współautorami rozpoczęli opracowanie nowych podręczników i zeszytów ćwiczeń do geografii oraz podstaw przedsiębiorczości do szkół ponadgimnazjalnych, zgodnych z nową podstawą programową, która od roku 2012/2013 obejmie szkoły średnie. W 2011 roku Instytut był współorganizatorem czterech konferencji międzynarodowych oraz dwóch sesji naukowych. Cykliczna metodyczna Konferencja Naukowa pt. Rola przedsiębiorczości w edukacji połączona z Ogólnopolskim Zjazdem Nauczycieli Przedsiębiorczości miała po raz pierwszy charakter międzynarodowy. Międzynarodowa Konferencja Naukowa dotycząca sektora przemysłu i usług, organizowana m. in. przez Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej była zatytułowana: Wpływ innowacyjności na rozwój przedsiębiorstw i gospodarki w układach przestrzennych. Z kolei Międzynarodowa Konferencja Naukowa Nauki przyrodnicze w systemach edukacyjnych krajów Europy w XXI wieku organizowana przez Zakład Dydaktyki Geografii poświęcona była roli i miejscu geografii w naukach przyrodniczych, ze szczególnym uwzględnieniem zmian w szkolnych programach nauczania przedmiotów przyrodniczych. Zakład Turystyki i Badań Regionalnych współorganizował międzynarodową konferencję dotyczącą rozwoju kultu i Drogi św. Jakuba. Posiedzenia IV i V sesji badawczej Towarzystwa Lelewelowskiego poświęcone były kolejno: 100 rocznicy śmierci Wacława Nałkowskiego oraz niezmiernie ważnemu zagadnieniu dotyczącemu miejsca i tożsamości polskiej geografii w systemie wiedzy. W Instytucie przykłada się dużą wagę do rozwoju kadry naukowej. W 2011 r. pracownicy Instytutu podejmowali prace związazane z pracami awansowymi na stopnie i tytuły naukowe (otwarto kolejne przewody doktorskie, habilitacyjne i o nadanie tytułu profesora), uczestniczyli także w licznych kursach doszkalających, są też promotorami, recenzentami licznych prac doktorskich, habilitacyjnych, a także autorami recenzji wydawniczych oraz opinii dorobku naukowo-badawczego, dydaktycznego i organizacyjnego w związku z nadaniem tytułu naukowego profesora pracowników innych uczelni w różnych ośrodkach akademickich. Pracownicy Instytutu czynnie włączali się także w realizację uczelnianych projektów unijnych, m.in. koordynowali trzy zadania w projekcie Rozwój potencjały dydaktycznego Uniwersytetu Pedagogicznego, dotyczące uruchomienia kierunku turystyka i rekreacja (W.Warcholik) oraz ochrona środowiska (P.Lewik), a także współpracy Uczelni przedsiębiorcami (T.Rachwal). W przygotowaniu nowego projektu Ochrona środowiska - studia z pasją i przyszłością. 11

12 uczestniczyła natomiast R.Gask. Pracownicy Instytutu przygotowali też koncepcje nowych projektów we współpracy z partnerami zewnętrznymi. W 2011 r. prężnie rozwijało się Studenckie Koło Naukowe Geografów 2, czego przejawem były prowadzone badania naukowe, których wyniki prezentowane były na konferencjach, pokazy slajdów oraz organizacja wyjazdów badawczo-krajoznawczychw różne części Polski. Studenci zrzeszeni w Kole włączyli się również aktywnie w działalność w zakresie organizacji konferencji i promocji studiów w Instytucie m.in. w ramach tzw. Dnia Otwartego Uczelni.. W roku 2011 wyremontowano kolejne pomieszczania Instytutu, opracowany plany i rozpoczęto przygotowania do remontów sal laboratoryjnych. Powiększono zbiory Biblioteki Instytutu o nowe pozycje oraz Zbiory Kartograficzne, w tym także w nowe mapy w wersji cyfrowej, włączono się się również w realizację Projektu Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego Sławomir Kurek, Tomasz Rachwał 2 Por. sprawozdanie z działalności SKNG w 2011 r. w dalszej części publikacji. 3 Sprawozdania z działalności Biblioteki oraz udziału Zbiorów Kartograficznych w tym Projekcie w dalszej części publikacji. 12

13 PROBLEMATYKA KONFERENCJI I SESJI NAUKOWYCH ORGANIZOWANYCH PRZEZ INSTYTUT IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA NT. WPŁYW ŚWIĘTEGO ROKU JAKUBOWEGO NA ROZWÓJ KULTU I DROGI ŚW. JAKUBA ; KRAKÓW, WRZEŚNIA 2011 R. W dniach września 2011 r. w Auli Jana Pawła II w sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Krakowie-Łagiewnikach oraz w parafii pw. św. Jakuba Starszego Apostoła w Więcławicach Starych odbyła się IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa nt. Wpływ Świętego Roku Jakubowego na rozwój kultu i Drogi św. Jakuba. Konferencja została zorganizowana przez: Instytut Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Podhalańską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Nowym Targu, Starostwo Powiatowe w Krakowie oraz Bractwo św. Jakuba Starszego Apostoła w Więcławicach Starych. Patronat honorowy nad konferencją objął metropolita krakowski kardynał Stanisław Dziwisz, metropolita Santiago de Compostela arcybiskup Julián Barrio Barrio, biskup Edward Janiak Przewodniczący Rady ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek Episkopatu Polski, ks. prof. dr hab. Władysław Zuziak Rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, prof. dr hab. Michał Śliwa Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie oraz prof. dr hab. Stanisław Andrzej Hodorowicz Rektor Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu. Konferencja była kontynuacją trzech spotkań naukowych, które odbyły się kolejno: 12 września 2008 r. w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ w Krakowie (Ogólnopolska Konferencja Naukowa Drogi św. Jakuba w Polsce stań badań i organizacja ), 12 września 2009 r. w Muzeum Pielgrzymowania w Częstochowie (Międzynarodowa Konferencja Naukowa Pielgrzymi na Drodze św. Jakuba. Przeszłość i teraźniejszość ) oraz 11 września 2010 r. w sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach i parafii pw. św. Jakuba w Więcławicach Starych (Międzynarodowa Konferencja Naukowa Kult św. Jakuba na szlakach pielgrzymkowych do Santiago de Compostela ). Celem konferencji była prezentacja wyników badań związanych z rozwojem kultu św. Jakuba oraz jakubowymi szlakami w obchodzonym w 2010 roku w Santiago de Compostela Świętym Roku Jakubowym. Święty Rok Jakubowy stał się kolejnym impulsem do rozwoju kultu św. Jakuba w Kościele katolickim, a także ruchu pielgrzymkowego do grobu Apostoła. Według danych prezentowanych przez Biuro Pielgrzymkowe Arcybiskupstwa Santiago de Compostela, 13

14 w 2010 r. do sanktuarium św. Jakuba pielgrzymowało (pieszo, konno, na rowerze lub wózku inwalidzkim) osób 4. Była to rekordowa liczba pielgrzymów nawiedzających grób św. Jakuba w historii nowożytnej. Od kilku lat również w Polsce obserwuje się wyraźny rozwój kultu św. Jakuba Starszego Apostoła. Z każdym rokiem rośnie w naszym kraju zainteresowanie Drogą św. Jakuba Camino de Santiago. W Świętym Roku Jakubowym, 2040 osób z Polski (0,75% ogółu) otrzymało tzw. Compostelkę (tj. dokument potwierdzający odbycie pielgrzymki do grobu św. Jakuba przejścia pieszo ostatnich 100 km lub przejechania na rowerze bądź konno ostatnich 200 km Camino de Santiago). W wielu parafiach pw. św. Jakuba, bractwach i stowarzyszeniach jakubowych oraz wśród czcicieli św. Jakuba powstają nowe inicjatywy związane z ożywieniem kultu Apostoła, a także odtworzeniem kolejnych odcinków Camino de Santiago. Już dzisiaj Polska może się poszczycić ponad 3000 kilometrami oznakowanych odcinków jakubowych szlaków. Podobnie, jak w przypadku trzech wcześniejszych konferencji, spotkanie stało się również okazją do dyskusji związanej z sukcesami i nowymi wyzwaniami, jakie powstają przy odtwarzaniu polskich odcinków Camino de Santiago. W konferencji wzięło udział ponad 70 osób, wśród nich pracownicy naukowi i naukowo-dydaktyczni reprezentujący krajowe ośrodki dydaktyczne (Kraków, Gdańsk, Toruń, Kielce i Łódź), a także Bractwo św. Jakuba w Więcławicach Starych i Stowarzyszenie «Przyjaciele Dróg św. Jakuba w Polsce». Ogółem na konferencji wygłoszono 14 referatów. Efektem konferencji jest publikacja pokonferencyjna zatytułowana Wpływ Świętego Roku Jakubowego na rozwój kultu i Drogi św. Jakuba pod redakcją A. Jackowskiego, F. Mroza i I. Hodorowicz. Do wydawnictwa swoje artykuły przesłało łącznie 19 osób. Niemal wszyscy reprezentują środowisko naukowe (Wioletta Antoszek, Stanisław A. Adamczyk, Cezary Jastrzębski, Jerzy Grzegorz Kazimierczak, Regina Madej-Janiszek, Franciszek Mróz, Łukasz Mróz, ks. Maciej Ostrowski, Lucyna Przybylska, Waldemar Rozynkowski, Paweł Różycki, Urszula Sobiecka, Bogna Matuszewska-Sulima, Bartłomiej Sury, Zygmunt Trojanowski i Mateusz Wyżga). Pozostali Autorzy (ks. Józef Drabik, Barbara Karpała i Emil Mendyk) związani są z poszczególnymi regionami lub polskimi odcinkami Drogi św. Jakuba. Po generalnej dyskusji uczestnicy konferencji zwiedzili sanktuarium Miłosierdzia Bożego, a następnie sanktuarium bł. Jana Pawła II. Po modlitwie i akcie zawierzenia bł. Janowi Pawłowi II pielgrzymów i czcicieli św. Jakuba, udali się do parafii św. Jakuba Starszego Apostoła w Więcławicach Starych, gdzie uczestniczyli we Mszy św. W drugim dniu konferencji w Więcławicach Starych odbyło się Ogólnopolskie Spotkanie Pielgrzymów na Małopolskiej Drodze św. Jakuba, którego główną [pozyskano 15 lipca 2012 r.].

15 częścią było przejście Małopolską Drogą św. Jakuba z Polanowic do Więcławic Starych. Uczestnicy konferencji podkreślali konieczność kontynuowania podjętych działań nad odtwarzaniem jakubowych szlaków prowadzących przez Polskę, tworzeniem infrastruktury służącej pielgrzymom oraz zintensyfikowanie działań promocyjnych w celu szerzenia kultu św. Jakuba Apostoła i wiedzy na temat historycznej Drogi do Santiago de Compostela. Franciszek Mróz 8. MIĘDZYNARODOWA METODYCZNA KONFERENCJA NAUKOWA PT. ROLA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W EDUKACJI (THE ROLE OF ENTREPRENEURSHIP IN EDUCATION) ORAZ 4. OGÓLNOPOLSKI ZJAZD NAUCZYCIELI PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, KRAKÓW, 3-4 PAŹDZIERNIKA 2011 ROKU Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie przy współpracy z Komisją Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Fundacją Edukacja dla Społeczeństwa z siedzibą w Warszawie oraz Wydawnictwem Nowa Era, pod patronatem Komisji Nadzoru Finansowego, zorganizował kolejną z cyklu 8. Międzynarodową Konferencję Naukową pt. Rola przedsiębiorczości w edukacji połączoną z 4. Ogólnopolskim Zjazdem Nauczycieli Przedsiębiorczości. Konferencja odbyła się w dniach 3-4 października 2001 roku w Audytorium im. Prof. W. Danka Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie przy ul. Podchorążych 2. Celem Konferencji była prezentacja wyników prac badawczych i wymiana doświadczeń związanych z problematyką przedsiębiorczości, w szczególności nt. funkcjonowania gospodarki rynkowej, procesów gospodarczych w Polsce, w Europie i na świecie, zagadnień etycznych w życiu społeczno-gospodarczym, finansów państwa i jednostek samorządu terytorialnego, funkcjonowania przedsiębiorstw, rynku kapitałowego, systemu podatkowego, bankowego, emerytalnego i ubezpieczeń, zachowań na rynku pracy oraz postaw przedsiębiorczych człowieka i jego umiejętności interpersonalnych. Szczególny nacisk został położony na aspekty przestrzenne rozwoju przedsiębiorczości oraz na problematykę edukacji w zakresie przedsiębiorczości. Obrady konferencji zmierzały w kierunku odpowiedzi na pytanie, jaka jest rola przedsiębiorczości w systemie edukacji na różnych poziomach kształcenia. Natomiast 4. Ogólnopolski Zjazd Nauczycieli Przedsiębiorczości poświęcony został wymianie wiedzy i doświadczeń na temat metodyki nauczania przedsiębiorczości i innych przedmiotów ekonomicznych na wszystkich poziomach edukacji. Stał się swego rodzaju platformą pozwalającą na konfrontację poglądów pracowników szkół wyższych, doradców metodycznych i nauczycieli na temat 15

16 celów, treści i metod nauczania przedsiębiorczości. Dyskusja zmierzała do odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu zasoby wiedzy naukowej z zakresu przedsiębiorczości powinny być wdrażane na poszczególnych etapach edukacji szkolnej - począwszy od szkoły podstawowej do kształcenia na poziomie akademickim, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień przedsiębiorczości poruszanych w kształceniu geograficznym i ekonomicznym. Obrady Konferencji były prowadzone w języku polskim i języku angielskim z wykorzystaniem tłumaczenia symultanicznego. W Konferencji wzięło udział ponad 130 osób, wśród nich byli pracownicy naukowi, naukowo-dydaktyczni, reprezentujący zagraniczne i krajowe ośrodki akademickie (m. in. z Kolonii w Niemczech, Krakowa, Wrocławia, Warszawy, Torunia, Rzeszowa, Łodzi, Katowic, Wałbrzycha, Kielc, Gdyni), doradcy metodyczni oraz nauczyciele przedsiębiorczości i innych przedmiotów ekonomicznych z ośrodków doradztwa nauczycieli i różnego typu szkół (m.in. z Krakowa, Lublina, Zabrza, Nowego Sącza, Rybnika i wielu innych miejscowości), autorzy programów, podręczników i innych pomocy dydaktycznych do nauczania przedsiębiorczości, przedstawiciele władz państwowych, samorządowych i organizacji pozarządowych odpowiedzialnych za rozwijanie przedsiębiorczości i procesy związane z integracją europejską, pracownicy instytucji otoczenia biznesu, w szczególności świadczących usługi doradcze w zakresie wykorzystania funduszy unijnych dla rozwoju przedsiębiorczości, doktoranci i studenci, szczególnie kierunków geograficznych, ekonomicznych, technicznych i inne osoby zainteresowane problematyką konferencji. Na Konferencję zgłoszono 37 referatów. Konferencję otworzyli: Prorektor ds. Nauki i Współpracy Zagranicznej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie - prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz, Dziekan Wydziału Geograficzno-Biologicznego UP - prof. dr hab. Zbigniew Długosz, Dyrektor Instytutu Geografii UP - dr Tomasz Rachwał oraz Kierownik Konferencji prof. dr hab. Zbigniew Zioło. Referat wprowadzający w tematykę Konferencji wygłosił prof. dr hab. Zbigniew Zioło określając miejsce przedsiębiorczości w edukacji w aspekcie współczesnych procesów rozwoju cywilizacyjnego i przewidywanych ich konsekwencji w przyszłości. Obrady w ramach Konferencji prowadzone były z podziałem na sześć sesji. Pierwsza z nich poświęcona była zagadnieniem przedsiębiorczości w odniesieniu do współczesnych uwarunkowań funkcjonowania przedsiębiorstw. Poruszono w niej zagadnienia dotyczące m.in. nowych koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem w aspekcie procesów globalizacyjnych (dr A. I. Szymańska), a także procesów zachodzących w sektorze przedsiębiorstw w czasie przemian ustrojowych (mgr I. Boguszyńska) i uwarunkowań rozwoju przedsiębiorstwa uczącego się na przykładzie sektora MŚP (dr inż. D. Janczewska). Zwrócono również uwagę na tzw. przedsiębiorczość wewnętrzną firmy wskazując na podróże motywacyjne jako jeden z czynników jej pobudzania (mgr K. Ziółkowska-Weiss) oraz na innowacyjność oferty jako przejaw przedsiębiorczości firmy (mgr M. Popiel). 16

17 Sesja druga poświęcona była zagadnieniom rozwoju przedsiębiorczości w aspekcie przestrzennym. Poruszona problematyka koncentrowała się zwłaszcza wokół czynników wspierających rozwój przedsiębiorczości w różnej skali układach przestrzennych, jak np.: działalność promocyjna jednostek terytorialnych (dr A. Buś-Bidas), rozwój edukacji (mgr C.G. Gabińska) czy kapitału ludzkiego (dr S. Dorocki, Paweł Brzegowy). Podjęto również próbę identyfikacji uwarunkowań i determinant rozwoju regionów w gospodarce opartej na wiedzy (mgr M. Godowska). W sesji trzeciej podjęto kwestię przedsiębiorczości w odniesieniu do środowiska akademickiego. Wskazano m.in. na przedsiębiorczość akademicką, jako źródło innowacji dla regionu (dr M. Tokarski). Znaczna część referentów koncentrowała się wokół problematyki postaw i zachowań przedsiębiorczych studentów (dr J. Strony, K. Horska), w tym w odniesieniu do podejmowanych kierunków studiów (mgr A. Haczek, mgr A. Kłos) i prowadzenia własnej działalności gospodarczej (dr E. Zawisza-Masłyk, mgr I. Szczepaniak-Wiecha). W czwartej i zarazem ostatniej sesji pierwszego dnia Konferencji rozpatrywano kwestię przedsiębiorczości w odniesieniu do edukacji na poziomie szkolnym. Kilkukrotnie podniesiony został temat kształtowania postaw przedsiębiorczych wśród młodzieży. W tym kontekście zaprezentowano m.in. nowoczesne narzędzia wspomagające proces dydaktyczny w zakresie przedsiębiorczości jak np.: badanie kompetencji przedsiębiorczych ucznia z automatycznym system generowania szkoleń, platforma wymiany wiedzy i doświadczeń, gry dydaktyczne (mgr L. Kisiel, mgr Izabela Świłło) czy wirtualna platforma edukacyjna Krok w przedsiębiorczość (dr T. Rachwał). Wskazano ponad to na szanse i oczekiwania uczniów w odniesieniu do przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości (dr W. Osuch) oraz przedsiębiorczość w edukacji dzieci i młodzieży dla świadomego i bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym (mgr Z. J. Ożdżyński). Problematykę przedsiębiorczości analizowano także w kontekście doskonalenia zawodowego kierowców (dr inż. J. Janczewski) oraz mechaników samochodowych (prof. dr hab. M. Włodarczyk). W sesji piątej, rozpoczynającej drugi dzień obrad, podejmowano kwestię przedsiębiorczości jako pewną kompetencję, zdolność czy postawę. Podjęto m.in. próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób kształtować postawy przedsiębiorcze inicjujące proces budowania głębszych relacji dialogicznych między ludźmi (dr T.T. Brzozowski), a zwłaszcza również, w jaki sposób budować postawy przedsiębiorcze w pracy pedagogicznej (mgr E. Choinkowska). Kilkukrotnie odniesiono się również do przedsiębiorczości w aspekcie rozwoju (mgr B. Pawlas) i poradnictwa zawodowego (dr inż. A. Pradela), a także rynku pracy (mgr A. Świętek). Zaprezentowano również przykłady rozwoju przedsiębiorczości własnej wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych (mgr inż. I. Szypuła). Ostatnia sesja szósta była jednocześnie sesją rozpoczynającą 4. Ogólnopolski Zjazd Nauczycieli Przedsiębiorczości. Tematem przewodnim było zagadnienie przedsiębiorczości w systemie edukacji zarówno polskim (mgr J. Korba), 17

18 jak i europejskim (dr J. Szeja). Prof. dr hab. R. Sobiecki przeanalizował zmiany w edukacji w zakresie przedsiębiorczości i jej roli w kształceniu młodzieży. Podjęto również kwestię kształtowania kompetencji biznesowych wśród uczniów szkół gimnazjalnych w oparciu o wyniki badań prowadzonych w ramach europejskiego projektu Fifobi (prof. UP dr hab. S. Kurek, dr T. Rachwał, dr M. Szubert), jak również w odniesieniu do przykładów niemieckich (mgr S. Berger). Podkreślono także znaczenie etyki biznesu w edukacji (dr A. Dziadkiewicz). Obrady zostały zakończone dyskusją podsumowującą, która poświęcona została aktualnym problemom w zakresie przedsiębiorczości. Częścią 4. Ogólnopolskiego Zjazdu Nauczycieli Przedsiębiorczości były, odbywające się po zakończeniu obrad i prowadzone w dwóch następujących po sobie częściach, warsztaty na temat ochrony klienta usług finansowych sektor bankowy. Warsztaty prowadzone były przez Anikę Ochotnicką z Komisji Nadzoru Finansowego. Wzięli w nich udział zwłaszcza nauczyciele przedsiębiorczości. Referaty wygłoszone na Konferencji oraz podczas obrad Zjazdu Nauczycieli, zatwierdzone przez redaktorów i recenzentów do druku, wydane zostaną w postaci publikacji w serii Przedsiębiorczość Edukacja. Zainteresowanie podjętą w ramach Konferencji problematyką wskazuje na potrzebę jej kontynuowania w kolejnych latach. Stałe poszerzanie się licznego grona uczestników organizowanych cyklicznie od ośmiu już lat Konferencji, świadczy o potrzebie ciągłego analizowania aktualnej problematyki związanej z przedsiębiorczością i edukacją w tym zakresie. Na koniec warto podkreślić, że poruszana w ramach Konferencji problematyka przedsiębiorczości wykazuje ścisłe związki z przedmiotem badań geograficznych, o czym szerzej pisali Z. Zioło i T. Rachwał 5. dr Małgorzata Zdon-Korzeniowska - sekretarz konferencji MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA NAUKI PRZYRODNICZE W SYSTEMACH EDUKACYJNYCH KRAJÓW EUROPY W XXI WIEKU (NATURAL SCIENCES IN EDUCATIONAL SYSTEMS OF EUROPEAN COUNTRIES IN THE 21 ST CENTURY), KRAKÓW, PAŹDZIERNIKA 2011 R. W dniach października 2011 r. w Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie odbyła się Międzynarodowa konferencja naukowa Nauki przyrodnicze w systemach edukacyjnych krajów Europy 5 Z. Zioło, T. Rachwał, 2010, Przedsiębiorczość [w:] Rozwój naukowo-dydaktyczny i kierunki badawcze Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, red. Z.Długosz, Z.Zioło, Wyd. Naukowe UP, Kraków, s

19 w XXI wieku ( Natural sciences in educational systems of European countries in the 21st century ), zorganizowana przez Zakład Dydaktyki Geografii Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, we współpracy z Uniwersytetem Pedagogicznym w Sankt Petersburgu (State Pedagogical Herzen University of Russia) oraz krakowskim oddziałem Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Celem konferencji była prezentacja wyników prac badawczych i wymiana doświadczeń oraz promocja w środowisku naukowym wyników z zakresu badań przyrodniczych w krajach europejskich w XXI wieku, z uwzględnieniem roli i miejsca geografii w naukach przyrodniczych. Szczególnym celem konferencji była analiza zmian w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych na różnych poziomach kształcenia, w tym także w zakresie systemów kształcenia na studiach wyższych, zmian w szkolnych programach nauczania przedmiotów przyrodniczych, oraz wskazanie roli wyższych uczelni we wprowadzaniu owych zmian. Problematyka konferencji koncentrowała się wokół następujących zagadnień poruszanych na czterech kolejnych jej sesjach: sesja plenarna: Rola i miejsce geografii w badaniach interakcji człowiek-środowisko, sesja I: Nauki przyrodnicze a nowoczesne koncepcje kształcenia, sesja II: Uczelnie wyższe a kształcenie przyrodnicze, sesja III: Aktualne problemy kształcenia przyrodniczego na różnych poziomach nauczania. W konferencji wzięło udział 40 uczestników, wśród których byli pracownicy naukowi, naukowo-dydaktyczni, reprezentujący krajowe (m.in. Kraków, Warszawa, Poznań, Wrocław, Kielce) oraz zagraniczne (Sankt Petersburg) ośrodki akademickie, doradca metodyczny z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, a także nauczyciele przedmiotów przyrodniczych. Na konferencję zgłoszono 19 referatów, a jej zwieńczeniem było pokonferencyjne spotkanie dla nauczycieli przedmiotów przyrodniczych z doradcą metodycznym z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie. Komitetowi Organizacyjnemu konferencji przewodniczyła prof. UP dr hab. Bożena Wójtowicz, a sekretarzami konferencji były: dr Grażyna Barwinek, oraz mgr Agnieszka Świętek, natomiast pozostałymi członkami komitetu byli: prof. Viaczeslav Suchorukov, doc. dr Natalia Vereshchagina, dr Mariola Tracz, dr Danuta Piróg, dr Wiktor Osuch, mgr Małgorzata Szelińska Kukulak. Komitet naukowy konferencji z przewodniczącą prof. UP dr hab. Bożeną Wójtowicz na czele stanowili: prof. dr hab. Florian Plit, prof. dr hab. Zbigniew Długosz, prof. dr hab. Zygmunt Górka, dr hab. Evgeny Nesterov, prof. dr hab. Sławomir Piskorz, dr hab. Zbigniew Podgórski prof. UMK, prof. dr hab. Valeri Solomin, prof. dr hab. Viaczeslav Suchorukov oraz prof. UŁ dr hab. Elżbieta Szkurłat. W imieniu władz uczelni, konferencję otworzyli: Prorektor ds. Studenckich Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie- prof. dr hab. Roman Malarz, Dziekan Wydziału Geograficzno- Biologicznego Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie- prof. dr hab. Zbigniew Długosz, oraz Dyrektor Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie - dr To- 19

20 masz Rachwał. Następnie uczestników powitała przewodnicząca komitetu organizacyjnego i naukowego konferencji - prof. UP dr hab. Bożena Wójtowicz rozpoczynając tym samym pierwszą sesję plenarną konferencji. Sesja plenarna konferencji skoncentrowana była na roli i miejscu geografii w badaniach przyrodniczych, oraz pozycji nauk przyrodniczych w systemach edukacji. Sesję rozpoczął referat prof. dr hab. Floriana Plita wygłoszony w jego imieniu przez przewodniczącą komitetu naukowego, dotyczący transdyscyplinarności geografii oraz dydaktyki geografii. Następnie dokonano analizy nauk przyrodniczych, w tym geografii w polskim (Danuta Cichy), oraz rosyjskim systemie edukacji (Valeri Solomin, Viaczeslav Suchorukov). Sesję zamknęło wystąpienie dotyczące roli geografii w edukacji środowiskowej społeczeństwa europejskiego (Bożena Wójtowicz) i dyskusja. Pierwsza sesja konferencji rozpoczęła się analizą porównawczą geografii w systemach edukacyjnych Polski i Francji (Iwona Piotrowska), oraz tendencji i problemów edukacji przyrodniczej w edukacji europejskiej (Elwira Samonek- Miciuk), a w dalszej części dotyczyła kompetencji w nauczaniu przyrody przyszłych (Ekatierina Bałakirewa, Inessa Kondaurowa), oraz praktykujących nauczycieli (Natalia Vereshchagina). Popołudniem w sesji drugiej dokonano wieloaspektowej analizy kształcenia z zakresu nauk przyrodniczych na uczelniach wyższych. Dr hab. Robert Tarka, oraz mgr Zdzisława Tarka ukazali w swoim wystąpieniu rolę edukacji formalnej i nieformalnej w nauczaniu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych na przykładzie Uniwersytetu Wrocławskiego, dr Danuta Piróg dokonała analizy sposobów podnoszenia efektywności studiów geograficznych w zakresie pozyskiwania pracy przez absolwentów, a dr Elżbieta Buchcic przedstawiła sposoby doskonalenia i dokształcania nauczycieli przedmiotów przyrodniczych w perspektywie zmian systemu edukacji. Dr Wiktor Osuch przedstawił wyniki badań dotyczących kompetencji nauczycieli geografii w zakresie stosowania metod kształcenia i ich efektów, a sesję zamknęła analiza nowoczesnej edukacji geologicznej na Uniwersytecie w Sankt Petersburgu (Evegeny Nesterov). Pierwszy dzień obrad zakończyła uroczysta kolacja, a w drugim odbyto sesję III skoncentrowaną na aktualnych problemach kształcenia przyrodniczego na różnych poziomach nauczania. Tematy podjęte przez prelegentów z racji rozległości tematyki były bardzo różnorodne. Sesję rozpoczęły rozważania na temat nauk przyrodniczych w rosyjskim systemie edukacji (Evegeny Nesterov, Wiktor Mosin, P.V. Stankevich). Następnie dr Ilona Żeber- Dzikowska przedstawiła czasopismo Edukacja Biologiczna i Środowiskowa jako ważny środek dydaktyczny w nauczaniu przyrody, a dr Mariola Tracz zajęcia terenowe jako ważną z kolei formę kształcenia obecną w piśmiennictwie dydaktyki geografii. Przedstawiono również wyniki badań dotyczących koncepcji kształcenia na rzecz zrównoważonego rozwoju (Małgorzata Strzyż) oraz wykorzystania form i metod badawczych w zakresie edukacji ekologicznej na lekcjach geografii (Grażyna 20