Tytuł oryginału TEXTILE. Redaktor prowadzący Monika Koch. Redakcja Regina Gromacka. Redakcja techniczna Agnieszka Gąsior

Transkrypt

1

2

3

4 Tytuł oryginału TEXTILE Redaktor prowadzący Monika Koch Redakcja Regina Gromacka Redakcja techniczna Agnieszka Gąsior Korekta Jadwiga Przeczek Maciej Korbasiński Copyright by Orly Castel Bloom Worldwide translation copyright by The Institute for the Translation of Hebrew Literature Copyright for the Polish translation by Agnieszka Jawor-Polak, 2011 Copyright for the e-book edition by Weltbild Polska Sp. z o.o., Warszawa 2011 Świat Książki Grupa Wydawnicza Weltbild Warszawa 2011 Weltbild Polska Sp. zo.o. ul. Hankiewicza 2, Warszawa Księgarnia internetowa: Weltbild.pl Niniejszy produkt objęty jest ochroną prawa autorskiego. Uzyskany dostęp upoważnia wyłącznie do prywatnego użytku osobę, która wykupiła prawo dostępu. Wydawca informuje, że wszelkie udostępnianie osobom trzecim, nieokreślonym adresatom lub w jakikolwiek inny sposób upowszechnianie, upublicznianie, kopiowanie oraz przetwarzanie w technikach cyfrowych lub podobnych jest nielegalne i podlega właściwym sankcjom. ISBN Nr

5 Danieli Skhuri May Skhuri i Michelin Samuel

6 CZÊŒÆ PIERWSZA

7 1 Na ulicy Jochewed Bat Miriam, róg Aleksandra Penna, sta³a taksówka z zapalonymi œwiat³ami i wy³¹czonym silnikiem. Na tylnej szybie wypisano wielkimi, bia- ³ymi literami: Je d ê na gaz, a ty?. W blask eleganckich latarni wtapia³y siê snopy ³agodnego œwiat³a, przezieraj¹cego spomiêdzy jednolitych nasadzeñ w wypielêgnowanych ogródkach: w ka dym ros³y trzy cyprysy wielkoszyszkowe, trzy do piêciu figowców benjamiñskich i jedno dziwne, nieznane drzewo gubi¹ce w³aœnie liœcie. Jego pieñ pokrywa³y naroœle o krótkich, twardych, groÿnie stercz¹cych kolcach. Górowa³a nad nimi wiotka palma, której du e pierzaste liœcie zdawa³y siê wytryskiwaæ ze smêtnie ciurkaj¹cej fontanny. Drzewo to, sprowadzone do Izraela pod koniec lat dziewiêædziesi¹tych zwane palm¹ królowej b¹dÿ kokosow¹ (Syargus romanzoffiania), choæ nie ma adnego zwi¹zku z kokosem jadalnym wymaga niewielkiej iloœci wody, a przy tym roœnie szybko i bujnie, co pozwoli³o sprytnie uzyskaæ efekt korzystny w wymiarze historycznym: mia³o siê wra enie, e dzielnica Tel Baruch-Pó³noc nie powsta³a wczoraj czy przedwczoraj, lecz istnieje ju 9

8 od ³adnych paru lat. Oto dowód: wysokie i coraz wy sze palmy królowej. Wyj¹tkowa dzielnica Tel Baruch-Pó³noc ró ni³a siê znacznie od swych okolicznych nijakich sióstr. Chocia wybudowano j¹ w mgnieniu oka i by³a zupe³nie nowa emanowa³a trwa³oœci¹ i stabilnoœci¹, jakby nie podlega³a przemijaniu. To zacne osi¹gniêcie t³umaczy³o wysokie ceny mieszkañ. Geograficznie rzecz ujmuj¹c, Tel Baruch-Pó³noc le y na pó³noc od starego Tel Baruch, a zarazem na po³udnie od licz¹cej sobie wiele lat dzielnicy Kiriat Szaul, s³yn¹cej z dwóch ogromnych cmentarzy: jednego dla poleg³ych w wojnach izraelskich, drugiego dla zwyk³ych zmar³ych, których ju prawie siê tam nie chowa na koszt pañstwa, bo jest przepe³niony po brzegi, a wolne kwatery s¹ rzadkoœci¹ i kosztuj¹ maj¹tek. Pomimo bliskoœci Kiriat Szaul adnemu z projektantów nowej dzielnicy, powsta³ej niemal z dnia na dzieñ, przez myœl nie przesz³o, by nazwaæ j¹ Kiriat Szaul-Po³udnie. I s³usznie. S³owo po³udnie u wielu mieszkañców pó³nocy wywo³uje lêk, a ju nazwanie pó³nocnego przedmieœcia Tel Awiwu po³udniow¹ dzielnic¹ Kiriat Szaul by- ³oby finansowym samobójstwem i oznak¹ braku wra liwoœci spo³ecznej. Za³o yciele Tel Baruch-Pó³noc (TB-P³n.) nie byli g³upi. Zg³êbiwszy tajniki myœli ludzkiej, wziêli pod uwagê zarówno istniej¹c¹ w powszechnej œwiadomoœci ró nicê miêdzy Tel wzgórzem albo kopcem powsta³ym na staro ytnych ruinach, a Kiriat przedmieœciem lub miasteczkiem, jak i ró nicê miêdzy pó³noc¹ a po³udniem. W swojej znakomitej koncepcji nader trafnie 10

9 zawarli œmieræ, rozk³ad i unicestwienie, a œciœlej mówi¹c, ich nieobecnoœæ. Chcieli i uzyskali presti ow¹ dzielnicê, która zdawa³a siê wo³aæ: jestem tu na wieki i wkrótce wyroœnie pokolenie, które nie bêdzie wiedzia³o, em kiedyœ nie istnia³a. Wszelkie ironiczne uwagi pod adresem tego kosztownego skrawka ziemi cich³y jednak w porze zmierzchu, gdy na dzielnicê sp³ywa³a naturalna czerwona poœwiata, a jasne, lœni¹ce marmurem œciany domów odbija³y najró - niejsze formy sztucznego œwiat³a. Czêœæ budynków zdawa³a siê wtedy otaczaæ aureola, przenosz¹ca w wymiar duchowy kaskadowe bry³y, licz¹ce od dwóch do piêciu piêter, z naprzemiennie w imiê prywatnoœci i estetyki rozmieszczonymi balkonami, kryj¹ce w sobie dwu- i trzypoziomowe apartamenty, penthouse y oraz zwyk³e czteropokojowe mieszkania, którym te z pewnoœci¹ niczego nie brakowa³o. W owych czasach w Izraelu nie³atwo by³o czymkolwiek siê zachwyciæ, ale to miejsce robi³o wra enie tak silne, e nawet w osch³ych i najbardziej nieczu³ych sercach wzbudza³o ywe pragnienia, które zdawa³y siê dawno dla nich stracone. Tak e ludzie wylêknieni i tacy, którym mózgi podziurawi³ czas, pustosz¹c je niemal doszczêtnie, nie byli zdolni siê oprzeæ cudnym aluzjom elektrycznym ani wdziêcznym balkonom otoczonym barierk¹ z czystego hartowanego szk³a. Wszystkie owe zdruzgotane, nieszczêsne istoty musia³y przecie dostrzegaæ w tym piêknie i luksusie swego rodzaju raj, dla nich niedostêpny. I choæby znalaz³ siê ktoœ, kogo aluzje, balkony i sztuczne oœwietlenie nie wprawia³y w zachwyt uczyni³yby to 11

10 wisz¹ce ogrody, które z bezprzyk³adn¹ lojalnoœci¹ estetyczn¹ strzeg³y stylistycznej harmonii miêdzy balkonami i tarasami a roœlinnoœci¹ frontowych ogródków. Gwoli uczciwoœci zaznaczyæ nale y, e niejednokrotnie wraz z najg³êbszym uznaniem i podziwem budzi³a siê zazdroœæ, ogarniaj¹ca nawet tych, co mieli siê za powœci¹gliwych i nie tracili g³owy w najbardziej skrajnych sytuacjach. Zazdroœæ ta, zapiek³a i dzika, zbiera³a niwo nawet wœród wszelkiej maœci socjaldemokratów, którzy z zasady nie zamieszkaliby w miejscu, gdzie pieni¹dze tak bardzo siê licz¹. Niczym jesienny liœæ opada³a z dotkniêtych zawiœci¹ maska hipokryzji, rozdziawiali usta i ogarnia³a ich gorycz, e nie maj¹ adnego udzia³u w tym deweloperskim cudzie. Kierowc¹ taksówki je d ¹cej tylko na gaz by³ brodaty trzydziestopiêciolatek w czarnej mycce. Ten by³y œrodkowy napastnik Maccabi Tel Awiw, prawdziwa gwiazda pi³karska, nawróci³ siê i odszed³ z dru yny. Czeka³ przy samochodzie na pasa era, który zamówi³ taksówkê, zastanawiaj¹c siê, czy dzwoniæ po niego, czy zaczekaæ jeszcze parê minut. Ostatecznie to on przyjecha³ za wczeœnie. By³y pi³karz przygl¹da³ siê piêknym budynkom nowego przedmieœcia, które wyros³o na po³udnie od Kiriat Szaul, eby dobrze zapamiêtaæ to miejsce, wzniesione niedawno, pomimo recesji, przez najzamo niejsze dziesiêæ procent ludnoœci. 12

11 Pomyœla³ sobie, e ci, którzy tu mieszkaj¹, yj¹ dok³adnie tak, jak y³by on sam, gdyby nie przerwa³ swojej wspania³ej kariery pi³karskiej. On tak e czu³, jak zalewa go fala zazdroœci, ale e przepe³nia³a go m¹droœæ tysi¹cleci, natychmiast zdo³a³ okie³znaæ po ¹dliwoœæ. Po prostu wzniós³ oczy ku niebu, jak kaza³ mu czyniæ rabbi co najmniej raz dziennie, by uprzytomniæ sobie pozycjê jednostki wobec reszty œwiata, wzi¹³ kilka g³êbokich oddechów i odgrodzi³ siê od owego wiecznego szczêœcia, z³udnego czy te nie, jakie emanowa³o z dzielnicy TB-P³n. Irad Gruber, który wprawdzie mia³ lat piêædziesi¹t, ale w ostatnim miesi¹cu by³ tak przygnêbiony, e wygl¹da³ na szeœædziesi¹t piêæ, kroczy³ dró k¹ wœród roœlin sezonowych i nerwowo rozgl¹da³ siê za taksówk¹, któr¹ zamierza³ udaæ siê na lotnisko. Jedn¹ rêk¹ ci¹gn¹³ œredniej wielkoœci walizkê na kó³kach, w drugiej trzyma³ ciê k¹ teczkê z wa nymi dokumentami i laptopem. Taksówkarz, w którym Gruber natychmiast rozpozna³ ekspi³karza Maccabi, otworzy³ baga nik i dopiero kiedy pasa er znalaz³ siê tu przy nim, raczy³ wzi¹æ od niego walizkê i ciê k¹ teczkê. Pchchch... mrukn¹³ z pogard¹ Gruber, poniewa w licznych krajach, jakie odwiedza³, tragarze i kierowcy wybiegali mu naprzeciw, eby odebraæ baga e, nawet jeœli nie wiedzieli, kim jest. Gdyby Irad Gruber by³ w typowym dla siebie nastroju, da³by zapewne popaliæ bezczelnemu taryfiarzowi. Ale w ostatnim czasie, z powodu ró nych zmartwieñ, ów zdol- 13

12 ny naukowiec cierpia³ na depresjê, tote zignorowa³ tupet taksówkarza i dalej przygl¹da³ siê œwiatu z ponur¹ i cierpiêtnicz¹ min¹ osoby, która niedawno prze y³a wstrz¹s. Rozsiad³ siê na tylnym siedzeniu, d³ugi we³niany p³aszcz z³o y³ na kolanach, i ruszy³ w dziesiêciodniow¹ podró do najpotê niejszego mocarstwa œwiata. Zd¹ y³ jeszcze obrzuciæ pustym wzrokiem lokalne centrum handlowe Mikado i szybko odwróci³ oczy, bo razi³o go bia³e œwiat³o jarzeniówek. Pozostawa³o mu tylko mieæ nadziejê, e decydenci z Ministerstwa Obrony i z Agencji Rozwoju Œrodków Bojowych i Infrastruktury (ARŒBI) nie zaoszczêdzili kosztem jego wygody i kupili mu bilet w klasie biznes, nale - ny naturalnie postaci jego formatu. W ci¹gu niespe³na minuty eksgwiazdor futbolu i genialny wynalazca, laureat Nagrody Izraela, znaleÿli siê przy trasie Ajalon i przyjazny dla œrodowiska samochód w³¹czy³ siê do ruchu na drodze prowadz¹cej do Portu Lotniczego im. Ben Guriona. Kilka godzin po jego odjeÿdzie z trzypoziomowego apartamentu przy ulicy Jochewed Bat Miriam, róg Aleksandra Penna, w Tel Baruch-Pó³noc wysz³a ona Irada Grubera, Amanda Gruber, i swoim bordowym buickiem uda³a siê do kliniki Medical Frontline w nowym skrzydle luksusowego budynku Sea and Sun na skomplikowan¹ operacjê u doktora Karmiego Jagody, eks-izraelczyka, numeru dwa na œwiecie w dziedzinie inwazyjnej chirurgii plastycznej. Doktora Jagodê wezwano pilnie z Drezna na operacjê wszczepienia implantów ³opatek, niezwykle popularn¹ 14

13 w krêgu zamo nych kobiet, u których z up³ywem lat krusza³y naturalne grzebienie kostne, co czyni³o ich plecy p³askimi i nudnymi tak w ruchu, jak i w stanie spoczynku. Karmi Jagoda zyska³ miêdzynarodow¹ s³awê dziêki pomyœlnym operacjom dzieci z Trzeciego Œwiata, urodzonych z deformacjami twarzy. W jego drezdeñskim domu mo na by³o podziwiaæ imponuj¹ce zdjêcia przed i po. W ostatnich latach znu y³y go próby naprawiania zniekszta³conych fizjonomii, których nigdy nie doprowadzi siê do ³adu, wiêc wyspecjalizowa³ siê w du ych operacjach plastycznych, takich jak dzisiejsza. Szczególne sukcesy odnosi³ w odsysaniu t³uszczu z bioder i wszczepianiu implantów ³opatek. Jagoda by³ wirtuozem lancetu: szybko i precyzyjnie ³¹czy³ endoprotezy z obojczykiem, œciêgnami i miêœniami, które wprawiaj¹ w ruch ³opatkê (Scapula), takimi jak miêsieñ czworoboczny (Trapezius) oraz miêœnie napinaj¹ce grzbiet i zbli aj¹ce barki. Œwietna motoryka ma³a eks-izraelczyka pozwala³a pacjentkom unikn¹æ ograniczeñ ruchowych po operacji. Lekarz zapewni³ Mandy, e w ci¹gu miesi¹ca bêdzie mog³a wróciæ na basen. M¹ Mandy nie wiedzia³ o zaplanowanej hospitalizacji ony w Medical Frontline, ta zaœ nie widzia³a sensu, by mu o tym mówiæ, bo by³ wiecznie skupiony na sobie i swoich sprawach, a w ostatnim czasie z powodu problemów i zgrzytów zwi¹zanych z aktualnym projektem nie widzia³ dalej ni czubek w³asnego nosa. Zreszt¹ jego ona 15

14 wi¹za³a du e nadzieje z problemami zawodowymi mê a, dziêki którym mog³a pozbyæ siê go z domu na dziesiêæ dni. Z napiêciem i obaw¹ œledzi³a doniesienia o groÿbie wielkiego strajku sfery bud etowej, modl¹c siê, by wybuch³ po opuszczeniu kraju przez jej mê a, rozprzestrzeni³ siê i obj¹³ tak e linie El Al i wszystkich pracowników lotniska. Tym sposobem Irad utkn¹³by za granic¹ na co najmniej dwa-trzy kolejne tygodnie, a ona ca³kowicie wydobrzeje i mo e nawet w ogóle nie bêdzie musia³a mu mówiæ o operacji. Min¹³ rok, odk¹d Dael, m³odsza latoroœl Gruberów, wst¹pi³ do wojska i zosta³ snajperem w elitarnej Brygadzie Giwati. To jego dziewczyna, Aja Ben Jaisz, wyjawi³a Mandy, dok¹d przydzielono Daela. Od tamtej pory Mandy stara³a siê w miarê mo noœci przebywaæ w stanie uœpienia lub nieprzytomnoœci, by nie wiedzieæ, co siê wokó³ dzieje, i nie martwiæ siê daremnie o zmilitaryzowanego syna. Poniewa by³a zdrowa, poddawa³a siê operacjom plastycznym. Przesz³a ich ju siedem, wiêkszoœæ w rejonie twarzy. Nos zoperowa³a sobie ju jako m³oda dziewczyna. Ku zadowoleniu Mandy jej koñskie rysy zanika³y dos³ownie z zabiegu na zabieg. Operacja, na któr¹ przylatywa³ do Izraela Jagoda, by³a jej ósm¹. Ze wszystkich pracowników rodzinnej fabryki pi am Luli Laj, produkuj¹cej g³ównie dla odbiorców ortodoksyjnych, a zlokalizowanej w strefie przemys³owej we wschodniej Netanii, tylko Karmela Lewi, sekretarka 16

15 Mandy i brygadzistka szwalni, zna³a g³êbsz¹ przyczynê zabiegów, jakie przechodzi³a szefowa. Jedynie biedna Karmela, której syn Jehuda Lewi zgin¹³ w Libanie, wiedzia- ³a, e powodem jest znieczulenie ogólne podczas operacji i stan oszo³omienia towarzysz¹cy rekonwalescencji. Podczas ostatniego remanentu, dwa miesi¹ce temu, Mandy wyzna³a jej wprost: Wziêli mojego ch³opaka na liniê ognia, zrobili z niego snajpera i nikt siê mnie nie pyta³. Nie wyrabiam nerwowo, chcê spaæ i spaæ, i budziæ siê coraz m³odsza, a go wypuszcz¹. Urz¹dzi siê przyjêcie i bêdê wygl¹daæ na nim na trzydzieœci piêæ lat. Tak artowa³a Amanda, maj¹c ju za sob¹ podniesienie biustu, sp³aszczenie brzucha, usuniêcie cellulitu z ud, lifting brwi, przeszczep koœci policzkowych i napinanie skóry podbródka i szyi. Tylko jej d³ugie w³osy pozosta³y siwe. Piêkne, gêste, faliste i bia³e, poniewa mia³a alergiê na wszystkie farby. Wycyzelowana twarz i perfekcyjny nos, zrobiony podczas ferii z okazji œwiêta Pesach, gdy mia³a siedemnaœcie lat, w zestawieniu z bia³ymi falami w³osów czyni³y z tej kobiety chodz¹ce dzie³o sztuki. Tym bardziej e ubiera³a siê zawsze w piêkne, zdaniem Karmeli, zestawienia barw: bia³ej, kremowej, czarnej i oliwkowej. Karmela kocha³a Mandy z ca³ej duszy, a i Mandy nie trzyma³a jej na dystans. Uczyni³a z niej swoj¹ powiernicê we wszelkich sprawach zwi¹zanych z fabryk¹. Karmela nigdy nie zapomni, jak Mandy j¹ wspiera³a po stracie b³ogos³awionej pamiêci Jehudy, jak przychodzi³a co dzieñ podczas siedmiodniowej a³oby, p³aka³a razem z ni¹ i kilka razy na w³asny koszt zrobi³a w pobliskim supermarkecie wielkie zakupy dla t³umu a³obników. Karmela zapa- 17

16 miêta na zawsze jej wielkodusznoœæ w owych strasznych dniach. Dael by³ wtedy dzieckiem, ale Mandy ju zaczê³a planowaæ, jak sama zniesie ten ciê ki czas. Lojalnoœæ Karmeli i jej dog³êbna znajomoœæ tajników tkanin, niezbêdna w fabryce pi am, sprawia³y, e Mandy powtarza³a jej raz po raz: Jesteœ prawdziw¹ ozdob¹ Luli Laj. Ze wszystkich moich pracownic ty jedna masz ten b³ysk w oczach. Karmela by³a zwi¹zana z Luli Laj jeszcze od czasów, gdy fabryk¹ kierowa³a matka Amandy, Audrey Grinholz. Z pocz¹tku wpada³a do zak³adu raz na parê tygodni, wysy³ana przez firmê Singer, eby naoliwiæ maszyny do szycia i oczyœciæ je specjalnymi œciereczkami. Po œmierci Audrey Mandy pomog³a jej rozwin¹æ skrzyd- ³a. Wys³a³a na kurs szycia zorganizowany przez Ministerstwo Pracy, p³aci³a jej pensjê przez ca³e trzy miesi¹ce trwania kursu i da³a zawód. Karmela by³a przeœwiadczona, e gdyby nie Mandy, skoñczy³aby marnie, jako zw³oki wyrzucone przez morze gdzieœ na pla ê w Netanii. Po siedmiodniowej a³obie Karmela straci³a chêæ ycia. Nie mog¹c na to patrzeæ, Mandy wys³a³a j¹ do znakomitej psychiatry, a ta w ci¹gu dwóch miesiêcy postawi³a j¹ na nogi. Pomimo wszelkich ró nic Karmelê i Mandy ³¹czy³a mocna, rzadko spotykana przyjaÿñ, rodzaj tajnego przymierza, a w Luli Laj mówiono, e Karmela Lewi zarabia ponad szeœæ i pó³ tysi¹ca netto, dostaje wiêcej bonów na œwiêta i wiêcej urlopu.

17 2 Dwa tygodnie przed operacj¹ Amanda zadzwoni³a do swojej pierworodnej Lirit i wtajemniczy³a j¹ w ca³¹ sprawê. Lirit mieszka³a w moszawie Brosz ko³o Teaszur ze swoim ch³opakiem Szlomim. Zajêtym sob¹ Gruberom bardzo odpowiada³o, e ich dwudziestodwuletnia córka znalaz³a sobie czterdziestodwuletniego partnera (chocia Mandy s¹dzi³a, e mia³ pod piêædziesi¹tkê) i yje z nim w organicznym raju na Negewie, z dala od ich oczu. Co miesi¹c wrzucali jej na konto parê tysiêcy szekli i niech z tym robi, co chce. Zdaniem Amandy przysz³oœæ Lirit rysowa³a siê doœæ mglisto, a wybór partnerów by³ przypadkowy i pozbawiony g³êbszej treœci. Pod koniec kursu dla podoficerów do spraw poleg³ych i rannych zakocha³a siê w ciemnoskórym rastamanie z Jamajki imieniem Lucas, którego pozna³a w klubie reggae. Prowadza³a siê z tym Lucasem prawie dwa lata, przez ca³¹ s³u bê wojskow¹, a wreszcie na trzy miesi¹ce przed opuszczeniem przez Lirit szeregów Si³ Obronnych Izraela Mandy wezwa³a go na spotkanie sam na sam w parku Gan Meir przy ulicy King George. Zaoferowa³a mu dwadzie- 19

18 œcia tysiêcy dolarów w gotówce, jeœli zerwie kontakty z jej córk¹ i bezpowrotnie wyniesie siê z Izraela. Lucas wyrazi³ zgodê i tydzieñ póÿniej siê ulotni³, zostawiaj¹c list, a raczej kartkê, na której wypisa³ po hebrajsku ³aciñskimi literami: Tak jest lepiej. Przepraszam. Odejœcie Lucasa z³ama³o Lirit serce. Ca³ymi dniami szlocha³a albo milcza³a uparcie. Psychiatra z bazy w Crifin da³ jej miesi¹c zwolnienia, eby siê pozbiera³a i dokoñczy³a s³u bê. Kiedy wysz³a z depresji i wróci³a do przykrych obowi¹zków podoficera do spraw poleg³ych i rannych, jej m³od¹ zagubion¹ duszê drêczy³o pytanie: dlaczego tak nagle? Czemu nie zauwa y³a u Jamajczyka adnych oznak zmierzchu mi³oœci? Dlaczego znikn¹³ w jednej chwili? Wreszcie uzna³a, e jest z gruntu niezdolna zrozumieæ drugiego cz³owieka. Od tamtej pory Lirit nabi³a sobie do g³owy, e mê - czyÿni s¹ z ni¹ z litoœci albo w ramach pokuty karmicznej, i nic nie wskazywa³o, by kiedykolwiek mia³a siê uwolniæ od tej bzdurnej myœli. Po wojsku Lirit posz³a do seminarium nauczycielskiego, eby zdobyæ zawód przedszkolanki, bo dobrze jej robi³o towarzystwo niewinnych maleñstw, które jeszcze nie wiedz¹, co je czeka. Rozœmiesza³a je i zachwyca³a za pomoc¹ ró nych min i odg³osów, a w seminarium mówiono, e ma w sobie to coœ. Szlomi by³ znacznie mniej problematyczny ni Lucas, chocia Amandzie raczej nie chodzi³o o tak¹ dawkê ezoteryki. Nie rozumia³a, dlaczego córka nie mo e sobie znaleÿæ mi³ego ch³opca (a wielu mi³ych chodzi dziœ po 20

19 œwiecie) w tym samym wieku, tego samego wyznania, najlepiej urodzonego i mieszkaj¹cego w Izraelu, z centrum kraju i z porz¹dnej rodziny i niechby zdoby³a jakiœ zawód (mo e byæ przedszkolank¹) i wysz³a za niego za m¹. Mandy s¹dzi³a, e jeœli Lirit zostanie mê atk¹, wiêcej nie bêdzie musia³a siê o ni¹ martwiæ. Myœla³a o dobrze rokuj¹cym studencie zarz¹dzania albo nawet m³odym nauczycielu matematyki, byle nie by³ pedofilem. Ba³a siê, e córka powtórzy b³¹d, jaki pope³ni³a ona sama, poœlubiaj¹c Irada Grubera. W m³odoœci by³ on wprawdzie uroczym przystojniakiem z burz¹ gêstych w³osów, nie panem z zakolami jak dziœ, ale jak wielu wychowanków kibucu, cierpia³ na niewydolnoœæ zarobkow¹. Mandy wyda³a maj¹tek na finansowanie doktoratów i utrzymanie mê a, gdy je robi³. Z biegiem lat rozwin¹³ siê, jeÿdzi³ po œwiecie, a ona tkwi³a po uszy w pi amach ze stuprocentowej bawe³ny, bez zakazanych domieszek. Nawet po uzyskaniu rozlicznych tytu³ów z biologii, technologii i in ynierii i ukoñczeniu studiów podyplomowych z zakresu organizacji i zarz¹dzania Irad Gruber nie przesta³ byæ ekonomicznym brzemieniem dla swojej ony. Z w³asnych œrodków finansowa³ prace nad przeró nymi wynalazkami z wszelkich mo liwych dziedzin i utrzymywa³ otoczenie w przekonaniu, e jest o krok od prze³omowego odkrycia. Ciê ko jest wy ywiæ geniusza artowa³a Mandy, co nie œmieszy³o nikogo, ³¹cznie z ni¹ sam¹. A jednak po up³ywie pewnej niebagatelnej liczby lat Gruber wynalaz³ i zaprojektowa³ spiralne schody ruchome, które zdoby³y uznanie i popularnoœæ na ca³ym 21

20 œwiecie. Ministerstwo Kultury, Nauki i Sportu wyasygnowa³o fundusze, dziêki którym Gruber rozs³awi³ Izrael w fatalnym okresie, kiedy wiêkszoœæ pañstw mia³a du e zastrze enia do jego polityki. W spiralne schody ruchome wyposa ono liczne schrony, a tak e lotniska i zag³êbia handlowe na ca³ym œwiecie. Geniusz Izraelczyka pozwoli³ na wielk¹ oszczêdnoœæ przestrzeni, co w wielu rejonach ocali³o przed wyciêciem cenne lasy lub zapobieg³o innym formom dewastowania przyrody. Przyniós³ swojemu krajowi wiele milionów dochodu i kilka milionów sobie. Mandy natychmiast zgarnê³a zarobione pieni¹dze i ulokowa³a je korzystnie w funduszach inwestycyjnych. Gruber by³ ponad to i nie protestowa³. Pieni¹dze to nie jego dzia³ka, zwyk³ mawiaæ. W piêædziesi¹tym czwartym roku istnienia pañstwa dosta³ Nagrodê Izraela za przysporzenie ojczyÿnie chwa³y w tak trudnym czasie i za powa ny zastrzyk walutowy dla jej bud etu. W piêædziesi¹tym pi¹tym roku istnienia pañstwa dost¹pi³ zaszczytu zapalenia pochodni podczas oficjalnych obchodów Dnia Niepodleg³oœci na Wzgórzu Herzla w Jerozolimie. Tydzieñ po zamachu, który zrówna³ z ziemi¹ wie e WTC, do Grubera zwróci³a siê ARŒBI (Agencja Rozwoju Œrodków Bojowych i Infrastruktury przy Ministerstwie Obrony), zapraszaj¹c go na spotkanie z wa nymi osobistoœciami najwy szej rangi. Agencjê irytowa³o, e domoros³y talent s³u y przypadkowym przechodniom z portów lotniczych i centrów handlowych œwiata, gdy tymczasem pal¹cym problemem ludzkoœci jest po prostu przetrwanie. Gruber odby³ seriê spotkañ z ró nymi VIP-ami i po 22

21 krótkiej rzeczowej rozmowie z wiceministrem obrony w kawiarni w centrum Tel Awiwu resort wynaj¹³ tego genialnego cz³owieka do zaprojektowania munduru ochronnego, lekkiego kombinezonu, który nie krêpowa³by ruchów w przeciwieñstwie do œredniowiecznej zbroi i wspó³czesnych ciê kich kamizelek kuloodpornych, wydawanych tylko tym, którzy s¹ na linii frontu. Wynalazkowi nadano kryptonim MAT (mundur antyterrorystyczny). Planowano dostarczyæ go wszystkim o³nierzom si³ regularnych i rezerwowych, po czym wyposa- yæ w MAT ca³¹ ludnoœæ cywiln¹ na wypadek, gdyby sta³a siê celem zamachów. Taka formu³a odpowiada³a potrzebom Irada Grubera. Schody da³y mu pieni¹dze, krajow¹ nagrodê, œwiatowy rozg³os i presti, a MAT przyniesie mu Nobla. Mandy uwa a³a, e pañstwo, które zapewni³o jej mê owi wszelkie warunki do pracy nad mundurem ochronnym, powinno pilnie zainwestowaæ w dren do odprowadzania wody sodowej, która uderzy³a mu do g³owy, odk¹d dosta³ Nagrodê Izraela. Inaczej gotów pêkn¹æ z samozadowolenia. Gruber zarejestrowa³ na swoje nazwisko niemal szeœædziesi¹t patentów. Nad kilkoma zacz¹³ pracowaæ jeszcze przed nawi¹zaniem wspó³pracy z ministerstwem. Mandy z lêkiem myœla³a o ewentualnym sukcesie ambitnych przedsiêwziêæ mê a. Wystarcza³o jej to, co osi¹gn¹³ dotychczas. Irad natomiast widzia³ dla siebie szansê udowodnienia, e nie jest tylko goni¹cym za s³aw¹ chciwcem, jak mu zarzuca³a jedna z gazet, lecz tak e wielkim humanist¹. Od³o y³ na bok inne pomys³y i ju od trzech lat by³ ca³kowicie poch³oniêty jedynym w swoim rodzaju mundurem ratunkowym MAT. * 23

22 Amanda od zawsze wychowywa³a dzieci sama. Planowa³a, e gdy tylko dojdzie do siebie po operacji ³opatek, wyskoczy do ksiêgarni Steimatzky ego w Newe Awiwim i kupi córce kosmitce podrêczniki, z których bêdzie siê mog³a przygotowaæ do testów psychometrycznych. Jako e Lirit wyros³a na niewyszukanej twórczoœci Galili Ron-Feder, dorzuci jej kilka urnali do przegl¹dania w chwilach odpoczynku od nauki. Mandy lubi³a chodziæ do centrum handlowego w Newe Awiwim, gdzie robi³a zakupy przez dwadzieœcia lat, gdy mieszka³a w penthousie na pobliskiej ulicy Tagorego 44. Zwykle kupowa³a tam tak e dzie³a, o które prosi³ j¹ Dael, chocia czasem zamawia³a je przez internet. Dowiedzia³a siê ponownie od Ai Ben Jaisz e tu po eliminacji celu jej Daelowi zostawa³ na rêkach sw¹d prochu, choæby nie wiem ile razy je my³ najlepszym myd³em, i e tylko lektura literatury wysokiej odwraca³a jego uwagê od tego zapachu. Ch³opak wykorzystywa³ zatem d³ugie przerwy miêdzy zasadzkami i likwidacjami na czytanie arcydzie³ literatury œwiatowej: Stendhala, Pani Bovary, Don Kichota, Tomasza Manna, Turgieniewa, To³stoja, Sartre a, Zbrodni i kary, Dzienników Kafki itp. Nie pomija³ te wybitnych twórców literatury hebrajskiej, szczególnie lubi³ Mendelego Mojchera Sforima i ró ne stare ksi¹ ki zaczynaj¹ce siê od s³ów Dzie³a zebrane.... Mia³ te drogi swemu sercu zeszyt, gdzie notowa³ nieznane zwroty hebrajskie, które dawno wysz³y z u ytku, i w weekendy, gdy koñczy³ surfowanie po ulubionych stronach porno, t³umaczy³ je na wspó³czesny hebrajski, logowa³ siê na stronie Akademii Jêzyka Hebrajskiego i zg³asza³ swoje propozycje. Opracowa³ metodê lektury wszerz, to znaczy czyta³ 24