Pracownicy instytucji kultury

Transkrypt

1 Michał Culepa, Joanna Kaleta Pracownicy instytucji kultury Szczególne zasady zatrudniania i wynagradzania

2 Pracownicy instytucji kultury Szczególne zasady zatrudniania i wynagradzania Warszawa 2015

3 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Autorzy: Michał Culepa wprowadzenie, rozdziały 1, 2, 4 i 5 Joanna Kaleta rozdział 3 Kierownik grupy wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca: Agnieszka Gorczyca Redaktor: Leszek Skupski Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Korekta: Zespół Projekt okładki: Piotr Fedorczyk Skład: Raster studio, N. Bogajczyk Druk: Drukarnia Miller Nakład: 500 egz. ISBN Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa tel , faks , cok@wip.pl NIP: , KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego Wysokość kapitału zakładowego zł. Wszelkie prawa do niniejszej publikacji, w tym do jej tytułu oraz do treści zawartych w książce Pracownicy instytucji kultury. Szczególne zasady zatrudniania i wynagradzania, podlegają ochronie prawnej przewidzianej w szczególności prawem autorskim. Ich przedruk oraz rozpowszechnianie bez wiedzy i zgody Redakcji są zabronione. Zakaz ten nie dotyczy cytowania ww. materiałów w granicach dozwolonego użytku, z powołaniem się na źródło. Publikacja Pracownicy instytucji kultury. Szczególne zasady zatrudniania i wynagradzania została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Pracownicy instytucji kultury. Szczególne zasady zatrudniania i wynagradzania lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

4 Spis treści Wprowadzenie... 7 Specyfika działalności instytucji kultury... 7 Formy prowadzenia działalności kulturalnej... 9 Podstawy prawne prowadzenia działalności kulturalnej Rozdział 1. Kierownicy instytucji kultury Kadra kierownicza osoby zarządzające Jednoosobowa reprezentacja przez dyrektora Stanowisko zastępcy dyrektora w jednostce kulturalnej Zatrudnienie głównego księgowego Powołanie i odwołanie dyrektora instytucji kultury Okres powołania na stanowisko dyrektora w instytucjach kultury Ponowny wybór na stanowisko Czy rozpisanie konkursu jest obligatoryjne Treść ogłoszenia konkursowego Zasady powoływania członków komisji Powołanie dyrektora wbrew wskazaniom komisji konkursowej Procedura działania komisji i ogłoszenie wyników Opinie i zgody poprzedzające dokonanie naboru Konsekwencje nieważności aktu powołania Dyrektor samorządowej instytucji kultury kto dokonuje wobec niego czynności pracowniczych Składniki wynagrodzenia a treść aktu powołania Jednoczesne zatrudnienie w dwóch jednostkach organizacyjnych Charakter umowy z dyrektorem instytucji kultury Uzasadnienie odwołania ze stanowiska Powierzenie zarządzania instytucją kultury Okres trwania i zakres umowy o zarządzanie instytucją kultury Rozdział 2. Zasady zatrudniania pracowników instytucji kultury Podstawy zatrudniania pracowników instytucji kultury Zasady zatrudniania w miejskim ośrodku kultury

5 Pracownicy instytucji kultury. Szczególne zasady zatrudniania i wynagradzania Forma zatrudnienia głównego księgowego Umowa cywilnoprawna jako forma zatrudnienia Zatrudnienie dodatkowe i oddelegowanie do instytucji kultury Podejmowanie dodatkowego zatrudnienia przez pracowników instytucji artystycznych Oddelegowanie pracownika samorządowego do instytucji kultury Wymagania kwalifikacyjne Sposób określenia wymogów kwalifikacyjnych dla bibliotekarzy Rozdział 3.Czas pracy w instytucjach kultury Okresy rozliczeniowe i ich przedłużanie Celowość przedłużenia okresu rozliczeniowego w instytucjach kultury Dłuższy okres rozliczeniowy przesłanki zastosowania Procedura wprowadzania dłuższego okresu rozliczeniowego Dłuższy okres rozliczeniowy tylko dla części pracowników Określenie momentu początkowego okresu rozliczeniowego Ustalanie rozkładów czasu pracy Tworzenie harmonogramów przy przedłużonym okresie rozliczeniowym Modyfikacja rozkładu czasu pracy Systemy czasu pracy Prawo do wynagrodzenia za czas przerwy w przerywanym systemie czasu pracy System równoważny dla pracowników instytucji kultury Łączenie systemów czasu pracy system mieszany Rekompensowanie pracy nadliczbowej Rekompensowanie dodatkowej pracy w okresie rozliczeniowym Termin zrekompensowania pracy sobotniej Rekompensata pracy wykonywanej w niedzielę Rozdział 4. Wynagradzanie pracowników instytucji kultury Podstawy prawne regulujące zasady wynagradzania pracowników instytucji kultury Wprowadzenie zakładowych zasad wynagradzania pracowników Uzgodnienie treści regulaminu wynagradzania z organizacjami związkowymi Samodzielne ustalenie treści regulaminu Ogłoszenie regulaminu

6 Spis treści Składniki wynagrodzenia Służba zastępcza jako okres zaliczany przy ustalaniu prawa do dodatku stażowego Dodatek specjalny a wynagrodzenie za godziny nadliczbowe Dochodzenie zwrotu nienależnie wypłaconego składnika Dodatek za zwiększone obowiązki w podstawie nagrody jubileuszowej Nagroda jubileuszowa pracownika księgowości w instytucji kultury Uwzględnianie okresów zatrudnienia za granicą Dodatkowe wynagrodzenie za używanie przedmiotów osobistych Wynagrodzenie za reżyserię Złożenie wniosku i przyznanie nagrody rocznej Przekształcenie formy organizacyjnej biblioteki czy pracownicy zachowają prawo do trzynastki Rozdział 5. Nagrody i stypendia Ramy prawne przyznawania nagród i stypendiów Nagrody w dziedzinie kultury i sztuki Możliwość scedowania uprawnień w zakresie przyznawania nagród na inny podmiot Powołanie komisji konkursowej z głosem doradczym Stypendia Dodatkowe stypendium pobierane przez studenta Stypendium pracownika samorządowego z tytułu działalności artystycznej Rozdział 6. Wybór aktów prawnych Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej Rozporządzenie Ministra Kultury w sprawie organizacji i trybu przeprowadzania konkursu na kandydata na stanowisko dyrektora instytucji kultury Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie warunków i trybu przyznawania dorocznych nagród za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury

7

8 Wprowadzenie Specyfika działalności instytucji kultury Spośród szeregu pracodawców publicznych i prywatnych na szczególną uwagę zasługują instytucje kultury. Ta grupa pracodawców, choć niezaliczana bezpośrednio do instytucji publicznoprawnych, ma jednak wiele charakterystycznych cech, wyróżniających ją na tle do innych pracodawców. Instytucje kultury mają swoją odrębną regulację prawną, zawartą w ustawie z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 406 ze zm. dalej: udk). Ustawa ta nie ma charakteru pragmatyki służbowej, gdyż nie reguluje kompleksowo kwestii zatrudnienia i wynagradzania pracowników instytucji kultury, poprzestając jedynie na uregulowaniu niektórych szczegółowych kwestii dotyczących instytucji kultury, takich jak przedmiot działalności, powoływanie i zatrudnianie kierowników tych instytucji, czas pracy i in. W pozostałym zakresie tak jak stanowi wyraźnie art. 26a udk stosuje się wobec pracowników przepisy Kodeksu pracy (kp). Zakres działalności instytucji kultury określa art. 1 ust. 1 udk, definiując działalność kulturalną jako tworzenie, upowszechnianie i ochronę kultury. Ustawa ujmuje więc działalność kulturalną szeroko, dopuszczając tym samym różne formy jej prowadzenia, w zależności od potrzeb i zakresu działalności. Warto zauważyć, że otwarty charakter zakresu działalności rzutuje też na otwartość form organizacyjnych. NSA w wyroku z 17 maja 2011 r. (sygn. akt II OSK 378/11, LEX nr ) wskazał wprost, że przepisy udk stanowią podstawy do upowszechniania kultury, a zarazem nie zawierają nakazu wyboru prowadzenia 7

9 Pracownicy instytucji kultury. Szczególne zasady zatrudniania i wynagradzania działalności kulturalnej wyłącznie w wyliczonych formach, zatem pozostawiają podmiotowi samorządowemu wybór formy upowszechnienia kultury. Instytucje kultury jako takie nie mają charakteru ściśle samodzielnych jednostek organizacyjnych. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 udk działalność kulturalną mogą prowadzić osoby prawne, osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Wynika to z faktu, że instytucję kultury zazwyczaj powołuje do życia jakiś organizator. Organizatorem może być osoba prywatna, ale zazwyczaj jest nim instytucja publiczna. Tu warto przypomnieć, że do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli należy upowszechnianie kultury (zob. art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o samorządzie gminnym, art. 4 ust. 1 pkt 7 ustawy o samorządzie powiatowym, art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie województwa) i jest to zadaniem obowiązkowym (art. 9 ust. 2 udk). Tym samym to przede wszystkim na jednostkach samorządowych spoczywa rola inicjatora i organizatora działalności kulturalnej. Ważne Wspomnieć należy też o rozróżnieniu pomiędzy działalnością kulturalną a działalnością związaną z kulturą, ale nie będącą jak wskazuje udk działalnością twórczą, upowszechnianiem czy ochroną dóbr kultury. Rozróżnienie to miewa istotne znaczenie w kontekście opodatkowania danej działalności. W tym zakresie wypowiedział się WSA w Gdańsku, który w wyroku z 12 grudnia 2012 r. (sygn. akt I SA/Gd 1039/12) wskazał, że prowadzenie działalności związanej z kulturą nie jest tożsame z prowadzeniem działalności kulturalnej, o której mowa w art. 1 ust. 1 udk. Inaczej mówiąc, jakkolwiek jedną z dopuszczalnych form organizacyjnych prowadzenia działalności kulturalnej jest kino, to jednak nie wyklucza to prowadzenia w tej samej formie także działalności gospodarczej. Fakt, że działalność ta w jednym z jej aspektów wiąże się z kulturą, nie pozbawia jej cech działalności gospodarczej, o których mowa w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Rozróżnienie to odnosi się zatem przede wszystkim do celu prowadzonej działalności jeżeli ma ona związek z kulturą, ale cel jej odpowiada bardziej celom wskazanym w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (a więc działalność zarobkowa o charakterze usługowym, wykonywana w sposób zorganizowany 8