ŚWIAT BIOLOGII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA KLASA 1. WYMAGANIA EDUKACYJNE z BIOLOGII

Transkrypt

1 ŚWIAT BIOLOGII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA KLASA 1 WYMAGANIA EDUKACYJNE z BIOLOGII SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW: W ciągu półrocza uczeń może uzyskać oceny za: 1. sprawdzian wiadomości i umiejętności 2. pisemny sprawdzian diagnozujący wiedzę 3. odpowiedź ustną 4. kartkówkę 5. pracę domową pisemną 6. aktywność na lekcji 7. realizację zadania metodą projektu 8. prezentację multimedialną 9. przygotowanie pomocy naukowej np. planszy, modelu 10. udział w konkursie o charakterze przyrodniczym 11. prowadzenie badań, doświadczeń i obserwacji Ad. 1. Sprawdzian piszą uczniowie po zakończeniu działu. Jest on zawsze zapowiedziany co najmniej z tygodniowym wyprzedzeniem. Obejmuje różnorodne typy zadań. Ocena jest zależna od ilości uzyskanych punktów. 100% + zadanie dodatkowe - celujący % - bardzo dobry 75-89% - dobry 55-74% - dostateczny 35-54% - dopuszczający poniżej 34% niedostateczny Uczeń, który uzyskał dolną granicę punktów, otrzymuje ocenę z minusem, a górną z plusem. Uczniowie, którzy mają zalecenie dostosowania wymagań mogą otrzymać ocenę dopuszczającą za 20% punktów.

2 Uczeń ma prawo poprawić sprawdzian, w terminie uzgodnionym z nauczycielem. Ocena z tego sprawdzianu zostaje wpisana w dzienniku obok pierwszej oceny. W tym samym terminie piszą również sprawdzian uczniowie, którzy byli nieobecni. Oceny ze sprawdzianu wpisuje się czerwonym kolorem. Nauczyciel może odmówić uczniowi prawa do poprawy sprawdzianu, jeśli uczeń nagannie zachowuje się na zajęciach lub w lekceważący sposób traktuje swoje obowiązki. Ad.2. Pisemny sprawdzian diagnozujący wiedzę może być przeprowadzony: - na początku danego roku szkolnego, - po jego I półroczu lub - na jego zakończenie, czyli obejmujący treści zaplanowane na dany rok nauki. Oceny ze sprawdzianu są wpisywane kolorem czerwonym do dziennika lekcyjnego. Tego sprawdzianu uczniowie nie mogą poprawić. Ad.3. Uczeń ma obowiązek być przygotowanym do odpowiedzi z trzech ostatnich lekcji. Aby uzyskać ocenę celującą lub bardzo dobrą, uczeń powinien samodzielnie i wyczerpująco omówić zagadnienia, bez dodatkowych pytań ze strony nauczyciela. Jeżeli uczeń nie umie omówić żadnego zagadnienia otrzymuje ocenę niedostateczną. Oceny z odpowiedzi nie można poprawić. Uczeń może zgłosić nieprzygotowanie do lekcji: 2 razy w jednym półroczu. Nieprzygotowanie należy zgłosić tuż po wejściu do klasy, nauczyciel odnotowuje je w swojej dokumentacji. Ad.4. Kartkówka to pisemna odpowiedź z dwóch lub trzech ostatnich lekcji. Nie jest zapowiedziana wcześniej, nie może być poprawiana. Punktacja, jak za sprawdzian, ale nie można uzyskać oceny celującej, chyba że odpowiedzi ucznia zawierają materiał dodatkowy, wykraczający poza materiał omawiany na lekcji. Oceny wpisuje się do dziennika czarnym kolorem. Ad.5. Praca domowa pisemna może być różnego rodzaju: opracowanie zagadnień problemowych, wykonanie ćwiczeń, przygotowanie plakatów, rysunków, modeli itp. Jeżeli uczeń nie wykona pracy domowej, może zgłosić nieprzygotowanie przed lekcją (jeśli go jeszcze nie wykorzystał); uczeń ma obowiązek wykonać to zadanie na następną lekcję. Jeśli nie wykona zadania, otrzymuje ocenę niedostateczną. Jeżeli uczeń jest nieobecny oddaje pracę na najbliższej lekcji [jako pierwszy termin]. Uczeń, który otrzymał ocenę niedostateczną za brak pracy, może ją wykonać w ciągu 2 tygodni i otrzymać za nią odrębną ocenę. Ad.6. Uczeń może otrzymać ocenę celującą lub bardzo dobrą za aktywność na lekcji powtórzeniowej. Oceny takie otrzymuje gdy udzieli poprawnej odpowiedzi co najmniej 5 razy w ciągu lekcji. Jeżeli odpowie 3 lub 4 razy otrzymuje + wpisany do notatnika nauczyciela i uwzględniany na innych zajęciach. Uczeń może uzyskać ocenę również z zajęć realizujących nowy materiał np. za pracę w grupie, samodzielną pracę z tekstem itp. przewidziana jest tu skala od niedostatecznej do celującej. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń wówczas gdy nie pracuje, przeszkadza innym, lekceważy obowiązki i nawet w minimalnym stopniu nie zrealizował zadania. Ad.7. Uczeń może otrzymać ocenę celującą lub bardzo dobrą za wykonanie zadania metodą projektu. Jest to praca, na realizację którą uczeń ma minimum cztery tygodnie. Nauczyciel omawia metodę projektu, następnie proponuje temat. Sposób wykonania to propozycja ucznia, ale musi ona być omówiona z nauczycielem.

3 Ad. 8. Uczeń może przygotować na zajęcia prezentację multimedialną, po wcześniejszym uzgodnieniu tematu i zakresu materiału z nauczycielem. Jeśli treść będzie bardzo dobra i przedstawiona z pamięci, otrzymuje ocenę celującą. Prezentacja przeczytana oceniana jest w skali od oceny dopuszczającej do bardzo dobrej. Ad.9. Uczeń może otrzymać ocenę celującą lub bardzo dobrą za starannie wykonane pomoce naukowe. Jeśli praca jest niestaranna nie otrzymuje oceny. Ad.10. Jeśli uczeń solidnie przygotowuje się do konkursu, przyswaja zadany materiał, otrzymuje za udział ocenę celującą. Jeśli zgłosi się do konkursu ale nie pracuje solidnie, nie otrzymuje oceny. Ad.11. Uczeń może otrzymać ocenę bardzo dobrą lub celującą za prowadzenie doświadczeń lub obserwacji. Jeśli praca jest trudna i wykonana solidnie - otrzymuje ocenę celującą. Jeśli jest wykonana niesumiennie, nie otrzymuje oceny. Ponadto uczeń w ciągu jednego półrocza może nie przynieść na lekcję podręcznika, zeszytu przedmiotowego czy kart pracy. Jest to możliwe: - 5 razy, w przypadku gdy lekcje z danego przedmiotu odbywają się dwa razy w tygodniu, - 3 razy, przypadku gdy lekcja z danego przedmiotu odbywa się raz w tygodniu. Po przekroczeniu limitu uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną wpisaną do dziennika lekcyjnego. Oceny cząstkowe uzyskane w półroczu służą do wystawienia oceny śródrocznej i rocznej. Oceny uzyskane przez uczniów mają różną wagę: a) oceny za sprawdziany, testy diagnozujące, konkursy, trudne doświadczenia i obserwacje, aktywność na lekcjach powtórzeniowych, mają wagę 3 i wpisywane są do dziennika czerwonym kolorem, b) oceny za odpowiedzi ustne, kartkówki, trudniejsze prace domowe, proste eksperymenty, pracę metoda projektu, aktywność na bieżących lekcjach mają wagę 2 i wpisywane są kolorem czarnym lub niebieskim, c) oceny za łatwą pracę domową, plakaty, pracę w grupach, mają wagę 1 i wpisywane są zielonym kolorem. Ocena końcowa jest średnią ważoną uzyskanych ocen cząstkowych, stopień wystawia się zgodnie z regułami matematycznymi. Ocena śródroczna jest oceną pośrednią, dostarczającą informacji uczniowi i jego rodzicom o postępach w nauce. Ocena roczna uwzględnia cały rok pracy i oceny uzyskane zarówno w pierwszym jak i drugim półroczu. Jej wystawienie jest poprzedzone wpisaniem do dziennika lekcyjnego i dzienniczka ucznia oceny proponowanej. OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE: Ocena celująca Uczeń uzyskał ze sprawdzianów oceny bardzo dobre i celujące, ponadto brał udział w konkursie i dobrze się do niego przygotował lub samodzielnie prowadził obserwacje albo doświadczenie przyrodnicze, ewentualnie opracował i wykonał pomoc dydaktyczną.

4 Z odpowiedzi i prac domowych otrzymał oceny co najmniej bardzo dobre ( dopuszczalna jedna dobra). Jest systematyczny w nauce i aktywny na zajęciach. Uzyskał średnią ważoną minimum 5,50. Ocena bardzo dobra Uczeń uzyskał ze sprawdzianów oceny bardzo dobre i dobre, również z odpowiedzi i prac domowych uzyskał ponad połowę ocen bardzo dobrych i najwyżej jedną ocenę dostateczną. Jest systematyczny w nauce. Uzyskał średnią ważoną minimum 4,50. Ocena dobra Uczeń uzyskał ze sprawdzianów oceny dobre, dostateczne i bardzo dobre. Z odpowiedzi i prac pozostałych uzyskał oceny powyżej dopuszczającej w tym dostatecznych nie więcej niż połowę. Niewielkie uchybienia w systematyczności lub staranności. Uzyskał średnią ważoną minimum 3,50. Ocena dostateczna Uczeń uzyskał ze sprawdzianów nie więcej niż połowę ocen dopuszczających, a pozostałe dostateczne lub dobre. Z odpowiedzi i pozostałych prac oceny dostateczne i dobre, ocen dopuszczających poniżej połowy. Wykazuje poprawny stosunek do nauki. Uzyskał średnią ważoną minimum 2,50. Ocena dopuszczająca Uczeń uzyskał za większość sprawdzianów oceny dopuszczające i nie więcej połowę ocen niedostatecznych. Z odpowiedzi i pozostałych prac uzyskał ponad połowę ocen pozytywnych. Uzyskał średnią ważoną minimum 1,50. Ocena niedostateczna Uczeń uzyskał ponad połowę ocen niedostatecznych ze sprawdzianów, kartkówek, odpowiedzi, prac domowych i innych zadań. Nie poprawia tych ocen, lekceważąco odnosi się do swoich obowiązków związanych z przedmiotem. WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA ROCZNEJ OCENY KLASYFIKACYJNEJ: Warunki i tryb uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej oceny klasyfikacyjnej określone zostały w paragrafie 60 Statutu Gimnazjum im. Jana Pawła II. Jego treść jest następująca: Jeżeli uczeń nie zgadza się z przewidywaną oceną może zgłosić nauczycielowi zastrzeżenia w ciągu trzech dni. Nauczyciel może umożliwić uczniowi podwyższenie przewidywanej oceny z zachowaniem zasad zawartych w przedmiotowym systemie oceniania. Uczeń może ubiegać się o podwyższenie przewidywanej oceny tylko o jeden stopień i tylko w przypadku gdy co najmniej połowa uzyskanych przez niego ocen cząstkowych jest równa

5 ocenie, o którą się ubiega, lub od niej wyższa. W tym celu nauczyciel uzgadnia z uczniem: zakres materiału konieczny do uzupełnienia, termin (nie później niż 7 dni przed posiedzeniem Rady) i sposób sprawdzenia opanowania materiału, możliwość wykonania dodatkowych zadań lub uzupełnienia zaległych prac. W wyznaczonym terminie, nauczyciel sprawdza czy uzgodnione warunki zostały spełnione. Spełnienie warunków powoduje podwyższenie oceny, w przeciwnym wypadku ocena pozostaje niezmieniona - Statut Szkoły do wglądu na stronie w bibliotece szkolnej (w godzinach pracy), w sekretariacie ( ). OGÓLNE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI I BIOLOGII: Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania, - potrafi korzystać z różnych źródeł informacji nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela, - potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych (problemowych), - proponuje rozwiązania nietypowe, - umie formułować problemy i dokonywać analizy syntezy nowych zjawisk, - potrafi precyzyjnie rozumować posługujące się wieloma elementami wiedzy, nie tylko z zakresu biologii i fizyki, - potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, będącej skutkiem zdobytej samodzielnie wiedzy, - osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach lub wymagających wiedzy wykraczającej poza zagadnienia poruszane na lekcjach, szczebla wyższego niż szkolny, - jest autorem pracy związanej z biologią i fizyką o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w pełnym zakresie wiadomości i umiejętności przewidziane programem, - potrafi stosować zdobytą wiedzę do rozwiązania problemów i zadań w nowych sytuacjach, - wskazuje dużą samodzielność i potrafi bez nauczyciela korzystać z różnych źródeł wiedzy, np. wykresów, tablic, zestawień, - sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela, dociera do innych źródeł wiadomości, - potrafi planować i bezpiecznie przeprowadzać eksperymenty biologiczne i fizyczne, - wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji, - bierze udział w konkursie lub wymagającym wiedzy i umiejętności związanych z biologią i fizyką, - potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo - skutkowych wykorzystując wiedzę przewidzianą programem również pokrewnych przedmiotów. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem, - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do samodzielnego rozwiązywania typowych zadań i problemów, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje przy pomocy nauczyciela, - potrafi korzystać ze wszystkich poznanych na lekcji źródeł informacji (wykresy, tablice i inne), - potrafi bezpiecznie wykonywać doświadczenia biologiczne i fizyczne,

6 - rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe o niewielkiej skali trudności, - poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo - skutkowych, - jest aktywny w czasie lekcji. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował w podstawowym zakresie te wiadomości i umiejętności określone programem, które są konieczne do dalszego kształcenia, - poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania, z pomocą nauczyciela, typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, - potrafi korzystać, przy pomocy nauczyciela, z takich źródeł wiedzy, jak wykresy, tablice, - z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonać doświadczenie, - w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym. Ocenę dopuszczająca otrzymuje uczeń, który: - ma braki w opanowaniu wiadomości określonych programem nauczania, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, - rozwiązuje z pomocą nauczyciela typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o niewielkim stopniu trudności, - z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonywać bardzo proste eksperymenty - przejawia pewne zaangażowanie w proces uczenia się. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował tych wiadomości i umiejętności określonych programem, które są konieczne dla dalszego kształcenia się, - nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności nawet przy pomocy nauczyciela, - nie wykazuje zadawalającej aktywności poznawczej i chęci do pracy.

7 WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Z BIOLOGII W KLASIE I: Dział programu Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe (ocena dopuszczająca) (ocena dostateczna) (ocena dobra) (ocena bardzo dobra) (ocena celująca) I. Podstawy biologii Uczeń wyjaśnia znaczenie pojęcia biologia wymienia dziedziny biologii wymienia źródła wiedzy biologicznej Uczeń wyjaśnia, do czego służą przewodniki i klucze do oznaczania gatunków omawia zasady posługiwania się mikroskopem prowadzi obserwacje mikroskopowe Uczeń przeprowadza proste doświadczenie odróżnia próbę badawczą od kontrolnej potrafi samodzielnie wykonać preparat mikroskopowy wymienia etapy metody naukowej Uczeń sporządza dokumentację przeprowadzonej obserwacji i doświadczenia przyrodniczego formułuje hipotezy i wyciąga wnioski Uczeń samodzielnie planuje i wykonuje doświadczenia zgodnie z regułami stosowanymi przez naukowców rozwija swoje zainteresowania przyrodnicze korzysta z różnych źródeł wiedzy podaje przykłady organizmów jednokomórkowych i wielokomórkowych wymienia pierwiastki i związki chemiczne występujące w komórkach wymienia struktury komórkowe podaje różnice występujące między komórkami sporządza preparat mikroskopowy i dokonuje jego obserwacji wykonuje rysunek preparatu oglądanego pod mikroskopem omawia rolę struktur komórkowych wymienia struktury wspólne dla komórek roślinnych, zwierzęcych i bakteryjnych wymienia różnice występujące między komórkami roślinnymi, zwierzęcymi i bakteryjnymi omawia współdziałanie poszczególnych struktur komórkowych wykazuje kluczową rolę węgla dla istnienia życia podaje kryteria podziału związków chemicznych planuje i wykonuje doświadczenie wykazujące półprzepuszczalność błon komórkowych oraz zjawisko plazmolizy

8 wymienia czynności życiowe organizmów dzieli organizmy na samożywne i cudzożywne wymienia sposoby oddychania organizmów podaje znaczenie pojęcia rozmnażanie się wymienia sposoby rozmnażania się wyjaśnia znaczenie fotosyntezy i oddychania dla organizmów i środowiska wyjaśnia, na czym polega wydalanie i reagowanie na bodźce wskazuje substraty i produkty reakcji fotosyntezy, chemosyntezy oraz oddychania tlenowego i beztlenowego podaje przykłady wykorzystania energii przez organizmy omawia rodzaje ruchu przeprowadza doświadczenie wykazujące, że podczas fermentacji alkoholowej wydziela się dwutlenek węgla porównuje sposoby oddychania pod względem wydajności wskazuje cechy wspólne i różniące fotosyntezę oraz chemosyntezę wyjaśnia, dlaczego rozmnażanie płciowe jest korzystniejsze niż rozmnażanie bezpłciowe omawia tropizmy i nastie podaje przykłady roślin, u których występują tropizmy i nastie przeprowadza doświadczenie wykazujące fototropizm dodatni pędu

9 wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka wymienia nazwy jednostek klasyfikacji organizmów podaje przykłady organizmów należących do pięciu królestw podaje przykłady nazw gatunkowych podaje podstawy podziału organizmów na pięć królestw rozpoznaje przedstawicieli poszczególnych królestw na podstawie cech ich budowy podaje znaczenie pojęcia gatunek podaje przykłady chorób wirusowych i sposoby zapobiegania im ocenia sztuczne i naturalne systemy klasyfikacji organizmów wyjaśnia, na czym polega hierarchia taksonów w systematyce posługuje się prostym kluczem do oznaczania gatunków wyjaśnia, dlaczego wirusów nie można zaliczyć do żadnego z pięciu królestw organizmów omawia budowę wirusa dokonuje podziału wirusów ze względu na infekowane organizmy wskazuje różnice między kluczem numerycznym a graficznym oznacza za pomocą klucza pospolite gatunki konstruuje prosty klucz graficzny lub numeryczny omawia cykle życiowe wirusów (lityczny i lizogenny) II. Budowa i funkcjonowanie bakterii, protistów i grzybów wymienia przykłady środowisk życia bakterii podaje charakterystyczne cechy komórki bakteryjnej i wymienia rodzaje kształtów komórek bakteryjnych określa znaczenie bakterii w przyrodzie i dla wymienia rodzaje skupisk bakterii wymienia podstawowe czynności życiowe bakterii wskazuje skutki obecności bakterii pasożytniczych w organizmach omawia sposoby rozmnażania się, oddychania i odżywiania się bakterii wyjaśnia rolę przetrwalników u bakterii wyjaśnia znaczenie procesu płciowego bakterii wskazuje cechy budowy i czynności życiowych bakterii warunkujące ich bardzo szerokie rozprzestrzenienie wykazuje związek między obecnością w organizmie symbiotycznych bakterii a jego stanem zdrowia wymienia trzy grupy organizmów zaliczanych do protistów podaje przykłady pospolitych gatunków protistów i określa miejsca ich występowania wymienia czynności życiowe protistów dokonuje obserwacji mikroskopowej protistów jednokomórkowych omawia budowę protistów jednokomórkowych, kolonijnych i wielokomórkowych charakteryzuje czynności życiowe protistów uzasadnia podział protistów na roślinopodobne, grzybopodobne i zwierzęcopodobne wymienia cechy wspólne i różniące poszczególne grupy protistów prowadzi hodowlę pantofelka wykonuje preparaty mikroskopowe protistów wyjaśnia negatywne i pozytywne znaczenie protistów w przyrodzie i dla przedstawia udział protistów zwierzęcopodobnych w samooczyszczaniu się wód wykazuje rolę protistów zwierzęcopodobnych w biologicznym oczyszczaniu ścieków w oczyszczalniach wymienia warunki życia grzybów wymienia czynności życiowe grzybów wymienia komponenty budowy porostu omawia na przykładach budowę grzybów charakteryzuje czynności życiowe grzybów wymienia przykłady grzybów pasożytniczych podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i dla wymienia związki symbiotyczne grzybów wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i dla drzewa określa rolę grzybów i glonów w plesze porostów wyjaśnia znaczenie pojęcia grzybica wskazuje cechy budowy porostów warunkujące ich pionierskie właściwości oraz znaczenie w ocenie stanu czystości powietrza odróżnia grzyby jadalne od trujących rozpoznaje różne formy morfologiczne porostów posługuje się skalą porostową ocenia stan czystości powietrza w miejscu zamieszkania na podstawie skali porostowej

10 III. Budowa zewnętrzna i środowisko życia roślin wyjaśnia znaczenie pojęć tkanka i organ wymienia rodzaje tkanek roślinnych wymienia funkcje wskazanych tkanek wskazuje miejsce występowania określonych tkanek w roślinie rozpoznaje tkanki na schematach i w obrazie mikroskopowym wymienia cechy budowy poszczególnych tkanek stałych i twórczych sporządza preparaty mikroskopowe tkanek i dokonuje ich obserwacji porównuje warunki życia w wodzie i na lądzie wskazuje przystosowania roślin do określonych warunków wskazuje wytwory tkanki okrywającej liścia, korzenia i łodygi wskazuje przydatność wytworów tkanki okrywającej u roślin wskazuje struktury wydzielnicze roślin i omawia ich znaczenie omawia związek budowy określonych tkanek z ich funkcjami wykazuje, na czym polega niejednorodność drewna i łyka wymienia organy wegetatywne i generatywne podaje podstawowe funkcje korzenia rozpoznaje systemy korzeniowe wymienia podstawowe funkcje łodygi i liści omawia budowę zewnętrzną korzenia, łodygi i liści wskazuje cechy budowy zewnętrznej liścia uwzględniane przy oznaczaniu gatunków roślin omawia budowę wewnętrzną korzenia, łodygi, liści rozpoznaje i wskazuje na schematach tkanki budujące korzeń, łodygę i liść prowadzi obserwacje mikroskopowe preparatów przekroju poprzecznego korzenia, łodygi i liścia wykonuje rysunki preparatów oglądanych pod mikroskopem wykazuje na przykładach znaczenie modyfikacji organów w zajmowanym przez rośliny środowisku życia i pełnionych funkcjach prowadzi hodowlę wodną fasoli sporządza dokumentację przeprowadzonych obserwacji planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące przewodzenie wody z korzenia do łodygi wymienia miejsca występowania mszaków wyróżnia elementy budowy mszaków omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i dla omawia elementy budowy mszaków w związku z pełnionymi przez nie funkcjami wymienia sposoby rozmnażania się mszaków odróżnia pokolenie płciowe mszaków od bezpłciowego wyjaśnia znaczenie pojęć gametofit i sporofit analizuje budowę mszaków i wskazuje u nich cechy plechowców wskazuje cechy mszaków warunkujące to, że są roślinami pionierskimi wykazuje związek rozmnażania płciowego mszaków z wodą a rozmnażania bezpłciowego ze środowiskiem lądowym wyjaśnia znaczenie pojęć jednopienność i dwupienność omawia przemianę pokoleń u mszaków, korzystając ze schematu wymienia środowiska życia paprotników odróżnia paprotniki od innych roślin omawia znaczenie organów u paproci rozpoznaje po charakterystycznych omawia sposoby rozmnażania się paprotników uzasadnia przynależność omawia tendencję do redukcji gametofitu przedstawia procesy, które doprowadziły do powstania przedstawia cykl rozwojowy paproci przygotowuje i przedstawia prezentację

11 rozpoznaje i nazywa organy paproci cechach budowy grupy paprotników omawia znaczenie paprotników współcześnie żyjących i kopalnych paprotników do organowców w minionych epokach węgla kamiennego dotyczącą życia w lesie karbońskim wymienia środowisko życia roślin nagonasiennych wskazuje organy roślin nagonasiennych i wymienia ich funkcje omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i dla wskazuje na wybranych przykładach formy życiowe roślin nagonasiennych rozpoznaje rośliny nagonasienne wśród innych roślin wymienia przystosowania roślin nagonasiennych do środowiska życia wyjaśnia znaczenie pojęć wiatropylność i wiatrosiewność wykazuje, że kwiat to organ generatywny omawia rolę nasienia jako organu przetrwalnego rozpoznaje wybrane gatunki roślin nagonasiennych na podstawie ich charakterystycznych cech określa, z jakiej rośliny pochodzi wskazana szyszka rozróżnia na przykładach rośliny jednopienne od dwupiennych wykazuje dominację sporofitu i redukcję gametofitu w cyklu rozwojowym sosny omawia cykl rozwojowy sosny wykazuje, że obecność łagiewki pyłkowej to duże osiągnięcie ewolucyjne podaje i wskazuje na mapie przykłady zbiorowisk roślinnych, w których dominują rośliny nagonasienne wymienia środowiska życia okrytonasiennych wyjaśnia znaczenie pojęcia rośliny okrytonasienne nazywa elementy kwiatu rozpoznaje okrytonasienne wśród innych roślin omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i dla odróżnia kwiat od kwiatostanu omawia różnice między zapyleniem a zapłodnieniem wskazuje organy u roślin okrytonasiennych i podaje ich funkcje omawia etapy powstawania owocu wymienia rodzaje owoców i podaje ich przykłady wymienia formy życiowe roślin okrytonasiennych i podaje ich przykłady wyodrębnia cechy nasienia decydujące o jego charakterze przetrwalnym wykazuje zależność miedzy budową nasion i owoców a sposobami ich rozsiewania omawia cykl życiowy rośliny okrytonasiennej tworzy mapę mentalną przedstawiającą podział owoców na pojedyncze i zbiorowe, mięsiste i suche, pękające i niepękające, podając odpowiednie przykłady wymienia formy życiowe roślin obserwowanych w terenie wymienia czynniki niezbędne do życia roślin określa przynależność rośliny do danej grupy na podstawie charakterystycznych cech omawia wpływ na warunki życia roślin obserwowanych w terenie II półrocze wyjaśnia na przykładach różnice między rośliną zielną jednoroczną a wieloletnią (byliną) uzasadnia potrzebę ochrony roślin i miejsc ich występowania oznacza za pomocą klucza pospolite gatunki roślin sporządza dokumentację przeprowadzonych obserwacji przygotowuje zielnik roślin IV. Funkcjonowanie organizmów roślinnych wyjaśnia cel fotosyntezy wymienia czynniki niezbędne do zajścia procesu fotosyntezy dzieli czynniki wpływające na fotosyntezę na zewnętrzne i wewnętrzne omawia fazy fotosyntezy: zależną i niezależną od światła wykazuje związek między budową liścia a procesem fotosyntezy i oddychania planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące obecność skrobi jako produktu fotosyntezy

12 wymienia związki transportowane w roślinie omawia znaczenie fotosyntezy dla życia na Ziemi wykazuje związek fotosyntezy z oddychaniem wyjaśnia, na czym polega transport wody i związków organicznych w roślinie wskazuje różnice między wymianą gazową roślin w dzień i w nocy omawia praktyczne wykorzystanie różnych sposobów rozmnażania wegetatywnego wykazuje wpływ wytworzenia nasion i owoców na zasięg występowania roślin nasiennych planuje i przeprowadza doświadczenie badające wpływ stężenia dwutlenku węgla na intensywność fotosyntezy podaje cel rozmnażania się roślin wyróżnia główne sposoby rozmnażania się roślin (rozmnażanie bezpłciowe i płciowe) wymienia czynniki wpływające na kiełkowanie nasion wymienia formy rozmnażania bezpłciowego (wegetatywne i przez zarodniki) wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie płciowe porównuje przemianę pokoleń u roślin zarodnikowych i nasiennych przeprowadza i dokumentuje doświadczenie badające wpływ wody na kiełkowanie nasion planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące, że kiełkujące nasiona zużywają tlen Sprawdzenie opanowania wiadomości i umiejętności z działów I IV V. Budowa Zewnętrzna, środowisko życia i funkcjonowanie zwierząt wymienia główne rodzaje tkanek zwierzęcych wymienia rodzaje tkanek łącznych podaje funkcje krwi podaje środowiska życia parzydełkowców omawia tryb życia polipa i meduzy omawia znaczenie parzydełkowców w przyrodzie i dla wymienia tkanki nabłonkowe i wyjaśnia ich funkcje omawia budowę tkanek łącznych wymienia rodzaje i miejsca występowania tkanek mięśniowych omawia budowę neuronu uzasadnia przynależność stułbiopławów, krążkopławów i koralowców do parzydełkowców wymienia miejsca występowania nabłonków wskazuje wspólne cechy tkanek łącznych wykazuje różnice w budowie i funkcjonowaniu tkanek mięśniowych omawia budowę i rolę elementów morfotycznych krwi prowadzi obserwacje mikroskopowe tkanek wymienia cechy krążkopławów, stułbiopławów i koralowców uzasadnia przynależność krążkopławów, stułbiopławów i koralowców do najprostszych tkankowców na podstawie ich charakterystycznych cech wskazuje związek budowy nabłonków z pełnionymi przez nie funkcjami wskazuje cechy wspólne tkanek mięśniowych omawia rolę elementów neuronu oraz komórek glejowych rozpoznaje na schematach i w obrazie mikroskopowym różne tkanki zwierzęce uzasadnia związek między trybem życia zwierzęcia a jego symetrią ciała omawia budowę i sposób działania komórki parzydełkowej tworzy mapę mentalną przedstawiającą podział tkanek zwierzęcych i ich rodzaje przedstawia przemianę pokoleń u chełbi modrej

13 podaje środowisko życia płazińców i nicieni charakteryzuje kształt ciała płazińców i nicieni rozpoznaje wybrane płazińce i nicienie na schematach wyjaśnia, jak ustrzec się przed pasożytniczymi płazińcami i nicieniami wymienia cechy tasiemca będące przystosowaniem do pasożytniczego trybu życia uzasadnia przynależność tasiemca uzbrojonego do płazińców, a glisty ludzkiej do nicieni uzasadnia znaczenie obojnactwa dla tasiemca wymienia płazińce i nicienie wolno żyjące charakteryzuje dymorfizm płciowy u glisty ludzkiej charakteryzuje symetrię ciała płazińców i nicieni wyjaśnia znaczenie pojęć żywiciel pośredni i żywiciel ostateczny omawia cykle rozwojowe tasiemca uzbrojonego, glisty ludzkiej i włośnia krętego wymienia środowiska życia pierścienic rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt na podstawie ich charakterystycznych cech omawia rolę dżdżownic w użyźnianiu gleby podaje przykłady przedstawicieli skąposzczetów, pijawek i wieloszczetów omawia budowę zewnętrzną skąposzczetów, pijawek i wieloszczetów wymienia znaczenie pierścienic inne niż spulchnianie gleby wskazuje związek budowy dżdżownicy, pijawki oraz nereidy ze środowiskiem i trybem życia wymienia cechy wspólne skąposzczetów, pijawek i wieloszczetów oraz cechy je różniące wykazuje związek między budową pijawki a jej pasożytniczym trybem życia prowadzi okresową hodowlę dżdżownicy dokonuje obserwacji czynności życiowych dżdżownicy sporządza dokumentację przeprowadzonych obserwacji przeprowadza doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby wymienia środowiska życia stawonogów wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt rozpoznaje owada, skorupiaka i pajęczaka na podstawie ich charakterystycznych cech omawia budowę zewnętrzną raka stawowego, krzyżaka ogrodowego i biedronki siedmiokropki wymienia typy aparatów gębowych owadów wymienia typy odnóży lokomocyjnych owadów podaje pozytywne i negatywne znaczenie stawonogów w przyrodzie i dla dowodzi związku między budową aparatów gębowych owadów a rodzajem pobieranego przez nie pokarmu wykazuje związek między budową odnóży a środowiskiem i trybem życia owada określa rodzaj szkieletu stawonogów i omawia jego znaczenie wskazuje zalety i wady szkieletu zewnętrznego porównuje sposoby poruszania się stawonogów z innymi zwierzętami bezkręgowymi analizuje materiały źródłowe dotyczące owadów szkodników i przygotowuje prezentację na temat ich działalności wymienia środowiska życia mięczaków rozpoznaje mięczaki wśród innych zwierząt podaje przykłady zwierząt należących do ślimaków, małży i głowonogów omawia budowę zewnętrzną ślimaka, małża i głowonoga omawia znaczenie mięczaków w przyrodzie i dla wykazuje związek między budową a trybem życia mięczaków omawia sposoby odżywiania się małży, ślimaków i głowonogów wyjaśnia, w jaki sposób powstają perły wskazuje cechy wspólne i cechy odróżniające poszczególne grupy mięczaków prowadzi hodowlę ślimaka winniczka lub zatoczka rogowego i dokumentuje wyniki przeprowadzonych obserwacji planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wrażliwość ślimaka na rodzaj pokarmu dowodzi związku symetrii promienistej szkarłupni z ich trybem życia

14 wymienia części ciała ryby wymienia nazwy płetw ryby dzieli ryby na kostnoszkieletowe i chrzęstnoszkieletowe, podając przykłady omawia pokrycie ciała ryb wyjaśnia, na czym polega zmiennocieplność podaje przykłady słodkowodnych i morskich gatunków ryb kostnoszkieletowych uzasadnia związek linii nabocznej ze środowiskiem życia ryb uzasadnia konieczność spożywania ryb przez wyjaśnia, dlaczego łuskę ryby nazywa się jej metryką wskazuje rolę pęcherza pławnego przygotowuje i wygłasza referat na temat znaczenia ryb w środowisku i dla podaje miejsca występowania płazów wymienia części ciała płazów bezogonowych i ogoniastych podaje znaczenie płazów dla omawia pokrycie ciała płazów podaje przykłady gatunków należących do poszczególnych grup płazów wskazuje przystosowania w budowie zewnętrznej płazów do życia w dwóch typach środowisk wykazuje związek aktywności płazów z temperaturą otoczenia objaśnia mechanizm wentylacji płuc przy udziale jamy gębowo-gardzielowej wykazuje związek między budową a trybem życia płazów omawia sposób pobierania pokarmu przez płazy wykonuje album Nasze płazy" wymienia cechy taksonomiczne wybranych płazów i cechy będące przejawem dymorfizmu płciowego określa środowisko życia gadów wymienia części ciała jaszczurki, węża i żółwia omawia znaczenie gadów w przyrodzie i dla omawia pokrycie ciała u gadów podaje przykłady gadów występujących w Polsce wykazuje związek między trybem życia a zmiennocieplnością uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej gadów w Polsce wykazuje wady i zalety pokrycia ciała gadów wykazuje różnice między aktywnością życiową gadów strefy międzyzwrotnikowej i gadów występujących w Polsce oraz wskazuje ich przyczyny odróżnia krokodyle od aligatorów i gawiali podaje przykłady ptaków żyjących w różnych środowiskach wymienia części ciała ptaków omawia znaczenie ptaków w przyrodzie i dla omawia pokrycie ciała ptaka wyjaśnia rolę pokrycia ciała ptaka omawia budowę pióra i wymienia rodzaje piór wskazuje cechy umożliwiające ptakom latanie przedstawia znaczenie piór i innych rogowych wytworów naskórka wykazuje zależność między rozprzestrzenieniem się ptaków a ich stałocieplnością wykazuje związek budowy dzioba z rodzajem pobieranego pokarmu wyjaśnia związek między obecnością grzebienia na mostku a trybem życia ptaka rozpoznaje środowisko życia ptaka na podstawie budowy jego kończyn podaje przykłady środowisk zajmowanych przez ssaki wymienia części ciała ssaka dzieli ssaki na wodne i lądowe, podając przykłady omawia znaczenie ssaków w przyrodzie i dla omawia pokrycie ciała ssaka dzieli ssaki na ssaki niższe, prassaki i ssaki łożyskowe wymienia przedstawicieli poszczególnych grup ssaków wymienia cechy skóry umożliwiające ssakom utrzymanie stałej temperatury ciała podaje kryteria podziału ssaków na prassaki, ssaki niższe i ssaki łożyskowe wskazuje cechy różniące ssaki żyjące w różnych środowiskach wykazuje różnorodność kończyn ssaków w związku z zajmowanymi środowiskami omawia związek między funkcjonowaniem zmysłów ssaka a trybem jego życia

15 wymienia warunki życia zwierząt bezkręgowych i kręgowych obserwowanych w terenie podaje sposób zachowania się ucznia podczas zajęć terenowych określa przynależność zwierzęcia do odpowiedniej grupy systematycznej na podstawie jego charakterystycznych cech podaje nazwy rodzajowe i gatunkowe spotkanych zwierząt wymienia czynniki negatywnie wpływające na życie zwierząt podaje sposoby ochrony zwierząt i środowiska ich życia posługuje się kluczem do oznaczania pospolitych gatunków zwierząt sporządza dokumentację przeprowadzonych obserwacji ocenia wpływ działalności na warunki życia zwierząt w wybranym środowisku Sprawdzenie opanowania wiadomości i umiejętności z działu V

16 Gdy wiadomości i umiejętności wykraczają poza obowiązujący program nauczania, a uczeń spełnia wszystkie wymagania niższe, wówczas uzyskuje ocenę celującą. Gdy wiadomości i umiejętności nie zostały opanowane w stopniu podstawowym na ocenę dopuszczającą, wówczas uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną. DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH: 1. Dostosowanie wymagań dla uczniów z dysleksją: a. wydłużanie czasu pracy na sprawdzianach, b. przed sprawdzianem uczeń otrzyma do rozwiązania w domu podobne zadania, c. polecenia w pracach pisemnych zapisywane większą czcionką niż 12, d. pomoc w przeczytaniu poleceń, sprawdzanie czy uczeń zrozumiał zadanie, udzielanie dodatkowych wskazówek, e. dokładne sprawdzanie notatek w zeszycie, f. ocena toku rozumowania nawet gdyby ostateczny wynik zadania był błędny (co wynikać może z pomyłek rachunkowych), g. rozłożenie w czasie nauki symboli, wzorów chemicznych, definicji, h. uwzględnianie trudności związanych z myleniem znaków graficznych, przestawianiem liter w symbolach pierwiastków, zapisywaniem reakcji chemicznych, itp., i. aktywizacja ucznia podczas lekcji powtórzeniowych i w momentach utrwalania materiału, j. udzielanie pytań naprowadzających w czasie odpowiedzi oraz pomoc w wydobywaniu z pamięci trudniejszych nazw, dawanie czasu na przypomnienie, k. w razie potrzeby odpytywanie indywidualne, ale poprzedzone zapowiedzią, że uczeń będzie pytany. 2. Dostosowanie wymagań dla uczniów z dysgrafią a. przedstawienie uczniom jasnych kryteriów oceny prac pisemnych (wiedza, dobór argumentów, logika wywodu, treść, itd.), b. wydłużanie czasu na czytanie poleceń, instrukcji, szczególnie podczas samodzielnej pracy lub sprawdzianów, w miarę potrzeby pomaganie w ich odczytaniu, c. wydłużanie czasu pracy na sprawdzianach,

17 d. sprawdzanie, czy uczeń skończył notatkę z lekcji, w razie potrzeby skracanie wielkość notatek, e. w miarę możliwości przygotowywanie sprawdzianów i kartkówek w formie testów, f. nie obniżanie ocen za błędy ortograficzne i graficzne w pracach pisemnych, g. przypadku trudności z odczytaniem pracy odpytywanie ucznia ustnie, h. pozwalanie na wykonywanie prac na komputerze. 3. Dostosowanie wymagań dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną. a. odpytywanie z podstawowych treści z danego zagadnienia, b. w przypadku trudniejszego materiału, zadawanie wcześniej prostych pytań i wydłużone oczekiwanie na formułowanie podstawowych pytań do powtórzeń, c. wydłużanie czasu pracy, d. w czasie zajęć aktywizowanie uczniów, szczególnie w łatwiejszych partiach materiału, e. częste odwoływanie się do konkretów, szczególnie przy omawianiu zjawisk i procesów w otoczeniu, f. zadawanie pytań w jak najprostszej formie, g. w trakcie samodzielnej pracy podchodzenie do uczniów i w razie pomocy udzielanie dodatkowych wyjaśnień, mobilizowanie do pracy, wspomaganie, h. zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie samodzielnie wykonać, i. obniżenie wymagań na ocenę dopuszczającą ( nie poniżej podstawy programowej) j. częste sprawdzanie pracy domowej.