Wersologia. Poetyka. Wersologia. dr Krzysztof Gajewski

Transkrypt

1

2 Podręczniki do nauki o wierszu Lucylla Pszczołowska, Wiersz polski Maria Dłuska, Próba teorii wiersza polskiego Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury Z. Kopczyńska, M. R. Mayenowa (red.), Sylabotonizm

3 Terminologia Wersologia

4 Terminologia Wersologia Wersologia

5 Terminologia Wersologia Wersologia nauka o wierszu

6 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika

7 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika nauka o rytmie w wierszu

8 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika nauka o rytmie w wierszu Metryka iloczasowa

9 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika nauka o rytmie w wierszu Metryka iloczasowa nauka o rytmie opartym na iloczasie (np. wiersz greckim i łacińskim)

10 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika nauka o rytmie w wierszu Metryka iloczasowa nauka o rytmie opartym na iloczasie (np. wiersz greckim i łacińskim) Metryka akcentowa

11 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika nauka o rytmie w wierszu Metryka iloczasowa nauka o rytmie opartym na iloczasie (np. wiersz greckim i łacińskim) Metryka akcentowa nauka o rytmie opartym na akcencie (np. wiersz polski)

12 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika nauka o rytmie w wierszu Metryka iloczasowa nauka o rytmie opartym na iloczasie (np. wiersz greckim i łacińskim) Metryka akcentowa nauka o rytmie opartym na akcencie (np. wiersz polski) Prozodia

13 Terminologia Wersologia nauka o wierszu Rytmika nauka o rytmie w wierszu Metryka iloczasowa nauka o rytmie opartym na iloczasie (np. wiersz greckim i łacińskim) Metryka akcentowa nauka o rytmie opartym na akcencie (np. wiersz polski) Prozodia nauka o brzmieniowych własnościach mowy (akcent, intonacja, iloczas)

14 Intonacja zdaniowa Wersologia Intonacja zdaniowa

15 Intonacja zdaniowa Wersologia Intonacja zdaniowa przebieg zmian wysokości tonu strumienia mowy pełniący funkcję dystynktywną

16 Intonacja zdaniowa Wersologia Intonacja zdaniowa przebieg zmian wysokości tonu strumienia mowy pełniący funkcję dystynktywną Kadencja (intonacja opadająca) sygnał zakończenia segmentu akt komunikacji

17 Intonacja zdaniowa Intonacja zdaniowa przebieg zmian wysokości tonu strumienia mowy pełniący funkcję dystynktywną Kadencja (intonacja opadająca) sygnał zakończenia segmentu akt komunikacji Antykadencja (intonacja wznosząca) sygnał oczekiwania na ciąg dalszy

18 Typy intonacji zdaniowej Wersologia

19 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające

20 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca

21 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca Ogary poszły w las?

22 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca Ogary poszły w las? Zdanie rozkazujące

23 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca Ogary poszły w las? Zdanie rozkazujące intonacja opadająca

24 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca Ogary poszły w las? Zdanie rozkazujące intonacja opadająca Ogary poszły w las!

25 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca Ogary poszły w las? Zdanie rozkazujące intonacja opadająca Ogary poszły w las! Zdanie oznajmujące

26 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca Ogary poszły w las? Zdanie rozkazujące intonacja opadająca Ogary poszły w las! Zdanie oznajmujące intonacja wznosząco-opadająca

27 Typy intonacji zdaniowej Wersologia Zdanie pytające intonacja wznosząca Ogary poszły w las? Zdanie rozkazujące intonacja opadająca Ogary poszły w las! Zdanie oznajmujące intonacja wznosząco-opadająca Ogary poszły w las.

28 Akcent Wersologia Akcent to sposób uwydatnienia pewnej sylaby na tle innych sylab. Można to uzyskać przez

29 Akcent Akcent to sposób uwydatnienia pewnej sylaby na tle innych sylab. Można to uzyskać przez wzmocnienie głosu (akcent dynamiczny, ekspiracyjny, przycisk) język polski

30 Akcent Akcent to sposób uwydatnienia pewnej sylaby na tle innych sylab. Można to uzyskać przez wzmocnienie głosu (akcent dynamiczny, ekspiracyjny, przycisk) język polski zmianę wysokości głosu (akcent toniczny, chromatyczny, muzykalny, melodyczy) język chiński

31 Akcent Akcent to sposób uwydatnienia pewnej sylaby na tle innych sylab. Można to uzyskać przez wzmocnienie głosu (akcent dynamiczny, ekspiracyjny, przycisk) język polski zmianę wysokości głosu (akcent toniczny, chromatyczny, muzykalny, melodyczy) język chiński przedłużenie jej trwania (iloczas) język grecki, łaciński, czeski, niemiecki, angielski

32 Rodzaje akcentu Wersologia W zależności od miejsca akcentowania wyróżniamy

33 Rodzaje akcentu Wersologia W zależności od miejsca akcentowania wyróżniamy akcent stały:

34 Rodzaje akcentu Wersologia W zależności od miejsca akcentowania wyróżniamy akcent stały: inicjalny (nagłosowy) pierwsza sylaba, np. gwara podhalańska, język czeski

35 Rodzaje akcentu Wersologia W zależności od miejsca akcentowania wyróżniamy akcent stały: inicjalny (nagłosowy) pierwsza sylaba, np. gwara podhalańska, język czeski oksytoniczny (wygłosowy) ostatnia sylaba, np. język francuski

36 Rodzaje akcentu Wersologia W zależności od miejsca akcentowania wyróżniamy akcent stały: inicjalny (nagłosowy) pierwsza sylaba, np. gwara podhalańska, język czeski oksytoniczny (wygłosowy) ostatnia sylaba, np. język francuski paroksytoniczny przedostatnia sylaba, np. język polski, włoski

37 Rodzaje akcentu Wersologia W zależności od miejsca akcentowania wyróżniamy akcent stały: inicjalny (nagłosowy) pierwsza sylaba, np. gwara podhalańska, język czeski oksytoniczny (wygłosowy) ostatnia sylaba, np. język francuski paroksytoniczny przedostatnia sylaba, np. język polski, włoski proparoksytoniczny (daktyliczny) przedprzedostatnia sylaba

38 Rodzaje akcentu Wersologia W zależności od miejsca akcentowania wyróżniamy akcent stały: inicjalny (nagłosowy) pierwsza sylaba, np. gwara podhalańska, język czeski oksytoniczny (wygłosowy) ostatnia sylaba, np. język francuski paroksytoniczny przedostatnia sylaba, np. język polski, włoski proparoksytoniczny (daktyliczny) przedprzedostatnia sylaba akcent ruchomy, np. język grecki, angielski, rosyjski, hiszpański

39 Prawidła akcentowania w polszczyźnie W języku polskim akcent wyrazowy może być

40 Prawidła akcentowania w polszczyźnie W języku polskim akcent wyrazowy może być oksytoniczny, np. chcą, ton, ja, ty, on, do snu, za tor

41 Prawidła akcentowania w polszczyźnie W języku polskim akcent wyrazowy może być oksytoniczny, np. chcą, ton, ja, ty, on, do snu, za tor paroksytoniczny, np. chcieli, zator, domek, osoba, mózgownica, encefalogram, głównodowodzący, Konstantynopolitańczyk

42 Prawidła akcentowania w polszczyźnie W języku polskim akcent wyrazowy może być oksytoniczny, np. chcą, ton, ja, ty, on, do snu, za tor paroksytoniczny, np. chcieli, zator, domek, osoba, mózgownica, encefalogram, głównodowodzący, Konstantynopolitańczyk proparoksytoniczny, np. chcieliśmy, matematyka, osiemset

43 Prawidła akcentowania w polszczyźnie W języku polskim akcent wyrazowy może być oksytoniczny, np. chcą, ton, ja, ty, on, do snu, za tor paroksytoniczny, np. chcieli, zator, domek, osoba, mózgownica, encefalogram, głównodowodzący, Konstantynopolitańczyk proparoksytoniczny, np. chcieliśmy, matematyka, osiemset proproparoksytoniczny, np. chcielibyśmy

44 Prawidła akcentowania w polszczyźnie Wyrazy nieakcentowane (atony) to jednosylabowe zaimki, przyimki, partykuły, spójniki:

45 Prawidła akcentowania w polszczyźnie Wyrazy nieakcentowane (atony) to jednosylabowe zaimki, przyimki, partykuły, spójniki: Proklityka, np. na drzewie

46 Prawidła akcentowania w polszczyźnie Wyrazy nieakcentowane (atony) to jednosylabowe zaimki, przyimki, partykuły, spójniki: Proklityka, np. na drzewie Enklityka, np. skarcił ją

47 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny)

48 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole

49 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / /

50 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / /

51 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / /

52 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / / 8 / / / /

53 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / / 8 / / / / 8 / /

54 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / / 8 / / / / 8 / / 7 / / /

55 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / / 8 / / / / 8 / / 7 / / / 8 / / /

56 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / / 8 / / / / 8 / / 7 / / / 8 / / / Intonacja zdaniowa pokrywa się z intonacją wierszową

57 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / / 8 / / / / 8 / / 7 / / / 8 / / / Intonacja zdaniowa pokrywa się z intonacją wierszową Ekwiwalencja wers człon składniowy (poezja meliczna)

58 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny (zdaniowy, asylabiczny) Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przecław Słota, Wiersz o chlebowym stole 8 / / / 8 / / / / 6 / / 8 / / / / 8 / / 7 / / / 8 / / / Intonacja zdaniowa pokrywa się z intonacją wierszową Ekwiwalencja wers człon składniowy (poezja meliczna) Rym parzysty dystych

59 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny

60 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie, Żeby pana swego, wielkiego chorągiewnego, Zabiliście, chłopi, Andrzeja Tęczyńskiego! Boże się go pożałuj, człowieka dobrego, Iże tako marnie szczedł od nierownia swojego! Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego

61 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie, Żeby pana swego, wielkiego chorągiewnego, Zabiliście, chłopi, Andrzeja Tęczyńskiego! Boże się go pożałuj, człowieka dobrego, Iże tako marnie szczedł od nierownia swojego! Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego 7+7 / (/) / / (/) /

62 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie, Żeby pana swego, wielkiego chorągiewnego, Zabiliście, chłopi, Andrzeja Tęczyńskiego! Boże się go pożałuj, człowieka dobrego, Iże tako marnie szczedł od nierownia swojego! Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego 7+7 / (/) / / (/) / 6+8 / / / / (/) /

63 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie, Żeby pana swego, wielkiego chorągiewnego, Zabiliście, chłopi, Andrzeja Tęczyńskiego! Boże się go pożałuj, człowieka dobrego, Iże tako marnie szczedł od nierownia swojego! Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego 7+7 / (/) / / (/) / 6+8 / / / / (/) / 6+7 / / / (/) /

64 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie, Żeby pana swego, wielkiego chorągiewnego, Zabiliście, chłopi, Andrzeja Tęczyńskiego! Boże się go pożałuj, człowieka dobrego, Iże tako marnie szczedł od nierownia swojego! Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego 7+7 / (/) / / (/) / 6+8 / / / / (/) / 6+7 / / / (/) / 7+6 / (/) / / /

65 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie, Żeby pana swego, wielkiego chorągiewnego, Zabiliście, chłopi, Andrzeja Tęczyńskiego! Boże się go pożałuj, człowieka dobrego, Iże tako marnie szczedł od nierownia swojego! Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego 7+7 / (/) / / (/) / 6+8 / / / / (/) / 6+7 / / / (/) / 7+6 / (/) / / / 7+7 / (/) / / / /

66 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny A jacy to źli ludzie mieszczanie krakowianie, Żeby pana swego, wielkiego chorągiewnego, Zabiliście, chłopi, Andrzeja Tęczyńskiego! Boże się go pożałuj, człowieka dobrego, Iże tako marnie szczedł od nierownia swojego! Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego 7+7 / (/) / / (/) / 6+8 / / / / (/) / 6+7 / / / (/) / 7+6 / (/) / / / 7+7 / (/) / / / / Przedział wewnętrzny w wersie (proto-średniówka)

67 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny

68 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny Ta mi rzecz barzo niemiła, Iżeś mię tako postraszyła; By była co przykrego przemowiła, Zerwałaby się we mnie każda żyła; Nagle by mię umorzyła I duszę by wypędziła. Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią

69 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny Ta mi rzecz barzo niemiła, Iżeś mię tako postraszyła; By była co przykrego przemowiła, Zerwałaby się we mnie każda żyła; Nagle by mię umorzyła I duszę by wypędziła. Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią Monorym

70 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny Ta mi rzecz barzo niemiła, Iżeś mię tako postraszyła; By była co przykrego przemowiła, Zerwałaby się we mnie każda żyła; Nagle by mię umorzyła I duszę by wypędziła. Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią Monorym Rymy jednozgłoskowe

71 Systemy wiersza polskiego wiersz średniowieczny Ta mi rzecz barzo niemiła, Iżeś mię tako postraszyła; By była co przykrego przemowiła, Zerwałaby się we mnie każda żyła; Nagle by mię umorzyła I duszę by wypędziła. Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią Monorym Rymy jednozgłoskowe Budowa dystychiczna

72 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny

73 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? W którą stronę, w którąś się krainę udała? Czyś ty nad wszytki nieba wysoko wniesiona I tam w liczbę aniołków małych policzona? Jan, Kochanowski, Tren X

74 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? W którą stronę, w którąś się krainę udała? Czyś ty nad wszytki nieba wysoko wniesiona I tam w liczbę aniołków małych policzona? Jan, Kochanowski, Tren X 7+6 / / / / /

75 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? W którą stronę, w którąś się krainę udała? Czyś ty nad wszytki nieba wysoko wniesiona I tam w liczbę aniołków małych policzona? Jan, Kochanowski, Tren X 7+6 / / / / / 7+6 / / / / /

76 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? W którą stronę, w którąś się krainę udała? Czyś ty nad wszytki nieba wysoko wniesiona I tam w liczbę aniołków małych policzona? Jan, Kochanowski, Tren X 7+6 / / / / / 7+6 / / / / / 7+6 / / / / /

77 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? W którą stronę, w którąś się krainę udała? Czyś ty nad wszytki nieba wysoko wniesiona I tam w liczbę aniołków małych policzona? Jan, Kochanowski, Tren X 7+6 / / / / / 7+6 / / / / / 7+6 / / / / / 7+6 / / / / /

78 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny

79 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Jednakowa liczba sylab w wersie

80 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Jednakowa liczba sylab w wersie Stały podział wewnątrzwersowy (średniówka)

81 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Jednakowa liczba sylab w wersie Stały podział wewnątrzwersowy (średniówka) Stała klauzula paroksytoniczna oraz akcent paroksytoniczny przed średniówką

82 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Jednakowa liczba sylab w wersie Stały podział wewnątrzwersowy (średniówka) Stała klauzula paroksytoniczna oraz akcent paroksytoniczny przed średniówką Regularne rymy żeńskie (przestrzeń półtorej zgłoski)

83 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny

84 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Jan, Kochanowski, Tren X

85 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Jan, Kochanowski, Tren X Zerwanie z zasadą zgodności wers zdanie (przerzutnia) intonacja zdaniowa nie pokrywa się z podziałem wersowym

86 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Jan, Kochanowski, Tren X Zerwanie z zasadą zgodności wers zdanie (przerzutnia) intonacja zdaniowa nie pokrywa się z podziałem wersowym Poetyka klasycystyczna unika przerzutni

87 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Jan, Kochanowski, Tren X Zerwanie z zasadą zgodności wers zdanie (przerzutnia) intonacja zdaniowa nie pokrywa się z podziałem wersowym Poetyka klasycystyczna unika przerzutni

88 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Jan, Kochanowski, Tren X Zerwanie z zasadą zgodności wers zdanie (przerzutnia) intonacja zdaniowa nie pokrywa się z podziałem wersowym Poetyka klasycystyczna unika przerzutni

89 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Jan, Kochanowski, Tren X Zerwanie z zasadą zgodności wers zdanie (przerzutnia) intonacja zdaniowa nie pokrywa się z podziałem wersowym Poetyka klasycystyczna unika przerzutni

90 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabiczny Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Jan, Kochanowski, Tren X Zerwanie z zasadą zgodności wers zdanie (przerzutnia) intonacja zdaniowa nie pokrywa się z podziałem wersowym Poetyka klasycystyczna unika przerzutni

91 Najpopularniejsze sylabowce: 13 7 Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie; Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz

92 Najpopularniejsze sylabowce: 13 7 Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie; Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz / / / / / /

93 Najpopularniejsze sylabowce: 13 7 Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie; Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz / / / / / / (/) / / (/) / /

94 Najpopularniejsze sylabowce: 13 7 Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie; Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz / / / / / / (/) / / (/) / / (/) / / / /

95 Najpopularniejsze sylabowce: 13 7 Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie; Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz / / / / / / (/) / / (/) / / (/) / / / / / (/) / / /

96 Najpopularniejsze sylabowce: 11 5 Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny

97 Najpopularniejsze sylabowce: 11 5 Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny / / / /

98 Najpopularniejsze sylabowce: 11 5 Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny / / / / / / / /

99 Najpopularniejsze sylabowce: 11 5 Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny / / / / / / / / / / / /

100 Najpopularniejsze sylabowce: 11 5 Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny / / / / / / / / / / / / / / / /

101 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny

102 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości

103 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości

104 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. 7 / / / Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości

105 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. 7 / / / 7 (/) / / Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości

106 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. 7 / / / 7 (/) / / 7 (/) / / Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości

107 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości 7 / / / 7 (/) / / 7 (/) / / 7 / / /

108 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości 7 / / / 7 (/) / / 7 (/) / / 7 / / / 7 / / /

109 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości 7 / / / 7 (/) / / 7 (/) / / 7 / / / 7 / / / 7 / (/) /

110 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości 7 / / / 7 (/) / / 7 (/) / / 7 / / / 7 / / / 7 / (/) / 7 / / /

111 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny Potok płynie doliną, Nad potokiem jawory, Tam ja z tobą, Justyno, Słodkie pędził wieczory. Noc się krótka zdawała, Żegnamy się z świtaniem, Miłość sen nam zabrała, Miłość żyje niespaniem. F. Karpiński, Przypomnienie dawnej miłości 7 / / / 7 (/) / / 7 (/) / / 7 / / / 7 / / / 7 / (/) / 7 / / / 7 / / /

112 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny

113 Systemy wiersza polskiego wiersz sylabotoniczny W krótkich formatach wersowych akcent paroksytoniczny przed średniówką oraz paroksytoniczna klauzula prowadzą do powtarzalności wzorca akcentowego całego wersu

114 Stopa rytmiczna Wersologia Stopa rytmiczna (gr. poús, gen. podós) najmniejsza powtarzająca się regularnie jednostka rytmiczna wersu, zawierająca jedną sylabę akcentowaną. Składniki stopy:

115 Stopa rytmiczna Stopa rytmiczna (gr. poús, gen. podós) najmniejsza powtarzająca się regularnie jednostka rytmiczna wersu, zawierająca jedną sylabę akcentowaną. Składniki stopy: Część mocna (arsa)

116 Stopa rytmiczna Stopa rytmiczna (gr. poús, gen. podós) najmniejsza powtarzająca się regularnie jednostka rytmiczna wersu, zawierająca jedną sylabę akcentowaną. Składniki stopy: Część mocna (arsa) Część słaba (teza)

117 Rodzaje stóp Wersologia

118 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: /

119 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: /

120 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: / Daktyl: /

121 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: / Daktyl: / Amfibrach: /

122 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: / Daktyl: / Amfibrach: / Anapest: /

123 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: / Daktyl: / Amfibrach: / Anapest: / Peon I: /

124 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: / Daktyl: / Amfibrach: / Anapest: / Peon I: / Peon II: /

125 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: / Daktyl: / Amfibrach: / Anapest: / Peon I: / Peon II: / Peon III: /

126 Rodzaje stóp Wersologia Trochej: / Jamb: / Daktyl: / Amfibrach: / Anapest: / Peon I: / Peon II: / Peon III: / Peon IV: /

127 Rodzaje wersów ze względu na ilość stóp

128 Rodzaje wersów ze względu na ilość stóp Jednostopowiec (monopodia)

129 Rodzaje wersów ze względu na ilość stóp Jednostopowiec (monopodia) Dwustopowiec (dypodia)

130 Rodzaje wersów ze względu na ilość stóp Jednostopowiec (monopodia) Dwustopowiec (dypodia) Trójstopowiec (trypodia)

131 Rodzaje wersów ze względu na ilość stóp Jednostopowiec (monopodia) Dwustopowiec (dypodia) Trójstopowiec (trypodia) Czterostopowiec (tetrapodia)

132 Rodzaje wersów ze względu na ilość stóp Jednostopowiec (monopodia) Dwustopowiec (dypodia) Trójstopowiec (trypodia) Czterostopowiec (tetrapodia) Pięciostopowiec (pentapodia)

133 Rodzaje wersów ze względu na ilość stóp Jednostopowiec (monopodia) Dwustopowiec (dypodia) Trójstopowiec (trypodia) Czterostopowiec (tetrapodia) Pięciostopowiec (pentapodia) Sześciostopowiec (heksapodia)

134 Rodzaje stóp trochej ( / ) Trochej (gr. trochaíos = biegnący, żwawy): /

135 Rodzaje stóp trochej ( / ) Trochej (gr. trochaíos = biegnący, żwawy): / Np. większość wyrazów dwusylabowych

136 Rodzaje stóp trochej ( / ) Trochej (gr. trochaíos = biegnący, żwawy): / Np. większość wyrazów dwusylabowych Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą. Joanna Kulmowa, Czarna krowa w kropki bordo

137 Rodzaje stóp trochej ( / ) Trochej (gr. trochaíos = biegnący, żwawy): / Np. większość wyrazów dwusylabowych Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą. Joanna Kulmowa, Czarna krowa w kropki bordo Schemat budowy stopowej:

138 Rodzaje stóp trochej ( / ) Trochej (gr. trochaíos = biegnący, żwawy): / Np. większość wyrazów dwusylabowych Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą. Joanna Kulmowa, Czarna krowa w kropki bordo Schemat budowy stopowej: / / / /

139 Rodzaje stóp trochej ( / ) Trochej (gr. trochaíos = biegnący, żwawy): / Np. większość wyrazów dwusylabowych Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą. Joanna Kulmowa, Czarna krowa w kropki bordo Schemat budowy stopowej: / / / / / /

140 Rodzaje stóp trochej ( / ) Trochej (gr. trochaíos = biegnący, żwawy): / Np. większość wyrazów dwusylabowych Czarna krowa w kropki bordo gryzła trawę kręcąc mordą. Joanna Kulmowa, Czarna krowa w kropki bordo Schemat budowy stopowej: / / / / / / / /

141 Rodzaje stóp trochej ( / ) Czterostopowiec trocheiczny tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią on pół diabła ona anioł w równych frakach i cylindrach M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Excentrycy

142 Rodzaje stóp trochej ( / ) Czterostopowiec trocheiczny tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią on pół diabła ona anioł w równych frakach i cylindrach M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Excentrycy Schemat budowy stopowej:

143 Rodzaje stóp trochej ( / ) Czterostopowiec trocheiczny tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią on pół diabła ona anioł w równych frakach i cylindrach M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Excentrycy Schemat budowy stopowej: 8 / / / /

144 Rodzaje stóp trochej ( / ) Czterostopowiec trocheiczny tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią on pół diabła ona anioł w równych frakach i cylindrach M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Excentrycy Schemat budowy stopowej: 8 / / / / 8 / / / /

145 Rodzaje stóp trochej ( / ) Czterostopowiec trocheiczny tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią on pół diabła ona anioł w równych frakach i cylindrach M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Excentrycy Schemat budowy stopowej: 8 / / / / 8 / / / / 8 / / / /

146 Rodzaje stóp trochej ( / ) Czterostopowiec trocheiczny tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią on pół diabła ona anioł w równych frakach i cylindrach M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Excentrycy Schemat budowy stopowej: 8 / / / / 8 / / / / 8 / / / / 8 / / / /

147 Rodzaje stóp jamb ( / )

148 Rodzaje stóp jamb ( / ) Jamb (gr. íambos = osoba wyszydzana): /

149 Rodzaje stóp jamb ( / ) Jamb (gr. íambos = osoba wyszydzana): / Naturalny jamb jest w polszczyźnie rzadki, np. aha, do snu

150 Rodzaje stóp jamb ( / )

151 Rodzaje stóp jamb ( / ) Tetrapodia jambiczna przeplatana z trypodią jambiczną Słowiczku mój! a leć, a piej! Na pożegnanie piej Wylanym łzom, spełnionym snom! Skończonej piosnce twej. Adam Mickiewicz, Do B. Z.

152 Rodzaje stóp jamb ( / ) Tetrapodia jambiczna przeplatana z trypodią jambiczną Słowiczku mój! a leć, a piej! Na pożegnanie piej Wylanym łzom, spełnionym snom! Skończonej piosnce twej. Adam Mickiewicz, Do B. Z. Schemat budowy stopowej:

153 Rodzaje stóp jamb ( / ) Tetrapodia jambiczna przeplatana z trypodią jambiczną Słowiczku mój! a leć, a piej! Na pożegnanie piej Wylanym łzom, spełnionym snom! Skończonej piosnce twej. Adam Mickiewicz, Do B. Z. Schemat budowy stopowej: 8 / / / /

154 Rodzaje stóp jamb ( / ) Tetrapodia jambiczna przeplatana z trypodią jambiczną Słowiczku mój! a leć, a piej! Na pożegnanie piej Wylanym łzom, spełnionym snom! Skończonej piosnce twej. Adam Mickiewicz, Do B. Z. Schemat budowy stopowej: 8 / / / / 5 (/) / /

155 Rodzaje stóp jamb ( / ) Tetrapodia jambiczna przeplatana z trypodią jambiczną Słowiczku mój! a leć, a piej! Na pożegnanie piej Wylanym łzom, spełnionym snom! Skończonej piosnce twej. Adam Mickiewicz, Do B. Z. Schemat budowy stopowej: 8 / / / / 5 (/) / / 8 / / / /

156 Rodzaje stóp jamb ( / ) Tetrapodia jambiczna przeplatana z trypodią jambiczną Słowiczku mój! a leć, a piej! Na pożegnanie piej Wylanym łzom, spełnionym snom! Skończonej piosnce twej. Adam Mickiewicz, Do B. Z. Schemat budowy stopowej: 8 / / / / 5 (/) / / 8 / / / / 6 (/) / /

157 Rodzaje stóp daktyl ( / )

158 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Daktyl (gr. dáktylos = palec): /

159 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Daktyl (gr. dáktylos = palec): / Słowo dáktylos jest autologiczne!

160 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Daktyl (gr. dáktylos = palec): / Słowo dáktylos jest autologiczne! Wymaga akcentu proparoksytonicznego, stąd trudno osiągalny w polszczyźnie

161 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Płonę i krzyczę nocą bezsenną, szybę rozbijam, krwawię się szkłem, biesy wokoło mnie, biesy nade mną, biesy kosmate, chytre i złe. Władysław Broniewski, Biesy

162 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Płonę i krzyczę nocą bezsenną, szybę rozbijam, krwawię się szkłem, biesy wokoło mnie, biesy nade mną, biesy kosmate, chytre i złe. Władysław Broniewski, Biesy Schemat budowy stopowej:

163 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Płonę i krzyczę nocą bezsenną, szybę rozbijam, krwawię się szkłem, biesy wokoło mnie, biesy nade mną, biesy kosmate, chytre i złe. Władysław Broniewski, Biesy Schemat budowy stopowej: / / / /

164 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Płonę i krzyczę nocą bezsenną, szybę rozbijam, krwawię się szkłem, biesy wokoło mnie, biesy nade mną, biesy kosmate, chytre i złe. Władysław Broniewski, Biesy Schemat budowy stopowej: / / / / / / / /

165 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Płonę i krzyczę nocą bezsenną, szybę rozbijam, krwawię się szkłem, biesy wokoło mnie, biesy nade mną, biesy kosmate, chytre i złe. Władysław Broniewski, Biesy Schemat budowy stopowej: / / / / / / / / / / / /

166 Rodzaje stóp daktyl ( / ) Płonę i krzyczę nocą bezsenną, szybę rozbijam, krwawię się szkłem, biesy wokoło mnie, biesy nade mną, biesy kosmate, chytre i złe. Władysław Broniewski, Biesy Schemat budowy stopowej: / / / / / / / / / / / / / / / /

167 Rodzaje stóp amfibrach ( / )

168 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Amfibrach (gr. amphíbrachys = z obu stron krótki): /

169 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Amfibrach (gr. amphíbrachys = z obu stron krótki): / Prawie każde trójsylabowe słowo w polszczyźnie jest amfibrachem

170 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Po morzach wędrował - był kiedyś Farysem, Pod palmą spoczywał, pod ciemnym cyprysem, Z modlitwą Araba był w gmachach Khaaba, Odwiedzał Proroka grobowce. Juliusz Słowacki, Duma o Wacławie Rzewuskim

171 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Po morzach wędrował - był kiedyś Farysem, Pod palmą spoczywał, pod ciemnym cyprysem, Z modlitwą Araba był w gmachach Khaaba, Odwiedzał Proroka grobowce. Juliusz Słowacki, Duma o Wacławie Rzewuskim Schemat budowy stopowej:

172 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Po morzach wędrował - był kiedyś Farysem, Pod palmą spoczywał, pod ciemnym cyprysem, Z modlitwą Araba był w gmachach Khaaba, Odwiedzał Proroka grobowce. Juliusz Słowacki, Duma o Wacławie Rzewuskim Schemat budowy stopowej: / / (/) / /

173 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Po morzach wędrował - był kiedyś Farysem, Pod palmą spoczywał, pod ciemnym cyprysem, Z modlitwą Araba był w gmachach Khaaba, Odwiedzał Proroka grobowce. Juliusz Słowacki, Duma o Wacławie Rzewuskim Schemat budowy stopowej: / / (/) / / / / / /

174 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Po morzach wędrował - był kiedyś Farysem, Pod palmą spoczywał, pod ciemnym cyprysem, Z modlitwą Araba był w gmachach Khaaba, Odwiedzał Proroka grobowce. Juliusz Słowacki, Duma o Wacławie Rzewuskim Schemat budowy stopowej: / / (/) / / / / / / / / (/) / /

175 Rodzaje stóp amfibrach ( / ) Po morzach wędrował - był kiedyś Farysem, Pod palmą spoczywał, pod ciemnym cyprysem, Z modlitwą Araba był w gmachach Khaaba, Odwiedzał Proroka grobowce. Juliusz Słowacki, Duma o Wacławie Rzewuskim Schemat budowy stopowej: / / (/) / / / / / / / / (/) / / / / /

176 Rodzaje stóp anapest ( / )

177 Rodzaje stóp anapest ( / ) Anapest (gr. anápaiston = wybijany w odwrotnym kierunku): /

178 Rodzaje stóp anapest ( / ) Anapest (gr. anápaiston = wybijany w odwrotnym kierunku): / W języku polskim brak słów będących anapestami, możliwe jedynie w szyku zdania, np. i do dna

179 Rodzaje stóp anapest ( / ) Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki, Wesolutkie jak młode koteczki, Lice bielsze od mleka, z czarną rzęsą powieka, Oczy błyszczą się jak dwie gwiazdeczki. Adam Mickiewicz, Trzech Budrysów

180 Rodzaje stóp anapest ( / ) Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki, Wesolutkie jak młode koteczki, Lice bielsze od mleka, z czarną rzęsą powieka, Oczy błyszczą się jak dwie gwiazdeczki. Adam Mickiewicz, Trzech Budrysów Schemat budowy stopowej:

181 Rodzaje stóp anapest ( / ) Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki, Wesolutkie jak młode koteczki, Lice bielsze od mleka, z czarną rzęsą powieka, Oczy błyszczą się jak dwie gwiazdeczki. Adam Mickiewicz, Trzech Budrysów Schemat budowy stopowej: / (/) / (/) / /

182 Rodzaje stóp anapest ( / ) Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki, Wesolutkie jak młode koteczki, Lice bielsze od mleka, z czarną rzęsą powieka, Oczy błyszczą się jak dwie gwiazdeczki. Adam Mickiewicz, Trzech Budrysów Schemat budowy stopowej: / (/) / (/) / / / / /

183 Rodzaje stóp anapest ( / ) Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki, Wesolutkie jak młode koteczki, Lice bielsze od mleka, z czarną rzęsą powieka, Oczy błyszczą się jak dwie gwiazdeczki. Adam Mickiewicz, Trzech Budrysów Schemat budowy stopowej: / (/) / (/) / / / / / (/) / / (/) / /

184 Rodzaje stóp anapest ( / ) Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki, Wesolutkie jak młode koteczki, Lice bielsze od mleka, z czarną rzęsą powieka, Oczy błyszczą się jak dwie gwiazdeczki. Adam Mickiewicz, Trzech Budrysów Schemat budowy stopowej: / (/) / (/) / / / / / (/) / / (/) / / (/) / (/) /

185 Rodzaje stóp peon trzeci ( / )

186 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Peon (gr. paián = pean): /

187 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Peon (gr. paián = pean): / W języku polskim często pojawia się spontanicznie: katarynka, pod nogami, nade wszystko.

188 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Peon (gr. paián = pean): / W języku polskim często pojawia się spontanicznie: katarynka, pod nogami, nade wszystko. Ze względu na pojawianie się akcentu pobocznego ma skłonność do przekształcania się w podwójny trochej: / /

189 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Panieneczki, mieszczaneczki podlewają ogródeczki, Posypują żółtym piaskiem drobne, kręte, wąskie steczki, Paniczyki (och, okrzyki!), cynie, fuksje i gwoździki, Rezedowe wonne grządki, pieski, kotki i króliki. Jarosław Iwaszkiewicz, Ogrodniczki

190 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Panieneczki, mieszczaneczki podlewają ogródeczki, Posypują żółtym piaskiem drobne, kręte, wąskie steczki, Paniczyki (och, okrzyki!), cynie, fuksje i gwoździki, Rezedowe wonne grządki, pieski, kotki i króliki. Jarosław Iwaszkiewicz, Ogrodniczki Schemat budowy stopowej:

191 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Panieneczki, mieszczaneczki podlewają ogródeczki, Posypują żółtym piaskiem drobne, kręte, wąskie steczki, Paniczyki (och, okrzyki!), cynie, fuksje i gwoździki, Rezedowe wonne grządki, pieski, kotki i króliki. Jarosław Iwaszkiewicz, Ogrodniczki Schemat budowy stopowej: / / / /

192 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Panieneczki, mieszczaneczki podlewają ogródeczki, Posypują żółtym piaskiem drobne, kręte, wąskie steczki, Paniczyki (och, okrzyki!), cynie, fuksje i gwoździki, Rezedowe wonne grządki, pieski, kotki i króliki. Jarosław Iwaszkiewicz, Ogrodniczki Schemat budowy stopowej: / / / / / / (/) / (/) /

193 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Panieneczki, mieszczaneczki podlewają ogródeczki, Posypują żółtym piaskiem drobne, kręte, wąskie steczki, Paniczyki (och, okrzyki!), cynie, fuksje i gwoździki, Rezedowe wonne grządki, pieski, kotki i króliki. Jarosław Iwaszkiewicz, Ogrodniczki Schemat budowy stopowej: / / / / / / (/) / (/) / / / (/) / /

194 Rodzaje stóp peon trzeci ( / ) Panieneczki, mieszczaneczki podlewają ogródeczki, Posypują żółtym piaskiem drobne, kręte, wąskie steczki, Paniczyki (och, okrzyki!), cynie, fuksje i gwoździki, Rezedowe wonne grządki, pieski, kotki i króliki. Jarosław Iwaszkiewicz, Ogrodniczki Schemat budowy stopowej: / / / / / / (/) / (/) / / / (/) / / / (/) / (/) / /

195 Zestrój akcentowy Wersologia

196 Zestrój akcentowy Wersologia Zestrój akcentowy autosemantyczny ciąg sylab podporządkowany jednemu akcentowi głównemu

197 Zestrój akcentowy Zestrój akcentowy autosemantyczny ciąg sylab podporządkowany jednemu akcentowi głównemu Podział na zestroje akcentowe zwykle nie pokrywa się z podziałem na stopy.

198 Zestrój akcentowy Wersologia

199 Zestrój akcentowy Wersologia tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią

200 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej

201 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / / /

202 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / / / 8 / / / /

203 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / / / 8 / / / / Schemat budowy zestrojowej

204 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / / / 8 / / / / Schemat budowy zestrojowej 8 / / / /

205 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / / / 8 / / / / Schemat budowy zestrojowej 8 / / / / 8 / / / /

206 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / / / 8 / / / / Schemat budowy zestrojowej 8 / / / / 8 / / / /

207 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / * / / cezura 8 / / / / Schemat budowy zestrojowej 8 / / / / 8 / / / /

208 Zestrój akcentowy tańczą dziś w dancingu indra mister shean ze swoją panią Schemat budowy stopowej 8 / / * / / cezura 8 / / * / / cezura Schemat budowy zestrojowej 8 / / / / 8 / / / /

209 Cezura i diereza Wersologia

210 Cezura i diereza Wersologia Cezura (łac. caesura = odcięcie) miejsce rozcięcia stopy metrycznej przez granicę zestroju

211 Cezura i diereza Cezura (łac. caesura = odcięcie) miejsce rozcięcia stopy metrycznej przez granicę zestroju Skłonność do tok cezurowego wykazują szczególnie jamb ( / ), daktyl ( / ), anapest ( / ).

212 Cezura i diereza Cezura (łac. caesura = odcięcie) miejsce rozcięcia stopy metrycznej przez granicę zestroju Skłonność do tok cezurowego wykazują szczególnie jamb ( / ), daktyl ( / ), anapest ( / ). Diereza (gr. diaíresis = podział)

213 Cezura i diereza Cezura (łac. caesura = odcięcie) miejsce rozcięcia stopy metrycznej przez granicę zestroju Skłonność do tok cezurowego wykazują szczególnie jamb ( / ), daktyl ( / ), anapest ( / ). Diereza (gr. diaíresis = podział) Skłonność do toku dierezowego wykazują trochej ( / ), amfibrach ( / ), peon III ( / ).

214 Kataleksa i hiperkataleksa

215 Kataleksa i hiperkataleksa Płonę i krzyczę nocą bezsenną,

216 Kataleksa i hiperkataleksa Płonę i krzyczę nocą bezsenną, / / / /

217 Kataleksa i hiperkataleksa Płonę i krzyczę nocą bezsenną, / / / / Tetrapodia daktyliczna katalektyczna przed średniówką i w klazuli

218 Kataleksa i hiperkataleksa Płonę i krzyczę nocą bezsenną, / / / / Tetrapodia daktyliczna katalektyczna przed średniówką i w klazuli szybę rozbijam, krwawię się szkłem,

219 Kataleksa i hiperkataleksa Płonę i krzyczę nocą bezsenną, / / / / Tetrapodia daktyliczna katalektyczna przed średniówką i w klazuli szybę rozbijam, krwawię się szkłem, / / / /

220 Kataleksa i hiperkataleksa Płonę i krzyczę nocą bezsenną, / / / / Tetrapodia daktyliczna katalektyczna przed średniówką i w klazuli szybę rozbijam, krwawię się szkłem, / / / / Tetrapodia daktyliczna z podwójną kataleksą w klazuli

221 Kataleksa i hiperkataleksa

222 Kataleksa i hiperkataleksa Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki

223 Kataleksa i hiperkataleksa Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki / (/) / (/) / /

224 Kataleksa i hiperkataleksa Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki / (/) / (/) / / Tetrapodia anapestyczna hiperkatalektyczna przed średniówką i w klazuli

225 Kataleksa i hiperkataleksa Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki / (/) / (/) / / Tetrapodia anapestyczna hiperkatalektyczna przed średniówką i w klazuli Wesolutkie jak młode koteczki

226 Kataleksa i hiperkataleksa Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki / (/) / (/) / / Tetrapodia anapestyczna hiperkatalektyczna przed średniówką i w klazuli Wesolutkie jak młode koteczki / / /

227 Kataleksa i hiperkataleksa Bo nad wszystkich ziem branki milsze Laszki kochanki / (/) / (/) / / Tetrapodia anapestyczna hiperkatalektyczna przed średniówką i w klazuli Wesolutkie jak młode koteczki / / / Trypodia anapestyczna z hiperkataleksą w klazuli

228 Kataleksa i hiperkataleksa

229 Kataleksa i hiperkataleksa Kataleksa (gr. katáleksis = zakończenie) skrócenie ostatniej stopy (w klauzuli lub przed średniówką) o jej część słabą

230 Kataleksa i hiperkataleksa Kataleksa (gr. katáleksis = zakończenie) skrócenie ostatniej stopy (w klauzuli lub przed średniówką) o jej część słabą Podwójna kataleksa (kataleksa duża) możliwa tylko w daktylu

231 Kataleksa i hiperkataleksa Kataleksa (gr. katáleksis = zakończenie) skrócenie ostatniej stopy (w klauzuli lub przed średniówką) o jej część słabą Podwójna kataleksa (kataleksa duża) możliwa tylko w daktylu Hiperkataleksa wydłużenie ostatniej stopy (w klauzuli lub przed średniówką)

232 Heksametr polski Wersologia

233 Heksametr polski Wersologia Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu.

234 Heksametr polski Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu. Budowa stopowa

235 Heksametr polski Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu. Budowa stopowa / / / / / /

236 Heksametr polski Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu. Budowa stopowa / / / / / / / / / / / /

237 Heksametr polski Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu. Budowa stopowa / / / / / / / / / / / / / / / (/) / /

238 Heksametr polski Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu. Budowa stopowa / / / / / / / / / / / / / / / (/) / / (/) / / / / /

239 Heksametr polski Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu. Budowa stopowa / / / / / / / / / / / / / / / (/) / / (/) / / / / / (/) / / (/) / /

240 Heksametr polski Skąd Litwini wracali? - Z nocnej wracali wycieczki, Wieźli łupy bogate, w zamkach i cerkwiach zdobyte. Tłumy brańców niemieckich z powiązanymi rękami, Ze stryczkami na szyjach, biegą przy koniach zwycięzców; Poglądają ku Prusom i zalewają się łzami, Poglądają na Kowno - i polecają się Bogu. Budowa stopowa / / / / / / / / / / / / / / / (/) / / (/) / / / / / (/) / / (/) / / (/) / / (/) / /

241 Systemy wiersza polskiego wiersz toniczny

242 Systemy wiersza polskiego wiersz toniczny Lubię, gdy z tego dzbana Podlewasz kwiaty na grzędzie, Marząca lub głośno mówiąca, Jaka to rozkosz z nich będzie! Jan Kasprowicz, Księga ubogich

243 Systemy wiersza polskiego wiersz toniczny Lubię, gdy z tego dzbana Podlewasz kwiaty na grzędzie, Marząca lub głośno mówiąca, Jaka to rozkosz z nich będzie! Jan Kasprowicz, Księga ubogich Jan Kasprowicz, Księga ubogich (1916) manifest polskiego tonizmu

244 Systemy wiersza polskiego wiersz toniczny Lubię, gdy z tego dzbana Podlewasz kwiaty na grzędzie, Marząca lub głośno mówiąca, Jaka to rozkosz z nich będzie! Jan Kasprowicz, Księga ubogich Jan Kasprowicz, Księga ubogich (1916) manifest polskiego tonizmu / / /

245 Systemy wiersza polskiego wiersz toniczny Lubię, gdy z tego dzbana Podlewasz kwiaty na grzędzie, Marząca lub głośno mówiąca, Jaka to rozkosz z nich będzie! Jan Kasprowicz, Księga ubogich Jan Kasprowicz, Księga ubogich (1916) manifest polskiego tonizmu / / / / / /

246 Systemy wiersza polskiego wiersz toniczny Lubię, gdy z tego dzbana Podlewasz kwiaty na grzędzie, Marząca lub głośno mówiąca, Jaka to rozkosz z nich będzie! Jan Kasprowicz, Księga ubogich Jan Kasprowicz, Księga ubogich (1916) manifest polskiego tonizmu / / / / / / / / /

247 Systemy wiersza polskiego wiersz toniczny Lubię, gdy z tego dzbana Podlewasz kwiaty na grzędzie, Marząca lub głośno mówiąca, Jaka to rozkosz z nich będzie! Jan Kasprowicz, Księga ubogich Jan Kasprowicz, Księga ubogich (1916) manifest polskiego tonizmu / / / / / / / / / / / /