Patologie zachowań związanych z pieniędzmi

Transkrypt

1 Patologie zachowań związanych z pieniędzmi Psychologia finansowa Agata Augustyniak Marlena Bogusz Beata Antos

2 Poruszane problemy: Patologiczne zachowania: zakupoholizm, chroniczne oszczędzanie Konflikty na tle pieniędzy Poradnictwo finansowe Terapia finansowa

3 Wg Słownika Wyrazów Obcych PWN patologia to: 1) zjawiska społeczne będące zagrożeniem dla życia społecznego, jego porządku i rozwoju, np. przestępczość, alkoholizm, narkomania, 2) postawy i zachowania jednostek i grup, niezgodne z wartościami i normami danej kultury i społeczeństwa.

4 ZAKUPOHOLIZM Uzależnienie od dokonywania zakupów, przymus kupowania różnych przedmiotów/artykułów (często niepotrzebnych), niekontrolowane robienie zakupów wpływające niekorzystnie na funkcjonowanie człowieka. Kompulsywne zakupy, które są często reakcją na negatywne wydarzenia lub nieakceptowane stany emocjonalne, powodują spadek napięcia psychicznego oraz poprawę samopoczucia wkrótce po dokonaniu zakupu.

5 ZAKUPOHOLIZM objawy: Zakup może być: wynikiem silnej reakcji emocjonalnej, efektem nagłego spontanicznego impulsu, działaniem o charakterze hedonistycznym (najczęściej zakupy monotematyczne, np. ubrania, buty, książki) lub wynikiem kompulsji (w celu redukcji patologicznego napięcia i niepokoju).

6 ZAKUPOHOLIZM leczenie: Podstawową formą leczenia jest psychoterapia, a najlepsze efekty zapewnia terapia poznawczobehawioralna (CBT). Często konieczne jest skorzystanie z doradztwa finansowego i doradztwa w kwestii rozsądnego zarządzania pieniędzmi i/lub spłaty zadłużenia. Podejmowane dotychczas próby farmakoterapii nie pozwalają jeszcze na rekomendowanie do rutynowego stosowania żadnego z dotychczas badanych leków.

7 CHRONICZNE OSZCZĘDZANIE PIENIĘDZY Nadmierne oszczędzanie nie jest korzystne, w szczególności, gdy prowadzi ono w człowieku do powstania odruchu ciągłego lęku o swoje pieniądze. Nadmierne oszczędzanie może powodować w nas chciwość i niepotrzebne lęki o to by ciężko zarobione pieniądze gdzieś nie przepadły. Oszczędzanie nie jest złe, bo jest ono potrzebne, jednak gdy zaczynamy oszczędzać na wszystkim, kupujemy najtańsze produkty, usługi to istnieje niebezpieczeństwo wejścia na poziom tandetności.

8 CHRONICZNE OSZCZĘDZANIE PIENIĘDZY Moment, kiedy wymyka nam się to spod kontroli i nie panujemy nad tym ile oszczędzamy. W pogoni za posiadaniem zaczynamy odmawiać sobie coraz więcej. Początkowo rezygnujemy z przyjemności, następnie do minimum ograniczamy podstawowe wydatki konsumpcyjne, czy też zużycie energii czy wody. Należy umieć kontrolować swoje wydatki tak, aby chęć odkładania nie przełożyła się nad nasze zdrowie i życie rodzinne.

9 Konflikty na tle pieniędzy

10 Różne kultury, doświadczenia Niezaspokojone potrzeby osób Przyczyny konfliktów Odmienny sposób komunikacji Różne osobowości i samoocena Ludzie mają różne postawy wobec pieniędzy

11 Stosunek do pieniędzy biorąc pod uwagę płeć Kobiety Mężczyźni Pieniądze to kolejny element wspólnego życia Dobry temat do rozmowy Lubią sami podejmować decyzje Nie rozmawiają na ten temat z partnerką Lubią wspólnie z partnerem podejmować decyzje Tak różne podejścia doprowadzają do powstania konfliktów

12 Przykład konfliktu wynikającego z różnych płci: Jeśli mężczyzna samodzielnie podejmuje decyzje finansowe, to kobieta może poczuć się odtrącona i ignorowana.

13 Pary osób, u których występuje duże ryzyko wystąpienia konfliktów na tle pieniędzy (1/2) Ciułacz Hedonista Planuje budżet, oszczędza Spontanicznie wydaje pieniądze, nie oszczędza Planista Marzyciel Planuje każde działanie Nie ma planu działania, marzy o zamożnej przyszłości Martwiący się Ignorant Ciągle mówi o pieniądzach i martwi się o nie Nie rozmawia o pieniądzach, nie lubi się nimi zajmować

14 Pary osób, u których występuje duże ryzyko wystąpienia konfliktów na tle pieniędzy (2/2) Asceta Menedżer Uważa, że pieniądze są nieistotnym elementem życia, są inne ważniejsze rzeczy w życiu Lubi zajmować się pieniędzmi, ciągle o nich myśli i rozmawia Wspólnotowiec Separatysta Wszystkie zarobione pieniądze zbiera do wspólnego worka i tego samego oczekuje od swojego partnera Lubi mieć własne pieniądze, ukrywa ile zarabia Ryzykant Lubi hazard i ryzykowne inwestycje Unikający ryzyka Nie znosi ryzyka, bezpiecznie inwestuje

15 Konflikt wewnętrzny Polega na powtarzaniu zachowań innych ludzi, mimo tego, że nie jesteśmy przekonani czy postępujemy dobrze. Zachowania te nabywa się w dzieciństwie lub w aktualnych doświadczeniach.

16 PORADNICTWO FINANSOWE

17 PORADNICTWO FINANSOWE Obejmuje wiele rodzajów usług i bywa świadczone różnym podmiotom np.: firmom ubezpieczeniowym, instytucjom finansowym i publicznym oraz przedsiębiorstwom.

18 DORADCA FINANSOWY Jest osobą, która w obszarze usług finansowych zawodowo zajmuje się udzielaniem pomocy ludziom w osiąganiu ich celów finansowych, opartych na indywidualnej sytuacji, zasobach i zdolnościach i zawsze na pierwszym miejscu stawia korzyści swojego klienta (Stone 2000,s.1)

19 DORADCA FINANSOWY POMAGA W DECYZJACH FINANSOWYCH TAKICH JAK: Planowanie wydatków; Oszczędzanie i inwestowanie; Ubezpieczenia zdrowotne i życiowe; Zapewnienie funduszy na leczenie dla rodziców; Zapewnienie funduszy na start życiowy dla dzieci; Dbanie o emeryturę i płacenie podatków;

20 DORADCA FINANSOWY Zawód ten wymaga dużej wiedzy z zakresu ekonomii i finansów, rozwiązań prawnych i systemowych, mechanizmów inwestowania na giełdzie itp. Niezbędna jest także duża sprawność psychologiczna, na którą składają się umiejętności rozpoznawania z jakim typem klienta doradca ma do czynienia, prowadzenie rozmowy w sposób adekwatny do możliwości percepcji informacji przez klienta i jego emocjonalności oraz dostosowywania rozwiązań akceptowalnych pod względem stopnia ryzyka.

21 Terapia finansowa Terapia finansowa pomaga w rozwiązywaniu konfliktów dotyczących pieniędzy. W zależności od charakteru możemy ją podzielić na: terapię indywidualną terapię interpersonalną

22 Terapia indywidualna Skłania do uspokojenia relacji z pieniędzmi. Wywołują u nich silne emocje, a także poczucie własnej wartości w zależności od stopnia zamożności. Terapia dąży do tego, aby oddzielić poczucie własnej wartości od pieniędzy oraz obalić wiarę w to, że pieniądze dają miłość, szczęście, wolność itp.

23 Terapia interpersonalna Dąży do poprawy komunikacji partnerów w sprawie pieniędzy poprzez ćwiczenie umiejętności mówienia o planach, oczekiwaniach, a także sposobach kierowania finansami.

24 I Etap: Etapy terapii (Olivia Mellan, 1994r.) Wymiana obszarów związanych z pieniędzmi Wybór listy, którą łatwiej było stworzyć oraz dociekanie jakie mogły być tego przyczyny II Etap: Wypełnienie skali (Money Personality Quiz)

25 III Etap: Etapy terapii (Olivia Mellan, 1994r.) Pacjent wybiera zachowanie wobec pieniędzy, które jest dla niego nietypowe. Podjęcie tego zachowania raz w tygodniu. IV Etap: Rozmowy o przeszłości finansowej (np. rodzice rozmawiali o pieniądzach itp.)

26 V Etap: Etapy terapii (Olivia Mellan, 1994r.) Obalenie mitów związanych z pieniędzmi. VI Etap (terapia właściwa): Wykonywanie zadań proponowanych przez terapeutę (działania przeciwne do dotychczasowych, ich trudność i częstotliwość jest stopniowana)

27 Ciułacz: Przykłady zadań zleconych przez terapeutę raz w tygodniu wydać pieniądze impulsywnie, aby odczuć natychmiastową przyjemność raz w miesiącu wydać na siebie jakąś niewielką kwotę pieniędzy, którą normalnie dołożyłoby się do oszczędności

28 Przykłady zadań zleconych przez Hedonista: terapeutę raz w tygodniu przeznaczyć drobną kwotę na zakup czegoś co by się wcześniej uznało za nieprzydatne raz w tygodniu wydać pieniądze na siebie, co wcześniej by się uznało za samolubne

29 Przykłady zadań zleconych przez terapeutę Ignorant: raz w tygodniu np. zapisać wydatki (czego się zwykle unikało) zapłacić rachunek zaraz po otrzymaniu Menedżer: raz w tygodniu w ogóle nie zajmować się pieniędzmi wspomnieć czasy, gdy nie zajmowało się pieniędzmi.

30 Bibliografia: Grażyna Wąsowicz-Koryło Psychologia finansowa. O pieniądzach w życiu człowieka, Warszawa: Wyd. Dyfin