Opis realizowanego programu terapii w Ośrodku Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Nowym Sączu

Transkrypt

1 Opis realizowanego programu terapii w Ośrodku Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Nowym Sączu OPIS ETAPU WSTĘPNEGO TERAPII UZALEŻNIENIA: Oferta programowa dla osób uzależnionych obejmuje około 340 godzin terapii grupowej i trwa około 2 lat. Wejście do programu poprzedzają 2-3 rozmowy indywidualne z terapeutą oraz konsultacje lekarskie. W trakcie rozmowy nawiązuje się kontakt, rozpoznaje się zasadnicze problemy pacjenta, stawia diagnozę nozologiczną oraz udziela się informacji o metodach leczenia w Ośrodku. Zakładana jest historia choroby, pielęgniarka zbiera wywiad. Następnie pacjent zostaje skierowany do intensywnego programu terapii uzależnienia. W ciągu pierwszego miesiąca leczenia w Poradni lub pierwszego tygodnia leczenia w oddziale sporządza się diagnozę problemową i układa Osobisty Plan Terapii ( OPT ). Osoby, u których rozpoznano uzależnienie ( F F.19.2) ujawniające słabą wewnętrzną motywację do leczenia kierowane są do grupy wstępnej motywacyjnej. Spotkanie grupowe odbywają się 1 raz w tygodniu po 2 godziny. Cykl obejmuje 8 spotkań. Program obejmuje oddziaływania edukacyjne na temat uzależnienia oraz terapii tego zaburzenia a także pomaga budować wewnętrzną motywację do zmiany w oparciu o metody dialogu motywującego. Na tym etapie pacjent spotyka się także z terapeutą indywidualnym, który monitoruje postępy w terapii i decyduje o włączeniu pacjenta do programu podstawowego. Głównym celem spotkań indywidualnych jest wzmacnianie motywacji do leczenia i utrzymywania abstynencji. Do grupy wstępnej motywacyjnej kierowane są osoby uzależnione, które: - mają jedynie zewnętrzną motywację do terapii - przejawiają duże trudności w akceptacji własnego uzależnienia -mają mały zasób wiedzy na temat psychoterapii uzależnienia i umiejętności niezbędnych do uczestnictwa w psychoterapii grupowej ( np. umiejętność przekazywania informacji zwrotnych). Dla tych osób ukończenie grupy wstępnej i zaobserwowana przez terapeutę pozytywna zmiana w powyższych problemach pacjenta jest kryterium skierowania go do programu podstawowego ( w oddziale dziennym lub w ambulatorium) Kryteria przyjęcia pacjenta do terapii podstawowej: Zawansowanie uzależnienia Ogólny stan zdrowia pacjenta Istnienie chorób współistniejących do uzależnienia od alkoholu Warunki środowiskowe ( miejsce zamieszkania, praca zawodowa, wsparcie w środowisku) Wcześniejsze próby leczenia, w tym czy pacjent aktualnie jest w nawrocie choroby Decyzja pacjenta co do preferowanej formy terapii. Podstawowe cele pracy terapeutycznej w intensywnej fazie leczenia to: rozpoznanie własnego uzależnienia oraz szkód z nim związanych nauka radzenia sobie z głodem alkoholowym zdobycie tożsamości alkoholika praca nad uznaniem własnej bezsilności wobec alkoholu zdobycie umiejętności ważnych dla trzeźwego życia, związane z utrzymaniem abstynencji oraz współżyciem z innymi ludźmi (m in. odmawianie picia, przyjmowanie krytyki, radzenie sobie ze stresem itd.) Osiągnięcie powyższych celów terapeutycznych jest wskaźnikiem zdrowienia pacjenta i umożliwia przejście do kolejnej fazy terapii.

2 Ocena efektów leczenia po intensywnej fazie terapii: Terapeuta dokonuje oceny efektów dotychczasowego leczenia na podstawie poniższych wskaźników: Uczestnictwo w terapii ( wykonywanie zadań, umiejętność słuchania i przekazywania informacji zwrotnych, otwartość, proszenie o pomoc i liczenie się z potrzebami innych) Kontaktowanie się z własnym uzależnieniem i z samym sobą ( rozpoznawanie, nazywanie i wyrażanie uczuć, gotowość do zmiany, posiadanie wiedzy o uzależnieniu, uznanie bezsilności, realistyczna ocena siebie itd., posiadanie umiejętności potrzebnych w trzeźwym życiu) Radzenie sobie z głodem alkoholowym Zmiany wprowadzane w życie( unikanie sytuacji alkoholowych, planowanie, dbanie o potrzeby, stosunek do leczenia, poprawa stosunków w rodzinie, porządkowanie spraw życiowych itd..) Cały program terapii uzależnień można podzielić na 4 etapy: I etap: Intensywna faza terapii. Może być realizowana w ramach: oddziału dziennego - 8 tygodni po 6 godzin dziennie ( łącznie 240 godzin terapii) programu ambulatoryjnego w poradni, który obejmuje udział w: Programie podstawowym - 5 miesięcy ( 3 razy w tygodniu po 2 godziny grupa terapeutyczna, 3 raz w tygodniu po 1 godzinie grupa zadaniowa, gdzie pacjent pracuje nad OPT ) - łącznie 180 godzin terapii grupowej. Na tym etapie wszystkie grupy są otwarte. Na tym etapie leczenia pacjent spotyka się także na rozmowach indywidualnych ze swoim prowadzącym terapeutą, w celu omówienia postępów terapii bądź innych trudności osobistych, których rozwiązanie nie jest możliwe w ramach terapii grupowej. Omawiana jest również realizacja OPT. Łączna przeciętna liczba godzin terapii indywidualnej wynosi około 10 godzin na tym etapie. Dla osób zgłaszających taką potrzebę prowadzone są sesje rodzinne. II etap: Zaawansowana faza terapii Przeznaczona jest dla pacjentów, którzy ukończyli fazę intensywną (w Poradni, Oddziale Dziennym lub w ośrodku stacjonarnym ). Cały program trwa 5 miesięcy i obejmuje 60 godzin terapii grupowej. Faza ta realizowana jest na następujących grupach terapeutycznych: Jak zapobiegać nawrotom picia? - 1 raz w tygodniu po 3 godziny przez okres 3 miesięcy. Trening Asertywnych Zachowań Abstynenckich ( TAZA ) - 1 raz w tygodniu po 2 godziny przez 8 tygodni. Wszystkie grupy są otwarte. Podstawowe cele na tym etapie są następujące: Zapobieganie nawrotom choroby poprzez: naukę rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych naukę rozpoznawania ryzykownych sytuacji przygotowanie własnych sposobów zapobiegania rozwijanie sprawności zapobiegania nawrotom Zdobycie umiejętności asertywnych zachowań abstynenckich takich jak: odmawianie picia informowanie o uzależnieniu kontakt z alkoholem i osobami pijącymi

3 Na tym etapie nadal istnieje możliwość realizowania OPT na grupach zadaniowych oraz terapii indywidualnej. Zarówno na etapie intensywnej terapii jak i zaawansowanej istnieje grupa dla kobiet uzależnionych od alkoholu. Spotkania odbywają się raz w tygodniu przez 2 godziny i obejmują cykl 8 spotkań. Grupa ma charakter zamknięty Podstawowe cele tej grupy to: Zrozumienie specyfiki uzależnienia kobiet Przyjrzenie się swojemu funkcjonowaniu w roli matki, żony Obejrzeniu własnych relacji z mężczyznami Praca nad wstydem Praca nad poczuciem winy Osiągnięcie powyższych celów terapeutycznych jest wskaźnikiem zdrowienia pacjenta i umożliwia przejście do kolejnej fazy terapii. III etap: Pogłębiona faza terapii. Przeznaczona dla pacjentów po ukończeniu fazy intensywnej. Realizowana jest w Poradni. Cały program trwa 6 miesięcy łącznie obejmuje 72 godzin terapii grupowej. Wszystkie grupy są zamknięte. Faza ta realizowana jest na następujących grupach terapeutycznych: 1. Pogłębiona terapia nad psychologicznymi mechanizmami uzależnienia. Program pogłębionej pracy nad psychologicznymi mechanizmami uzależnienia jest jednym z elementów pracy własnej osoby uzależnionej w celu utrzymywania trwałej abstynencji. Przeznaczony jest dla alkoholików, którzy ukończyli zarówno podstawową jak i zaawansowaną fazę terapii i maja przynajmniej 6 miesięcy abstynencji. Obejmuje udział w grupie terapeutycznej 1 x w tygodniu po 3 godziny każda. Podstawowe cele na tym etapie są następujące: Odkrywanie schematów nałogowego funkcjonowania Zmiana tychże schematów Zmiana tendencji autodestrukcyjnych Rozwijanie umiejętności inter i intrapersonalnych Naprawiania szkód spowodowanych piciem Budowanie pozytywnej wizji własnej osoby i życia Zmiana destrukcyjnych form relacji z otoczeniem 2. Grupa rozwoju osobistego. Jest to ostatni z elementów pracy terapeutycznej zarówno osób uzależnionych jak i współuzależnionych. Praca ma charakter treningu interpersonalnego, jak i intrapsychicznego. Dąży się do zmiany jakości życia, lepszego funkcjonowania wśród innych ludzi. Pacjenci koncentrują się na swoich mocnych stronach i wartościach, a nie jak to było we wcześniejszych etapach terapii jedynie na swoich błędach i niedociągnięciach. Cel ogólny: Szeroko rozumiany rozwój osobisty.

4 IV etap: After care Przeznaczony jest dla pacjentów, którzy ukończyli całościowy program terapeutyczny. Wszystkie grupy są zamknięte. 1. Maratony terapeutyczne ( sobota, niedziela - około 16 godzin terapii ). Tematy maratonów dostosowane są do aktualnego zapotrzebowania np.: trening poprawy komunikacji praca nad poczuciem winy planowanie zmian osobistych poczucie własnej wartości DODATKOWE PROGRAMY TERAPEUTYCZNE DLA SPECYFICZNYCH GRUP PACJENTÓW 1. Dla Dorosłych Dzieci Alkoholików Alkoholizm jest chorobą " rodzinną ", która pozostawia ślady na każdej osobie z rodziny. Dzieciństwo w takiej rodzinie "wymusza " konieczność przystosowania się do tego co niszczy a czego nie można zmienić. Stąd część ludzi wychowywanych w rodzinach alkoholowych nie potrafi rozliczyć się z przeszłością, pozostają w niej nadal zamknięci. Funkcjonują w oparciu o sztywne schematy psychologiczne powstałe w dzieciństwie. Jest to syndrom DDA, z powodu którego osoby nim dotknięte nadal cierpią, mimo odejścia z rodziny alkoholowej. Jest to pułapka psychologiczna wymagająca specyficznych oddziaływań terapeutycznych. Program obejmuje udział w psychoterapii grupowej ( czas trwania około 1 roku), grupy mają charakter zamknięty i odbywają się 1 raz w tygodniu po 3 godziny. 2. Program terapeutyczny dla osób uzależnionych od hazardu ( finansowany ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych w ramach umowy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii) Wbrew powszechnej opinii przymusowy hazard dotyczy nie tylko gier w kasynie, ruletki czy pokera ale także gier liczbowych, loterii, zakładów bukmacherskich, automatów liczbowych itp. Osoby dotknięte tym zaburzeniem ryzykują utratę pracy, zaciągają pokaźne długi, kłamią czy też czasami łamią prawo, w celu uzyskania pieniędzy lub uniknięcia spłacania długów. Osoby uzależnione od hazardu doświadczają intensywnego popędu do gry, nad którym trudno im zapanować, połączony z pochłonięciem przez myśli i wyobrażenia dotyczące czynności hazardowych oraz okoliczności, które im towarzyszą. Samodzielnie trudno więc jest poradzić sobie z tym zaburzeniem. Odpowiednio opracowany program terapeutyczny pomaga radzić sobie z objawami uzależnienia i uczy jak powstrzymać się od uporczywie powtarzającego się hazardu. W ramach programu realizowane są następujące oddziaływania: realizacja programu terapeutycznego dla osób uzależnionych od hazardu ( warsztat umiejętności z elementami zajęć edukacyjno- informacyjnymi, grupa 1 x w tygodniu po 3 godziny, łącznie 24 sesje terapii grupowej ) realizacja programu zapobiegania nawrotom uzależnienia ( warsztat umiejętności z elementami zajęć edukacyjno- informacyjnymi, grupa 1 x w tygodniu po 3 godziny, łącznie 12 sesji terapii grupowej)

5 prowadzenie grupy wsparcia z elementami edukacyjno- terapeutycznymi dla osób bliskich i członków rodzin osób uzależnionych od hazardu, grupa 1 x w tygodniu po 3 godziny, łącznie12 sesji terapii grupowej) prowadzenie poradnictwa rodzinnego prowadzenie interwencji kryzysowej dla osób uzależnionych od hazardu prowadzenie krótkich interwencji wobec osób grających ryzykownie, uzależnionych od hazardu ale nie zmotywowanych do całkowitego zaprzestania grania oraz osób z innymi uzależnieniami behawioralnymi. udzielanie pomocy prawnej adresowanej do osób uzależnionych i ich rodzin prowadzenie sesji terapii rodzinnej 3. Program terapeutyczny dla osób uzależnionych od kanabinoli CANDIS Program CANDIS jest indywidualnym programem terapeutycznym, opracowanym z myślą o osobach, które chciałyby ograniczyć lub zrezygnować z używania konopi. Program obejmuje 10 sesji ( po 90 minut każda), które są realizowane w ciągu 2-3 miesięcy i mają charakter indywidualnych rozmów z terapeutą. W programie mogą uczestniczyć osoby od 16 r.ż., problemowo używające przetworów konopi. W początkowym etapie pracy terapeutycznej pracuje się metodami dialogu motywującego nad wzmocnieniem motywacji do zamiany. Następnie pracuje się nad wypracowaniem zdolności i sprawności w utrzymywaniu abstynencji poprzez uczenie strategii radzenia sobie w sytuacjach ryzyka, stwarzających niebezpieczeństwo nawrotów oraz technik pomagających wytrwać w decyzji po zaprzestaniu palenia. Ważnym elementem programu jest także trening rozwiązywania problemów. Program CANDIS jest wdrażany w Polsce przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii we współpracy z Centralnym Instytutem Zdrowia Psychicznego Uniwersytetu Heidelberga w Monachium i Uniwersytetem Technicznym w Dreźnie. W Ośrodku program realizowany jest od marca 2013r. przez certyfikowanych specjalistów terapii uzależnień, którzy odbyli dodatkowo profesjonalne szkolenie uprawniające ich do prowadzenia programu CANDIS. Terapia współuzależnienia: Współuzależnienie można określić jako sposób reagowania na silnie stresującą sytuację współżycia z alkoholikiem bądź inną osobą działającą destrukcyjnie - sposób który powoduje postępujące uwikłanie w tę sytuację. Żeby wystąpiło współuzależnienie, musi istnieć związek dwojga ludzi, w którym jest wiele powiązań natury formalnej, materialnej, społecznej i emocjonalnej, charakteryzujący się tym, że jedna osoba z racji swego uzależnienia od alkoholu wprowadza w układ destrukcję, a druga osoba do tej destrukcji się przystosowuje. Jest to relacja silna aczkolwiek nierówna, ponieważ jedna osoba ( pijąca) rozwija wiele szkodliwych dla drugiej zachowań, a druga przede wszystkim stara się sobie z tym poradzić, czyli jej funkcjonowanie w związku opiera się głównie na reagowaniu na partnera. Powstaje patologiczny układ rodzinny i takie przystosowanie do niego, które uniemożliwia znalezienie skutecznego rozwiązania. Osoba współuzależniona próbuje wprowadzić zmiany, zmierzające - jej zdaniem - do poprawy sytuacji, jednak to, co robi, i tak tę sytuację utrwala i pogarsza. Współuzależnienie przejawia się w sztywnych niekiedy pozornie logicznych, ale całkowicie nieefektywnych schematach zachowań. Program trwa 12 miesięcy. Wejście do programu poprzedzają 2-3 rozmowy wstępne. Cały program obejmuje łącznie około 100 godzin terapii grupowej. W ramach programu realizowane są następujące grupy terapeutyczne:

6 Jak sobie radzić z uzależnieniem bliskiej osoby? - 1 raz w tygodniu po 2 godziny przez 3 miesiące. Grupa ma charakter otwarty Grupa pogłębionej pracy nad współuzależnieniem - 1 raz w tygodniu po 2 godziny przez 9 miesięcy. Grupa jest zamknięta Podstawowe cele podstawowego programu to: Dostarczenie wiedzy o chorobie alkoholowej w sposób, który umożliwi: zmianę stereotypów myślenia o alkoholizmie informowanie alkoholika o jego chorobie i żądanie leczenia uwolnienie się od odpowiedzialności za jego picie rezygnację z zachowań ułatwjąjących alkoholikowi picie umożliwienie pacjentce poznanie sytuacji, w której się znajduje i zrozumienie schematów swojego postępowania w związku Podstawowe cele pogłębionego programu to: poznanie przyczyn uporczywego powtarzania przez osobę współuzależnioną destrukcyjnych zachowań i braku wobec nich dystansu Zmiana systemu przekonań tworzących i wzmacniających współuzależnienie Zmiana destrukcyjnych schematów osobowościowych Osiągnięcie powyższych celów terapeutycznych przyjmujemy za wskaźnik ukończenia przez pacjenta danego etapu terapii OFERTA PROGRAMOWA Poradnia Psychologii Zdrowia i Trzeźwości dla Dzieci i Młodzieży Poradnia przyjmuje osoby w wieku od 10 do 25 lat uzależnione bądź nadużywające alkoholu i innych substancji psychoaktywnych oraz członków ich rodzin. Drugą grupę pacjentów stanowią dzieci i młodzież ( do 18 roku życia) wychowująca się w rodzinach dysfunkcyjnych. Program terapeutyczny dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym Wychowywanie się w rodzinie, w której jedno lub obydwoje rodzice są uzależnieni od alkoholu prowadzi u dzieci do powstania szkód emocjonalnych, trudności wychowawczych bądź zaburzeń zachowania. Nawet jeżeli uzależniony członek rodziny podejmie leczenie odwykowe, to automatycznie nie znikają problemy jego dzieci. Postawy obronne, które wytworzyły się u dzieci w czasie picia ich matki lub ojca mają tendencję do utrwalania się i bez możliwości przeżyć korygujących mogą pozostawić negatywne ślady w ich życiu, nawet przez wiele lat. Program terapeutyczny obejmuje udział w psychoterapii indywidualnej i / bądź grupowej. Grupy terapeutyczne uwzględniają potrzeby rozwojowe dzieci, stąd dostosowane są do wieku dzieci: Grupa dzieci młodszych - do 12 lat Grupa dzieci w wieku gimnazjalnym od lat Grupa młodzieży - od lat Spotkania grupowe mają formę maratonów terapeutycznych realizowanych w przypadku zebrania się odpowiedniej liczby dzieci. Terapia dzieci z rodzin alkoholowych jest także prowadzona systematycznie w Ośrodku w formie psychoterapii indywidualnej. Program terapeutyczny dla młodzieży Jak dorastać w trzeźwości Program dla uzależnionych nastolatków daje realne szanse na pomoc dla ludzi, którzy eksperymentują z alkoholem lub/ i z narkotykami. Program przeznaczony jest dla młodzieży w wieku lat. Celem programu jest pomoc pijącym lub narkotyzującym się nastolatkom w rozwiązywaniu aktualnych trudności

7 bez używania alkoholu/ narkotyków. Poprzez udział w programie każdy młody człowiek będzie miał okazje przyjrzeć się sobie, zrozumieć motywy swojego postępowania oraz poznać sposoby radzenia sobie ze stresem i rozwiązywania problemów. Dla takich osób realizowany jest powyższy program zakłada on udział grupie terapeutycznej odbywającej się 2 razy w tygodniu przez 2 godziny. Ilość spotkań grupowych w programie 24 oraz 1 raz w tygodniu terapia indywidualna. Program edukacyjno - terapeutyczny dla rodziców. Troska o bezpieczeństwo dzieci i ochrona ich przed niebezpieczeństwem to jest podstawowa, oprócz miłości treść życia w rodzinie. W dobie narastających zagrożeń jest to coraz trudniejsze zadanie. Wielu rodziców żyje iluzją, że sprawy picia alkoholu bądź narkotyków nie dotyczą ich dzieci. Niektórzy wiedzą o tym, lecz czują się wobec tego faktu bezsilni. Tymczasem, to głównie od nas zależy czy problemy młodych ludzi będą narastać czy też uda się im zaradzić. Program dla rodziców obejmuje edukację na temat problemów nastolatków wynikających z okresu dojrzewania, informacje o środkach psychoaktywnych, naukę umiejętności rodzicielskich takich jak: budowanie kontaktu psychicznego z dzieckiem stawianie granic prawa i obowiązki młodzieży kontrola a nadkontrola nagrody i kary budowanie rodzinnej koalicji na rzecz abstynencji Grupa terapeutyczna odbywa się 1 raz w tygodniu i trwa 2 godziny. Prowadzi się także systematyczne poradnictwo dla rodziców o raz psychoterapię indywidualną. Wszystkie grupy mają charakter otwarty. Wejście do programu poprzedzają spotkania diagnostyczne - motywujące oraz konsultacja lekarska.