Materiały pomocnicze WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

Transkrypt

1 Materiały pomocnicze WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE poziom rozszerzony Czas pracy 180 minut Instrukcja dla zdającego 1. Proszę sprawdzić, czy arkusz zawiera 14 stron. Ewentualny brak należy zgłosić przewodniczącemu zespołu nadzorującego. 2. Proszę uważnie czytać wszystkie polecenia. 3. Odpowiedzi trzeba zapisywać czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 4. Należy pisać tylko długopisem (piórem) w kolorze niebieskim lub czarnym. Nie można używać ołówka. 5. Nie wolno używać korektora. 6. Błędne zapisy należy wyraźnie przekreślić. Nie wolno poprawiać na zapisanej już treści. Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie, który nie będzie oceniany. 7. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, które można uzyskać za jego poprawne rozwiązanie. Życzymy powodzenia!!!! Ogólna punktacja/ wpisuje egzaminator (nauczyciel sprawdzający pracę): Nr zadania Suma Maksymalna liczba punktów Uzyskana liczba punktów

2 Część I W zadaniach od 1 do 3 zaznacz jedną prawidłową odpowiedź. Zadanie 1 (1 pkt) Zasada, zgodnie z którą zadaniem konstytucji jest ograniczenie władzy instytucji państwowych, aby nie mogły naruszać praw i wolności obywateli to: a) konstytucjonalizm b) równość stron wobec prawa c) suwerenność narodu d) trójpodział władz Zadanie 2 (1 pkt) Organ, który w Polsce bada zgodność ustaw z konstytucją to: a) Najwyższa Izba Kontroli b) Sąd Najwyższy c) Trybunał Konstytucyjny d) Trybunał Stanu Zadanie 3 (1 pkt) Obecnie obowiązująca Konstytucja RP z 1997 roku została uchwalona przez: a) Sejm i Senat b) specjalnie powołaną Konstytuantę c) tylko Sejm d) Zgromadzenie Narodowe Zadanie 4 (2 pkt) Zbadaj prawdziwość poszczególnych zdań wpisując w miejsce kropek PRAWDA lub FAŁSZ. ZADANIE PRAWDA/ FAŁSZ 1. Zasada subsydiarności to inaczej zasada pomocniczości. 2. Prezydent ponosi odpowiedzialność polityczną przed Sejmem. 3. Komisje nadzwyczajne Sejmu są powoływane do wykonania konkretnych zadań. 4. W przypadku opróżnienia urzędu prezydenta funkcję głowy państwa do czasu nowych wyborów pełni Prezes Rady Ministrów. 5. W Polsce występuje system prezydencki. Zadanie 5 (2 pkt) Nazwij poszczególne organy, które występują w drodze ustawodawczej. Ma inicjatywę ustawodawczą, ale również kieruje ustawy do publikacji w Dzienniku Ustaw RP. Rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach. Ma 30 dni na wprowadzenie zmian do projektu ustawy, odrzucenie lub przyjęcie go bez zmian. Zadanie 6 (2 pkt) Przeczytaj zamieszczone poniżej fragmenty Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, a następnie w miejscu kropek wpisz pojęcia (zasady), które opisują. 2

3 Art Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 12. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. Art Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców. Art Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu. Zadanie 7 (5 pkt) Wpisz w miejsce kropek organ, który ma dany rodzaj kompetencji. 1. Przyjmuje przysięgę od nowo wybranego prezydenta. 2. Bierze udział w powoływaniu Rady Ministrów i wyraża jej wotum zaufania. 3. Zatwierdza wprowadzenie stanu wojennego lub wyjątkowego. 4. Wyraża zgodę na zarządzone przez prezydenta referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. 5. Uznaje trwałą niezdolność prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. Zadanie 8 (6 pkt) Po analizie mapy odpowiedz na pytania. 3

4 1) Podaj nazwę organizacji.. 2) Wymień państwa, które przystąpiły do organizacji: ) Wymień inne państwa położone poza Europą, które założyły zilustrowaną mapą organizację.. 4) Podaj rok, w którym Polska przystąpiły do organizacji.. Część II Zadanie 9 (4 pkt) Zapoznaj się z fragmentami raportu badań CBOS Poczucie zagrożenia przestępczością i stosunek do kary śmierci Warszawa maj 2011 oraz materiałami Zespołu Prasowego Komendy Głównej Policji a następnie wykonaj polecenie. Wykres 1 4

5 Tabela 1 Tabela 2 1) Jakie były opinie badanych na temat poczucia bezpieczeństwa w kraju w porównaniu, z tymi dotyczącymi miejsca zamieszkania 2011 r.?... Wykres 2 2) Czy Polacy obawiają się zagrożenia przestępczością? Uzasadnij swoje zdanie w oparciu o wyniki badań z

6 Informacja i statystyki ze strony internetowej Komendy Głównej Policji Przestępstwa popełnione w sieci Tabela 3 Wszystkie przestępstwa ogółem - w tym oszustwa półrocze Źródło: 3) Co wypływa na wzrost liczby przestępstw popełnionych w sieci? Wymień dwa powody... Tabela 4 Rok Udział w bójce lub pobiciu Liczba postępowań wszczętych Liczba przestępstw stwierdzonych Kradzież cudzej rzeczy* Liczba postępowań wszczętych Liczba przestępstw stwierdzonych *- w tym także kradzież samochodu 4) Jaki wniosek wynika z analizy przestępstw wskazanych w tabeli?.. Zadanie 10 (2 pkt) Zapoznaj się z fragmentami raportu badań CBOS BS/99/2010 Co jest ważne, co można, a czego nie wolno- normy i wartości w życiu Polaków Warszawa lipiec i odpowiedz na pytania. 6

7 Materiał nr 1 Materiał 2 7

8 1) Kto ma największy, a kto najmniejszy pływ na kształtowanie poglądów życiowych respondentów? Opisz zmiany, jakie zaszły w latach Odpowiedź uzasadnij w oparciu o wyniki badań po trzy wskazania w każdej kategorii. 2) Jakie wartości Polacy cenią najbardziej w życiu? Wymień cztery i podaj do każdej z nich powód. Zadanie 11 (2 pkt) Część A Zapoznaj się z materiałami zamieszczonymi poniżej i odpowiedz na pytania: Materiał nr 1) Te trzy dobra bogactwo, władza, prestiż dzielą ludzi najbardziej, są najważniejsze przy generowaniu nierówności społecznych. Ale ludzie cenią sobie jeszcze inne wartości, które są w społeczeństwie nierówno rozdzielone. Jednym z nich jest wykształcenie. 8

9 Wartość wykształcenia też wynika z podwójnych okoliczności. Po pierwsze z satysfakcji autotelicznych, jakie daje wiedza zaspokajająca typowy dla ludzi impuls ciekawości. Ale po drugie, wykształcenie ma istotną wartość instrumentalną, pomocniczą w stosunku do wszystkich trzech wartości podstawowych. Wykształcenie jest w nowoczesnym społeczeństwie jednym z najważniejszych i uznanych społecznie mechanizmów awansu majątkowego: uzyskania lepszej pracy, lepszych zarobków, wyższego standardu życiowego. Wykształcenie istotnie pomaga w uzyskaniu władzy (choć nie jest warunkiem jedynym, ani niezbędnym). W teorii przywództwa wskazuje się na jego ważną odmianę władzę eksperta (expert power). Posiadanie specjalistycznej wiedzy, pełniejszej od innych informacji, lepszej orientacji w sprawach istotnych dla zbiorowości, stanowi jedno z kryteriów przy wyłanianiu przywódców, a także istotny czynnik legitymizujący władzę uzyskaną. Pozwala zdobyć i utrzymać wpływy, manipulować podległymi władzy, prowadzić efektywną politykę. [...] Wykształcenie zwłaszcza jeśli rozumiemy je szeroko, nie tylko jako formalną edukację książkową, ale trening umiejętności praktycznych jest kluczowym warunkiem zdobycia prestiżu i sławy. Bardzo rzadko pojawiają się talenty całkowicie samorodne, genialność wrodzona. Ale nawet wtedy, aby zdobyć widoczność i uznanie społeczne za wybitne osiągnięcia, potrzebne jest na ogół mozolne kultywowanie zdolności: wiele lat uczenia się w przypadku uczonego, długie studia i jeszcze dłuższa praktyka w przypadku uznanego lekarza czy adwokata, lata terminowania w przypadku sławnego pianisty czy śpiewaka operowego, niekończący się trening wybitnego sportowca. Piotr Sztompka Socjologia Wydawnictwo Znak Kraków 2003 s.335. Materiał nr 2) Rysunek Andrzeja Mleczki 1) Z jakiego powodu bohater rysunku Mleczki, chce grać na rogu ulicy gdy dorośnie? Odpowiedz w oparciu o rozumienie wartość wykształcenia. 9

10 2) Piotr Sztompka napisał, że: wykształcenie ma istotną wartość instrumentalną w stosunku do bogactwa, władzy i prestiżu. Wymień i napisz argumenty, którymi posłużył się autor. Zadanie 12 (20 pkt) 1) Państwo wolne od przemocy. Przedstaw i omów różnorodne czynniki, które mają wpływ na poczucie bezpieczeństwa obywateli w państwie. Wypowiedź uzasadnij, między innymi w oparciu o materiały zamieszczone powyżej. 2) Czy wykształcenie jest wartością instrumentalną, czy autoteliczną dla współczesnej młodzieży? Wskaż argumenty i kontrargumenty stron sporu, a także zajmij stanowisko w sprawie. W zadaniu wykorzystaj materiały źródłowe. Wybieram temat. 10

11 11

12 12

13 13

14 Brudnopis 14

15 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZ II (50 pkt) Schemat punktowania Numer Model odpowiedzi Zasady przyznawania Punkty zadania punktów za zadanie 1 a 0-1 pkt 1 pkt 2 c 0-1 pkt 1 pkt 3 d 0-1 pkt 1 pkt 4 1. PRAWDA, 2. FAŁSZ, 3. PRAWDA, 4. FAŁSZ, 5. FAŁSZ. 5 Prezydent, Sejm, Senat. 6 7 Art. 8 ust. 1 prymat konstytucji (zasada prymatu konstytucji) Art. 12 pluralizm społeczny (zasada pluralizmu społecznego) Art. 104 ust. 1 mandat wolny Art. 105 ust. 1 immunitet materialny 1. Zgromadzenie Narodowe 2. Sejm 3. Sejm 4. Senat 5. Zgromadzenie Narodowe 8 1. NATO 0-1 pkt Grecja, Turcja; 1955 RFN, 2009 Chorwacja, Albania 3. USA, Kanada 0-1 pkt pkt 9 Pytanie 1. Trzy czwarte (75%) badanych uważa 0-1 pkt Polskę za kraj, w którym żyje się bezpiecznie, a tylko jedna piąta (22%) jest przeciwnego zdania. Zdecydowana większość badanych (88%) postrzega swoją okolicę jako bezpieczną i spokojną, natomiast co dziewiąty (11%) respondent wyraża przeciwną opinię na ten temat. Za 3 poprawne 1 pkt, za 5 poprawnych 2 pkt 2 pkt Za 2 poprawne wskazania 1 pkt, za 3 2 pkt 2 pkt Po 1 pkt za każdą poprawną odpowiedź. Po 1 pkt za każdy poprawny wpis. Max 5 pkt. Po 1 pkt za każdy poprawny wpis. Max 3 pkt. 4 pkt 5 pkt 6 pkt 8 pkt Pytanie 2. Prawie połowa ankietowanych (45%) nie odczuwa zagrożenia, niemal taka sama grupa (43%) przynajmniej zadeklarowała, że boi się umiarkowanie, niewielka grupa badanych (12%) ma duże poczucie zagrożenia przestępczością. Wynika stąd, że wśród badanych nie ma zdecydowanych obaw związanych z zagrożeniem przestępczością. Pytanie 3. Coraz większa liczba użytkowników komputerów i coraz większa liczba podmiotów sprzedających w sieci towary i usługi, niestety. Pytanie 4. Zarówno liczba przestępstw przeciwko życiu - udział w bójce lub pobiciu, jak i przestępstw 0-1pkt 0-1 pkt 0-1 pkt 15

16 przeciwko mieniu - kradzież cudzej rzeczy zmalała. 10 Zadanie 1 Zdający powinien wskazać Największe znaczenie: 1) aspekty indywidualistyczne wg 83% badanych (o 2 punkty więcej niż w 2005 roku) duży wpływ na formowanie ich poglądów miały własne przemyślenia 2) rodzice ich wpływ na kwestie światopoglądowe jako duży określa 80% ankietowanych (o 3 punkty więcej niż 2005 roku) 3) Jan Paweł II w ostatnich latach wskazania jednak nieco zmalały (o 7 punktów, do 73% w 2010 roku). Po 1 pkt za trzy wskazania. 2 pkt Zadanie 2 Zdający powinien wskazać: 1) szczęście rodzinne docenia je (tak jak w 2005 roku) 84% ankietowanych 2) zachowanie dobrego zdrowia (74% wskazań, o 5 punktów więcej niż pięć lat temu). 3) uczciwość (23%) wartość wskazań nie zmieniła się 4) spokój (20%) wartość wskazań nie zmieniła się Uczeń podaje powody zgodne z rzeczywistością. Po 1 pkt za cztery wskazania i powody 11 Część A 2 pkt Zadanie 1 W odpowiedzi zdający powinien uwzględnić rozumienie wykształcenia jako wartości instrumentalnej lub autotelicznej oraz podać przykłady. Zadanie 2 1) Wykształcenie wpływa na wartość bogactwa ponieważ ułatwia: awans majątkowy, zdobycie lepszej pracy i wyższych zarobków, wyższy standard życia. 2) Wykształcenie wpływa na wartość władzy pomaga: uzyskać władzę, legitymizuje władzę, pozwala na zdobycie i manipulowanie wpływami, wyłanianie przywódców. 3) Wykształcenie wpływa na wartość prestiżu daje sławę i poważanie wśród ludzi. 23 Temat nr 1 1.Treść pracy A) Zdający wymienia czynniki poczucia bezpieczeństwa obywateli (po dwa w każdej kategorii): a) społeczne, 0-1 pkt Za poprawną odpowiedź 1 pkt 20 pkt 20 pkt 16

17 b) osobowościowe (psychiczne), c) ekonomiczne (gospodarcze), d) polityczne. B) Zdający omawia wymienione czynniki: a) społeczne, b) osobowościowe (psychiczne), c) ekonomiczne (gospodarcze), d) polityczne. C) Zdający opatrzył swoją wypowiedź właściwie dobranymi przykładami z zamieszczonych źródeł. 2.Kompozycja pracy Przemyślana, spójna i logiczna struktura pracy: wstęp, rozwinięcie, zakończenie. Właściwe proporcje pomiędzy poszczególnymi częściami. 3.Styl i język Praca jednorodna stylistycznie, bezbłędna pod względem gramatycznym, leksykalnym, ortograficznym i interpunkcyjnym. Temat nr 2 1.Treść pracy A)Zdający charakteryzuje wartości wykształcenia, jako wartości autoteliczną i instrumentalną. B)Zadający wymienia (po dwa przykłady) wpływu wykształcenia na: a) status materialny (bogactwo), b) prestiż, c) władzę. C)Zdający omawia przykłady wpływu wykształcenia na (po dwa do każdego): a) status materialny (bogactwo), b) prestiż, c) władzę. D)Zdający przedstawia własną refleksję na temat wpływu wykształcenia na system wartości. E)Zdający opatrzył swoją wypowiedź właściwie dobranymi przykładami z zamieszczonych źródeł. 2.Kompozycja pracy Przemyślana, spójna i logiczna struktura pracy: wstęp, rozwinięcie, zakończenie. Właściwe proporcje pomiędzy poszczególnymi częściami. 3.Styl i język Praca jednorodna stylistycznie, bezbłędna pod względem gramatycznym, leksykalnym, ortograficznym i interpunkcyjnym. 0 1 pkt 0 1 pkt 20 pkt 0 1 pkt 0 1 pkt 17

18 18