Choroby układu mięśniowo szkieletowego pracowników zatrudnionych przy ręcznym przenoszeniu ciężarów. Lek. med. Marek Andrzejewski

Transkrypt

1 Choroby układu mięśniowo szkieletowego pracowników zatrudnionych przy ręcznym przenoszeniu ciężarów r Lek. med. Marek Andrzejewski

2 Ręczne prace transportowe ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. (Dz. U. Nr 26, poz. 313) 2 pkt.1 Każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: - unoszenie - podnoszenie - układanie - pchanie - ciągnięcie - przenoszenie - przesuwanie - przetaczanie lub przewożenie

3 Ręczne prace transportowe zawodowo

4 Ręczne prace transportowe poza pracą

5 Transport ręczny charakteryzuje się występowaniem zarówno obciążenia dynamicznego, jak i statycznego. Często towarzyszy mu znaczny wydatek energetyczny. Jeśli nie można go wyeliminować z procesu pracy, powinien się odbywać zgodnie z zaleceniami i normami określonymi przepisami prawa Obciążenie dynamiczne związane jest z aktywnością ruchową podczas pracy (skurcze mięśni - ruch) Obciążenie statyczne wywołane jest długotrwałym napięciem mięśni spowodowanym utrzymywaniem przez dłuższy czas ciała lub przedmiotów w tej samej pozycji, a zwłaszcza w wymuszonej pozycji ciała (napięcie mięśni pozycja ciała) Miarą obciążenia fizycznego (ciężkości pracy) jest wartość wydatkowanej energii, czyli wydatek energetyczny określający ilość energii zużytej do wykonania pracy (w kcal lub kj)

6 Wysiłek fizyczny to każdy rodzaj aktywności ruchowej, czyli wykonywanie czynności przez określone grupy mięśniowe zarówno wykonywanie ciężkich prac fizycznych (np. podczas ręcznego przemieszczania ciężarów, zamiatania), jak i obciążenia statyczne (np. długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej). Smakzdrowia blogspot.pl

7 Choroby układu mięśniowo-szkieletowego (MSD) (Musculoskeletal Disorders ) mogą mieć wpływ na: mięśnie, stawy, ścięgna, wiązadła, kości i nerwy. polki.pl Większość chorób układu mięśniowo-szkieletowego związanych z pracą rozwija się z biegiem czasu i jest spowodowane wykonywaną pracą lub środowiskiem pracy. Mogą je również powodować wypadki, np. złamania i zwichnięcia. Choroby układu mięśniowo-szkieletowego zazwyczaj dotykają: pleców, szyi, ramion i kończyn górnych, rzadziej dotyczą kończyn dolnych.

8 Czwarte europejskie badanie warunków pracy (European Working Conditions Survey (EWCS), Parent-Thirion, Fernández Macías, Hurley i Vermeylen, 2007) wykazało, że w 2005 r. niemal 46 procent polskich pracowników uskarżało się na związany z pracą ból pleców. Raport Aktywność ekonomiczna ludności Polski (GUS, 2008) wskazuje, że praca zawodowa była przyczyną bądź czynnikiem nasilającym objawy co najmniej 1,7 miliona przypadków bólu pleców w 2006 r. Parent-Thirion i in. (2007) stwierdzili, że 44 procent [polskich] pracowników uskarżało się na bóle mięśni karku, ramion i kończyn (średnia unijna: 22,8 procent). Zgodnie z raportem Aktywność ekonomiczna ludności Polski w latach niemal milion polskich pracowników uskarżało się na związane z pracą bóle mięśni karku, ramion, rąk i dłoni (GUS, 2008). cyt.zdolni do pracy? Choroby układu mięśniowo-szkieletowego a rynek pracy w Polsce 2011 fitt for work

9 Według ankietowego badania zdrowia - bóle pleców są najczęściej występującą dolegliwością zdrowotną / chorobą przewlekłą* Mężczyźni w % Kobiety w % Bóle pleców 18,5 Bóle pleców 24,4 Wysokie ciśnienie krwi 18,0 Wysokie ciśnienie krwi 23,1 Bóle szyi 8,2 Zapalenie kości i stawów 14,8 Choroba wieńcowa 7,9 Bóle szyi 14,5 Zapalenie kości i stawów 7,5 Choroba wieńcowa 11,2 *GUS Departament Badań społecznych, Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia w 2009r. Opracowanie A.Zajenkowska Kozłowska, M.Piekarzewska. Badaniem objęto 24,5 tys. gospodarstw domowych zamieszkałych w wylosowanych mieszkaniach, w których zbadano osób, mieszkających na obszarach wiejskich i miejskich całego kraju.

10 Choroby MSD związane z pracą pośrednio związane z pracą związane bez związku z pracą choroby zawodowe choroby parazawodowe ze sportem samoistne

11 Definicja choroby zawodowej Kodeks pracy Art Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych narażeniem zawodowym Art Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

12 Choroby zawodowe Pozycja19 wykazu: Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy 1) przewlekłe zapalenie ścięgna i jego pochewki 2) przewlekłe zapalenie kaletki maziowej 3) przewlekłe uszkodzenie łąkotki u osób wykonujących pracę w pozycji klęcznej lub kucznej 4) przewlekłe zapalenie okołostawowe barku 5) przewlekłe zapalenie nadkłykcia kości ramiennej Okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym 1 rok 1 rok 1 rok 1 rok 1 rok 6) zmęczeniowe złamanie kości 1 rok

13 Choroby zawodowe Pozycja 20 wykazu: Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy 1) zespół cieśni w obrębie nadgarstka 2) zespół rowka nerwu łokciowego Okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym 1 rok 1 rok 3) zespół kanału de Guyona 1 rok 4) uszkodzenie nerwu strzałkowego wspólnego u osób wykonujących pracę w pozycji kucznej 1 rok Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych Dz.U.2009 nr.105 poz.869

14 Choroby pośrednio związane z pracą Tzw.choroby parazawodowe - to choroby, w powstaniu których warunki pracy stanowią jeden z możliwych czynników ryzyka, wpływających na ujawnienie, przyśpieszenie bądź pogorszenie choroby. Do rozpoznania choroby pośrednio związanej z pracą konieczne jest udokumentowanie i wykazanie niekorzystnego wpływu warunków lub sposobu wykonywania pracy na powstanie lub przebieg choroby. Choroby te nie są określone aktami prawnymi. - zespoły przeciążeniowe kręgosłupa - choroba niedokrwienna serca - nadciśnienie tętnicze - choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy - zaburzenia nerwicowe, depresje

15 Czynniki przyczyniające się do powstania lub pogłębienia dolegliwości mięśniowo-szkieletowych Czynniki związane z wysiłkiem: - przemieszczana masa - powtarzalność czynności - pozycja ciała - kształt przedmiotu, stabilność - odległość przemieszczania Czynniki osobnicze: - płeć - wiek - predyspozycje genetyczne - sprawność fizyczna - stan psychiczny - doświadczenie, edukacja Czynniki organizacyjne: - wpływ na sposób i tempo pracy - możliwość współpracy - wyposażenie w środki pomocnicze - widoczność na trasie przemieszczania - charakter podłoża - motywacja - mikroklimat - odzież robocza

16 Czynniki wywołujące przeciążenie układu ruchu monotypia ruchów, wymuszona pozycja ciała, obciążenie statyczne i dynamiczne mięśni, nadmierny wysiłek fizyczny, ucisk lub rozciąganie elementów czynnościowych tego układu podnoszenie i przenoszenie znacznych ciężarów, powtarzające się mikrourazy. wibracja praca w zmiennym mikroklimacie

17 Czynniki mające wpływ na wielkość obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego siła wywierana w czasie wykonywania czynności czas jej trwania powtarzalność zadań czas przerw miedzy nimi rytm pracy (monotypowość) o pracy monotypowej mówimy wtedy gdy czynności powtarzają się w odstępach krótszych niż 5 minut. Przy częstotliwości powtarzania czynności większej niż 40 x /min. mięśnie nie mają możliwości odnowy swojej zdolności do skurczu.

18 Układ mięśniowo-szkieletowy

19 Budowa kręgosłupa

20 Staw kolanowy

21 Kaletka maziowa (łac. bursa synovialis) rodzaj wytworu błony maziowej, mający postać zbudowanego z tkanki łącznej worka o pęcherzykowatym kształcie, zwykle komunikującą się z jamą stawową i wytwarzającą maź stawową. Dzięki temu posiadają one gładką i wilgotną powierzchnię. kaletka

22 Mięśnie

23 Rodzaje skurczów mięśni triceps.poznan.pl Izometryczny: wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości (wynikiem nie jest ruch, ale utrzymanie części ciała w stałym położeniu) Izotoniczny : gdy zmienia się długość mięśnia przy stałym poziomie napięcia mięśniowego (wynikiem skurczu jest ruch)

24 Jak ręczne przemieszczanie ciężarów może wpływać na zdrowie pracowników? Ręczne przemieszczanie ciężarów może powodować: - skumulowane zaburzenia wynikające ze stopniowego i postępującego pogarszania się stanu układu mięśniowoszkieletowego wskutek ciągłego wykonywania czynności podnoszenia i przemieszczania ciężarów np. bóle pleców, bóle lędźwiowego odcinka kręgosłupa, bóle barku. - nagłe urazy, takie jak zranienia lub złamania, powstałe wskutek wypadku.

25 Urazy układu ruchu - stłuczenia - skręcenia - zwichnięcia - złamania - zmiażdżenia - pęknięcia - zerwania - naderwania - naciągnięcia - rozerwania pinger.pl

26 Stłuczenie jest to uszkodzenie tkanki podskórnej w z uszkodzeniem naczyń krwionośnych. Widoczny jest wówczas krwawy wylew podskórny. Uraz niekiedy może sięgać włókien i warstw głębokich mięśnia niekiedy dochodzących aż do samej kości. By doszło do stłuczenia musi zadziałać bezpośrednia siłauderzenie, upadek itp. Im mniej napięty mięsień w trakcie owego urazu tym stłuczenie jest głębsze. helgates.cba.pl

27 Skręcenia: Są spowodowane nadmiernym rozciągnięciem i rozerwaniem więzadeł. Skręcenia mogą obejmować rozerwanie nielicznych włókien, ale również całkowite rozerwanie układu więzadeł. Skutkiem skręcenia jest ból,tkliwość oraz obrzęk tkanek miękkich. pl.wikipedia.org

28 Zwichnięcia: Zwichnięciem nazywamy przemieszczenie tworzących staw kości tak, że powierzchnie stawowe nie stykają się ze sobą zwykle towarzyszy mu rozerwanie torebki i aparatu więzadłowego. Jeżeli przemieszczenie nie jest całkowite określa się je mianem podwichnięcia

29 Złamania: całkowite przerwanie ciągłości kości (gdy dochodzi do przerwania niecałkowitego mówimy o nadłamaniu). złamania dzielimy na: - złamania otwarte - są to złamania w których odłamy kostne sterczą na zewnątrz przez ranę w skórze - złamania zamknięte doktorzy24.pl

30 Zespoły przeciążeniowe powstają wskutek zaburzenia równowagi pomiędzy eksploatacją tkanek a ich regeneracją Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe są najbardziej rozpowszechnionym problemem zdrowotnym związanym z pracą w Europie. 39% pracowników z nowych państw UE skarży się na bóle kręgosłupa, a 36% na bóle mięśniowe. W krajach dawnej 15 tki proporcje te są o pkt procentowych niższe.

31 Uszkodzenia powysiłkowe Naciągnięcie- jest to uraz do którego dochodzi na skutek zadziałania siły pośredniej. Zazwyczaj ma miejsce w przypadku dźwignięcia ciężaru nieproporcjonalnego względem siły danego mięśnia. Dochodzi wówczas do silnego rozciągnięcia mięśnia. W wyniku gwałtownej siły mięsień nie jest w stanie zareagować skurczem obronnym i dochodzi do rozerwania włókien mięśniowych wraz z powstaniem tzw. krwiaka śród mięsnego Naciągnięcie może mieć miejsce bezpośrednio na brzuścu danego mięśnia ale także w miejscu przejścia mięśnia w ścięgno. Naderwanie - ciężko jest ukazać jakąś bezwzględną granicę między naciągnięciem a naderwaniem. Przyjmuje się, że naciągnięcie dotyczy niewielkiej grupy włókien mięśniowych. Naderwanie jest to z kolei uraz typu średniego, gdzie liczba włókien uszkodzonych jest znaczna. Może tutaj dojść niekiedy do całkowitego rozwłóknienia tychże włókienek, w niektórych miejscach. Rozerwanie - jest to najcięższy uraz mięśnia / ścięgna. Dochodzi do całkowitego rozwłóknienia włókien i przerwania ciągłości tkanki.

32 BOLESNY BARK Zespół samoistnego bólu i dysfunkcji barku na tle sumowania się przeciążeń i przedwczesnego zużycia struktur tkankowych dooktor.pl

33 BOLESNY BARK Przyczyny wewnętrzne zespół ciasnoty podbarkowej, uszkodzenie pierścienia rotatorów zapalenie kaletki podbarkowej niestabilność urazy tkanek miękkich i złamania zmiany zwyrodnieniowe zapalenie ścięgien zapalenie torebki stawowej guzy uszkodzenia naczyń i nerwów problemy psychologiczne

34 BOLESNY BARK Przyczyny zewnętrzne zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego zmiany krążka międzykręgowego uszkodzenie splotu ramiennego neuropatie uciskowe zespół wylotu klatki piersiowej jamistość rdzenia nowotwory płuc choroba niedokrwienna serca

35 ZESPÓŁ CIASNOTY PODBARKOWEJ I USZKODZENIE PIERŚCIENIA ROTATORÓW. Pierścień rotatorów: ścięgna czterech mięśni, których przyczepy początkowe znajdują się na łopatce, a przyczep końcowy to guzek większy i mniejszy kości ramiennej podłopatkowy podgrzebieniowy obły mniejszy nadgrzebieniowy Widok od strony bocznej stawu - ścięgna 4 mięśni opłaszczają głowę kości ramiennej przypominając stożek.

36 ZESPÓŁ CIASNOTY PODBARKOWEJ I USZKODZENIE PIERŚCIENIA ROTATORÓW. Stopień uszkodzeń 1 - stan obrzęków, wylewów krwawych i zapalenia kaletek 2 włóknienie na skutek stanu zapalnego 3 - całkowite przerwanie pierścienia rotatorów i / lub ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego 4 - zmiany kostne w wyrostku barkowym, odwapnienia, wyrośla kostne 5 - artropatia całego stawu ramiennego również ze zmianami w chrząstce

37 ZESPÓŁ CIASNOTY PODBARKOWEJ I USZKODZENIE PIERŚCIENIA ROTATORÓW. Stadium I - jest to zapalenie kaletki maziowej - bóle występują przy ustawieniach ramienia powodujących konflikt tkankowy. Stadium II - dołącza się zapalenie, które obejmuje już torebkę i ścięgna (stożek rotatorów i obwodowy odcinek stożka rotatorów oraz ścięgno głowy długiej m. dwugłowego ramienia) ból pojawia się przy wykonywaniu zwykłych czynności dnia codziennego. Stadium III - zostają uszkodzone stożek rotatorów i/lub ścięgno głowy długiej m. dwugłowego ramienia. Do bólu dołącza się utrata siły lub wypadnięcie funkcji ww. mięśni. Nierzadko dochodzi do paradoksalnego ustąpienia bólu!

38 ZESPÓŁ CIASNOTY PODBARKOWEJ I USZKODZENIE PIERŚCIENIA ROTATORÓW. Obraz kliniczny w wywiadzie: ból przy ruchu odwodzenia lub zginania, często ból samoistny ograniczenie lub brak czynnego odwodzenia lub zginania wiek powyżej 40 lat wykonywanie pracy ponad głową wychudzenie mięśni obręczy barkowej ból często w nocy, przy spaniu na chorym barku

39 Określenie sprawności rotatorów przez dotykanie kciukiem wyrostków kolczystych kręgosłupa

40 ZESPÓŁ CIASNOTY PODBARKOWEJ I USZKODZENIE PIERŚCIENIA ROTATORÓW. Leczenie nieoperacyjne farmakologiczne fizykoterapia kinezyterapia- ograniczenie wysiłku fizycznego, odwodzenie i zginanie do 60 st., ćwiczenia wzmacniające mięśnie obręczy barkowej i zwiększające zakres ruchu profilaktyka operacyjne brak poprawy po 6-9 miesiącach nasilanie się dolegliwości w ciągu kilku tygodni mimo leczenia zachowawczego całkowite zerwanie pierścienia rotatorów.

41 BARK ZAMROŻONY Ograniczenie ruchów barku spowodowane przykurczem struktur tworzących staw wtórny- pourazowy pierwotny- idiopatyczny Częstym powodem może być przedłużające się unieruchomienie z powodu innych przyczyn np. urazy, niedowłady, unieruchomienie po zabiegach operacyjnych, długotrwałe unieruchomienie barku np. po złamaniu przedramienia i założeniu opatrunku gipsowego. Ale i choroby układowe, cukrzyca, choroby neurologiczne, reumatologiczne.

42 ZERWANIE ŚCIĘGNA MIĘŚNIA DWUGŁOWEGO - GŁOWY DŁUGIEJ ścięgno zwykle bywa zmienione zapalnie lub zwyrodnieniowo i nagły ruch z dużym obciążeniem może doprowadzić do samoistnego zerwania Objawy krótkotrwały, silny ból związany z nagłym ruchem pod dużym obciążeniem zmniejszenie lub ustąpienie dolegliwości po kilku tygodniach osłabienie siły mięśniowej m. dwugłowego wybrzuszenie w połowie ramienia dotyczy zwykle mężczyzn po 40 r. życia orthomedyk.pl

43 ZESPÓŁ GÓRNEGO OTWORU KLATKI PIERSIOWEJ- ZESPÓŁ WYLOTU KLATKI PIERSIOWEJ Thoracic outlet syndrome (TOS) Zespołem uciskowym górnego otworu klatki piersiowej określa się patologiczne objawy neurologiczne i naczyniowe (tętnicze i żylne), występujące w obrębie kończyn górnych, a wywołane uciskiem na splot ramienny, tętnicę podobojczykową i pachową oraz żyłę podobojczykową w obszarze górnego otworu klatki piersiowej. Ucisk ten dotyczy zwykle wszystkich elementów pęczka naczyniowo-nerwowego W obrazie klinicznym najczęściej obserwuje się objawy wynikające z ucisku na nerwy, następnie tętnice, a do rzadkości należą objawy kompresji żylnej

44 Zespół górnego otworu klatki piersiowej (TOS) spowodowany jest nieprawidłowymi stosunkami anatomicznymi w obrębie górnego otworu klatki piersiowej. Splot ramienny biegnie przez trzy cieśnie anatomiczne: szczelinę mięśni pochyłych, przestrzeń między pierwszym żebrem i obojczykiem oraz przestrzeń pod mięśniem piersiowym mniejszym Wyróżnia się więc kilka wariantów TOS w zależności od miejsca i przyczyny ucisku - zespół żebra szyjnego - zespół mięsni pochyłych - zespół żebrowo obojczykowy - zespół mięśnia piersiowego mniejszego

45 ZESPÓŁ GÓRNEGO OTWORU KLATKI PIERSIOWEJ - ZESPÓŁ WYLOTU KLATKI PIERSIOWEJ Objawy bóle i parestezje promieniujące od szyi do barku, przedramienia lub ręki bóle nocne, podczas pracy, przy podnoszeniu ciężaru szybka męczliwość mięśni k. górnej zaburzenia koordynacji brak możliwości wykonywania pracy z rękami ponad głową

46 Objawy neurologiczne Najczęściej dochodzi do ucisku nerwów wychodzących ze splotu barkowego. Przyjęcie określonej pozycji skręcenie głowy do boku czy uniesienie ramienia wyzwala lub potęguje objawy. Pojawić się mogą także inne objawy neurologiczne ból barku, osłabienie siły mięśni całej kończyny górnej, a także zaburzenia czucia na skórze oraz drętwienie palców. Niepracujące mięsnie powoli ulegają zanikowi, toteż obwód chorej kończyny ulega zmniejszeniu, staje się ona szczuplejsza i wątlejsza. Objawy niedokrwienne Objawy wynikające z niedokrwienia kończyny górnej poprzez ucisk na tętnicę podobojczykową stanowią drugą grupę najczęstszych symptomów. Kiedy krew nie dociera do mięśni i skóry ręki, staje się ona chłodna, a po wykonaniu większych ruchów zaczyna boleć. Objawy znacznie przybierają na sile, kiedy chory uniesie rękę lub odwróci głowę w chorą stronę. Ponadto tętno na tętnicach kończyny jest słabe lub niewyczuwalne, a różnica ciśnień zmierzonych na zdrowym i chorym ramieniu jest znaczna. Objawy z zastoju krwi Najrzadziej występują objawy związane z zablokowaniem odpływu krwi z ręki poprzez ucisk na żyłę podobojczykową. Pojawia się wówczas obrzęk całej kończyny górnej, który najczęściej występuje o poranku. Może także dojść do niebezpiecznego wykrzepienia się krwi w żyle.

47 Zespoły bólowe kręgosłupa najczęściej dotyczą odcinka lędźwio-krzyżowego, rzadziej szyjnego, wyjątkowo piersiowego Czynniki mające wpływ na występowanie bólów kręgosłupa to: - ciężka praca fizyczna - podnoszenie i przenoszenie ciężarów - wymuszone statyczne pozycje ciała - praca w pozycjach ze skręceniem tułowia - praca w pochyleniu - praca w narażeniu na wibrację. Czynniki pozazawodowe - wiek - płeć - masa ciała - sytuacja społeczno ekonomiczna - kondycja psychofizyczna

48 Najczęściej bóle kręgosłupa są związane z: - przeciążeniem lub uszkodzeniem mięśni i więzadeł - wadami postawy - procesami zapalnymi w obrębie stawów kręgosłupa lub krążków międzykręgowych - przepukliną krążka międzykręgowego ( wypadnięcie dysku, dyskopatia) - zmianami zwyrodnieniowymi związanymi z fizjologicznymi procesami starzenia w obrębie krążków, stawów kręgosłupa i wrodzonymi wadami kręgosłupa - chorobami organów wewnętrznych. 75% pracowników transportu lądowego podnosi ciężary w codziennej pracy 27% pracowników przemysłu metalowego Bardzo częste u pracowników służby zdrowia IMP Łódź 2011

49 przeciążenia kręgosłupa mikrourazy i ich kumulacja zmiany zwyrodnieniowe i degeneracyjne osłabienie struktur (mięśnie, więzadła, krążki stawowe) czynnik zewnętrzny nadwyrężenie, naderwanie, zerwanie, pęknięcie, wypadnięcie

50 Choroba krążka międzykręgowego - dyskopatia Jest to choroba mechaniczna uszkodzenie krążka międzykręgowego (dysku). Przeważnie występuje w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (70%), rzadziej w szyjnym i sporadycznie w piersiowym. Występujące zwykle u osób w wieku rż. Szczególnie często (około 90% populacji) występuje w krajach wysokorozwiniętych. U około 1/3 z nich występuje rwa kulszowa, która jest bólem kręgosłupa lędźwiowego promieniującym do kończyn dolnych. Inne nazwy: mechaniczne uszkodzenie dysku, przepuklina dysku.

51 Mechanizm powstania Do uszkodzenia dysku dochodzi zwykle w wyniku niewielkiego urazu, którym przeważnie jest nagłe zgięcie, podniesienie ciężaru lub długotrwałe siedzenie. W związku z urazem dochodzi do przerwania pierścienia włóknistego.w powstałą szczelinę wnika jądro miażdżyste. Ten etap nazywamy uszkodzeniem wewnątrzdyskowym. Następnie dochodzi do uwypuklenia uszkodzonego pierścienia włóknistego powstaje przepuklina dysku. Jeżeli proces uszkodzenia nie zostanie zahamowany, fragment jądra miażdżystego zostaje wypchnięty do kanału kręgowego i powstaje sekwestr. Uwypuklony dysk lub sekwestr w odcinku lędźwiowym mogą uciskać worek oponowy i/lub korzenie nerwowe. fridamedical.pl

52 Objawy dyskopatii w odcinku lędźwiowo - krzyżowym - Lokalny ból pleców nad uszkodzonym odcinkiem kręgosłupa wszystkie 3 stadia uszkodzenia dysku - Ból udzielony ból kręgosłupa z rozlanym bólem pośladka i uda wszystkie 3 stadia uszkodzenia dysku - Ból promieniujący, korzeniowy, rwa kulszowa ból promieniujący do kończyny (pośladek, udo podudzie i stopa) zgodny z topografią danego korzenia nerwowego (np. L4, L5 lub S1) z, lub bez bólu kręgosłupa wskazuje na obecność ucisku korzenia, powstaje tylko w przypadku istnienia przepukliny lub sekwestru Częstym objawem ucisku lub uszkodzenia korzenia nerwowego są parestezje (drętwienie, pieczenie, zaburzenia czucia) oraz osłabienie siły mięśni.

53 Leczenie Część pacjentów odczuwa samoistną poprawę, jednak problemem są nawroty dolegliwości. - leczenie rehabilitacyjnie stosując ćwiczenia kinezyterapię - leki przeciwbólowe - leki sterydowe - leki zmniejszające napięcie mięśniowe - leki wspomagające regenerację korzeni nerwowych. Jednak w pewnych przypadkach leczenie nieoperacyjne zawodzi. Wtedy chorego operujemy. Wskazania do leczenia operacyjnego choroby dyskowej; 1.Ból trwający ponad 3-6 miesięcy mimo prawidłowo prowadzonego leczenia nieoperacyjnego. 2.Występowanie ubytkowych objawów neurologicznych: parestezje, osłabienie czucia, osłabienie siły mięśni. 3.Nagłe wystąpienie zespołu ogona końskiego.

54 Rwa kulszowa (łac.ischias) zespół objawów związanych z uciskiem na nerwy rdzeniowe L4,L5 lub S1 tworzące nerw kulszowy lub na przebiegu samego nerwu kulszowego rwakulszowa-poznan.pl Objawy nagły ból okolicy lędźwiowej promieniujący do pośladka, tylnej powierzchni uda lub do łydki lub stopy. Drętwienie, zaburzenia czucia, osłabienie siły mięśniowej.

55 Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa lędźwiowego - spondyloartroza Jest to choroba degeneracyjna wszystkich struktur kręgosłupa. Zajęte są stawy, dyski i otaczające je struktury. Związana z wiekiem lub przeciążeniami kręgosłupa. Uszkodzenie stawów i dysków kręgosłupa lędźwiowego prowadzi do zwężenia kanału kręgowego i otworów międzykręgowych, powstawania niestabilności i deformacji kręgosłupa.

56 Leczenie Przeważnie wystarczające jest leczenie nieoperacyjne polegające na stosowaniu kinezyterapii (ćwiczeń rehabilitacyjnych), fizykoterapii (zabiegów np. krioterapia, TENS, jonoforeza), leków przeciwbólowych i niesterydowych przeciwzapalnych (NLPZ), stosowaniu sznurówek ortopedycznych itp. Leczenie operacyjne Leczeni operacyjne podejmuje się gdy leczenie zachowawcze jest nieskuteczne. Celem operacji jest uwolnienie pacjenta od bólu i umożliwienie mu normalnego, codziennego funkcjonowania. Ogólne założenia zabiegu operacyjnego opierają się na odbarczeniu uciśniętych struktur nerwowych oraz ustabilizowaniu zajętych procesem artrozy segmentów.

57 Profilaktyka MATERIAŁY CIOP

58 Podnoszenie i obniżanie ciężarów w tempie 30 szt. na godz. Health and Safety Executive Dodatkowo wartości podane na rysunku należy zmniejszyć o 10%, jeśli przy podnoszeniu ciężkich przedmiotów należy się obracać w bok o 45º a o 20% przy obrocie o 90º i odpowiednio przy zwiększaniu ilości podnoszonych przedmiotów na godzinę o 30% gdy 1-2 x na min; o 50% gdy 5-8 x na min; o 80% gdy ponad 12 x na min.

59 materiały PIP

60 Koszty MSD Koszty bezpośrednie obejmujące koszty medyczne takie jak koszty profilaktyki, diagnostyki, leczenia, rehabilitacji i opieki długoterminowej oraz bieżące wydatki medyczne i prywatne. Wśród nich często rozróżnia się koszty medyczne występujące w sektorze ochrony zdrowia oraz koszty pozamedyczne pojawiające się w innych sektorach (Lundkvist, Kastäng i Kobelt, 2008); Koszty pośrednie, do których należą gorsze wyniki w pracy spowodowane ograniczoną zdolnością do wykonywania poszczególnych czynności zawodowych: zmniejszona produktywność, utracone zarobki, utracone szanse rozwoju członków rodziny, utracone zarobki członków rodziny oraz niższe wpływy z podatków; Koszty o charakterze niematerialnym obejmujące psychospołeczne obciążenia wynikające z obniżenia standardu życia, w tym stres związany z wykonywaną pracą, napięcia i cierpienie psychiczne o podłożu ekonomicznym lub związane z sytuacją rodzinną (WHO, 2003). cyt.zdolni do pracy? Choroby układu mięśniowo-szkieletowego a rynek pracy w Polsce 2011 fitt for work

61 Wydatki na świadczenia związane z niezdolnością do pracy poniesione w 2012 r. według wybranych, niektórych grup chorobowych będących przyczyną niezdolności do pracy i płci świadczeniobiorców ( dane stat.zus ) Grupy chorobowe kwota wypłat razem mężczyźni kobiety w tys.zł w % w tys.zł w % w tys.zł w % Zaburzenia psychiczne ,5 16, ,9 15, ,6 17,7 Choroby układu krążenia ,1 15, ,8 21, ,3 7,1 Choroby ukł.mięśniowego kostno-stawowego i tkanki łącznej ,2 12, ,8 13, ,4 11,7 Ciąża i połóg ,2 10, ,2 24,1 Choroby ukł.nerwowego ¹ ,5 9, ,8 10, ,7 8,3 Choroby ukł.oddechow ,0 7, ,7 6, ,3 7,8 Nowotwory ,4 5, ,5 4, ,9 5,5 ogółem , , ,8 100 ¹ obejmuje choroby centralnego i obwodowego układu nerwowego

62 Podobnie jak w wielu innych krajach, również w Polsce panuje niska świadomość co do zakresu i skutków MSD, ale zgromadzone dane wskazują na to, że w najbliższych latach wzrośnie odsetek populacji w wieku produkcyjnym dotkniętej tymi schorzeniami. Wydaje się jednak, że brakuje spójnej analizy i wspólnych działań rządu, klinicystów i pracodawców, koncentrujących się na postrzeganiu pacjentów z MSD z perspektywy ich aktywności zawodowej. Odpowiednie rozwiązania ustawowe oraz partnerska współpraca wszystkich zainteresowanych stron stanowią pierwsze kroki na drodze do obniżenia kosztów społecznych MSD. cyt: raport Zdolni do pracy? Choroby układu mięśniowo-szkieletowego a rynek pracy w Polsce 2011 Ksenia Zheltoukhova, Stephen Beaven, Anna Reich

63 samouzdrawianie.pl