Wykaz literatury do wykładu z liturgiki na temat ROKU LITURGICZNEGO. Roku II studiów teologicznych (grupy: nauczycielska, ogólna, pastoralna)

Transkrypt

1

2 Wykaz literatury do wykładu z liturgiki na temat ROKU LITURGICZNEGO Roku II studiów teologicznych (grupy: nauczycielska, ogólna, pastoralna) PODRĘCZNIKI: B Nadolski, Liturgika, t 2: Liturgia i czas, Poznań 1991 AJ Znak, Rok liturgiczny, Wrocław 1991 T Sinka, Zarys liturgiki, Kraków 1994 M Kunzler, Liturgia Kościoła ( Podręczniki teologii katolickiej 10), przekł i oprac L Balter, Poznań 1999, s A Bergamini, Chrystus świętem Kościoła Rok liturgiczny Historia, celebracja, teologia, duchowość, duszpasterstwo, Kraków 2003 DOKUMENTY: Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994 (na temat roku liturgicznego) Jan Paweł II, List apostolski Dies Domini (31 maja 1998) LITERATURA: K Bukowski, Nowy kalendarz liturgiczny, Ruch Biblijny i Liturgiczny 22 (1969), W Danielski, Reforma roku liturgicznego i nowy kalendarz, Collectanea Theologica 40 (1970/1), s F Małaczyński, Reforma roku kościelnego i kalendarza, Ruch Biblijny i Liturgiczny 23 (1970), s 1-3 W Dziedziech, Dwa spojrzenia na rok kościelny, Collectanea Theologica 49 (1979/2), s J Sroka, Obecność Maryi w odnowionym roku liturgicznym, w: Mszał księgą życia chrześcijańskiego, red B Nadolski, Poznań 1989, s A Grzelak, Wigilia Paschalna sercem roku liturgicznego, w: Liturgia źródłem i szczytem Kościoła, red J Stefański, Gniezno 1993, s J Stefański, Rok liturgiczny - rytmem życia duchowego, w: Liturgia źródłem i szczytem Kościoła, red J Stefański, Gniezno 1993, s A Jankowski, Rok liturgiczny w świetle Biblii, Kraków 1993 S Czerwik, Misterium Adwentu i Narodzenia Pańskiego na tle prefacji, Liturgia Sacra 3-4 (1996), s 5-21 B Nadolski, Pochwała święta, Poznań 1997 JJ Janicki, Pascha Chrystusa - centralna uroczystość roku liturgicznego, Collectanea Theologica 69 (1999/4), s M Sodi, Rok liturgiczny i słowo Boże Tematy orędzia okresów: Bożego Narodzenia i Wielkanocy, w: Lądzkie sympozja liturgiczne, red A Durak, Kraków 2000, s A Żądło, Eucharystia sercem jubileuszu i duchowego życia Kościoła Homo Dei 70,4 (2000), s 58-69

3 A Żądło, Eucharystia źródłem męczeństwa, Liturgia sacra 6,1 (2000), s A Żądło, Jubileuszowy wymiar niedzielnego świętowania, Liturgia sacra 6,2 (2000), s T Syczewski, Pastoralny wymiar roku liturgicznego, Warszawskie Studia teologiczne 15 (2002), s JJ Janicki, Rok liturgiczny w Itinerarium Egerii, w: Ante Deum stantes, red S Koperek, Kraków 2002, s J Nowak, Adwent czasem permanentnej paruzji w Kościele, Collectanea Theologica 72 (2002/4), s Brzeziński Daniel, Teologiczny sens roku liturgicznego, Teologia i człowiek 4 (2004), s W Niedźwiecki, "Niedziela" Bibliografia selektywna, Anamnesis 10 (2004/4), s A Matyszewski, Rok liturgiczny w świetle "Itinerarium Egeriae" (cz 1), Anamnesis 10 (2004/1), s A Matyszewski, Rok liturgiczny w świetle "Itinerarium Egeriae" (cz 2), Anamnesis 10 (2004/2), s A Żądło, Eucharystia, niedziela i sakrament pokuty w dzisiejszej Europie, Kieleckie Studia Teologiczne 3 (2004), s A Żądło, Boże Narodzenie a pobożność ludowa, w: Pobożność ludowa w życiu liturgicznoreligijnym i w kulturze ( Z Dziejów Kultury Chrześcijańskiej na Śląsku 31), red R Pierskała, T Smoleńska, Opole 2004, s A Żądło, Maryja idealnym obrazem Kościoła Refleksja nad teologicznym bogactwem kolekt przewidzianych w Mszale Rzymskim na Adwent, w: Matka Pana w katechezie, red A Klich, Kraków 2006, s A Żądło, Teologiczne treści kultu Maryjnego sprawowanego w uroczystości i święta dedykowane Matce Bożej, Studia Piekarskie 2 (2006), s A Żądło, Czas uroczystości i świąt, w: Leksykon pedagogiki religii, red C Rogowski, Wyd Verbinum, Warszawa 2007, s A Żądło, Pokutny charakter Wielkiego Postu, Przegląd Homiletyczny 12 (2008), s J Nowak, Rok liturgiczny ikoną ontyczności Kościoła, w: Introibo ad altare Dei, red S Szczepaniec, Kraków 2008, s S Ropiak, Misterium Paschalne w perspektywie "Teologii roku kościelnego", w: Introibo ad altare Dei, red S Szczepaniec, Kraków 2008, s

4 V Okres Adwentu 39 Okres Adwentu ma podwójny charakter Jest okresem przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego, przez którą wspominamy pierwsze przyjście Syna Bożego do ludzi Równocześnie jest okresem, w którym przez wspomnienie pierwszego przyjścia Chrystusa kieruje się dusze ku oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów Z obu tych względów Adwent jest okresem pobożnego i radosnego oczekiwania 40 Okres Adwentu zaczyna się od I Nieszporów niedzieli, która wypada 30 listopada lub jest najbliższa tego dnia i kończy się przed I Nieszporami Narodzenia Pańskiego 41 Niedziele tego okresu nazywają się pierwsza, druga, trzecia i czwarta Adwentu 42 Dni powszednie od dnia 17 do dnia 24 grudnia włącznie są przeznaczone na bezpośrednie przygotowanie do uroczystości Narodzenia Pańskiego VI Okres Zwykły 43 Oprócz okresów mających własny charakter zostają trzydzieści trzy lub trzydzieści cztery tygodnie w ciągu cyklu rocznego, w które nie obchodzi się żadnej szczegółowej tajemnicy Chrystusa, lecz wspomina się misterium Chrystusa w jego pełni, zwłaszcza w niedziele Ten czas nazywa się Okresem Zwykłym 44 Okres Zwykły zaczyna się w poniedziałek, który następuje po niedzieli wypadającej po dniu 6 stycznia i trwa do wtorku przed Wielkim Postem, i powtórnie zaczyna się w poniedziałek po niedzieli Zesłania Ducha Świętego i kończy się przed I Nieszporami 1 niedzieli Adwentu Zgodnie z tym porządkiem na niedziele i dni powszednie tego okresu używa się formularzy, które znajdują się w Mszale i w Liturgii godzin VII Dni modlitw błagalnych i dni kwartalne 45 W dni modlitw błagalnych i dni kwartalne Kościół modli się do Boga w różnych potrzebach ludzi, zwłaszcza o dobre urodzaje i o błogosławieństwo w pracy, i publicznie składa Bogu dzięki 46 Aby dni modlitw błagalnych i dni kwartalne zostały dostosowane do potrzeb różnych krajów i ludów, Konferencje Episkopatu muszą wyznaczyć termin oraz sposób ich obchodzenia Kompetentna władza, biorąc pod uwagę potrzeby miejscowe, powinna ustalić, czy obchód ma trwać jeden dzień czy dłużej oraz jak często ma się powtarzać w ciągu roku 47 Na poszczególne dni należy wybrać spośród Mszy w różnych potrzebach formularz mszalny najbardziej odpowiadający intencjom modlitw ROZDZIAŁ II - KALENDARZ KALENDARZ I OBCHODY, KTÓRE NALEŻY DO NIEGO WPISAĆ 48 Rozkład obchodów w roku liturgicznym reguluje kalendarz Kalendarz ogólny jest ustanowiony na użytek całego obrządku rzymskiego, kalendarze własne dotyczą Kościoła miejscowego lub rodziny zakonnej 49 Do kalendarza ogólnego wpisuje się cały cykl obchodów: obchody misterium zbawienia w okresach roku liturgicznego; obchody tych świętych, których znaczenie jest powszechne i dlatego wszyscy mają ich obowiązkowo czcić; obchody innych świętych, którzy wskazują na powszechność i ciągłość świętości w ludzie Bożym Kalendarze własne zawierają obchody o zasięgu bardziej ograniczonym, w odpowiedni sposób organicznie wkomponowane w cykl ogólny Poszczególne Kościoły i rodziny zakonne powinny czcić świętych, którzy są z nimi w specjalny sposób związani Kalendarze sporządzone przez kompetentną władzę powinny być zatwierdzone przez Stolicę Świętą 50 Przy układaniu kalendarzy własnych należy zwrócić uwagę na następujący zasady: a) Cykl okresów roku liturgicznego, uroczystości i świąt, w których w ciągu roku liturgicznego rozwija się i czci misterium Odkupienia, należy zachować nienaruszony i wysunąć na pierwsze miejsce przed obchodami własnymi b) Obchody własne należy organicznie powiązać z obchodami powszechnymi zachowując porządek i

5 pierwszeństwo wskazane dla poszczególnych dni w Tabeli dni liturgicznych Aby nadmiernie nie przeciążać kalendarzy własnych, dla poszczególnych świętych należy wyznaczyć tylko jeden dzień w roku Tam gdzie przemawiają za tym względy duszpasterskie, można zachować drugi obchód w formie wspomnienia dowolnego w dzień przeniesienia albo znalezienia relikwii świętych patronów albo założycieli Kościołów lub rodzin zakonnych c) Obchody przyznane nie powinny powtarzać innych obchodów uwzględnionych już w cyklu tajemnic zbawienia i nie powinny być zbyt liczne 51 Chociaż wypada, aby każda diecezja miała własny kalendarz oraz własne Oficja i Msze, nic nie stoi na przeszkodzie, aby całe prowincje, regiony, kraje, a nawet jeszcze większe terytoria miały wspólny kalendarz i dodatki do ksiąg liturgicznych, przygotowane wspólnym wysiłkiem przez zainteresowanych Tę zasadę można zachować także przy redagowaniu kalendarza zakonnego dla wielu prowincji na obszarze tego samego państwa 52 Kalendarz własny sporządza się wpisując do kalendarza ogólnego uroczystości, święta i wspomnienia własne, a mianowicie: a) Do kalendarza diecezji należy wpisać obchody patronów i poświęcenia kościoła katedralnego, a oprócz tego świętych i błogosławionych, których łączą z diecezją specjalne związki, np pochodzenie, dłuższy pobyt lub śmierć na terenie diecezji b) Do kalendarza zakonnego należy wpisać obchody tytułu, założyciela, patrona, a oprócz tego świętych i błogosławionych, którzy byli członkami rodziny zakonnej albo byli z nią związani c) Do kalendarza poszczególnych kościołów należy wpisać, oprócz obchodów diecezji lub rodziny zakonnej, obchody własne danego kościoła, które wyliczone są w Tabeli dni liturgicznych oraz obchody świętych, których ciała spoczywają w tym kościele Członkowie rodzin zakonnych razem ze wspólnotą Kościoła miejscowego obchodzą poświęcenie kościoła katedralnego i głównych patronów miejscowości i większego terytorium, na którym przebywają 53 Jeżeli jakaś diecezja lub rodzina zakonna ma wielu świętych i błogosławionych, należy się wystrzegać nadmiernego przeciążania kalendarza całej diecezji lub instytutu zakonnego Dlatego: a) Można wprowadzić wspólny obchód wszystkich świętych i błogosławionych diecezji lub rodziny zakonnej, albo pewnej ich grupy b) Osobny obchód wyznacza się w kalendarzu tylko tym świętym lub błogosławionym, którzy mają szczególne znaczenie dla całej diecezji lub rodziny zakonnej c) Innym świętym i błogosławionym oddaje się kult liturgiczny tylko w tych miejscach, z którymi są ściślej związani, albo tam, gdzie spoczywa ich ciało 54 Obchody własne należy wpisać do kalendarza jako wspomnienia obowiązkowe lub dowolne, jeżeli Tabela dni liturgicznych nie przewiduje dla niektórych z nich innego stopnia i jeżeli nie istnieją szczególne racje historyczne lub duszpasterskie Niektóre obchody mogą w pewnych miejscach mieć wyższy stopień niż w całej diecezji lub rodzinie zakonnej 55 Obchody liturgiczne wpisane do kalendarza własnego mają zachować wszyscy zobowiązani do tego kalendarza Bez aprobaty Stolicy Apostolskiej nie wolno ich usuwać z kalendarza lub zmieniać stopnia

6 Nowy rok liturgiczny? Ks dr Wojciech Przeczewski Adwent - pierwszą odsłoną tajemnic roku liturgicznego Początek roku zawsze zmusza nas do spojrzenia w przeszłość - ale i jeszcze intensywniej - w przyszłość Rodzą się pytania: co wniesie nowy rok, co nam da, co zabierze, czy będzie dla nas szczęśliwy, czy tragiczny, spokojny, czy pełen burz i niepokojów? Dla każdego chrześcijanina jest jeszcze gama innych pytań: jakie miejsce w nadchodzącym roku w moim życiu zajmie Bóg, co mam robić, aby być jeszcze lepszym, aby swoimi czynami, myślami dać Bogu wyraz mojej miłości? Może zdziwi to niektórych, a część młodych czytelników zacznie wręcz kiwać wątpiąco głowami i pytać: jak to możliwe - wtedy, kiedy wszyscy się bawią, tańczą, śpiewają, hulają - jak to możliwe, żeby w naszych umysłach rodziły się wtedy tak poważne pytania, problemy związane z moim stosunkiem do Boga A tymczasem jest taki Nowy Rok - jedyny i niepowtarzalny, który wręcz z samego założenia prowokuje nas do głębszej refleksji Z pewnością domyśla się wielu z Was, że nie chodzi tu o rok kalendarzowy - chociaż znam wielu młodych ludzi, którzy Nowy Rok witają modlitwą, refleksją; którzy czas radości sylwestrowej nocy spędzają na wspólnej adoracji, na też radosnej - choć inaczej wyglądającej - rozmowie z Panem Ale, przyznaję, są to rzeczywiście wyjątki Większość - przypuszczam - nie o tych sprawach wtedy myśli To samo, ale inaczej Nowy rok kościelny, liturgiczny rozpoczyna się dokładnie od pierwszej niedzieli Adwentu, a kończy na sobocie 34 tygodnia zwykłego Po drodze mamy w nim okazję przeżyć okres Bożego Narodzenia, czas Wielkiego Postu i Wielkanocy i najdłużej trwający, równie obfity w przeżycia - okres zwykły Już na pierwszy rzut oka widać, że choć rok kalendarzowy ma tyle samo dni i tygodni, co rok liturgiczny - to różnią się wieloma elementami (początek roku liturgicznego przypada na koniec listopada i początek grudnia) Podstawową różnicą jest jakby zupełnie inna filozofia: rok liturgiczny ma na celu głosić chwałę Bożą i uświęcać wiernych Stąd też cała historia zbawienia, przekazana nam na kartach Biblii, wtłoczona zostaje w ramy jednego roku, byśmy mogli stopniowo odsłaniać całe Misterium Chrystusa: oczekiwanie, zwiastowanie, nadejście, działalność, śmierć, powrót, nowe życie Co więcej: na kontemplację tych Bożych tajemnic mamy nie jeden rok, ale tyle lat, ile Pan Bóg da nam żyć Bo każdy rok jest okazją, byśmy na te wydarzenia spojrzeli inaczej, nieco dojrzalej Co roku jesteśmy w jakimś sensie inni - inaczej przeżywamy Adwent czy Boże Narodzenie, mając lat 5, 18, 35 czy 80 Nasz udział w roku liturgicznym porównuje się czasem do spirali: kręcimy się w kółko - ale każdy dzień jest na innym miejscu tego koła Cała chrześcijańska mądrość polega na tym, by ten ruch w koło postępował ciągle w górę - jak w spirali, to znaczy: by przeżycia roku liturgicznego z roku na rok były coraz głębsze, bardziej zrozumiałe, wnoszące w nasze życie kolejne, nowe wartości duchowe, dające nam szansę weryfikowania naszego postępowania Odsłona pierwsza - Adwent Już na samym początku Adwentu słyszymy słowa Chrystusa: "Czuwajcie, bo nie wiecie, kiedy pan domu nadejdzie" Jest to pierwsza prawda: musimy być nieustannie przygotowani na przyjście Pana Bo Adwent - to czynne, aktywne przygotowanie się na radość Bożego Narodzenia

7 W ciągu tego czasu radosnego oczekiwania na przyjście Zbawiciela nie raz w liturgii mszalnej usłyszymy słowo: "czuwajcie" Niejednokrotnie spojrzy na nas surowo św Jan Chrzciciel i przypomni głosem wołającego na pustyni o potrzebie naprawy życia i przemiany Dlaczego? Czyżby Bóg bał się, że prześpimy to wielkie wydarzenie? Czy nawoływania: miejcie się na baczności, czuwajcie, uważajcie, prostujcie drogę Panu nie są swego rodzaju zgrzytem w naszej radości oczekiwania? Pozornie tak, ale kiedy się bliżej temu przyjrzymy, dostrzeżemy, że każde wielkie wydarzenie musi być poprzedzone solidnym przygotowaniem Weźmy chociażby dla przykładu matkę oczekującą dziecka Kiedy się o tym dowiaduje, wszystkie jej myśli, cała jej uwaga kieruje się w stronę dziecka Jest gotowa dla niego wyrzec się, przynajmniej do chwili urodzenia: alkoholu, nikotyny, tych pokarmów, które by mogły dziecku zaszkodzić Zabiega o to, by miało ono gotową wyprawkę, by wtedy, gdy się narodzi,miało wszystko, co potrzebne I chociaż jest jej coraz trudniej, chociaż dochodzą coraz to nowe dolegliwości, bóle, to jednak nie narzeka, ale cieszy się, gotowa znieść wszystko, byleby usłyszeć radosne kwilenie swojego dziecka Podobna postawa powinna wytworzyć się i u nas, którzy przeżywamy czas przygotowania się na przyjęcie do naszych serc narodzonego Chrystusa, a w dalszej perspektywie do przygotowania się na powtórne przyjście Chrystusa, na Sąd Ostateczny Radość i wyrzeczenia Tak jak u przyszłej matki, tak i u nas, swoje miejsce musi znaleźć chrześcijańska radość, ale także umiejętność wyrzeczenia Stąd też Kościół nie bez podstawy jeszcze do niedawna uczył: w czasach zakazanych, a więc i w Adwencie, zabaw hucznych nie urządzać Dlatego zbieramy się codziennie na Mszy roratniej, odmawiamy sobie różnych przyjemności, by w ten sposób dać wyraz swojej gotowości Na pewno każdy z nas pamięta, kiedy będąc dzieckiem, nie jadł słodyczy, kiedy przynosił na roraty zapisywane na kartkach dobre uczynki Potem stwierdziliśmy, że już jesteśmy dorośli, że już nas te formy nie obowiązują Może słusznie, ale problem nie polegał na zarzuceniu tych praktyk, ile na obraniu innej, bardziej dojrzałej formy Rozważmy, najmilsi tę sprawę i pomyślmy, jak najlepiej przygotujemy się do spotkania z Chrystusem Ale już na początku adwentowego przygotowania musimy zdać sobie sprawę, że całe to przygotowanie jest tylko początkiem, wstępem do tego, co po nim nastąpi, bo jaki miałoby sens oczekiwanie przez matkę na zrodzenie się dziecka, skoro po jego urodzeniu, zupełnie by ją ono nie zainteresowało, nie poczuwałaby się do obowiązku troszczenia się o nie, wychowywania, karmienia, ubierania? To przecież dla niego, a nie dla siebie przeżywała wszystkie te trudy przygotowania Na cóż byłyby nasze adwentowe dni przygotowania na przyjście Chrystusa, skoro byśmy o nim mieli potem zapomnieć? Po co nasz trud, nasze wyrzeczenia, kiedy w niczym nasza miłość do Boga i ludzi nie uległaby polepszeniu, nasza wiara w Boga nie stałaby się bardziej dojrzała? Jeśli nasze pragnienie przygotowania się na przyjście Pana będzie odpowiednio silne, wtedy Bóg z pewnością, obdarzywszy nas swoimi łaskami, przyjdzie do nas, by z nami pozostać aż do czasów, kiedy będziemy mogli widzieć się z Nim twarzą w twarz, kiedy będziemy mogli trwać w wiecznej radości "Tak więc czuwajcie, bo nie wiecie, kiedy przyjdzie ten czas"

8 Zmiany od I Niedzieli Adwentu Katolików w Polsce obowiązuje post w Środę Popielcową i Wielki Piątek Nie mają natomiast takiego obowiązku w Wigilię Bożego Narodzenia, choć nadal - ze względu na tradycję - są zachęcani do jego zachowania Zmiany w dyscyplinie postnej wprowadził przed 20 laty Kodeks Prawa Kanonicznego a przed kilku laty ponownie potwierdziły to uchwały II Synodu Plenarnego w Polsce - wyjaśnia bp Stefan Cichy, przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów W przerwie obrad Komisji bp Cichy odnosząc się do doniesień "Życia Warszawy" nt złagodzenia przepisów postnych stwierdził krótko, że "to już dawno zostało zmienione" przez obowiązujący od 1983 roku w Kościele Kodeks Prawa Kanonicznego Wyjaśnił też, że: "jak ktoś nie zachowa postu w Wigilię to nie ma grzechu" Przewodniczący Komisji ds Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów przypomniał, że podczas 324 Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski biskupi przyjęli list pasterski nt przykazań kościelnych, który zawiera min wykładnię kościelnego nauczania nt obowiązków katolików i dyscypliny postnej Będzie on czytany w kościołach całej Polski 30 listopada - w I niedzielę Adwentu Biskupi wzywają w nim wiernych do przestrzegania dni i okresów pokuty: piątków oraz Wielkiego Postu Przypominają, że katolików w Polsce obowiązuje wstrzemięźliwość od spożywania mięsa we wszystkie piątki całego roku, chyba że w danym dniu przypada jakaś uroczystość Post obowiązuje w Środę Popielcową i Wielki Piątek ale biskupi zachęcają także do zachowania tradycyjnej wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych w wigilię Bożego Narodzenia Powstrzymanie się od pokarmów mięsnych obowiązuje katolików, którzy ukończyli 14 rok życia Post (możliwość spożycia jednego posiłku do syta w ciągu dnia), obowiązuje katolików pomiędzy 18 a 60 rokiem życia Ponadto, we wszystkie piątki i w czasie Wielkiego Postu - aby uszanować czas pokuty - katolicy nie powinni uczestniczyć w zabawach Obradująca dziś w Warszawie Komisja ds Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów zajęła się min przygotowaniem dla Episkopatu Polski instrukcji o stałych akolitach II Synod Plenarny w Polsce zdecydował, że posługę tę mogą pełnić odpowiednio przygotowani mężczyźni świeccy, którzy ukończyli przynajmniej 25 lat życia - Dotychczas - nadzwyczajnymi szafarzami Eucharystii mogli być - i to tylko na rok - za zgodą biskupa - mężczyźni co najmniej 35-letni Wkrótce, po odpowiednim przygotowaniu, Komunię świętą mogliby rozdzielać wiernym już 25-latkowie Stali akolici mogliby pełnić tę posługę dłużej niż tylko przez rok - wyjaśnia bp Cichy

9 Kościelne dni i okresy pokuty Aktualna dyscyplina Odczytany w I niedzielę Adwentu w naszych kościołach List Episkopatu Polski na temat przykazań kościelnych, w ostatniej części zawiera omówienie zagadnienia dotyczącego dyscypliny pokutnej obowiązującej w polskim Kościele Dodajmy na samym wstępie, że zasadniczo tekst ten jest niczym innym jak przypomnieniem obowiązujących kodeksowych przepisów prawnych w tej materii i nie stanowi prawie żadnego novum Spróbujmy więc w wielkim skrócie przypomnieć prawne zasady dotyczące tegoż zagadnienia 1 Obowiązek pokuty Kodeks prawa kanonicznego z 1983 r, w kan 1249 podaje niejako syntezę nauki Kościoła o chrześcijańskim duchu pokuty Na wstępie stwierdza, że pokuta jest Bożym prawem obowiązującym wszystkich wiernych i ta prawda właśnie stanowi zasadę fundamentalną całej dyscypliny Tak więc przepisy kościelne są tylko środkami służącymi do bliższego określenia przykazania Bożego, które to domaga się norm prawnych, zwłaszcza w relacji do dni pokuty i sposobu ich praktykowania Normy te są więc tylko określeniem pewnego minimum tego obowiązku 2 Czas pokuty Już sama zmiana nazwy z dnia postu na dzień pokuty wskazuje na cel i charakter tych dni, bowiem nie mogą być one sprowadzone do postu, ponieważ może on być zastąpiony lub uzupełniony także innymi formami pokuty Kodeks określa zarówno dni pokuty i okres pokuty Do dni pokuty zalicza się poszczególne piątki roku i Środę Popielcową Tracą one swój charakter, mocą samego prawa, tylko wtedy jeśli w danym dniu przypada uroczystość w całym Kościele lub w diecezji czy tez w parafii (np święto patronalne) Zaś do okresów pokuty zalicza się tylko jeden okres liturgiczny, a mianowicie Wielki Post 3 Formy pokuty A) Powszechna forma, którą stanowi post kościelny to post jakościowy, czyli wstrzemięźliwość i post ścisły zawierający zarówno wstrzemięźliwość jak i post ilościowy Według dyspozycji kodeksowych, post jakościowy, czyli wstrzemięźliwość od spożywania pokarmów mięsnych należy zachować we wszystkie piątki całego roku, poza przypadającymi w nich uroczystościami Taka jest więc powszechnie przyjęta forma w całym Kościele, jednak Konferencje Episkopatu danego kraju, mogą post jakościowy zastąpić jakąś inną formą pokuty albo też zamienić jego przedmiot, którym mogą być inne pokarmy uwzględniając przy tym lokalne zwyczaje, sposób odżywiania się, warunki życia itp W Polsce, Biskupi postanowili, aby zachować tradycyjną formę pokuty jaką jest wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych we wszystkie piątki roku liturgicznego Do jej zachowania są zobowiązani wierni, którzy ukończyli 14 rok życia W Liście Episkopatu została również poczyniona zachęta, aby zgodnie ze zwyczajem polskim, uświęconym starą tradycją, zachowywać abstynencję od spożywania pokarmów mięsnych w Wigilię Bożego Narodzenia W tym miejscu, słusznym będzie przypomnieć, że zwyczaj prawny, a o takim można tutaj mówić, jest niejednokrotnie silniejszym prawem niż to pisane i powinno takim pozostać w polskim Kościele Post ścisły (jakościowy - nie spożywanie pokarmów mięsnych i ilościowy - jeden posiłek do syta) obowiązuje wiernych tylko w Środę Popielcową i Wielki Piątek, są to bowiem najważniejsze dni pokuty w roku liturgicznym, ściśle związane z obchodami pamiątki męki i śmierci Chrystusa Post ilościowy podejmują wierni, którzy ukończyli 18 rok życia aż do rozpoczęcia 60 lat B) Inne formy Kodeks dopuszcza również oprócz powszechnej formy pokuty, ściśle partykularną określoną przez Konferencję Episkopatu Biskupi przypomnieli pryncypium, iż charakter pokutny jaki mają wszystkie piątki w roku i Wielki Post domagają się od wiernych obowiązkowego powstrzymania się od zabaw Przywołanie przez Episkopat zabaw jako form zaprzeczających religijnemu duchowi pokuty nie oznacza, że dawne zakazy np błogosławienia małżeństw w dni pokuty czy w okresie pokutnym albo też jakieś inne zwyczajowe ograniczenia pokutne nie należy już pielęgnować Podkreślenie w Liście Episkopatu, iż katolik winien zachować charakter pokutny piątku wynika zapewne z nurtującego problemu jakim jest wśród wierzących notoryczne uczestnictwo w tego rodzaju imprezach 4 Dyspensowanie lub zamiana Kodeks prawa kanonicznego wyraźnie stwierdza, że biskupi jak również proboszcz może, dla słusznej przyczyny, udzielić w poszczególnych wypadkach dyspensy od obowiązku zachowania dnia pokuty albo dokonać zamiany tego obowiązku na inne uczynki pobożne Tak więc zarówno niemożliwość zachowania wstrzemięźliwości w piątek czy też w konkretnej sytuacji uczestnictwo grupy wiernych w piątek np w balu maturalnym, domaga się od katolika zwrócenia się do własnego proboszcza lub proboszcza miejsca gdzie zabawa się odbywa i uzyskania dyspensy od dnia pokutnego lub zamiany tegoż obowiązku na jakieś inne praktyki wyznaczone przez niego Taka dyspensa lub zamiana może być udzielona tylko wtedy gdy istnieje słuszna przyczyna, zaś skierowana jest do poszczególnych proszących osób czy też do grupy uczestników obejmując również wszystkich gości, co może proboszcz uczynić na prośbę proszących jednym aktem Ks Dariusz Smolnik

10 Czas upragniony ks Waldemar Babicz Oto teraz czas upragniony, oto teraz dzień zbawienia Te słowa św Pawła, które liturgia odnosi do Wielkiego Postu, usłyszy wkrótce znaczna część osób wierzących, gdyż zabrzmią one we wszystkich kościołach w Środę Popielcową, która należy do tych wyjątkowych dni w roku, kiedy to szczególnie tłumnie nawiedzamy nasze świątynie, choć formalnie nie ma obowiązku uczestniczenia tego dnia w Eucharystii Czy jednak nie będziemy zbytnio skoncentrowani na obrzędzie sypania popiołem, by słowa te jakże wymowne dotarły głębiej do naszej świadomości i bardziej pozytywnie nastawiły nas do tego wyjątkowego okresu, jakim dla Kościoła jest czas Wielkiego Postu? Na ogół bowiem rozpoczynamy go z pewnym smutkiem, świadomi z jednej strony zakończonego czasu karnawałowych uciech, a z drugiej obowiązku podjęcia w ich miejsce mniejszych czy większych umartwień Liturgiczne spojrzenie na Wielki Post jako czas upragniony, a więc szczególnie cenny i wartościowy, może zatem pomóc nam przezwyciężyć już na samym początku ów naturalny lęk, a nawet w pewnym sensie niechęć do tego okresu i wejść weń z zapałem i nastawieniem pozytywnym Stanie się tak wówczas, gdy spróbujemy skoncentrować się na celu tego czasu, a jest nim, według pięknego określenia dokumentów Kościoła: wejście na świętą górę Paschy Przy takim spojrzeniu na Wielki Post proponowane przez Kościół na ten czas umartwienia i wyrzeczenia jawić się muszą jako oczywiste środki, które trzeba podjąć, jeśli naprawdę chce się osiągnąć wskazany cel A że cel jest szczególnie wzniosły, to i środki muszą być odpowiednio poważne i wymagające Według kościelnej tradycji streszczamy je zazwyczaj w trzech postawach: postu, jałmużny i modlitwy Przypomina nam je czytany również w Popielec Mateuszowy fragment Ewangelii, w którym Pan Jezus nie tylko wymienia owe czyny, ale przede wszystkim wskazuje na ich właściwą realizację Warto więc nieco głębiej zastanowić się nad nimi, by podjęte w duchu ewangelicznym mogły wydać oczekiwany owoc naszego autentycznego nawrócenia Post jako podstawowa praktyka pokutna powinien wypływać z nawrócenia serca oraz z autentycznej świadomości zła grzechu i jego następstw, także społecznych Jest to więc szeroko rozumiana rezygnacja z różnych dóbr, zwłaszcza związanych z rozrywką W Wielkim Poście więc nie uczestniczymy w zabawach, rzadziej chodzimy do kina, jesteśmy bardziej wstrzemięźliwi w korzystaniu z telewizji, itp Tak rozumiany post jest jak najbardziej godny polecenia, ale od pewnego czasu można zaobserwować w Kościele tendencję do zastępowania tymi formami umartwienia postu w jego najbardziej podstawowym wymiarze, jakim jest ograniczenie, a nawet niekiedy rezygnacja z jedzenia Tymczasem w duchowości chrześcijańskiej postu związanego właśnie z jedzeniem nie może zastąpić żadna inna forma umartwienia Dzięki niemu, poprzez temperowanie najbardziej fundamentalnej i życiowej potrzeby człowieka, jaką jest zaspokojenie głodu, uczymy się rozpoznawać i panować nad różnymi naszymi apetytami Wzorem dla naszego postu jest przecież czterdziestodniowy post Jezusa, o którym każdego roku przypomina nam Ewangelia pierwszej niedzieli Wielkiego Postu Najbardziej jednoznaczna jest tu relacja św Łukasza, który pisze wprost, że Jezus nic w owe dni nie jadł, a po ich upływie poczuł głód Pan Jezus też uzasadnia ową starożytną praktykę poprzez odpowiedź na pierwszą pokusę szatana: Nie samym chlebem żyje człowiek Według starożytnej maksymy,człowiek jest tym, czym się żywi i dlatego chrześcijanin musi nieustannie przypominać sobie, kim jest i zwłaszcza w Wielkim Poście pamiętać, że jego najważniejszym pokarmem są Słowo Boże i Chleb eucharystyczny

11 Jałmużna z kolei jest według duchowości chrześcijańskiej naturalnym owocem postu i to w dwojakim znaczeniu Najpierw owocem duchowym, gdyż jest ona efektem mojego doświadczenia postu jako dotkliwego braku, na który narażeni są na co dzień ludzie biedni Poszcząc zatem, otrzymujemy szansę dosłownego współ-czucia z ubogimi, a więc doświadczenia tego, co oni przeżywają codziennie To z kolei powinno wyzwolić w nas pragnienie i gotowość przychodzenia im z konkretną pomocą Jałmużna jest także materialnym owocem naszego postu, gdyż chodzi w nim między innymi o to, ażeby to, z czego w tym czasie rezygnujemy, odłożyć i przeznaczyć właśnie dla potrzebujących Na ten wymiar jałmużny wskazuje sama liturgia, która przewiduje we Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek procesję z darami dla ubogich, zebranymi zwłaszcza w czasie wielkopostnym jako owoce pokuty Ale liturgia wskazuje także na inny jeszcze, może najbardziej zaskakujący i zapoznany zarazem aspekt jałmużny, gdy w soboty Wielkiego Postu każe odmawiać w jutrzni następujące responsorium: Jałmużna uwalnia od śmierci Ona oczyszcza z każdego grzechu Woda gasi płonący ogień, a grzechy gładzi jałmużna Czyż nie przypomina o tym wielokrotnie Jan Paweł II, który, dopominając się przy różnych okazjach, z troską o najuboższych zwraca uwagę, że w przypadku jałmużny obdarowanych jest zawsze dwóch: ubogi i darczyńca? Kolejnym wreszcie i chyba najważniejszym chrześcijańskim czynem Wielkiego Postu jest modlitwa, ale przeżywana w najwłaściwszym tego słowa znaczeniu, tzn jako dialog Boga z człowiekiem, w którym ważniejszym rozmówcą jest ten Pierwszy Trzeba tu wrócić do Jezusowego uzasadnienia postu, tym razem jednak w rozszerzonej wersji Ewangelii Mateuszowej: Nie samym chlebem żyje człowiek, lecz każdym słowem, które pochodzi z ust Bożych Dokumenty Kościoła z wielkim naciskiem podkreślają rolę Słowa Bożego w przeżywaniu Wielkiego Postu Warto przytoczyć choćby jeden punkt najbardziej aktualnego dokumentu na ten temat: Duszpasterze niech częściej i szerzej wykładają słowo Boże w homiliach głoszonych w dni powszednie, w czasie nabożeństw biblijnych i pokutnych () Wierni niech często uczestniczą we Mszy św w dni powszednie; jeśli zaś nie mogą tego uczynić, niech będą zapraszani do czytania tekstów mszalnych w rodzinie lub prywatnie Chodzi więc o to, by nasza modlitwa karmiła się i wypływała ze słuchania względnie czytania Pisma Świętego A jeśli Wielki Post przeżywać będziemy z wiarą pod kierunkiem Boga, to istotnie będzie to upragniony i błogosławiony czas, który owocować będzie w całym naszym życiu I spełni się wówczas wołanie Kościoła zawarte w jednym z hymnów tego okresu z Liturgii Godzin: Oto teraz czas właściwy, Dany nam przez dobroć Boga, Aby poprzez umartwienie Świat uleczyć ze słabości Już się zbliża dzień zbawienia, Chrystusowym blaskiem świeci, A skażone grzechem serca Post nakłania do przemiany Boże, niechaj wyrzeczenia Wzmocnią ducha oraz ciało, Byśmy mogli pragnąć szczerze Przyjścia dnia wieczystej Paschy Miłosierny Boże w Trójcy, Niech Cię wielbi wszechświat cały, My zaś odrodzeni łaską Nowym hymnem Cię sławimy Amen

12 KALENDARZ LITURGICZNY DIECEZJI POLSKICH STAN NA 30 LISTOPADA 2003R Od czasu zatwierdzenia przez Kongregację ds Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów nowego Kalendarza diecezji polskich (zob "Anamnesis" 4 (1998/99) nr 19, s11nn) zostało wprowadzonych szereg zmian tak do kalendarza ogólnego, jak i do Kalendarza diecezji polskich Publikowany niżej tekst uwzględnia zmiany wprowadzone do dnia 30 listopada 2003 r WYBIERZ MIESIĄC: STYCZEŃ LUTY MARZEC KWIECIEŃ MAJ CZERWIEC LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ STYCZEŃ Oktawa Narodzenia Pańskiego UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI 1 W diecezji zamojsko-lubaczowskiej: ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI, MATKI ODKUPICIELA, głównej patronki diecezji Świętych Bazylego Wielkiego i Grzegorza z Nazjanzu, biskupów i doktorów 2 Kościoła Wsp obowiązkowe 3 Najświętszego Imienia Jezus Wsp dowolne 4 5 6

13 6 OBJAWIENIE PAŃSKIE 7 Św Rajmunda z Penyafort, prezbitera Wsp dowolne 8 9 W diecezji drohiczyńskiej: 10 ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Drohiczynie Św Hilarego, biskupa i doktora Kościoła Wsp dowolne Św Antoniego, opata Wsp obowiązkowe W diecezji warmińskiej: 18 Bł Reginy Protmann, dziewicy Wsp dowolne Św Józefa Sebastiana Pelczara, biskupa Wsp dowolne W diecezji rzeszowskiej: Św JÓZEFA SEBASTIANA PELCZARA, BISKUPA, głównego patrona 19 diecezji W archidiecezji krakowskiej i przemyskiej: Św Józefa Sebastiana Pelczara, biskupa Wsp obowiązkowe Św Fabiana, papieża i męczennika Wsp dowolne 20 Św Sebastiana, męczennika Wsp dowolne 21 Św Agnieszki, dziewicy i męczennicy Wsp obowiązkowe Św Wincentego, diakona i męczennika Wsp dowolne 22 Św Wincentego Pallottiego, prezbitera Wsp dowolne Bł Wincentego Lewoniuka i 12 Towarzyszy, męczenników Wsp dowolne 23 W diecezji siedleckiej: Wsp obowiązkowe Bł Wincentego Lewoniuka i Towarzyszy, męczenników z Pratulina 24 Św Franciszka Salezego, biskupa i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe 25 NAWRÓCENIE ŚW PAWŁA, APOSTOŁA 26 Świętych biskupów Tymoteusza i Tytusa Wsp obowiązkowe 27 Bł Jerzego Matulewicza, biskupa Wsp obowiązkowe 28 Św Tomasza z Akwinu, prezbitera i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe Bł Bolesławy Marii Lament, dziewicy Wsp dowolne Św Anieli Merici, dziewicy Wsp dowolne 29 W archidiecezji białostockiej: Wsp obowiązkowe Bł Bolesławy Marii Lament, dziewicy Św Jana Bosko, prezbitera Wsp obowiązkowe Niedziela po 6 stycznia: CHRZEST PAŃSKI LUTY W archidiecezji gnieźnieńskiej: 1 ROCZNICA POŚWIĘCENIA BAZYLIKI PRYMASOWSKIEJ w Gnieźnie 2 OFIAROWANIE PAŃSKIE Św Błażeja, biskupa i męczennika Wsp dowolne 3 Św Oskara, biskupa Wsp dowolne 4

14 5 Św Agaty, dziewicy i męczennicy Wsp obowiązkowe 6 Św Pawła Miki i Towarzyszy, Męczenników Wsp obowiązkowe 7 Św Hieronima Emilianiego Wsp dowolne 8 Św Józefiny Bakhity, dziewicy Wsp dowolne 9 10 Św Scholastyki, dziewicy Wsp obowiązkowe 11 Najśw Maryi Panny z Lourdes Wsp dowolne ŚWIĘTYCH CYRYLA, MNICHA, I METODEGO, BISKUPA, patronów 14 Europy Świętych Siedmiu Założycieli Zakonu Serwitów Najśw Maryi Panny Wsp dowolne Św Piotra Damiana, biskupa i doktora Kościoła Wsp dowolne 22 KATEDRY ŚWIĘTEGO PIOTRA, APOSTOŁA Św Polikarpa, biskupa i męczennika Wsp obowiązkowe 23 W diecezji toruńskiej: Wsp obowiązkowe Bł Stefana Wincentego Frelichowskiego, prezbitera i męczennika W diecezji toruńskiej: 24 Św Polikarpa, biskupa i męczennika Wsp obowiązkowe MARZEC ŚW KAZIMIERZA, KRÓLEWICZA W archidiecezji białostockiej i diecezjach drohiczyńskiej, łomżyńskiej i 4 radomskiej: ŚW KAZIMIERZA, KRÓLEWICZA, głównego patrona prowincji i diecezji W archidiecezji krakowskiej: ŚW KAZIMIERZA, KRÓLEWICZA, patrona archidiecezji Świętych męczennic Perpetuy i Felicyty Wsp obowiązkowe Św Jana Bożego, zakonnika Wsp dowolne 8 W diecezji pelplińskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA BAZYLIKI KATEDRALNEJ w Pelplinie 9 Św Franciszki Rzymianki, zakonnicy Wsp dowolne 10

15 11 W diecezji polowej: 12 ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Warszawie W archidiecezjach krakowskiej i warszawskiej oraz diecezji warszawskopraskiej: 15 Wsp obowiązkowe Św Klemensa Marii Hofbauera, prezbitera Św Patryka, biskupa Wsp dowolne 18 Św Cyryla Jerozolimskiego, biskupa i doktora Kościoła Wsp dowolne ŚW JÓZEFA, OBLUBIEŃCA NAJŚW MARYI PANNY W archidiecezji łódzkiej i diecezji włocławskiej: ŚW JÓZEFA, OBLUBIEŃCA NAJŚW MARYI PANNY, 19 głównego patrona archidiecezji i diecezji W diecezji kaliskiej i legnickiej: ŚW JÓZEFA, OBLUBIEŃCA NAJŚW MARYI PANNY, OPIEKUNA ZBAWICIELA, głównego patrona diecezji Św Turybiusza z Mongrovejo, biskupa Wsp dowolne ZWIASTOWANIE PAŃSKIE W archidiecezji przemyskiej: 26 Św Dobrego Łotra Wsp dowolne KWIECIEŃ 1 2 Św Franciszka z Pauli, pustelnika Wsp dowolne 3 4 Św Izydora, biskupa i doktora Kościoła Wsp dowolne 5 Św Wincentego Ferreriusza, prezbitera Wsp dowolne Św Jana Chrzciciela de la Salle, prezbitera Wsp obowiązkowe Św Marcina I, papieża i męczennika Wsp dowolne 14 15

16 Św Anzelma, biskupa i doktora Kościoła Wsp dowolne 22 ŚW WOJCIECHA, BISKUPA I MĘCZENNIKA, głównego patrona Polski, 23 archidiecezji gnieźnieńskiej, gdańskiej i warmińskiej oraz diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej i elbląskiej Św Fidelisa z Sigmaringen, prezbitera i męczennika Wsp dowolne Św Jerzego, męczennika Wsp dowolne 24 W diecezji pelplińskiej: Św Jerzego, męczennika Wsp obowiązkowe W archidiecezji białostockiej: ŚW JERZEGO, MĘCZENNIKA, głównego patrona archidiecezji 25 ŚW MARKA EWANGELISTY Św Piotra Chanela, prezbitera i męczennika Wsp dowolne 28 Św Ludwika Marii Grignion de Monfort, prezbitera Wsp dowolne ŚW KATARZYNY SIENEŃSKIEJ, DZIEWICY I DOKTORA KOŚCIOŁA, 29 patronki Europy 30 Św Piusa V, papieża Wsp dowolne II NIEDZIELA WIELKANOCNA, czyli MIŁOSIERDZIA BOŻEGO MAJ Św Józefa, rzemieślnika Wsp dowolne 1 W archidiecezji katowickiej: ŚW JÓZEFA, RZEMIEŚLNIKA 2 Św Atanazego, biskupa i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe NAJŚW MARYI PANNY, KRÓLOWEJ POLSKI, głównej patronki Polski i archidiecezji częstochowskiej i przemyskiej oraz diecezji polowej 3 W diecezji polowej: NAJŚW MARYI PANNY, KRÓLOWEJ POLSKI, HETMANKI ŻOŁNIERZA POLSKIEGO, głównej patronki ordynariatu Św Floriana, męczennika Wsp obowiązkowe 4 W archidiecezji katowickiej i diecezji warszawsko-praskiej: Wsp obowiązkowe Św Floriana, męczennika, patrona diecezji Bł Stanisława Kazimierczyka, prezbitera Wsp dowolne W archidiecezji krakowskiej: 5 Bł Stanisława Kazimierczyka, prezbitera Wsp obowiązkowe W archidiecezji przemyskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA BAZYLIKI KATEDRALNEJ w Przemyślu 6 ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW FILIPA I JAKUBA W diecezji kieleckiej: 7 NAJŚW MARYI PANNY, MATKI ŁASKI BOŻEJ ŚW STANISŁAWA, BISKUPA I MĘCZENNIKA, głównego patrona Polski i 8 archidiecezji krakowskiej, lubelskiej, poznańskiej i warszawskiej oraz diecezji kieleckiej, płockiej, sandomierskiej i tarnowskiej

17 Świętych męczenników Nereusza i Achillesa Wsp dowolne Św Pankracego, męczennika Wsp dowolne 12 W diecezji toruńskiej: Wsp dowolne Bł Juty z Bielczyna, wdowy 13 Najśw Maryi Panny Fatimskiej Wsp dowolne 14 ŚW MACIEJA, APOSTOŁA 15 ŚW ANDRZEJA BOBOLI, PREZBITERA I MĘCZENNIKA, patrona Polski oraz archidiecezji warmińskiej i diecezji łomżyńskiej W metropolii warszawskiej: 16 ŚW ANDRZEJA BOBOLI, PREZBITERA I MĘCZENNIKA, patrona metropolii W diecezji gliwickiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Gliwicach W diecezji elbląskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Elblągu 17 W diecezji gliwickiej: Wsp obowiązkowe Św Andrzeja Boboli, prezbitera i męczennika 18 Św Jana I, papieża i męczennika Wsp dowolne Św Bernardyna ze Sieny, prezbitera Wsp dowolne Świętych męczenników Krzysztofa Magallanes, prezbitera i Towarzyszy Wsp dowolne W archidiecezji krakowskiej: 21 Św Jana Nepomucena, prezbitera i męczennika Wsp dowolne W metropolii górnośląskiej i diecezji bielsko-żywieckiej: Św Jana Nepomucena, prezbitera i męczennika Wsp obowiązkowe Św Rity z Cascia Wsp dowolne 22 W archidiecezji katowickiej: Wsp dowolne Świętych męczenników Krzysztofa Magallanes, prezbitera i Towarzyszy Najśw Maryi Panny, Wspomożycielki Wiernych Wsp obowiązkowe Św Bedy Czcigodnego, prezbitera i doktora Kościoła Wsp dowolne 25 Św Grzegorza VII, papieża Wsp dowolne Św Marii Magdaleny de Pazzi, dziewicy Wsp dowolne 26 Św Filipa Nereusza, prezbitera Wsp obowiązkowe 27 Św Augustyna z Canterbury, biskupa Wsp dowolne 28 Św Urszuli Ledóchowskiej, dziewicy Wsp obowiązkowe 29 W archidiecezji poznańskiej: Wsp obowiązkowe Św Urszuli Ledóchowskiej, dziewicy, patronki archidiecezji Św Jana Sarkandra, prezbitera i męczennika Św Zdzisławy Wsp dowolne W archidiecezji katowickiej: Św Jana Sarkandra, prezbitera i męczennika Wsp obowiązkowe W diecezji bielsko-żywieckiej: 30 Św Jana Sarkandra, prezbitera i męczennika, patrona diecezji Wsp obowiązkowe W archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Szczecinie W archidiecezji białostockiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Białymstoku 31 NAWIEDZENIE NAJŚW MARYI PANNY

18 VII Niedziela Wielkanocy WNIEBOWSTĄPIENIE PAŃSKIE Poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego: NAJŚW MARYI PANNY, MATKI KOŚCIOŁA W archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej oraz w diecezji drohiczyńskiej i ełckiej: NAJŚW MARYI PANNY, MATKI KOŚCIOŁA, głównej patronki archidiecezji i diecezji Pierwsza niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego: NAJŚWIĘTSZEJ TRÓJCY Czwartek po Trójcy Przenajświętszej: NAJŚWIĘTSZEGO CIAŁA I KRWI CHRYSTUSA CZERWIEC 1 Św Justyna, męczennika Wsp obowiązkowe Świętych męczenników Marcelina i Piotra Wsp dowolne W diecezji legnickiej: Wsp obowiązkowe Matki Bożej Łaskawej 2 W diecezji sandomierskiej: Wsp obowiązkowe Błogosławionych męczenników Sadoka i towarzyszy W diecezji rzeszowskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Rzeszowie 3 Świętych męczenników Karola Lwangi i towarzyszy Wsp obowiązkowe 4 5 Św Bonifacego, biskupa i męczennika Wsp obowiązkowe Św Norberta, biskupa Wsp dowolne 6 W diecezji toruńskiej: Wsp dowolne Bł Marii Karłowskiej, zakonnicy 7 8 Św Jadwigi Królowej Wsp obowiązkowe Św Efrema, diakona i doktora Kościoła Wsp dowolne W archidiecezji warszawskiej: 9 ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Warszawie W archidiecezji lubelskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Lublinie Bł Bogumiła, biskupa Wsp obowiązkowe 10 W archidiecezjach gnieźnieńskiej i poznańskiej oraz diecezji włocławskiej: Wsp obowiązkowe Bł Bogumiła, biskupa, patrona diecezji Św Barnaby, Apostoła Wsp obowiązkowe 11 W diecezji radomskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Radomiu 12 Bł Antoniego Nowowiejskiego, biskupa i Towarzyszy, męczenników Wsp dowolne W archidiecezji gnieźnieńskiej: Bł Jana Nepomucena Chrzana i jego Towarzyszy, męczenników Wsp obowiązkowe W archidiecezji gdańskiej: Bł Mariana Góreckiego, prezbitera i jego Towarzyszy, męczenników Wsp obowiązkowe W archidiecezji katowickiej: Bł Emila Szramka i Józefa Czempiela, prezbiterów i ich Towarzyszy, męczenników Wsp obowiązkowe W diecezji radomskiej: Św Barnaby, Apostoła Wsp obowiązkowe

19 W diecezji tarnowskiej: Bł Romana Sitko i jego Towarzyszy, męczenników Wsp obowiązkowe W diecezji toruńskiej: Bł Antoniego Nowowiejskiego, biskupa i Towarzyszy, męczenników Wsp obowiązkowe W diecezji płockiej: Bł Antoniego Nowowiejskiego, biskupa i bł Leona Wetmańskiego, biskupa i Wsp obowiązkowe Towarzyszy, męczenników 13 Św Antoniego z Padwy, prezbitera i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe 14 Bł Michała Kozala, biskupa i męczennika Wsp obowiązkowe Bł Jolanty, zakonnicy Wsp obowiązkowe W archidiecezji gnieźnieńskiej: 15 Bł Jolanty, zakonnicy, patronki archidiecezji Wsp obowiązkowe W diecezji kaliskiej: Bł Jolanty, Księżnej Kaliskiej, zakonnicy Wsp obowiązkowe 16 Św Alberta Chmielowskiego, zakonnika Wsp obowiązkowe 17 W diecezji sosnowieckiej: ŚW ALBERTA CHMIELOWSKIEGO, ZAKONNIKA, głównego patrona diecezji Św Romualda, opata Wsp dowolne W diecezji opolskiej: 20 Św Alojzego Gonzagi, zakonnika Wsp obowiązkowe Św Alojzego Gonzagi, zakonnika Wsp obowiązkowe 21 W diecezji opolskiej: Wsp obowiązkowe Najśw Maryi Panny Opolskiej Św Paulina z Noli, biskupa Wsp dowolne 22 Świętych męczenników Jana Fishera, biskupa, i Tomasza More'a Wsp dowolne NARODZENIE ŚW JANA CHRZCICIELA W archidiecezji poznańskiej: Najśw Maryi Panny górskiej z Gostynia Wsp obowiązkowe W archidiecezji warmińskiej: Wsp obowiązkowe Bł Doroty z Mątowów 25 W diecezji elbląskiej: Wsp obowiązkowe Bł Doroty z Mątowów W diecezji gdańskiejj: Bł Doroty z Mątowów Wsp dowolne W diecezji pelplińskiej: Wsp dowolne Św Cyryla Aleksandryjskiego, biskupa i doktora Kościoła 26 W archidiecezji warszawskiej: Wsp dowolne Bł Zygmunta Gorazdowskiego, prezbitera Św Cyryla Aleksandryjskiego, biskupa i doktora Kościoła Wsp dowolne W diecezji pelplińskiej: Wsp obowiązkowe 27 Najśw Maryi Panny Nieustającej Pomocy W diecezji toruńskiej: NAJŚW MARYI PANNY NIEUSTAJĄCEJ POMOCY, głównej patronki diecezji 28 Św Ireneusza, biskupa i męczennika Wsp obowiązkowe ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA 29 W diecezjach gliwickiej i legnickiej: ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA, głównych patronów diecezji 30 Świętych Pierwszych Męczenników Św Kościoła Rzymskiego Wsp dowolne Piątek po drugiej niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego: NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA

20 Sobota po uroczystości Najśw Serca Pana Jezusa: (po drugiej niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego) Niepokalanego Serca Najśw Maryi Panny Wsp obowiązkowe LIPIEC Św Ottona, biskupa Wsp dowolne 1 W archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej: Wsp obowiązkowe Św Ottona, biskupa, patrona diecezji W diecezji siedleckiej: Wsp obowiązkowe Najśw Maryi Panny Kodeńskiej 2 W diecezji tarnowskiej: NAJŚW MARYI PANNY TUCHOWSKIEJ 3 ŚW TOMASZA APOSTOŁA Św Elżbiety Portugalskiej Wsp dowolne 4 W archidiecezji krakowskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Krakowie Św Antoniego Marii Zaccarii, prezbitera Wsp dowolne 5 Św Marii Goretti, dziewicy i męczennicy Wsp dowolne 6 Bł Marii Teresy Ledóchowskiej, dziewicy Wsp obowiązkowe 7 Św Jana z Dukli, prezbitera Wsp obowiązkowe 8 W archidiecezji przemyskiej: Wsp obowiązkowe Św Jana z Dukli, prezbitera, patrona archidiecezji 9 Świętych męczenników Augustyna Zhao Rong, prezbitera i Towarzyszy Wsp dowolne ŚW BENEDYKTA, OPATA, patrona Europy Św Brunona Bonifacego z Kwerfurtu, biskupa i męczennika Wsp obowiązkowe W diecezji łomżyńskiej: ŚW BRUNONA BONIFACEGO Z KWERFURTU, 12 BISKUPA I MĘCZENNIKA, głównego patrona diecezji W archidiecezji warmińskiej: Św Brunona Bonifacego z Kwerfurtu, biskupa i męczennika, Wsp obowiązkowe patrona archidiecezji Świętych pustelników Andrzeja Świerada i Benedykta Wsp obowiązkowe 13 W diecezji tarnowskiej: Wsp obowiązkowe Świętych pustelników Andrzeja Świerada i Benedykta, patronów diecezji Św Kamila de Lellis, prezbitera Wsp dowolne 14 Św Henryka Wsp dowolne 15 Św Bonawentury, biskupa i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe 16 Najśw Maryi Panny z Góry Karmel Wsp obowiązkowe 17 Bł Szymona z Lipnicy, prezbitera Wsp dowolne 18 W diecezji tarnowskiej: Wsp obowiązkowe Bł Szymona z Lipnicy, prezbitera 19 Bł Czesława, prezbitera Wsp obowiązkowe 20 W archidiecezji wrocławskiej i diecezji opolskiej: Wsp obowiązkowe Bł Czesława, prezbitera, patrona archidiecezji i diecezji Św Wawrzyńca z Brindisi, prezbitera i doktora Kościoła Wsp dowolne 21 Św Apolinarego, biskupa i męczennika Wsp dowolne

21 22 Św Marii Magdaleny Wsp obowiązkowe 23 ŚW BRYGIDY, ZAKONNICY, patronki Europy Św Kingi, dziewicy Wsp obowiązkowe 24 W diecezji tarnowskiej: Wsp obowiązkowe Św Kingi, dziewicy, patronki diecezji 25 ŚW JAKUBA, APOSTOŁA Świętych Rodziców Najśw Maryi Panny, Joachima i Anny Wsp obowiązkowe W diecezji opolskiej: 26 ŚW ANNY, MATKI NAJŚW MARYI PANNY, głównej patronki diecezji opolskiej W diecezji gliwickiej: Św Anny, Matki Najśw Maryi Panny, patronki diecezji Wsp obowiązkowe W diecezji opolskiej i gliwickiej: 27 Św Joachima, Ojca Najśw Maryi Panny Wsp obowiązkowe 28 Św Sarbeliusza Makhluf, prezbitera Wsp dowolne 29 Św Marty Wsp obowiązkowe 30 Św Piotra Chryzologa, biskupa i doktora Kościoła Wsp dowolne 31 Św Ignacego z Loyoli, prezbitera Wsp obowiązkowe SIERPIEŃ 1 Św Alfonsa Marii Liguoriego, biskupa i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe Św Euzebiusza z Vercelii, biskupa Wsp dowolne 2 Św Piotra Juliana Eymarda, prezbitera Wsp dowolne 3 4 Św Jana Marii Vianneya, prezbitera Wsp obowiązkowe 5 Rocznica poświęcenia rzymskiej Bazyliki Najśw Maryi Panny Wsp dowolne 6 PRZEMIENIENIE PAŃSKIE Świętych męczenników Sykstusa II, papieża, i Towarzyszy Wsp dowolne Św Kajetana, prezbitera Wsp dowolne Bł Edmunda Bojanowskiego Wsp dowolne 7 W archidiecezji poznańskiej i wrocławskiej: Wsp obowiązkowe Bł Edmunda Bojanowskiego W diecezji sosnowieckiej: Św Dominika, prezbitera Wsp dowolne Św Dominika, prezbitera Wsp obowiązkowe 8 W diecezji sosnowieckiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Sosnowcu ŚW TERESY BENEDYKTY OD KRZYŻA, DZIEWICY I MĘCZENNICY, 9 patronki Europy ŚW WAWRZYŃCA, DIAKONA I MĘCZENNIKA 10 W diecezji pelplińskiej: ŚW WAWRZYŃCA, DIAKONA I MĘCZENNIKA, głównego patrona diecezji Św Klary, dziewicy Wsp obowiązkowe 11 W archidiecezji warmińskiej: Wsp obowiązkowe Najśw Maryi Panny lipskiej 12 Św Joanny Franciszki de Chantal, zakonnicy Wsp dowolne W archidiecezji warmińskiej: Św Klary, dziewicy Wsp obowiązkowe

22 W archidiecezji gdańskiej: Św Maksymiliana Marii Kolbego, prezbitera i męczennika Wsp obowiązkowe Świętych męczenników Poncjana, papieża, i Hipolita, prezbitera Wsp dowolne 13 W archidiecezji krakowskiej: NAJŚW MARYI PANNY KALWARYJSKIEJ Św Maksymiliana Marii Kolbego, prezbitera i męczennika, Wsp obowiązkowe W diecezji bielsko-żywieckiej: ŚW MAKSYMILIANA MARII KOLBEGO, PREZBITERA I MĘCZENNIKA głównego patrona diecezji 14 W diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, elbląskiej: Św Maksymiliana Marii Kolbego, prezbitera i męczennika, patrona diecezji Wsp obowiązkowe W archidiecezji gdańskiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Oliwie WNIEBOWZIĘCIE NAJŚW MARYI PANNY W diecezji zielonogórsko-gorzowskiej: WNIEBOWZIĘCIE NAJŚW MARYI PANNY 15 NAJŚW MARYI PANNY Z ROKITNA, głównej patronki diecezji W diecezji warszawsko-praskiej: WNIEBOWZIĘCIE NAJŚW MARYI PANNY, MATKI BOŻEJ ZWYCIĘSKIEJ, głównej patronki diecezji Św Stefana Węgierskiego, króla Wsp dowolne 16 W diecezji opolskiej: Wsp dowolne Św Rocha, Św Jacka, prezbitera Wsp obowiązkowe W metropolii górnośląskiej: 17 ŚW JACKA, PREZBITERA, głównego patrona metropolii górnośląskiej W archidiecezji krakowskiej: ŚW JACKA, PREZBITERA, patrona archidiecezji W archidiecezji poznańskiej: 18 Bł Sancji Szymkowiak, dziewicy Wsp obowiązkowe Św Jana Eudesa, prezbitera Wsp dowolne 19 W diecezji ełckiej: ROCZNICA POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA KATEDRALNEGO w Ełku Św Bernarda, opata i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe 20 W diecezji pelplińskiej: Wsp obowiązkowe Św Bernarda, opata i doktora Kościoła, patrona diecezji 21 Św Piusa X, papieża Wsp obowiązkowe 22 Najśw Maryi Panny, Królowej Wsp obowiązkowe 23 Św Róży z Limy, dziewicy Wsp dowolne 24 ŚW BARTŁOMIEJA, APOSTOŁA Św Ludwika, króla Wsp dowolne 25 Św Józefa Kalasantego, prezbitera Wsp dowolne NAJŚW MARYI PANNY CZĘSTOCHOWSKIEJ 26 W metropolii częstochowskiej: MAJŚW MARYI PANNY CZĘSTOCHOWSKIEJ, głównej patronki metropolii 27 Św Moniki Wsp obowiązkowe 28 Św Augustyna, biskupa i doktora Kościoła Wsp obowiązkowe 29 Męczeństwo św Jana Chrzciciela Wsp obowiązkowe WRZESIEŃ