HANDEL ZAGRANICZNY I ROZLICZENIA MIĘDZYNARODOWE

Transkrypt

1 HANDEL ZAGRANICZNY I ROZLICZENIA MIĘDZYNARODOWE Dokumenty stosowane w obrocie handlowym z zagranicą

2 Rodzaje dokumentów handlowych Faktury handlowe Dokumenty składowe Dokumenty przewozowe Dokumenty w transporcie lądowym Dokumenty w transporcie lotniczym Dokumenty w transporcie morskim Inne dokumenty transportowe Dokumenty ubezpieczeniowe Inne dokumenty handlowe

3 Rodzaje dokumentów handlowych Faktury oznaczają, że wykonano usługę lub dostarczono towar. Dokumenty składowe mówią kto jest właścicielem składowanego towaru. Dokumenty transportowe mówią kto dokonuje i na jakich warunkach transportu towaru (czasem, kto jest właścicielem towaru). Dokumenty ubezpieczeniowe towar jest ubezpieczony, przez kogo i na jakich warunkach.

4 Faktura handlowa Podstawowy dokument potwierdzający wykonanie dostawy lub usługi. Odgrywa rolę rachunku, który eksporter wystawia kupującemu za towary sprzedane, wydane lub wysłane kupującemu. Identyfikuje towar co do ilości, wartości i ceny. Ostateczna Prowizoryczna Pro forma Celna Konsularna

5 Budowa faktury Faktura handlowa zawiera: nazwę i adres sprzedającego numer rachunku i datę jego wystawienia oraz numer zamówienia kupującego wraz z datą nazwę i adres kupującego i odbiorcy towaru warunki dostawy warunki i sposób płatności sposób wysyłki, środek transportu, sposób załadunku, czas i miejsce wysyłki szczegółowy opis wysyłanego towaru cenę jednostkową i wartość łączną koszty dodatkowe obciążające kupującego, rabaty i opusty ostateczną sumę faktury miejsce i datę wystawienia podpis wystawcy SPECYFIKACJĘ UZUPEŁNIENIE

6 Domy składowe Domy składowe to przedsiębiorstwa zajmujące się odpłatnym składowaniem towarów na zlecenie klientów. Dodatkowo badają one kondycję, stan oraz jakość przyjmowanego towaru. Bardzo często działają one na podstawie koncesji państwowej bądź licencji giełdy (giełd) towarowej, które honorują wystawiane przez nie dokumenty. Działają na podstawie zezwolenia.

7 Księga składowa Przedsiębiorstwo składowe prowadzi tzw. księgę składową, zwaną również księgą jukstową, gdzie wpisuje się wszelkie informacje pozwalające zidentyfikować przyjmowany na stan składu towar (imię i nazwisko właściciela, określenie klasyfikacji towaru itd.). Księga składowa pełni w obrocie towarowym podobną rolę, jak księga hipoteczna w obrocie nieruchomościami. Stanowi rękojmię wiary publicznej. W Polsce zasady działalności domów składowych oraz wydawania dowodów składowych i obrotu tymi dowodami regulowała ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o domach składowych UCHYLONA W 2011 R.

8 Domy składowe Domy składowe są obowiązane w szczególności do: wydawania dowodów składowych na żądanie składającego prowadzenia księgi składowej prowadzenia i przechowywania dokumentacji dotyczącej przyjętych na skład rzeczy przestrzegania zasad uczciwego obrotu oraz do ochrony interesów składających ubezpieczenia towarów przemysłowych, przyjętych na skład odbioru sumy ubezpieczenia od zakładu ubezpieczeń

9 Kwit składowy Jest to dokument imienny wystawiany przez zarząd magazynu lub składu, który stwierdza, że towar został przyjęty na skład i zostanie wydany określonej w nim osobie. Nie jest papierem wartościowym i nie podlega obrotowi. Nie służy on do przenoszenia prawa własności na inne osoby, a jest jedynie potwierdzeniem istnienia prawa własności.

10 Budowa kwitu składowego data przyjęcia towaru na skład oznaczenie właściciela towaru dokładna specyfikacja towaru waga ilość stawki opłat za składowanie ogólne warunki składowania osoba upoważniona do dysponowania towarem

11 Dowód składowy (warrant) Zawiera on te same elementy, co kwit składowy (i podobnie, jak i kwit jego treść musi być zgodna z zapisem w księdze składowej), ale wydawany jest wyłącznie z koncesjonowanych domów składowych najczęściej związanych z giełdami towarowymi, na żądanie składającego towar. Dowód składowy jest papierem wartościowym, co oznacza, że służy do przenoszenia własności towaru na inne osoby. Umożliwia także zaciągnięcie kredytu bądź pożyczki pod zastaw towaru znajdującego się na składzie. Dowód składowy, odłączony z księgi składowej, składa się z dwóch, połączonych ze sobą, lecz dających się oddzielić części: rewersu (składowego dowodu posiadania) warrantu (składowego dowodu zastawniczego)

12 Budowa dokumentu składowego określenie firmy (nazwy) domu składowego, numer identyfikacyjny REGON lub PESEL, datę złożenia rzeczy na skład, datę wystawienia i podpisy osób uprawnionych do reprezentowania domu składowego numer dowodu składowego, zgodny z numerem bieżącym księgi składowej imię i nazwisko (określenie firmy, nazwy, numer identyfikacyjny REGON) i adres składającego oznaczenie ilości, jakości i kraju pochodzenia, a w razie potrzeby także szczególnych cech, rzeczy złożonych na skład wzmiankę o tym, czy rzeczy złożone na skład zostały ubezpieczone, a jeżeli tak, to, u jakiego ubezpieczyciela, na jaką kwotę i na jaki czas oznaczenie terminu odbioru ze składu rzeczy złożonych na skład wzmiankę o tym, czy i w jakiej wysokości z rzeczami złożonymi na skład są związane cła, podatki lub inne opłaty oraz zabezpieczone prawem zastawu roszczenia domu składowego oznaczenie banku domicylowego, w którym wpłaca się kwoty przypadające na rzecz posiadacza dowodu składowego lub jego części

13 Dowód składowy (warrant) Posiada klauzulę umożliwiającą przenoszenie tego dokumentu, a więc i własności towaru na osoby trzecie przy pomocy indosu. Dla przeniesienia praw dla całego dowodu składowego wystarczy indos na rewersie, ale można przenosić prawa do obu części dowodu oddzielnie. Indos rewersu i jego wręczenie powoduje przeniesienie własności towaru bez jego podejmowania ze składu i przekazania nabywcy. Natomiast indos warrantu i jego wręczenie służy do zaciągania pożyczki zabezpieczonej na towarze. Jednakże osoba, która chciałaby zaciągnąć kredyt pod zabezpieczenie na towarze i dokonać pierwszego przeniesienia warrantu musi posiadać obie części dowodu składowego.

14 Bank domicylowy Instytucja, w której dokonywane są wszelkie płatności związane ze składowaniem i obrotem towarami, a także reprezentującymi je dokumentami, w składzie towarowym. Kwoty wpłacone do banku a należne posiadaczom rewersów i warrantów, są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym domu składowego i na jego polecenie wypłacane uprawnionym.

15 Międzynarodowy kolejowy list przewozowy Dokument stanowiący dowód istnienia i dowód treści umowy pomiędzy nadawcą a przewoźnikiem (firmą kolejową) i jednocześnie stwierdza on nadanie przesyłki. Międzynarodowy kolejowy list przewozowy powinien być zaopatrzony w kolejowy stempel nadania przesyłki. Ze względu na udział w dwóch konwencjach spotykamy w Polsce dwa rodzaje międzynarodowego kolejowego listu przewozowego: SMGS dawniej stosowany w krajach RWPG i ZSRR, a obecnie jedynie w handlu z krajami b. ZSRR CIM stosowany powszechnie w Europie, stanowi zobowiązanie się przewoźnika do transportu towaru za określoną opłatą

16 Międzynarodowy kolejowy list przewozowy (CIM) CIM to komplet dokumentów, na który składa się: oryginał listu przewozowego (towarzyszy przesyłce) ceduła (dla kolei kraju przeznaczenia) poświadczenie odbioru (dla kolei kraju przeznaczenia) wtórnik (dla nadawcy) pierwopis ceduły (zostaje na stacji nadania) CIM sporządzany jest w języku kraju nadania z tłumaczeniem na język francuski, niemiecki lub włoski.

17 Międzynarodowy kolejowy list przewozowy (SMGS) SMGS to komplet dokumentów, na który składa się: oryginał listu wtórnik (jako dowód nadania) ceduła przewozowa grzbiet ceduły pozostającej na stacji nadania dodatkowa ceduła służąca kolei nadania do celów statystycznych SMGS sporządzany jest w języku kraju nadania z tłumaczeniem na język rosyjski lub niemiecki.

18 Międzynarodowy kolejowy list przewozowy Kolejowy list przewozowy jest dokumentem imiennym, niezbywalnym i nieprzenośnym (nie podlega obrotowi i nie jest papierem wartościowym). Dokument ten zazwyczaj zawiera następujące rubryki: nazwisko, adres nadawcy nazwisko, adres odbiorcy, nazwę stacji kolejowej przeznaczenia opis załadowanego towaru, waga, opakowanie instrukcję odnośnie przesyłki trasę przebiegu transportu taryfę frachtową i obliczenie kosztu frachtu kolejowego stempel stacji nadania stempel wagi spis dokumentów dołączonych do listu przewozowego szczegółowe dane dotyczące właściwości towaru

19 Międzynarodowy samochodowy list przewozowy (CMR) Międzynarodowy samochodowy list przewozowy jest dokumentem potwierdzającym istnienie umowy o przewóz samochodowy pomiędzy nadawcą i przewoźnikiem. List ten wypełnia nadawca, a podpisuje w imieniu przewoźnika kierowca przyjmujący towar. Określa on towar, nadawcę, odbiorcę, trasę i oznakowanie towaru. Dokument składa się z 4 egzemplarzy: trzy pierwsze to oryginały dla nadawcy, odbiorcy i przewoźnika czwarty to kopia dla celów kontrolnych

20 Międzynarodowy samochodowy list przewozowy (CMR) Prawo dysponowania przesyłką mają odbiorca lub nadawca, jeśli w tekście listu nie znajdzie się wzmianka, że towarem dysponuje odbiorca, to pozostaje on w gestii nadawcy. CMR jest dokumentem imiennym, niezbywalnym i nieprzenośnym. Od stycznia 1992 r. listowi CMR musi towarzyszyć Jednolity Dokument Administracyjny (SAD ang. Single Administrative Document). Formularz SAD zastąpił 6 dokumentów stosowanych wcześniej przy odprawie celnej towarów (oprócz deklaracji celnej i faktury). Celem wprowadzenia dokumentu było uproszczenie stosowanych procedur w obrocie towarowym i usprawnienie statystyki celnej. Jednolity Dokument Administracyjny składa się z 9 kart.

21 Karnet TIR Pojazd zaopatrzony w karnet TIR może przekraczać granice na całej trasie przewozu bez odprawy celnej. Odprawa celna jest dokonywana w kraju załadunku i po zaplombowaniu towar zmierza do miejsca przeznaczenia, gdzie dokonuje się powtórnej kontroli celnej. Karnety TIR wydaje Zrzeszenie Przewoźników Drogowych kraju, z którego rozpoczyna się przewóz. Dokument zawiera 14 kartek dla przewozu przez kraje tranzytowe lub 6, gdy towar przewożony jest do kraju sąsiedniego. Wydawany jest tylko na jedną jazdę do miejsca przeznaczenia i z powrotem. Stanowi on dokument celny dla towaru w nim wymienionego.

22 Międzynarodowy lotniczy list przewozowy (AWB) Dokument stwierdzający istnienie umowy o przewóz lotniczy w obrocie międzynarodowym. Stanowi potwierdzenie przyjęcia towaru do przewozu i zawiera warunki wykonania tej usługi. Wypełniany jest tylko w języku angielskim. Zgodnie z przepisami IATA wystawia się 3 oryginały i 6 kopii. pierwszy oryginał o barwie zielonej przeznaczony jest dla przewoźnika drugi różowy dla odbiorcy trzeci niebieski dla nadawcy (jako dowód zawarcia umowy) kopie służyć mogą jako dowód pokwitowania dostawy, dokument do odprawy celnej czy dokument rozliczeniowy dla przewoźników

23 Międzynarodowy lotniczy list przewozowy (AWB) Międzynarodowy lotniczy list przewozowy zawiera on m.in.: nazwę portu lotniczego nadania i przeznaczenia miejsce przeznaczenia ładunku określenie odbiorcy i nadawcy ładunku rodzaj, wagę i objętość towaru uwagi o stanie towaru i opakowania stawkę przewozową itp. Lotniczy list przewozowy, podobnie, jak poprzednie jest dokumentem imiennym, niezbywalnym i nieprzenoszalnym. Jego oryginał jest honorowany przez banki jako wystarczający dokument przewozowy.

24 Kwit sternika (kwit pierwszego oficera) Wystawiany po przyjęciu towaru na statek przez pierwszego oficera (bądź osobę pełniącą wachtę w trakcie załadunku). Zawiera dane dotyczące niewłaściwego stanu towaru. Wymienia się w nim także: rodzaj i ilość załadowanego towaru nazwę statku port załadunku port przeznaczenia załadowcę Jest dokumentem imiennym i nie podlega obrotowi nie jest papierem wartościowym. Od momentu wydania kwitu armator ponosi odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenia towaru.

25 Konosament (bill of lading) Jako papier wartościowy stanowi dowód przyjęcia oznaczonego w nim ładunku na statek w celu jego przewozu. Jest dokumentem legitymującym do swobodnego rozporządzania tym ładunkiem i jego odbioru (reprezentuje towar, na jaki został wystawiony), co bardzo ułatwia obrót towarowy. Przenoszenie prawa własności zależy od formy konosamentu: konosament imienny, nie na zlecenie, przenoszony w drodze cesji konosament na okaziciela przenoszony poprzez wręczenie konosament na zlecenie przenoszony poprzez indos

26 Konosament (bill of lading) Konosament posiada w obrocie gospodarczym trzy funkcje wbudowane w jego konstrukcję: potwierdzenia przyjęcia towaru do przewozu jako dokument uprawniający do dysponowania ładunkiem jako potwierdzenie istnienia umowy przewozowej (ale nie jest to umowa przewozu) Najczęściej wydaje się trzy egzemplarze oryginał wtórnik kopie, tyle, ile chce załadowca do pięciu dla podmiotów stosunku dostawcy, odbiorcy i przewoźnika / armatora oraz ewentualnie dla innych podmiotów np. banków Odpis konosamentu towarzyszy towarowi na statku.

27 Elementy konosamentu określenie armatora i załadowcy nazwa statku nazwa portu załadowania i wyładowania / przeznaczenia określenie odbiorcy (ewentualnie określenie na zlecenie lub na okaziciela ) rodzaj, znaki, ilość / waga i opis towaru stwierdzenie sposobu zapłaty frachtu (zapłacony lub płatny w porcie przeznaczenia) oznaczenie liczby wystawionych oryginałów konosamentu klauzula notify nazwa podmiotu, który należy powiadomić o przybyciu statku do portu wyładunku data wystawienia konosamentu (jednocześnie załadunku) podpis armatora lub kapitana statku

28 Rodzaje konosamentu Ze względu na istnienie klauzul dotyczących stanu towaru: konosament brudny (zaklauzulowany) wystawia się go jeśli towar jest uszkodzony i nie jest papierem wartościowym konosament czysty wydawany, gdy towar został przyjęty bez żadnych uszkodzeń

29 Rodzaje konosamentu Ze względu na moment wydania konosamentu i jego ostateczność: konosament na towary załadowane (ang. on board) jeśli towar został przyjęty na statek bez uszkodzeń (k. czysty) jest papierem wartościowym, podlega obrotowi, jest honorowany przez banki (może stanowić zabezpieczenie kredytowe) konosament na towary przyjęte do załadunku (ang. received for shipment) oznacza, że armator (lub jego przedstawiciele) przyjął ładunek od załadowcy i zobowiązał się go załadować (powinien załadować na pierwszy odchodzący statek linii w danym kierunku), nie jest traktowany jako papier wartościowy (co oznacza, że można go wycofać)

30 Rodzaje konosamentu Ze względu na techniczne aspekty operacji transportowej (1): konosament zwykły wystawiany na podróż odbywaną jednym statkiem od portu załadunku do portu przeznaczenia (bez przeładunków w drodze) konosament przeładunkowy wydaje się wówczas gdy armator zobowiązuje się przeładować towar na inny statek na swój koszt i odpowiada za wykonanie umowy dostarczenia towaru do portu wskazanego w podstawowym konosamencie, (gdy statek nie płynie do portu przeznaczenia towaru) konosament bezpośredni wydawany wówczas, gdy transport morski jest tylko elementem procesu przewozowego, dołącza się wówczas np. międzynarodowy kolejowy list przewozowy, konosament żeglugi śródlądowej (rzeczny) itp.

31 Rodzaje konosamentu Ze względu na techniczne aspekty operacji transportowej (2): konosament zbiorowy wstawiany jest wówczas, gdy załadowca zamierza wysyłać kilka mniejszych przesyłek do różnych odbiorców na trasie przewozu konosament spedytorski wydawany, gdy towar do przewozu zamiast załadowcy oddaje spedytor konosament liniowy wystawiane są dla przewozów na warunkach zapewnianych przez linie okrętowe, utrzymujące stałe połączenia w określonych relacjach konosament czarterowy wystawiany w oparciu o oddzielną umowę o przewóz (zwaną czarterem) konosament lokalny wydawany jest w przypadku gdy towar jest przewożony przez dwóch armatorów przez drugiego armatora w zamian za pierwotny konosament przeładunkowy

32 Konosament FIATA Wydawany zgodnie w przepisami Międzynarodowego Zrzeszenia Spedytorów, fr. Federation internationale des associates de transitaires et assimiles FIATA, zwany również dokumentem transportu kombinowanego. Wydawany wówczas, gdy całość procesu transportowego (od miejsca postawienia do dyspozycji, aż do miejsca przeznaczenia) organizowana jest przez spedytora i to właśnie spedytor jest jego wystawcą.

33 Inne dokumenty transportowe Konosament rzeczny dokument wystawiany przez przewoźnika transportu wodnego śródlądowego; dokument zbywalny. Kwit dokowy dokument wystawiany przez przedsiębiorstwo okrętowe lub transportowo spedycyjne, potwierdzające przyjęcie towaru, dostarczonego przez załadowcę do składu w celu załadowania do na statek. Recepis pocztowy pokwitowanie nadania towaru lub przesyłki drogą pocztową, nie jest papierem wartościowym.

34 Polisa ubezpieczeniowa Zawiera najistotniejsze postanowienia umowy ubezpieczeniowej tj. określenie stron: nazwę ubezpieczyciela i ubezpieczonego przedmiot i sumę ubezpieczenia okres ubezpieczenia wysokość składki zdarzenie losowe objęte ubezpieczeniem Zawiera opis towaru, który jest przedmiotem ubezpieczenia, umożliwiający jego identyfikację.

35 Rodzaje polis Ze względu na sposób przenoszenia praw wynikających z umowy ubezpieczenia: imienne (wystawione na nazwisko i imię określonej osoby fizycznej lub prawnej, która ma wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia) na okaziciela (uprawnionym jest aktualny posiadacz polisy) na zlecenie (uprawnienia z polisy przenoszone są za pomocą indosu)

36 Rodzaje polis Ze względu na liczbę podmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową: indywidualne (przedmiotem ubezpieczenia są zobowiązania finansowe jednego dłużnika jedna transakcja) zbiorowe określane również mianem umowy portfelowej (ubezpieczeniu podlegają transakcje z kilkoma kontrahentami) Ze względu na liczbę ubezpieczonych przedmiotów: jednostkowe (dotyczą pojedynczego ryzyka np. ubezpieczenia towaru na czas określonej podróży bądź na dany czas) generalne (polisa generalna zwykła obejmujące ubezpieczenie grupy określonych przedmiotów lub transakcji ryzyk)

37 Polisy generalne Polisa obrotowa obejmuje całość transakcji realizowanych przez ubezpieczony podmiot w czasie obowiązywania umowy. Ubezpieczający zgłasza do ubezpieczenia wcześniej określoną - stosownie do przewidywanych obrotów w danym okresie - wartość towarów, które chce ubezpieczyć. W przypadku polisy odpisowej umowa ubezpieczenia zawierana jest na z góry zadeklarowaną przez ubezpieczającego sumę ubezpieczenia obejmującą określoną ilość przedmiotów czy ryzyk. Kolejne realizowane operacje (np. wysyłanie przesyłek) odpisywane są od sumy ubezpieczenia, aż do jej wyczerpania.

38 Inne dokumenty ubezpieczeniowe Certyfikat ubezpieczeniowy wystawiany jest na podstawie polisy generalnej i stwierdza, że wszystkie towary wymienione w certyfikacie objęte są polisą generalną. Certyfikat określa warunki ubezpieczenia tj. trasę podróży (w ubezpieczeniach transportowych, gdzie znajdują one powszechne wykorzystanie), rodzaj towaru i wartość ubezpieczeniowa. Nota pokrycia lub maklerska nota pokrycia wystawiana jest zamiast certyfikatu ubezpieczeniowego.

39 Inne dokumenty handlowe Świadectwo pochodzenia Certyfikat jakości Świadectwo antydumpingowe Świadectwo analizy Świadectwo próbobrania Świadectwo standaryzacyjne Świadectwo weterynaryjne Świadectwo fitopatologiczne Świadectwo dezynfekcji Świadectwo kwalifikacyjne