SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI Z 2014 R.

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(214) 326 SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI Z 214 R. (przygotowane zgodnie z art. 14 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) {SWD(214) 177 final} PL PL

2 1. CEL SPRAWOZDANIA Zgodnie z art. 14 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanego dalej TFUE ) przynajmniej raz na dwa lata lub na wniosek państwa członkowskiego objętego derogacją 1 Komisja i Europejski Bank Centralny (EBC) składają Radzie sprawozdania w sprawie postępów dokonanych przez państwa członkowskie objęte derogacją w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej. Ostatnie sprawozdania z konwergencji dotyczące wszystkich państw członkowskich objętych derogacją zostały przyjęte przez Komisję i EBC w maju 212 r. 2. Sprawozdanie z konwergencji z 214 r. dotyczy następujących ośmiu państw członkowskich objętych derogacją: Bułgarii, Republiki Czeskiej, Chorwacji, Litwy, Węgier, Polski, Rumunii i Szwecji 3. Bardziej szczegółową ocenę stopnia konwergencji w tych państwach członkowskich zawiera załącznik techniczny do niniejszego sprawozdania (SWD(214) 177). W okresie przygotowywania sprawozdania z konwergencji z 212 r. państwa członkowskie wykazywały nierównomierne postępy pod względem konwergencji, gdyż w kontekście kryzysu gospodarczo-finansowego w wielu z nich miały miejsce procesy istotnej korekty narosłych uprzednio zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Niniejsza ocena dokonywana jest w okresie nadal trudnych warunków zewnętrznych, jednak przy ogólnie silniejszym ożywieniu gospodarczym w państwach członkowskich objętych derogacją i niższej percepcji ryzyka na rynkach finansowych. Treść sprawozdań przygotowywanych przez Komisję i EBC reguluje art. 14 ust. 1 TFUE. Artykuł ten stanowi, że sprawozdania muszą obejmować analizę zgodności prawodawstwa krajowego, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 13 i 131 TFUE oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) i Europejskiego Banku Centralnego (zwanym dalej Statutem ESBC/EBC ). Sprawozdania muszą również zawierać ocenę, czy w danych państwach członkowskich osiągnięty został wysoki poziom trwałej konwergencji; oceny tej dokonuje się w oparciu o stopień spełnienia kryteriów konwergencji (stabilność cen, stabilna sytuacja finansów publicznych, stabilność kursu walutowego, poziom długoterminowych stóp procentowych) i z uwzględnieniem innych czynników, o których mowa w art. 14 ust. 1 ostatni akapit TFUE. Cztery kryteria konwergencji szczegółowo określono w protokole dołączonym do Traktatów (Protokół nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji). Kryzys gospodarczo-finansowy wraz z niedawnym kryzysem zadłużeniowym w strefie euro uwypuklił niedociągnięcia systemu zarządzania gospodarczego w unii gospodarczej i walutowej (UGW) i wykazał, że konieczne jest pełniejsze wykorzystanie instrumentów będących do dyspozycji w tym obszarze polityki. W celu zapewnienia stabilnego funkcjonowania UGW, rozpoczęto kompleksowe Państwa członkowskie, które nie spełniają jeszcze warunków koniecznych do przyjęcia euro, określa się mianem państw członkowskich objętych derogacją. Dania i Zjednoczone Królestwo wynegocjowały przed przyjęciem traktatu z Maastricht regulacje przewidujące brak obowiązku przyjęcia euro przez te kraje i nie uczestniczą w trzecim etapie unii gospodarczej i walutowej (UGW). W 213 r. na wniosek organów krajowych Komisja i EBC przygotowały sprawozdanie z konwergencji dotyczące Łotwy. Łotwa przyjęła euro dnia 1 stycznia 214 r. Dania i Zjednoczone Królestwo nie wyraziły zamiaru przyjęcia euro i z tego powodu nie zostały uwzględnione w niniejszej ocenie. 2

3 wzmacnianie zarządzania gospodarczego w Unii. Ocena stanu konwergencji jest zatem dostosowana do szerzej zakrojonej koncepcji europejskiego semestru, która przyjmuje całościowe i wybiegające w przyszłość podejście do wyzwań w zakresie polityki gospodarczej, przed którymi stoi UGW w swoich dążeniach na rzecz zapewnienia długoterminowej stabilności finansów publicznych, konkurencyjności, stabilności rynków finansowych oraz wzrostu gospodarczego. Najważniejsze nowe elementy w zakresie reformy systemu zarządzania, które służą wzmocnieniu oceny procesu konwergencji i jego trwałego charakteru w przypadku każdego państwa członkowskiego, obejmują między innymi zaostrzenie w wyniku przeprowadzonej w 211 r. reformy paktu stabilności i wzrostu procedury nadmiernego deficytu oraz nowe instrumenty w obszarze nadzorowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej. W niniejszym sprawozdaniu uwzględniono w szczególności oceny programów konwergencji z 214 r. oraz ustalenia zawarte w sprawozdaniu przedłożonym w ramach mechanizmu ostrzegania stanowiącego element procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej 4. Kryteria konwergencji Analiza zgodności przepisów krajowych, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 13 oraz z wymogiem określonym w art. 131 TFUE obejmuje ocenę przestrzegania zakazu finansowania ze środków banku centralnego (art. 123) i zakazu uprzywilejowanego dostępu (art. 124), ocenę zgodności z celami (art. 127 ust. 1) i zadaniami (art. 127 ust. 2) ESBC, jak również ocenę innych aspektów dotyczących integracji krajowego banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro. Kryterium stabilności cen zostało określone w art. 14 ust. 1 tiret pierwsze TFUE jako: osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wynikało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech państwach członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen. W art. 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono, że kryterium stabilności cen [ ] oznacza, że państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Inflacja mierzona jest za pomocą wskaźnika cen artykułów konsumpcyjnych na porównywalnych podstawach, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych 5. Wymóg trwałości oznacza, że zadowalający poziom inflacji należy osiągnąć zasadniczo dzięki odpowiedniemu kształtowaniu się kosztów czynników produkcji oraz innych czynników mających strukturalny wpływ na zmiany cen, a nie za sprawą czynników tymczasowych. W związku z tym ocena konwergencji obejmuje również ocenę czynników, które mają wpływ na przewidywania dotyczące inflacji, przy czym uwzględnia się dodatkowo najnowszą prognozę inflacji przedstawioną przez służby Komisji 6. W powiązaniu z powyższym w sprawozdaniu ocenia się też, czy Komisja opublikowała swoje trzecie sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania (AMR) w listopadzie 213 r., a wnioski ze szczegółowej oceny sytuacji w marcu 214 r. Na potrzeby kryterium stabilności cen inflację mierzy się za pomocą zharmonizowanego indeksu cen konsumpcyjnych (HICP) zdefiniowanego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2494/95. Wszystkie zawarte w niniejszym sprawozdaniu przewidywania dotyczące inflacji i innych zmiennych pochodzą z prognozy służb Komisji z wiosny 214 r. Prognozy służb Komisji oparte są na zbiorze 3

4 dane państwo ma szansę osiągnąć wartość referencyjną w ciągu najbliższych miesięcy. Obliczono, że w kwietniu 214 r. wartość referencyjna inflacji wyniosła 1,7 %, a trzy państwa członkowskie, w których inflacja była najniższa, to Łotwa, Polska i Irlandia 7. Uzasadnione jest wyłączenie z grupy państw o najbardziej stabilnych cenach tych państw, których stopa inflacji nie może zostać uznana za miarodajną wartość referencyjną dla innych państw członkowskich 8. Państwa, których wyłączenie jest uzasadnione, zostały wymienione w sprawozdaniach z konwergencji z lat 24, 21 i W obecnej sytuacji gospodarczej właściwe jest uznanie Grecji, Bułgarii i Cypru za państwa, których wyłączenie jest uzasadnione, ponieważ ich stopy inflacji znacznie odbiegają od średniej inflacji w strefie euro, a ich uwzględnienie miałoby nadmierny wpływ na wartość referencyjną i w konsekwencji na rzetelność tego kryterium 1. W przypadku Grecji i Cypru ujemne stopy inflacji wynikają w głównej mierze z konieczności dokonania szeroko zakrojonych dostosowań, a także wyjątkowej sytuacji gospodarek tych państw. W przypadku Bułgarii stopa inflacji odzwierciedla niezwykle silne połączenie czynników powodujących obniżenie inflacji, takich jak między innymi dobre zbiory, obniżenie administrowanych cen energii i spadające ceny importowe. W tym kontekście kolejne trzy państwa o najniższych średnich stopach inflacji, czyli Łotwa, Polska i Irlandia, zostały włączone do grupy państw uwzględnianych przy obliczaniu wartości referencyjnej. Kryterium sytuacji finansów publicznych zostało określone w art. 14 ust. 1 tiret drugie TFUE jako stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu art. 126 ust. 6. Ponadto art. 2 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że kryterium to oznacza, iż w czasie badania państwo członkowskie nie jest objęte decyzją Rady zgodnie z art. 126 ust. 6 traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu. W ramach ogólnego wzmocnienia zarządzania gospodarczego w UGW w 211 r. zaostrzono prawodawstwo wtórne w obszarze finansów publicznych, między innymi w postaci nowych rozporządzeń zmieniających pakt stabilności i wzrostu wspólnych założeń dotyczących zmiennych zewnętrznych oraz na założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, przy uwzględnieniu środków, które są znane w sposób dostatecznie szczegółowy. Datą końcową w odniesieniu do danych wykorzystanych w niniejszym sprawozdaniu jest dzień 15 maja 214 r. Termin państwa osiągające najlepsze wyniki pod względem stabilności cen powinien być rozumiany zgodnie z art. 14 ust. 1 TFUE i jego użycie nie ma na celu dokonania ogólnego osądu jakościowego na temat wyników gospodarczych danego państwa członkowskiego. Odpowiednio Litwa, Irlandia i Grecja. W kwietniu 214 r. średnia dwunastomiesięczna stopa inflacji w Grecji, Bułgarii i na Cyprze wynosiła odpowiednio: 1,2 %,,8 % i,4 %, natomiast w strefie euro wynosiła ona 1, %. W dniu 13 grudnia 211 r. weszły w życie: dyrektywa ustanawiająca minimalne wymogi dotyczące krajowych ram budżetowych, dwa nowe rozporządzenia dotyczące nadzoru makroekonomicznego oraz trzy rozporządzenia zmieniające pakt stabilności i wzrostu (przy czym w jednym z dwóch nowych rozporządzeń dotyczących nadzoru makroekonomicznego oraz w jednym z trzech rozporządzeń zmieniających pakt stabilności i wzrostu ustanowiono nowe mechanizmy egzekwowania w odniesieniu do państw członkowskich strefy euro). Oprócz operacjonalizacji kryterium zadłużenia w ramach procedury nadmiernego deficytu zmiany te oznaczały wprowadzenie szeregu ważnych nowych elementów do paktu stabilności i wzrostu, w szczególności wartości odniesienia dla wydatków, celem uzupełnienia oceny postępu na drodze do osiągnięcia określonego dla danego kraju średniookresowego celu budżetowego. 4

5 Kryterium kursu walutowego zostało określone w art. 14 ust. 1 tiret trzecie TFUE jako poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do euro. W art. 3 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono: Kryterium udziału w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego [ ] oznacza, że państwo członkowskie stosowało normalne granice wahań, przewidziane w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego, bez poważnych napięć przynajmniej przez dwa lata przed badaniem. W szczególności państwo członkowskie nie zdewaluowało dwustronnego centralnego kursu swojej waluty wobec euro z własnej inicjatywy przez ten sam okres 12. W przypadku niniejszego sprawozdania dwuletni okres oceny stabilności kursu walutowego trwał od dnia 16 maja 212 r. do dnia 15 maja 214 r. W ocenie spełniania kryterium stabilności kursu walutowego Komisja bierze pod uwagę zmiany wskaźników pomocniczych, w tym poziomu rezerw walutowych i krótkoterminowych stóp procentowych, a także wpływ działań politycznych np. interwencji na rynku walutowym i w stosownych przypadkach międzynarodowej pomocy finansowej na utrzymanie stabilnego kursu walutowego. W art. 14 ust. 1 tiret czwarte TFUE ustanowiono wymóg spełnienia następującego kryterium: trwały charakter konwergencji osiągniętej przez państwo członkowskie objęte derogacją i jego udziału w mechanizmie kursów wymiany walut, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp procentowych. W art. 4 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji uściślono, że kryterium konwergencji stóp procentowych [ ] oznacza, że w ciągu jednego roku przed badaniem państwo członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nie przekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji państwowych lub porównywalnych papierów wartościowych, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych. Ustalono, że w kwietniu 214 r. wartość referencyjna stóp procentowych wynosiła 6,2 % 13. W art. 14 ust. 1 TFUE określono również wymóg uwzględnienia w ocenie innych czynników istotnych dla integracji gospodarczej i konwergencji. Do tych dodatkowych czynników należą: integracja rynków finansowych i rynków produktowych, zmiany na rachunku bieżącym bilansu płatniczego oraz zmiany jednostkowych kosztów pracy i innych wskaźników cen. Te ostatnie uwzględniono w ramach oceny stabilności cen. Dodatkowe czynniki są istotnymi wskaźnikami tego, czy integracja danego państwa członkowskiego ze strefą euro będzie przebiegać bez przeszkód; pozwalają one również na szerszy ogląd trwałości konwergencji Dokonując oceny spełniania kryterium stabilności kursu walutowego, Komisja bada, czy kurs wymiany pozostawał zbliżony do kursu centralnego w ramach ERM II, przy czym może uwzględnić ewentualne przyczyny aprecjacji, zgodnie ze Wspólną deklaracją w sprawie krajów przystępujących i ERM2 (Common Statement on Acceding Countries and ERM2) przyjętą przez Radę ECOFIN podczas nieformalnego posiedzenia w Atenach w dniu 5 kwietnia 23 r. Wartość referencyjną dla kwietnia 214 r. obliczono poprzez dodanie dwóch punktów procentowych do zwykłej średniej arytmetycznej średnich długoterminowych stóp procentowych na Łotwie (3,3 %), w Portugalii (5,8 %) i Irlandii (3,5 %). 5

6 2. BUŁGARIA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Bułgaria nie spełnia warunków przyjęcia euro. Przepisy prawa bułgarskiego w szczególności ustawa o Bułgarskim Banku Narodowym nie są w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności i niedociągnięcia dotyczą niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro w odniesieniu do zadań określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Bułgaria spełnia kryterium stabilności cen. Podczas ostatniej oceny konwergencji w 212 r. średnia dwunastomiesięczna inflacja w Bułgarii była wyższa od wartości referencyjnej. Średnia stopa inflacji w Bułgarii w okresie 12 miesięcy do kwietnia 214 r. wyniosła,8 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 1,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie znacznie poniżej wartości referencyjnej. Roczna inflacja HICP obniżyła się z najwyższego poziomu z września 212 r., a w drugiej połowie 213 r. i w pierwszych miesiącach 214 r. jej wartości były ujemne. Obniżenie się inflacji wynikało z wielu czynników, ale w znacznej mierze ze spadających cen importowych, obniżenia administracyjnie ustalanych cen energii i z dobrych zbiorów. W kwietniu 214 r. roczna inflacja HICP wynosiła 1,3 %. Przewiduje się, że w drugiej połowie 214 r. inflacja będzie powoli rosła wobec słabnących efektów bazy związanych z korzystnym rozwojem sytuacji pod względem cen energii i żywności. W wiosennej prognozie służb Komisji z 214 r. przewiduje się zatem średnią roczną inflację na poziomie,8 % w 214 r. i 1,2 % w roku 215. Stosunkowo niski poziom cen w Bułgarii (47 % średniej w strefie euro w 212 r.) wskazuje na znaczny potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Bułgaria spełnia kryterium dotyczące stabilności finansów publicznych. Bułgaria nie jest objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Dzięki wyższemu wskaźnikowi dochodów do PKB deficyt sektora instytucji rządowych i 6

7 samorządowych zmniejszył się z 2, % PKB w 211 r. do,8 % PKB w 212 r. W 213 r. relacja deficytu do PKB wyniosła 1,5 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 214 r. przewiduje się jej wzrost do 1,9 % w 214 r., a następnie nieznaczny spadek do 1,8 % w 215 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki i dzięki ożywieniu koniunktury. Wskaźnik długu publicznego brutto utrzymywał się w 213 r. na niskim poziomie wynoszącym 18,9 % PKB, ale przewiduje się, że wzrośnie on do 23,1 % PKB w 214 r., a następnie spadnie do 22,7 % PKB w 215 r. Wykres 2b: Bułgaria - Saldo budżetowe i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych Odwrócona skala (jako % PKB) r.(*) 215 r.(*) Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych (lewa skala) Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne (lewa skala) (*) Prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych (prawa skala) Bułgaria nie spełnia kryterium kursu walutowego. Lew bułgarski nie uczestniczy w ERM II. Bułgarski Bank Narodowy realizuje swój zasadniczy cel, jakim jest stabilność cen, poprzez powiązanie kursu walutowego w ramach systemu zarządu walutą. Bułgaria wprowadziła ten system z dniem 1 lipca 1997 r., wiążąc lewa najpierw z marką niemiecką, a następnie z euro. Dodatkowe wskaźniki, np. zmiany poziomu rezerw walutowych i krótkoterminowych stóp procentowych, pozwalają sądzić, że w oczach inwestorów z Bułgarią wiąże się nadal niewielkie ryzyko. Podstawę odporności systemu zarządu walutą w dalszym ciągu stanowi zabezpieczenie w postaci znacznych oficjalnych rezerw walutowych. W dwuletnim okresie objętym oceną lew bułgarski pozostawał całkowicie stabilny w stosunku do euro, zgodnie z zasadami działania systemu zarządu walutą. Bułgaria spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 214 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Bułgarii 3,5 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 6,2 %. Podczas ostatniej oceny konwergencji w 212 r. była ona również niższa od wartości referencyjnej. Zmniejszyła się ona z poziomu ponad 5 % na początku 212 r. do około 3,5 % w połowie 213 r. Różnica rentowności względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro 14 znacznie się obniżyła w drugiej połowie 212 r., co było wynikiem obniżenia oprocentowania bułgarskich obligacji wraz ze spadkiem napięć na rynkach 14 Różnicę poziomu krajowych długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro (uwaga: referencyjne obligacje niemieckie wykorzystywane są jako wskaźnik zastępczy w odniesieniu do strefy euro) oblicza się przy zastosowaniu publikowanych co miesiąc przez Eurostat danych dotyczących rentowności obligacji na potrzeby oceny kryterium konwergencji w ramach UGW ( EMU convergence criterion bond yields series ). Dane te publikowane są także przez EBC jako Zharmonizowane długoterminowe stopy procentowe do celów oceny konwergencji ( Harmonised long-term interest rate for convergence assessment purposes ). 7

8 finansowych w regionie. Na początku 214 r. różnica względem referencyjnych obligacji niemieckich powiększyła się nieznacznie do około 2 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynku pracy oraz rynków produktowych i finansowych. W 213 r. odnotowano znaczna nadwyżkę salda obrotów Bułgarii z zagranicą. Bilans handlowy uległ nieznacznemu pogorszeniu w latach , co jednak zostało skompensowane z nadwyżką przez poprawę sytuacji na rachunku dochodów i transfery bieżące. Gospodarka Bułgarii jest dobrze zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że wyniki Bułgarii w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy euro. Bułgarski sektor finansowy jest dobrze zintegrowany z sektorem finansowym UE, w szczególności poprzez wysoki poziom zagranicznych udziałów w systemie bankowym. W ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej Bułgaria została objęta szczegółową oceną sytuacji, w wyniku której stwierdzono, że w państwie tym nadal występują zakłócenia równowagi makroekonomicznej wymagające monitorowania i podejmowania działań politycznych. 3. REPUBLIKA CZESKA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Republika Czeska nie spełnia warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo czeskie w szczególności ustawa o banku centralnym nr 6/1993 (Česká národní banka, ČNB) nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności dotyczą niezależności banku centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC w chwili przyjęcia euro w odniesieniu do celów ČNB i zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Ponadto ustawa o ČNB zawiera również pewne niedociągnięcia, jeśli chodzi zakaz finansowania ze środków banku centralnego i zadania ESBC. Republika Czeska spełnia kryterium stabilności cen. Podczas ostatniej oceny konwergencji w 212 r. średnia dwunastomiesięczna inflacja w Republice Czeskiej była niższa od wartości referencyjnej. W okresie 12 miesięcy do kwietnia 214 r. średnia stopa inflacji w Republice Czeskiej wyniosła,9 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 1,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji spadnie znacznie powyżej wartości referencyjnej. W 212 r. roczna inflacja HICP w Republice Czeskiej wzrosła powyżej inflacji w strefie euro, głównie ze względu na podwyższenie niższej stawki podatku VAT, podczas gdy ceny energii i żywności na światowych rynkach surowców wpływały również na ceny konsumpcyjne. W 213 r. inflacja znacznie spadła w miarę jak presja wynikająca z cen energii stopniowo zanikała, a wzrost cen usług stawał się coraz mniejszy. Brak presji popytowej odzwierciedlający pogorszenie koniunktury również przyczynił się do nieznacznego wzrostu cen. Na początku 214 r. roczna inflacja HICP oscylowała na poziomie około,3 %. Przewiduje się, że w drugiej połowie 214 r. inflacja wzrośnie ze względu na znaczne osłabienie korony czeskiej pod koniec 213 r. Zakłada się, że w 215 r. w 8

9 wyniku silniejszego popytu krajowego inflacja gwałtownie wzrośnie. Na tej podstawie w prognozie służb Komisji z wiosny 214 r. przewiduje się, że roczna inflacja HICP wyniesie średnio,8 % w 214 r. oraz 1,8 % w 215 r. Poziom cen w Republice Czeskiej (około 71 % średniej w strefie euro w 212 r.) wskazuje na potencjał jego konwergencji w perspektywie długoterminowej. Wykres 3a: Republika Czeska Kryterium inflacji od 28 r. (%, dwunastomiesięczna średnia krocząca inflacja) sty-8 sty-9 sty-1 sty-11 sty-12 sty-13 sty-14 Republika Czeska Wartość odniesienia Uwaga: Punkty w odniesieniu do grudnia 214 r. wskazują przewidywaną wartość odniesienia i średnią dwunastomiesięczną inflację w kraju. Źródło: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Jeżeli Rada postanowi uchylić procedurę nadmiernego deficytu wobec Republiki Czeskiej, państwo to spełni kryterium sytuacji finansów publicznych. Republika Czeska jest obecnie objęta decyzją Rady w sprawie istnienia nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 2 grudnia 29 r.) 15. Rada zaleciła w związku z tym dokonanie korekty nadmiernego deficytu do 213 r. W 213 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się w Republice Czeskiej do 1,5 % PKB. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 214 r., która opiera się na założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, relacja deficytu do PKB wyniesie 1,9 % w 214 r. oraz 2,4 % w 215 r., a dług sektora instytucji rządowych i samorządowych utrzyma się w 215 r. na zasadniczo niezmienionym poziomie 45,8 % PKB. Wobec powyższych wyników oraz w świetle prognozy służb Komisji z wiosny 214 r. Komisja uznaje, że w Republice Czeskiej skorygowano nadmierny deficyt oraz osiągnięto wiarygodną i trwałą redukcję deficytu budżetowego do poziomu poniżej 3 % PKB. Komisja zaleca zatem Radzie uchylenie decyzji o istnieniu nadmiernego deficytu w Republice Czeskiej. 15 Decyzja 21/284/UE (Dz.U. L 125 z , s. 36). 9

10 Wykres 3b: Republika Czeska Saldo budżetowe i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych Odwrócona skala (jako % PKB) r.(*) 215 r.(*) Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych (lewa skala) Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne (lewa skala) Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych (prawa skala) (*) Prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji Republika Czeska nie spełnia kryterium kursu walutowego. Korona czeska nie uczestniczy w ERM II. Republika Czeska stosuje mechanizm płynnego kursu walutowego, który umożliwia bankowi centralnemu przeprowadzanie interwencji na rynku walutowym. Od początku 21 r. do końca 213 r. kurs walutowy korony czeskiej w stosunku do euro utrzymywał się na zasadniczo stałym poziomie, głównie w przedziale od 24 do 26 CZK/EUR. Dnia 7 listopada 213 r. ČNB ogłosił, że przeprowadzi interwencję na rynku walutowym, aby doprowadzić do osłabienia korony do kursu walutowego na poziomie powyżej 27 CZK/EUR. W konsekwencji kurs walutowy korony czeskiej nieznacznie się obniżył z poniżej 26 CZK/EUR do ponad 27 CZK/EUR i utrzymywał się na poziomie około 27,4 CZK/EUR na początku 214 r. W ciągu dwóch lat poprzedzających niniejszą ocenę wartość korony czeskiej w stosunku do euro spadła o niemal 11 %. Republika Czeska spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. Podczas ostatniej oceny konwergencji w 212 r. średnia dwunastomiesięczna stopa procentowa w Republice Czeskiej była niższa od wartości referencyjnej. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 214 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła w Republice Czeskiej 2,2 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 6,2 %. W wyniku długotrwałej tendencji spadkowej długoterminowe stopy procentowe w Republice Czeskiej spadły z poziomu ponad 5 % w połowie 29 r. do poziomu poniżej 2 % pod koniec 212 r. Jednocześnie różnica poziomu długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji niemieckich spadła do poziomu poniżej 1 punktów bazowych. W 213 r. różnica poziomu długoterminowych stop procentowych utrzymywała się na względnie stałym poziomie około 5 punktów bazowych, ponieważ rentowność obligacji nieco wzrosła zarówno w Republice Czeskiej, jak i w Niemczech. Na początku 214 r. różnica względem referencyjnych obligacji niemieckich powiększyła się do około 7 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynku pracy oraz rynków produktowych i finansowych. Saldo obrotów z zagranicą Republiki Czeskiej stopniowo się poprawiło z deficytu na poziomie ponad 3 % PKB w 21 r. do nadwyżki w wysokości,5 % PKB w 213 r., głównie w wyniku większej nadwyżki handlowej. Gospodarka Republiki Czeskiej jest wysoce zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że wyniki Republiki Czeskiej w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy 1

11 euro. Czeski sektor finansowy jest w znacznym stopniu zintegrowany z sektorem finansowym UE, w szczególności poprzez wysoki udział własności zagranicznej pośredników finansowych. W ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej Republika Czeska nie została objęta szczegółową oceną sytuacji. 4. CHORWACJA W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Chorwacja nie spełnia warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo chorwackie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Chorwacja spełnia kryterium stabilności cen. Średnia stopa inflacji w Chorwacji w okresie 12 miesięcy do kwietnia 214 r. wyniosła 1,1 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 1,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie poniżej wartości referencyjnej. Roczna inflacja HICP znacznie się obniżyła w ciągu ostatniego półtora roku z ponad 4 % w drugiej połowie 212 r. do około zera wiosną 214 r. Spadek inflacji odzwierciedla niższe ceny energii i żywności na światowych rynkach surowców, coraz mniejszy wpływ wcześniejszych wzrostów cen administrowanych i presję na zmniejszenie inflacji wynikającą z długotrwałej recesji. W marcu 214 r. roczna inflacja wynosiła,1 %. Przewiduje się, że w ciągu całego 214 r. inflacja pozostanie niska w kontekście słabego popytu krajowego, niekorzystnego rozwoju sytuacji na rynku pracy i dużymi potrzebami w zakresie zmniejszania zadłużenia w sektorze publicznym i prywatnym. W prognozie służb Komisji z wiosny 214 r. przewiduje się, że roczna inflacja HICP wyniesie średnio,8 % w 214 r. oraz 1,2 % w 215 r. Poziom cen w Chorwacji (około 69 % średniej w strefie euro w 212 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długookresowej. Wykres 4a: Chorwacja Kryterium inflacji od 28 r. (%, dwunastomiesięczna średnia krocząca inflacja) sty-8 sty-9 sty-1 sty-11 sty-12 sty-13 sty-14 Chorwacja Wartość odniesienia Uwaga: Punkty w odniesieniu do grudnia 214 r. wskazują przewidywaną wartość odniesienia i średnią dwunastomiesięczną inflację w kraju. Źródło: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. 11

12 Chorwacja spełnia kryterium sytuacji finansów publicznych. Chorwacja jest obecnie objęta decyzją Rady w sprawie istnienia nadmiernego deficytu (decyzja Rady z dnia 28 stycznia 214 r.), który Rada zaleciła skorygować do 216 r. Stosunek deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB wyniósł 4,9 % w 213 r., czyli był nieznacznie mniejszy niż w 212 r. (5 %). W prognozie służb Komisji z wiosny 214 r. przewiduje się, że deficyt spadnie do 3,8 % PKB w 214 r. i 3,1 % PKB w 215 r. Przewiduje się, że relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB wzrośnie w okresie objętym prognozą z 67,1 % w 213 r. do 69,2 % w 215 r. Wykres 4b: Chorwacja Saldo budżetowe i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych Odwrócona skala (jako % PKB) r.(*) 215 r.(*) Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych (lewa skala) Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne (lewa skala) Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych (prawa skala) (*) Prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji Chorwacja nie spełnia kryterium kursu walutowego. Kuna chorwacka nie uczestniczy w ERM II. Chorwacja stosuje mało elastyczny mechanizm płynnego kursu walutowego, który umożliwia bankowi centralnemu przeprowadzanie interwencji na rynku walutowym. W ciągu ostatnich dwóch lat kurs walutowy kuny chorwackiej wobec euro, waluty, z którą kuna chorwacka jest powiązana, był w miarę stabilny, wahając się w przedziale od 7,4 do 7,7 HRK/EUR. Niewielka deprecjacja kuny w stosunku do euro w ostatnich latach odzwierciedlała słabe wyniki gospodarki krajowej i niekorzystne warunki zewnętrzne, natomiast niestabilność kursu w ciągu roku była związana z sezonowymi wahaniami przychodów z turystyki. Chorwacja spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. Średnia długoterminowa stopa procentowa w Chorwacji, która znajduje odzwierciedlenie w notowaniach na rynku wtórnym jedynej referencyjnej obligacji rządowej o około sześcioletnim okresie pozostałym do ostatecznego terminu zapadalności, w kwietniu 214 r. wynosiła 4,8 %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 6,2 %. Jej wartość spadła z około 7 % w połowie 212 r. do około 4,6 % jesienią 213 r., a na początku 214 r. nieznacznie wzrosła. Wobec braku denominowanych w kunach chorwackich obligacji skarbowych o dłuższym terminie zapadalności informacje o zmianach rentowności należy interpretować z dużą ostrożnością. W kwietniu 214 r. różnica względem referencyjnych obligacji niemieckich o sześcioletnim terminie zapadalności wynosiła około 37 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynku pracy oraz rynków produktowych i finansowych. W ostatnich latach saldo obrotów z zagranicą Chorwacji znacznie się poprawiło do nadwyżki w wysokości 1,2 % PKB w 213 r., głównie w wyniku zmniejszenia importu. Gospodarka Chorwacji jest dobrze zintegrowana z gospodarką 12

13 strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji, chociaż powiązania z globalnymi łańcuchami dostaw pozostawały słabe. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że wyniki Chorwacji w tej dziedzinie są gorsze niż w większości państw członkowskich strefy euro. Sektor finansowy jest wysoce zintegrowany ze strefą euro poprzez zagraniczne udziały w bankach krajowych. W ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej Chorwacja została objęta szczegółową oceną sytuacji, w wyniku której stwierdzono, że w państwie tym występują nadmierne zakłócenia równowagi makroekonomicznej wymagające monitorowania i podejmowania zdecydowanych działań politycznych. W szczególności konieczne jest podejmowanie działań politycznych wobec zagrożeń wynikających ze znacznych zobowiązań zagranicznych, pogarszających się wyników eksportowych, wysokiego zadłużenia przedsiębiorstw oraz szybko zwiększającego się długu sektora instytucji rządowych i samorządowych. 5. LITWA W świetle oceny zgodności prawnej oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Litwa spełnia warunki przyjęcia euro. Prawodawstwo litewskie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Litwa spełnia kryterium stabilności cen. Podczas ostatniej oceny konwergencji w 212 r. średnia dwunastomiesięczna inflacja na Litwie była wyższa od wartości referencyjnej. Średnia stopa inflacji na Litwie w okresie 12 miesięcy do kwietnia 214 r. wyniosła,6 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 1,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie poniżej wartości referencyjnej. Po tym, jak roczna inflacja HICP osiągnęła najwyższy poziom 1 % w 28 r., recesja gospodarcza i znaczne dostosowania płac nominalnych doprowadziły do zmniejszenia inflacji w latach 29 i 21. Inflacja wzrosła ponownie średnio do 4,1 % w 211 r. w związku z wyższymi cenami surowców i ożywieniem koniunktury. Następnie inflacja wykazywała ogólną tendencję spadkową w wyniku niższej inflacji cen energii żywności przetworzonej, która to tendencja została jeszcze wzmocniona dalszymi ograniczeaniami płac w gospodarce. Inflacji spadła do 3,2 % w 212 r. i 1,2 % w 213 r. Przewiduje się, że roczna inflacja HICP wyniesie średnio 1, % w 214 r. zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 214 r., odzwierciedlając głównie korzystne zmiany cen żywności i energii. W kontekście rosnącego popytu wewnętrznego prognozuje się dalszy wzrost inflacji do poziomu 1,8 % w 215 r. Stosunkowo niski poziom cen na Litwie (około 63 % średniej w strefie euro w 212 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Trwała konwergencja oznacza, że nieprzekraczanie wartości referencyjnej wynika z czynników fundamentalnych, a nie tymczasowych. Analiza czynników fundamentalnych oraz duży margines w odniesieniu do wartości referencyjnej skłaniają do pozytywnej oceny spełniania kryterium stabilności cen. 13

14 Długoterminowe przewidywania dotyczące inflacji będą opierać się w szczególności na wzroście płac następującym wraz ze wzrostem wydajności. Ponieważ Litwa nadal jest gospodarką nadrabiającą zaległości, przewiduje się, że płace będą rosły szybciej niż w najbardziej zaawansowanych państwach członkowskich strefy euro. Zagrożenia dla stabilności cen wynikające z dostosowania cen związanego z nadrabianiem zaległości są jednak ograniczane dzięki niedawno wykazanej elastyczności rynku pracy i mechanizmów ustalania płac, co powinno zapewnić powiązanie kosztów pracy z wydajnością. Zagrożenia te są również niwelowane poprzez znaczące postępy Litwy we wdrażaniu dyrektywy usługowej UE i niskie koszty wejścia na rynek, co pozwala utrzymać wysoką presję konkurencyjną, o czym świadczy niedawne pojawienie się nowych podmiotów na rynku detalicznym. Niedobór wysoko wykwalifikowanych pracowników w perspektywie średniookresowej mógłby spowodować nadmierny wzrost plac w stosunku do wzrostu wydajności. Rozwiązanie utrzymujących się problemów będzie miało duże znaczenie, jeżeli chodzi o ograniczenie zmniejszania się elastyczności rynku pracy. Dywersyfikacja dostaw i bardziej konkurencyjne rynki mogłyby również wspierać korzystne zmiany cen w sektorze energetycznym. Wykres 5 a: Litwa Kryterium inflacji od 28 r. (%, dwunastomiesięczna średnia krocząca inflacja) sty-8 sty-9 sty-1 sty-11 sty-12 sty-13 sty-14 Litwa Wartość odniesienia Uwaga: Punkty w odniesieniu do grudnia 214 r. wskazują przewidywaną wartość odniesienia i średnią dwunastomiesięczną inflację w kraju. Źródło: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Litwa spełnia kryterium dotyczące stabilności finansów publicznych. Litwa nie jest objęta decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmniejszył się z 5,5 % PKB w 211 r. do 3,2 % PKB w 212 r., głównie dzięki ograniczeniu wydatków. W 213 r. relacja deficytu do PKB wyniosła 2,1 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 214 r. przewiduje się, że utrzyma się na poziomie 2,1 % w 214 r., a następnie wystąpi nieznaczny spadek do 1,6 % w 215 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki. Przewiduje się, że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrośnie z 39,4 % PKB w 213 r. do 41,4 % PKB w 215 r. Litwa wprowadziła szereg środków zarządzania budżetem, które powinny wspierać długoterminowe zaangażowanie na rzecz zdrowych finansów publicznych. W marcu 212 r. Litwa podpisała Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej, a we wrześniu 212 r. parlament przyjął odpowiednią 14

15 ustawę ratyfikacyjną. Oznacza to dodatkowe zobowiązanie do prowadzenia zorientowanej na stabilność i zrównoważonej polityki budżetowej. Projekt pakietu legislacyjnego, w tym ustawy konstytucyjnej, dotyczącego stabilności finansów sektora instytucji rządowych i samorządowych zgodnie z paktem fiskalnym został przyjęty przez rząd w połowie kwietnia i będzie przedmiotem głosowania w Parlamencie. Krajowej izbie kontroli zostanie powierzona funkcja niezależnej rady budżetowej. Transpozycja Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej do prawa krajowego wzmocni istniejące przepisy, w szczególności ustawę o dyscyplinie budżetowej, przyjętą w 27 r. i stosowaną od 213 r. Opiera się ona na postanowieniach paktu stabilności i wzrostu, wiąże pułap wydatków z wysokością przychodów i wyznacza cel polegający na osiągnięciu zrównoważonego budżetu w perspektywie średniookresowej oraz długookresowej stabilności. Nie zawiera ona jednak wiążących średniookresowych ram wydatków. Ponadto zmiany ustawy budżetowej w celu wdrożenia dyrektywy Rady 211/85/UE w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich, których celem jest zrównoważone saldo lub nadwyżka w ramach cyklu, zaczęły w pełni obowiązywać podczas planowania i wykonywania budżetu na 214 r. Zmiany te doprowadziły do zwiększenia odpowiedzialności rządu za realizację wieloletnich celów budżetowych; jednakże wpływ nowej ustawy będzie mógł zostać oceniony dopiero w przyszłości. Wykres 5b: Litwa Saldo budżetowe i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych Odwrócona skala (jako % PKB) r.(*) 215 r.(*) Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych (lewa skala) Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne (lewa skala) (*) Prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych (prawa skala) Litwa spełnia kryterium kursu walutowego. Litwa przystąpiła do ERM II w dniu 28 czerwca 24 r. i uczestniczy w tym mechanizmie od prawie dziesięciu lat, licząc do dnia przyjęcia niniejszego sprawozdania. W momencie przystąpienia do ERM II władze Litwy jednostronnie zobowiązały się do utrzymania dotychczasowego systemu zarządu walutą w ramach tego mechanizmu. System zarządu walutą w dalszym ciągu posiada solidne oparcie w oficjalnych rezerwach walutowych. Różnice w wysokości krótkoterminowych stóp procentowych względem strefy euro zmniejszyły się do bardzo niskiego poziomu. W dwuletnim okresie objętym oceną kurs litewskiego lita nie odbiegał od kursu centralnego ani nie podlegał żadnym napięciom. Litwa spełnia kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 214 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 3,6 %, czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 6,2 %. Podczas ostatniej oceny konwergencji w 212 r. średnia długoterminowa stopa procentowa na Litwie była niższa od wartości referencyjnej i 15

16 wynosiła 5,2 %. Stopniowo obniżała się ona jeszcze bardziej do poziomu poniżej 4 % w 213 r., do czego przyczyniły się polepszone nastroje wśród inwestorów w odniesieniu do państwa oraz jego wyższy rating i stosunkowo niska inflacja. Mimo że rynek długoterminowych obligacji denominowanych w litach jest stosunkowo płytki, w latach 212 i 213 rząd wyemitował dłużne papiery wartościowe z pierwotnym terminem zapadalności do 1 lat. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynku pracy oraz rynków produktowych i finansowych. Po znacznej nadwyżce w 29 r. saldo obrotów z zagranicą Litwy (połączony wynik rachunku obrotów bieżących i rachunku obrotów kapitałowych) nieco się pogorszyło w 21 r. i w 211 r. deficyt wyniósł 1,2 % PKB, ale w latach 212 i 213 ponownie odnotowano nadwyżkę. W 29 r. na rachunku dochodów odnotowano nadwyżkę, wynikającą głównie z rezerw na straty z tytułu pożyczek utworzonych przez banki będące w posiadaniu zagranicznych inwestorów, która ponownie przekształciła się w deficyt począwszy od 21 r., po tym jak banki te odzyskały rentowność. Transfery bieżące i rachunek obrotów kapitałowych stale odnotowywały znaczące nadwyżki, odzwierciedlając pozytywne wpływy netto z funduszy UE i przekazów pieniężnych dokonywanych przez migrantów. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto po zapaści w 29 r. wzrósł do 3.2 % PKB w 211 r., a następnie spadł do.7 % w 212 r., by tylko nieznacznie wzrosnąć w 213 r. Znaczny spadek realnego efektywnego kursu walutowego w latach , w szczególności w przypadku jego obniżenia przez jednostkowe koszty pracy, stanowił silny impuls dla konkurencyjności kosztowej Litwy, która znacznie poprawiła swoje wyniki eksportowe. W okresie od połowy 212 r. do kwietnia 214 r., po umiarkowanej tendencji wzrostowej, realny efektywny kurs walutowy obniżony przez jednostkowe koszty pracy wzrósł o około 6 %, natomiast realny efektywny kurs walutowy obniżony przez HICP wzrósł o około 3 %. Gospodarka Litwy jest dobrze zintegrowana z gospodarką strefy euro dzięki powiązaniom wynikającym z handlu i inwestycji. Rynek pracy wykazał się znaczną elastycznością, niemniej jednak bezrobocie strukturalne jest wysokie. Na podstawie wybranych wskaźników dotyczących otoczenia biznesu można stwierdzić, że Litwa plasuje się pod tym względem zasadniczo w okolicach średniej dla państw członkowskich strefy euro. Krajowy sektor finansowy jest dobrze zintegrowany z systemem finansowym UE, czego potwierdzeniem jest wysoki udział banków będących w posiadaniu zagranicznych inwestorów. W ostatnich latach znacząco wzmocniono nadzór finansowy. Zacieśniono współpracę z organami nadzoru w państwach pochodzenia zagranicznych udziałowców łotewskich instytucji finansowych. 6. WĘGRY W świetle oceny zgodności przepisów prawnych oraz spełnienia kryteriów konwergencji, a także uwzględniając dodatkowe istotne czynniki, Komisja jest zdania, że Węgry nie spełniają warunków przyjęcia euro. Prawodawstwo węgierskie w szczególności ustawa o węgierskim banku centralnym (Magyar Nemzeti Bank, MNB) nie jest w pełni zgodne z wymogiem określonym w art. 131 TFUE. Niezgodności istnieją konkretnie w odniesieniu do niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku 16

17 centralnego oraz integracji banku centralnego z ESBC z chwilą przyjęcia euro w odniesieniu do zadań ESBC określonych w art. 127 ust. 2 TFUE i art. 3 Statutu ESBC/EBC. Ponadto ustawa o MNB jest również niezgodna z wymogiem i zawiera dalsze niedociągnięcia, jeśli chodzi o integrację MNB z ESBC. Węgry spełniają kryterium stabilności cen. Podczas ostatniej oceny konwergencji w 212 r. średnia dwunastomiesięczna inflacja na Węgrzech była wyższa od wartości referencyjnej. Średnia stopa inflacji na Węgrzech w okresie 12 miesięcy do kwietnia 214 r. wyniosła 1, %, czyli poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 1,7 %. Przewiduje się, że w najbliższych miesiącach stopa inflacji utrzyma się na poziomie poniżej wartości referencyjnej. Maksymalny poziom rocznej inflacji odnotowano we wrześniu 212 r., po czym nastąpił jej gwałtowny spadek w styczniu 213 r., przy coraz mniejszym wpływie wcześniejszych podwyżek podatków pośrednich i wraz z rozpoczęciem obniżania cen szeregu usług użyteczności publicznej. Spadek cen rynkowych energii i żywności również wspierał obniżenie inflacji, podobnie jak słaby popyt krajowy i historycznie niskie oczekiwania inflacyjne. Z drugiej strony podwyżki akcyzy i niektóre inne środki rządowe miały duży wpływ na tendencję wzrostową cen. W kwietniu 214 r. roczna inflacja HICP wynosiła,2 %. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 214 r. przewiduje się, że inflacja wzrośnie do 1, % w 214 r. i do 2,8 % w 215 r., głównie z powodu coraz mniejszego wpływu obniżek cen usług użyteczności publicznej, mniej korzystnych zmian cen surowców i stopniowego zmniejszania luki produktowej. Stosunkowo niski poziom cen na Węgrzech (około 59 % średniej w strefie euro w 212 r.) wskazuje na potencjał jego dalszej konwergencji w perspektywie długoterminowej. Wykres 6 a: Węgry Kryterium inflacji od 28 r. (%, dwunastomiesięczna średnia krocząca inflacja) sty-8 sty-9 sty-1 sty-11 sty-12 sty-13 sty-14 Węgry Wartość odniesienia Uwaga: Punkty w odniesieniu do grudnia 214 r. wskazują przewidywaną wartość odniesienia i średnią dwunastomiesięczną inflację w kraju. Źródło: Eurostat, prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Węgry spełniają kryterium dotyczące stabilności finansów publicznych. Węgry nie są objęte decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu. Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych, po nadwyżce w wysokości 4,3 % PKB w 211 r., którą udało się uzyskać dzięki znacznym operacjom jednorazowym, ponownie wykazało deficyt na poziomie 2,1 % PKB w 212 r. W 213 r. relacja deficytu do PKB 17

18 wyniosła 2,2 % i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 214 r. przewiduje się, że wyniesie ona 2,9 % w 214 r. i 2,8 % w 215 r. przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki. Przewiduje się, że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych nieznacznie wzrośnie z 79,2 % PKB w 213 r. do 79,5 % PKB w 215 r. Wykres 6b: Węgry Saldo budżetowe i dług sektora instytucji rządowych i samorządowych Odwrócona skala (jako % PKB) r.(*) 215 r.(*) Saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych (lewa skala) Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne (lewa skala) Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych (prawa skala) (*) Prognoza służb Komisji z wiosny 214 r. Źródło: Eurostat, służby Komisji Węgry nie spełniają kryterium kursu walutowego. Węgierski forint nie uczestniczy w ERM II. Węgry stosują mechanizm płynnego kursu walutowego, który umożliwia bankowi centralnemu przeprowadzanie interwencji na rynku walutowym. Przez ostatnie lata kurs walutowy forinta względem euro cechowała zmienność. W drugiej połowie 212 r. kurs walutowy forinta w stosunku do euro był zasadniczo stabilny, ale spadł o około 6 % na początku 213 r. Dzięki zwiększonemu zainteresowaniu inwestorów aktywami finansowymi UE oraz poprawie sytuacji makroekonomicznej forint wzmocnił się w maju i do końca 213 r. pozostawał w przedziale od 29 do 3 HUF/EUR, z wyjątkiem kilku dni przed wrześniowym posiedzeniem FED i pod koniec grudnia. W pierwszych miesiącach 214 r. kurs walutowy forinta pozostawał na poziomie ponad 3 HUF/EUR wobec tymczasowej presji wynikającej głównie z oczekiwań dotyczących polityki pieniężnej USA, dalszego rozluźnienia krajowej polityki pieniężnej, a także kryzysu politycznego na Ukrainie. Węgry spełniają kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych. W okresie dwunastu miesięcy do kwietnia 214 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 5,8 %, czyli mniej niż wartość referencyjna wynosząca 6,2 %. Podczas ostatniej oceny konwergencji Węgier w 212 r. była ona również wyższa od wartości referencyjnej. Średnia miesięczna długoterminowa stopa procentowa obniżyła się z maksymalnego poziomu 9,5 % na początku 212 r. do niemal 5 % w maju 213 r. Długoterminowe stopy procentowe wzrosły latem 213 r. i na początku 214 r., ale ulegały częstym wahaniom w przedziale zbliżonym do ich średniego poziomu rocznego. W kwietniu 214 r. różnica poziomu długoterminowych stóp procentowych względem referencyjnych obligacji niemieckich wynosiła około 41 punktów bazowych. W analizie uwzględniono również czynniki dodatkowe, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynku pracy oraz rynków produktowych i finansowych. Począwszy od 29 r. co roku Węgry odnotowują stopniowy wzrost nadwyżki w obrotach z zagranicą. Od 211 r. poprawa ta odzwierciedla przede wszystkim wyższe nadwyżki handlu towarami i lepszą absorpcję funduszy UE. 18