Prawo i Życie. Vademecum ubezpieczeń. Poradnik dla każdego

Transkrypt

1 Prawo i Życie Vademecum ubezpieczeń partner merytoryczny Poradnik dla każdego nr 115 (1985) A Dział I Zmiana przepisów Więcej uprawnień dla ubezpieczonych Zaczął się dobry czas dla ubezpieczonych. Pierwsze z korzystnych zmian przepisów zaczęły obowiązywać w tym tygodniu, następne i najliczniejsze z ostatnio uchwalonych wejdą w życie za dwa miesiące. To zmiany kodeksu cywilnego strony A2 A7 Odszkodowania w razie ucieczki sprawcy Dzięki najnowszym, obowiązującym już zmianom przepisów o kompetencjach Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, fundusz ten będzie wypłacał odszkodowania za szkody na mieniu, jeśli nie da się ustalić sprawcy wypadku strona A8 Dział II Ubezpieczenia komunikacyjne Jaką polisę wykupić Ponad trzy razy więcej kierowców ma polisę OC niż AC. Po pierwsze dlatego, że pierwsza jest obowiązkowa, po drugie ta druga nie zawsze się opłaca, szczególnie w przypadku konieczności naprawy wieloletniego samochodu strona A9 Jak nie stracić odszkodowania Problemy z uzyskaniem lub zmniejszeniem odszkodowania mogą pojawić się już w związku z późnym powiadomieniem ubezpieczyciela o powstaniu szkody. Potem na przykład, gdy okaże się, że ubezpieczony przekroczył dozwoloną prędkość. strony A10 A11 Dział III Ubezpieczenia na życie Jak wybrać korzystną polisę Przed wyborem polisy na życie trzeba wiedzieć nie tylko, jaka suma ubezpieczenia może zabezpieczyć rodzinę, ale również jaką składkę można wydzielić z budżetu rodzinnego na wiele lat i czy nie opłaca się skorzystać z ubezpieczenia grupowego strona A13 Inwestycje z dodatkową ochroną Zainteresowaniem cieszą się ostatnio polisy inwestycyjne, w których część ochronna jest minimalna. Dają one dostęp do wielu funduszy inwestycyjnych, ułatwiając dojście do zysków. Minusem może być strata przy wczesnej rezygnacji z takiej polisy strona A13 Dział IV Ubezpieczenia nieruchomości Więcej ryzyk pod ochroną Kupując polisę na mieszkanie czy dom, nie warto oszczędzać. Trzeba też uważnie zapoznać się z tym, co jest przedmiotem ubezpieczenia i w jakich okolicznościach można utracić tę ochronę. Niektóre towarzystwa oferują ostatnio polisy, dzięki którym ubezpieczyciel odpowiada za zdarzenie, którego wyraźnie nie wyłączyło ze swojej odpowiedzialności strona A14 Dział V Ubezpieczenia turystyczne Ilustracja Tomasz Wawer Ważny zakres assistance O wyborze polisy turystycznej na pewno może decydować jej cena, ale ważniejsze jest to, co uzyskamy w zamian. W przypadku wyjazdów za granicę istotny jest zakres świadczeń assistance czyli pomoc w razie nieszczęśliwego zdarzenia, które może sprawić wiele kłopotów także najbliższej rodzinie strona A15

2 A2 Nowe prawa z kodeksu cywilnego Oto nowe rozwiązania po zmianach kodeksu cywilnego, które zaczną obowiązywać od 10 sierpnia 2007 r.: Art. 805 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą będą chronione jak konsumenci, ale tylko przed działaniem niedozwolonych klauzul umownych (czytaj str. A7) Art. 808 prawo ubezpieczonego (np. pracownika) do otrzymania warunków umowy ubezpieczenia grupowego zawartego przez pracodawcę (str. A6) Art. 813 prawo do zwrotu składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia, co do dnia, bez żadnych potrąceń w przypadku rozwiązania umowy (str. A8) Art. 814 towarzystwo ma obowiązek monitowania o zapłatę raty przed ustaniem ochrony ubezpieczeniowej. Dopiero brak opłaty w ciągu siedmiu dni od otrzymania monitu będzie mógł spowodować ustanie ochrony (str. A3) Art. 815 przeniesienie ciężaru udowodnienia, że dane zdarzenie jest skutkiem zatajenia informacji, na towarzystwo, jeśli będzie chciało odmówić odszkodowania na tej podstawie (str. A4) Art. 816 prawo do żądania przez klienta zmniejszenia składki w przypadku zmiany prawdopodobieństwa wypadku (str. A6) Art. 817 wyłączenie możliwości umówienia się, że odszkodowanie będzie wypłacone później niż w ciągu 30 dni od zgłoszenia szkody, np. w oczekiwaniu na wyrok sądu (str. A8) Art. 818 tylko w przypadku winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa w terminowym poinformowaniu o szkodzie towarzystwo może zmniejszyć odszkodowanie. Ale tylko wtedy, gdy brak terminowej informacji wpłynął na zwiększenie szkody lub uniemożliwił ubezpieczycielowi ustalenie skutków wypadku (str. A6 A7) Art. 822 towarzystwo nie może odmówić poszkodowanemu wypłaty z OC komunikacyjnego, gdy ubezpieczający sprawca wypadku nie współpracuje przy likwidacji szkody (str. A6) Art. 823 o rozwiązaniu umowy ubezpieczenia rzeczy ruchomej i nieruchomości w przypadku sprzedaży, decydują strony umowy, ale potrzebna jest zgoda ubezpieczyciela (str. A4) Art. 824 w przypadku ubezpieczenia tej samej rzeczy w dwóch towarzystwach roszczenie można składać do dowolnego z nich (str. A4) Art. 826 ratując mienie czy zmniejszając rozmiary szkody, trzeba używać tylko dostępnych (a nie wszelkich) środków (str. A6) Art. 827 ubezpieczyciel odpowiada też za szkody wyrządzone umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa osób, za które ubezpieczający, np. pracodawca, odpowiada, np. pracownicy (str. A8) Art. 829 do zmiany umowy zawartej na cudzy rachunek (np. polisa grupowa w pracy) trzeba będzie zgody wszystkich ubezpieczonych, jeśli będzie zawierała ona gorsze zapisy (str. A6) Art. 830 jeśli w warunkach ubezpieczenia na życie nie ma terminu wypowiedzenia umowy, można ją wypowiedzieć w każdej chwili ze skutkiem natychmiastowym (str. A7) Art. 832 ubezpieczyciel na życie nie może odmówić wypłaty, powołując się na podanie nieprawdy we wniosku, szczególnie odnośnie stanu zdrowia, jeśli minęły trzy lata od podpisania umowy (str. A13) Art. 833 warunki ubezpieczenia na życie nie można skrócić terminu braku odpowiedzialności w przypadku samobójstwa do mniej niż sześć miesięcy standardowo dwa lata (str. A13). MAJ Dział I Więcej uprawnień dla ubezpieczonych W ostatnim czasie pojawiło się wiele nowych przepisów dotyczących ubezpieczeń. Kolejne zaczną obowiązywać w sierpniu. Niemal każda ze zmian jest rozwiązaniem korzystnym dla konsumentów, jednak wiele osób ich nie zna i na tym traci. rzykładem nieznajmości przepisów są Pchociażby problemy z posiadaniem dwóch polis OC komunikacyjnego. Choć już od 2004 roku obowiązuje zasada, że umowa takiego ubezpieczenia nie rozwiązuje się w ciągu 30 dni od zakupu auta, tylko nadal działa, to jednak wciąż wiele osób wpada w taką pułapkę. Umowa idzie za samochodem, więc w przypadku jej niewypowiedzenia na dzień przed wygaśnięciem, zawiązuje się kolejna na okres 12 miesięcy. Klienci nie wiedząc o tym, kupują nową polisę i skutek jest taki, że mają dwie. Niestety towarzystwa nie pozwalają rozwiązać takiej umowy i trzeba płacić za dwie polisy. Już teraz niektórzy prawnicy mają wątpliwości, czy takie ograniczenia są zgodne z prawem. Mają być one rozwiane dzięki pracom prowadzonym przez Radę Rozwoju Rynku Finansowego, które prowadzą do tego, aby klienci mogli rozwiązać jedną z takich umów. Odszkodowanie dla ofiary uciekiniera Z inną konsekwencją nieznajomości prawa spotykamy się często w dramatycznych przypadkach kiedy w mediach pojawiają się apele o pomoc dla ofiar wypadków, których sprawcy uciekli. Niewiele osób pamięta, że w takich sytuacjach odszkodowanie za szkody na osobie może wypłacać Ubezpieczeniowy 10 sierpnia 2007 zaczną obowiązywać nowe przepisy kodeksu cywilnego, dotyczące umowy ubezpieczenia. Zmianie uległo 27 z 29 artykułów dotyczących ubezpieczeń i są one korzystne dla klientów towarzystw ubezpieczeniowych (niektóre wymieniamy obok). Zmiana przepisów Fundusz Gwarancyjny. Mało tego, od 11 czerwca 2007 r. dzięki nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych Fundusz jest zobowiązany wypłacać odszkodowania również za szkody na mieniu (czyli np. za rozbite auto czy zniszczone rzeczy), jeśli sprawcy wypadku nie udało się ustalić. Przy czym chodzi o wypadek, na skutek którego którykolwiek z jego uczestników trafił do szpitala na nie mniej niż 14 dni (szerzej o konsekwencjach tej nowelizacji na str. A8) Niestety, nie uległy na razie zmianie sumy gwarancyjne na polisach OC komunikacyjnego, choć wspomniana nowelizacja miała dostosować polskie prawo do wymogów UE, które już teraz przewidują limity 5 mln euro za szkodę na osobie i 1 mln euro w przypadku szkód na mieniu. U nas jeszcze przez kilka najbliższych lat pozostanie wszystko bez zmian, czyli z limitami odpowiednio 1,5 mln euro i 300 tys. euro. Przy czym istotne jest, że limit ten obowiązuje na zdarzenie. W przypadku większych katastrof drogowych oznacza to problem, bo tymi kwotami będą musieli podzielić się wszyscy poszkodowani. Kodeksowa rewolucja za chwilę Prawdziwą rewolucję przynoszą jednak zmiany w kodeksie cywilnym. Głównym motywem zmian które zaczną obowiązywać 10 sierpnia 2007 r. było zrównanie stron umowy ubezpieczenia, bo do tej pory zakłady ubezpieczeń były w uprzywilejowanej pozycji. Wystarczy wspomnieć, że tylko one miały prawo do NIE PŁAĆ ZA DWIE POLISY Jeśli po nabyciu samochodu nie chcesz płacić za dwie polisy, złóż wypowiedzenie starej umowy którą zawarł poprzedni właściciel w ciągu 30 dni od zakupu auta. Zasadą jest bowiem, że jeśli umowa OC nie zostanie wypowiedziana na dzień przed jej wygaśnięciem, automatycznie zawiązuje się kolejna na okres 12 miesięcy. Tak jest od 2004 roku, ale kierowcy o tym nie wiedzą lub zapominają. podwyższenia składki, jeśli w czasie trwania umowy zwiększyło się prawdopodobieństwo wypadku. Dopiero teraz klienci otrzymają prawo żądania obniżki składki, jeśli to ryzyko się zmniejszyło. Generalnie zarówno poszkodowani, którzy liczą na odszkodowanie z polis OC sprawców, jak i posiadacze polis na nieruchomość czy auto uzyskali wiele uprawnień. Wystarczy wspomnieć, że według obowiązujących przepisów poszkodowany mógł nie dostać pieniędzy z dobrowolnej polisy odpowiedzialności cywilnej, jeśli ubezpieczający sprawca szkody nie współpracował z ubezpieczycielem (więcej na ten temat na str. A3). Złagodzenie obowiązków Do rzecznika ubezpieczonych trafia wiele skarg na odmowy wypłat związanych z niedopełnieniem obowiązków informacyjnych przez klienta, czyli np. podanie nieprawdy we wniosku o ubezpieczenie czy nieinformowanie o istotnych zmianach w czasie trwania umowy. Obecnie łatwo towarzystwom odmawiać wypłaty na tej podstawie, bo do klientów należy przeprowadzenie dowodu, że zatajona okoliczność nie miała wpływu na prawdopodobieństwo wypadku. Po zmianach nie będzie to jednak takie łatwe, bo wtedy towarzystwo będzie musiało wykazać, że dane zdarzenie było skutkiem zatajenia. Ustawodawca zadbał też o łatwiejszą drogę do uzyskania odszkodowania w przypadku podwójnego ubezpieczenia, np. jeśli dom mamy ubezpieczony w dwóch towarzystwach. Obecnie trzeba zgłaszać roszczenie do obu ubezpieczycieli, ale od 10 sierpnia będzie można to robić WAŻNE DECYZJE W ciągu kilku tygodni powinno pojawić się uzasadnienie Sądu Najwyższego do orzeczenia odnoszącego się do pytania rzecznika ubezpieczonych, czy wypłaty z polis OC komunikacyjnego na tzw. kosztorys powinny uwzględniać VAT. Ma ono usunąć wątpliwości (które mają zakłady ubezpieczeń, bo Komisja Nadzoru Finansowego czy rzecznik już ich nie mają), czy jednak odszkodowania powinny być o 22 proc. wyższe. Rada Rozwoju Rynku Finansowego przy ministrze finansów, która ma m.in. poprawiać prawo ubezpieczeniowe jak podliczył branżowy Dziennik Ubezpieczeniowy będzie zajmowała się 50 obszarami dotyczącymi ubezpieczeń. u jednego z nich, dowolnie wybranego. Na szczęście, w praktyce takie przypadki będą teraz rzadsze, bo zniknie zasada, że ubezpieczenie nieruchomości przechodzi na jej nabywcę (co było przyczyną większości podwójnych ubezpieczeń w przypadku klientów indywidualnych). Teraz od decyzji sprzedającego i kupującego zależy, co się stanie z umową ubezpieczenia nieruchomości. Podobnie będzie w przypadku ruchomości, podczas gdy obecnie takie umowy, np. ubezpieczenia samochodu, rozwiązują się bezpośrednio po sprzedaży. Możliwe oszczędności Wszystkich na pewno ucieszy informacja, że nowe przepisy pozwolą zmniejszyć koszty polis. Oprócz wspomnianego już prawa do rekalkulacji składki w dół, w przypadku zmniejszenia prawdopodobieństwa wypadku jest jeszcze inna nowość: prawo do zwrotu całej składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia. Nie ulega wątpliwości, że będziemy mogli liczyć na zwrot pieniędzy za każdy niewykorzystany dzień ochrony, bez żadnych potrąceń np. w przypadku sprzedaży samochodu czy nieruchomości. Obecnie w takich wypadkach towarzystwa potrącają proc. tytułem kosztów manipulacyjnych. Wydaje się też, że podobnie będzie w przypadku rozwiązania umowy z powodu np. kradzieży auta, choć już teraz towarzystwa sygnalizują, że w takim przypadku klient skorzystał z ochrony i zwrot mu się nie należy. Ten przykład pokazuje, że choć nad nowelizacją pracował zespół wybitnych specjalistów i robił to długo, to jeszcze przez najbliższe kilka miesięcy będą pojawiały się wątpliwości co do interpretacji przepisów. Na razie towarzystwa pracowicie je analizują, bo od 10 sierpnia mają zamiar wprowadzić nowe warunki ubezpieczeń uwzględniające te zmiany. Warto pamiętać, że nowe regulacje odnoszą się do umów zawartych dopiero po tym terminie. Jeśli więc do tej pory nie mieliśmy jakieś polisy i nie musimy jej teraz kupować, lepiej poczekać i zawrzeć umowę już w nowym reżimie prawnym. MASZ PYTANIE - ZADZWOŃ Jeśli musisz przed 10 sierpnia zawrzeć umowę ubezpieczenia i nie wiesz, na co zwrócić uwagę w umowie, zadzwoń dziś do naszego eksperta, MARCINA JAWORSKIEGO. Tel.: , w godzinach: reklama

3 A3 Spóźniona składka nie od razu utrata ochrony Zmiana przepisów Już nie będzie tak, że osoba, która spóźni się z zapłatą składki nawet o jeden dzień, zostanie pozbawiona ochrony ubezpieczeniowej. Teraz w takich wypadkach ubezpieczyciele rozwiązują umowy albo zawieszają ochronę. Za kilka miesięcy będą musieli najpierw wysyłać monity do swoich klientów. NIE SPÓŹNIAJ SIĘ Z ZAPŁATĄ Siedem dni - w takim terminie, licząc od wezwania, klient będzie musiał wpłacić zaległą składkę, aby nie utracić ochrony z ubezpieczenia majątkowego aka zasada to rewolucja w ubezpieczeniach majątkowych. Obecnie T standardem jest, że nawet dzień spóźnienia z opłatą kolejnej raty składki może skutkować w najlepszym razie zawieszeniem ochrony ubezpieczeniowej. Ma to dyscyplinować klientów, żeby pamiętali o opłacie kolejnej raty. Niektórzy ubezpieczyciele przypominają o płatności, czy to wysyłając blankiety przelewu kolejnej raty, czy telefonicznie. Żaden jednak nie ponosi odpowiedzialności za skuteczność takiego powiadomienia. Efekt jest taki, że wielu klientów zapomina o terminie płatności i wnosi opłatę z opóźnieniem. Dobrze, jeśli warunki ubezpieczenia przewidują, że do czasu dokonania płatności ochrona jest zawieszona. Gorzej, gdy przewidują one, że umowa w takim wypadku rozwiązuje się. Opłacenie składki nie powoduje automatycznego zawiązania nowej umowy. Klient jest pewny, że ma ochronę, ale towarzystwo po szkodzie odmawia wypłaty. Oddaje co prawda wpłacone z opóźnieniem pieniądze, ale to dla poszkodowanych marna pociecha. Przypomnienie towarzystwa Według nowych przepisów nie będzie już takich problemów. Zgodnie z art. 814 par. 3 k.c., jeśli składka opłacana jest w ratach, to brak płatności w określonym terminie może skutkować ustaniem odpowiedzialności ubezpieczyciela, ale tylko wtedy, gdy po upływie tego terminu wezwał ubezpieczającego do zapłaty. OBECNE SKUTKI OPÓŹNIENIA PŁATNOŚCI W UBEZPIECZENIACH NA ŻYCIE PZU Życie w ubezpieczeniu na życie i dożycie Maximum termin opłacania składki może być wydłużony nie więcej niż o jeden miesiąc. Jeśli składka nie została opłacona w okresie 30-dniowej prolongaty i sytuacja taka nastąpiła przed upływem dwóch lat od początku ubezpieczenia, odpowiedzialność towarzystwa kończy się. Natomiast, jeżeli składka nie została opłacona w okresie prolongaty po upływie dwóch lat od początku ubezpieczenia, ubezpieczenie zostaje zamienione na ubezpieczenie bezskładkowe. Taka zamiana jest możliwa w przypadku, gdy umowa posiada minimalną wartość tzw. wartość wykupu oraz suma ubezpieczenia po zamianie na ubezpieczenie bezskładkowe ma odpowiednią, minimalną wysokość. Po zamianie na ubezpieczenie bezskładkowe suma ubezpieczenia jest obniżana, zaś ubezpieczający zwolniony jest z obowiązku dalszego opłacania składek, wygasają również umowy dodatkowe. Zamiana na ubezpieczenie bezskładkowe jest nieodwracalna. Commercial Union w ubezpieczeniu Perspektywa w razie nieopłacenia w terminie składki regularnej należnej w pierwszych trzech latach ubezpieczenia, towarzystwo wzywa ubezpieczającego do zapłaty zaległej składki, wyznaczając mu dodatkowy siedmiodniowy termin na zapłacenie tej składki, licząc od dnia otrzymania przez niego wezwania towarzystwa. Jeżeli składka nie zostanie opłacona w dodatkowym terminie wyznaczonym przez towarzystwo, umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z ostatnim dniem tego terminu. Nieco bardziej liberalne zasady obowiązują, jeśli mamy polisę dłużej niż cztery lata. Wtedy w razie nieopłacenia w terminie składki regularnej należnej, jeżeli wartość polisy przewyższa wysokość należnych towarzystwu w kolejnym miesiącu ubezpieczenia opłat oraz kosztów, z dniem wymagalności pierwszej nieopłaconej składki umowa ubezpieczenia ulega przekształceniu w umowę ubezpieczenia z zawieszoną płatnością składek. Amplico Life w ubezpieczeniu na życie i dożycie Życie+ istnieje prawo do 30-dniowej prolongaty terminu płatności, licząc od dnia wymagalności składki. Jeśli w tym czasie klient nie opłaci składki, umowa albo wygasa, albo w określonych warunkach składka jest kredytowana lub przekształcona w ubezpieczenie bezskładkowe. Co ciekawe, w obecnych warunkach ubezpieczenia towarzystwo podaje, że nie ma obowiązku wezwania klienta do opłacania składek. Ponieważ w praktyce robi to, to dalej zastrzega, że wysłanie takiego wezwania nie może być uznane za przyjęcie na siebie takiego obowiązku. Ubezpieczyciel będzie musiał wyraźnie poinformować klienta, że brak wpłaty w ciągu siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności (szczegóły wyjaśnia Marcin Orlicki czytaj obok). Nieco inaczej rzecz się ma w ubezpieczeniach osobowych, czyli na życie i następstw nieszczęśliwych wypadków. W tym przypadku decydują i będą decydowały warunki zawartej umowy. Art. 830 par. 2 przewiduje bowiem, że w braku odmiennego zastrzeżenia umowę uważa się za wypowiedzianą przez ubezpieczającego, jeżeli składka lub jej rata nie została zapłacona w terminie określonym w umowie lub w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Towarzystwo ma jednak obowiązek wezwania do zapłaty w dodatkowym terminie określonym w ogólnych warunkach ubezpieczenia. W piśmie musi też uświadomić ubezpieczającemu skutki nieopłacenia Kiedy zwrot niewykorzystanej składki Zmiana przepisów W dwóch okolicznościach będzie można oszczędzić na składkach w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy oraz zmiany prawdopodobieństwa zajścia wypadku. Nowelizacja kodeksu cywilnego zapowiada bowiem m.in. ustawową gwarancję odzyskania pieniędzy za niewykorzystany okres ubezpieczenia. owelizacja art. 813 k.c. zakłada, że N konsumenci będą mieli możliwość żądania zwrotu całej składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia w przypadku rozwiązania umowy. Obecnie mają z tym problem, szczególnie gdy wydarzyła się szkoda. Towarzystwa przewidują bowiem, że w takim wypadku nie zwracają ani grosza z wpłaconej składki. Mało tego, jeśli składka opłacana jest w ratach i mamy jeszcze do zapłacenia dwie raty po 500 zł, to wypłacając odszkodowanie, potrącą te 1000 zł. Robią tak, bo obecnie obowiązująca treść art. 813 k.c. stwierdza lapidarnie, że składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Teraz dodano do tego przepisu zdanie drugie, które przewiduje, że w przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu, na jaki umowa została zawarta, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej. Po sprzedaży zwrot bez potrąceń Według nowego prawa jeśli zapłaciliśmy składkę w całości i rozwiązaliśmy umowę (np. przy sprzedaży auta) w 100 dniu umowy, to przysługuje nam zwrot składki za pozostałe 265 dni. Ponadto, sprzedając auto (jeśli nie zdecydujemy, że sprzedajemy je z umową ubezpieczenia), dostaniemy całą składkę za niewykorzystany okres ochrony bez potrącania żadnych opłat manipulacyjnych, które wynoszą zwykle 10 czy 20 proc. Te zasady dotyczą jednak tylko polis dobrowolnych, czyli autocasco czy polis ubezpieczeń mieszkań lub firm, a nie ubezpieczenia obowiązkowego OC komunikacyjnego. Po szkodzie, po kradzieży W kontekście tego zapisu pojawiają się wątpliwości, czy dostaniemy zwrot składki, składki. Dlatego mając polisę na życie, trzeba zwrócić uwagę na tego rodzaju zapisy. Monit nie tak szybko Warto zwrócić uwagę, że dla niektórych towarzystw majątkowych zastosowanie się do nowych przepisów może być problemem, bo nie wszystkie mają system pozwalający na natychmiastowe stwierdzenie braku płatności składki. Większość daje wciąż możliwość opłacania kolejnych rat u agenta, który rozlicza się nie szybciej niż co tydzień do dwóch. Oznacza to, że ewentualny monit ma szansę trafić do klienta najwcześniej po dwóch, trzech tygodniach. Do tego trzeba doliczyć kilka dni na wysłanie monitu i kolejne siedem z tytułu dodatkowego terminu, który musi dać towarzystwo. Oznacza to, że dochodzenie takich składek może trwać nawet miesiąc, a klient będzie nadal miał ochronę. jeśli mieliśmy szkodę. Na razie większość ekspertów jest zdania, że jeśli w okresie ubezpieczenia mieliśmy szkodę częściową (np. koszty naprawy samochodu o wartości 20 tys. zł wyniosły 5 tys. zł), to w razie rozwiązania umowy ubezpieczenia towarzystwo będzie musiało zwrócić składkę za niewykorzystany okres. Natomiast w przypadku szkody całkowitej (np. całkowitego rozbicia auta czy jego kradzieży), która powoduje, że przedmiot ubezpieczenia przestaje istnieć, zwrotu nie będzie. Przedstawiciele ubezpieczycieli argumentują, że w takiej sytuacji doszło do określonego zdarzenia, w związku z którym towarzystwo wypłaciło odszkodowanie, więc polisa na ten przedmiot została wykorzystana. Kres przywilejów towarzystw Kolejną możliwość uzyskania oszczędności na składce będzie nowe prawo klientów do żądania rekalkulacji składki w przypadku zmiany prawdopodobieństwa wypadku. Nowe brzmienie art. 816 k.c. wprowadza w tej kwestii równowagę, bo obecnie w uprzywilejowanej pozycji znajdują się zakłady ubezpieczeń. Obowiązująca jeszcze wersja tego przepisu stanowi bowiem, że w razie ujawnienia okoliczności, Ekspert radzi Upomnienia towarzystw MARCIN ORLICKI Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Klienci towarzystw ubezpieczeniowych będą mieli lepszą ochronę w razie braku terminowej płatności składki. Obecnie to duży problem, bo każde, nawet najmniejsze, opóźnienie powoduje, że kończy się odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń, jeśli warunki ubezpieczenia przewidują taką sankcję. Podkreślić należy, że zapłacenie raty składki po terminie nie skutkuje odrodzeniem się odpowiedzialności ubezpieczyciela. Nie ma znaczenia, że ubezpieczyciel po terminie składkę przyjął. Dodanie do art. 814 paragrafu 3 wprowadziło prosty mechanizm chroniący obie strony i gwarantujący każdej z nich zachowanie minimum interesów. Oto jego podstawowe założenia: Po pierwsze jeżeli składka opłacana jest w ratach, niezapłacenie w terminie kolejnej raty składki może powodować ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela tylko wtedy, gdy skutek taki przewidywała umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia. Znaczy to, że jeśli ubezpieczyciel nie zadbał o wprowadzenie do umowy lub OWU stosownego postanowienia dotyczącego ustania odpowiedzialności, nie ustaje ona również wówczas, gdy minął już czas płatności kolejnej raty składki. Po drugie jeżeli kolejna rata składki nie została zapłacona w terminie, wówczas ochrona ubezpieczeniowa w żadnym razie nie może się skończyć w sposób automatyczny. Nawet gdyby w umowie ubezpieczenia zawarte zostało takie postanowienie, jest ono z mocy samego prawa nieważne. Po trzecie ubezpieczyciel może po bezskutecznym upływie terminu do zapłacenia przez ubezpieczającego kolejnej raty składki wezwać go do zapłaty z zagrożeniem, że brak zapłaty w ciągu siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności. Ciężar udowodnienia, że wezwanie dotarło do ubezpieczającego spoczywa na ubezpieczycielu. Po czwarte jeżeli ubezpieczający nie zapłacił kolejnej raty składki, zaś ubezpieczyciel zaniedbał wezwania go do zapłaty, wówczas ochrona ubezpieczeniowa świadczona jest aż do dnia, w którym stosunek prawny ubezpieczenia wygasa zgodnie z postanowieniami umowy. Po piąte jeżeli w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wezwania do zapłaty kolejnej raty składki ubezpieczający zapłaty nie dokonał, ochrona ubezpieczeniowa ustaje wraz z upływem siódmego dnia od dnia otrzymania wezwania. Aż do chwili wygaśnięcia ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność w pełnym zakresie. Za ten okres należy mu się również składka. Po szóste ochrona ubezpieczeniowa ustaje również wtedy, gdy wezwany do zapłaty ubezpieczający dokonał wpłaty składki po upływie siedmiodniowego terminu. Ubezpieczyciel winien wówczas oddać ubezpieczającemu wpłaconą przezeń ratę składki, potrącając jednak jej część należną za okres, w którym udzielał ochrony. Oczywiście możliwe jest reaktywowanie odpowiedzialności ubezpieczyciela na podstawie zawartego z ubezpieczającym porozumienia. Ten sposób radzenia sobie z problemem niezapłaconej kolejnej raty składki ma dwie wielkie zalety równoważność w traktowaniu stron oraz motywacyjne wpływanie na ubezpieczającego, by jak najszybciej zapłacił zaległą składkę. Not. MAJ

4 A4 Ekspert radzi Informacje dla ubezpieczyciela ALEKSANDER DASZEWSKI Biuro Rzecznika Ubezpieczonych Do rzecznika ubezpieczonych często trafiają skargi rozżalonych klientów, którzy dostali odmowę wypłaty odszkodowania lub zostało ono ograniczone ze względu na niewypełnienie obowiązków informacyjnych. Przy czym chodzi zarówno o informacje, które towarzystwa zbierają przed zawarciem umowy ubezpieczenia np. dotyczące stanu zdrowia jak i te, których klient musi udzielić po szkodzie. W umowach autocasco, najczęstszym problemem jest odmowa wypłaty w związku z przekroczeniem terminu poinformowania o szkodzie, np. kradzieży auta czy wypadku. Towarzystwa chętnie używają zwrotu, że trzeba to zrobić niezwłocznie, ale nie później niż w określonym terminie. Zwykle jest to od 24 godzin do trzech dni. Jeśli ktoś spóźni się, potrafią odmówić wypłaty odszkodowania. Tymczasem już kilka lat temu Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta miał zastrzeżenia do takich zapisów, jeśli odmowa była uzasadniona tylko przekroczeniem terminu, mimo że nie miało to wpływu na ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub nie spowodowało zwiększenia rozmiarów szkody. Częstą pułapką, w którą wpadają klienci, jest niepoinformowanie o zagubieniu i dorobieniu kluczyków. Warunki ubezpieczeń przewidują bowiem, że w razie kradzieży trzeba oddać komplet oryginalnych kluczyków. Podobnie wyglądają sytuacje, gdy nastąpiła kradzież jednego z zamków zamontowanych w pojeździe lub usiłowanie jego odwzorowania zwykle zakłady wymagają takiej informacji, a następnie, chcąc zmniejszyć ryzyko kradzieży, wymagają wymiany kompletu zamków. Zdarza się też, że towarzystwa odmawiają wypłaty, bo klient nie informuje o sprawcy, chociaż go zna (np. wcześniej mówił, że rysę zrobił syn sąsiada, a potem zmienił zeznania). W związku z coraz częstszym naliczaniem zwyżek dla młodych kierowców problemem jest też odmowa wypłaty, jeśli sprawcą szkody jest np. 20-letni syn, a jego ojciec, zawierając umowę, stwierdził, że nie będzie autem jeździł nikt poniżej 25 roku życia. Uniknął w ten sposób zwyżki, ale po szkodzie towarzystwo obniża w takiej samej proporcji odszkodowanie. Podobnie rzecz się ma w przypadku podania nieprawdy odnośnie tzw. szkodowości, czyli tego, ile wypadków spowodował klient w ostatnim czasie. W ubezpieczeniach mieszkań częstym problemem jest brak informacji o tym, że klient wynajmuje ubezpieczony lokal. W takich wypadkach towarzystwa naliczają zwyżki, więc po szkodzie, potrącają część odszkodowania lub nawet odmawiają wypłaty, jeśli nie ubezpieczają wynajmowanych mieszkań. Po szkodzie, np. po włamaniu, częstym problemem jest niepoinformowanie policji wbrew obowiązkom zawartym w OWU czy posprzątanie po włamaniu, w tym usunięcie pozostałości np. rozbitej szyby. Trzeba pamiętać, że obowiązek przeciwdziałania zwiększaniu się szkody (np. przez zabicie okna deską) nie jest tożsamy ze sprzątaniem miejsca zdarzenia. W ubezpieczeniach na życie, szczególnie tych sprzedawanych przy okazji udzielania kredytów, prawdziwą zmorą są odmowy wypłat ze względu na podanie nieprawdziwych informacji przed zawarciem umowy ubezpieczenia, np. co do stanu zdrowia. Tu winni są nie tylko sami klienci, którzy zatajają np. fakt palenia papierosów czy istnienia przewlekłych chorób. Zastrzeżenia budzi też konstrukcja i rzetelność w wypełnianiu wniosków o ubezpieczenie ze strony sprzedawców, które powodują, że klient nie podaje wszystkich informacji o swoim stanie zdrowia. Zdarza się też, że w takich wypadkach polisę dostaje osoba, która nie spełnia warunków, np. przekroczyła 65 rok życia, a ochrona jest udzielana tylko młodszym osobom. Not. MAJ która pociąga za sobą zwiększenie prawdopodobieństwa wypadku, zakład ubezpieczeń może odpowiednio zwiększyć składkę, poczynając od chwili, gdy zaszła ta okoliczność, nie wcześniej jednak niż od początku bieżącego okresu ubezpieczenia. W takim przypadku zakład ma wezwać ubezpieczającego do zapłaty podwyższonej składki. Jednak ubezpieczający może w ciągu czternastu dni od otrzymania wezwania od umowy odstąpić. Żeby zmobilizować do informowania o takich okolicznościach, prawo przewiduje, że w przypadku ujawnienia określonych okoliczności po wypadku zakład ubezpieczeń może odpowiednio zmniejszyć swoje świadczenie. Oznacza to, że jeżeli np. zepsuła się instalacja przeciwpożarowa (tzw. tryskacze) i klient nie ma pieniędzy, żeby założyć nową czy naprawić starą, to powinien zgłosić ten fakt ubezpieczycielowi. To istotne, bo za taką instalację zwykle przyznawane są zniżki, więc nie informując o awarii, klient ryzykuje obniżenie odszkodowania w takiej samej proporcji, jeśli tylko szkoda będzie efektem niesprawnych tryskaczy. Jeszcze gorzej jest, jeśli sprawna instalacja jest warunkiem zawarcia umowy. Wtedy jej brak może skutkować nawet odmową wypłaty odszkodowania. Z drugiej strony trzeba wiedzieć, że poinformowanie ubezpieczyciela o tym fakcie daje mu prawo do wypowiedzenia umowy. Paragraf 2 wspomnianego artykułu przewiduje bowiem, że jeżeli ujawniona okoliczność pociąga za sobą takie zwiększenie prawdopodobieństwa wypadku, że zakład ubezpieczeń nie zawarłby umowy, gdyby o tej okoliczności wiedział, może on w ciągu miesiąca od ujawnienia rzeczonej okoliczności od umowy odstąpić. W razie odstąpienia od umowy należy się zakładowi ubezpieczeń tylko składka za czas trwania umowy. Prawo klienta do wniosku o zniżkę Według nowego brzmienia art. 816 ubezpieczyciele będą mieli mniejsze uprawnienia, a klienci zyskają prawo do rekalkulacji składki, jeśli zmniejszy się prawdopodobieństwo wypadku. Jeśli więc zainstalujemy przykładowe tryskacze, a do tej Sprzedaż rzeczy z pakietem ubezpieczeń Zmiana przepisów Nikt dziś nie sprzeda samochodu razem z jego polisą AC. Według nowych przepisów będzie to możliwe. Decyzja w tej sprawie będzie należała do stron transakcji, czyli sprzedającego i kupującego. edług obowiązujących wciąż przepi- w razie sprzedaży nieruchomo- Wsów, ści prawa i obowiązki płynące z umowy ubezpieczenia przechodzą na nabywcę nieruchomości. Przy czym zarówno zakład ubezpieczeń, jak i nowy właściciel, mogą wypowiedzieć umowę na zasadach określonych w warunkach ubezpieczenia. Towarzystwo ubezpieczeniowe uzyskuje informację o sprzedaży nieruchomości od zbywcy, bo jest to w jego interesie, szczególnie gdy płaci składkę w ratach. Dawny CZY OPŁACA SIĘ ZAKUP Z AC Kupno samochodu z polisą może być z punktu widzenia kupującego interesujące. Przy obecnym nadmiarze aut używanych można łatwo przekonać sprzedającego, żeby dołożył polisę jako bonus. Nie jest to jednak sposób np. dla młodej osoby, żeby dostać tańszą polisę od starszego dotychczasowego posiadacza auta. Ubezpieczyciel ma prawo rekalkulacji składki, zarówno w OC, jak AC i z pewnością dostosuje ją do ryzyka. Sprzedający mogą być mniej chętni do oddania polisy, bo zgodnie z nowymi przepisami mogą liczyć na zwrot całej składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia. pory ich nie było, można będzie wnioskować do towarzystwa o obniżenie składki. Prawo przewiduje, że w razie zgłoszenia takiego żądania druga strona (czyli w tym wypadku ubezpieczyciel) może wypowiedzieć umowę w ciągu 14 dni ze skutkiem natychmiastowym. W praktyce będzie to zapewne rzadko wykorzystywane, bo walka o klienta jest ostra. Warto natomiast zwrócić uwagę, że ubezpieczyciel zachowa prawo do korekty składki w górę, jeśli prawdopodobieństwo wypadku się zwiększa, tyle że klient uzyskał analogiczne prawo do wypowiedzenia umowy na opisanych powyżej zasadach. Zatajenie informacji Co ciekawe, po zmianie przepisu zniknęły punkty mówiące o prawie ubezpieczyciela do zmniejszenia świadczenia, jeśli informacje o okolicznościach zwiększających prawdopodobieństwo wypadku zostaną ujawnione po wypadku. Nie oznacza to jednak, że można zatajać takie okoliczności bez konsekwencji. Zniesienie tego zastrzeżenia zmienia tylko sytuację o tyle, że klient nie ponosi konsekwencji pojawienia się okoliczności niezależnych od niego, o których nawet nie wiedział. Nadal jednak o pozostałych przypadkach (np. naszej przykładowej awarii tryskaczy) trzeba informować, bo taki wymóg narzuca art. 815 mówiący o obowiązkach informacyjnych. Przewiduje on, że ubezpieczający jest zobowiązany podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie znane sobie okoliczności, o które ubezpieczyciel zapytywał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach. Jeżeli w umowie ubezpieczenia zastrzeżono, że w czasie jej trwania należy zgłaszać zmiany tych okoliczności, ubezpieczający obowiązany jest zawiadomić o tych zmianach ubezpieczyciela niezwłocznie po otrzymaniu o nich wiadomości. Z kolei ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za skutki okoliczności, które nie zostały podane do jego wiadomości. Ponieważ ubezpieczyciele o większość okoliczności wpływających na prawdopodobieństwo wypadku pytają we ROZWIĄZANIA STOSOWANE PRZEZ UBEZPIECZYCIELI i nowy właściciel ponoszą bowiem odpowiedzialność za zapłatę składki przypadającej za czas do chwili otrzymania przez zakład ubezpieczeń wiadomości o zmianie właściciela. Może się więc zdarzyć, że sprzedamy dom czy lokal, a i tak będziemy musieli za nowego właściciela płacić składki na polisę. Nieco inaczej jest w przypadku umów ubezpieczenia rzeczy ruchomych, które rozwiązują się przy przejściu własności na inną osobę, chyba że warunki ubezpieczenia przewidują inne rozwiązanie. Kontynuacja polisy po sprzedaży Według nowych przepisów zniknie zasada, że umowa ubezpieczenia rzeczy ruchomych rozwiązuje się w przypadku przeniesienia jej własności na inną osobę, jeśli WARTOŚĆ SPADŁA PROŚ O NIŻSZĄ SKŁADKĘ Bez zmian pozostaje zasada z art. 824, o której niewiele osób pamięta, a która również pozwala na obniżenie składek. Chodzi głównie o par. 2 i 3, które przewidują, że jeżeli po zawarciu umowy wartość ubezpieczonego mienia uległa zmniejszeniu, ubezpieczający może żądać odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia. Zmniejszenia sumy ubezpieczenia może także z tej samej przyczyny dokonać jednostronnie zakład ubezpieczeń, zawiadamiając o tym jednocześnie ubezpieczającego. Oczywiście zmniejszenie sumy ubezpieczenia pociąga za sobą odpowiednie zmniejszenie składki począwszy od dnia pierwszego tego miesiąca, w którym ubezpieczający zażądał zmniejszenia sumy ubezpieczenia lub w którym zakład ubezpieczeń zawiadomił ubezpieczającego o jednostronnym zmniejszeniu tej sumy. W praktyce to zapis szczególnie istotny dla firm, które korzystają z tego prawa np. jeśli pozbędą się w okresie ubezpieczenia jakiegoś budynku lub maszyn. Nie ma on natomiast zastosowania np. w przypadku umów AC komunikacyjnego, gdzie składka jest kalkulowana już z uwzględnieniem spadku wartości auta. wniosku, w większości wypadków sankcja za ich zatajenie będzie aktualna (szczegóły wyjaśnia Aleksander Daszewski czytaj obok). Pisaliśmy o tym O zmianach po nowelizacji kodeksu cywilnego 12 sierpnia 2007 r. (GP nr 112) PZU umowa AC rozwiązuje się z upływem trzech dni roboczych od daty przeniesienia własności pojazdu. Wyjątkiem jest sytuacja, w której przeniesienie własności pojazdu następuje w wyniku umowy między ubezpieczonym, a innym określonym we wniosku posiadaczem pojazdu. Wtedy umowa nie rozwiązuje się. Warta umowa AC rozwiązuje się w przypadku przewłaszczenia lub zbycia pojazdu z chwilą przeniesienia na nabywcę prawa własności pojazdu np. na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności tego pojazdu. W przypadku gdy prawo własności przechodzi na jego dotychczasowego posiadacza umowa nie rozwiązuje się pod warunkiem, że w dotychczasowej umowie ubezpieczenia był on ubezpieczającym. Allianz umowa AC rozwiązuje się z dniem zbycia pojazdu, z wyjątkiem przypadków, gdy zbycie pojazdu następuje na rzecz leasingodawcy czy kredytobiorcy w ramach umowy leasingowej lub kredytowej. Dodatkowym warunkiem jest, że leasingodawca lub kredytobiorca zawarł daną umowę ubezpieczenia na rzecz właściciela i dodatkowo poinformował Allianz wcześniej o zmianie właściciela pojazdu. Ergo Hestia umowa AC rozwiązuje się w razie przejścia prawa własności ubezpieczonego pojazdu na inną osobę. Benefia umowa AC rozwiązuje się z dniem przeniesienia własności pojazdu na inną osobę. Uniqa umowa AC rozwiązuje się z dniem przeniesienia prawa własności przedmiotu ubezpieczenia wykupienia pojazdu z leasingu. tylko nie umówiono się inaczej. W praktyce większość umów, np. AC, jest obecnie rozwiązywana przy sprzedaży auta. Tylko niektóre zakłady ubezpieczeń wprowadzają zapisy, że umowa jest kontynuowana w określonych wypadkach. To się zmieni, bo art. 823 k.c. wprowadza ogólną zasadę, że w razie zbycia przedmiotu ubezpieczenia prawa z umowy ubezpieczenia mogą być przeniesione na nabywcę przedmiotu ubezpieczenia. Dodano jednak istotne zastrzeżenie, że przeniesienie tych praw wymaga zgody ubezpieczyciela, chyba że umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej. Ubezpieczyciele z pewnością będą wyrażali zgodę, bo dla nich to okazja do pozyskania nowego klienta. Oczywiście nie

5

6 A6 Ekspert radzi Szerszy zakres ochrony poszkodowanych PIOTR WÓJCIK dyrektor departamentu ubezpieczeń OC Gerling Polska Po zmianie przepisów kodeksu cywilnego dotyczących umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej poszkodowani będą lepiej chronieni. Nowe przepisy art. 822 pkt 5 przewidują bowiem, że ubezpieczyciel nie może przeciwko uprawnionemu do odszkodowania podnieść zarzutu naruszenia obowiązków wynikających z umowy lub ogólnych warunków ubezpieczenia przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego, jeżeli nastąpiło ono po zajściu wypadku. Oznacza to, że poszkodowany, np. przez produkt niebezpieczny, dostanie odszkodowanie bez względu na zaniedbania producenta tego wyrobu w procesie likwidacji szkody. Podstawowym jego obowiązkiem jest na przykład współpraca przy wyjaśnianiu okoliczności zdarzenia. Chodzi o udzielanie wyjaśnień, dostarczanie dokumentów itp. Dla ubezpieczyciela to ważne, bo w momencie zgłoszenia szkody nie ma wszystkich informacji pozwalających na ustalenie swojej odpowiedzialności i oszacowania ewentualnego odszkodowania. Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 822 par. 4 k.c., uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. W praktyce oznacza to, że poszkodowany zgłasza się do nas z roszczeniem o pokrycie strat wynikających z pożaru, wywołanego np. przez lampkę nocną. W takim wypadku od producenta potrzebujemy informacji dotyczących m.in. mocy żarówek, które można było wkręcać do takiej lampki. Pozwoli to np. wykazać, że poszkodowany zamiast żarówki 25W wkręcił taką o mocy 60W, co spowodowało przegrzanie obudowy i w efekcie pożar. Bez tych danych likwidacja szkody może być utrudniona. Wiele szkód likwidowanych z polis odpowiedzialności cywilnej kończy się negocjacjami z poszkodowanym i warunki umowy nakładają na ubezpieczonego obowiązek uczestnictwa w takich spotkaniach. Ubezpieczony nie może też samodzielnie zawierać żadnych ugód, uznawać ani części, ani całości roszczeń czy rezygnować z regresu (czyli roszczenia o zwrot wypłaconego odszkodowania do sprawcy szkody, za którego ubezpieczony był odpowiedzialny, np. podwykonawcy). Według obowiązujących wciąż przepisów, w takich wypadkach ubezpieczyciel może odmówić przyjęcia swojej odpowiedzialności. Dla sprawcy oznacza to problem, bo poszkodowany choć, jak wspomniałem, może zwracać się bezpośrednio do ubezpieczyciela ma też prawo dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej bezpośrednio od sprawcy szkody. Dochodzenie roszczeń z polisy OC jest jednak szybsze i daje większą pewność wypłaty odszkodowania, bo przecież sprawca szkody nie zawsze może mieć wystarczające środki na pokrycie szkód, a ubezpieczyciel zawsze nimi dysponuje. Po wejściu w życie nowych przepisów ten problem zniknie, bo bez względu na zachowanie ubezpieczonego sprawcy szkody poszkodowany i tak dostanie od towarzystwa wypłatę, jeśli tylko udowodni swoją szkodę. Warto też zwrócić uwagę, że po nowelizacji art. 827 ubezpieczyciel nie będzie wolny od odpowiedzialności, jeśli szkody zostały wyrządzone z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przez osoby, za które ubezpieczony sprawca szkody ponosił odpowiedzialność, czyli np. pracowników. To również oznacza szerszy zakres ochrony poszkodowanych, choć w praktyce i tak takie szkody były bardzo często obejmowane polisą, przez wprowadzenie tzw. klauzuli reprezentantów. Not. MAJ będą raczej robili tego w ciemno, tylko po nowej ocenie ryzyka i rekalkulacji składki. Daje im do tego prawo art. 816 k.c., który przewiduje, że w razie ujawnienia okoliczności, która pociąga za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki, poczynając od chwili, kiedy zaszła ta okoliczność, nie wcześniej jednak niż od początku bieżącego okresu ubezpieczenia. Jeśli ubezpieczyciel zgłosi takie żądanie, kupujący może w ciągu 14 dni wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym. Jeśli kupujący zaakceptuje jednak nową składkę i umowa będzie kontynuowana, będzie to oznaczało, że na niego przejdą wszystkie obowiązki, które ciążyły na zbywcy. To ważna informacja dla klientów, bo oznacza ona, że kupując ubezpieczony przedmiot, trzeba zapoznać się np. z zasadami postępowania w przypadku szkody, wymogów dotyczących zabezpieczania mienia i informowania o zmianie prawdopodobieństwa wypadku czy wartości mienia (szczegóły wyjaśnia ekspert Piotr Wójcik czytaj obok). Ponieważ zasada solidarnej odpowiedzialności za zapłatę składki pozostaje, posiadacz sprzedanej rzeczy i polisy będzie zainteresowany, żeby poinformować o tym fakcie ubezpieczyciela. Jeśli takie przeniesienie nie będzie dokonane, stosunek ubezpieczenia wygasa z chwilą przejścia przedmiotu ubezpieczenia na nabywcę. Zakup razem z AC Ta zmiana ma istotne znaczenie np. w przypadku ubezpieczeń komunikacyjnych. Obecnie klienci mają problem, bo kupując samochód, dostają go z polisą OC, a umowa AC rozwiązuje się. Teraz będzie możliwość zakupu auta z całym pakietem ubezpieczeniowym. Problem tylko w tym, że nie wiadomo, jak długo trzeba będzie czekać na akceptację i rekalkulację składki ze strony nowego ubezpieczyciela. Trudniej o odmowę wypłaty odszkodowania Zmiana przepisów Posiadacz polisy ma obowiązek działać dla uniknięcia szkody. Jeśli jednak do niej dojdzie, musi w miarę możliwości ratować przedmiot ubezpieczenia (np. użyć gaśnicy w razie pożaru), aby zmniejszyć straty. Dzięki nowelizacji kodeksu cywilnego ten ratunek nie będzie już wymagał czynów nierealnych, czego obecnie nierzadko żądają ubezpieczyciele, a potem odmawiają odszkodowań. bowiązek ratowania mienia jest O oczywisty, bo trudno wymagać, żeby ubezpieczyciel płacił np. za zniszczony w pożarze dom, którego właściciel nawet nie zadzwonił po straż pożarną. Zgodnie z obecnymi przepisami ubezpieczający jest zobowiązany użyć wszelkich dostępnych mu środków w celu zmniejszenia szkody w ubezpieczonym mieniu oraz w celu zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed szkodą. To zasada z art. 826 k.c. często wykorzystywana przez towarzystwa ze względu na użyty zwrot wszelkich do zmniejszenia odszkodowania czy nawet jego odmowy ze względu na zaniedbania Lepsza ochrona z polis grupowych Zmiana przepisów Ani obecnie, ani po zmianie przepisów pracodawca nie będzie mógł wykupić polisy dla pracownika, jeśli ten się na to nie zgodzi. Ale dojdzie mu jeszcze jeden obowiązek uzyskanie zgody ubezpieczonego na zmianę sumy ubezpieczenia. ez zmian zostaje zasada, że nie można zawrzeć umowy B ubezpieczenia LOSY POLISY PO SPRZEDAŻY SAMOCHODU OC komunikacyjne OC komunikacyjne idzie za samochodem, czyli kupujący jest automatycznie obejmowany ochroną przez towarzystwo wybrane przez sprzedającego. Kupujący może w ciągu 30 dni od transakcji wypowiedzieć umowę. Jeśli tego nie zrobi, zakład ubezpieczeń ma prawo rekalkulacji składki. Sprzedający musi poinformować o transakcji towarzystwo, bo jest solidarnie odpowiedzialny za zapłatę składki z nabywcą, czyli towarzystwo może żądać od niego kolejnych rat za OC, mimo że nie ma już samochodu, jeśli nie przekaże tej informacji ubezpieczycielowi. AC komunikacyjne Obecnie Od 10 sierpnia Umowa rozwiązuje się po sprzedaży auta, w wyjątkowych przypadkach np. sprzedaż współwłaścicielowi czy spadkobranie przechodzi na nabywcę auta. POLISA PO SPRZEDAŻY UBEZPIECZONEJ RZECZY na życie na cudzy rachunek, bez zgody ubezpieczonego. Oznacza to, że np. pracodawca musi mieć zgodę pracownika na wykupienie mu polisy. Ubezpieczony może jednak nie być wskazany imiennie w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia (o czym mówi par. 1 artykułu 829). Istotne zmiany, wprowadzone przez art. 829 par. 2, dotyczą ubezpieczeń grupowych. Obecnie, żeby zmienić warunki ubezpieczenia takiej umowy, np. Od decyzji kupującego i sprzedającego będzie zależało, czy umowa AC pójdzie za samochodem. Jeśli nie, sprzedający dostanie zwrot składki do dnia za niewykorzystany okres ubezpieczenia, bez żadnych potrąceń. Jeśli tak, trzeba cenę polisy uwzględnić w umowie sprzedaży i zapytać o zgodę ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel ma prawo rekalkulacji składki jeśli będzie ona zbyt wysoka, można odstąpić od umowy w ciągu 14 dni. Sam też ma prawo odstąpić od umowy w tym terminie. Obecne zasady: Sprzedaż nieruchomości polisa przechodzi na nowego właściciela, ale towarzystwo i nabywca mogą ją wypowiedzieć w terminie określonym w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Sprzedaż ruchomości umowa rozwiązuje się z dniem przejścia na własność rzeczy na nabywcę, jeśli nie umówiono się inaczej (zwykle rozwiązuje się). Nowe zasady (od 10 sierpnia): Prawa i obowiązki wynikające z umowy mogą przejść na nabywcę w takim wypadku sprzedający powinien uwzględnić koszty ubezpieczenia w cenie auta lub nieruchomości. Jeśli strony nie uzgodnią przejścia polisy na nabywcę, umowa rozwiązuje się z chwilą przejścia przedmiotu ubezpieczenia na nabywcę. Towarzystwo może nie zgodzić się na przejście umowy ubezpieczenia na nabywcę rzeczy. klienta. Ten drugi skutek jest możliwy, jeżeli ubezpieczający dopuści się rażącego niedbalstwa w wykonaniu wspomnianych obowiązków (szczegóły wyjaśnia Paweł Sukiennik czytaj obok str. A7). Wszelkie wykreślone Niestety, ten wyraz wszelkie skłaniał towarzystwa do żądania od klientów zastosowania nieosiągalnych dla nich środków. Stąd zmiana artykułu wymagająca od ubezpieczającego użycia dostępnych mu (już nie wszelkich) środków w celu ratowania mienia. Takie podejście zmniejsza pole ewentualnych sporów, bo w praktyce przy okazji zawierania umowy ubezpieczenia podaje się dość szczegółową informację o posiadanych zabezpieczeniach, które mogą ograniczyć rozmiary szkody. Chodzi przede wszystkim o wszelkie instalacje przeciwpożarowe, urządzenia służące do jego miejscowego tłumienia (gaśnice, koce) czy elementy konstrukcyjne (ściany i drzwi ognioodporne), które zapobiegają rozprzestrzenianiu się ognia. Jeśli one są, trzeba ich użyć (np. w odpowiednim momencie zamknąć drzwi przeciwogniowe). Zwrot wydatków Nie zmienia się zasada, że ubezpieczyciel musi zwrócić wydatki poniesione na uniknięcie szkody, ratowanie przedmiotu ubezpieczenia i działania na rzecz zmniejszenia się szkody. Ma on taki obowiązek, nawet jeśli te środki okazały się bezskuteczne. Pewne problemy może tylko rodzić zastrzeżenie, że podjęte środki muszą być celowe, bo daje to możliwość różnej oceny przez strony np., czy przenoszenie mienia na wyższe piętra i budowa wału przeciwpowodziowego z worków z piaskiem, wobec zbliżającej się fali powodziowej, będzie celowe, jeśli fala jednak opadnie przed dojściem do ubezpieczonego lokalu. MASZ PYTANIE - ZADZWOŃ Jeśli chcesz wiedzieć, na jaki zwrot kosztów ratowania ubezpieczonych rzeczy możesz liczyć, zadzwoń dziś do naszego eksperta, MARCINA JAWORSKIEGO. Tel w godz sumę ubezpieczenia czy zakres ochrony, nie trzeba specjalnej zgody ubezpieczonego. Po nowelizacji taka zgoda będzie niezbędna, co oznacza więcej pracy dla osób organizujących taki program w firmie. Problemy z administracją W takim przypadku może pojawić się problem, bo na zmiany warunków ubezpieczenia będą musieli zgodzić się wszyscy uczestnicy danego programu. Pewną

7 A7 furtką jest drugie zdanie wspomnianego artykułu, według którego zmiana umowy dokonana bez zgody ubezpieczonego nie może naruszać jego praw ani praw osoby uprawnionej do otrzymania sumy Art. 806 k.c. Po jego zmianie ubezpieczenia grupowe w szkołach nie będą zapewniały ochrony działającej wstecz, jak to jest obecnie ubezpieczenia w razie śmierci ubezpieczonego. Tę regulację można interpretować w ten sposób, że zgoda nie jest potrzebna, jeśli nowe warunki w każdym punkcie są lepsze niż dotychczasowe. W takich wypadkach nie powinno być kontrowersji. Problem pojawi się, jeśli np. zostanie poszerzony zakres, a żeby utrzymać dotychczasową składkę, trzeba będzie zmniejszyć sumę ubezpieczenia. W takim przypadku zgoda będzie niezbędna. Jeśli nowych warunków nie zaakceptuje np. 10 proc. grupy, towarzystwo będzie miało dylemat: czy administrować jednym programem dla 90 proc. załogi i drugim dla tych 10 proc. Po kilku latach (bo konkurencja sprawia, że niemal co roku oferta jest modyfikowana) może dojść do sytuacji, że trzeba będzie zarządzać kilkoma programami. Z punktu widzenia ubezpieczyciela sytuacja jest bez wyjścia, bo nie ma on prawa do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia na życie w żadnym wypadku. Co prawda, kodeks cywilny przewiduje w art. 830 par. 3, że ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę na życie jedynie w przypadkach określonych w ustawie, jednak po analizie ustawy o działalności ubezpieczeniowej można dojść do wniosku, że takich przypadków nie ma. Cały czas możliwość wypowiedzenia umowy zachowuje jednak ubezpieczający. Szkolny dylemat Zmiany dotkną też kwestii ubezpieczeń grupowych sprzedawanych w szkołach, gdzie powszechną praktyką jest obecnie obejmowanie ochroną wstecz. Niedozwolone klauzule umowne Zmiana przepisów Kiedy zaczną obowiązywać nowe regulacje, zmniejszenie odszkodowania w przypadku, gdy urządzenie zabezpieczające przed szkodą (np. pożarem) nie zadziała, będzie możliwe, pod warunkiem że był to skutek winy klienta. Inne zastrzeżenie, o szerszym znaczeniu, przyjęte w umowie przez ubezpieczyciela zostanie uznane za niedozwolone. atalog niedozwolonych postanowień K umownych (22 rodzaje) zawiera art kodeksu cywilnego, a zasadę pozwalającą na obronę przed niekorzystnymi zapisami art Przewiduje on, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Obecnie status konsumenta mają wszyscy zawierający umowy ubezpieczenia. Jednak po wejściu w życie nowelizacji kodeksu cywilnego stracą go przedsiębiorcy. Ustawodawca zrobił jednocześnie wyjątek dla osób fizycznych, które zawierają umowę związaną bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową. Oznacza to, że mały przedsiębiorca ubezpieczający odpowiedzialnością cywilną swoją firmę czy samochód nadal będzie chroniony przed niedozwolonymi klauzulami umownymi. W praktyce daje to całkiem spore uprawnienia, polegające np. na możliwości kwestionowania odmów czy ograniczeń wypłaty odszkodowania. Okazuje się bowiem, że w warunkach ubezpieczeń sporo można znaleźć kontrowersyjnych zapisów. Wyszukał je Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i nakazał zmiany, ale nie przeanalizował wszystkich warunków ubezpieczeń funkcjonujących na naszym rynku. Warto więc samemu, czytając warunki, sprawdzić, czy nie ma w nich zapisów, które wzbudziły wątpliwość Urzędu. Urząd interweniuje To o tyle istotne, że częstym zapisem jest ograniczenie wypłaty odszkodowania o procent zniżki udzielonej z tytułu instalacji zabezpieczenia (antykradzieżowego lub antypożarowego), jeśli ono nie zadziałało. Urząd uznał taki zapis za klauzulę niedozwoloną bo, zgodnie z art. 827 par. 1 k.c., ubezpieczyciel miałby takie prawo, jeśli zabezpieczenie nie zadziałałoby na skutek rażącego niedbalstwa lub winy umyślnej klienta. Czyli gdyby takie urządzenie po prostu się zepsuło, klient nie mógłby ponosić tego konsekwencji. Kiedy zaczną obowiązywać nowe regulacje, towarzystwo będzie mogło zmniejszyć odszkodowanie tylko wtedy, gdy np. alarm nie był serwisowany zgodnie z instrukcją czy był wyłączony Umowy zawierane są pod koniec września albo w październiku, bo wcześniej nie ma z kim o nich rozmawiać, ale obejmują również wypadki, które zdarzyły się od początku roku szkolnego. Teraz będzie to niezgodne z art. 806 k.c., który stanowi, że objęcie ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeżeli w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że wypadek zaszedł lub odpadła możliwość jego zajścia w tym okresie. Pewnym ratunkiem w tej sytuacji może być wypłata w ramach tzw. kulancji, czyli wypłacenie odszkodowania nienależnego. Pytanie tylko, czy w przypadku większej szkody, np. na skutek wypadku autokaru na wycieczce, ubezpieczyciel będzie skłonny do wypłaty kwoty wielokrotnie przekraczającej pobraną składkę. Pisaliśmy o tym O rodzajach ubezpieczeń w szkołach w dodatku Prawo i Życie 4 maja 2007 r. (GP nr 86) ANALIZA TREŚCI ZAKAZANYCH POSTANOWIEŃ UMOWNYCH Rodzaje niedozwolonych klauzul umownych* Zapisy uprawniające kontrahenta do jednostronnej zamiany umowy bez ważnej przyczyny wymienionej w umowie. Zapisy przewidujące uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa do odstąpienia od niej. Zapisy przyznające kontrahentowi konsumenta uprawnienie do dokonywania wiążącej interpretacji umowy. Zapisy uzależniające zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie. Zapisy przyznające tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzenia zgodności świadczenia z umową i dokonywania wiążącej interpretacji umowy. Zapisy wprowadzające postanowienia z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy. Zapisy uzależniające spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych od woli kontrahenta konsumenta (dodatkowo naruszające art. 827 par. 1 k.c.). Przykładowy zapis Towarzystwo zastrzega sobie możliwość zmiany wysokości opłat zawartych w załączniku do niniejszych ogólnych warunków ubezpieczenia. Towarzystwo nie wypłaci odszkodowania, jeśli szkoda powstała w jakimkolwiek związku ze spożyciem przez ubezpieczonego alkoholu, niezalecanym przez lekarza zażyciem narkotyków lub środków działających na centralny ośrodek nerwowy. Ubezpieczony obowiązany jest do: złożenia dyspozycji stałego zlecenia obciążania rachunku bankowego lub stałego zlecenia obciążenia karty płatniczej tytułem zapłaty składki ubezpieczeniowej. Ubezpieczający obowiązany jest do udzielenia towarzystwu, przed zawarciem umowy ubezpieczenia, odpowiedzi na wszystkie pytania zamieszczone w formularzu wniosku lub skierowane do niego w formie pisemnej oraz podania znanych mu okoliczności istotnych dla oceny ryzyka, zakresu odpowiedzialności lub mogących mieć wpływ na wysokość składki. Ubezpieczający obowiązany jest do przestrzegania innych obowiązków określonych w niniejszych OWU bądź w postanowieniach dodatkowych lub odmiennych wprowadzonych do umowy ubezpieczenia. W przypadku stwierdzenia, że nie zadziałały środki zabezpieczenia mienia, za które udzielono obniżki składki, towarzystwo może zmniejszyć odszkodowanie w takim procencie, w jakim udzielono tej obniżki. Modyfikacja zapewniająca zgodność z prawem Konieczne ustalenie trybu i terminu wprowadzenia zmian do umowy oraz przyznanie konsumentom prawa do wypowiedzenia umowy. Usunięcie z zapisu słowa jakimkolwiek. Dodanie do zapisu zwrotu: chyba że w umowie ubezpieczenia strony postanowią inaczej. Skrócenie zapisu do: Ubezpieczający obowiązany jest do: udzielenia towarzystwu, przed zawarciem umowy ubezpieczenia, odpowiedzi na wszystkie pytania zamieszczone w formularzu wniosku lub skierowane do niego w formie pisemnej. Zmiana zapisu na: Ubezpieczający obowiązany jest do przestrzegania obowiązków określonych w niniejszych OWU bądź w dokumencie potwierdzającym zawarcie umowy ubezpieczenia (polisie). Zmniejszenie odszkodowania jest możliwe, jeśli zabezpieczenie nie zadziałało z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa klienta. * wszystkie klauzule są wymienione w art Źródło: Raport Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z kontroli wzorców umownych stosowanych przez zakłady ubezpieczeń, zestawienie własne. Ekspert radzi Jak ratować i dostać odszkodowanie PAWEŁ SUKIENNIK PS Consult Wszystkie ogólne warunki ubezpieczenia (OWU) mienia oraz odpowiedzialności cywilnej zobowiązują ubezpieczonego do określonych działań w sytuacji wystąpienia szkody. Jest to zgodne z ogólną funkcją prewencyjną ubezpieczeń, która oznacza, że ubezpieczony nie może biernie przyglądać się niszczeniu ubezpieczonego mienia, a także jego powolnej degradacji, zwiększającej ryzyko wystąpienia szkody, tylko dlatego że wykupił polisę. Najczęściej co potwierdzają statystyki w ubezpieczeniach mienia (np. mieszkań czy domów) mamy do czynienia ze szkodami ogniowymi i kradzieżowymi. Jednak mimo nałożenia na ubezpieczonego tak poważnego obowiązku, obwarowanego sankcją odmowy wypłaty odszkodowania, ogólne warunki ubezpieczenia nie precyzują, jakie działania ma podjąć ubezpieczony. Najczęściej stosowane na naszym rynku OWU mieszkań i domów PZU stwierdzają np., że w razie powstania szkody ubezpieczony powinien: o ile zachodzi taka potrzeba, wezwać straż pożarną oraz zawiadomić jednostkę policji, użyć wszelkich dostępnych środków w celu ograniczenia rozmiaru szkody oraz zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed dalszą szkodą. W razie niedopełnienia przez ubezpieczonego któregokolwiek z tych obowiązków ubezpieczyciel może odmówić odszkodowania w części lub w całości, chyba że niedopełnienie obowiązku nie miało wpływu na ustalenie odpowiedzialności lub zwiększenie rozmiarów szkody. Widzimy wyraźnie, że naruszenie cytowanego postanowienia umowy może spowodować odmowę wypłaty odszkodowania, jeżeli ubezpieczyciel udowodni ubezpieczonemu niewykonanie danego obowiązku oraz związek pomiędzy tym niewykonaniem a szkodą. Szczególnie niebezpieczne w tym kontekście jest zobowiązanie ubezpieczonego do zastosowania wszelkich dostępnych środków mogących ograniczyć rozmiar szkody lub nie dopuścić do jej rozprzestrzenienia się. W praktyce wymaga to od ubezpieczonego aktywnej postawy ratownika oraz pewnej zdolności przewidywania bierne, nieodpowiedzialne zachowanie się lub zwłoka w podjęciu czynności ratunkowych może bowiem oznaczać brak odszkodowania. Oznacza to, że niezależnie od obowiązku powiadomienia właściwych służb ubezpieczony, w miarę swoich możliwości i nie narażając siebie oraz innych osób na niebezpieczeństwo, musi np. natychmiast (najszybciej jak może) odszukać i uruchomić gaśnicę, zakręcić dopływ gazu do płonącego pomieszczenia, objąć pieczę nad mieszkaniem z wyłamanymi drzwiami itp. Problemem dodatkowym dla posiadaczy mieszkań i domów jest powszechna nieznajomość instrukcji zachowania się na wypadek pożaru, które są dostępne wyłącznie w miejscach publicznych oraz w budynkach wielomieszkaniowych (ale nie na każdym piętrze). Oczywiście ubezpieczyciel nie może wymagać od ubezpieczonego znajomości tych instrukcji, jeżeli ich nie umieścił w OWU. Należy jednak postulować, aby nowe wersje OWU zawierały miniinstrukcję działań prewencyjnych, gdyż klauzula wszelkich dostępnych środków w umowach zawieranych z konsumentami jest po prostu nieelegancka i krzywdząca. Wierzę, że w końcu któryś zakład ubezpieczeń, walcząc o nowych klientów, zdecyduje się na taki krok. Not. MAJ

8 A8 Ekspert radzi Łatwiej o szybszą likwidację szkód BARTŁOMIEJ KRUPA Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego Jedną z podstawowych bolączek polskiego rynku ubezpieczeń jest nieterminowa likwidacja szkód, w szczególności osobowych. Do poprawy tej sytuacji ma zmierzać zmiana art. 817 par. 1 k.c., która odstępstwa od 30-dniowego terminu zapłaty odszkodowania dopuszcza tylko na korzyść uprawnionego, rezygnując z dotychczasowej pełnej dyspozycyjności powołanego przepisu. Obecnie zapisy umów dobrowolnych mogą bowiem przewidywać wydłużenie tego terminu, np. w oczekiwaniu na wyrok sądu. Warto przypomnieć, że w przypadku szkód likwidowanych z OC komunikacyjnego sądy już wielokrotnie podkreślały, że ubezpieczyciel nie może czekać na wyrok sądu, bo jako profesjonalista musi sam określić swoją odpowiedzialność. Nadal jednak wydłużenie procesu likwidacji szkody będzie dopuszczalne (mówi o tym par. 2 wspomnianego artykułu), w przypadku gdyby w tym terminie nie udało się np. ustalić okoliczności koniecznych do określania odpowiedzialności ubezpieczyciela. Wtedy wypłata będzie musiała nastąpić w ciągu 14 dni od wyjaśnienia tych okoliczności. Przy czym zakład ubezpieczeń musi dochować należytej staranności przy wyjaśnianiu tych okoliczności. Warto jednak pamiętać, że bezsporną część odszkodowania towarzystwo musi wypłacić w ciągu 30 dni. Jeśli towarzystwo przekroczy te terminy, klient ma prawo domagać się odsetek ustawowych za zwłokę. Niestety, w toku prac legislacyjnych zrezygnowano z obwarowania zwłoki ubezpieczyciela koniecznością zapłaty odsetek maksymalnych, a nie tylko ustawowych. Niewątpliwie instrument ekonomiczny stanowiłby najlepszą gwarancję ochrony uprawnionych. Również dotychczasowe brzmienie art. 827 par. 1 k.c. wymagało zmiany, gdyż pozbawiało pracodawców możliwości uzyskania odszkodowania za szkody wyrządzone im umyślnie przez własnych pracowników, bowiem mieścili się oni w kategorii osób, za które pracodawca ponosi odpowiedzialność. Obecnie zrezygnowano z tego rozwiązania, dopuszczając nawet objęcie w umowie odpowiedzialnością szkód wyrządzonych umyślnie przez domowników ubezpieczonego. Istotnym uprawnieniem konsumenta jest prawo do informacji i tu również pozycja ubezpieczającego ulega polepszeniu. Musi on być poinformowany nie tylko o warunkach umowy odbiegających od złożonej przez niego oferty, prawie właściwym dla umowy, oraz o trybie rozpatrywania skarg i zażaleń, ale też wezwany do zapłaty kolejnej raty składki, zanim ubezpieczyciel odmówi mu dalszej ochrony ubezpieczeniowej. Sama zaś składka zgodnie z nowym brzmieniem art. 813 par. 1 k.c. obliczana będzie tylko za okres rzeczywistego trwania ochrony ubezpieczeniowej. Nie będzie już więc dopuszczalne zastrzeganie w OWU, że niewykorzystana część składki nie podlega zwrotowi, jeżeli przed rozwiązaniem umowy doszło do zdarzenia objętego ochroną. Generalnie zmiany należy ocenić pozytywnie, ale na rzeczywistą poprawę sytuacji ubezpieczonych przyjdzie poczekać do zmian ogólnych warunków ubezpieczeń poszczególnych ubezpieczycieli i wdrożenie nowych procedur, gdyż do stosunków z umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Z zawieraniem długoterminowych umów ubezpieczenia, takich jak umowy ubezpieczenia na życie, warto zatem wstrzymać się do 10 sierpnia tego roku. Not. MAJ (szczegóły dotyczące likiwdacji szkód wyjaśnia Bartłomiej Krupa czytaj obok). Najczęściej Urząd dopatrywał się w zapisach warunków ubezpieczeń wprowadzenia zapisów przyznających kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy. Chodzi głównie o zapisy wprowadzające uznaniowość np. wypłaty odszkodowania a w szczególności takie sformułowania jak jakiekolwiek czy inne. Urząd wyszedł z założenia, że zapisy powinny być precyzyjne, a klient nie może ponosić negatywnych konsekwencji takich niejasności. Potwierdzają to też sądy, które przyjęły zasadę, że wszelkie niejasności w warunkach ubezpieczenia są tłumaczone na korzyść klienta i obciążają towarzystwo, jak podmiot profesjonalny. Niesprawiedliwe zapisy Praktyka pokazuje jednak, że Urząd nie wychwycił wszystkich naruszeń. Można bowiem spotkać np. zapisy warunków autocasco, które przewidują obowiązek wezwania policji, jeśli po wypadku zachodzi konieczność holowania auta lub jego przewozu na lawecie, a koszt naprawy uszkodzeń przekracza 3 tys. zł. Skąd taki wymóg, skoro prawo przewiduje obowiązek wezwania policji tylko do wypadków z ofiarami w ludziach. Dlaczego więc ubezpieczyciel chce angażować utrzymywaną ze środków publicznych SPRAWDŹ KLAUZULE Załóżmy, że ktoś podpisał umowę z niekorzystnymi dla niego zapisami. Czy musi pogodzić się np. ze zmniejszeniem czy nawet odmową wypłaty odszkodowania, jeżeli taki mogą mieć skutek te zapisy? Niekoniecznie, ponieważ mogą one być uznane za niedozwolone postanowienia umowne i jako takie nie będą dla klienta wiążące. Warto je porównać z wykazem takich klauzul, uznanych za zakazane przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów policję w innych przypadkach? Można przypuszczać, że policja nawet wezwana nie przybyłaby na miejsce wypadku, a klient ponosiłby sankcje z tego tytułu. Ponadto zasadą jest, że niespełnienie obowiązków przewidzianych w umowie może wiązać się z sankcją ograniczenia odszkodowania tylko wtedy, gdy ma to istotny wpływ na ustalenie odpowiedzialności lub zwiększenie rozmiarów szkody. W tym wypadku takiego związku nie ma. Wszystko to sprawia, że taki zapis może być uznany za kształtujący i prawa, i obowiązki klienta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Jako taki stanowi niedozwoloną klauzulę umowną, która nie wiąże klienta. Odmowa to nie koniec Widać więc, że osoby indywidualne i drobni przedsiębiorcy mają spore możliwości obrony przed niesprawiedliwymi zapisami. Jeśli więc dostaniemy odmowę wypłaty odszkodowania czy decyzję o ograniczeniu jego wysokości, trzeba poprosić o dokładne wskazanie przepisów, które są tego podstawą. Następnie można zasięgnąć opinii, np. w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych, czy takich zapisów nie można potraktować jako niedozwolone postanowienia umowne. Ważne adresy Niedozwolone klauzule umowne można znaleźć na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: Jakie odszkodowanie, gdy sprawca ucieknie Zmiana przepisów Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny będzie wypłacał odszkodowania za zniszczone auto, jeśli sprawca wypadku zbiegnie z miejsca wypadku i nie uda się ustalić, kto to był. Niestety, na wyższe sumy gwarancyjne na polisach OC będziemy musieli poczekać jeszcze kilka lat. BIANKA JAWORSKA bianka.jaworska@infor.pl ajnowsza nowelizacja ustawy N o ubezpieczeniach obowiązkowych, która weszła w życie w tym tygodniu (11 czerwca 2007 r.), dostosowuje nasze prawo do wymogów unijnych. Zgodnie z prokonsumenckim trendem w UE, zmiany są więc korzystne dla klientów towarzystw ubezpieczeniowych i osób przez nie poszkodowanych. Przy czym nasi prawodawcy postanowili opóźnić z niewiadomych przyczyn wprowadzenie jednego istotnego elementu poprawiającego zabezpieczenie interesów poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych wysokich sum gwarancyjnych na polisach OC komunikacyjnego. Zgodnie z wymogami UE, od 11 czerwca 2007 r. powinny one wynosić 5 mln euro za szkody na osobie i 1 mln euro za szkody na mieniu. Jednak nasze Ministerstwo Finansów wywalczyło okresy przejściowe i na razie, do 10 grudnia 2009 r., sumy gwarancyjne pozostaną na dzisiejszym poziomie, czyli 1,5 mln euro przy szkodach na osobie i 300 tys. euro przy szkodach na mieniu. Bezszkodowość Formularz bezszkodowości, czyli druk wniosku o wydanie zaświadczenia o bezszkodowej jeździe, można znaleźć na stronie internetowej Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego ( Limit do podziału Limity te wydają się i tak wysokie, więc w czym problem? W tym, że są to limity na zdarzenie. Oznacza to, że jeśli poszkodowana będzie jedna osoba, te kwoty powinny być wystarczające, nawet jeśli trzeba by wypłacać rentę z tytułu niezdolności do pracy do końca życia. Jeśli natomiast w wypadku poszkodowanych jest dziesięć osób, wtedy do podziału zostanie ledwie 150 tys. euro, KARY ZA BRAK POLISY OC Rodzaj ubezpieczenia Wysokość opłaty w przeliczeniu na zł samochody osobowe stawka podstawowa 500 euro 100 proc. opłaty proc. opłaty proc. opłaty 380 samochody ciężarowe i autobusy stawka podstawowa 800 euro 100 proc. opłaty proc. opłaty proc. opłaty 610 pozostałe pojazdy stawka podstawowa 100 euro 100 proc. opłaty proc. opłaty proc. opłaty 80 OC rolników 110 Ubezpieczenie budynków rolniczych 380 Uwaga! 20 proc. odpowiedniej opłaty w przypadku gdy opóźnienie w wykupieniu ubezpieczenia nie przekracza 3 dni, 50 proc. odpowiedniej opłaty w przypadku gdy opóźnienie w wykupieniu ubezpieczenia nie przekracza 14 dni, 100 proc. odpowiedniej opłaty w przypadku gdy opóźnienie w wykupieniu ubezpieczenia przekracza 14 dni. Źródło: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny czyli 450 tys. zł. Łatwo policzyć, że przy zasądzanych dziś rentach w wysokości 2-5 tys. zł, takie kwoty wystarczą na kilka, kilkanaście lat. A co potem? Wyższy limit poprawiłby ochronę ofiar dużych katastrof drogowych, tym bardziej że w Polsce wciąż nie wiadomo, jaką zasadą rządzić się przy wypłatach odszkodowań w takich wypadkach. Generalnie obowiązuje zasada kto pierwszy, ten lepszy, czyli decyduje kolejność składania roszczeń do ubezpieczyciela. Im więcej ofiar wypadku, tym większe prawdopodobieństwo, że ci, którzy zgłoszą roszczenia jako ostatni, nie dostaną nic. Stawki bez zmian Opóźnienie wejścia w życie wyższych sum gwarancyjnych jest o tyle niezrozumiałe, że dla towarzystw nie byłby to większy problem i nie doprowadziłoby to do wzrostu stawek. Na ich wysokość KIEDY UFG WYPŁACA ODSZKODOWANIE Jeśli nie ustalono tożsamości sprawcy wypadku (bo np. zbiegł z miejsca wypadku): za szkody na osobie (koszty rehabilitacji, leczenia, renta z tytułu niezdolności do pracy), za szkody na mieniu (naprawa samochodu, zniszczone przewożone mienie) ale tylko wtedy, gdy którykolwiek z uczestników wypadku ucierpiał tak, że czas leczenia przekraczał 14 dni, a z odszkodowania potrącane jest 300 euro. Jeśli sprawca nie miał wbrew obowiązkowi polisy OC komunikacyjnego czy OC rolnika, fundusz wypłaca odszkodowania za szkody na osobie i mieniu bez dodatkowych warunków. Ale uwaga! Sprawca szkody będzie musiał zwrócić UFG wypłacone odszkodowanie i zapłacić tzw. opłatę karną.

9 A9 wpływa przede wszystkim częstość zdarzeń i średnia wartość szkody, a nie maksymalny limit odpowiedzialności. Tak duże szkody zdarzają się rzadko. Warto zauważyć, że jedno z towarzystw Compensa od lat proponuje automatycznie każdemu kierowcy wyższe sumy gwarancyjne, a cena takiego ubezpieczenia nie odbiega od średniej rynkowej. Wypłata również za samochód Już teraz jednak zaczęły obowiązywać inne pozytywne rozwiązania wprowadzone ustawą. Najważniejsze to rozszerzenie zakresu kompetencji Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego o wypłaty za szkody na mieniu, jeśli sprawcy wypadku nie da się ustalić. Według znowelizowanej ustawy, w takich wypadkach Fundusz będzie też wypłacał odszkodowania, pod warunkiem że u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 14 dni. Istotne jednak, że takie świadczenie ma być zmniejszane o 300 euro (czyli około 1,2 tys. zł). Nowością ułatwiającą życie kierowcom będzie też zasada, że to UFG będzie wydawał tzw. zaświadczenia o bezszkodowości (szczegóły wyjaśnia Elżbieta Dział II JAK DOCHODZIĆ ROSZCZEŃ Z UFG Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny nie ma sieci placówek, więc roszczenie należy zgłaszać do dowolnego ubezpieczyciela, który sprzedaje ubezpieczenia komunikacyjne. Ubezpieczyciel zajmuje się merytoryczną częścią likwidacji szkody i przygotowane dokumenty wysyła do UFG. Fundusz powinien wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia otrzymania akt szkody od zakładu ubezpieczeń. W przypadku gdy wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności Funduszu albo wysokości świadczenia w powyższym terminie było niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w terminie 14 dni od dnia wyjaśnienia tych okoliczności, z tym że bezsporna część świadczenia powinna być wypłacona przez Fundusz w ciągu 30 dni. WZROST SUM GWARANCYJNYCH NA POLISACH OC KOMUNIKACYJNEGO Do 10 grudnia 2009 r. sumy gwarancyjne pozostaną na dzisiejszym poziomie, czyli 1,5 mln euro przy szkodach na osobie i 300 tys. euro przy szkodach na mieniu. od 11 grudnia 2009 r. do 10 czerwca 2012 r. będą obowiązywały wyższe limity odpowiednio 2,5 mln euro przy szkodach na osobie i 500 tys. euro przy szkodach na mieniu. od 11 czerwca 2012 r. będą obowiązywały limity wymagane przez UE, czyli 5 mln euro przy szkodach na osobie i 1 mln euro przy szkodach na mieniu. Turkowska-Tyrluk czytaj obok). Co prawda zaświadczenia o bezszkodowości przydają się dopiero w momencie szkody, kiedy trzeba udowodnić, że klient miał prawo do zadeklarowanych Ubezpieczenia komunikacyjne Jaka polisa dla jakiego samochodu Ponad trzy razy więcej kierowców ma polisę OC niż AC. Tę pierwszą musi mieć każdy. Ta druga nie przydaje się zbytnio posiadaczom starszych aut, a tych jeździ po naszych drogach większość. Wysokie koszty naprawy mogą spowodować, że będzie ona nieopłacalna nawet przy niewielkiej stłuczce. ażdy posiadacz samochodu musi mieć Kpolisę OC, żeby poszkodowani w wypadku mieli gwarancję wypłaty odszkodowania czy świadczenia. Jej posiadanie jest też w interesie samego kierowcy, bo uwalnia go od odpowiedzialności finansowej za wyrządzone szkody (o karach za brak OC napisaliśmy na str. A8. Niewiele osób wie, że poszkodowany przechodzień czy kierowca innego auta wcale nie musi zgłaszać się do ubezpieczyciela sprawcy wypadku o odszkodowanie, ale może składać roszczenie bezpośrednio do niego i dochodzić swoich praw w sądzie. W praktyce rzadko się to zdarza, bo mimo wszystko łatwiej, szybciej i pewniej można otrzymać pieniądze od ubezpieczyciela. Ten ostatni punkt jest szczególnie istotny, bo koszty odszkodowania mogą być niebagatelne. Oprócz rekompensaty za ewentualne uszkodzenia mienia (każdego, w które uderzył samochód, więc i np. domu), trzeba też liczyć się z koniecznością pokrycia kosztów leczenia, rehabilitacji czy leków. Jeśli utrata zdrowia jest poważna, odszkodowanie powinno też pokryć ewentualne przysposobienie do innego zawodu, zmianę mieszkania na przystosowane np. do osoby na wózku, a jeśli poszkodowany nie jest zdolny do pracy, nawet dożywotnią rentę. Jednym słowem chodzi o pokrycie wszelkich możliwych kosztów, które są efektem wypadku. Dobrowolne mniej popularne Z kolei ubezpieczenie AC jest zupełnie dobrowolne, bo chroni samego posiadacza pojazdu i to tylko przed szkodami na mieniu, a konkretnie samochodu, wynikającymi z wypadku, kradzieży lub innych zdarzeń losowych (powódź ogień itp.). Jeśli ktoś chciałby mieć zagwarantowaną wypłatę na wypadek inwalidztwa czy śmierci w wypadku komunikacyjnym, musi wykupić odrębną polisę NNW czy na życie. Z tym ostatnim jest coraz łatwiej, bo to jedna z częściej sprzedawanych opcji dodatkowych do polis na życie. Różnica między tymi ubezpieczeniami sprawia, że na koniec 2006 roku towarzystwa zanotowały 14,7 mln wystawionych polis OC, a tylko 3,9 mln polis AC. Czy to oznacza, że około 10 mln kierowców robi źle, nie kupując casco? zniżek, ale to rozwiązanie ma ten plus, że nie trzeba już prosić o to np. trzech towarzystw, jeśli w ciągu ostatnich pięciu lat często zmienialiśmy ubezpieczyciela. MOŻLIWE WARIANTY UMOWY AC, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB LIKWIDACJI SZKODY Firma Klient wybiera przy zawieraniu Brak podziału na warianty umowy sposób likwidacji szkody klient decyduje po szkodzie, jak likwidować Wariant Wariant kosztorysowy serwis wypłata pokrycie faktur do ręki klienta za naprawę AXA X Benefia X BRE Ubezpieczenia X X Compensa X Ergo Hestia X X Generali X X Link4 X MTU X PTU X PZU X X Uniqa X Warta X X WYCENA PRZY WARIANCIE KOSZTORYSOWYM (Wycena kosztów naprawy na potrzeby szkody całkowitej przy wyborze przez klienta wariantu kosztorysowego) Zasada Ubezpieczyciel Bez względu na wybrany wariant szkoda całkowita jest Generali, Warta, PZU oceniania tak samo, według maksymalnych kosztów części i roboczogodziny, które nie mogą przekroczyć 70 proc. wartości auta sprzed szkody Sposób wyliczenia kosztów naprawy zależy od wybranego BRE Ubezpieczenia, wariantu ubezpieczenia (kosztorysowy lub serwisowy) Ergo Hestia, MTU Szkoda całkowita jest orzekana, jeśli całkowite koszty AXA, Benefia, Compensa, naprawy według sposobu wybranego przez klienta Link4, Uniqa, PTU. przekraczają 70 proc. wartości auta sprzed szkody Niekoniecznie, bo dla posiadaczy starszych aut, a takich po naszych drogach jeździ przecież mnóstwo, taka polisa nie przydaje się. Mało tego, jeśli auto ma więcej niż dziesięć lat, większość towarzystw odmówi wystawienia takiej umowy. Wyjątkiem jest sytuacja, w której umowa jest kontynuowana w danym towarzystwie. ekspert radzi Informacje o szkodowości ELŻBIETA TURKOWSKA- -TYRLUK prezes Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego Nowym zobowiązaniem Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego wprowadzonym przez nowelizację ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych jest m.in. wystawianie klientom zaświadczeń o przebiegu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów, za okres pięciu lat wstecz. Realizację tej funkcji zaplanowaliśmy od dnia ogłoszenia nowelizacji ustawy. Klient może się zwrócić do nas o takie zaświadczenie, wysyłając fax, mail, list zwykły czy polecony, wypełniając odpowiedni formularz dostępny na portalu UFG, w siedzibie UFG. Od nas odpowiedź jednak dostanie na piśmie, bo obliguje nas do tego ustawa. Forma odpowiedzi będzie adekwatna do sposobu zadania pytania. Jeśli ktoś wysłał zapytanie mailem, tą samą drogą dostanie odpowiedź. Jedyny problem polega na tym, że jeszcze przez dwa lata będziemy mieli trudności z dotrzymaniem 15-dniowego terminu na dostarczenie tych danych. Taki termin przewidział ustawodawca, mimo naszych sygnałów, że nasza baza danych sięga najwcześniej do 1 maja 2004 r. Wtedy ruszył tzw. ośrodek informacji, który działa przy UFG, w którym zbieramy informacje o wszystkich zawartych umowach OC i AC komunikacyjnego, w tym m.in. o szkodach z nich likwidowanych. Ponadto informacje dotyczące AC gromadzimy od marca 2006 r. Oznacza to, że o dane, których nie mamy, będziemy musieli prosić towarzystwa. Na szczęście obrót takimi informacjami odbywa się w systemie informatycznym, więc nie generuje znaczących kosztów. Szacujemy, że na taką informację będziemy czekali przynajmniej kilka dni, bo nie wszystkie towarzystwa mogą z łatwością odnaleźć takie historyczne dane. Dopiero za dwa lata będziemy mogli przekazywać informacje niemal od ręki, bo wtedy będziemy mieli pełną informację o szkodowości wszystkich posiadaczy polis komunikacyjnych. Takie zaświadczenie jest obecnie potrzebne głównie przy zawieraniu umowy ubezpieczenia i zmianie ubezpieczyciela. Szacujemy, że będziemy mieli około tys. takich zapytań rocznie. Chodzi o weryfikację informacji podawanych przy zawieraniu umowy, dotyczących szkodowości klienta. Według badań jednego z towarzystw, około 20 proc. klientów podaje nieprawdziwe informacje dotyczące liczby szkód. Klienci zatajają szkody, żeby dostać zniżki lub uniknąć zwyżek składki. Nie zawsze mają świadomość, że w takim wypadku, jeśli takie zatajenie wyjdzie na jaw po szkodzie, będzie to oznaczało obniżenie odszkodowania. Przy czym ta zasada dotyczy oczywiście tylko umów dobrowolnych, a więc AC komunikacyjnego. W przypadku szkód z ubezpieczeń OC komunikacyjnego, ewentualne skorzystanie z nienależnych zniżek nie powoduje zmniejszenia odszkodowania dla poszkodowanego. W tym wypadku jedyną sankcją za zatajenie informacji o szkodach jest obowiązek dopłacenia składki, w kwocie równej udzielonej zniżce. Być może w przyszłości, żeby tego uniknąć, towarzystwa będą prosiły o potwierdzenie przebiegu ubezpieczenia przy zawieraniu umowy, ale na razie większość zadowala się deklaracjami klientów przy podpisywaniu umowy. Not. BJ

10 A10 Słownik Agent ubezpieczeniowy osoba fizyczna lub prawna działająca w imieniu i na rzecz towarzystwa ubezpieczeniowego. W zależności od swojego statusu może wystawiać polisy jednego zakładu ubezpieczeń lub kilku (wtedy nazywany jest multiagentem). Alokacja część składki w ubezpieczeniu na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, która jest inwestowana. Wyrażana jest najczęściej w procentach, np. alokacja w 90 proc. oznacza, że 9/10 składki jest inwestowane, a pozostała część jest przeznaczana na ochronę od ubezpieczanego ryzyka czy opłaty administracyjne. Asekuracja wywodzący się z łaciny synonim terminu ubezpieczenie, oznaczającego zawarcie umowy pomagającej zminimalizować skutki zdarzenia niezależnego od ubezpieczonego przez wypłatę odszkodowania lub świadczenie usługi. Assistance rodzaj ubezpieczenia, w którym zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do świadczenia pomocy w określonych wypadkach, np. awarii samochodu czy jego rozbicia, polegającej na przykład na naprawie lub holowaniu pojazdu. Coraz częściej assistance jest dodawane do innych ubezpieczeń poza komunikacyjnymi, szczególnie mieszkaniowych, turystycznych. Autocasco (AC) ubezpieczenie pojazdu mechanicznego, najczęściej samochodu, dzięki któremu można liczyć na wypłatę odszkodowania w przypadku jego zniszczenia w wypadku, uszkodzenia przez wandali lub kradzieży. Beneficjent osoba uprawniona do osiągnięcia korzyści np. z posiadania polisy. Beneficjentem będzie żona odbierająca świadczenie z polisy na życie zmarłego męża lub bank udzielający kredytu na zakup samochodu, odbierający odszkodowane z AC w przypadku rozbicia lub kradzieży samochodu, jeśli wcześniej została ustanowiona cesja na polisie kupionej przez klienta. Zamiennie używa się też określeń: uprawniony, uposażony. Cesja przeniesienie praw z umowy ubezpieczenia przez ubezpieczającego (cedenta) na osobę trzecią, np. bank (cesjonariusza). Jej dokonanie oznacza, że uprawnionym do odbioru odszkodowania będzie wyłącznie cesjonariusz, czyli np. wspomniany bank. Najczęściej wymagana przy kredycie na zakup auta lub mieszkania. Może dotyczyć wtedy np. polis AC, nieruchomości czy na życie. Doubezpieczenie podniesienie sumy ubezpieczenia do poziomu równego wartości ubezpieczanego mienia, np. samochodu czy budynku. Konieczne w przypadku, gdy po szkodzie nastąpiła konsumpcja sumy ubezpieczenia, czyli jej zmniejszenie o wypłacone odszkodowanie. Niezbędne, jeśli w czasie trwania umowy ubezpieczenia mienie zyskało na wartości, np. dobudowano piętro do budynku i wykonano remont. Ekspiracja ubezpieczenia wygaśnięcie umowy ubezpieczenia w określonym we wniosku terminie. Franszyza określona procentowo (jako procent sumy ubezpieczenia) lub kwotowo wartość, od której towarzystwo przyjmuje odpowiedzialność za szkodę. Franszyza integralna określona procentowo (jako procent sumy ubezpieczenia) lub kwotowo wartość, od której towarzystwo przyjmuje pełną odpowiedzialność za szkodę. Jeśli ustalono, że towarzystwo płaci za szkody powyżej 1 tys. zł, a wyniesie ona 2 tys. zł, to dostaniemy całe 2 tys. zł. UWAGA NA NIEPEŁNE DANE W szkodach likwidowanych z OC komunikacyjnego o sposobie naprawy auta i rozliczenia szkody decyduje klient. W praktyce towarzystwa najpierw same wyceniają szkodę, robiąc tzw. kosztorys. Niestety, często jest tak, że klient dostaje tylko efekt tych wyliczeń, a nie szczegółowe zestawienie kosztów naprawy, na którym będzie widać ewentualne potrącenia np. z tytułu amortyzacji czy brak VAT, w ostatecznym rozliczeniu. Można wziąć te pieniądze i próbować naprawić auto. Wtedy po przedstawieniu faktur za naprawę zostanie doliczony VAT. Towarzystwo nie musi pokrywać kosztów naprawy tylko wtedy, gdy przekraczają one 100 proc. wartości auta sprzed szkody. Musi natomiast zwrócić pieniądze, jeśli jesteśmy w stanie dobrze naprawić auto w tych granicach i przedstawimy na to faktury, a auto przejdzie pomyślnie badanie techniczne, które trzeba przeprowadzić. Ekonomicznie bez sensu Kupno AC dla tak starego auta przestaje mieć jednak ekonomiczny sens. Na przykład w Allianz, standardowa polisa AC dla Citroena AX z 1998 r. wartego 4 tys. zł, kosztowałaby mieszkańca Warszawy prawie 550 zł. Dodatkowo, w praktyce, jeśli taka polisa już zadziała, to zwykle będzie oznaczało to tzw. szkodę całkowitą, bo standardem jest, że w warunkach AC naprawę uznaje się za nieopłacalną, jeśli jej koszty przekroczą 70 proc. wartości nowego auta. Dlatego niektóre towarzystwa, jak np. PZU czy MTU, mają w swojej ofercie tzw. minicasco, czyli ubezpieczenie na wypadek szkód całkowitych lub kradzieży auta. Takie polisy są bardzo tanie, bo zarówno ryzyko zdarzenia (szczególnie kradzieży), jak i wartość ubezpieczanych pojazdów nie jest wysoka. Warianty naprawy szkody Właśnie ze względu na różne potrzeby klientów coraz więcej firm daje do wyboru dwa warianty umów, różniące się ze względu na potrzeby klientów: kosztorysowy i serwisowy. Pierwszy skierowany raczej do posiadaczy aut starszych niż trzy, pięć lat, przewiduje wypłatę odszkodowania do ręki klienta na podstawie kosztorysu, przy czym przy wyliczaniu kosztów naprawy bierze się pod uwagę średnie ceny roboczogodziny w danym regionie, dla warsztatów innych niż autoryzowane stacje obsługi oraz tańsze części zamienne (lub od oryginalnych z logo producenta auta odejmuje się amortyzację). Tu warto zauważyć, że MTU, które swoją ofertę kieruje do mieszkańców mniejszych miast, ma tylko ofertę przewidującą wypłatę na kosztorys. Drugi to oferta dla posiadaczy względnie nowych aut, którym zależy na naprawie w autoryzowanej stacji obsługi, co oznacza zastosowanie też droższych części. Korzystanie z tego wariantu oznacza też, że od wartości części nie będzie potrącana amortyzacja. Oczywiście ta druga opcja jest droższa. Dlatego, jeśli towarzystwo stosuje taki podział na warianty, nie można, kupując polisę przewidującą wypłatę na kosztorys, po szkodzie zmienić zdania i naprawiać na podstawie faktur. CZY KUPOWAĆ AC DLA STAREGO AUTA Osoby, które kupują starsze auta i rozważają zakup polisy AC, muszą mieć świadomość, że trudno im będzie naprawiać auto przy jej wykorzystaniu. Wysokie koszty naprawy mogą spowodować, że będzie ona nieopłacalna nawet przy niewielkiej stłuczce. Decyzja po wypadku Nadal jest jednak grupa towarzystw, które stosują tradycyjne podejście i decyzję o sposobie likwidacji szkody zostawiają na okres po wypadku. Wtedy klient ma zdecydować, jak naprawia auto, przy czym np. w Uniqa podstawowym sposobem likwidacji szkody jest jej rozliczenie na podstawie kosztorysu. Klient może na to się jednak nie zgodzić. Musi jednak złożyć pisemny wniosek o ustalenie odszkodowania na podstawie kosztów naprawy udokumentowanych fakturami. W takim wypadku towarzystwo wymaga przedstawienia kosztorysu i uzgodnienia z nim kosztów naprawy. Dodatkowo w czasie naprawy trzeba poinformować o zakończeniu prac blacharskich, żeby przedstawiciel towarzystwa mógł przyjechać na oględziny przed lakierowaniem. Chodzi o to, żeby sprawdzić, jakie części zostały użyte do naprawy i czy rzeczywiście są one nowe czy pokryte szpachlą. Po położeniu lakieru możliwości weryfikacji są znacznie mniejsze. Już po naprawie trzeba złożyć rachunki i faktury za robociznę, części zamienne i materiały (z wyszczególnieniem numeru katalogowego części). Takie wymogi nie są jednak ewenementem, bo podobne są stosowane przez inne towarzystwa w przypadku naprawy na faktury. Nawet jednak przy takim systemie decyzje podejmowane Jak i kiedy zgłaszać szkodę Ubezpieczenia komunikacyjne Gdy samochód zniknie nam sprzed domu, nie mamy głowy do tego, żeby poinformować o tym ubezpieczyciela. Raczej zadzwonimy tylko na policję, a potem jeszcze czekamy, że samochód się znajdzie i dopiero po rozwianiu wszelkich nadziei zgłaszamy się po odszkodowanie. Tymczasem taka zwłoka może oznaczać problemy z jego uzyskaniem. włoka ze zgłoszeniem szkody jest Ztylko jednym z powodów zmniejszających szansę na odszkodowanie. Są też inne obowiązki, których wiele osób nie przestrzega, bo np. nie przeczytały warunków ubezpieczenia, a których niedotrzymanie oznacza klopoty. Chodzi o zgłoszenie zwykle w podobnym terminie co kradzieży auta zniknięcia dokumentów pojazdu (dowodu rejestracyjnego, karty pojazdu), utraty kluczyków czy sterowników do alarmów. Obowiązek informacyjny istnieje, jeśli po prostu je zgubiliśmy lub gdy zostały skradzione. W tym drugim przypadku trzeba również powiadomić policję. przy zwieraniu umowy mogą wpływać na to, czy będziemy naprawiać auto w warsztacie na faktury czy weźmiemy pieniądze do ręki. W niektórych towarzystwach trzeba od razu zadeklarować, czy ma być uwzględniana amortyzacja części. Jeśli zdecydujemy, że tak (co powoduje obniżkę składki), będzie to oznaczało, że w przypadku wyboru likwidacji szkody na faktury, część kosztów będziemy musieli pokryć z własnej kieszeni. Stanie się tak, dlatego że od wartości części wyszczególnionych na fakturach trzeba będzie odjąć proc. tytułem amortyzacji. Wysokość potrącenia zależy od wieku pojazdu, im starszy, tym jest ono wyższe. Szczegółowe informacje powinny znajdować się w tabelce zamieszczonej w warunkach ubezpieczenia. Kiedy będą chcieli złomować auto To, jaki system rozliczania szkody przyjmiemy przy zawieraniu umowy, wpływa też na to, jak łatwo będzie nam naprawić auto po szkodzie, a kiedy towarzystwo bardzo szybko orzeknie szkodę całkowitą. Tak jest np. w BRE Ubezpieczenia, Ergo Hestia, MTU, gdzie kupując polisę przewidującą wypłatę na kosztorys, według takich samych zasad będziemy mieli wyliczane odszkodowanie. Zupełnie inaczej jest w Generali, PZU czy Warcie, gdzie nawet jeśli wybierzemy wariant kosztorysowy, to i tak na potrzeby orzeczenia szkody całkowitej koszty naprawy będą wyliczane tak jak w wariancie serwisowym, czyli z uwzględnieniem maksymalnych stawek. Oznacza to, że posiadacze starszych pojazdów, którzy wiedzą, że raczej będą chcieli naprawiać auto po wypadku, nie powinni wybierać tych ofert, bo przy starszych autach, o stosunkowo małej wartości, bardzo łatwo będzie o szkodę całkowitą. W przypadku towarzystw, które nie stosują podziału na warianty, to, czy koszty naprawy przekroczą próg 70 proc. wartości auta sprzed szkody, zależy od wybranego sposobu naprawy. Ważne adresy Kalkulatory składek można znaleźć m.in. na stronach internetowych: Pisaliśmy o tym O obowiązkach związanych z OC pisaliśmy 23 maja 2007 r. w Twoim portfelu (zeszyt nr 6 majowej serii rodzinnego poradnika finansowego, GP nr 99), patrz też TERMIN ZGŁOSZENIA SZKODY PRZY ZDARZENIU W POLSCE Zgłoszenie szkody Zgłoszenie zawiadomienia po wypadku o kradzieży BRE Ubezpieczenia 7 dni roboczych 2 dni robocze PZU 7 dni 1 dzień roboczy Warta 7 dni 12 godzin PTU 5 dni roboczych 1 dzień Compensa 3 dni 3 dni MTU 3 dni 3 dni Ergo Hestia 3 dni 3 dni Benefia 3 dni robocze 2 dni robocze Generali 3 dni robocze 1 dzień roboczy Uniqa 3 dni 1 dzień Link4 1 dzień 1 dzień AXA Niezwłocznie Niezwłocznie Nie zawsze wystarczy telefon Mniej kłopotów jest zwykle ze zgłaszaniem szkód po wypadku, bo obecnie standardem jest dodawanie do polis usług assistance. To sprawia, że po rozbiciu auta, natychmiast chwytamy za telefon i wzywamy pomoc. Kierowca holownika, który przyjeżdża na miejsce, pomaga wypełnić wszystkie dokumenty, robi zdjęcia i wszystko to wysyła do towarzystwa. Ale uwaga! Zwykle wezwanie holownika nie jest równoznaczne ze zgłoszeniem szkody! Na przykład w PZU trzeba zgłosić szkodę jak przewidują

11 A11 OWU zgodnie z obowiązującą w PZU procedurą. Oznacza to, że jeśli telefonujemy do operatora assistance i wzywamy pomoc na miejsce wypadku, trzeba dodatkowo dowiedzieć się, czy jest to traktowane jako zgłoszenie szkody. Niektóre towarzystwa dają możliwość zgłoszenia takiej szkody telefonicznie, w innych trzeba pofatygować się do placówki zajmującej się likwidacją szkód. Takie procedury to efekt tego, że posiadacz polisy AC ma prawo do skorzystania z pomocy holownika, nawet jeśli jest poszkodowanym w wypadku i ostatecznie będzie naprawiał auto, korzystając z polisy OC sprawcy. To czas na decyzję, czy zgłaszamy szkodę do naszego ubezpieczyciela czy nie. Wyrok SOKiK z 2003 roku oznacza, że ubezpieczyciele nie mogą określać maksymalnych terminów zgłoszenia szkody i odmawiać wypłaty tylko w przypadku ich przekroczenia Nie zawsze potrzebna policja Warto pamiętać, że w razie wypadku mamy obowiązek wezwać policję, jeśli którykolwiek uczestnik odniósł obrażenia. Wynika to nie tylko z przepisów kodeksu drogowego (art. 44), ale też z zapisów OWU stosowanych przez towarzystwa ubezpieczeniowe. Nie musimy natomiast wzywać policji, jeśli ofiar w ludziach nie ma. Co prawda towarzystwa stosują czasem zapisy, że policję trzeba wezwać, jeśli wartość uszkodzeń samochodu przekracza określoną kwotę lub powstała poważna szkoda na mieniu (taki zapis znajdziemy w warunkach AXA). Takie zapisy można chyba potraktować jako tzw. klauzule abuzywne, czyli zapisy sprzeczne z art k.c., gdyż kształtują prawa i obowiązki stron w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy ubezpieczającego. W podobnej sprawie interweniował niedawno, zainspirowany przez GP, rzecznik ubezpieczonych. Chodziło o obowiązek wezwania policji w przypadku, gdy koszt naprawy uszkodzonego auta wynosił 3 tys. zł. Sankcją za jego niespełnienie było obniżenie odszkodowania o 20 proc. Rzecznik uznał taki zapis za klauzulę abuzywną i towarzystwo musiało dopłacić potrąconą kwotę, a także zobowiązało się do zmiany OWU. Wydaje się, że wspomniany zapis stosowany przez AXA można by uznać za abuzywny, tym bardziej że daje pole do uznaniowości w kwestii, co jest poważną szkodą na mieniu, a co nie. Kiedy mniejsze odszkodowanie Ubezpieczenia komunikacyjne Jeśli dziecko wjechało na czerwonym świetle na skrzyżowanie i spowodowało wypadek, to w skrajnych wypadkach jego rodzic może dostać nawet połowę spodziewanego odszkodowania z polisy AC. Wszystko zależy od tego, jaką umowę podpisałeś. Nawet o 30 procent może być obniżona wysokość odszkodowania, jeżeli złamano przepisy ruchu drogowego W RAZIE WYPADKU Art. 44 kodeksu drogowego wymaga, aby kierujący pojazdem w razie uczestniczenia w wypadku drogowym: zatrzymał pojazd, nie powodując przy tym zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego; przedsięwziął odpowiednie środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu w miejscu wypadku; niezwłocznie usunął pojazd z miejsca wypadku, aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu, jeżeli nie ma zabitego lub rannego; podał swoje dane personalne, dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane dotyczące zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, na żądanie osoby uczestniczącej w wypadku. Jeżeli w wypadku jest zabity lub ranny, kierujący pojazdem ma ponadto obowiązek: udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku oraz wezwać pogotowie ratunkowe i policję; nie podejmować czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku; pozostać na miejscu wypadku, a jeżeli wezwanie pogotowia lub policji wymaga oddalenia się niezwłocznie powrócić na to miejsce. Ubezpieczyciele wymagają (na przykładzie PZU): zapobieżenia zwiększaniu się szkody; niedokonywania żadnych zmian w uszkodzonym pojeździe, jeśli nie są one konieczne do kontynuacji jazdy; niepodejmowania naprawy bez przeprowadzenia oględzin przez rzeczoznawcę towarzystwa, w wyznaczonym maksymalnym terminie (najczęściej 7 dni, a 14, gdy trzeba powołać biegłych); zawiadomienia towarzystwa o szkodzie w określonych w OWU terminach; zanotowania danych kierowcy drugiego pojazdu oraz danych z jego polisy OC (bez względu na to, kto jest sprawcą). owarzystwa coraz niechętnie patrzą T na klientów, którzy mogą przysporzyć im szkód i jak mogą, zniechęcają ich do zawierania umów. Największą taką grupą są młodzi kierowcy, którzy powodują więcej szkód niż bardziej doświadczeni. To oni też jeżdżą najbardziej brawurowo i w nich uderzają coraz częściej stosowane przez towarzystwa sankcje za złamanie przepisów w postaci obniżenia odszkodowania. Najmłodsi kierowcy mogą płacić nawet trzy razy wyższe składki niż ich koledzy. Na przykład w Generali, które stosuje najwyższe zwyżki, wynoszą one 100 proc. z tytułu wieku i nawet 80 proc. z tytułu krótkiego okresu posiadania prawa jazdy. Ta firma też ma stosunkowo wysoki próg wieku, do którego kierowca uważany jest za młodego, bo 28 lat. To jasny sygnał, że to towarzystwo nie chce ubezpieczać młodych ludzi. Warto zwrócić uwagę, że są też towarzystwa, które stosują równolegle zwyżki za wiek i krótki okres posiadania prawa jazdy. To oznacza, że w skrajnych wypadkach młody i niedoświadczony kierowca będzie musiał zapłacić nawet trzy razy wyższą stawkę niż starszy kolega. Młodzi odstraszani Dlatego młodzi ludzie uciekają przez tymi zwyżkami, rejestrując samochód na rodziców czy przynajmniej zostając Nie zawsze kara za nieterminowość Warto też zwrócić uwagę, że AXA jako jedyna z liczących się na rynku towarzystw sprzedających polisy komunikacyjne, które odpowiedziały na naszą ankietę, wymaga, żeby zgłosić szkodę niezwłocznie, przy czym nie precyzuje jak inne towarzystwa, które stosują ten zwrot jaki jest maksymalny okres na zgłoszenie szkody. Co ciekawe w odpowiedzi na naszą ankietę towarzystwo wskazało, że szkodę należy zgłosić telefonicznie w ciągu 24 godzin, w celu uruchomienia świadczeń assistance. Zgłoszenie szkody po tym terminie powoduje utratę prawa do świadczenia assistance, natomiast nie rodzi żadnych innych konsekwencji. Niestety, nie znaleźliśmy potwierdzenia tej informacji w ogólnych warunkach ubezpieczenia umieszczonych na stronie towarzystwa. Jest tam natomiast zapis o obowiązku poinformowania operatora assistance w ciągu 12 godzin. Zaś brak niezwłocznej informacji o wypadku może skutkować odmową wypłaty odszkodowania lub odpowiednim jego zmniejszeniem, jeśli opóźnienie w poinformowaniu miało wpływ na ustalenie okoliczności wypadku lub zwiększenie rozmiarów szkody. Tu warto przypomnieć, że podobna klauzula powinna znajdować się w każdych warunkach ubezpieczenia. Zgodnie z wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (sygn. XVII Amc 45/02, wyrok z 19 października 2003 r.), towarzystwa nie mogą zapisywać w OWU maksymalnych terminów zgłoszenia szkody i odmawiać wypłaty tylko w przypadku ich przekroczenia. Sąd uznał, że takie zapisy są sprzeczne z art k.c., gdyż kształtują prawa i obowiązki stron w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy ubezpieczającego i stanowią niedozwolone postanowienie umowne. W wyniku tej decyzji PZU, którego dotyczył ten wyrok, wprowadziło do swoich OWU właśnie taki zapis. MASZ PYTANIE ZADZWOŃ Jeśli chcesz znać zasady zgłaszania szkód, od których zależy wypłata odszkodowania, zadzwoń dziś do naszego eksperta, MARCINA JAWORSKIEGO. Tel , w godz współwłaścicielem. Do niedawna ten sposób sprawdzał się w 100 proc., ale ostatnio towarzystwa uszczelniają swoje procedury w tym zakresie. Coraz częściej w takich wypadkach zwyżki młodej osoby i tak obciążają polisę. Choć na przykład w Ergo Hestii, Generali, MTU czy Uniqa możliwość korzystania z samochodu przez młodą osobę nie powoduje zwyżki składki. To dziwne podejście, bo w tych towarzystwach bycie współwłaścicielem przez taką osobę powodowałoby zwyżkę składki, a przecież współwłaściciel nie musi jeździć autem. Z takiego założenia wyszedł Link4, który nie przewiduje zwyżek za fakt bycia współposiadaczem auta. Kluczowe znaczenie ma deklaracja rodzica, czy dziecko będzie nim jeździło. Jeśli tak, naliczana jest zwyżka. Niestety, nie możemy podać, jaka ona jest, bo w Link4, podobnie jak w AXA czy BRE Ubezpieczenia, które sprzedają polisy w systemie direct, czyli przez telefon lub internet, takie zwyżki wyliczane są według algorytmu, który uwzględnia wiele zmiennych. Dlatego te towarzy- Słownik Franszyza redukcyjna określona procentowo (jako procent sumy ubezpieczenia) lub kwotowo wartość, od której towarzystwo przyjmuje pełną odpowiedzialność za szkodę. Jeśli ustalono, że towarzystwo płaci za szkody powyżej 1 tys. zł, a wyniesie ona 2 tys. zł, to dostaniemy tylko 1 tys. zł odszkodowania, bo jest ono redukowane o wartość franszyzy. Coraz częściej franszyza jest mylona z udziałem własnym, który jest liczony od wartości szkody. Flexa rodzaj ubezpieczenia mienia obejmującego tylko podstawowe ryzyka: pożaru, eksplozji, uderzenia pioruna i upadku statku powietrznego. Obecnie rzadko spotykana. Gwarantowana suma ubezpieczenia opcja dodatkowa stosowana w ubezpieczeniach AC, zapewniająca niezmienność sumy ubezpieczenia przez cały okres ważności polisy. Oznacza to, że określając SU na poziomie 15 tys. zł, tyle zawsze dostaniemy w razie kradzieży czy całkowitego rozbicia auta, a nie wartość rynkową z dnia szkody, jak to zwykle bywa. Konsumpcja sumy ubezpieczenia zmniejszenie sumy ubezpieczenia o kwotę wypłaconego odszkodowania. Towarzystwa coraz częściej dają możliwość niestosowania konsumpcji za dodatkową składką. Klauzule ubezpieczeniowe dodatkowe zapisy w umowie ubezpieczenia ograniczające lub rozszerzające zakres ochrony ubezpieczeniowej. Karencja czas, jaki musi upłynąć od momentu podpisania umowy ubezpieczenia do momentu rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Najczęściej stosowana w przypadku ubezpieczeń zdrowotnych czy na życie. Komisarz awaryjny osoba fizyczna lub instytucja reprezentująca ubezpieczyciela na terytorium obcego państwa, która odpowiada za likwidację szkody klienta danego towarzystwa. Multiagent osoba fizyczna lub prawna wykonująca czynności agencyjne, m.in. zawierania umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz kilku zakładów ubezpieczeń. Nadubezpieczenie występuje, gdy ubezpieczający zawyży wartość przedmiotu ubezpieczenia. Powoduje to zwiększenie składki naliczanej od sumy ubezpieczenia, ale nie skutkuje wypłatą odszkodowania wyższego niż wartość ubezpieczanego mienia. Nieszczęśliwy wypadek nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, w wyniku którego ubezpieczony, niezależnie od swej woli, doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu, rozstroju zdrowia lub zmarł. Odszkodowanie kwota, którą ubezpieczyciel zobowiązany jest wypłacić w razie wystąpienia szkody w ubezpieczanym majątku, pod warunkiem że ryzyko jej wystąpienia objęte było umową. Wypłata odszkodowania stanowi materialną kompensację szkody. Ogólne warunki ubezpieczeń (OWU) przepisy prawne stosowane do wszystkich ubezpieczeń danego działu lub rodzaju. Ustalają prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia. Odpowiedzialność cywilna odpowiedzialność za szkody na osobie lub mieniu, jaką na podstawie przepisów kodeksu cywilnego ponosi osoba zobowiązana do jej naprawienia. Odpowiedzialność cywilna może wynikać z czynu niedozwolonego (deliktowa) lub wiązać się z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania (kontraktowa). Ochrona ubezpieczeniowa zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do wypłaty odszkodowania lub świadczenia wskazanej osobie w przypadku zaistnienia zdarzenia, które wywołało określone skutki objęte umową. Polisa ubezpieczeniowa dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia, wystawiony przez zakład ubezpieczeń. Prowizja wynagrodzenie pośredników ubezpieczeniowych za pozyskane ubezpieczenia, naliczane w procentach od zainkasowanych składek.

12 A12 Słownik Przyczynienie ma miejsce wtedy, kiedy ubezpieczony swoim zachowaniem przyczynił się do powstania szkody. Na przykład miał wypadek, jadąc samochodem 180 km na godzinę w terenie zabudowanym. Regres uprawnienie zakładu ubezpieczeń do żądania od sprawcy szkody zwrotu całości lub części wypłaconego odszkodowania, jeśli zakład był do tego zobowiązany z jego winy, np. spowodował wypadek, jadąc pod wpływem alkoholu. Reguła proporcjonalności zasada stosowana przy niedoubezpieczeniu. Odszkodowanie zostaje pomniejszone w takim stopniu, w jakim zapisana w polisie suma ubezpieczenia pozostaje do rzeczywistej wartości mienia. Ubezpieczając np. budynek o wartości 150 tys. zł na sumę 75 tys. zł (50 proc. wartości) w razie szkody na 10 tys. zł otrzymamy odszkodowanie w wysokości 5 tys. zł (50 proc. odszkodowania). Składka ubezpieczeniowa kwota, jaką zobowiązany jest zapłacić ubezpieczający zakładowi ubezpieczeń za udzielaną mu ochronę ubezpieczeniową. Szkoda uszczerbek, którego poszkodowany doznał wbrew swej woli. Szkoda może mieć charakter niemajątkowy, np. na osobie złamanie ręki, lub majątkowy, np. zniszczenie samochodu. Szkoda całkowita orzekana w wypadku zupełnego zniszczenia mienia lub uszkodzenia go w takim stopniu, że naprawa jest ekonomicznie nieuzasadniona. W ubezpieczeniach AC granica ekonomicznej nieopłacalności jest ustalana zwykle na poziomie 70 proc. wartości auta sprzed szkody. W OC komunikacyjnym to 100 proc. wartości auta sprzed szkody. Szkoda eksploatacyjna szkoda powstała w wyniku zużycia pojazdu jego części lub wyposażenia. Suma gwarancyjna kwota określona we wniosku ubezpieczeniowym i polisie, stanowiąca zwykle górny limit odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i podstawę do naliczania składki, najczęściej w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej. Jej wysokość jest bardzo często określona przepisami nakładającymi obowiązek zawarcia takiej umowy, w szczególności dotyczy to OC komunikacyjnego i OC grup zawodowych. Suma ubezpieczenia kwota określona we wniosku ubezpieczeniowym i polisie, stanowiąca zwykle górny limit odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i podstawę do naliczania składki. Określana przez ubezpieczającego. Sumy stałe system ubezpieczenia standardowo stosowany w ubezpieczeniach od ognia i innych zdarzeń losowych. Ubezpieczeniu podlega cała wartość mienia i na takim poziomie trzeba ustalić sumę ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia na pierwsze ryzyko system przewidujący wypłatę odszkodowania w wysokości przewidywanej maksymalnej straty w wyniku jednego zdarzenia. To jedyny wyjątek, w którym suma ubezpieczenia nie musi odpowiadać wartości całego mienia, ale tylko tego, które może zostać np. skradzione, dlatego też najczęściej ma zastosowanie w ubezpieczeniach od kradzieży z włamaniem i rabunku. Towarzystwo ubezpieczeniowe firma prowadząca działalność polegającą na świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Obecnie może działać na terenie Polski w formie spółki akcyjnej, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń czy bezpośrednio z zagranicy na zasadzie unijnej swobody świadczenia usług. Trwały uszczerbek na zdrowiu trwałe uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, powodujący upośledzenie czynności organizmu. Ubezpieczający strona (podmiot) umowy ubezpieczenia, na wniosek której udzielana jest ochrona ubezpieczeniowa i która za tę ochronę zobowiązana jest do opłacenia składki. MNIEJSZE ODSZKODOWANIE ZA ZŁAMANIE PRZEPISÓW Przekroczenie Nie- Wjazd na Rozmawianie Wyprzedzanie Wymuszenie Przekroczenie Niezastosowanie prędkości przestrzeganie skrzyżowanie w czasie jazdy w miejscu pierwszeństwa linii ciągłej się do zakazu znaku stop przy przez komórkę niedozwolonym przejazdu lub nakazu wjazdu czerwonym bez zestawu świetle głośno mówiącego Benefia O 30 km/h 25 proc. BRE Ubezpieczenia O 30 km/h 20 proc. 20 proc. 20 proc. 20 proc. Link4 O 30km/h do 30 proc. do 30 proc. do 30 proc. do 30 proc. do 30 proc. PTU O 30 km/h 20 proc. 20 proc. 20 proc. 20 proc.* 20 proc. PZU O 30 km/h 20 proc. Uniqa 20 proc. 20 proc. 20 proc. 20 proc. 15 proc. 15 proc. Warta O 30 km/h 25 proc. * tylko wyprzedzenie na przejściu lub przed przejściem dla pieszych stwa nie podały szczegółowych informacji o możliwych zwyżkach. Zamiast zwyżek, udział własny Ciekawy pomysł wprowadziło PZU, które w umowach AC nie przewiduje już zwyżek, ale daje możliwość wprowadzenia udziału własnego. Jeśli młody człowiek zgodzi się, że np. 30 proc. ewentualnej szkody pokryje z własnej kieszeni, nie będzie musiał płacić wyższej składki. Za to, jeśli będzie chciał pełne odszkodowanie, zwyżka wyniesie nawet 50 proc. To ciekawy system, bo nie blokuje zawarcia umowy z firmą przez wysoką stawkę. Podobnie jest w przypadku, gdy młoda osoba ma być uprawniona do korzystania z auta. Wtedy udział własny w AC wynosi 10 proc., a za jego wykupienie trzeba zapłacić dodatkowe 10 proc. składki. Tu warto zauważyć, że nasze prawo jest trochę dziurawe, jeśli chodzi o konsekwencje kłamstwa we wniosku ubezpieczeniowym, co do tego, czy dziecko będzie kierowało autem czy nie. W przypadku ubezpieczeń AC sprawa jest prosta: jeśli dziecko rozbije auto a zawierając umowę stwierdziliśmy, że nie będzie siadało za kierownicą to odszkodowanie jest pomniejszane o procent zniesionej przez kłamstwo zwyżki. W szkodach likwidowanych z OC komunikacyjnego poszkodowany nie może cierpieć za kłamstwo posiadacza polisy. Dlatego towarzystwo wypłaca pełne odszkodowanie, a jedyną sankcją jest konieczność dopłaty składki, już z uwzględnieniem zwyżki za wiek i brak doświadczenia. Kara za brawurę Coraz częściej towarzystwa stosują też sankcje za łamanie przepisów ruchu drogowego w postaci obniżki odszkodowania. Powoli standardem staje się taka kara za przekroczenie dozwolonej prędkości o więcej niż 30 km/godz. w momencie wypadku. Ale katalog sankcjonowanych przewin jest coraz dłuższy. Spośród aktywniejszych na rynku ubezpieczeń komunikacyjnych firm tylko AXA, Ergo Hestia, Generali, Compensa i MTU nie stosują takich praktyk. Wychodzą one założenia, że to ukryta forma wprowadzenia udziału własnego szczególnie jeśli katalog karanych przypadków złamania przepisów jest długi. Po to, żeby doszło do szkody z AC, zwykle musimy ZWYŻKI SKŁADEK za wiek OC AC komunikacyjne komunikacyjne Benefia Do 26 lat 50 proc. Do 26 lat 50 proc lat 20 proc lat 20 proc. Compensa Poniżej 25 lat 50 proc. Poniżej 25 lat 50 proc. Ergo Hestia Do 25 lat włącznie 50 proc. Do 25 lat włącznie 50 proc lat włącznie proc.*** lat włącznie proc.*** Generali Do 28 lat 100 proc. Do 28 lat 100 proc. Od 48 do 53 lat 10 proc. MTU Do 25 lat 50 proc. Do 25 lat 50 proc. PTU Poniżej 25 lat 50 proc.** Poniżej 25 lat 50 proc. Powyżej 75 lat 5 proc. Powyżej 75 lat 5 proc. PZU Poniżej 23 lat 50 proc.**** Poniżej 23 lat Brak zwyżek**** lat 30 proc lat Brak zwyżek***** Uniqa Do 24 lat włącznie 80 proc. Do 24 lat włącznie 80 proc. 25 do 28 lat 30 proc.* 25 do 28 lat włącznie 30 proc.* Warta Do proc. Do 22 lat 50 proc lat 25 proc lat 25 proc. * zwyżka nie ma zastosowania, jeśli posiadacz pojazdu ma prawo jazdy min. cztery lata i nie wyrządził w tym czasie żadnej szkody.** 50 proc. wynosi zwyżka przy nowej umowie lub kontynuacji umowy w PTU po szkodzie. Przy bezszkodowej kontynuacji w PTU zwyżka wynosi 20 proc.*** 30 proc. zwyżki mają osoby posiadające 30 proc. zniżki z tytułu bezszkodowego przebiegu ubezpieczenia, a 50 proc. nieposiadający takich zniżek.**** przy bezszkodowm ostatnim roku zwyżka spada do 30 proc.***** towarzystwo nie stosuje zwyżek, ale wprowadza udziały własne. Dla osoby poniżej 23 lat to 25 proc. wartości szkody, a wykupienie powoduje wzrost składki o 50 proc. Dla osoby w wieku lat udział własny wynosi 15 proc,. a zwyżka za jego wykupienie 30 proc. za krótki staż za kierownicą OC komunikacyjne AC komunikacyjne Benefia Do 3 lat 20 proc. Do 3 lat 20 proc. Ergo Hestia Do 3 lat 20 proc. Poniżej 3 lat 20 proc. Generali Do 3 lat 80 proc. Do 3 lat 50 proc. PTU Do 2 lat 20 proc.* Do 2 lat 20 proc.* PZU Do 2 lat 10 proc. Do 2 lat 10 proc. Warta Do 36 miesięcy 20 proc. Do 36 miesięcy 20 proc. * 20 proc. zwyżka przy umowie nowej i kontynuacji w PTU po szkodzie, przy bezszkodowej kontynuacji w PTU 10 proc. Nie stosują: Uniqa, Compensa, MTU mieć do czynienia ze złamaniem przepisów ruchu drogowego, co znacznie ogranicza ochronę płynącą z takiej polisy, bo jak widać takie złamanie przepisów może skutkować obniżeniem wypłaty nawet o 30 proc. reklama

13 Dział III Ubezpieczenia na życie Słownik A13 Jak wybrać korzystną polisę Polisy na życie coraz rzadziej spełniają swoją podstawową funkcję ochronną, a stają się wehikułem inwestycyjnym. Dlatego ważne jest rozróżnianie obu rodzajów polis i dobieranie ich według potrzeb. BIANKA JAWORSKA bianka.jaworska@infor.pl o niedawna ubezpieczenie kojarzyło Dsię większości z osób z polisami grupowymi typu P, czyli pracowniczymi, z racji skrótu i najczęściej wykorzystywanej ochrony nazywanymi też pogrzebowymi. Po prostu takie programy miały (i do tej pory większość ma) w swoim zakresie wypłatę w razie śmierci rodziców lub teściów. Przy takiej konstrukcji odszkodowanie dostawał niemal każdy z grupy. W tej sytuacji nie dziwią stosunkowo niskie sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci, bo skoro ubezpiecza się ryzyko niemal pewne w realizacji, to trzeba za to zapłacić. Dlatego około 30 proc. składki jest przeznaczone na ryzyko śmierci rodziców lub teściów. Kolejne 10 proc. kosztuje objęcie ubezpieczeniem ryzyka urodzenia się dziecka. To przykładowe, przeciętne wartości, bo ubezpieczyciele Mniej o proc. może kosztować ubezpieczenie grupowe w porównaniu do polisy kupionej indywidualnie przed wyliczeniem składki pytają o liczebność i strukturę wiekową grupy. Jeśli przeważają młode kobiety (np. w jakieś fabryce) wówczas znaczenie składki z ryzyko urodzenia dziecka będzie większe. Grupowe interesujące Właśnie stosunkowo niskie sumy ubezpieczenia sprawiają, że nie zawsze taka polisa jest wystarczającym zabezpieczeniem dla rodziny. Przyjmuje się bowiem, że polisa na życie powinna równać się sumie trzyletnich zarobków, tymczasem zwykle stosuje się sumy odpowiadające półrocznym czy rocznym przeciętnym poborom. Jednak dla większości klientów taka polisa grupowa to szansa na uzyskanie ochrony o proc. taniej niż w przypadku polisy kupowanej indywidualnie. Co istotne nie ma w nich badań medycznych, tylko ubezpieczyciel opiera się na odpowiedzi na ankietę medyczną. Istotnym argumentem za tą ofertą są opcje dodatkowe, często nieosiągalne w polisach indywidualnych. Oprócz wspomnianych można dodać jeszcze śmierć małżonka, osierocenie dziecka czy urodzenie martwego dziecka. Bank grupuje Teraz coraz bardziej popularne są inne polisy grupowe, sprzedawane w bankach. OPCJE DODATKOWE DO POLIS NA ŻYCIE Opcje dodatkowe mogą dawać ochronę na wypadek: śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku śmierci wskutek wypadku komunikacyjnego oparzeń trwałego inwalidztwa wskutek nieszczęśliwego wypadku konieczności przejęcia opłacania składek w razie trwałego inwalidztwa poważnego zachorowania ubezpieczonego poważnego zachorowania dziecka trwałego inwalidztwa dziecka na skutek NW pobytu w szpitalu lub operacji poważnego zachorowania Stanowią one głównie zabezpieczenie na wypadek spłaty kredytu. Warto z takiej oferty skorzystać, bo to jedna z tańszych i lepszych form zabezpieczenia. Po pierwsze dlatego, że suma ubezpieczenia, a zatem i składka zmniejsza się wraz z kredytem. Po drugie, to program grupowy, a więc znacznie tańszy niż polisa indywidualna. Nie warto więc szukać polisy na wolnym rynku. W praktyce zakup polisy na życie można rekomendować każdej osobie, która bierze kredyt na dowolny cel (mieszkanie, samochód, firmę) i chce zabezpieczyć swoją rodzinę. Tu warto zauważyć, że wspomniane polisy zszyte z kredytem są zwykle wymagane od osób samotnych. Może się więc zdarzyć, że paradoksalnie osoba, która powinna zabezpieczyć swoją rodzinę, takiej oferty polisy nie dostanie lub nie będzie ona wymogiem. W obu przypadkach warto jednak taką umowę zawrzeć. Jeśli bank nie pośredniczy przy tym, trzeba poszukać oferty na wolnym rynku. Przy czym trzeba tu zachować czujność. Najwyższe prowizje pośrednicy dostają od ZAPYTAJ AGENTA Przed podjęciem decyzji o kupieniu polisy, warto zapytać agenta: czy ma możliwość zorganizowania wokół siebie grupy ubezpieczonych i ilu musi ich być; jakie koszty wiążą się z prowadzeniem umowy i ile składki idzie na część ochronną; jakie opcje dodatkowe można dołożyć w zależności od wieku; jak długo trzeba utrzymać polisę, żeby nie ponieść dużych strat przy jej rozwiązaniu; jakie są ograniczenia wypłat w razie niespełnienia obowiązków zawartych w polisie. polis inwestycyjnych, czy tzw. unit-linked, czyli łączących oszczędzanie. Nic więc dziwnego, że będą usiłowali namówić klienta na taką polisę. Argumenty brzmią zresztą rozsądnie. Chodzi o możliwość Inwestycje z dodatkową ochroną Ubezpieczenia na życie Prawdziwe tryumfy święcą ostatnio polisy typowo inwestycyjne, w których część ochronna jest minimalna. Składkę płaconą przez klienta przekazuje się do TFI, po potrąceniu opłaty za zarządzanie, co czyni ubezpieczycieli po prostu agentami transferowymi funduszy inwestycyjnych. BIANKA JAWORSKA bianka.jaworska@infor.pl ykupienie polisy inwestycyjnej W również daje możliwość uzyskania ochrony ubezpieczeniowej na życie, trzeba jednak po prostu kupić dodatkową polisę. Plusem tego rozwiązania jest większa transparentność kosztów. Ponadto rozwiązanie to ma tą zaletę, że można, mając bezterminową polisę inwestycyjną, wcześniej rezygnować z tej ochronnej, jeśli przestanie ona być potrzebna. Takie polisy mają też zwykle wiele ciekawych opcji dodatkowych. Przy czym, kupując taką polisę inwestycyjną, trzeba pamiętać, że rezygnacja z polisy przed określonym w umowie terminem oznacza stratę nawet całości kapitału! Wszystko zależy od tego, jaką polisę kupiliśmy. Jeśli ze składką regularną zmiany proporcji podziału składki na część ochronną i inwestycyjną. Na początku można sobie zażyczyć możliwie wysoką sumę ubezpieczenia, żeby mieć zabezpieczenie. Potem wraz ze zmniejszaniem się wartości kredytu można stopniowo zmniejszać część ochronną składki, na rzecz części inwestycyjnej. Jednak wadą większości tego typu produktów jest słaba przejrzystość, jeśli chodzi o koszty. Szczególnie osoby, które muszą ograniczać swoje wydatki i nie oszczędzają, powinny raczej zdecydować się tylko na polisę ochronną. Za prostą polisę terminową, będącą swego rodzaju zakładem, czy klient umrze w określonym czasie czy nie, z sumą 100 tys. zł, na 10 lat, 30-letni mężczyzna zapłaci nieco ponad 30 zł miesięcznie. Przy takiej samej sumie koszt polisy unit-linked wyniesie przynajmniej 50 zł. Po co ta polisa Polisa na życie należy do tych ubezpieczeń, które wykupuje się na lata. Dlatego przed zawarciem umowy konieczne jest przeanalizowanie swojej sytuacji teraz i w przyszłości i zastanowienie się nad tym, co chcemy osiągnąć dzięki takiej polisie. Trzeba sobie odpowiedzieć na kilka następujących pytań: W jakiej wysokości powinna być suma ubezpieczenia na mojej polisie, żeby zabezpieczyć rodzinę. Czy mam możliwość przystąpienia do programu grupowego, żeby uzyskać niższe składki i nieosiągalne w polisach indywidualnych opcje dodatkowe. Czy zależy mi na budowaniu oszczędności emerytalnych, a jeśli tak, to jaki jest mój cel inwestycyjny, czyli ile chcę zgromadzić środków. Czy jestem w stanie opłacać składkę w takiej wysokości przez kilka najbliższych lat. Czy i jakie opcje dodatkowe mogą mi się przydać. (opłacaną miesięcznie, kwartalnie itp.) w pierwszych dwóch latach trwania umowy tzw. opłata likwidacyjna wynosi 100 proc. wartości polisy, zmniejsza się dopiero w kolejnych latach. Z kolei ze składką jednorazową (opłacaną w całości w momencie zawierania umowy) przy rezygnacji z polisy w pierwszym roku opłata likwidacyjna wyniesie 6-8 proc. Plusy inwestowania Inwestowanie razem z ubezpieczeniem na życie ma niemało zalet. Można do nich zaliczyć: Ubezpieczony w ubezpieczeniach dobrowolnych oznacza osobę, której mienie lub życie, zdrowie lub zdolność do pracy są objęte ochroną ubezpieczeniową. Najczęściej to ubezpieczony odbiera odszkodowanie. Nie musi za to być ubezpieczającym. W ubezpieczeniach obowiązkowych (np. OC komunikacyjne) ubezpieczony to osoba, której interes majątkowy (groźba wypłaty odszkodowania z własnej kieszeni w razie spowodowania wypadku) jest chroniony. Wypłatę dostaje poszkodowany. Ubezpieczenia długoterminowe ubezpieczenie zawarte na czas dłuższy od roku, najczęściej stosowane w ubezpieczeniach firm. Ubezpieczenia bezterminowe ubezpieczenie, którego czas trwania nie jest z góry ustalony, najczęściej spotykanie w ubezpieczeniach na życie. Ubezpieczenia krótkoterminowe ubezpieczenie zawarte na czas krótszy niż 1 rok, najczęściej stosowane w ubezpieczeniach komunikacyjnych czy turystycznych. Udział własny określona procentowo (jako procent wysokości szkody) lub kwotowo wartość, od której towarzystwo przyjmuje pełną odpowiedzialność za szkodę. Jeśli ustalono, że towarzystwo płaci za szkody powyżej 1 tys. zł, a wyniesie ona 2 tys. zł, to dostaniemy tylko 1 tys. zł odszkodowania, bo jest ono redukowane o wartość udziału własnego. Coraz częściej używany wymiennie z pojęciem franszyza redukcyjna. Umowa agencyjna umowa pomiędzy zleceniodawcą (towarzystwem ubezpieczeń) i agentem, zobowiązująca agenta do stałego pośredniczenia w zawieraniu umów na rzecz i w imieniu zleceniodawcy. Uposażony osoba wskazana w polisie, uprawniona do odbioru świadczenia lub odszkodowania (uprawniony, beneficjent). Wartość rynkowa pojazdu ustalana przez klienta lub towarzystwo na podstawie specjalnego katalogu cen (Infoekspert, Eurotax), zawierającego notowania notowań rynkowych cen pojazdu danej marki i typu z uwzględnieniem jego roku produkcji, okresu eksploatacji, wyposażenia, przebiegu i stanu technicznego. Służy do określania sumy ubezpieczenia. Wartość pojazdu fabrycznie nowego określana na podstawie danych z faktury zakupu, służy do określania sumy ubezpieczenia. W zależności od zapisów warunków AC pozostaje niezmienna przez 3-6 miesięcy lub do przejechania 6-10 tys. km. Wielokrotne ubezpieczenie posiadanie ochrony ubezpieczeniowej na tę samą rzecz lub interes majątkowy w kilku towarzystwach. Najczęściej zdarza się w ubezpieczeniach majątkowych nieruchomości, czy OC komunikacyjnego. Zasadą jest (która zmieni się od 10 sierpnia), że w przypadku zakupu nieruchomości, zawarta przez poprzedniego właściciela umowa jest nadal ważna, więc kupując nową polisę mamy podwójną ochronę. Podobnie jest w przypadku OC komunikacyjnego, które zawarte przez poprzedniego właściciela pojazdu przechodzi na nabywcę i jest ważne do terminu określonego w polisie. Ulegają też automatycznemu przedłużeniu to znaczy, że jeśli chcemy zmienić ubezpieczyciela, trzeba ją wypowiedzieć przynajmniej na dzień przed jej wygaśnięciem (ekspiracją). Posiadanie dwóch takich umów nie oznacza, że dostaniemy podwójne odszkodowanie, ubezpieczyciele odpowiadają do sum określonych w polisie, a w przypadku ubezpieczeń OC dzielą się odpowiedzialnością. Wniosek ubezpieczeniowy dokument stanowiący podstawę do zawarcia umowy ubezpieczenia, w którym określa się np. wybrany wariant ubezpieczenia i jego podstawowe warunki. Wypadek ubezpieczeniowy zdarzenie objęte ochroną na podstawie ogólnych warunków zawartego ubezpieczenia, za które zakład ubezpieczeń zobowiązany jest wypłacić odszkodowanie lub świadczenie.

14 A14 Ekspert radzi Jak zadbać o dobrą ochronę RAFAŁ MAŃKOWSKI koordynator w biurze zarządzania produktami PZU Zawierając umowę ubezpieczenia budynku i lokalu mieszkalnego, potencjalny klient powinien upewnić się, że obejmuje ona ochroną wszystkie przedmioty, które chce ubezpieczyć. W oferowanych na polskim rynku ubezpieczeniach pojęcia budynku i lokalu mieszkalnego są różnie zdefiniowane. Najbardziej okrojone definicje ograniczają się do konstrukcji budynku, czyli fundamentu, ścian i konstrukcji dachu. Nie obejmują np. instalacji technicznych, stolarki okiennej i drzwiowej. Elementy te muszą wówczas zostać ubezpieczone jako odrębna grupa mienia. Drugie podejście polega na tym, że dany budynek czy lokal traktuje się jako funkcjonalną całość. W związku z tym definicja budynku oprócz elementów konstrukcyjnych obejmuje również instalacje techniczne (np. wodno-kanalizacyjną, grzewczą, elektryczną itp.), pokrycia ścian, sufitów i podług oraz stolarkę okienną i drzwiową. Ubezpieczając budynek mieszkalny, należy pamiętać, że nie jest on zazwyczaj jedynym obiektem znajdującym się na danej działce budowlanej. Na wielu posesjach wybudowane zostały garaże wolno stojące, budynki gospodarcze, oranżerie, pergole i innego rodzaju obiekty małej architektury. Do tego dochodzą jeszcze ogrodzenia i podjazdy. Stanowią one znaczną część wartości posesji, dlatego warto te obiekty również uwzględnić w umowie ubezpieczenia. Zwrócić też należy uwagę na zakres ochrony. Na rynku oferowane są produkty, w przypadku których ogranicza się ona tylko do ryzyk: ognia, uderzenia pioruna, eksplozji i statku powietrznego. Najczęściej jednak proponowane zakresy ochrony są szersze i obejmują również między innymi powódź, huragan, grad, deszcz nawalny, zapadanie się i osuwanie się ziemi, szkody wodno-kanalizacyjne. W przypadku ubezpieczeń oferowanych przez PZU dochodzi do tego jeszcze ryzyko przepięć oraz dewastacji w odniesieniu do ogrodzonych budynków mieszkalnych. Kluczową sprawą jest wreszcie właściwe określenie sumy ubezpieczenia. W przypadku budynków mieszkalnych najczęściej jest ona ustalana według wartości odtworzeniowej, która odpowiada kosztom odbudowy zniszczonego budynku przy założeniu, że będzie on wybudowany według tych samych planów i z zastosowaniem takich samych lub podobnych materiałów budowlanych. Wartość odtworzeniowa zazwyczaj różni się od rynkowej, bo nie obejmuje wartości działki. Im większe miasto lub bardziej atrakcyjna okolica, tym różnica większa. Jednak należy pamiętać, że nawet w przypadku szkody całkowitej działka pozostaje i klient ma możliwość po uzyskaniu odszkodowania odtworzyć zniszczony budynek. Jeżeli ubezpieczany budynek znajduje się w nie najlepszym stanie technicznym, stosowana jest zazwyczaj wartość rzeczywista, czyli od sumy ubezpieczenia ustalonej według wartości odtworzeniowej potrąca się stopień zużycia technicznego wyrażony w procentach. Lokale mieszkalne najczęściej ubezpieczane są według wartości rynkowej, rozumianej jako iloczyn powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i średniej ceny rynkowej 1 mkw. obowiązującej w danej miejscowości lub dzielnicy miasta w odniesieniu do lokalu mieszkalnego o podobnych parametrach, standardzie wykończenia i porównywalnym stanie technicznym. Wynika to z tego, że w przeciwieństwie do właściciela domu jednorodzinnego klient, który ubezpiecza mieszkanie, ma dużo mniejsze możliwości jego odbudowy. Not. MAJ zwolnienie oszczędności z podatku spadkowego i brak procedury spadkowej pieniądze dostają uposażeni, możliwość uniknięcia podatku Belki przy zmianie profilu inwestycyjnego, czyli przenoszeniu pieniędzy z funduszu do funduszu, w czasie trwania umowy podatek jest płacony na koniec okresu oszczędzania, częściowe (75 proc.) wyłączenie wartości polisy z egzekucji komorniczej, brak opłat dystrybucyjnych przy zakupie jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego szczególnie ważne przy częstej zmianie profilu inwestycyjnego, Dział IV BIANKA JAWORSKA bianka.jaworska@infor.pl odstawowy pakiet ubezpieczenia P mieszkania składa się z czterech elementów: ubezpieczenia tzw. murów, elementów stałych, ruchomości i odpowiedzialności cywilnej. I już przy pierwszym punkcie mamy spory dylemat, bo przecież większość Polaków mieszka w mieszkaniach spółdzielczych o różnym statusie prawnym. W przypadku mieszkań lokatorskich, czy tych, do których mamy własnościowe prawo do lokalu bądź kwaterunkowych, nie mamy tytułu do ubezpieczenia murów, bo właścicielem jest spółdzielnia lub samorząd. Dopiero gdy mamy tzw. wyodrębnioną księgę wieczystą, ubezpieczanie murów we własnym zakresie ma sens. dostęp do wielu funduszy inwestycyjnych, portfeli modelowych gwarantuje możliwość wykorzystania dobrej koniunktury do osiągnięcia zysków i ochronę przed stratami w czasie bessy, możliwość wprowadzenia gwarancji braku straty kapitału....i minusy Podejmując decyzję o kupieniu tego rodzaju polisy trzeba jednak wiedzieć, że ma ona również pewne mankamenty. Te minusy to: Nie warto oszczędzać Na szczęście okazuje się, że składka za taką polisę jest symboliczna i wynosi około 0,07-0,09 proc. wartości nieruchomości. Oznacza to, że za polisę na mieszkanie warte 300 tys. zł trzeba zapłacić niecałe 300 zł składki rocznej. Koniecznie powinni mieć takie ubezpieczenie posiadacze domów, bo jest jasne, że tylko oni odpowiadają za właściwe zabezpieczenie na wypadek pożaru czy wybuchu. Przy czym trzeba szczególnie uważać na niedoubezpieczenie nieruchomości, czyli zawarcie umowy na sumę nieodpowiadającą rzeczywistej wartości mienia. Większość umów ubezpieczenia zawiera bowiem tzw. klauzulę proporcji. Przewiduje ona, że odszkodowanie jest pomniejszane w takiej samej proporcji, w jakiej w dniu powstania szkody podana suma ubezpieczenia pozostaje do faktycznej wartości tego mienia. Na szczęście nie oznacza to, że trzeba wycenić mienie co do złotówki. Niektóre towarzystwa przyjmują, że możemy zaniżyć wartość mienia o 20 proc. Wszystkie ryzyka Coraz częściej pojawiają się na rynku oferty ubezpieczeń oparte na tzw. bazie all risk. Oznacza ona, że towarzystwo odpowiada za wszelkie możliwe zdarzenia, których wyraźnie nie wyłączyło w zapisach warunków ubezpieczenia. Istotne w tej konstrukcji jest też przeniesienie ciężaru dowodu na ubezpieczyciela. Klient musi tylko wykazać szkodę, a towarzystwo jeśli chce się uwolnić od niemożliwa lub znacznie ograniczona (ze względu na stratę całości lub znacznej części wpłaconego kapitału) możliwość wypłaty oszczędności w pierwszych latach trwania polisy towarzystwo rekompensuje sobie w ten sposób koszty poniesione na przyciągnięcie klienta (prowizja agenta), konieczność ponoszenia dodatkowej opłaty za zarządzanie (około 2-3 proc. rocznie) ponieważ polisy inwestycyjne nie mają części ochronnej, towarzystwo musi zarabiać na opłacie za zarządzanie. Pisaliśmy o tym O inwestowaniu większych oszczędności w polisę pisaliśmy 7 maja 2007 r. w Twoim portfelu (zeszycie nr 1 majowej serii rodzinnego poradnika finansowego GP nr 87) MASZ PYTANIE ZADZWOŃ Jeśli chcesz wiedzieć, ile możesz zarobić na polisie inwestycyjnej, zadzwoń dziś do naszego eksperta, MARCINA JAWORSKIEGO Tel.: w godz Ubezpieczenia nieruchomości Coraz więcej ryzyk pod ochroną Kupując polisę na mieszkanie czy dom, nie warto oszczędzać. Trzeba też zapoznać się z warunkami podpisywanej umowy, żeby po szkodzie nie okazało się, że właśnie straciliśmy dorobek życia, a przez nasze zaniedbania nie dostaniemy odszkodowania. 300 złotych może wynieść roczna składka polisy na mieszkanie warte 300 tys. zł WINĘ UDOWADNIA UBEZPIECZYCIEL Jeśli ubezpieczyciel odmawia wypłaty odszkodowania lub ogranicza jego wysokość, powołując się na nasze niedociągnięcia, trzeba pamiętać, że nie kto inny, lecz to on musi udowodnić, że te niedociągnięcia spowodowały szkodę, albo przynajmniej przyczyniły się do zwiększenia jej rozmiarów. NIEZBĘDNE PYTANIA Przed kupieniem polisy warto zadać sobie kilka pytań: czy powinienem ubezpieczać mury, czy jestem ich właścicielem (dylemat posiadaczy lokali spółdzielczych), czy dom lub mieszkanie jest zbudowane zgodnie z prawem, sztuką budowlaną, wykonywane są wszystkie przeglądy techniczne i prace konserwacyjne? (jeśli nie, towarzystwo może odmówić wypłaty), czy mam właściwe i działające zabezpieczenia antywłamaniowe, czy i jak jestem w stanie udowodnić, że miałem określone rzeczy, danej marki i jakości, czy dobrze oceniłem wartość lokalu, elementów stałych i ruchomości w nim zgromadzonych. A agentowi następujące: jaki jest zakres polisy, czy obejmuje również np. powódź, wandalizm, na jakie usługi assistane można liczyć w pakiecie mieszkaniowym, jakie są minimalne wymogi zabezpieczeń, a jakie dadzą dodatkowe zniżki, jakie są obowiązki klienta po szkodzie i w czasie trwania umowy ubezpieczenia, jakie towarzystwo ma wymagania odnośnie do udowodnienia posiadanego mienia. KONIECZNA DBAŁOŚĆ O NIERUCHOMOŚĆ Standardowo towarzystwa wyłączają swoją odpowiedzialność za szkody wynikające z: niewykonania przeglądów technicznych, badań okresowych wynikających z przepisów prawa (np. przegląd kominów, systemu wentylacyjnego itp.), nieprzestrzegania obowiązujących przepisów, w szczególności prawa budowlanego, przepisów przeciwpożarowych, błędów, w sztuce budowlanej, wad konstrukcyjnych, materiałowych, projektowych, prowadzenia prac budowlanych przez osoby nieposiadające stosownych uprawnień, prowadzenia prac budowlanych bez stosownych pozwoleń lub po dokonaniu nieuprawnionych zmian w projektach, zalania wodą pochodzącą z opadów atmosferycznych przez dach, obróbki blacharskie, zanieczyszczone lub zamarznięte rynny, rury spustowe lub niewłaściwie zabezpieczone drzwi czy okna, zamarznięcia wody w centralnym ogrzewaniu, w nieużytkowanym domu. odpowiedzialności, musi wykazać, że wyraźnie ją wyłączyło w zapisach OWU. Odwrotnie jest w tradycyjnie stosowanych polisach na zasadzie tzw. ryzyk nazwanych. Tu towarzystwo określa, za szkody wynikające z jakich zdarzeń odpowiada, i jest to zamknięty katalog. Po szkodzie klient musi udowodnić nie tylko swoje straty, ale też wykazać, że polisa obejmowała swoim zakresem przyczynę ich powstania (szczegóły wyjaśnia Rafał Mańkowski czytaj obok). Problemy z dowodami Jeśli już uporaliśmy się z ubezpieczeniem murów, pora na stałe elementy mieszkania. Tu istotna jest sprawa ustalenia sum ubezpieczenia na właściwym poziomie. Szczególnie gdy nasze wyposażenie odbiega od standardu, bo jest wykonane na zamówienie, z lepszych niż przeciętne materiałów. Wtedy dla celów dowodowych warto zachować np. faktury czy druk zamówienia, na którym jest zwy-

15 A15 kle specyfikacja potwierdzająca jakość materiałów czy wyrobu. Podobnie rzecz się ma z rzeczami ruchomymi. Niektóre towarzystwa same obligują klienta do zgłoszenia co bardziej wartościowych rzeczy we wniosku ubezpieczeniowym. Nawet jeśli wybieramy ofertę firmy, która tego nie robi, warto samemu zgromadzić takie informacje i mieć dokumenty, np. faktury, karty gwarancyjne, na taki sprzęt. W przypadku ruchomości i elementów stałych wspomniane powyżej niedoubezpieczenie nie jest problemem, bo te umowy są zwierane w systemie na tzw. pierwsze ryzyko. Oznacza to, że sami musimy Dział V ocenić, jakie mogą być tu jednorazowe straty i na tyle ustalić sumę ubezpieczenia. Odpowiedzialność posiadacza Najbardziej bagatelizowanym modułem pakietu mieszkaniowego jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Jednak ubezpieczyciele twierdzą, że już niedługo takie polisy będą kosztować tyle, że to ubezpieczenie mienia będzie dodawane w atrakcyjnie niskiej cenie jako bonus. Świadomość możliwości dochodzenia roszczeń od właścicieli nieruchomości jest bowiem coraz większa. Do niedawna jeszcze nikt nie wiedział, że jeśli przewrócił się na nieodśnieżonym chodniku i złamał nogę, to mógł domagać się odszkodowania od osoby odpowiedzialnej za usunięcie śniegu, czyli np. właściciela przylegającej do niego posesji. Również mieszkańcy bloków powinni mieć taką polisę, co uchroni ich przed kłopotliwymi rozliczeniami z sąsiadami za zalane mieszkanie. Nieprzypadkowo agenci sprzedają takie polisy pod hasłem ubezpieczenie od zalania sąsiada, bo to zdarza się zdecydowanie najczęściej. Słusznie też przestrzegają, że przy kiepskim wykończeniu budynków np. woda z pralki może wystarczyć do zalania trzech czy czterech sąsiadów. Najważniejszy zakres assistance i limity Polisę turystyczną kupujemy zwykle dzień przed wyjazdem, a często w ostatniej chwili, np. na lotnisku. Co prawda, lepiej późno niż wcale, ale lepiej to zrobić wcześniej, żeby spokojnie móc wybrać potrzebną sobie opcję. Mniej istotny jest wybór towarzystwa, bo ceny przy takim samym zakresie nie powinny różnić się istotnie. BIANKA JAWORSKA bianka.jaworska@infor.pl eśli mamy dwie oferty ubezpieczenia Jturystycznego, np. jedną za 20 zł, a drugą za 100 zł, to powinien być wyraźny sygnał, że ta pierwsza daje gorszą ochronę. Trzeba sprawdzić dokładnie, co można otrzymać za określoną cenę. Ważne limity Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na sumę ubezpieczenia kosztów leczenia. Decyduje ona o tym, do jakiej kwoty towarzystwo będzie pokrywało rachunki wystawione przez zagraniczny 75 euro za dobę wynosi średni limit wydatków na nocleg członka rodziny towarzyszącego na koszt ubezpieczyciela osobie przebywającej w szpitalu za granicą Ubezpieczenia turystyczne szpital czy lekarza. Ponieważ ubezpieczamy się od poważnych zdarzeń, warto wybrać polisę z limitem tys. euro. Nie kosztuje ona dużo więcej niż ta z limitem na 10 tys. euro, a daje lepszą ochronę. Nawet jeśli wybierzemy tak wysoki limit, to i tak dobrze jest sprawdzić, czy tzw. koszty repatriacji, czyli sprowadzenia chorego do kraju, są pokrywane w ramach odrębnego limitu czy może co jest najlepszym wyjściem nie są limitowane. Jak widać z naszego zestawienia, mogą być to niebagatelne koszty i łatwo mogłyby wyczerpać sumę ubezpieczenia, która powinna zostać przeznaczona na leczenie. Warto przy tym pamiętać, że towarzystwo nie będzie kurowało nas w ramach polisy do całkowitego wyzdrowienia, tylko gdy stan zdrowia będzie na to pozwalał, przewiezie nas do Polski na dalsze leczenie. Tu warto zwrócić uwagę, że dobrym uzupełnieniem polisy jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego, która daje prawo do leczenia w ramach publicznego systemu we wszystkich krajach UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii (szczegóły wyjaśnia Anna Staniszewska czytaj obok). JAKA POLISA DLA KOGO W każdym wypadku suma ubezpieczenia na pokrycie kosztów leczenia powinna wynosić tys. euro. 10 tys. euro oferowane w polisach sprzedawanych w biura podróży wystarczy przy mało poważnych urazach. Koszty tzw. repatriacji, czyli przewiezienia chorego do Polski, powinny być nielimitowane albo powinien być odrębny limit poza podstawową sumą ubezpieczenia. Transport lotniczy to wydatek rzędu 40 tys. euro. Osoby wyjeżdżające z dziećmi powinny wybrać bogatszy pakiet, gwarantujący m.in. pokrycie i organizacji, kosztów opieki nad dzieckiem czy noclegów osób towarzyszących. Osoby wyjeżdżające indywidualnie, bez dzieci, mogą wybrać uboższy pakiet, ograniczający się do pokrycia kosztów leczenia i i jego organizacji. Osoby wyjeżdżające do pracy muszą pamiętać o opłaceniu dodatkowej składki, jeśli chcą mieć objęte ochroną również wypadki przy pracy. Jeśli mamy zamiar uprawiać jakiś sport w czasie wyjazdu, trzeba sprawdzić, czy wypadki z tym związane są objęte ochroną w standardzie, czy może trzeba opłacić dodatkową składkę. Warto zadbać o rodzinę Na cenę polisy wpływa też zakres usług assistance, czyli pomocy w razie nieszczęśliwego wypadku czy jakichkolwiek innych kłopotów za granicą. Zwykle mamy do wyboru dwa, trzy warianty. Generalnie te najuboższe zapewniają pomoc tylko jednej osobie. Dopiero te droższe zawierają szerszy zakres usług, czyli opiekę nad dziećmi jadącymi z klientem lub innymi osobami bliskimi. W zależności od tego, jak choroba jest poważna i jak długo może trwać, możliwe jest pozostanie osób towarzyszących na miejscu, dalsza podróż do miejsca przeznaczenia lub powrót do kraju. Działa to w ten sposób, że ubezpieczyciele w ramach umowy zobowiązują się przetransportować dzieci pod opieką swojego przedstawiciela do Polski, do osoby wskazanej przez ubezpieczonego. Jeśli drugi opiekun jest zdrowy, wtedy wraca z dziećmi lub może zostać przy chorym (ale nie dłużej niż np. dziesięć dób). Jeśli małżonek wyjechał (np. korzystając z dostępnej opcji organizacji kierowcy zastępczego), to ma prawo wrócić do poszkodowanego, jeśli hospitalizacja przedłuża się i trwa powyżej siedmiu, dziesięciu dni. Osoba towarzysząca może NIE ZAPOMNIJ O ASSISTANCE Osoby jadące za granicę swoim samochodem powinny pamiętać o rozszerzeniu AC i assistance na zagranicę (niektóre polisy obejmują tylko Polskę) i ewentualnym dokupieniu pakietu ubezpieczenia ochrony prawnej (pomocne w przypadku kolizji na drodze czy złamania przepisów). przyjechać do chorego i przez pewien czas (od czterech do dziesięciu dni w zależności od towarzystwa) asystować na koszt towarzystwa choremu. Oczywiście towarzystwa ustalają limity kosztów noclegu, przeciętnie jest to 75 euro za dobę. Zapomniana odpowiedzialność Większość klientów traktuje ubezpieczenie OC, stanowiące część pakietu polisy turystycznej, jak kwiatek do kożucha. Tymczasem warto zadbać o to, żeby taka umowa była i do tego opiewała na stosunkowo wysokie sumy. Szczególnie jeśli jedziemy z dziećmi lub mamy zamiar uprawiać jakieś sporty. Taka polisa zabezpiecza przed roszczeniami ze strony poszkodowanych przez nas osób, czy to w przypadku uszkodzeń ciała (przy potrąceniu rowerem) czy zniszczenia mienia (strącenia przez dziecko zastawy stanowiącej ekspozycję w sklepie). Szczególnie istotne są oczywiście te pierwsze, bo poważne uszkodzenie ciała może skutkować nawet koniecznością płacenia renty do końca życia (np. za złamaną rękę chirurga). Takie przypadki zdarzają się co prawda rzadko, ale lepiej mieć na wszelki wypadek polisę OC, żeby potem co miesiąc nie wspominać wyjazdu przy dokonywaniu kolejnego przelewu renty. Trzeba też pamiętać, że standardem jest żądanie opłacenia dodatkowej składki za objęcie ochroną szkód wynikających z uprawniania sportów. Katalog dyscyplin wyliczany w warunkach ubezpieczenia przez towarzystwa jest bardzo zróżnicowany, więc każdy w zależności od swoich preferencji powinien sprawdzić, czy interesujący go sport jest włączony. Na problem z prawem Jeśli jedziemy swoim autem, to oprócz rozszerzenia polisy AC i assistance o zagranicę (bo część polis obejmuje tylko Polskę), warto pomyśleć o ubezpieczeniu pomocy prawnej, które gwarantuje nam pomoc w przypadku popadnięcia w kłopoty związane z naruszeniem prawa. Może to być odrębna polisa albo część pakietu ubezpieczeń komunikacyjnych czy turystycznych. Na przykład Warta skonstruowała specjalny Warta- -Europakiet, który obok ubezpieczenia turystycznego zawiera assistance komunikacyjne i dodatkowo ubezpieczenie ochrony prawnej Warta-Moto Lex. W ramach takiej polisy Warta pokrywa koszty pozasądowej i sądowej ochrony prawnej, przy czym jej zakres obejmuje tylko sprawy wynikające z wypadku samochodowego. To o tyle przydatna opcja, że w ramach polis turystycznych, które standardowo kupujemy przed wyjazdem, ochrona prawna nie obejmuje spraw związanych z posiadaniem czy prowadzeniem pojazdów. W praktyce wygląda to więc w ten sposób, że jeśli chcemy mieć kompleksową ochronę prawną, potrzebne są dwie polisy. Ekspert radzi Za granicę z EKUZ i polisą ANNA STANISZEWSKA koordynator w Biurze Zarządzania Produktami PZU Po wejściu Polski do Unii Europejskiej polisy turystyczne nie straciły racji bytu. Bierze się to stąd, że obywatele naszego kraju udający się w podróż do krajów Unii Europejskiej mogą wprawdzie korzystać z pomocy medycznej w ramach posiadanych polskich uprawnień, ale na takich samych zasadach jak obywatele tego kraju Unii, na terenie którego nastąpiło zdarzenie wymagające pomocy ambulatoryjnej, leczenia szpitalnego lub stomatologicznego. Oznacza to, że jeśli istnieje konieczność wniesienia częściowej opłaty za leczenie (jak ma to miejsce w niektórych krajach Unii) nasi rodacy również będą zobowiązani do częściowej odpłatności i koszty te nie będą zwracane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) po powrocie do Polski. Uprawnienia z EKUZ dotyczą jednak publicznych placówek służby zdrowia, a każde z państw europejskich ma inaczej zorganizowaną publiczną opiekę zdrowotną, inne zasady współpłacenia oraz inny zakres koszyka świadczeń gwarantowanych w ramach systemu ubezpieczeń zdrowotnych obowiązujących w danym kraju. Zakres przysługujących świadczeń w poszczególnych krajach Unii Europejskiej oraz wysokość wnoszonych dopłat przez osoby korzystające z pomocy medycznej to informacje, o które należy pytać w punktach informacyjnych NFZ lub można sprawdzić na jego stronach internetowych. Posiadaczowi polisy turystycznej jest też udzielana wszelka niezbędna pomoc medyczna dostosowana do jego stanu zdrowia, ale nigdy nie jest ograniczana koszykiem świadczeń wynikającym z przepisów ubezpieczenia zdrowotnego obowiązującego w danym kraju Unii Europejskiej. Koszty leczenia pokrywane są bez względu na to, czy pomoc medyczna udzielona została przez placówkę publicznej służby zdrowia czy lekarza prowadzącego prywatną praktykę. Poza tym trzeba pamiętać, iż posiadanie EKUZ, na podstawie której udzielana jest w krajach Unii pomoc medyczna, nie gwarantuje osobom poszkodowanym zwrotu takich kosztów jak np. koszty transportu medycznego zarówno w kraju zdarzenia, jak również transportu medycznego albo transportu zwłok do Polski. W związku z tym nawet sam Narodowy Fundusz Zdrowia zachęca, aby osoby wyjeżdżające za granicę wykupiły dodatkowe ubezpieczenie obejmujące transport sanitarny do kraju. Dobre ubezpieczenie powinno obejmować koszty leczenia za granicą wynikające z nagłego zachorowania lub nieszczęśliwego wypadku (w tym również wymagane przez przepisy poszczególnych krajów opłaty wnoszone przez ubezpieczonych oraz zwrot kosztów lekarstw i środków opatrunkowych przepisanych przez lekarza), transport medyczny, koszty poszukiwania i ratownictwa oraz, w zależności od wybranego ubezpieczenia, szeroki zakres usług assistance. Koszty leczenia pokrywane są bez względu na to, czy pomoc medyczna udzielona została przez placówkę publicznej służby zdrowia czy lekarza prowadzącego prywatną praktykę. Istotne jest też, żeby koszty związane z transportem medycznym nie były limitowane (tak jest np. w naszej polisie Wojażer), a więc pokrywane są do wysokości kosztów faktycznie poniesionych. Z kolei wyjeżdżający za granicę do pracy powinni pamiętać, że mogą dostać ochronę również w razie wypadków przy pracy, ale muszą opłacić dodatkową składkę z tego tytułu. Not. MAJ

16