Szkolenie dla Beneficjentów działania 6.3 B MRPO DOKUMENTY

Transkrypt

1 Studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych aplikujących o dofinansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Szkolenie dla Beneficjentów działania 6.3 B MRPO 1 DOKUMENTY Podstawowy dokument, regulujący sposób przygotowania : Wytyczne do dla projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego na lata (MRPO), Kraków, kwiecień 2009 r. (zwane dalej Wytycznymi do SW) Pozostałe dokumenty pomocne przy opracowywaniu : 1. Dokumenty programowe (MRPO/Uszczegółowienie MRPO wersja z dn r.) 2. Podręcznik kwalifikowania wydatków objętych dofinansowaniem w ramach MRPO na lata Dokumentacja konkursowa, w szczególności instrukcja wypełniania wniosku aplikacyjnego i załączników 4. Wytyczne MRR w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód 5. Dokumenty strategiczne m.in. gminna/powiatowa/wojewódzka strategia w zakresie polityki społecznej; gminny/powiatowy/wojewódzki program ochrony zdrowia. 2

2 Idea i ogólne zasady dotyczące przygotowania Studium ma na celu pokazanie szerokiego kontekstu realizacji inwestycji ma dać jasną odpowiedź na pytania: Komu i do czego jest potrzebna inwestycja? (powód/problem/cel) Co trzeba zrobić i jak moŝna to zrobić? (warianty realizacji) Co, gdzie, kiedy i w jaki sposób zostanie wykonane? (zakres rzeczowy, harmonogram) Dlaczego inwestycja będzie realizowana w ten a nie w inny sposób? (uzasadnienie wyboru) Kto będzie realizował oraz zarządzał inwestycją? (wnioskodawca/partner/ /podmiot zarządzający) Ile to będzie kosztować? (budŝet) Skąd zostaną pozyskane środki na realizację i utrzymanie inwestycji? (źródła finansowania) Czy i w jakim stopniu inwestycja spełni potrzeby? (stopień realizacji celów) 3 Idea i ogólne zasady dotyczące przygotowania NIE JEST WAśNA OBJĘTOŚĆ OPRACOWANIA - WAśNA JEST KLAROWNOŚĆ PRZEKAZU (TOK ROZUMOWANIA) Struktura dowolna, ale pozwalająca łatwo zlokalizować wymagane informacje (zwłaszcza istotne w przypadku elementów podlegających ocenie). Przygotowując, w pierwszej kolejności opieramy się na zapisach dokumentu podstawowego tj. zapisach Wytycznych do SW, a w przypadku braku uregulowań w danym zakresie, na pozostałych dokumentach. UWAGA: Wytyczne do SW mają - z uwagi na bardzo szeroki zakres zastosowania (tj. m.in. od projektów dotyczących społeczeństwa informacyjnego, poprzez projekty z zakresu zagospodarowania terenu, po infrastrukturę drogową, czy wodno-kanalizacyjną) - charakter ogólny. Z tej teŝ przyczyny, moŝe się zdarzyć, Ŝe dany projekt, ze względu na swoją specyfikę, nie będzie mógł spełnić wszystkich wymogów opisanych w wytycznych. Wówczas, naleŝy taki wymóg opatrzyć komentarzem (w opracowaniu nie dokonano/pominięto analizę., poniewaŝ ; albo: w opracowaniu oparto się na zapisach dokumentu X., poniewaŝ.. ). Generalnie wszelkie odstępstwa od wytycznych powinny być opatrzone komentarzem. 4

3 Wymagane elementy studium 1. Wstęp 2. Podstawowe informacje na temat projektu 3. Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego 4. Zidentyfikowane problemy 5. Logika interwencji 6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu 7. Analiza odbiorców projektu/analiza popytu 8. Analiza techniczna i technologiczna inwestycji 9. Analiza oddziaływania na środowisko 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora 11. Analiza finansowa 12. Analiza ekonomiczno-społeczna 13. Analiza wraŝliwości i ryzyka 14. Wpływ na polityki horyzontalne 5 UNIA EUROPEJSKA 1. WSTĘP Krótkie streszczenie tematu wskazujące: cele i przedmiot projektu, ramy czasowe, budŝet projektu, w tym określenie kosztów kwalifikowalnych i niekwalifikowalnych, wyniki i wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej, wnioskowany poziom dofinansowania. NaleŜy pamiętać o informacji odnośnie opisu projektu pod kątem kryteriów oceny merytorycznej dla danego schematu/działania. /kryteria oceny załącznik nr 4 do Uszczegółowienia MRPO/ 2. PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT PROJEKTU Tytuł projektu, miejsce realizacji, zakres rzeczowy, etapy realizacji, inwestor (Beneficjent), podmiot zarządzający produktami projektu. 6

4 3. ANALIZA OTOCZENIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO WRAZ Z UWZGLĘDNIENIEM KONTEKSTU DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH. Sytuacja na danym terenie i/lub w danym sektorze (poparta statystyką). Zgodność projektu z kierunkami rozwoju wyznaczonymi w strategiach: lokalnej, regionalnej w zakresie polityki społecznej i ochrony zdrowia 7 4. ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY Wnioski z przedstawionej analizy otoczenia społeczno-gospodarczego oraz strategicznych załoŝeń rozwoju, wskazujące problemy/potrzeby wymagające rozwiązania/spełnienia. Określenie, które z problemów/potrzeb projekt ma rozwiązać/spełnić lub przyczynić się do ich rozwiązania/spełnienia. 8

5 5. LOGIKA INTERWENCJI Mając zdiagnozowane problemy/potrzeby danego terenu, wnioskodawca winien opisać, jaki stan docelowy otoczenia byłby poŝądany/wymagany. Określenie stanu docelowego wyznacza tym samym cele, które wnioskodawca chciałby osiągnąć w perspektywie czasu (cel(e) ogólne). Z reguły osiągniecie celów ogólnych to długofalowy skutek wielorakich działań róŝnych podmiotów i czynników. W przypadku realizowanego projektu naleŝy wskazać jego długofalowe konsekwencje. Cel główny /bezpośredni przypisany danemu projektowi 9 5. LOGIKA INTERWENCJI c.d. Produkty projektu opis co powstanie i w jakiej ilości. Szerszy, ale spójny z wnioskiem opis. Rezultaty projektu natychmiastowe efekty realizacji projektu, opis rodzaju i ilości efektów. Opis szerszy, ale spójny z wnioskiem. Komplementarność z innymi działaniami opisanie innych realizowanych lub przesądzonych do realizacji zadań/inwestycji przyczyniających się do osiągnięcia postawionych celów ogólnych (pokazanie efektu synergii). 10

6 6. ANALIZA INSTYTUCJONALNA, TRWAŁOŚĆ PROJEKTU Analiza instytucjonalna opis: statusu prawnego Beneficjenta: forma prawna, podstawa prawna funkcjonowania i in. partnerów zaangaŝowanych w realizację projektu statusu podmiotu zarządzającego (jeŝeli zarządzającym jest inny podmiot niŝ Beneficjent), w tym powiązania z Beneficjentem ANALIZA INSTYTUCJONALNA, TRWAŁOŚĆ PROJEKTU c.d. Analiza trwałości projektu opis: posiadanych/tworzonych/planowanych struktur organizacyjnych (zasobów ludzkich, rzeczowych) dające gwarancje sprawnej realizacji inwestycji i jej utrzymania (trwałość organizacyjna). Na etapie realizacji np. obsługa prawna, inŝynier kontraktu itd., zdolności do pokrycia kosztów inwestycji (trwałość finansowa), wykonalności formalno-prawnej projektu (zestawienie wszelkich potrzebnych do wykonania i uŝytkowania inwestycji decyzji/pozwoleń/uzgodnień/dokumentów), promocja projektu (promocja unijnego źródła dofinansowania oraz sposoby dotarcia do potencjalnych odbiorców projektu). 12

7 7. ANALIZA ODBIORCÓW PROJEKTU/ANALIZA POPYTU Wskazanie, jakie grupy odbiorców i w jakiej liczbie korzystać będą z produktów i rezultatów projektu, czyli opisanie zapotrzebowania/popytu na inwestycję wraz z podaniem źródła pozyskania takich informacji ANALIZA TECHNICZNA I TECHNOLOGICZNA INWESTYCJI Opis zastosowanych rozwiązań technicznych/technologicznych wraz z ich uzasadnieniem dających odpowiedź na pytania: Czy przyjęte rozwiązania są zgodne z najlepszą praktyką w danej dziedzinie? Czy przyjęte rozwiązania są optymalne pod względem zaspokajania popytu ze strony uŝytkowników? Czy projekt przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny? Jaki jest stopień nowoczesności technologicznych/technicznych rozwiązań zastosowanych w projekcie? 14

8 8. ANALIZA TECHNICZNA I TECHNOLOGICZNA INWESTYCJI c.d. Analiza wariantowa! NaleŜy wskazać, jakie istnieją alternatywne warianty rozwiązania danej sytuacji problemowej i dokonać ich analizy. Z analizy winno jasno wynikać, Ŝe wybrany przez wnioskodawcę wariant jest najlepszym (tj. najbardziej efektywnym, najmniej szkodliwym itd.) sposobem realizacji postawionych celów. Tylko w przypadku braku alternatywnych rozwiązań, naleŝy dokonać analizy skutków wariantu 0, czyli pozostawienia sytuacji bez zmian ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO NaleŜy streścić: - raport z oceny oddziaływania na środowisko ( o ile był sporządzany) - wynik oceny oddziaływania na środowisko, W przypadku, gdy - zgodnie z prawem - ww. dokumenty nie są wymagane, opisać, czy przyjęte rozwiązania są przyjazne/neutralne względem środowiska. 16

9 10. ANALIZY SPECYFICZNE DLA DANEGO RODZAJU PROJEKTU/SEKTORA W tym punkcie moŝna zamieścić informacje istotne z punktu widzenia danej branŝy lub sektora, w który wpisuje się projekt ANALIZA FINANSOWA Podstawowe zadania analizy to ustalenie : Ile potrzeba środków na zrealizowanie i utrzymanie inwestycji? Kiedy i w jakiej wysokości będą nam potrzebne te środki? Skąd je pozyskać (montaŝ finansowy)? Jaka jest efektywność finansowa inwestycji? Dodatkowe zadania nałoŝone na analizę finansową, związane z aplikowaniem o dofinansowanie w ramach MRPO to: - Określenie poziomu dochodu netto w przypadku projektów generujących przychody i nie podlegających zasadom pomocy publicznej. - Weryfikacja trwałości (płynności) finansowej projektu tj. sprawdzenie, czy wnioskodawca zabezpieczył finansowanie inwestycji w wystarczającym zakresie. 18

10 ANALIZA FINANSOWA KAśDEGO PROJEKTU (bez względu na wielkość nakładów oraz fakt generowania lub nie przychodów operacyjnych) winna zawierać: Informacje na temat: Projekcje sprawozdań finansowych: planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych przychodów* i kosztów operacyjnych zapotrzebowania na kapitał obrotowy* źródeł finansowania poziomu dofinansowania wskaźników efektywności finansowej trwałości finansowej projektu * jeŝeli występują/je rachunek przepływów pienięŝnych Analiza wraŝliwości i ryzyka: trwałości finansowej wskaźników efektywności jakościowa ryzyka 19 Analiza finansowa winna być przeprowadzona w oparciu o metodologię zdyskontowanego przepływu środków pienięŝnych metoda DCF (ang. Discounted Cash Flow) Wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej (nakłady inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd.) dotyczące projektu (określające przepływy pienięŝne projektu), ujmowane są z punktu widzenia Beneficjenta/Beneficjentów. Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy w realizację projektu zaangaŝowanych jest więcej niŝ jeden podmiot (np. przez związek międzygminny itp.). W tym przypadku naleŝy przeprowadzić analizę finansową osobno dla kaŝdego podmiotu, a następnie analizę skonsolidowaną. Metoda DCF uwzględnia wyłącznie przepływ środków pienięŝnych, tj. rzeczywistą kwotę pienięŝną wypłacaną lub otrzymywaną w ramach danego projektu. W rezultacie, nie mogą być przedmiotem analizy DCF niepienięŝne pozycje rachunkowe takie jak: amortyzacja. 20

11 ZAŁOśENIA do analizy finansowej: Stopa dyskontowa Rok obrotowy Jednostka pienięŝna Ceny VAT 5%, dyskontujemy od pierwszego roku (którym jest rok złoŝenia wniosku o dofinansowanie). Wydatki poniesione przed rokiem złoŝenia wniosku, ujmujemy zbiorczo w pierwszym roku (Aby zachować spójność z harmonogramem rzeczowym naleŝy fakt ten opatrzyć uwagą, Ŝe są to wydatki juŝ zrealizowane). Rok obrotowy = rok kalendarzowy PLN, (wartości zaokrąglane do pełnych złotych) Stałe Ceny netto (gdy VAT jest kwalifikowany, wówczas ceny brutto, ale podawane w rozbiciu: ceny netto, stawka i kwota VAT, ceny brutto) Okres odniesienia Okres odniesienia = faza realizacji + określona wytycznymi faza eksploatacji określona wytycznymi faza eksploatacji: 20 lat. Dopuszcza się skrócenie okresu eksploatacji w uzasadnionych - ekonomicznym Ŝyciem projektu przypadkach. 21 Projekcja przepływów pienięŝnych 2 metody ustalenia przepływów: - Metoda standardowa (zał. Nr 1 do wytycznych do SW) - Metoda róŝnicowa (zał. Nr 2 do wytycznych do SW) Przepływy pienięŝne ustalane w wyniku zestawienia następujących pozycji : Nakłady inwestycyjne obejmujące nakłady fazy przed i inwestycyjnej Nakłady odtworzeniowe Koszty eksploatacji Przychody operacyjne Wartość rezydualna (końcowa) Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy Projekcja przepływów w arkuszu Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 22

12 Nakłady inwestycyjne Nakłady inwestycyjne (ponoszone w okresie realizacji projektu) : - w ramach nakładów inwestycyjnych pokazujemy: koszty przygotowawcze (koszty fazy przedrealizacyjnej), wszelkie koszty związane z obsługa projektu (np. wynagrodzenia inŝyniera kontraktu), wydatki inwestycyjne. - nakłady inwestycyjne pokazujemy w ujęciu kwartalnym, - dzielimy je na kwalifikowane i niekwalifikowane - wskazujemy źródło szacunków (kosztorys, oferty itp.) Arkusz Obliczenia własne zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 23 Nakłady odtworzeniowe (ponoszone w okresie eksploatacji projektu): - plan nakładów odtworzeniowych ponoszonych w okresie eksploatacji - nakłady odtworzeniowe pokazujemy w ujęciu rocznym! Nakłady odtworzeniowe powodują wzrost wartości księgowej środków trwałych (wpływają na wzrost odpisów amortyzacyjnych).! Nie naleŝy ich mylić z kosztami bieŝących napraw/remontów/konserwacji zaliczanych do kosztów operacyjnych.! Odtworzeniu mogą podlegać tylko te środki trwałe, które zostały całkowicie zamortyzowane w trakcie okresu referencyjnego. Arkusz Obliczenia własne zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 24

13 Przychody operacyjne Przychody oczekiwane, naleŝne jednostce kwoty za sprzedane produkty, towary, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych (np. zbędne maszyny, urządzenia, środki transportu, nieruchomości itp.). Projekty generujące dochód (przychód) w myśl art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006: są to wszelkie projekty współfinansowane z EFRR, EFS lub Funduszu Spójności, których całkowity koszt przekracza 1 mln EUR, obejmujące inwestycje, korzystanie z której podlega opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie operacje pociągające za sobą sprzedaŝ gruntu lub budynków lub dzierŝawę gruntu lub najem budynków, lub wszelkie inne odpłatne świadczenie usług, dla których wartość bieŝąca przychodów w rozumieniu art.55 ust. Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 przewyŝsza wartość bieŝącą kosztów operacyjnych. 25 Przychody operacyjne c.d. Wymagane elementy prognozy przychodów: -ustalenie programu (prognozy) sprzedaŝy na bazie przeprowadzonej we wcześniejszej części studium analizy popytu - ustalenie opłat/cen/taryf za usługi/towary/produkty z zachowaniem przepisów prawa - prognoza przychodów w podziale na grupy produktów/usług/towarów oraz na grupy odbiorców (np. odbiorcy indywidualni/przedsiębiorcy) -Obliczony poziom przychodów ze sprzedaŝy musi wynikać wprost z planowanej ilości sprzedaŝy oraz przyjętych opłat (cen) za produkty/usługi/towary. UWAGA: Środki NFZ, w świetle zapisów art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, nie są traktowane jako przychody, lecz jako źródło finansowania. Arkusze ZałoŜenia oraz Obliczenia własne zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 26

14 Prognoza kosztów operacyjnych Koszty operacyjne całość kosztów poniesiona w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji. Prognoza kosztów operacyjnych: 1. opis załoŝeń przyjętych do prognozy kosztów 2. projekcja kosztów operacyjnych wg układu rodzajowego tj.: zuŝycie materiałów i energii amortyzacja usługi obce wynagrodzenia ubezp. społ. i inne świadczenia podatki i opłaty pozostałe koszty rodzajowe Arkusz ZałoŜenia Arkusz Obliczenia własne Zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 27 Amortyzacja majątku trwałego: 1. amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych - oszacowana na podstawie poniesionych nakładów inwestycyjnych oraz ekonomicznego okresu Ŝycia tego składnika, 2. amortyzacja od nakładów odtworzeniowych. Okres amortyzacji dla kaŝdej grupy aktywów trwałych powinien odzwierciedlać jego minimalny okres amortyzacji wynikający z przepisów podatkowych: Ustawy o rachunkowości, Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wysokość amortyzacji naleŝy określić dla poszczególnych grup środków trwałych i wartości niematerialnych (dotyczy to równieŝ nakładów odtworzeniowych). Amortyzacja, nie jest uwzględniana w przepływach finansowych, ale potrzebna jest do: ustalenia wartości rezydualnej inwestycji*, oraz sprawozdań finansowych. *Wartość rezydualna to wartość netto majątku (tj. wartość poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych na zakup/wytworzenie aktywów trwałych, pomniejszona o amortyzację majątku trwałego z całego okresu jego uŝytkowania) w ostatnim roku okresu objętego analizą. 28

15 Prognoza zapotrzebowania na kapitał obrotowy Kapitał obrotowy netto to róŝnica między bieŝącymi aktywami a bieŝącymi pasywami. Pozwala ustalić na koniec okresu rozliczeniowego jaki jest stan bieŝących rozliczeń operacyjnych (z dostawcami materiałów/usług/towarów oraz odbiorcami naszych usług/produktów/towarów), w celu zabezpieczenia płynności prowadzonej działalności. Projekcja zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto wynika z załoŝonego cyklu rotacji naleŝności, zapasów i zobowiązań (bieŝących). UWAGA: W przypadku inwestycji, w których poziom kapitału obrotowego jest niewielki bądź nie występuje, ten element analizy finansowej moŝna pominąć. Arkusze ZałoŜenia oraz Obliczenia własne - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 29 Poziom dofinansowania projektów ze środków MRPO PROJEKT PODLEGA ZASADOM POMOCY PUBLICZNEJ TAK NIE Poziom dofinansowania wg zasad i limitów danego programu pomocy publicznej TAK PROJEKT O WARTOŚCI POWYśEJ 1 MLN EUR NIE PROJEKT GENERUJE PRZYCHODY TAK NIE Poziom dofinansowania wg Uszczegółowienia MRPO/regulaminu konkursu PROJEKT GENERUJE DOCHÓD NETTO TAK Poziom dofinansowania w oparciu o metodę luki w finansowaniu NIE 30

16 Poziom dofinansowania ze środków MRPO c.d. Projekty generujące przychody KaŜdy projekt o całkowitej wartości powyŝej 1 mln euro, generujący przychody (w rozumieniu art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006) winien - na potrzeby ustalenia właściwego poziomu dofinansowania - obliczyć poziom dochodu netto. Dochód netto: jest to wartość bieŝąca przepływów pienięŝnych netto (róŝnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztami operacyjnymi bez amortyzacji, nakładami odtworzeniowymi oraz zmianami w kapitale obrotowym). Gdy projekt generuje dochód netto (obliczony poziom dochodu netto > 0), naleŝy obliczyć poziom dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. Luka w finansowaniu - to ta część zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu, generowanym w okresie referencyjnym. Arkusz Luka w finansowaniu - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 31 Ustalenie poziomu dochodu netto DOCHÓD NETTO= zdyskontowane: (+) przychody operacyjne (-) koszty operacyjne (-) nakłady odtworzeniowe (-) zmiany w kapitale obrotowym Arkusz Luka w finansowaniu - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW

17 Obliczenie poziomu dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. 1. Ustalenie wielkości wskaźnika luki w finansowaniu gdzie: L F = NI ZD NI DN ZD ZD 100 NIZD suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych, DN ZD suma zdyskontowanych dochodów netto % Arkusz Luka w finansowaniu - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 33 Obliczenie poziomu dofinansowania projektu w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu. 2. Określenie wskaźnika rzeczywistego poziomu dofinansowania WrzF = LF x MaxWF Gdzie: WrzF - wskaźnik rzeczywistego poziomu dofinansowania ze środków UE LF - wskaźnik luki w finansowaniu MaxWF - maksymalna stopa współfinansowania ustalona w Uszczegółowieniu MRPO 3. Określenie rzeczywistej kwoty dofinansowania ( kwoty decyzji ). KD = Kkw WrzF Gdzie Kkw wysokość kosztów kwalifikowanych projektu 34

18 Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji Podstawą obliczenia wskaźników rentowności są przepływy pienięŝne projektu ustalone jako róŝnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w kolejnych latach projekcji finansowej. Obliczenia dotyczą dwóch grup następujących wskaźników finansowych,: 1. wskaźniki efektywności finansowej inwestycji t.j.: finansowa bieŝąca wartość netto (FNPV/C), finansowej stopy zwrotu (FRR/C), wskaźnika Korzyści/Koszty z inwestycji (B/C-C), 2. wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) tj.: finansowa bieŝąca wartość netto kapitału własnego (FNPV/K), finansowej stopy zwrotu kapitału własnego (FRR/K), wskaźnika Korzyści/Koszty kapitału własnego (B/C-K) Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji Obliczane są na podstawie prognozy przepływów pienięŝnych odpowiadającej przyjętemu horyzontowi czasowemu projektu obejmującej: nakłady inwestycyjne i odtworzeniowe, koszty działalności operacyjnej (bez amortyzacji), przychody generowane przez projekt, wartość rezydualną aktywów na koniec okresu referencyjnego, zmiana kapitału obrotowego netto (jeŝeli występuje) 2. Wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) Do wyliczenia wskaźników efektywności finansowej z kapitału stosuje się następujące kategorie strumieni pienięŝnych: po stronie wpływów - przychody operacyjne, wartość rezydualna; po stronie wydatków: koszty operacyjne (bez amortyzacji), koszty finansowe, spłata kredytów i poŝyczek, kapitał własny prywatny (wolne środki Beneficjenta), krajowy wkład publiczny (na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym), nakłady odtworzeniowe, kapitał obrotowy netto, inne wydatki. Arkusz Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 36

19 Weryfikacja finansowej trwałości dla scenariusza z projektem Weryfikacja trwałości finansowej polega na zbadaniu salda niezdyskontowanych (nominalnych) skumulowanych przepływów pienięŝnych dla scenariusza z projektem. Projekt uznaje się za trwały finansowo, jeŝeli saldo to jest większe bądź równe zeru we wszystkich latach objętych analizą. Scenariusz z projektem = podmiot lub działalność z projektem PRZYCHODY ŹRÓDŁA FINANSOWANIA NAKŁADY INWESTYCYJNE KOSZTY OPERACYJNE (bez amortyzacji) I NAKŁADY ODTWORZENIOWE INNE PRZEPŁYWY (M.IN.KOSZTY FINANSOWE, SPŁATA KREDYTÓW/POśYCZEK) PRZEPŁYWY PIENIĘśNE NETTO SKUMULOWANE PRZEPŁYWY PIENIĘśNE NETTO Arkusz Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 37 Pro forma sprawozdania finansowe NiezaleŜnie od formy organizacyjnej podmiotu eksploatującego projekt (zakład budŝetowy, spółka prawa handlowego), prognoza finansowa dla wszystkich podmiotów musi być przygotowana w ujednoliconej formie, zgodnej z obowiązującym prawem dla podmiotów gospodarczych. Oznacza to, Ŝe dla wszystkich podmiotów sporządzić naleŝy przygotować pro forma sprawozdanie z przepływów pienięŝnych, zgodne z wymogami Ustawy o rachunkowości. Arkusz Wyniki -- zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 38

20 Omówienie poszczególnych elementów 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA Analiza ekonomiczna: ma na celu ocenę wpływu projektu na obszar społeczno-gospodarczy, na który będzie oddziaływać w okresie realizacji oraz po jej zakończeniu; Za pomocą analizy ekonomicznej naleŝy sprawdzić, czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia, jeŝeli nawet z finansowego punktu widzenia (wyniki analizy finansowej) pociąga za sobą koszt netto. Rodzaje analiz ekonomicznych projektów realizowanych w ramach MRPO: dla projektów, których nakłady inwestycyjne przekraczają łącznie 20 mln zł naleŝy przygotować pełną analizę ekonomiczną czyli analizę kosztów i korzyści CBA (Cost- Benefit-Analysis), dla projektów, których nakłady inwestycyjne nie przekraczają łącznie 20 mln zł moŝna dokonać analizy przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, 39 Omówienie poszczególnych elementów 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. 12. ANALIZA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA c.d. Metoda wielokryterialna dla projektów o wartości poniŝej 20 mln zł Analiza ta ma na celu jakościową i ilościową ocenę ekonomicznych i społecznych korzyści, jakie generuje projekt dla otoczenia. Beneficjent powinien wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i społeczne skutki projektu i jeśli to moŝliwe ująć je ilościowo (np. liczba nowozatrudnionych, poprawa ochrony zdrowia itp.) Prawidłowe zastosowanie metody wielokryterialnej w ramach analizy ekonomicznej wymaga: prezentacji korzyści i kosztów społecznych (rezultaty i oddziaływania), przypisania im (w miarę moŝliwości) określonych wartości, niekoniecznie wyraŝonych w pieniądzu. MoŜe zostać zastosowana dowolna jednostka wartościująca zjawisko. uzasadnienia przedstawionych korzyści i metodologii szacunków. Wykazanie związków przyczynowo-skutkowych osiągnięcia poszczególnych rezultatów i oddziaływań. Arkusz ZałoŜenia - zał.1 lub 2 Wytycznych do SW 40

21 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA Analiza wraŝliwości i ryzyka ma na celu identyfikację kluczowych czynników, jakościowych i ilościowych, mogących mieć wpływ na zakres, harmonogram, efektywność finansowoekonomiczną przedsięwzięcia oraz płynność finansową. Składa się z: 1. analizy wraŝliwości, której celem jest wskazanie krytycznych zmiennych, które w istotny sposób wpływają na zmianę badanych wielkości (trwałość finansowa, IRR i NPV). Następnie naleŝy przedstawić wyniki analizy przy czynnikach, które mogą ulec zmianie/zmienionych w pewnym zakresie (np. od -20% do +20%) w stosunku do wielkości załoŝonej. 2. jakościowej analizy ryzyka gdzie ocenić naleŝy prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) i omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji. 41 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Ze względu na niepewność, która zawsze występuje w projektach inwestycyjnych, naleŝy przygotować analizę wraŝliwości i ryzyka dla wszystkich projektów (bez względu na ich wielkość). Ad. 1) Przeprowadzając analizę wraŝliwości naleŝy: 1. zidentyfikować wszystkie zmienne słuŝące do kalkulacji wyników i nakładów w analizie finansowej i ekonomicznej i zebrać je w jednorodne kategorie, 2. zidentyfikować zmienne w pełni zaleŝne, które mogą zniekształcić wyniki analizy i być przyczyną wielokrotnego uwzględnienia tych samych czynników; 3. do ostatecznej analizy wraŝliwości naleŝy przyjąć maksymalnie pięć do siedmiu zmiennych. Jako kryterium dodatkowe naleŝy przyjąć załoŝenie, Ŝe w pierwszej kolejności uwzględnione zostaną czynniki wpływające na zmianę w poziomie nakładów inwestycyjnych i w dalszej kolejności kosztów operacyjnych projektu. 42

22 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. W sytuacji, gdy dla projektu trudna będzie do przeprowadzenia identyfikacja zmiennych krytycznych, wówczas naleŝy analizę wraŝliwości i ryzyka przeprowadzić dla następujących zmiennych: nakładów inwestycyjnych, kosztów mediów, materiałów i surowców, kosztów zatrudnienia, przychodów operacyjnych, innych istotnych w zaleŝności od typu projektu i sektora, w którym będzie realizowany. Analizę wraŝliwości przeprowadzić naleŝy przy uwzględnieniu następujących załoŝeń: zmianie poddawana być powinna jedna ze zmiennych, przy załoŝeniu niezmienności pozostałych załoŝeń i parametrów, zakłada się zmianę czynnika w całym horyzoncie czasowym analizy. 43 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Prezentacje wyników analizy wraŝliwości naleŝy wykonać w formie tabelarycznej, graficznej (wykres) oraz opisowej w odniesieniu do: analizy trwałości finansowej analizę tę naleŝy przeprowadzić dla scenariusza pesymistycznego i porównać go do wariantu wyjściowego-scenariusz podstawowy, efektywności projektu mierzonej wskaźnikami NPV i IRR (finansowej i ekonomicznej) pokazując jak wyliczone wartości wskaźników (IRR i NPV) zmieniają się wraz ze wzrostem (spadkiem) parametrów słuŝących do ustalania kosztów i korzyści projektu. 44

23 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Analiza wraŝliwości trwałości finansowej Zmienna krytyczna Scenariusz podstawowy Scenariusz pesymistyczny np. 10% wzrost nakładów inwestycyjnych: a)1-wszy rok realizacji b)2-gi rok realizacji c) 20% wydłuŝenie okresu realizacji projektu: a)1-wszy rok realizacji b)2-gi rok realizacji c) 15% wzrost największego kosztu eksploatacyjnego a)1-wszy rok eksploatacji b)2-gi rok eksploatacji c)3-ci rok eksploatacji d)4-ty rok eksploatacji e)5-ty rok eksploatacji Zmiana innych istotnych czynników (Wypełniając tabele naleŝy podać dla określonej zmiany parametrów krytycznych wartość skumulowanych przepływów pienięŝnych (dla obu scenariuszy) dla kolejnych lat realizacji i 5-ciu lat eksploatacji projektu) 45 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (NPV) Zmienna krytyczna FNPV/C FNPV/K ENPV [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] Np. nakłady inwestycyjne wielkość popytu Inne istotne czynniki 46

24 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Tabela. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (IRR) Zmienna krytyczna FRR/C FRR/K EIRR [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] Np. nakłady inwestycyjne wielkość popytu Inne istotne czynniki 47 Omówienie poszczególnych elementów 13. ANALIZA WRAśLIWOŚCI I RYZYKA c.d. Analiza ryzyka powinna mieć charakter jakościowy, gdzie ocenia się prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) w odniesieniu do analizy trwałości finansowej projektu. NaleŜy w tym miejscu równieŝ omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji, dla zmiennych ustalonych na etapie analizy wraŝliwości. Zaleca się wykorzystanie do tego celu poniŝszej tabeli. Jakościowa analiza ryzyka trwałości finansowej Ryzyko/Zmiana parametru Prawdopodobieństwo Niskie Średnie Wysokie Komentarz np. 10% wzrost nakładów inwestycyjnych 20% wydłuŝenie okresu realizacji projektu 15% wzrost największego kosztu eksploatacyjnego Zmiana innych istotnych czynników. 48

25 Omówienie poszczególnych elementów 14. WPŁYW NA POLITYKI HORYZONTALNE Beneficjent winien dowieść iŝ realizowana przez niego inwestycja, będzie zgodna z politykami horyzontalnymi. W punkcie tym naleŝy wykazać, co najmniej neutralny wpływ projektu w zakresie: równości szans kobiet i męŝczyzn, równości osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych, równości obszarów miejskich i wiejskich zrównowaŝonego rozwoju Neutralny wpływ oznacza, Ŝe projekt spełnia wyznaczone w danym zakresie minimum (np. limit zanieczyszczeń) lub teŝ, Ŝe brak jest bezpośredniego, logicznego powiązania pomiędzy realizowanym projektem a daną polityką. Wszelkie zaś działania podejmowane przez Beneficjenta wykraczające poza niezbędne minimum, będą traktowane jako pozytywny wpływ (np. stosowanie technologii szczególnie przyjaznych środowisku). 49 Dziękuję za uwagę! Kontakt w zakresie : Monika Kisiel tel. (12) Beata Jankowska-Duda tel. (12)