O POTRZEBIE EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ
|
|
- Filip Gajda
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Krzysztof Juszczak Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku O POTRZEBIE EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ Globalizacja, która z jednej strony prowadzi do standaryzacji wielu zjawisk, z drugiej natomiast do ujawnienia ich różnorodności, ukazuje konieczność usytuowania w centrum uwagi współczesnych społeczeństw edukacji powszechnej, a zarazem ustawicznej. Człowiek, aby mógł normalnie postępować, powinien orientować się w znaczeniu tych zdarzeń, jakie zachodzą w otaczającym go świecie i tych, jakie mogą zachodzić. Powinien być zdolny do rozpoznania, zrozumienia i przewidywania 1. Wielka różnorodność kultur spowodowała, że rozpoczęto poszukiwania sposobu ich koegzystencji w warunkach umiędzynarodowionych systemów organizacji życia społecznego. Niezbędne okazało się odejście od metody asymilacji na rzecz akulturyzacji. Podstawowym celem edukacji powinno być zatem umożliwienie wzajemnego poznania i zrozumienia odmienności. W naszych coraz bardziej różnorodnych społeczeństwach podstawową sprawą staje się zapewnienie harmonijnych interakcji między ludźmi i grupami o wielorakich, zróżnicowanych i dynamicznych tożsamościach kulturowych, a także wyzwolenie w nich chęci do wspólnego życia. Polityki zmierzające do włączenia i zapewnienia wszystkim obywatelom uczestnictwa w życiu społecznym stanowią gwarancję spójności społecznej, witalności społeczeństwa obywatelskiego i pokoju. Zdefiniowany w ten sposób pluralizm kulturowy jest wyrażeniem polityki wobec rzeczywistości nacechowanej różnorodnością 2. 1 K. Obuchowski, Człowiek, dążenia, sens. Myśli wybrane, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2001, s Powszechna deklaracja UNESCO o różnorodności kulturalnej, art. 2, Rzeczpospolita, 2 czerwca 2004 r. (dodatek Dialog cywilizacji), s
2 Krzysztof Juszczak W zależności od kontekstu geograficznego, politycznego czy filozoficznego wielokulturowość jest różnie postrzegana i przyjmuje rozmaite rozstrzygnięcia praktyczne. W państwach Europy Zachodniej dyskusja o wielokulturowości toczy się przede wszystkim wokół praw dla imigrantów. W krajach imigranckich natomiast, takich jak Stany Zjednoczone czy Kanada, dotyczy ona koncepcji państwa wieloetnicznego i społeczeństwa wielokulturowego oraz stworzenia podstawy wspólnej identyfikacji obywatelskiej 3. Im większe i bardziej widoczne w sferze publicznej jest zróżnicowanie etniczne państwa, tym większa zachodzi konieczność uzupełnienia samego rozpoznania wielokulturowości o świadomą politykę i doktrynę kształtowania wielokulturowości 4. Państwa Europy Zachodniej, do których przybywają imigranci, dostrzegły potrzebę opracowania modelu wychowania, którego adresatami są nie tylko cudzoziemcy czy mniejszości, ale i rdzenna ludność danego kraju. Jest to sposób, aby jednocześnie zachować tożsamość grup etnicznych oraz przybliżyć dotychczasowym mieszkańcom elementy kultury grup mniejszościowych. Celem jest przede wszystkim wzajemne inspirowanie się i wymiana doświadczeń, co pozwala na pokojowe współistnienie w poszanowaniu odmienności, a zarazem głębsze samorozumienie dzięki kontaktom z tym, co inne 5. Wielokulturowość w Polsce kształtuje się inaczej. Przed rokiem 1989 zagadnienia wielokulturowości i międzykulturowości były w nauce właściwie nieobecne. Polityka państwa zaprzeczała istnieniu innych kultur w naszym społeczeństwie, a swobody polityczne, ekonomiczne oraz życie kulturalne mniejszości narodowych i etnicznych mieszkających w naszym kraju były ograniczane. Dopiero po upadku komunizmu zaczęto odbudowywać mit Polski jako państwa wielonarodowego, w którym mieszkali obok siebie przedstawiciele różnych nacji i religii. Otwarcie Polski, związane z wejściem do Unii Europejskiej, sprawiło, że społeczeństwo nasze powoli wchodzi w przestrzeń świata, który jest różnorodny. Wielokulturowość coraz wyraźniej wpisuje się w życie codzienne i coraz silniej oddziałuje na relacje międzyludzkie. 3 U progu wielokulturowości. Nowe oblicza społeczeństwa polskiego, red. M. Kempny, A. Kapciak, S. Łodziński, Oficyna Naukowa, Warszawa 1997, s Ibidem. 5 B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty wychowania, Impuls, Kraków 1998, s
3 O potrzebie edukacji międzykulturowej Spotkanie z odmiennością pociąga za sobą różne konsekwencje. Czy jesteśmy przygotowani na przemianę ze społeczeństwa homogenicznego w zróżnicowane kulturowo? Czy potrafimy tolerować, a nawet zaakceptować ludzi, którzy mają inny kolor skóry, mówią w obcym języku, mają odmienny system wartości, różnią się od nas poglądami i obyczajami? Czy jesteśmy zdolni do porozumiewania się pomimo różnic? Edukacja, rozumiana jako ogół wpływów oraz wzajemnych oddziaływań jednostek i grup społecznych sprzyjających rozwojowi człowieka tak, aby stał się on świadomym członkiem wspólnoty społecznej, kulturowej, regionalnej czy narodowej, nie może pozostać obojętna wobec tych zagadnień. Kształcenie uwzględniające potrzeby społeczeństwa europejskiego wymaga innego niż dotąd spojrzenia na rozwój człowieka. Ważne jest nie tylko współistnienie, ale także konsekwentne realizowanie zasad demokracji i tolerancji. Ma ono z jednej strony wyrazić swoistość i tożsamość poszczególnych krajów, z drugiej zaś być uniwersalne w takim zakresie, aby przygotować społeczeństwa do rozwiązywania problemów Europy i współtworzyć harmonijną społeczność globalną 6. Zadaniem edukacji w integrującej się Europie jest przygotowanie społeczeństwa do życia w nowym, zmieniającym się ładzie europejskim i światowym. Rozszerzeniu współżycia międzynarodowego towarzyszyć powinna atmosfera porozumienia oraz partnerstwa, bez wzajemnych niechęci i wrogości. W oswajaniu się z innością ważne jest zatem przezwyciężanie postaw ksenofobicznych, które wynikają z uprzedzeń oraz stereotypów. Wskazówki, jak można tego dokonać, znajdziemy w deklaracji Rady Europy Edukacja międzykulturowa w nowym kontekście europejskim, która została ogłoszona na 21. Sesji Stałej Konferencji Europejskich Ministrów Edukacji w Atenach pod koniec 2003 roku. Przesłanie tej konferencji głosi, aby koncentrować się na podnoszeniu jakości edukacji w odpowiedzi na wyzwania wynikające z różnorodności społeczeństw. Należy to czynić, uznając takie zagadnienia, jak uczenie się demokracji i edukacja międzykulturowa, za kluczowe komponenty reformy systemów edukacji. Edukacja międzykulturowa jest koncepcją działalności społecznej, kulturalnej i oświatowej, która nastawiona jest na wzajemne poznawanie oraz wzbogacanie kultur i ludzi je tworzących. Istotną jej cechą stało się otwarcie na innych ludzi i ich sprawy. Edukacja ta ma służyć nie byciu 6 Edukacja wobec wyzwań XXI wieku, red. I. Wojnar, J. Kubina, Elipsa, Warszawa 1997, s
4 118 Krzysztof Juszczak obok, ale wzajemnemu zbliżeniu, byciu razem integracji, ale bez jawnego czy ukrytego programu dominacji jednej z grup. W dialogu, wzajemnym poznaniu i zbliżeniu powstają warunki do przyjmowania i przekazywania najbardziej wartościowych elementów kultury stykających się grup. Ma to sprzyjać kooperacji w różnych dziedzinach życia 7. Wymiana poglądów, myśli jest warunkiem poznania, zrozumienia innej kultury, umożliwia zgodne współżycie w społeczeństwie wielokulturowym. Edukacja międzykulturowa postuluje więc dialog z tym, co jest odmienne. Chodzi jednak nie tylko o lepsze zrozumienie tych odmienności, lecz również samych siebie. Wobec coraz częściej pojawiających się pytań o tożsamość kulturową grup oraz sporów o kreujący ją system wartości, dialog powinien polegać nie tylko na szukaniu i nawiązywaniu kontaktu, ale także na zwalczaniu uprzedzeń, źle pojętej obrony tradycji czy wartości, przez które zamykamy się na ludzi spoza własnego kręgu kulturowego. Edukacja międzykulturowa nie ma budować jednej zunifikowanej kultury globalnej, lecz prowadzić do podniesienia na wyższy poziom własnej tożsamości kulturowej i do akceptacji kulturowego pluralizmu świata. W ramach jednego społeczeństwa poszczególne kultury nie powinny funkcjonować jedynie obok siebie, lecz współistnieć ze sobą. Nie oznacza to jednak synkretycznego współistnienia, w wyniku którego poszczególne kultury stapiać się będą w jednorodną całość, tracąc pierwotną tożsamość, ale stykanie się ich ze sobą, dlatego o pedagogice międzykulturowej można mówić jako o pedagogice spotykania się kultur 8. Jednym z istotnych wyzwań, które podejmuje wychowanie międzykulturowe, jest zagadnienie stereotypów, które specjaliści UNESCO postrzegają jako barierę dla dialogu społecznego, a nawet czynnik patologiczny w kontaktach międzykulturowych 9. Stereotypy to schematy poznawcze o charakterze społecznym, często oparte na niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie. Powstają w świadomości człowieka na skutek przebywania 7 Edukacja wobec ładu globalnego, red. nauk. T. Lewowicki i in., Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2002, s M. Szymański, Od pedagogiki dla cudzoziemców do pedagogiki międzykulturowej w Republice Federalnej Niemiec czyli modernizm i postmodernizm, [w:] Edukacja międzykulturowa. W kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów, Trans Humana, Białystok 1995, s D. Markowska, Teoretyczne podstawy edukacji międzykulturowej, Kwartalnik Pedagogiczny, 1990, nr 4, s. 115.
5 O potrzebie edukacji międzykulturowej w środowisku, w którym dane stereotypy są podzielane. Za główne ich cechy można uznać to, że łatwo się utrwalają i bardzo trudno je zmienić, ponieważ są one nieczułe na fakty im przeczące. Relacja stereotypów do inności jest złożona. Z jednej strony są one wyrazem fascynacji obcością, z drugiej natomiast dystansu i wrogości. Specyficzną naturę stereotypów znacznie lepiej niż setki definicji zilustrują badania przeprowadzone wśród świnoujskich czwartoklasistów. Pozwalają one stwierdzić, że w badanej grupie dzieci (98 osób) występują wyraźne przejawy stereotypów etnicznych. Uogólniając, można powiedzieć, że do narodów akceptowanych należą: Amerykanie, Anglicy, Czesi, a także w ograniczonym stopniu Niemcy, czyli narody reprezentujące wysoki poziom ekonomiczny. Niechętny stosunek demonstrowano natomiast wobec Cyganów, Murzynów oraz Żydów. Na stereotyp Amerykanina, Anglika i Czecha składają się głównie cechy pozytywne. U Amerykanów podkreślano pracowitość, mądrość i odwagę, u Anglików sprawiedliwość i wysoką kulturę osobistą, a u Czechów życzliwość i dobroć, ale wyróżniono także jedną cechę negatywną kłótliwość. Wyniki przeprowadzonego badania potwierdziły ambiwalentny stosunek Polaków do Niemców. Z jednej strony przypisywano im takie cechy, jak pracowitość i gospodarność, z drugiej zaś dwulicowość. Spowodowane jest to względami historycznymi, a przede wszystkim doświadczeniami II wojny światowej. Najczęstsze powody odrzucenia Murzynów to względy rasowe, a ściślej kolor skóry. W wypadku Żydów motywem nieprzychylnej oceny są odmienne wyznanie oraz negatywne cechy charakteru (głównie chytrość). Cyganie charakteryzują się według ankietowanych: zaniedbaniem, brakiem higieny, sprytem oraz tym, że na pewno kradną. Należy podkreślić, że wiedza o tym, jakie stereotypy pozwalają dzieciom budować wiedzę o bliższym i dalszym otoczeniu, jest niezwykle istotna. Ciągle występujące przejawy nietolerancji wobec inności dowodzą najlepiej, że przygotowanie najmłodszego pokolenia do pokojowego współistnienia i autentycznego respektowania praw człowieka wymaga zespolenia działań osłabiających niechęć, uprzedzenia czy nawet wrogość. Należy ponadto zaznaczyć, że nowo powstałe uprzedzenia można stosunkowo łatwo wyeliminować. Podejście takie umożliwia zastąpienie stereotypów negatywnych pozytywnymi. Otwarcie na innych w dzisiejszym zglobalizowanym świecie wymaga wysokiego stopnia kompetencji międzykulturowej. Proces zdobywania 119
6 120 Krzysztof Juszczak tej potrzebnej umiejętności społecznej obejmuje następujące elementy: 1. Akceptację tego, że zachowanie ludzkie ulega wpływom kulturowym. 2. Zdolność do dostrzegania odmiennych kulturowo wzorów, bez wartościowania ich pozytywnie lub negatywnie. 3. Umiejętność identyfikowania własnych standardów kulturowych i oceny ich skutków podczas interakcji z inną kulturą (świadomość własnej kultury). 4. Poszerzanie wiedzy o różnicach kulturowych, identyfikowanie odpowiednich standardów kulturowych i zdolność do rozumienia tych, które obowiązują w innym środowisku kulturowym (świadomość innej kultury). 5. Zdolność do rozumienia i poszanowania wzorów funkcjonujących w innych kulturach. 6. Zwiększenie opcji zachowań w ramach własnej kultury, czyli umiejętność: elastycznego stosowania zasad kulturowych; przejmowania wybranych standardów z innych kultur; wyboru spośród opcji kulturowych na podstawie racjonalnych przesłanek i specyfiki sytuacji. 7. Zdolność do angażowania się w pozytywne kontakty i relacje z osobami pochodzącymi z innych kultur oraz umiejętność radzenia sobie z konfliktami międzykulturowymi 10. Coraz częściej zauważa się, że wielokulturowość to więcej niż uczenie się o innych czy szkolna wiedza pozwalająca zrozumieć, kim są nasi sąsiedzi. Jest to przede wszystkim warsztat umożliwiający kształtowanie postaw i umiejętności kontaktu z innymi. Mam tu na myśli nie tylko przedstawicieli różnych kultur, ale również osoby z naszego kręgu kulturowego, które preferują inny styl życia, funkcjonujące na marginesie społecznym, niepełnosprawne. Na każdego członka społeczności należy spojrzeć jak na równoprawnego twórcę kultury, któremu należy się zrozumienie i szacunek. W polskiej, z pozoru homogenicznej społeczności, ludzie nie są uwrażliwieni na dostrzeganie różnorodności wśród nich samych. Poważnym problemem jest norma oceniania wszystkiego z własnej perspektywy jako jedynie słusznego. Tymczasem edukacja międzykulturowa to proces, którego celem jest kształtowanie rozumienia odmienności 10 B. Schmidt-Behlau, Europejska Sieć Międzykulturowej Edukacji Dorosłych, Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 2005, nr 1, s. 49.
7 Anna Łagocka Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie POJĘCIE OJCZYZNY W DOBIE INTEGRUJĄCEJ SIĘ EUROPY W Europie na przełomie XX i XXI wieku zachodzą szczególnie intensywne procesy społeczno-polityczne, które prowadzą do integracji społeczeństwa europejskiego. W literaturze przedmiotu można odnaleźć wiele stanowisk odnoszących się do tego okresu transformacji. J. Mariański sytuuje go między tradycją a nowoczesnością 1. Z. Kwieciński nazywa ten czas latami przesilenia i przejścia formacyjnego 2. Niewątpliwie, obecnie splatają się wydarzenia, procesy tworzące jakościowo nowy obszar istnienia człowieka. Postępująca integracja zmienia perspektywę postrzegania siebie i własnego państwa w świecie. Przeobrażająca się rzeczywistość wymaga od współczesnych ponownego ustosunkowania się do ojczyzny. Na ten problem zwrócił uwagę V. Havel w przemówieniu, które wygłosił w 1997 roku w Bundestagu: Proces integracji europejskiej nie tylko was i nas, ale wszystkich Europejczyków, zmusza do tego, by znów zastanowili się nad tym, co właściwie w tej naszej epoce będzie dla nich ojczyzną 3. 1 J. Mariański, Młodzież między tradycją a ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1995, s Z. Kwieciński, Edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności, [w:] Pedagogika i edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności, red. J. Gnitecki, J. Rutkowiak, Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, Warszawa 1999, s V. Havel, Europejska ojczyzna, [w:] Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, red. S. Wołoszyn, t. III, ks. 2: Myśl pedagogiczna XX stulecia, Strzelec, Kielce 1998, s
8 242 Anna Łagocka Transformacji społeczeństw na kontynencie europejskim towarzyszą dwa rodzaje zmian. Z jednej strony mają miejsce działania zmierzające w kierunku globalizacji, z drugiej regionalizacji, czyli poszukiwaniu wartości ponadczasowych, uniwersalnych, kreujących więzi międzyludzkie na globie ziemskim oraz wartości»prywatnej ojczyzny«, istotnych dla wyodrębniających się społeczności i grup, zgodnych z ich kulturą i dotychczasowym sposobem funkcjonowania 4. Współcześnie można zauważyć dążenie do wyraźnego opowiadania się za ideologicznym obrazem ojczyzny, ale także do jej intymizacji, powrotu do koncepcji małej ojczyny, ojcowizny 5. Ważne staje się zatem pytanie, czy w dobie integrującej się Europy nastąpi przesunięcie rozumienia ojczyzny z ojczyzny ideologicznej, czyli narodu, państwa, kontynentu, na małą ojczyznę regionu. Słowo»ojczyzna«obrosło swoistą mitologią, należy bowiem do repertuaru tzw. wielkich słów, po które sięgały najrozmaitsze orientacje i partie polityczne, często dla bardzo przyziemnych celów. (...) Jest to słowo, które kryje wiele treści historycznych i aktualnych, bardzo ważnych, o których nie wolno zapominać, których nie wolno lekceważyć. Są to nie tylko treści polityczne, ale przede wszystkim kulturowe 6. Ojczyzna należy do pojęć, które są bardzo złożone i mają bogatą tradycję. Ojczyzna zawiera w sobie syntezę naczelnych wartości 7 i wpisuje się w kanon kultury. W kulturze europejskiej ojczyzna porównywana jest do kobiety, matki, kochanki. O ile jednak ojczyzna-kochanka wyzwala postawę męską, rycerską, wojowniczą, a jej obraz jest zwykle apelem do walki, o tyle ojczyzna jako matka ma sens nieporównywalnie głębszy, jest łączona z matką ziemią, rodzącą i żywiącą swoje dzieci, oraz z domem, paleniskiem, przyrodą. W tym sensie matka jest prototypem ojczyzny. Postać kobiety-matki skupia bowiem w sobie wszystkie te 4 J. Nikitorowicz, Młodzież pogranicza kulturowego Białorusi, Polski, Ukrainy wobec integracji europejskiej. Tożsamość, plany życiowe, wartości, Trans Humana, Białystok 2000, s J. Bartmiński, Polskie rozumienie ojczyzny i jego warianty, [w:] Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich, red. J. Bartmiński, Instytut Europy Środkowo- Wschodniej, Lublin 1993, s A. Sadowski, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Trans Humana, Białystok 1995, s A. Kłoskowska, Kultura narodowa, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, red. A. Kłoskowska, Wiedza o Kulturze, Wrocław 1991, s. 52.
9 Pojęcie ojczyzny w dobie integrującej się Europy wymiary i składniki, które w rozwiniętej postaci przypisuje się ojczyźnie narodowej, zwłaszcza wprowadza w sferę emocjonalnych i powinnościowych relacji 8. Pojęcie ojczyzny pojawiło się w polskiej kulturze już w średniowieczu, a punktem wyjścia do jego rozumienia była łacińska patria, związana z domem, ojcem i dziedzictwem po ojcu. Za prototyp i model ojczyzny w tradycji słowiańskiej uznaje się rodzinę oraz zespół wyobrażeń obejmujący: dom, ród, wieś, powiat, kraj, ziemię, naród i wiarę. To archaiczne pojmowanie ojczyzny było właściwe dla wielu tradycji narodowych, w tym polskiej. W staropolskiej definicji czytamy, że: Ojczyzny wyrazem oznaczamy nie tylko kraj będący miejscem zamieszkania narodu, którego jesteśmy cząstką, ale i wszystko, co w tym kraju drogiego i świętego się mieści. Ta przestrzeń ziemi, którą naród nasz na własność od Opatrzności otrzymał, budzi wprawdzie wielkie w każdym z nas przywiązanie, bo to matka karmicielka nasza, w niej się przechowuje prochy ojców naszych, w niej mogą spoczywać nasze prochy to ziemia oblana potem pracowitych przodków, przesiąkła krwią naszych bohaterskich wojowników, co ją przed napaściami wrogów osłaniali, to jest miejsce drogich pamiątek z dawnych wieków, to cmentarz zamykający przeszłe pokolenia, a zarazem to wyścielisko, na którym obecne i przyszłe pokolenia rozwijać mają dziejową działalność. (...) Wymawiając ten wyraz Ojczyzna, mamy na myśli wszystkich naszych rodaków, ich prawa, swobody, bezpieczeństwa ich osób i własności, nareszcie język nasz, zwyczaje i wolność religijną. (...) Ojczyzna wszystkie świętości w sobie mieści, że zatem powinna być przedmiotem naszej czci i miłości po Bogu 9. Ojczyzna jest zaliczana do tych pojęć, które mają bogatą i długą historię oraz kształtują nowoczesną kulturę i podstawy społeczne jednostek. Ojczyzna to nie jest pojęcie geograficzne, które można scharakteryzować bez odwoływania się do postaw psychicznych jakiejś zbiorowości. Obszar jakiś staje się ojczyzną o tyle tylko, o ile istnieje zespół ludzki, który odnosi się doń w pewien sposób i w pewien sposób kształtuje jego 8 J. Bartmiński, Ojczyzny europejskie duże i małe, [w:] Pojęcie ojczyzny..., op. cit., s S.T.J. Rostworowski, Polska myśl chrześcijańska XVIII XIX (wybór źródeł), Novum ; Ars Christiana, Warszawa 1971, s
10 244 Anna Łagocka obraz. Wówczas dla tego zespołu ów szmat rzeczywistości zewnętrznej nabiera swoistych wartości, które czynią go ojczyzną 10. Według J. Bartmińskiego, chcąc przedstawić pełny językowo-kulturowy obraz polskiej ojczyzny, powinniśmy pytać zarówno o sam obiekt (O) i jego naturę, jak też o to, jaki subiekt (S) poczuwa się do posiadania ojczyzny, a wreszcie o charakter więzi, czyli relację (R) łączącą subiekt z obiektem 11. Substancja ojczyzny sytuowana jest w trzech integralnych wymiarach: przestrzennym, wspólnotowym i kulturowym. Ojczyznę zatem możemy rozpatrywać w kilku wymiarach 12 : 1. Ojczyzna jako osoba (metaforycznie): matka, która wydaje na świat dzieci, karmi je, obdarza miłością i wzbudza miłość. To również królowa, Matka Boska, ale też kobieta, która sama wymaga opieki, miłości, oddania; bywa kochanką lub kimś najbliższym, osobą, która działa po ludzku, przeżywa, cierpi, płacze, jest smutna, umiera. 2. Ojczyzna jako miejsce ze względu na: a) wymiary (ojczyzna mała lub wielka): miejsce zawarte między biegunami dom świat (dom ojców, miejsce rodzinne, części domu, przeciwstawienie domu jako sfery prywatnej ojczyźnie jako sferze wspólnej, grunt pozostawiony w spadku przez ojca, miejsce urodzenia, wieś rodzinna, okolice rodzinne, region, terytorium narodowe, kraj, świat jako całość, niebo); b) stosunek ludzi do miejsca uznawanego za ojczyznę: miejsce moje, nasze, wyróżnione przez sposób odniesienia ludzi do niego (urodzenie, pochodzenie, przebywanie, własność w sensie prawnym, przywiązanie uczuciowe, dobrobyt, przeznaczenie, powołanie). 3. Ojczyzna jako wspólnota ludzi: skupia ich w określonym miejscu; wspólnota narodowa. Społeczność silnie związana z własnym terytorium narodowym, krajem, ziemią, państwem. Stanowi wielką rodzinę, społeczność rodaków rozrzuconych po całym świecie. 10 S. Ossowski, Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny, [w:] idem, Dzieła, t. III: Z zagadnień psychologii społecznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967, s J. Bartmiński, Polskie rozumienie ojczyzny i jego warianty, [w:] Pojęcie ojczyzny..., op. cit., s J. Bartmiński, Projekt fragmentu hasła do słownika aksjologicznego, [w:] Co badania filologiczne mówią o wartości? (materiały z sesji naukowej, 7 21 listopada 1986 r.), red. nauk. A. Bogusławski, M.K. Byrski, Z. Lewicki, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1987, s
11 Pojęcie ojczyzny w dobie integrującej się Europy 4. Ojczyzna jako instytucja społeczna: obejmuje religię, kulturę, język i państwo. Ojczyzna w syntetycznym ujęciu jest akceptowalnym dziedzictwem przeszłości, obejmującym ziemię, wspólnotę i jej system wartości, instytucje, dorobek kulturowy, jej historię 13. W opisywanym modelu (obiekt relacja subiekt) podkreśla się ważną rolę typu więzi, postawy człowieka wobec ojczyzny. Układ składników, ich dobór i hierarchia w odniesieniu do ojczyzny, jest objawem pewnych postaw społecznych, pewnego sposobu patrzenia na społeczną rzeczywistość 14. System wartości, czyli co jednostka przyjmuje jako dobre, pożądane, wyznacza substancję ojczystą. Wartości są czynnikami, które budują wizje ojczyzny. W zależności od przyjętego przez jednostkę systemu wartości ojczyzną może być kraj jego narodu, ale także świat, Europa, region, okolica, dom rodzinny dziedzictwo regionalne, narodowe, europejskie. J. Bartmiński przyjmuje trzy ogniwa. Pierwsze z nich tworzą dom i rodzina, drugie kraj, naród i państwo, ostatnie zaś świat i ludzkość. Przypisuje im określone wartości, takie jak: bycie u siebie, życzliwość, miłość, wierność, wolność, niepodległość, bezpieczeństwo, sprawiedliwość, pokój, postęp i solidarność. Układ składników, który wyraża przyjętą hierarchię wartości, wyznacza następujące wizje ojczyzny 15 : 1. Ojczyzna rodzinno-domowa (określana metaforycznie jako gniazdo rodzinne, kolebka, ojcowizna), w której dominują wartości, takie jak: poczucie bycia u siebie, jedności i przynależności do rodziny, akceptacja, miłość i szczęście, ale również tęsknota i chęć powrotu (w wypadku rozłąki). Tę wizję rodziny tworzy wspólnota rodzinna: matka, ojciec, dziadkowie i przodkowie, dzieci i wnuki. Oparciem dla tej wspólnoty jest mała przestrzeń: dom, dom rodzinny, chata, cmentarz, las, rzeka. 2. Małe ojczyzny lokalna i regionalna (stoją pośrodku, między ojczyzną domową a wielką narodową), w których szczególną wartość przypisuje się stronom rodzinnym, regionowi, krajowi, ziemi, patriotyzmowi lokalnemu. Koncepcje małych ojczyzn, lokalnych, regionalnych, oparte są na poczuciu przynależności i bliskości przestrzennej. Terytorium zamieszkania jest tu ważniejsze niż miejsce urodzenia i pochodzenie. 13 J. Bartmiński, Polskie rozumienie ojczyzny..., op. cit., s S. Ossowski, O ojczyźnie i narodzie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984, s J. Bartmiński, Polskie rozumienie ojczyzny..., op. cit., s
12 246 Anna Łagocka 3. Ojczyzna narodowa jest przedłużeniem i rozwinięciem ojczyzny rodzinnej. Jej członków łączą więzy krwi oraz wartości wynikające z przynależenia do wspólnoty etnicznej, jednego rodu, plemienia lub narodu. Terytorium stanowi istotny czynnik fizycznej integracji narodu. 4. Ojczyzna państwowa jest wyrazem idei siły i suwerenności państwa jako instytucji wobec innych państw. Najcenniejszą wartością jest tu dobro państwa, które stanowi najwyższe prawo, będące ponad interesami grup lokalnych i społecznych. Utożsamia się przestrzeń ojczyzny z terytorium państwa, akcentując rolę granic i konieczność ich obrony. 5. Ojczyzna społeczna (uniwersalistyczna, publiczna, humanistyczna) jest otwarta na dobro wspólne, zarówno w granicach państwa czy narodu, jak i szerzej Europy i świata. 6. Ojczyzna kulturowa oznacza syntezę naczelnych wartości, które łączą ludzi i motywują ich do wspólnych działań. Kanon kulturowej ojczyzny tworzą elementy historii, obyczaju i dziedzictwa kulturowego (dzieła literatury i sztuki), język ojczysty, a także takie wartości, jak: wolność, niepodległość, demokracja, poczucie bezpieczeństwa, ochrona praw człowieka, praworządność. 7. Ojczyzna jako miejsce skonstruowana jest na pozytywnych emocjach, które wyrażają obrazy, takie jak: ojczysty zagon, ziemia rodzinna, ojczysta, polska, ziemia-matka. 8. Ojczyzna-matka jest to model syntetyzujący, zakorzeniony głęboko w języku za pomocą wyrażeń, takich jak: łono ojczyzny, dzieci ojczyzny, syn ojczyzny. Pojęcie matka skupia wszystkie wymiary ojczyzny przestrzenny, wspólnotowy i kulturowy. Ojczyzna zatem to nie tylko ziemia, lecz także wspólnota narodowa ze swoją historią i zobowiązaniami na przyszłość, kulturą. Przypisany jest jej system wartości, idee, sztuka, literatura, język, obrzędy, folklor, a także sieć instytucji i organizacji państwowych. W literaturze przedmiotu odnaleźć można inne określenia ojczyzny, które różnią się od siebie sposobem rozłożenia akcentów, czyli hierarchią wartości. Szczególne miejsce w tym układzie zajmuje naród. Według M. Gogacza: Ojczyzną człowieka jest przede wszystkim naród. Naród, który ma poczucie, że jest podmiotem władzy, że sam troszczy się o swój los, a wyraża to w przekonaniu, że państwo jest wspólną rzeczą wszystkich obywateli M. Gogacz, Mądrość buduje państwo, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów 1993, s. 169.
MIĘDZYKULTUROWEGO. poszanowanie i promocja różnorodności. mieszkańcom UE i przeciwdziałanie. wsparcie idei solidarności i sprawiedliwości
DIALOG MIĘDZYKULTUROWY W KSZTAŁTOWANIU POSTAW UCZNIÓW CELE OBCHODÓW EUROPEJSKIEGO ROKU DIALOGU MIĘDZYKULTUROWEGO poszanowanie i promocja różnorodności kulturowej; zapewnienie równości szans wszystkim mieszkańcom
Bardziej szczegółowoSZTUKA I TWÓRCZOŚĆ ORAZ ELEMENTY PEDAGOGIKI MIĘDZYKULTUROWEJ W PROCESIE KSZTAŁTOWANIA OSOBOWOŚCI DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Pod patronatem Teatru im. Stefana Jaracza w Olsztynie ul. Świtezianki 2, 10-465 Olsztyn, tel. 89 533 72 52 SZTUKA I TWÓRCZOŚĆ ORAZ ELEMENTY PEDAGOGIKI MIĘDZYKULTUROWEJ W PROCESIE KSZTAŁTOWANIA OSOBOWOŚCI
Bardziej szczegółowoPreambuła. Jesteśmy szkołą gwarantującą równość szans.
Preambuła Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi w Kluczborku jest miejscem gdzie stwarza się warunki do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dzieci i uczniów o specjalnych potrzebach
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W KANIOWIE Podstawa prawna: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE
PROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO DLA ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W STRZELINIE Podstawa prawna: 1.Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z póżn. zm.).
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ PRZY SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO - WYCHOWAWCZYM W LESZNIE Podstawy prawne systemu wychowania Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konwencja Praw Dziecka Deklaracja
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy Gimnazjum im. św. Franciszka z Asyżu w Teresinie
Koncepcja pracy Gimnazjum im. św. Franciszka z Asyżu w Teresinie,,( ) Wychowywać to nie znaczy kształcić tylko rozum, lecz kształtować harmonijnie całego człowieka, a więc także jego serce i charakter.
Bardziej szczegółowookreślone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013
Załącznik Nr 2.9 do Uchwały Nr 156/2012/2013 Senatu UKW z dnia 25 września 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KORNELA MAKUSZYŃSKIEGO W LEŚNIOWIE WIELKIM NA LATA
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KORNELA MAKUSZYŃSKIEGO W LEŚNIOWIE WIELKIM NA LATA 2013-2019 Program Wychowawczy szkoły został sporządzony w oparciu o treści misji szkoły oraz modelu absolwenta
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY SPECJALNEJ PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY SPECJALNEJ PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY PRZY SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO - WYCHOWAWCZYM W LESZNIE Podstawy prawne systemu wychowania Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konwencja
Bardziej szczegółowoDorota Dąbrowska WOM Gorzów Wlkp.
Dorota Dąbrowska WOM Gorzów Wlkp. Edukacja wielokulturowa zajmuje się przybliżaniem uczniom wielu innych kultur i służy przełamywaniu etnocentrycznego sposobu myślenia oraz stereotypów kulturowych. Edukacja
Bardziej szczegółowoROLA NAUCZYCIELA W KSZTAŁTOWANIU POSTAW UCZNIÓW. Kamila Ordowska
ROLA NAUCZYCIELA W KSZTAŁTOWANIU POSTAW UCZNIÓW Kamila Ordowska Dlaczego powinniśmy kształcić postawy społeczne i obywatelskie? Dynamicznie zmieniające się realia współczesnego świata rozwój cywilizacyjno
Bardziej szczegółowoSpołeczności młodzieżowe na Pograniczu. Red. T. Lewowicki. Cieszyn, Uniwersytet Śląski Filia.
Wykaz publikacji w serii Edukacja Międzykulturowa 1992 1. Dzieci z Zaolzia (z badań osobowości uczniów szkół podstawowych z polskim językiem nauczania). Red. T. Lewowicki. Cieszyn, Uniwersytet Śląski Filia.
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM
PROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM PRZY SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO - WYCHOWAWCZYM W LESZNIE Podstawy prawne systemu wychowania Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konwencja Praw Dziecka Deklaracja Praw Osób
Bardziej szczegółowoPATRIOTYZM WE WSPÓŁCZESNEJ SZKOLE
PATRIOTYZM WE WSPÓŁCZESNEJ SZKOLE Co to jest patriotyzm? Zgodnie z definicją podaną w słowniku Władysława Kopalińskiego patriotyzm oznacza: miłość ojczyzny, własnego narodu, połączoną z gotowością do ofiar
Bardziej szczegółowoWykaz publikacji w serii Edukacja Międzykulturowa
Wykaz publikacji w serii Edukacja Międzykulturowa W serii Edukacja Międzykulturowa przygotowywanej w kolejnych latach przez Społeczny Zespół Badań Kultury i Oświaty Pogranicza, Zakład Pedagogiki Ogólnej,
Bardziej szczegółowoKierunki polityki oświatowej państwa 2016/2017
Kierunki polityki oświatowej państwa 2016/2017 Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2016/2017 1. Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji czytelniczych
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej Integracyjnej Nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie
PROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej Integracyjnej Nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie MISJA SZKOŁY Misją naszej szkoły jest dobre przygotowanie młodego człowieka do życia w
Bardziej szczegółowoSEMINARIA STUDIA STACJONARNE II STOPNIA INSTYTUT PEDAGOGIKI. Zakład Wczesnej Edukacji. Katedra Podstaw Pedagogiki
SEMINARIA STUDIA STACJONARNE STOPNIA INSTYTUT PEDAGOGIKI lp. Nazwisko i imię promotora 1 Józefa Bałachowicz tytuł naukowy 2. Danuta Gielarowska Sznajder Prof. Katedra/Zakład Zakład Wczesnej Katedra Podstaw
Bardziej szczegółowoAbsolwent Szkoły Podstawowej w Pogorzałkach:
Dążymy do tego, aby nasi uczniowie byli dobrze przygotowani do nauki na wyższym etapie edukacyjnym; byli dobrze przygotowani do życia społecznego w rodzinie, środowisku lokalnym, ojczyźnie, zjednoczonej
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY. Szkoły Podstawowej nr 15. im. Tadeusza Kościuszki. w Kielcach. na lata
KONCEPCJA PRACY Szkoły Podstawowej nr 15 im. Tadeusza Kościuszki w Kielcach na lata 2018 2022 WSTĘP Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej nr 15 w Kielcach powstała w celu wyznaczania kierunków wprowadzanych
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY KATOLICKIEGO PRZEDSZKOLA IM. DZIECIĄTKA JEZUS W CIESZYNIE 2015/ /2017
PROGRAM WYCHOWAWCZY KATOLICKIEGO PRZEDSZKOLA IM. DZIECIĄTKA JEZUS W CIESZYNIE NA LATA: 2015/2016 2016/2017 2017/2018 Program opracowano w oparciu o: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 2. Konwencja
Bardziej szczegółowoMISJA "UCZYMY NIE DLA SZKOŁY, LECZ DLA ŻYCIA"
Gimnazjum im. Jana Pawła II w Iwierzycach 39-124 Iwierzyce 186 tel. 17 745 50 94 fax. 17 222 15 25 www.gimiwierzyce.pl adres e-mail: gimnazjum@iwierzyce.pl MISJA "UCZYMY NIE DLA SZKOŁY, LECZ DLA ŻYCIA"
Bardziej szczegółowoZADANIA EDUKACJI ELEMENTARNEJ
ZADANIA EDUKACJI ELEMENTARNEJ 1. Wspieranie dziecka w poznawaniu oraz wykorzystywaniu własnego potencjału rozwojowego i budowaniu pozytywnego obrazu własnego ja. 2. Tworzenie warunków umożliwiających dziecku
Bardziej szczegółowoMoja mała Ojczyzna Program ścieżki - edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie rawskim.
Moja mała Ojczyzna Program ścieżki - edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie rawskim. Program szkoły zakłada wychowanie i przygotowanie człowieka do rozumienia otaczającego go świata. Człowiek
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO WYCHOWAWCZEGO W SULEJOWIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO WYCHOWAWCZEGO W SULEJOWIE Wstęp Główne cele programu zgodne są z podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół (Rozp. MEN.,Dz.U. z dn. 15.01.2009) 1.
Bardziej szczegółowoPartnerem Samorządu Olsztyna w realizacji programu będzie Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Borussia. Działa ono na rzecz budowania i pogłębiania
ZAŁOŻENIA Głównym założeniem projektu jest wypracowanie i wprowadzenie systemowych rozwiązań, wprowadzających do pracy olsztyńskich przedszkoli zagadnienia z zakresu edukacji międzykulturowej oraz metody
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Lp. K_W01 K_W02 Nazwa Wydziału: Wydział Filozoficzny Nazwa kierunku
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Stosunki Międzynarodowe. Poziom studiów: studia drugiego stopnia. Profil: ogólnoakademicki
Instytut Politologii Wydział Nauk Społecznych Uniwersytet Opolski Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku studiów: Stosunki Międzynarodowe Poziom studiów: studia drugiego stopnia Profil: ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowoI etap edukacyjny: klasy I III Edukacja wczesnoszkolna
Załącznik nr 1 I etap edukacyjny: klasy I III Edukacja wczesnoszkolna Edukacja wczesnoszkolna obejmuje pierwsze trzy lata nauki dziecka w szkole i ma za zadanie stopniowo przygotować dziecko do uczestnictwa
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty. bezpieczeństwa społecznego. Wykład wprowadzający. Bezpieczeństwo społeczne - tematyka wykładów. Przedmiotowe efekty kształcenia
Wybrane aspekty bezpieczeństwa społecznego Wykład wprowadzający Bezpieczeństwo społeczne - tematyka wykładów 1. Pojęcie Istota Relacje między bezpieczeństwem społecznym a bezpieczeństwem narodowych i polityką
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 6 W KIELCACH
KONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 6 W KIELCACH na lata 2015 2017 WSTĘP powstała w celu wyznaczania kierunków wprowadzanych zmian w organizacji działalności placówki oraz kontynuowania
Bardziej szczegółowoKARTA PROJEKTU. Odpowiedzialni, Aktywni, Pewni Siebie i Efektywni Tytuł projektu Poprzez Dialog Wielokulturowy Okres realizacji 01.08.2011 31.07.
KARTA PROJEKTU Informacje o projekcie Odpowiedzialni, Aktywni, Pewni Siebie i Efektywni Tytuł projektu Poprzez Dialog Wielokulturowy Okres realizacji 01.08.2011 31.07.2013 Informacje o projektodawcy Nazwa
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY SAMORZĄDOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA. w JEŻOWEM
Załącznik Nr 1 do Statutu Szkoły PROGRAM WYCHOWAWCZY SAMORZĄDOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA w JEŻOWEM PODSTAWA PRAWNA Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konwencja
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z wiedzy o społeczeństwie dla klasy I
Wymagania edukacyjne niezbędne dla uzyskania poszczególnych śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z wiedzy o społeczeństwie dla klasy I Temat lekcji Zagadnienia 1. Ja, czyli kto? - tożsamość - tożsamość osobista
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ AGROTECHNICZNYCH I OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. ST. STASZICA W SWAROŻYNIE
PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ AGROTECHNICZNYCH I OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH IM. ST. STASZICA W SWAROŻYNIE WSTĘP Założeniem programu wychowawczego naszej szkoły jest rozwój osobowości ucznia. Osobowości pojmowanej
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 Po ukończeniu studiów absolwent:
Bardziej szczegółowoModułowe efekty kształcenia. BUDDYZM JAKO RELIGIA ŚWIATOWA 15 WY + 15 KW 3 ECTS Egzamin
Nazwa kierunku studiów: Filozofia Specjalność: Kultury azjatyckie Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia Profil kształcenia: ogólno akademicki Modułowe efekty kształcenia W wykazie uwzględniono
Bardziej szczegółowoSYLWETKA ABSOLWENTA ZESPOŁU SZKÓŁ NR 20 W BYDGOSZCZY. Sylwetka ucznia kończącego III klasę Szkoły Podstawowej nr 27 w Zespole Szkół nr 20 w Bydgoszczy
ZAŁĄCZNIK NR 38 SYLWETKA ABSOLWENTA ZESPOŁU SZKÓŁ NR 20 W BYDGOSZCZY Sylwetka ucznia kończącego III klasę Szkoły Podstawowej nr 27 Absolwent I etapu edukacyjnego: zna swoje najbliższe środowisko - dom,
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe [Wybrane fragmenty]
USTAWA z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe [Wybrane fragmenty] Oświata w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi wspólne dobro całego społeczeństwa; kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoRoczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla I klasy gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro część 1 - wymagania na poszczególne oceny
Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla I klasy gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro część 1 - wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji Zagadnienia Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca
Bardziej szczegółowoPortrety ojczyzny. Portrety ojczyzny. Wstęp. Ojczyzny, ale największą sztuką jest dobrze żyć dla niej to słowa kardynała Stefana
Portrety ojczyzny Portrety ojczyzny Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0. Wstęp Ojczyzna kraj narodzin, ziemia ojców, macierz, to między innymi miłość, gotowość do poświęceń,
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA HISTORIA
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA HISTORIA 1 Kryteria oceniania osiągnięć uczniów Poziom wymagań koniecznych: umiejętność umieszczania wydarzeń w czasie, szeregowanie ich w związkach poprzedzania, współistnienia
Bardziej szczegółowoCo nas łączy, co nas dzieli? - mniejszości narodowe i etniczne w Polsce Scenariusz zajęć dla szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Małgorzata Rusiłowicz Co nas łączy, co nas dzieli? - mniejszości narodowe i etniczne w Polsce Scenariusz zajęć dla szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Czas trwania: 2 godziny lekcyjne (90 minut) Cele
Bardziej szczegółowoOpinia dotycząca senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o języku polskim oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 968)
Opinia dotycząca senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o języku polskim oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 968) Minister Edukacji Narodowej ceni każdą inicjatywę, dzięki której uczniowie
Bardziej szczegółowoMATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA kierunek: politologia NAZWA PRZEDMIOTU SYMBOL KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA kierunek: politologia NAZWA PRZEDMIOTU SYMBOL KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA Technologia informacyjna Język obcy I Język obcy II Język obcy III Język obcy
Bardziej szczegółowoWychowanie patriotyczne. Plan pracy
Katowice 10.09 2016r. Wychowanie patriotyczne Plan pracy Założeniem programu jest przygotowanie ucznia szkoły podstawowej do obywatelskiej i patriotycznej aktywności w społeczeństwie obywatelskim i wyposażenie
Bardziej szczegółowoI. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:
Załącznik nr 2 do uchwały nr 182/09/2013 Senatu UR z 26 września 2013 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOLOGIA POLSKA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta studia
Bardziej szczegółowoMISJA I WIZJA. Gimnazjum im. Rady Europy w Kostrzynie
MISJA I WIZJA Załącznik nr 02 do Statutu Gimnazjum im. Rady Europy w Kostrzynie Gimnazjum im. Rady Europy w Kostrzynie Kostrzyn 2012 r. 1 S t r o n a MISJA SZKOŁY J WYCHOWUJEMY POLAKA I EUROPEJCZYKA esteśmy
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY. Gimnazjum im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Opatowie
PROGRAM WYCHOWAWCZY Gimnazjum im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Opatowie Ideał pedagogiczny CZŁOWIEK Z POCZUCIEM SILNEJ TOŻSAMOŚCI Celem wychowania naszego gimnazjum jest wspomaganie uczniów w urzeczywistnianiu,
Bardziej szczegółowoWydział prowadzący kierunek studiów:
Wydział prowadzący kierunek studiów: Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia: Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych Wydział Prawa
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY PUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA IM. JANUSZA KORCZAKA W TUMLINIE. na rok szkolny: 2015/2016. Program opracowały:
PROGRAM WYCHOWAWCZY PUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA IM. JANUSZA KORCZAKA W TUMLINIE na rok szkolny: 2015/2016 Program opracowały: mgr Marta Wychowaniec mgr Agnieszka Kaszuba mgr Małgorzata Bekier-Bochenek Podstawa
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 6 W KIELCACH
KONCEPCJA PRACY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH NR 6 W KIELCACH na lata 2015 2017 WSTĘP Koncepcja pracy Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 6 w Kielcach powstała w celu wyznaczania kierunków wprowadzanych
Bardziej szczegółowoStudia niestacjonarne: Europeistyka Rok akademicki 2007 / 2008. Przedmiot: Socjologia Wykładowca: dr Adam DrąŜek. Wykład obligatoryjny
Studia niestacjonarne: Europeistyka Przedmiot: Socjologia 1. Poznanie socjologii w czasie jako dyscypliny naukowej. 2. Przedmiot nauczania socjologii i korelacje z innymi naukami. 3. NajwaŜniejsi przedstawiciele
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNOŚCI NARODOWO - PAŃSTWOWEJ
POCZUCIE TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNOŚCI NARODOWO - PAŃSTWOWEJ Wstęp Żyjemy w świecie wielkich procesów integracji i globalizacji. Z samej swojej istoty są to procesy pozytywne pozwalające wspólnie
Bardziej szczegółowoTolerancja (łac. tolerantia - "cierpliwa wytrwałość ) termin stosowany w socjologii, badaniach nad kulturą i religią. W sensie najbardziej ogólnym
TOLERANCJA Tolerancja (łac. tolerantia - "cierpliwa wytrwałość ) termin stosowany w socjologii, badaniach nad kulturą i religią. W sensie najbardziej ogólnym oznacza on postawę wykluczającą dyskryminację
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy Bursy Szkolnej Nr 3. w Radomiu
Koncepcja pracy Bursy Szkolnej Nr 3 w Radomiu Bursa Szkolna Nr 3 w Radomiu jest placówką zapewniającą opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania. W związku
Bardziej szczegółowoPojęcie myśli politycznej
Myśl polityczna Pojęcie myśli politycznej Myśl polityczna obejmuje całość zagadnień odnoszących się bezpośrednio do działalności politycznej stanowi zbiór wyobrażeń dotyczących organizacji państwa oraz
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 20 W KATOWICACH NA ROK SZKOLNY 2015/2016
KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 20 W KATOWICACH NA ROK SZKOLNY 2015/2016 WIZJA I MISJA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 20 W KATOWICACH WIZJA I MISJA SZKOŁY Tworzymy szkołę, która: Troszczy się o wszechstronny
Bardziej szczegółowoTOMASZ SOSNOWSKI Uniwersytet w Białymstoku Wydział Pedagogiki i Psychologii Zakład Pedagogiki Społecznej
RELACJE POMIĘDZY POKOLENIAMI W RODZINIE, ICH PRZEMIANY W DOBIE GLOBALIZACJI I PONOWOCZESNOŚCI TOMASZ SOSNOWSKI Uniwersytet w Białymstoku Wydział Pedagogiki i Psychologii Zakład Pedagogiki Społecznej W
Bardziej szczegółowoDEKLARACJA PRAW OSÓB NALEŻĄCYCH DO MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH LUB ETNICZNYCH, RELIGIJNYCH I JĘZYKOWYCH
DEKLARACJA PRAW OSÓB NALEŻĄCYCH DO MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH LUB ETNICZNYCH, RELIGIJNYCH I JĘZYKOWYCH rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 47/135 przyjęta i proklamowana w dniu 10 grudnia 1992 roku Zgromadzenie
Bardziej szczegółowoZNACZENIE BIOGRAFII EDUKACYJNEJ
ZNACZENIE BIOGRAFII EDUKACYJNEJ W EDUKACJI DOROSŁYCH GDYNIA. 10.06.2014 uwarunkowania rynkowe uwarunkowania behawioralne uwarunkowania społeczne CZŁOWIEK jego historia życia i historia uczenia się uwarunkowania
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG
Załącznik nr 2 do Olimpiady Wiedzy o Unii Europejskiej pn. "GWIEZDNY KRĄG" Zagadnienia VII Olimpiada GWIEZDNY KRĄG I. Zawody I stopnia 1. Społeczeństwo. Definicja społeczeństwa. Pojęcie zbiorowości społecznej.
Bardziej szczegółowoŚwietlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik
Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży Ewa Janik ZDROWIE PSYCHICZNE Zdrowie psychiczne jest różnie definiowane przez poszczególne dziedziny nauki:
Bardziej szczegółowoGimnazjum Nr 9 im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
NON SCHOLAE SED VITAE DISCIMUS GIMNAZJUM NR 9 W TORUNIU Gimnazjum Nr 9 im. Mikołaja Kopernika w Toruniu MISJA Non scholae sed vitae discimus Nie dla szkoły lecz dla życia uczymy się Seneka Młodszy WIZJA
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Załącznik nr 74 do uchwały nr Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 29 maja 2012 r. Efekty kształcenia dla: nazwa kierunku poziom kształcenia profil kształcenia
Bardziej szczegółowo,,Edukacja patriotyczna
Program autorski,,edukacja patriotyczna realizowany w Publicznej Szkole Podstawowe w Fałkowie im. Stefana Żeromskiego Program opracowały: Jolanta Grzegorczyk Beata Gonerka I. Wstęp. Zgodnie z zapisem znajdującym
Bardziej szczegółowo2. Budowanie świadomości i przynależności narodowej
2. Budowanie świadomości i przynależności narodowej Przepisy prawne 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta
Bardziej szczegółowoZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU
ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU JAN PAWEŁ II ORĘDOWNIK RODZINY NASZA SPOŁECZNOŚĆ SZKOLNA ŁĄCZY SIĘ Z TYMI SŁOWAMI PAMIĘTAMY 27 kwietnia 2015 roku odbył się w naszej
Bardziej szczegółowoProgram wychowawczy Szkoły Podstawowej nr 2 w Gliwicach.
Program wychowawczy Szkoły Podstawowej nr 2 w Gliwicach. Przyjęty uchwałą Rady Pedagogicznej z dnia 07.09.2016. NACZELNY CEL WYCHOWANIA Wszechstronny rozwój młodego człowieka zmierzający do ukształtowania,
Bardziej szczegółowoProgram Wychowawczy Społecznego Gimnazjum Stowarzyszenia Muzyków Polskich PRO ARTE w Łodzi
Program Wychowawczy Społecznego Gimnazjum Stowarzyszenia Muzyków Polskich PRO ARTE w Łodzi Nadrzędnym celem wychowawczym Społecznego Gimnazjum Stowarzyszenia Muzyków Polskich PRO ARTE jest wspomaganie
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY XV Liceum Ogólnokształcącego im. Zjednoczonej Europy w Gdańsku
PROGRAM WYCHOWAWCZY XV Liceum Ogólnokształcącego im. Zjednoczonej Europy w Gdańsku Misja szkoły XV Liceum Ogólnokształcące im. Zjednoczonej Europy w Gdańsku jest szkołą, które swoje działania opiera na
Bardziej szczegółowoKodeks Równego Traktowania w Publicznej Szkole Podstawowej Nr 3 im. H. Łaskiego w Staszowie
Kodeks Równego Traktowania w Publicznej Szkole Podstawowej Nr 3 im. H. Łaskiego w Staszowie I. Wstęp: Każdy człowiek ma prawo do korzystania z uprawnień i wolności, bez względu na jakiekolwiek różnice
Bardziej szczegółowoKONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (wyciąg)
KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (wyciąg) W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie,
Bardziej szczegółowoOPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH
BS/60/2005 OPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2005 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH
Bardziej szczegółowoPROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
Bardziej szczegółowoL. Dakowicz Obywatelskość jako wartość ceniona przez studentów kierunków nauczycielskich. Lidia Dakowicz
L. Dakowicz Obywatelskość jako wartość ceniona przez studentów kierunków nauczycielskich Lidia Dakowicz Obywatelskość jako wartość ceniona przez studentów kierunków nauczycielskich Uniwersytetu w Białymstoku
Bardziej szczegółowoZADANIE 3. Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo. Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie.
ZADANIE 3 Dział III. Małe ojczyzny i wspólne państwo Prawidłowe odpowiedzi zaznaczono w tekście przez podkreślenie. 1. Samorząd gminny przywrócono w Polsce w roku: a) 1989 b) 1990 c) 1998 d) 1999. 2. W
Bardziej szczegółowoCZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE. Beata Pituła
CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE Beata Pituła Kłopoty z kulturą Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura Johann Gottfried Herder, Myśli o filozofii dziejów, przeł. J. Gałecki, Warszawa 1952,
Bardziej szczegółowoHISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje
Bardziej szczegółowoKOMPETENCJE KLUCZOWE
KOMPETENCJE KLUCZOWE Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie wskazało kompetencje kluczowe jako te, których
Bardziej szczegółowoPOLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
Bardziej szczegółowoINTERDYSCYPLINARNE STUDIA NAD DZIECIŃSTWEM I PRAWAMI DZIECKA II STOPIEŃ, DYSCYPLINA WIODĄCA PEDAGOGIKA
Załącznik nr 2 do Uchwały nr 119/2018 Senatu Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej z dnia 19 grudnia 2018 r. INTERDYSCYPLINARNE STUDIA NAD DZIECIŃSTWEM I PRAWAMI DZIECKA II STOPIEŃ,
Bardziej szczegółowoProgram Wychowawczy Podkowiańskiego Liceum Ogólnokształcącego nr 60
Program Wychowawczy Podkowiańskiego Liceum Ogólnokształcącego nr 60 Motto: Takie będą Rzeczypospolite jakie ich młodzieży chowanie. Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego Stanisława Staszica Pogram wychowawczy
Bardziej szczegółowoZaproszenie na konferencję naukową. Miejsce religii w sferze publicznej w Europie Środkowo-Wschodniej
Zaproszenie na konferencję naukową Miejsce religii w sferze publicznej w Europie Środkowo-Wschodniej 22-23 I 2016 Instytut Europeistyki Uniwersytet Jagielloński Pytanie o miejsce religii sferze publicznej
Bardziej szczegółowoWPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW
ĆWICZENIA IV WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW POJĘCIE RELIGII I KULTURY RELIGIA to zespół wierzeń dotyczących ludzkości i człowieka, związanych z nim zagadnień oraz form organizacji
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU S2A. Wielokulturowość USA. Kod Punktacja ECTS* 1. Koordynator dr Kinga Orzeł - Dereń Zespół dydaktyczny
KARTA KURSU S2A Nazwa Wielokulturowość USA Nazwa w j. ang. Multiculturalism of USA Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator dr Kinga Orzeł - Dereń Zespół dydaktyczny Opis kursu (cele kształcenia) Celem zajęć
Bardziej szczegółowoTematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy.
Tematy i zagadnienia programu nauczania wiedzy o społeczeństwie w klasie IV TE1, IV TE2, IV TK1, IV TK2, IV TR, IV TI zakres podstawowy. Moduł dział - temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1. -
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do socjologii. Barbara Szacka. Spis treści
Wprowadzenie do socjologii Barbara Szacka Spis treści CZĘŚĆ PIERWSZA. PROLEGOMENA Rozdział I. CHARAKTER SOCJOLOGII I HISTORYCZNE WARUNKI JEJ POWSTANIA 1. Przedsocjologiczna wiedza o społeczeństwie Przedsocjologiczna
Bardziej szczegółowoposiada podstawową wiedzę o instytucjonalnych uwarunkowaniach polityki społecznej.
Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie
Bardziej szczegółowoTransmisja międzypokoleniowa postaw wobec prokreacji. prof. nadzw. dr hab. Dorota Kornas-Biela Katedra Psychopedagogiki, KUL
1 Transmisja międzypokoleniowa postaw wobec prokreacji prof. nadzw. dr hab. Dorota Kornas-Biela Katedra Psychopedagogiki, KUL 2 Jak rozumieć temat prezentacji? Transmisja międzypokoleniowa = przekaz międzygeneracyjny,
Bardziej szczegółowoModele realizacji zajęć lekcyjnych z zakresu edukacji międzykulturowej - dobre praktyki
Modele realizacji zajęć lekcyjnych z zakresu edukacji międzykulturowej - dobre praktyki dr Adam Bulandra, radca prawny, INTERKULTURALNI PL dr Jakub Kościółek, Instytut Studiów Międzykulturowych UJ Zarządzamy
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO Nr 1 Pod Topolą w Szczytnie. Kochać dziecko, to służyć mu, jak daleko jest to tylko możliwe. M.
KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NIEPUBLICZNEGO Nr 1 Pod Topolą w Szczytnie Kochać dziecko, to służyć mu, jak daleko jest to tylko możliwe. M. Montessori MISJA PRZEDSZKOLA Nasze przedszkole jest drogowskazem
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku studiów
Wydział prowadzący kierunek studiów: Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia: Wydział Prawa i Administracji Europeistyka Studia drugiego
Bardziej szczegółowoPolskie katechizmy różnych czasów
Polskie katechizmy różnych czasów Polskie katechizmy różnych czasów Wstęp Katechizm to słowo wieloznaczne, oto najważniejsze znaczenia: 1. wykład podstawowych zasad religii chrześcijańskiej, mający formę
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Kultura i społeczeństwo wieków średnich 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim Anthropology of the middle
Bardziej szczegółowoProgram Wychowawczy Zespołu Szkół im. Janusza Korczaka w Łubiance na lata 2012-2015
Program Wychowawczy Zespołu Szkół im. Janusza Korczaka w Łubiance na lata 2012-2015 Dziecko chce być dobre. Jeśli nie umie- naucz. Jeśli nie wie- wytłumacz. Jeśli nie może- pomóż Przyjęty do realizacji
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM NR 2 w WARSZAWIE im. Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari
PROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM NR 2 w WARSZAWIE im. Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari Wizja: Nasza szkoła wychowuje Polaka świadomego obywatela Europy XXI w. Misja: Nasza szkoła wychowuje człowieka
Bardziej szczegółowoWokół pojęcia rodziny
Wokół pojęcia rodziny Marta Pietrycha (studentka WZPiNoS KUL Stalowa Wola) Słowa kluczowe: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, socjologia, psychologia, pedagogika, instytucja, mikrogrupa, grupa społeczna,
Bardziej szczegółowo