Podręcznik dobrych praktyk regionalnych e-kształcenie
|
|
- Stanisław Drozd
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 The Innovative Actions Network for the Information Society Podręcznik dobrych praktyk regionalnych Europejskie Regionalne Stowarzyszenie Społeczeństwa Informacyjnego Projekt IANIS był współfinansowany ze środków Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej Opracowanie wersji polskiej: Stowarzyszenie Miasta w Internecie
2
3 Wydanie polskie Opracowanie polskie podręcznika zrealizowano w ramach projektu SIRMA Sieć dla Innowacyjnego e-rozwoju Mazowsza Projekt SIRMA jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu państwa Tarnów, wrzesień 2007
4 Przewodnik został opracowany przez: - Europejskie Regionalne Stowarzyszenie Społeczeństwa Informacyjnego w ramach projektów IANIS - Sieć Akcji Innowacyjnych na rzecz Społeczeństwa Informacyjnego finansowanych ze środków Dyrekcji Generalnej Polityka Regionalna Komisji Europejskiej. Opracowanie wersji polskiej: Stowarzyszenie Miasta w Internecie, Tarnów, ul. Krakowska 11a Tel , fax biuro@mwi.pl Tłumaczenie: ISC s.c. Redakcja techniczna: Agnieszka Stępniewska Projekt graficzny/skład i łamanie: Studio Pirus MTL Uwaga: Pomimo starań włożonych w przygotowanie niniejszego podręcznika ERIS@ nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne nieścisłości lub straty wynikające z zastosowania zawartych w nim zaleceń. W zdecydowanej większości kwestii Czytelnik musi uwzględniać lokalny kontekst, w którym będą wdrażane zalecenia lub rady i pamiętać, że czyni to na własną odpowiedzialność.
5 Spis treści Słowo wstępne...5 Przedmowa...6 Wstęp jako narzędzie zapewniające wszystkim możliwość nauki... 9 Studia przypadków Program edukacji w zakresie wykorzystywania technologii informacyjno -komunikacyjnych Piemont Włochy OPPINET Społeczeństwo Informacyjne Kouvola Finlandia w szkołach i na uniwersytetach: modele, systemy i usługi Studia przypadków Interaktywna biblioteka Brema Niemcy Procesy projektowania środowisk nauki opartej na grach ukierunkowane na człowieka Finlandia Zachodnia Finlandia IT for US: Information Technology for Understanding Science Małopolska Polska BIGnet: Sieć edukacyjna Finlandii Wschodniej Północna Karelia Finlandia Kursnavet: The Course Hub Vasternorrland Szwecja i MŚP: szanse i wyzwania Studia przypadków The South West Wales e-training Network Walia Wielka Brytania DigOma: A Content Factory Kouvola Finlandia i bezrobocie: spełnianie wymogów współczesnego rynku pracy Studia przypadków Centrum Kształcenia Sölvesborg Blekinge Szwecja MONEY Kouvola Finlandia dla specjalistów Studia przypadków EDU-Health Abruzzo Włochy Akademia Kształcenia Komplementarnego dla Specjalistów Sieciowych Vysocina Czechy Wnioski...47 Zalecenia...49 Podręcznik dobrych praktyk regionalnych 3
6 4 Podręcznik dobrych praktyk regionalnych
7 Słowo wstępne Niniejszy Podręcznik dobrych praktyk regionalnych jest jednym z sześciu podręczników opracowanych w ramach programu IANIS + ( ) współfinansowanego przez Komisję Europejską, Dyrekcję Generalną ds. Polityki Regionalnej. IANIS + to program budowy sieci społeczeństwa informacyjnego w ramach Działań innowacyjnych funduszy strukturalnych i stanowi on kontynuację wcześniejszego programu IANIS ( ). W ramach IANIS powstało dziesięć podręczników dobrych praktyk, które zostały na ogół dobrze przyjęte i nadal są dostępne w formacie PDF w Centrum Kompetencji w eregion Hub ( Podczas przygotowań i negocjacji programu pracy IANIS +, planowanie szeregu kolejnych podręczników regionalnych dobrych praktyk było zatem uzasadnione. Podręcznik dobrych praktyk regionalnych Metody pracy IANIS + różniły się od metod IANIS głównie pod dwoma względami. Po pierwsze, na życzenie Komisji, IANIS + zawsze koncentrował się na projektach społeczeństwa informacyjnego (a nie na programach czy strategiach regionalnych), przez co perspektywa wspomnianych sześciu podręczników jest węższa w porównaniu z podręcznikami opracowanymi przez IANIS. Po drugie, ważnym nowym elementem programu pracy IANIS + (w porównaniu z poprzednim programem) było stworzenie i funkcjonowanie sześciu tematycznych grup roboczych. Ich zadaniem było zgromadzenie i wymiana doświadczeń projektów regionalnych w konkretnym obszarze oraz opracowanie kolejnych podręczników. Każdą grupę prowadzili i motywowali przewodniczący, którym winni jesteśmy tym osobom wdzięczność i uznanie za ich ciężką pracę i wytrwałość. Każda grupa robocza przeprowadziła co najmniej cztery spotkania, choć większość prac odbywała się w trybie wirtualnym. Bez wysiłków i wkładu głównych członków każdej z grup podręczniki te nie powstałyby. Pragniemy wyrazić wdzięczność tym wszystkim, którzy wnieśli swój wkład w ich powstanie, a szczególnie autorom studiów przypadku, współautorom i/lub redaktorom podręczników. Podręczniki w pierwszej wersji zostały opublikowane on-line na początku tego roku, zaprezentowane i przedyskutowane na Dorocznej Konferencji IANIS + (Bilbao, Hiszpania, czerwca 2007), a następnie zmodyfikowane i uaktualnione w ten sposób powstała niniejsza ostateczna wersja. Mamy nadzieję, że podręczniki naświetlą zagadnienie rozwoju regionalnego społeczeństwa informacyjnego i że poruszone w nich kwestie, zaproponowane rozwiązania i przedstawione wnioski okażą się użyteczne dla innych w obliczu różnych sytuacji, co pozwoli uniknąć ponownego wynajdywania koła! Jak zwykle zalecamy ostrożność we wdrażaniu pomysłów zaczerpniętych z doświadczeń pojedynczego projektu w danym regionie. Podręczniki te proponują, sugerują, rekomendują i przedstawiają przykłady rozwiązań i wnioski ale są to wyłącznie propozycje i rekomendacje. Czytelnik powinien wybrać odpowiednie treści i dostosować je do własnej sytuacji. Równie ważna jest różnorodność metod reprezentowanych przez projekty i doświadczenia, na których bazują te podręczniki. Gareth Hughes Dyrektor projektu, IANIS + ghughes@irisi.u-net.com 5
8 Przedmowa W marcu 2000 r. Rada Europejska na szczycie w Lizbonie przyjęła strategię mającą na celu uczynienie z Europy do roku 2010 najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarki, oferującej więcej lepszych miejsc pracy oraz zapewniającej większą spójność społeczną, czyli tzw. Strategię Lizbońską. Większość europejskich polityk i programów działa już zgodnie z wytycznymi tej strategii, m.in. inwestując więcej w badania i rozwój w celu promocji i wspierania innowacyjności. Na szczycie w Lizbonie Rada Europejska podkreśliła kluczową dla rozwoju gospodarczego rolę wiedzy w procesie kształcenia i badaniach oraz zaleciła Radzie ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury podjęcie dyskusji nad przyszłymi celami systemów kształcenia, skupiającymi się na wspólnych problemach i priorytetach, uwzględniając jednocześnie różnorodność narodową. Zgodnie z mandatem nadanym podczas spotkania w Lizbonie, Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury zaprezentowała na spotkaniu Rady w Sztokholmie w marcu 2001 r. raport przyjmujący trzy główne cele strategiczne: poprawa jakości i efektywności systemów kształcenia i szkoleń w Unii Europejskiej; ułatwianie dostępu do kształcenia i szkoleń dla wszystkich. Aby nadrobić zaległości i osiągnąć postawione cele, Europa musi zwiększyć nakłady na inwestycje w dziedzinie badań i rozwoju, promować i wspierać innowacyjność, a także w pełni czerpać korzyści płynące z rozkwitu społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy. W ostatnich latach Komisja Europejska zachęca regiony i państwa członkowskie do priorytetowego traktowania rozwoju społeczeństwa informacyjnego w programowaniu funduszy strukturalnych. Regiony grają kluczową rolę w rozwoju procesów, które prowadzą do stworzenia efektywnego społeczeństwa opartego na wiedzy. W większości krajów członkowskich, władze regionalne i/lub lokalne mają szczególne obowiązki w zakresie szkolnictwa podstawowego i średniego, jak również rozwoju gospodarczego. Jeśli potwierdzi się przypuszczenie, że głównym źródłem wiedzy są regiony, wzmocnienie spójności i integracji w Europie będzie wymagało przepływu wiedzy i kompetencji pomiędzy regionami. Dlatego właśnie Komisja Europejska pobudza konkurencyjność regionów i wspiera partnerstwa pomiędzy organami rozwoju regionalnego, władzami lokalnymi, uniwersytetami, centrami badawczymi, MŚP i innymi uczestnikami rynku. Innowacja nie jest już możliwa bez użycia technologii informacyjno-komunikacyjnych (ang. Information and Communications Technologies, ICT): regiony muszą rozwijać infrastrukturę ICT oraz aplikacje i usługi, aby skutecznie budować społeczeństwo oparte na wiedzy. W tej sytuacji (e-learning) odgrywa kluczową rolę. Jako że wzrasta znaczenie technologii w naszym życiu, staje się podstawowym instrumentem upowszechniania wiedzy na wielu polach, takich jak szkolnictwo niższego szczebla oraz wyższe, przedsiębiorstwa, ośrodki badawcze, a także administracja publiczna. jest zatem elementem wspólnym e-biznesu, e-administracji, e-zdrowia, e-integracji, itd. W 2003 roku Komisja Europejska przyjęła wieloletni program dotyczący e-kształcenia (na lata ), którego celem jest wsparcie i rozwój efektywnego użycia technologii informacyjno-komunikacyjnych w europejskich systemach kształcenia i szkoleń jako przyczyniających się do wzrostu jakości kształcenia oraz będących zasadniczym elementem ich dostosowania do potrzeb społeczeństwa opartego na wiedzy w kontekście uczenia się przez całe życie. Jako część programu IANIS + utworzono grupę roboczą ds. e-kształcenia. Jej nadrzędnym celem było zebranie studiów przypadków, opisów dobrych praktyk, a także rozwój konkurencyjności i innowacyjności uczestniczących regionów. 6
9 Niniejszy podręcznik jest rezultatem realizacji powyższego celu, na którą złożyły się: spotkania międzynarodowe, prezentacje, krytyczne debaty, dyskusje na forum oraz wybór studiów przypadków dokonany przez grupę roboczą. Grupa ta liczyła 28 ekspertów z 22 regionów europejskich. Jej koordynacją zajmował się przewodniczący, a całokształt prac grupy wspomagany był przez sekretariat. Członkowie grupy roboczej ds. e-kształcenia programu IANIS + : Imię i nazwisko eksperta Nello Ventresca Laurent Pierre Gilliard Eva-Lisa Ahnström Andreas Breiter Guy Desagulier Anna Sahanen Michela Michilli Guy Casteignau Barbara Kędzierska Bruno Vanhille Jana Minkkinen Raija Vurorenmaa Eleonora Panto Thomas Kornmilch-Bienengräbber Marko Hren Vaclav Jachim Tony Toole Helen Raimond Renaud Delhaye Päivi Fadjukoff Region Abruzzo Akwitania Blekinge Brema Bretania Kouvola Lazio Limousin Małopolska Nord Pas-de Calais Północna Karelia Północna Karelia Piemont Saksonia Słowenia Vysocina Walia Walonia Walonia Finlandia Zachodnia Podręcznik dobrych praktyk regionalnych Jak wspomniano wcześniej, znaczenie transferu wiedzy i idea uczenia się przez całe życie wraz z rozpowszechnionym stosowaniem technologii w codziennym życiu czyni z e-kształcenia istotny instrument upowszechniania wiedzy nie tylko w szkołach, ale także w przedsiębiorstwach, na uniwersytetach i w wielu innych środowiskach nauczania. Niniejszy podręcznik składa się z pięciu części koncentrujących się na pięciu głównych środowiskach stosujących : dla wszystkich obywateli, dla szkół i uniwersytetów, dla MŚP, dla bezrobotnych oraz dla specjalistów. Każdy rozdział zawiera streszczenie problematyki oraz studia przypadków zaczerpniętych z doświadczeń regionalnych grup roboczych. Celem niniejszego podręcznika jest prezentacja doświadczeń grup i przykładów dobrych praktyk w zakresie e-kształcenia innym regionom europejskim. Podręcznik ma na celu pomoc decydentom w ich decyzjach na temat przyszłego planowania rozwoju e-kształcenia, promować europejską współpracę międzyregionalną w obszarze rozwoju e-ksztacenia oraz przyczynić się do realizacji celu stworzenia dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy Eleonora Panto Piemont Przewodnicząca grupy roboczej ds. e-kształcenia Tony Toole Walia Redaktor niniejszego Podręcznika dobrych praktyk regionalnych 7
10 Wstęp Niniejszy Podręcznik dobrych praktyk regionalnych. opiera się na 13 studiach przypadku zaczerpniętych z procesu rozwoju e-kształcenia oraz doświadczeń regionów europejskich reprezentowanych w grupie roboczej IANIS + ds. e-kształcenia. Studia przypadków podkreślają wachlarz zastosowań e-kształcenia wykorzystywanych przez regiony i uwydatniają fakt, iż istnieje szeroka aprobata potencjalnych korzyści płynących z e-kształcenia. Uzgodniono m.in., iż: z stanie się głównym komponentem dostarczania wiedzy począwszy od szkół, poprzez edukację akademicką do kształcenia ustawicznego z wzbogaci edukację konwencjonalną poprzez udostępniane globalnych zasobów na płaszczyźnie lokalnej i umożliwi naukę poprzez odkrywanie i działanie (discovery and activity based learning), z możliwością wpływu uczącego się na proces uczenia oraz jego wyboru z kształcenie komplementarne, czyli optymalne połączenie najlepszych elementów tradycyjnej nauki w kontakcie bezpośrednim uczeń-nauczyciel z kształceniem on-line preferowana metoda większości praktyków z elastyczność i dostępność kształcenia on-line jest odpowiedzią na problemy, które małe i średnie przedsiębiorstwa napotykają w procesie utrzymywania i rozwijania umiejętności pracowników z elastyczność i dostępność kształcenia on-line jest odpowiedzią na problemy regionów europejskich z rozproszeniem ludności wiejskiej i niskim wskaźnikiem wykształcenia z współpraca na poziomie regionalnym między głównymi interesariuszami w społecznościach miejskich, edukacyjnych i biznesowych dowiodła, że na jej podstawie możliwe jest dostarczanie skutecznych i zrównoważonych rozwiązań w dziedzinie e-kształcenia. Dobra praktyka w tak szybko rozwijającej się metodyce wskazuje najlepsze rozwiązania jedynie na chwilę obecną. Studia przypadków stanowią tylko niewielką część ogółu pracy wykonywanej w regionach europejskich, a ich wartość polega na zilustrowaniu rosnących korzyści, jakie oferuje, wraz z prognozowaniem przyszłych możliwości, które będą wpływały na postanowienia decydentów regionalnych i krajowych. Prezentacja każdego z przypadków ma na celu zaakcentowanie wypływających z nich wniosków, w szczególności innowacyjnego charakteru pracy i kluczowych rezultatów, z których skorzystają zainteresowane strony podejmując podobne inicjatywy. Odniesienia do dokumentacji projektu i innych zasobów internetowych umożliwią zapoznanie się ze szczegółami. Autorzy pragną podziękować kolegom z grupy roboczej za ich wkład w dyskusję, opracowanie studiów przypadków i niniejszego dokumentu. W równym stopniu chcielibyśmy podziękować personelowi administracyjnemu ERIS@, działającemu jako sekretariat IANIS +, za ich pomoc i wsparcie. 8
11 1. jako narzędzie zapewniające wszystkim możliwość nauki Ważną kwestią, która pojawiła się podczas szczytu w Lizbonie 1, było znaczenie uczenia się przez całe życie. Od tego momentu stało się ono wiodącą zasadą rozwoju polityki edukacji i kształcenia, mającą na celu zapewnienie wszystkim członkom społeczeństwa równego dostępu do możliwości kształcenia na wysokim poziomie. Uczenie się przez całe życie obejmuje naukę dla celów własnych, obywatelskich oraz społecznych, a także dla celów związanych z zatrudnieniem. Może ono mieć miejsce w różnych środowiskach, zarówno w ramach formalnego systemu edukacji i systemów szkoleń, jak i poza nimi. W uchwale z czerwca 2002 r. 2 w sprawie uczenia się przez całe życie Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury podkreśliła potrzebę zmian w systemie edukacji i systemach kształcenia w celu przełamywania barier pomiędzy różnymi formami nauki i umożliwienia nauki każdemu, w każdym miejscu i o każdej porze. Powszechne użycie technologii oraz nowych narzędzi doprowadziło do większej elastyczności, łatwiejszego dostępu do informacji oraz możliwości dostosowania nauki do specyficznych potrzeb i okoliczności. Edukacja formalna była niegdyś ograniczona do instytucji takich, jak szkoły, uniwersytety, firmy oraz ośrodki szkoleniowe. Obecnie obywatele mogą korzystać z wielu różnych środowisk nauczania utworzonych na bazie ICT. Zarówno dorośli, jak i młodzież, studenci i nauczyciele, pracujący i bezrobotni wszyscy obywatele mogą czerpać korzyści z e-kształcenia. Wartym zapamiętania jest fakt, iż może stać się efektywnym narzędziem dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, np. bezrobotnych, osób o specjalnych potrzebach i mieszkających w odległych miejscach. Mając to na uwadze, regiony powinny współpracować w celu zapewnienia obywatelom możliwości korzystania z e-kształcenia. W szczególności powinny: z promować powszechne użycie technologii i narzędzi e-kształcenia jako instrumentów wiedzy w codziennym życiu z angażować obywateli w inicjatywy związane z m oraz informować o możliwościach oferowanych przez usługi e-kształcenia z wspierać upowszechnianie e-kształcenia poprzez rozwój technologii regionalnych i infrastruktury, tj. łączność szerokopasmową, szczególnie w obszarach słabo rozwiniętych z zachęcać obywateli do korzystania z usług e-kształcenia; zapewniać w razie potrzeby kursy e-kształcenia i obsługi komputera wszystkim, od organów publicznych po MŚP, od studentów po nauczycieli, od pracujących po bezrobotnych. 1 Rada Europejska w składzie szefów państw i rządów, Lizbona, marzec Kopenhaska Deklaracja Rady ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury, Kopenhaga, listopad
12 Dzięki zastosowaniu ICT nauka może stać się dostępna dla każdego bez względu na wiek, wykształcenie czy status społeczny. umożliwia uczącym się dopasowanie rodzajów kursów do własnych potrzeb. Wyzwanie, z którym przyjdzie nam się teraz zmierzyć, obejmuje zapewnienie kadrze nauczycielskiej i pedagogicznej, dostawcom usług oraz autorom treści kursów, umiejętności potrzebnych do udostępnienia wszystkim odpowiednich, inspirujących, wysokiej jakości usług kształcenia na każdą kieszeń. Studia przypadków w niniejszym rozdziale pokazują, w jaki sposób można udostępnić umiejętności ICT wszystkim mieszkańcom regionu poprzez zapewnienie przystępnego i elastycznego szkolenia oraz wsparcia zgodnie z zasadą ludzie na pierwszym miejscu. Studia przypadków 1.1. Program edukacji w zakresie wykorzystywania technologii informacyjnokomunikacyjnych Piemont Włochy Tło i kontekst lokalny Projekt ten był częścią piemonckiego regionalnego programu innowacyjnych działań (Piemont Regional Innovative Actions Programme RIAP) Od regionu przemysłowego do cyfrowego 3, trwającego od września 2004 do maja Poprzez realizację programu RIAP, Piemont zamierzał oszacować wpływ ICT na rozwój społeczny i ekonomiczny regionu. Program koncentrował się na zdecentralizowanych obszarach, które od początków swojego istnienia są uznawane za przemysłowe, ale mają wspólne problemy, którymi należy się zająć: brak rozbudowanej sieci dróg oraz infrastruktury kolejowej, skomplikowane ukształtowanie terenu i rozproszenie niewielkich osiedli mieszkaniowych. W związku z tym, tereny te nie przyciągają operatorów komunikacyjnych, przez co są zagrożone wykluczeniem cyfrowym. Celem projektu było uniknięcie takiego wykluczenia poprzez promocję ICT. Wybrano trzy główne rejony: Alba, znany z rozwoju turystycznego oraz sektora spożywczego i winiarskiego, Biella, znany z tradycyjnego sektora tekstylnego oraz Novara, w którym to siedzibę mają firmy oraz ośrodki badawcze zajmujące się nowymi materiałami, przemysłem chemicznym i farmaceutycznym. Cel i zadania Celem Programu edukacji w zakresie wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych było dążenie do osiągnięcia wśród ludności wysokiego poziomu wiedzy na temat ICT, umiejętności w tym zakresie oraz organizacja szkoleń z zamiarem promowania wykorzystania ICT przez MŚP, władze lokalne oraz obywateli. Działalność ta odbywała się w ramach szeroko rozumianego upowszechniania kultury cyfrowej oraz w celu uzyskania efektu synergii była prowadzona jednocześnie z regionalnymi projektami dotyczącymi integracji i partycypacji społecznej w nowoczesnym świecie ICT. 3 Zadaniem projektu było stworzenie powszechnej inicjatywy dotyczącej uczenia się przez całe życie, opartej na narzędziach e-kształcenia w zakresie obsługi komputera (Europejski Certyfikat Umiejętności Komputerowych, European Computer Driving Licence ECDL) i profesjonalnym szkoleniu dla przodujących sektorów przemysłowych (np. tkactwo i przędzalnictwo), jak również dla urzędników służby cywilnej i obywateli. 10
13 Kwestie ogólne Projekt obejmował dwa główne działania: z testowanie na 1500 użytkownikach kursów kształcenia on-line na odległość oraz kształcenia komplementarnego w zakresie ICT z opracowanie kursu metodycznego dla nauczycieli na temat efektywnego wdrażania przyszłych kursów e-kształcenia. z Wszystkie trzy obszary zostały włączone w realizację projektu, a celem tych działań było doskonalenie umiejętności obsługi komputera w szczególności w dwóch dodatkowych kierunkach: z zapewnienie odpowiednich programów szkolenia zawodowego dla pracowników przedsiębiorstw i sektora publicznego z zapewnienie osobistych programów szkoleniowych w odpowiedzi na potrzeby i aspiracje poszczególnych obywateli, z korzyścią dla ich codziennych zajęć i stylu życia. Podręcznik dobrych praktyk regionalnych Dlatego też użytkownicy pochodzili z różnych środowisk społecznych, ekonomicznych i zawodowych. Programem zostali objęci studenci szkół wyższych, pracownicy administracji publicznej, pracownicy samorządów lokalnych, sektora prywatnego, zwykli obywatele, emeryci i renciści oraz bezrobotni. Kursy w trzech regionach stanowiły kombinację kształcenia na odległość i kształcenia komplementarnego: w Biella i Alba wykorzystano tylko kształcenie na odległość, podczas gdy w Nawarze wybrano kształcenie komplementarne (kursy były organizowane zarówno w laboratoriach w regionie, jak i on-line na odległość). Organizacja kursów w laboratoriach zapewniła uczestnictwo tych obywateli, którzy nie mieli dostępu do potrzebnego sprzętu technicznego. Co więcej, wybór kształcenia komplementarnego oznaczał możliwość bezpośredniego kontaktu z trenerami w laboratoriach dla użytkowników, którzy potrzebowali dodatkowej pomocy. Projekt obejmował także: z analizę rzeczywistych potrzeb użytkowników w określonych obszarach projektu z ilościową i jakościową ocenę zadowolenia użytkowników z projektu. Partnerzy projektu Koordynatorem programu RIAP był region Piemont. Jego wdrożenie zostało powierzone Tymczasowemu Związkowi (stowarzyszeniu celowemu zawartemu na czas określony, z wł. TAA), ustanowionemu przez następujące organy: Biella Intraprendere, Fondazione Novara Sviluppo (lokalne organy promocji gospodarczej i technologicznej), APRO, Citta Studi (instytucje szkoleniowe), Stirano (lokalny organ rozwoju środowiskowego) i CSI-Piemonte (regionalny organ publiczny zajmujący się ICT). Za Program edukacji w zakresie wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych odpowiedzialna była głównie Citta Studi, podczas gdy w każdym regionie za lokalne zadania odpowiadał jeden z partnerów: Citta Studi za region Biella, APRO za region Alba i Fondazione Novara Sviluppo za Nawarę. Finansowanie Całkowity budżet programu Od regionu przemysłowego do cyfrowego wyniósł około 7397 mln euro, z czego 39% zostało sfinansowane przy pomocy funduszy strukturalnych, 39% ze środków krajowych, a 22% ze środków prywatnych. Budżet pakietu zadaniowego Programu edukacji w zakresie wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych wynosił ok euro. 11
14 Stopień innowacyjności Program edukacji w zakresie wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych jest najistotniejszym przedsięwzięciem dotyczącym e-kształcenia, jaki uczestniczące w nim regiony kiedykolwiek zainicjowały. Program działał zgodnie z regionalnymi strategiami w tym zakresie, korzystając z narzędzi nauczania na odległość (Distance Learning DL), które były już wcześniej używane. W ramach RIAP przyjęta przez regiony platforma e-kształcenia była faktycznie stosowana do organizacji kursów specjalistycznych i ECDL. Ponadto, doświadczenie zdobyte przez trenerów podczas tworzenia efektywnych modułów edukacyjnych do szkoleń na odległość on-line, jak również podczas prowadzenia kursów w trakcie realizacji projektu, stanie się podstawą tworzenia przyszłych projektów dotyczących takiego kształcenia. Kwestie pedagogiczne Opinie uczestników kształcenia na odległość on-line pokazały, iż z dużą aprobatą przyjęli oni możliwość kontroli własnej nauki w czasie uczestnictwa w kursach e-kształcenia z użyciem ich własnych zasobów ICT. Aby umożliwić uczestnictwo obywatelom, którzy albo nie mieli dostępu do wymaganych technologii, albo potrzebowali dodatkowego wsparcia w programie kształcenia, część programu została zrealizowana w trybie kształcenia komplementarnego w salach lekcyjnych w regionie Novara. Uczniowie uzyskali możliwość wyboru pomiędzy nauczaniem na odległość on-line a nauką w klasie. W ramach projektu nauczania na odległość przeprowadzono szkolenie trenerów, aby zapewnić im odpowiednie warunki efektywnego wspierania i pomagania oraz rozwiązywania problemów uczniów kształcących się on-line. Zawartość Materiały edukacyjne przygotowane dla potrzeb kursu obsługi komputera oraz kursu podstawowych umiejętności komputerowych zawierały siedem specjalnie zaprojektowanych modułów wzbogaconych symulacjami i testami oceniającymi. Program szkoleniowy obejmował wachlarz typowych zagadnień dotyczących wykorzystania komputera osobistego: od podstawowych założeń IT do użytkowania aplikacji, takich jak arkusze kalkulacyjne, edytory tekstu oraz aplikacji zarządzających bazami danych. Kwestie techniczne Do wsparcia kształcenia na odległość i kształcenia komplementarnego wykorzystano System Zarządzania Kształceniem Docent (Docent Learning Management System, LMS). Platforma umożliwiła implementację kursów e-kształcenia on-line poprzez szerokopasmowe i bezprzewodowe połączenie z Internetem. Jednym z celów programu RIAP było połączenie trzech słabo rozwiniętych regionów biorących udział w programie poprzez architekturę sieciową stworzoną w celu wykorzystania szerokopasmowych rozwiązań wspierających korzystanie z podstawowych i zaawansowanych usług platformy RIAP. Ocena i monitorowanie: wnioski Monitorowanie projektu Program edukacji w zakresie wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych było częścią planu działań dotyczącego monitorowania programu RIAP. Określone jednostki operacyjne w ramach projektu były odpowiedzialne za proces oceny rezultatów, ich analizę i rozpowszechnianie. Analiza pokazała, iż użytkownicy szczególnie docenili takie elementy kursu e-kształcenia, jak: łatwość dostępu do materiałów dydaktycznych poprzez platformę, dostępność symulacji 12
15 oraz pomoc trenerów w ramach kształcenia komplementarnego. Trenerzy przez cały czas zachęcali uczniów, aby kontynuowali oni rozwój umiejętności ICT i korzystali z nowych technologii. Aż 65% uczestników kursu Podstawowe umiejętności komputerowe wyraziło chęć dalszego podnoszenia swoich umiejętności obsługi komputera, co stanowiło zadowalający wynik. Wyciągnięto następujące wnioski: z nauczanie na odległość on-line oraz kształcenie komplementarne są skutecznymi sposobami umożliwienia szerokiej rzeszy obywateli w regionie rozwijania umiejętności ICT z uczący się doceniają dostępność i elastyczność zapewnioną przez oraz kontrolę, którą uzyskują nad swoim programem nauki z projekt umożliwił trenerom rozwijanie swoich umiejętności wsparcia uczestników kursu kształcenia on-line na odległość. Podręcznik dobrych praktyk regionalnych 1.2. OPPINET Społeczeństwo Informacyjne Kouvola Finlandia Tło i kontekst lokalny W momencie rozpoczęcia realizacji projektu OppiNet w 1997 r., region Kouvola, podobnie jak inne regiony w Finlandii, cechował się jednym z najwyższych wskaźników liczby komputerów na świecie. Przeciętny obywatel miał jednak ograniczoną wiedzę, umiejętności oraz dostęp do usług faktycznie funkcjonującego społeczeństwa informacyjnego. W owym czasie widzę na temat ICT przekazywali eksperci z niezwykle technicznym podejściem, używający żargonu, który uniemożliwiał powszechny dostęp do nowych umiejętności. Odpowiedzią na ten problem było wprowadzenie w ramach projektu OppiNet tzw. peer-facilitators (instruktorów przekazujących wiedzę na zasadzie partnerstwa), którzy przekazywali umiejętności w zakresie ICT w podobnej formie, jak podstawowe umiejętności takie, jak czytanie, pisanie czy liczenie. Właśnie w taki sposób odbywało się wdrażanie Programu na rzecz Społeczeństwa Informacyjnego Federacji Gmin Kouvola, miasta Kouvola i regionu Kymenlaakso. Projekt OppiNet stanowił realizację na szczeblu lokalnym światowej idei CyberSkills, która koncentrowała się na ułatwieniu jednostkom, społecznościom i organizacjom czerpania korzyści z ICT poprzez promowanie postawy najpierw ludzie, potem technika oraz podejścia praktycznego. Projekt obejmował kampanie uświadamiające, szkolenia, konsultacje oraz usługi w ramach NetCafe. Głównym celem było zaprezentowanie obywatelom koncepcji i technologii społeczeństwa informacyjnego w odniesieniu do ich życia oraz pomoc w zrozumieniu szans, podjęciu wyzwań oraz uświadomieniu potencjalnych korzyści. Cel i zadania Zadaniem projektu było zapoznanie wszystkich obywateli z możliwościami oferowanymi przez społeczeństwo informacyjne i umożliwienie im aktywności ekonomicznej i czynnego uczestnictwa w demokracji na szczeblu lokalnym oraz zapobieganie wykluczeniom. Możliwości te obejmowały kwestie świadomości, umiejętności, infrastruktury oraz dostępu. Główny kierunek działań stanowiło zapoznanie obywateli z nowymi koncepcjami i technologiami w odniesieniu do ich życia jako jednostek, członków firm lub instytucji administracji, MŚP lub stowarzyszeń. Kluczowym zamysłem projektu OppiNet jest modelem podnoszenia świadomości obywateli dotyczących istnienia potencjalnych korzyści, które można czerpać z nowych technologii i dzięki temu również umożliwienia im kontrolowania oraz stanowienia o swojej przyszłości w rozwijającym się społeczeństwie informacyjnym. Partnerzy projektu Projekt był koordynowany przez Federację Gmin regionu Kouvola oraz wdrożony przez Instytut Zawodowy Kouvila i Federację. Pozostałymi ważnymi partnerami, którzy aktywnie wspierali uruchamianie NetCafe byli Rada Regionu Kymenlaakso oraz miasto Kouvola. 13
16 Finansowanie Projekt został sfinansowany ze środków Unii Europejskiej (Dyrekcja Generalna ds. Społeczeństwa Informacyjnego) przy wsparciu publicznych środków regionalnych oraz prywatnych. Kursy dla bezrobotnych zostały sfinansowane przez Centrum Rozwoju Zatrudnienia i Gospodarki południowo-wschodniej Finlandii, a kursy dla nauczycieli przez Ministerstwo Edukacji. Stopień innowacyjności: z Głównymi, innowacyjnymi wartościami projektu OppiNet były: rozwijanie umiejętności ICT w myśl zasady najpierw ludzie, potem technika oraz oddolne z Technologia była nauczana przez specjalnie do tego celu wyszkolone osoby, które porozumiewały się z uczestnikami na płaszczyźnie partnerskiej, bez użycia żargonu z Innowacyjne podejście pozwoliło na włączenie w proces kreowania społeczeństwa informacyjnego grup specjalnych, takich jak seniorzy, bezrobotni oraz niepełnosprawni z Projektowi OppiNet udało się stworzyć wspólną platformę MŚP, które do swojego funkcjonowania potrzebowały umiejętności ICT; z lokalnymi bankami przeprowadzono wspólne projekty, które promowały przejście do systemu bankowości elektronicznej zarówno banków, jak i klientów, z czego skorzystały obydwie grupy z Społeczeństwo informacyjne zostało ukazane jako brama do usług elektronicznych oraz nowych możliwości, takich jak aktywne uczestnictwo w e-demokracji z Idea projektu została dostosowywana do potrzeb regionu i skoncentrowana wokół wdrażania strategii regionalnych z Media i decydenci zostali uświadomieni o znaczeniu i wartości społeczeństwa informacyjnego z Zainicjowano współpracę projektów w zakresie ICT, co pozwoliło uzyskać efekt synergii Kwestie pedagogiczne Koncepcję programu OppiNet oparto na zupełnie nowym rodzaju podejścia pedagogicznego, znacznie różniącego się od tradycyjnych metod nauczania ICT. Celem projektu nie było wyprodukowanie specjalistów ICT, ale wzrost świadomości na temat tego, co społeczeństwo informacyjne może zrobić dla ciebie i promocja umiejętności obsługi komputera. Dlatego też instruktorzy (a nie nauczyciele ) zostali do tego celu wyszkoleni i certyfikowani przez międzynarodową organizację CyberSkills. Pracę instruktorów monitorowano w trakcie trwania projektu, aby zagwarantować jednakową jakość od początku do końca. Podejście pedagogiczne najlepiej opisują następujące koncepcje: najpierw ludzie, potem technika, praktyczność, podejście oddolne oraz partnerskie przekazywanie wiedzy. Treść z Podstawowe kursy podnoszenia świadomości przybliżyły uczestnikom możliwości Internetu, najczęściej używanego oprogramowania oraz poczty elektronicznej z Kursy dostosowane do potrzeb zostały zorganizowane tak, aby sprostać wymaganiom różnorodnych grup specjalistów (np. nauczycieli), organizacji, firm, MŚP, etc. Obejmowały ćwiczenie takich umiejętności, jak wyszukiwanie informacji w Internecie, czy bardziej zaawansowanych, jak organizacja wideokonferencji z Kursy trwały od 2-4 godzin do długości całego dnia trwania. Kursy specjalne lub przeznaczone dla grup docelowych mogły trwać dłużej. Większość kursów była dostępna dla wszystkich: obywateli, zatrudnionych, bezrobotnych lub samozatrudnionych. Od osób prywatnych pobierano symboliczną opłatę. Z praktycznej pomocy i dostępu można było skorzystać w Net- Cafe, znajdującej się w tym samym kompleksie budynków z Szkolenie było prowadzone przez 2-3 instruktorów jednocześnie, zatrudnionych na potrzeby projektu i wynagradzanych z budżetu projektu. 14
17 Kwestie techniczne Ideologia OppiNet została oparta na koncepcji odchodzenia od technologii. Najnowocześniejszy sprzęt zainstalowała specjalnie do celów projektu firma ICL Data Oy, zapewniająca wsparcie techniczne. Zainstalowano równięż odpowiednie udogodnienia dla niepełnosprawnych. Najczęściej używane programy zostały udostępnione wszystkim (MS Office, poczta elektroniczna, Internet). Zakres kursów obejmował rozwijanie umiejętności obsługi komputera oraz Internetu, w tym: podstawową obsługę edytora tekstu i arkusza kalkulacyjnego, poszukiwanie pracy w Internecie, bankowość elektroniczną oraz wideokonferencje. Podręcznik dobrych praktyk regionalnych Ocena i monitorowanie wnioski Projekt OppiNet, będący częścią projektu European NET for Nets, był regularnie poddawany ocenie. Nie zgłoszono żadnych problemów. W czasie trwania projektu ocenie poddano zarówno personel, jak i metody pedagogiczne. Trzymano się ściśle zasad wskazanych w podręczniku CyberSkills Quality Assurance Handbook. Pomysł oraz zorganizowane warsztaty/kursy zostały dostosowane do potrzeb lokalnych użytkowników oraz nawiązywały do strategii regionalnych. Otwierało to zupełnie nowe możliwości wykorzystania usług oferowanych przez nowe technologie i społeczeństwo informacyjne. Innowacyjne podejście pomogło włączyć w proces kształtowania społeczeństwa informacyjnego grupy takie, jak seniorzy, bezrobotni i niepełnosprawni. Do programu OppiNet udało się włączyć MŚP, którym umiejętności ICT okazały się niezbędne do prowadzenia działalności. Wspólne projekty z bankami lokalnymi promowały przejście do systemu bankowości elektronicznej zarówno banków, jak i klientów, z czego skorzystały obydwie grupy. Z perspektywy czasu można stwierdzić, iż koncepcje projektu zrodziły nowe podejście do nauczania umiejętności ICT. Specjaliści w dziedzinie ICT i nauczyciele zorientowali się jednak zbyt późno, wypracowane w ramach projektu formy kształcenia nie stanowi zagrożenia dla tradycyjnych metod nauczania. Projekt nie zyskał ich uznania, co utrudniło współpracę. Gdy już zaplanowane działania odbywały się zgodnie z założeniami i z korzyścią dla grup docelowych, projekt zakończył się i, mimo wysiłków, nie otrzymano dofinansowania. Wyciągnięto następujące wnioski: z Przekazywanie umiejętności ICT zgodnie z konceptami najpierw ludzie, potem technika oraz przekazywanie wiedzy na zasadzie partnerskiej było efektywnym sposobem zapewnienia obywatelom dostępu do nowych możliwości wynikających ze społeczeństwa informacyjnego z Poprzez dopasowanie kursów do potrzeb użytkowników, regionów i przedsiębiorstw zoptymalizowano korzyści z Aby podtrzymać efekty projektu, należy uwzględnić kontynuację realizacji takich projektów rozwojowych w planach strategicznych. 15
18 2. w szkołach i na uniwersytetach: modele, systemy i usługi 16 Komisja Europejska w programie eeurope 2005 ogłosiła, iż przyszła gospodarka europejska oraz społeczeństwa są kształtowane dzisiaj w salach lekcyjnych. Studenci muszą być świetnie wykształceni zarówno w dziedzinie swoich zainteresowań, jak i obsłudze technologii cyfrowych, jeśli chcą aktywnie uczestniczyć w społeczeństwie jutra, opartym na wiedzy. włączenie zaawansowanych technologii informacyjno-komunikacyjnych do systemu edukacji realizuje obydwa cele. Studia przypadków w niniejszym rozdziale pokazują, w jaki sposób wprowadzać w życie powyższe zasady. Opisują inicjatywy w ramach e-kształcenia, które zapewniają elastyczność i dostępność w procesie przekazywania wiedzy w szkołach i edukacji dorosłych oraz wskazują, w jaki sposób wpłynęło na zmianę myślenia w zakresie praktyk pedagogicznych, propagując interaktywne środowiska nauki zorientowane na uczniu jako kluczową cechę metodyki nauczania. Projekty pokazują, w jaki sposób umożliwia wybór i dostęp do zasobów dydaktycznych dla uczniów i nauczycieli zarówno w szkołach, jak i w ramach kształcenia dorosłych. Zasoby te obejmują interaktywną bibliotekę oraz kooperatywne uczenie się. Mają one wiele zalet: z Interaktywne materiały on-line znajdują uznanie wśród uczniów, którzy doceniają także możliwość dostępu do nich z domu z Współpraca przy opracowywania materiałów dydaktycznych dostępnych on-line jest efektywna kosztowo i oznacza, iż małe instytucje z obszarów wiejskich mogą zaoferować wysoką jakość kształcenia dzięki wykorzystaniu tych materiałów z Nauczyciele czerpią korzyści z pracy w multidyscyplinarnych zespołach opracowujących oraz realizujących. Projekty pozwalają im rozwijać swoje umiejętności związanych z wykorzystaniem nowych technologii w celu ułatwienia nauki. W niniejszym rozdziale opisane zostały modele, systemy oraz usługi angażujące nauczycieli i uczniów od poziomu edukacji przedszkolnej do uniwersyteckiej. Łatwo dostrzec wspólne cechy poszczególnych elementów: ukierunkowanie na ucznia, elastyczność, dostępność, kooperatywne uczenie się. Studia przypadków pokazują, że zostaje osadzone w instytucjach edukacyjnych zgodnie z przewidywaniami Komisji Europejskiej oraz wytyczają sposób postępowania w przyszłości, kiedy będzie ono głównym składnikiem procesu przekazywania wiedzy.
19 Studia przypadków Podręcznik dobrych praktyk regionalnych 2.1. Interaktywna biblioteka Brema Niemcy Tło i kontekst lokalny może promować samodzielną naukę oraz pomagać uczniom w osiąganiu ich celów zawodowych. Biblioteka interaktywna 4 (ilib) zapewnia uczniom średniej szkoły z Bremy dostęp on-line do najaktualniejszych materiałów dydaktycznych z zakresu różnych przedmiotów. We współpracy ze szkołami/uniwersytetami nauczyciele z tamtejszych szkół publicznych opracowali materiały wspólnie ze studentami informatyki Dorośli studenci często opuszczają zajęcia, co jest spowodowane ciągle zmieniającymi się godzinami pracy. Pozostali pracują długo, by pokryć koszty utrzymania, dlatego też trudno im jest regularnie uczęszczać na zajęcia. W celu rozwiązania tego problemu rada lokalnej szkoły dla dorosłych zdecydowała się uruchomić zajęcia w trybie e-kształcenia, które miały zapewnić uczniom elastyczność konieczną do sprostania istniejącym wymaganiom nauczania. Dlatego też szkoła dla dorosłych była odpowiednim laboratorium doświadczalnym dla projektu ILIB. Cel i zadania Długofalowym celem projektu było zgromadzenie i opracowanie materiałów e-kształcenia do celów dydaktycznych, które wspierałyby samodzielną naukę jako ważny składnik kształcenia instytucjonalnego. Cele obejmowały: z Przeredagowanie istniejących materiałów dydaktycznych na takie, które sprostałyby wyzwaniom e-kształcenia i były dostosowane do potrzeb każdego nauczyciela z Zapewnienie studentom możliwości doświadczenia samodzielnej, zorientowanej na działania i niezależnej nauki z Skrócenie czasochłonnego wyszukiwania w Internecie i odciążenie nauczycieli w przygotowaniu lekcji z Zapewnienie stałego dostępu do materiałów dydaktycznych z każdego komputera posiadającego dostęp do Internetu. Partnerzy projektu Projekt został zrealizowany przez Krajowy Instytut Rozwoju Szkolnictwa (Sekcja Szkoleń Zaawansowanych), Uniwersytet Bremeński oraz Instytut Zarządzania Informacjami. Materiały zastosowano głównie w miejscowej szkole dla dorosłych i, w mniejszym stopniu, w dwóch szkołach średnich. Obecnie prowadzone są prace nad objęciem projektem innych szkół. Finansowanie Budżet projektu wyniósł euro i został w 100% sfinansowany ze środków regionalnych. Stopień innowacyjności O unikalności tego projektu świadczy fakt, iż pozwalał on nauczycielom na przygotowanie jednostek e-kształcenia dopasowanych do indywidualnych potrzeb. W związku z tym, iż wymagano spełnienia tylko standardów technicznych, nauczyciele uczestniczący w projekcie mieli możliwość swobodnego kształtowania jednostek. Możliwe było także dostosowanie istniejących materiałów do indywidualnych potrzeb. Drugim innowacyjnym aspektem projektu był model asystencki/zespołowy. Studenci informatyki asystowali nauczycielom przy przeredagowywaniu tradycyjnych materiałów dydaktycznych na technicznie wykonalne rozwiązania e-kształcenia. Zespół ilib zapewnił wsparcie redaktorskie, jakości i regularne aktualizacje. Pilotaż przeprowadzony w miejscowej szkole dla dorosłych wykazał skuteczność tego podejścia
20 Kwestie pedagogiczne Materiały ilib pomagają uczniom w nauce w ich własnym tempie i zapewniają nauczycielom nowe możliwości wspierania indywidualnego procesu nauki ucznia oraz jego potrzeb. Oprócz materiałów do nauki, uczniowie zostali zaopatrzeni w materiały dodatkowe, takie jak zestawy zadań czy materiały internetowe. Aby stworzyć nauczycielom przyjazne środowisko pracy, struktura ilib została oparta na standardowej strukturze przedmiotów niemieckiego systemu szkolnictwa. Specjalne zespoły przedmiotowe składające się ze studentów i nauczycieli przedmiotu współpracowały przy opracowaniu materiałów dla wybranych przedmiotów. Materiały te są obszernie wykorzystywane podczas zajęć e-kształcenia w szkole dla dorosłych w celu wspierania procesu nauczania w okresach kształcenia na odległość i w okresach przygotowań do prowadzenia kursów. Uczestniczący w projekcie studenci uzyskali wskazówki, jak w praktyce zastosować zdobytą wiedzę. Dzięki zmianom wprowadzonym wraz z projektem, nauczyciele zyskali możliwość przeredagowania i udoskonalenia istniejących materiałów dydaktycznych. Treść Nauczyciele często skarżą się na fakt, iż zasoby internetowe giną w cyberprzestrzeni. Materiały e-kształcenia ilib mają własny, niezmienny URL, dzięki czemu każdą jednostkę łatwo odnaleźć i ponownie wykorzystać. Rezultatem projektu są udostępnione materiały indywidualne z 11 różnych dziedzin. Materiały przygotowywane w projekcie zostały umieszczone na stronach Wiki, dzięki czemu każdy mógł je udoskonalać redagując ich zawartość. W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu materiałów, ustanowiono jednostkę, która przed ich publikacją poddawała je testom jakości. Kwestie techniczne Biblioteka interaktywna (ilib) przechowuje wszystkie dostępne jednostki e-kształcenia i oddaje je do dyspozycji użytkowników przy użyciu oprogramowania serwerów internetowych z otwartym kodem źródłowym (typu open source PLONE). Zapewnia to oszczędność kosztów oraz umożliwia dostosowanie do zmieniających się potrzeb. Materiały te mogą być wykorzystywane w ramach każdej platformy edukacyjnej, która umożliwia dostęp z wirtualnej klasy do konkretnych materiałów. Wszystkie materiały ilib spełniają wymagania dostępności, dlatego też mogą być używane również przez uczniów niepełnosprawnych. Wspólna struktura nawigacji i identyczne standardy techniczne dla każdej jednostki zwiększa ich użyteczność. W przeszłości problemów przysparzały większe zmiany w systemie oraz nierozwiązany problem praw dostępu do serwera, na którym znajduje się ilib. Wciąż opracowuje się rozwiązania tych problemów oraz poszukuje udoskonaleń. To samo dotyczy kwestii dostępności, którą należy jednoznacznie rozstrzygnąć, aby uniknąć opóźnień i niepożądanych trudności. Ocena i monitorowanie wnioski Uczniowie uczestniczący w zajęciach e-kształcenia w szkole dla dorosłych pozytywnie je ocenili i orzekli, iż nauka z komputerem i Internetem sprawia im przyjemność. Podobała im się także możliwość wykonywania ćwiczeń w domu, co dawało im większą swobodę wyboru czasu i miejsca nauki. Wszyscy ankietowani wyrazili chęć ponownego uczestnictwa w zajęciach. Współpraca ze studentami informatyki okazała się szczególnie wartościowa dla projektu z powodu (1) oszczędności kosztów, (2) możliwości bliskiej współpracy pomiędzy nauczycielami i uczniami oraz (3) możliwości zdobycia przez studentów cennego praktycznego doświadczenia zawodowego. Co więcej, przyniosło to dużą satysfakcję uczestniczącym w projekcie nauczycielom, którym zostały udostępnione jednostki e-kształcenia, dopasowane do ich stylu nauczania, potrzeb dydaktycznych i pomysłów. Ta unikalna forma opracowywania jednostek wspiera także identyfikację z projektem poprzez uczestnictwo nauczycieli. 18
Program szkoleń dla nauczycieli w formule blended learning
Program szkoleń dla nauczycieli w formule blended learning Opracowanie: Eleonora Żmijowska-Wnęk Wrocław 2014 SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP... 3 2. CELE OGÓLNE SZKOLENIA... 4 3. METODY PRACY... 4 4. TREŚCI I PRZEWIDYWANE
Bardziej szczegółowoPartnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka. Małgorzata Członkowska-Naumiuk
Partnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka Małgorzata Członkowska-Naumiuk Plan prezentacji Partnerstwo strategiczne cechy formalne projektu Projekty dotyczące jednego
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok Priorytet IX. Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Plan Działania na rok 2011 Priorytet IX Biuro Koordynacji Projektów Oddział Projektów Społecznych 1 Poddziałanie 9.1.1 Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia
Bardziej szczegółowoAKCJA 2 Partnerstwa Strategiczne. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Przedsiębiorczego
AKCJA 2 Partnerstwa Strategiczne Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Przedsiębiorczego CELE Rozwój oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań i praktyk w obszarze edukacji pozaformalnej młodzieży i osób pracujących
Bardziej szczegółowoDziałanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty Cel Działania:
Bardziej szczegółowoProjekt SIRMA Sieć dla Innowacyjnego Mazowsza
Projekt SIRMA Sieć dla Innowacyjnego e-rozwoju Mazowsza Arkadiusz Złotnicki Paweł Soczek SMWI, 2006 Co chcemy zrobić na Mazowszu? Dla kogo? I jak? Benficjenci na Mazowszu Władze samorządowe i placówki
Bardziej szczegółowoMłody obywatel. 18 sierpnia 2010 r. Opis
18 sierpnia 2010 r. Młody obywatel Opis Młodzie ludzie przy wsparciu nauczycieli i władz samorządowych badają kapitał społeczny w swojej miejscowości. Przedstawiają wnioski władzom lokalnym. Na podstawie
Bardziej szczegółowoŚrodki strukturalne na lata
Środki strukturalne na lata 2007-2013 Prof. Tadeusz Więckowski Prorektor ds. Badań Naukowych i Współpracy z Gospodarką Plan wystąpienia: Część I Charakterystyka ogólna Część II Finansowanie infrastruktury
Bardziej szczegółowoNauczyciel w szkole uczącej się, czyli co wynika z pilotażu nowego systemu wspomagania szkół. Warszawa, 24 sierpnia 2015
Nauczyciel w szkole uczącej się, czyli co wynika z pilotażu nowego systemu wspomagania szkół Warszawa, 24 sierpnia 2015 Wnioski i rekomendacje Założenia nowego systemu i ich pilotaż Proces wspomagania
Bardziej szczegółowoCzym jest SIR? Cele szczegółowe SIR:
Czym jest SIR? Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich funkcjonuje w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (podsieć KSOW) i ma charakter otwarty. Uczestnikami Sieci mogą być wszystkie
Bardziej szczegółowoPotencjał POPC, RPO, POWER w zakresie promocji nauki programowania. Podsekretarz Stanu Piotr Woźny
Potencjał POPC, RPO, POWER w zakresie promocji nauki programowania Podsekretarz Stanu Piotr Woźny Promocja nauki programowania Ministerstwo Cyfryzacji promuje i wspiera naukę programowania wśród wszystkich
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE DO SKŁADANIA WNIOSKÓW EAC/S20/2019. Sport jako narzędzie integracji i włączenia społecznego uchodźców
ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA WNIOSKÓW EAC/S20/2019 Sport jako narzędzie integracji i włączenia społecznego uchodźców Niniejsze zaproszenie do składania wniosków ma na celu wdrożenie rocznego programu prac
Bardziej szczegółowoFormularz dobrych praktyk. http://loxv.wroclaw.pl. Bogumiła Mandat. Joanna Brosiło. Dobre praktyki
Formularz dobrych praktyk Metryczka szkoły: Nazwa szkoły Adres (ulica, nr lokalu, kod pocztowy, miejscowość) Adres poczty elektronicznej Liceum Ogólnokształcące Nr XV im. mjr. Piotra Wysockiego ul. Wojrowicka
Bardziej szczegółowoROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+
ROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+ Akcja 1 Mobilność edukacyjna uczniów i kadry VET Akcja 2 Partnerstwa strategiczne VET AKCJA 1. MOBILNOŚĆ EDUKACYJNA Staże zawodowe za granicą
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (IG)
Priorytet 1 - Badania i rozwój nowoczesnych technologii Działanie1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy Identyfikacja kierunków prac B+R mających na celu zdynamizowanie rozwoju
Bardziej szczegółowoPriorytet IX ROZWÓJ WYKSZTAŁCENIA I KOMPETENCJI W REGIONACH
Priorytet IX ROZWÓJ WYKSZTAŁCENIA I KOMPETENCJI W REGIONACH W ramach Priorytetu IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach realizowane będą działania mające na celu wyrównanie szans edukacyjnych
Bardziej szczegółowoRegionalny Ośrodek Rozwoju Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego
URZĄD MARSZAŁKOWSKI KUJAWSKO-POMORSKIEGO WOJEWÓDZTWA Regionalny Ośrodek Rozwoju Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego DEPARTAMENT PLANOWANIA STRATEGICZNEGO I GOSPODARCZEGO Regionalny Ośrodka Rozwoju
Bardziej szczegółowoFinasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE. www.bras-edukacja.pl
Finasowanie Oświaty w perspektywie 2014 2020. Środki UE Działalność szkół, placówek oświatowych, instytucji wsparcia oświaty finansowana będzie w ramach dwóch głównych Programów Operacyjnych: 1. Regionalny
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy MSPEI
Międzynarodowa Szkoła Podstawowa Edukacji Innowacyjnej w Łodzi to Szkoła Kompetencji Kluczowych posiadająca i rozwijająca nowatorskie spojrzenie na kształtowanie postaw i umiejętności zgodnie z Europejskimi
Bardziej szczegółowoRozwój wykształcenia i kompetencji w regionie
Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie 2007-2013 Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Cel 1: Zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji, szczególnie pomiędzy obszarami
Bardziej szczegółowoMałopolska Inicjatywa Cyfrowej Edukacji Zasady działania i partnerstwa
Małopolska Inicjatywa Cyfrowej Edukacji Zasady działania i partnerstwa Małopolska Inicjatywa Cyfrowej Edukacji Zasady działania i partnerstwa Deklaracja Małopolska Inicjatywa Cyfrowej Edukacji została
Bardziej szczegółowoInnowacje społeczne w obszarze Edukacja i szkolnictwo wyższe PO KL Krajowa Instytucja Wspomagająca Łódź, 9 września 2013
Innowacje społeczne w obszarze Edukacja i szkolnictwo wyższe PO KL Krajowa Instytucja Wspomagająca Łódź, 9 września 2013 Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Bardziej szczegółowoDokąd idziemy? Co osiągamy?
Dokąd idziemy? Co osiągamy? Partnerzy Szerokiego Porozumienia na Rzecz Umiejętności Cyfrowych Warszawa, 28 kwietnia 2014 r. Misja spowodowanie trwałej zmiany społecznej, w wyniku której mieszkańcy Polski
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020
Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020 Konferencja konsultacyjna Prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020 Warszawa, 9 grudnia 2013 r. Cele programu
Bardziej szczegółowoEuropejska inicjatywa dotycząca przetwarzania w chmurze. budowanie w Europie konkurencyjnej gospodarki opartej na danych i wiedzy
Cyberpolicy http://cyberpolicy.nask.pl/cp/dokumenty-strategiczne/komunikaty-komis ji-euro/66,europejska-inicjatywa-dotyczaca-przetwarzania-w-chmurze-b udowanie-w-europie-konk.html 2019-01-15, 14:37 Europejska
Bardziej szczegółowoRegulamin korzystania z platformy e-learning w projekcie Czas Zawodowców Wielkopolskie Kształcenie Zawodowe
Regulamin korzystania z platformy e-learning w projekcie Czas Zawodowców Wielkopolskie Kształcenie Zawodowe Zadania szkół biorących udział w projekcie 1. Realizacja zajęć kształcenia zawodowego z wykorzystaniem
Bardziej szczegółowoEUROPEAN REGIONAL DEVELOPMENT FUND. Międzyregionalny Program INTERREG EUROPA
INTERREG EUROPA 2014-2020 EUROPEAN REGIONAL DEVELOPMENT FUND Międzyregionalny Program INTERREG EUROPA Warszawa Katowice, - 8 października 24 listopada 2014 Obszar współpracy i budżet 30 państw - UE-28
Bardziej szczegółowoŁukasz Urbanek. Departament RPO. Kierownik Działu Programowania i Ewaluacji. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
1 Łukasz Urbanek Kierownik Działu Programowania i Ewaluacji Departament RPO Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Strategia lizbońska 2007-2013 Strategia Europa 2020 2014-2020 Główne założenia
Bardziej szczegółowoRekomendacje. dotyczące zakresu kompleksowego kursu szkoleniowego dla potencjalnych wolontariuszy powyżej 50 roku życia
Rekomendacje dotyczące zakresu kompleksowego kursu szkoleniowego dla potencjalnych wolontariuszy powyżej 50 roku życia Ways to enhance active aging through volunteering WEActiveVol Erasmus+ Strategic Partnership
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020
Bardziej szczegółowoMożliwości rozwoju placówki. Fundusze kilka słów wstępu. EFRR a EFS
Możliwości rozwoju placówki z wykorzystaniem funduszy UE II KRAJOWA KONFERENCJA DYREKTORÓW SZKÓŁ KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Miętne, 18 kwietnia 2009 r. Fundusze kilka słów wstępu Dzięki funduszom strukturalnym
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XII/134/11 RADY MIASTA KRAKOWA. z dnia 13 kwietnia 2011 r.
UCHWAŁA NR XII/134/11 RADY MIASTA KRAKOWA z dnia 13 kwietnia 2011 r. w sprawie kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa w zakresie rozwoju gospodarczego i innowacji na terenie Gminy Miejskiej
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI PLAN ROZWOJU SZKOŁY. Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stefana Żeromskiego w Stykowie
EUROPEJSKI PLAN ROZWOJU SZKOŁY Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stefana Żeromskiego w Stykowie 2014 2019 CELE: 1. Podniesienie umiejętności językowych całej kadry nauczycielskiej oraz kadry kierowniczej.
Bardziej szczegółowoWybieram Świadomie. ~nowatorskie narzędzia budowania ścieżki kariery
Wybieram Świadomie ~nowatorskie narzędzia budowania ścieżki kariery Partnerstwa strategiczne Partnerstwa strategiczne na rzecz kształcenia i szkoleń zawodowych Współfinansowany w ramach programu Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoKliknij, żeby dodać tytuł
Departament Funduszy Strukturalnych Kliknij, żeby dodać tytuł Edukacja w perspektywie finansowej 2014-2020 Plan prezentacji 1. Środki przewidziane na edukację w latach 2014-2020 w ramach EFS 2. Edukacja
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020 w październiku 2011 roku Niniejszy
Bardziej szczegółowoTURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.
PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju
Bardziej szczegółowoStrategia e-rozwoju województwa mazowieckiego, zasady współdziałania Samorządów Gminnych z Samorządem Województwa Mazowieckiego przy jej realizacji.
Strategia e-rozwoju województwa mazowieckiego, zasady współdziałania Samorządów Gminnych z Samorządem Województwa Mazowieckiego przy jej realizacji. Adam Struzik Marszałek Województwa Mazowieckiego 1 Plan
Bardziej szczegółowoPrzedsięwzięcia podejmowane przez MEN w zakresie cyfryzacji w edukacji. Gdańsk 2015
Przedsięwzięcia podejmowane przez MEN w zakresie cyfryzacji w edukacji. Gdańsk 2015 Lata 2005-2008 Projekty realizowane w ramach działania 2.1 i 2.2 SPO RZL: Pracownie komputerowe dla szkół (wyposażono
Bardziej szczegółowo9481/19 dh/aga/mk 1 JAI.1
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 22 maja 2019 r. (OR. en) 9481/19 NOTA Od: Do: Prezydencja Nr poprz. dok.: 9035/19 Dotyczy: Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada COSI 117 JAI 555 ENFOPOL 261 ENFOCUSTOM
Bardziej szczegółowowww.erasmusplus.org.pl Erasmus+ Mobilność edukacyjna (KA 1) Akcja 1 MOBILNOŚĆ KADRY EDUKACJI DOROSŁYCH Projekty w tej akcji umożliwiają organizacjom edukacji dorosłych przede wszystkim wysyłanie swojej
Bardziej szczegółowo7 KWESTII DO ROZWAŻENIA W TRAKCIE SPORZĄDZANIA PLANU ICT
7 KWESTII DO ROZWAŻENIA W TRAKCIE SPORZĄDZANIA PLANU ICT Sierpień 2017 Sponsorowane przez SMART Technologies, Inc. WPROWADZENIE Sporządzanie kompleksowego planu technologicznego dla szkoły należy rozpocząć
Bardziej szczegółowoZałącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata
Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata 2008-2013 Wąbrzeźno, wrzesień 2008 -2- Spis treści Wstęp Rozdział 1. Nawiązanie
Bardziej szczegółowoPoczątki e-learningu
E-learning Początki e-learningu Początków nauczania na odległość można doszukiwać się w Stanach Zjednoczonych w latach 80. Technikę tą początkowo wykorzystywało tylko kilka uczelni wyższych. Widząc zainteresowanie
Bardziej szczegółowoSTARTEGIA DZIAŁANIA NA LATA
STARTEGIA DZIAŁANIA NA LATA 2017-2020 2020 Niniejszy dokument przedstawia proponowaną przez Partnerstwo na Rzecz Edukacji Finansowej strategię działania na lata 2017-2020. em strategii jest zwiększenie
Bardziej szczegółowoFundacja Rozwoju Systemu Edukacji http://www.frse.org.pl/
Jak przygotować i realizować projekt, pozyskiwanie środków, partnerów, wątpliwości, pytania, wymiana doświadczeń - fora, przykłady dobrych praktyk, narzędzia pomocne w realizacji Fundacja Rozwoju Systemu
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE DO SKŁADANIA WNIOSKÓW EAC/S19/2019
ZAPROSZENIE DO SKŁADANIA WNIOSKÓW EAC/S19/2019 Monitorowanie i coaching poprzez sport młodzieży zagrożonej radykalizacją postaw Niniejsze zaproszenie do składania wniosków ma na celu wdrożenie rocznego
Bardziej szczegółowoERASMUS+ 1 stycznia 2014 roku ruszy nowy program Unii Europejskiej ERASMUS+.
ERASMUS+ 1 stycznia 2014 roku ruszy nowy program Unii Europejskiej ERASMUS+. Będzie wspierał edukację, szkolenia, inicjatywy młodzieżowe oraz sportowe w całej Europie. Połączy w jedną całość 7 dotychczasowych
Bardziej szczegółowoCyfrowa szkoła. - program edukacyjny czy technologiczny? 20 maja 2014 r.
Cyfrowa szkoła - program edukacyjny czy technologiczny? 20 maja 2014 r. Wybrane cele edukacyjne w dokumentach strategicznych państwa. Poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach oraz podniesienie
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing
ZARZĄDZANIE MARKĄ Doradztwo i outsourcing Pomagamy zwiększać wartość marek i maksymalizować zysk. Prowadzimy projekty w zakresie szeroko rozumianego doskonalenia organizacji i wzmacniania wartości marki:
Bardziej szczegółowoErasmus+ Młodzież. Akcja 2. Budowanie potencjału w dziedzinie młodzieży
Erasmus+ Młodzież Akcja 2. Budowanie potencjału w dziedzinie młodzieży Cele wspieranie współpracy w dziedzinie młodzieży między Krajami Programu i Krajami Partnerskimi z różnych regionów świata, a dzięki
Bardziej szczegółowoWarszawa 2 lipca 2014. Projekt AWAKE Obudź się! Aktywne starzenie się oparte na wiedzy i doświadczeniu - program Grundtvig
Warszawa 2 lipca 2014 Projekt AWAKE Obudź się! Aktywne starzenie się oparte na wiedzy i doświadczeniu - program Grundtvig Projekt AWAKE Projekt AWAKE (AWAKE Aging With Active Knowledge and Experience)
Bardziej szczegółowoKonferencja informacyjno-programowa projektu Dolnośląska e-szkoła (DeS)
Konferencja informacyjno-programowa projektu Dolnośląska e-szkoła (DeS) Wałbrzych 27 kwietnia 2009 Patronat projektu Dolnośląskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej Urząd Marszałkowski
Bardziej szczegółowoUdział obywateli w planowaniu przyszłej perspektywy funduszy europejskich 2014-2020. Stan konsultacji funduszy w regionach
Udział obywateli w planowaniu przyszłej perspektywy funduszy europejskich 2014-2020 Stan konsultacji funduszy w regionach Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach Szwajcarskiego Programu Współpracy
Bardziej szczegółowoObszar 3. Katarzyna Trawińska-Konador. Elżbieta Lechowicz
Obszar 3. System potwierdzania efektów uczenia się oraz mechanizmy zapewniające jakość kwalifikacji dla wiarygodności edukacji i kwalifikacji w kraju i w Europie Katarzyna Trawińska-Konador Elżbieta Lechowicz
Bardziej szczegółowoZespół do spraw Transformacji Przemysłowej Departament Innowacji
Zespół do spraw Transformacji Przemysłowej 26.07.2016 Departament Innowacji Kierunki transformacji polskiej gospodarki 5 Filarów rozwoju gospodarczego Polski Reindustrializacja Rozwój innowacyjnych firm
Bardziej szczegółowoZARYS WYTYCZNYCH/REKOMENDACJI
ZARYS WYTYCZNYCH/REKOMENDACJI dotyczących realizacji działania: Budowanie kompetencji w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych jako podstawy do uczenia się przez cale życie (w tym wspieranie
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej formalnie zatwierdziła nowe przepisy i ustawodawstwo dotyczące kolejnej rundy inwestycji
Bardziej szczegółowoOstateczna wersja produktu do wdrożenia. Projektodawca. Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną
Ostateczna wersja produktu do wdrożenia Projektodawca Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Urząd pracy dostępny dla osoby z niepełnosprawnością intelektualną model naturalnej
Bardziej szczegółowoINTERREG IVC CELE I PRIORYTETY
INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej W prezentacji przedstawione zostaną: Cele programu Interreg IVC Priorytety programu Typy działań
Bardziej szczegółowo3. Krótki opis nowatorskich rozwiązań organizacyjnych oraz metodycznych:
Opis innowacji Zostać przedsiębiorczym program z program edukacyjny z multimedialnym pakietem dydaktycznym 1. Tytuł innowacji: Projekt Zostać przedsiębiorczym program edukacyjny z multimedialnym pakietem
Bardziej szczegółowoProjekty mobilności kadry edukacji szkolnej
Projekty mobilności kadry edukacji szkolnej Dzięki projektom mobilności szkoły mogą zaoferować swoim nauczycielom i pozostałej kadrze pedagogicznej możliwości i zachęty w zakresie zdobywania nowych kompetencji
Bardziej szczegółowoKonferencja Nowoczesne technologie w edukacji
Konferencja Nowoczesne technologie w edukacji MOŻLIWOŚCI POZYSKIWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH DLA BIBLIOTEK SZKOLNYCH Tomasz Piersiak Konsulting ul. Kupiecka 21, 65-426 Zielona Góra 16 marca 2016 r. Biblioteki
Bardziej szczegółowoKompetencje informacyjne, ich wdrożenia i rozwój.
Kompetencje informacyjne, ich wdrożenia i rozwój. Na przykładzie wybranych uczelni technicznych, medycznych, ekonomicznych i ogólnych Anna Tonakiewicz-Kołosowska Iwona Socik Krajowe Ramy Kwalifikacji dla
Bardziej szczegółowoPolityki horyzontalne Program Operacyjny
Konferencja Regionalna Polityki horyzontalne Program Operacyjny Kapitał Ludzki Ogólne kryteria horyzontalne Kryteria horyzontalne dotyczą:: zgodności wniosku z właściwymi politykami i zasadami wspólnotowymi
Bardziej szczegółowoAkcje i strategie innowacyjne w zakresie ICT w regionach krajów w członkowskich UE podsumowanie rezultatów w piętnastu lat eksperymentów
Akcje i strategie innowacyjne w zakresie ICT w regionach krajów w członkowskich UE podsumowanie rezultatów w piętnastu lat eksperymentów Robert BARYS SMWI, 2006 Wiele pozostaje do zrobienia Innowacja nie
Bardziej szczegółowoCzłonkowie: Firmy 20. Uczelnie i szkoły 4. Firmy współpracujące
Członkowie: Firmy 20 Uczelnie i szkoły 4 Firmy współpracujące Partnerstwo nauki i biznesu w Bydgoskim Klastrze Informatycznym budujemy sieć współpracy - współpraca dydaktyczna z uczelniami pozwala firmom
Bardziej szczegółowoUczenie się dorosłych w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 5 kwietnia 2013
Uczenie się dorosłych w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 5 kwietnia 2013 Porządek prezentacji 1. Nowe podejście do kształcenia dorosłych w polityce LLL 2. Inicjowanie i monitorowanie krajowej polityki
Bardziej szczegółowoProjekt Młodzieżowy Inkubator Przedsiębiorczości. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt Młodzieżowy Inkubator Przedsiębiorczości Młodzieżowy Inkubator Przedsiębiorczości Inicjatywy promujące postawy przedsiębiorcze i wspierające rozwój przedsiębiorczości Fundusz Grantów na Inicjatywy
Bardziej szczegółowoEzine 4. Zapraszamy do współpracy. Małe przypomnienie, czym jest CEO? CEO Kurs szkoleniowy CEO Multiplayer event w Szczecinie...
Ezine 4 Zapraszamy do współpracy Zachęcemy do odwiedzenia naszej strony internetowej: www.ceo-project.eu Naszego Facebooka oraz LinkedIn Kto jest zaangażowany? Małe przypomnienie, czym jest CEO?... 2 CEO
Bardziej szczegółowoInnowacyjny program nauczania matematyki dla liceów
Justyna Biernacka Konsultant ds. matematyki WODN w Skierniewicach Innowacyjny program nauczania matematyki dla liceów We wrześniu 2015 roku odbyła się VI Ogólnopolska Konferencja GeoGebry. Konferencja
Bardziej szczegółowoTYTUŁ PREZENTACJI SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH W ZAKRESIE EFS REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA
TYTUŁ PREZENTACJI SZCZEGÓŁOWY OPIS OSI PRIORYTETOWYCH W ZAKRESIE EFS REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2014-2020 24.06.2014 r. Katowice Koncentracja tematyczna - EFS 8.5
Bardziej szczegółowoErasmus+ Młodzież. Akcja 2. Budowanie potencjału w dziedzinie młodzieży
Erasmus+ Młodzież Akcja 2. Budowanie potencjału w dziedzinie młodzieży Cele wspieranie współpracy w dziedzinie młodzieży między krajami uczestniczącymi w programie i krajami partnerskimi z różnych regionów
Bardziej szczegółowoERASMUS+ Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe Leonardo da Vinci
ERASMUS+ PROGRAM KOMISJI EUROPEJSKIEJ, KTÓRY ZASTĄPIŁ M.IN. PROGRAMY UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE I MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU. Leonardo da Vinci 2007-2013 Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe 2014-2020
Bardziej szczegółowoWielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2.
Wielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2.6 Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy Zintegrowanego Programu
Bardziej szczegółowoNarzędzia Informatyki w biznesie
Narzędzia Informatyki w biznesie Przedstawiony program specjalności obejmuje obszary wiedzy informatycznej (wraz z stosowanymi w nich technikami i narzędziami), które wydają się być najistotniejsze w kontekście
Bardziej szczegółowoDziałania Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej na rzecz rozwijania całożyciowego poradnictwa zawodowego.
Działania Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej na rzecz rozwijania całożyciowego poradnictwa zawodowego. Katowice, 11 grudnia 2008 r. KOWEZiU jest centralną, publiczną placówką
Bardziej szczegółowoDepartament Funduszy Strukturalnych. Edukacja w okresie programowania
Departament Funduszy Strukturalnych Edukacja w okresie programowania 2014-2020 Plan prezentacji 1. Fundusze europejskie 2014-2020 i Umowa Partnerstwa 2. System edukacji a wsparcie funduszy unijnych 3.
Bardziej szczegółowoJaką rolę pełnią organizacje uczestniczące w katedrze Jean Monnet?
Katedry Jean Monnet Czym jest katedra Jean Monnet? Katedra Jean Monnet jest stanowiskiem nauczycielskim ze specjalizacją w dziedzinie studiów dotyczących Unii Europejskiej dla profesorów uniwersyteckich
Bardziej szczegółowoRegionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego. Założenia perspektywy finansowej 2014-2020. www.pgie.pl
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Założenia perspektywy finansowej 2014-2020 www.pgie.pl Perspektywa 2014-2020 W latach 2014-2020 Polska otrzyma z budżetu UE ok. 119,5 mld euro. Na
Bardziej szczegółowoWytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej w ramach PO KL
Dokumenty Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie wdrażania projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej w ramach PO KL Instrukcja wypełniania wniosku o dofinansowanie projektu Zasady
Bardziej szczegółowoLISTA PROJEKTÓW INDYWIDUALNYCH PROGRAMU OPERACYJNEGO INNOWACYJNA GOSPODARKA, 2007 2013
LISTA PROJEKTÓW INDYWIDUALNYCH PROGRAMU OPERACYJNEGO INNOWACYJNA GOSPODARKA, 2007 2013 RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH 19 LUTEGO 2014 R. 25 LUTEGO 2014 R. WARSZAWA, LUTY 2014 WSTĘP W perspektywie finansowej
Bardziej szczegółowoCo wynika z pilotażu nowego systemu wspomagania szkół? Toruń, września 2015
Co wynika z pilotażu nowego systemu wspomagania szkół? Toruń, 21-22 września 2015 Doskonalenie nauczycieli jako element rozwoju całej szkoły Szkoła jest odpowiedzialna za własny rozwój Rozwój szkoły może
Bardziej szczegółowoZielona Góra, wrzesień 2014 r.
Zielona Góra, wrzesień 2014 r. Oś Priorytetowa Poziom alokacji EFRR Wielkość środków w mln euro OP 1 - Gospodarka i innowacje. 27% 176 409 467,00 OP 2 - Rozwój Cyfrowy 6% 39 202 4,00 OP 3 - Gospodarka
Bardziej szczegółowoMonitorowanie budżetu jako metoda aktywizacji obywatelskiej
Monitorowanie budżetu jako metoda aktywizacji obywatelskiej Stowarzyszenie Jeden Świat (SJŚ) i holenderski Oxfam Novib, realizują wspólny projekt pt. E-Motive, który dotyczy transferu wiedzy z Krajów Globalnego
Bardziej szczegółowoUczelnie wyższe wobec wyzwań LLL (life-long learning) i LLW (life-wide learning)
przez Unię Europejską ze środk rodków w Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Uczelnie wyższe wobec wyzwań LLL (life-long learning) i LLW (life-wide learning) Dr Anna Marianowska Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoEuropejski system przenoszenia i akumulowania osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET)
Europejski system przenoszenia i akumulowania osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym (ECVET) Akumulowanie i przenoszenie osiągnięć Za każdym razem, gdy nauczymy się czegoś nowego i zostanie to potwierdzone,
Bardziej szczegółowoTransnarodowy program Interreg Region Morza Bałtyckiego
Transnarodowy program Interreg Region Morza Bałtyckiego (BSR) Katowice, 24 listopada 2014 r. Obszar programu Dania Niemcy (częściowo) Polska Litwa Łotwa Estonia Finlandia Szwecja Norwegia Rosja (częściowo,
Bardziej szczegółowowartość miernika 2012/ Liczba uruchomionych kierunków i specjalności na studiach I stopnia liczba kierunków - 0, liczba specjalności - 5
1.1.1. Uelastycznienie oferty edukacyjnej Uczelni na studiach I stopnia Miernik 1/13 1/13 1. Liczba uruchomionych kierunków i specjalności na studiach I stopnia liczba kierunków, liczba specjalności 5
Bardziej szczegółowo8 Przygotowanie wdrożenia
1 Krok 8 Przygotowanie wdrożenia Wprowadzenie Przed rozpoczęciem wdrażania Miejskiego Programu Energetycznego administracja miejska powinna dokładnie przygotować kolejne kroki. Pierwszym jest powołanie
Bardziej szczegółowoMożliwości dofinansowania realizacji projektów z programu Erasmus+
Możliwości dofinansowania realizacji projektów z programu Erasmus+ Erasmus+ Program Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji, szkoleń, młodzieży i sportu na lata 2014-2020. W Polsce funkcję narodowej agencji
Bardziej szczegółowoErasmus+ Program Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji, szkoleń, młodzieży i sportu na lata
Erasmus+ Program Unii Europejskiej w dziedzinie edukacji, szkoleń, młodzieży i sportu na lata 2014-2020. W Polsce funkcję narodowej agencji programu Erasmus+ pełni Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji. Podstawowe
Bardziej szczegółowoROCZNY PLAN WSPOMAGANIA. Szkoła Podstawowa w Chojnie ROCZNY PLAN WSPOMAGANIA W OBSZARZE
Projekt realizowany przez Powiat Gryfiński pn. Bezpośrednie wsparcie rozwoju szkół poprzez zmodernizowany system doskonalenia nauczycieli w powiecie gryfińskim współfinansowany przez Unię Europejską ze
Bardziej szczegółowoZałożenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji
Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji 2 Plan prezentacji 1. Kontekst transformacji niskoemisyjnej 2. Przykładowe wyzwania
Bardziej szczegółowoProgram Uczenie się przez całe życie
Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Program Uczenie się przez całe życie Synergia upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów zdecentralizowanych oraz centralnych w polskiej edycji programu Uczenie
Bardziej szczegółowoMożliwości pozyskiwania pozabudżetowych środków finansowych na digitalizację zasobów
Możliwości pozyskiwania pozabudżetowych środków finansowych na digitalizację zasobów Teresa E. Szymorowska Wojewódzka Biblioteka Publiczna Książnica Kopernikańska w Toruniu e-polska Biblioteki i archiwa
Bardziej szczegółowoProjekty współpracy ponadnarodowej w perspektywie konkursy organizowane w ramach Działania 4.3 PO WER. Warszawa, 8 czerwca 2016 r.
Projekty współpracy ponadnarodowej w perspektywie 2014-2020 konkursy organizowane w ramach Działania 4.3 PO WER Warszawa, 8 czerwca 2016 r. Podejście do współpracy ponadnarodowej i innowacji społecznych
Bardziej szczegółowoIdea Europejskich Dni Pracodawcy
EUROPEJSKIE DNI PRACODAWCY NA WARMII I MAZURACH 4-15 kwietnia 2016 roku Wiosna 2016 roku to okres, w którym urzędy pracy z Warmii i Mazur swoje działania skupiły wokół pracodawców ze swojego regionu. Na
Bardziej szczegółowoSzkoła Promująca Zdrowie
Szkoła Promująca Zdrowie Zdrowie Stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub kalectwa i niepełnosprawności. definicja WHO 1948 Zdrowie Edukacja Zdrowie
Bardziej szczegółowoWsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej
Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Iwona Wendel Podsekretarz Stanu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 22 maja 2014
Bardziej szczegółowo