A oto redakcja "Źródełka" przygotowała dla swoich wiernych Czytelników parę słów o tradycjach związanych ze świętami Bożego Narodzenia.

Transkrypt

1 W dzień Bożego Narodzenia, wszyscy wokół ślą życzenia. Lista życzeń bardzo długa czy spamiętać nam się uda? Zdrowia, szczęścia pomyślności, niech się trafi karp bez ości, by w ten wigilijny czas nic nie kuło w gardło Was. Spod choinki niech wysypie się prezentów worek cały, a świat wokół niech przez chwilę chociaż będzie śnieżno biały. Z okazji zbliżających się świąt Bożego Narodzenia i nadchodzącego Nowego Roku 2016, redakcja "Źródełka" składa wszystkim pracownikom szkoły oraz uczniom najlepsze życzenia świąteczne dla wszystkich bliskich, całej rodziny i znajomych. Niech te święta będą jedyne w swoim rodzaju, niech okażą się tak piękne, jak jest to możliwe, a także niech przyniosą mnóstwo radości i szczęścia.

2 A oto redakcja "Źródełka" przygotowała dla swoich wiernych Czytelników parę słów o tradycjach związanych ze świętami Bożego Narodzenia. Wigilia - wieczór wigilijny w tradycji polskiej jest najbardziej uroczystym i najbardziej wzruszającym wieczorem roku. Punktem kulminacyjnym przeżyć adwentowych w rodzinach chrześcijańskich jest wigilia Bożego Narodzenia. Posiada ona bardzo bogatą liturgię domową. Geneza tej liturgii sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa. Obrzędy te i zwyczaje mają więc starą tradycję. Wigilie w ogóle znane były juz w Starym Testamencie. Obchodzono je przed każdą uroczystością, a nawet przed każdym szabatem. Było to przygotowanie do odpoczynku świątecznego. Izraelici zwali je "wieczorem". Słowo "wigilia" pochodzi z języka łacińskiego i oznacza czuwanie. Taki był dawniej zwyczaj w Kościele, że poprzedniego dnia przed większymi uroczystościami obowiązywał post i wierni przez cala noc oczekiwali na te uroczystość, modląc się wspólnie. W Polsce Wigilia weszła na stałe do tradycji dopiero w XVIII wieku. Główną jej częścią jest uroczysta wieczerza, złożona z postnych potraw. Wieczerza ta ma charakter ściśle rodzinny. Zaprasza się czasami na nią, oprócz krewnych, osoby mieszkające samotnie. Dawniej najpierw gospodynie urządzały generalne sprzątanie, mycie, czyszczenie. Po czterech rogach głównej sali umieszczało się na wsi i po dworach cztery snopy zbóż: snop pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, aby Boże Dziecię w Nowym Roku nie skąpiło koniecznego pokarmu dla człowieka i bydła. Stół był przykryty białym obrusem, przypominającym ołtarz i pieluszki Pana, a pod nim dawało się siano dla przypomnienia sianka, na którym spoczywało Boże

3 Dziecię. Zwyczajem było również, że cały dzień obowiązywał post ścisły. Także w czasie wigilii dawano tylko potrawy postne, w liczbie nieparzystej, ale tak różnorodne, by były wszystkie potrawy, jakie się zwykło dawać w ciągu roku. Wolne miejsce przy stole - znany i powszechny jest obecnie w Polsce zwyczaj pozostawiania wolnego miejsca przy stole wigilijnym. Miejsce to przeznaczone bywa przede wszystkim dla przygodnego gościa. Pozostawiając wolne miejsce przy stole wyrażamy również pamięć o naszych bliskich, którzy nie mogą świąt spędzić z nami. Miejsce to może również przywodzić nam na pamięć zmarłego członka rodziny. Pierwsza Gwiazda - w Polsce wieczerza wigilijna rozpoczynało się, gdy na niebie ukazała się pierwsza gwiazda. Czyniono tak zapewne na pamiątkę gwiazdy betlejemskiej, którą według Ewangelisty, św. Mateusza, ujrzeli Mędrcy, zwani tez Trzema Królami. Łamanie się opłatkiem - najważniejszym i kulminacyjnym momentem wieczerzy wigilijnej w Polsce jest zwyczaj łamania się opłatkiem. Czynność ta następuje po przeczytaniu Ewangelii o Narodzeniu Pańskim i złożeniu życzeń. Tradycja ta pochodzi od prastarego zwyczaju tzw. eulogiów, jaki zachował się z pierwszych wieków chrześcijaństwa. Wieczerza wigilijna nawiązuje do uczt pierwszych chrześcijan, organizowanych na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. Zwyczaj ten oznacza również wzajemne poświecenie się jednych dla drugich i uczy, że należy podzielić się nawet ostatnim kawałkiem chleba. Składamy sobie życzenia pomyślności i wybaczamy urazy. Ilość potraw - według tradycji, powinna być nieparzysta. Otóż wieczerza chłopska składała się z pięciu lub siedmiu potraw, szlachecka z dziewięciu, a u arystokracji z jedenastu. Wyjaśnienia tego wymogu były różne: 7 - jako siedem dni tygodnia, 9 - na cześć dziewięciu chórów anielskich itp. Dopuszczalna była ilość 12 potraw - na cześć dwunastu apostołów. Nieparzysta ilość potraw miała zapewnić urodzaj lub dobrą pracę w przyszłym roku. Potrawy powinny zawierać wszystkie płody rolne, aby obrodziły w następnym roku. Wskazane też było skosztować wszystkich potraw, żeby nie zabrakło którejś podczas następnej wieczerzy wigilijnej. Wigilie otwierała jedna z tradycyjnych zup wigilijnych - najczęściej barszcz czerwony z uszkami, zupa grzybowa lub rzadziej - migdałowa. Oprócz dań rybnych podawano staropolski groch z kapustą, potrawy z grzybów suszonych, kompoty z suszonych owoców a także łamańce z makiem lub pochodzącą ze wschodnich rejonów Polski słynną kutie oraz ciasta a zwłaszcza świąteczny makowiec.

4 Po Wieczerzy - dawniej po Wieczerzy, oprócz śpiewania kolęd, w wielu częściach Polski praktykowano różne zwyczaje. I tak, na Warmii i Mazurach, kiedy jeszcze biesiadnicy siedzieli przy stole, spod obrusa ciągnięto słomki. Jeśli wyciągnięto słomkę prostą, to osobę, która ją wyciągnęła, czekało życie proste, bez niebezpieczeństw. Jeśli słomka była pokrzywiona, to daną osobę czekało w przyszłym roku życie kręte. Na Mazowszu, resztki jedzenia dawano zwierzętom. Wierzono bowiem, że o północy, przynajmniej niektóre z nich, przemówią ludzkim głosem. Dotyczyło to zwłaszcza bydła, bo ono było obecne przy narodzinach Dzieciątka i w nagrodę otrzymało dar mówienia ludzkim głosem w noc wigilijną. Pasterka - kończy wieczór wigilijny, to msza odprawiana w kościołach dokładnie o północy. Zgodnie z tradycją upamiętnia ona przybycie do Betlejem pasterzy i złożenie przez nich hołdu nowo narodzonemu Mesjaszowi. Zwyczaj sprawowania bożonarodzeniowej liturgii nocnej wprowadzono w Kościele już w drugiej połowie V wieku. Do Polski dotarł on więc być może razem z chrześcijaństwem. Kolęda - innym zwyczajem wprowadzonym i upowszechnionym przez Kościół, są odwiedziny parafian w okresie świąt Bożego Narodzenia składane przez proboszcza lub księży z parafii. Przynoszą oni dobrą nowinę, święcą i błogosławią dom oraz jego mieszkańców, w zamian zaś otrzymują symboliczną ofiarę nazywaną dawniej kolędą. Tradycja ta, znana już w średniowieczu, utrzymuje się w Polsce do czasów współczesnych. Być może po przyjęciu chrześcijaństwa Kościół wprowadził ją dla przeciwstawienia jej pogańskiemu zwyczajowi kolędowania. Śpiewanie kolęd - nieodłączną częścią wieczoru wigilijnego było i jest ich wspólne śpiewanie przy Bożonarodzeniowej szopce. Pieśni opowiadających o narodzeniu Jezusa mamy w polskiej tradycji bardzo dużo. Najstarsze sięgają czasów średniowiecza. Ich wprowadzenie a potem upowszechnienie zawdzięczamy prawdopodobnie franciszkanom. Oni

5 też przynieśli do Polski zwyczaj budowy szopek. Autorstwo pierwszej szopki przypisuje się św. Franciszkowi z Asyżu, który chcąc odświeżyć pamięć narodzin Dzieciątka Jezus kazał przynieść do groty siana, przyprowadzić woła oraz osła i zawołał braci. Kiedy zgromadziła się ludność z okolic i zabrzmiały pieśni św. Franciszek odczytał Ewangelię, a potem wygłosił kazanie o narodzeniu Jezusa. Szopki - w Polsce pojawiły się bardzo wcześnie, zapewne już w czasach średniowiecza. Początkowo inscenizowane w kościołach szopki były niezwykle proste, pozostawały też wierne przekazom ewangelicznym. W wieku XIX powstały różne regionalne formy polskich szopek. Najbardziej znane i najciekawsze są szopki krakowskie, których architekturę wzoruje się na zabytkowych budowlach Krakowa. Szopki krakowskie stawały się często teatrzykami lalek, w których na miniaturowych scenkach podświetlanych świecami pojawiały się najrozmaitsze ruchome figurki. Dzisiaj szopki, z okazji świąt Bożego Narodzenia, buduje się we wszystkich polskich kościołach.

6 Mówiąc o gwiazdach redakcja "Źródełka" dotarła do aktualnego horoskopu na nowy nadchodzący rok Każdy z nas może znaleźć w nim coś ciekawego na nadchodzące nowe dni. BYK Wpływ Wenus z Jowiszem sprawi, że w 2016 roku ktoś oszaleje na Twoim punkcie. Takiego szczęścia w miłości gwiazdy dawno nie widziały. BLIŹNIĘTA Gwiazdy obiecują Ci w 2016 roku napływ gotówki, ale też kłopoty z cudzą zazdrością. Saturn punktuje każdy Twój błąd. Prowadź się ostrożnie. RAK W pierwszej połowie roku gwiazdy wystawią Ci cenzurkę za czyny z przeszłości. Ale śpij spokojnie, bo drugie półrocze zapowiada się rewelacyjnie. LEW Lew pożegnał się z trudnymi latami, w 2016 roku będzie spijał śmietankę. Świeci mu Słońce, a Jowisz dba o wygody. "Horyzont bez chmurki."

7 PANNA Pierwsza połowa 2016 roku to rozpęd przed tym, co spotka Panny w drugiej. Od czerwca Jowisz i Merkury pchają Cię do wyścigu o wszystko. WAGA Wagi w 2016 roku będą unikać ważnych decyzji. Saturn zapewni im stabilizację, ale też podkreśli wady. Uran doda spokojnym Wagom pieprzu. SKORPION Skorpiony w 2016 roku zaczynają nowe życie. Saturn przestaje wystawiać im rachunki za stare winy. To czas zbierania sił do nowych wyzwań. STRZELEC W 2016 roku Uran będzie kusić Strzelce zmianami, ale Saturn przywoła je do porządku. Każe im skończyć to, co zaczęły. To rok odpowiedzialności. KOZIOROŻEC Silny wpływ Urana i Plutona w 2016 roku sprawi, że Koziorożce pożegnają się ze starymi problemami i odkryją, co jest dla nich najlepsze. Idą zmiany. WODNIK W 2016 roku rządzi Uran, a to planeta Wodnika. To będzie niezapomniany rok. Zmiany i przewroty wyjdą Ci tylko na korzyść. Ale karuzela. RYBY W 2015 roku Uran zmienia, co się da. Tylko Ryby dzięki intuicji wiedzą, do czego to zmierza. W morzu niespodzianek czują się jak ryby w wodzie.

8 O dwunastu braciach, czyli skąd się wzięły nazwy miesięcy... STYCZEŃ Jego imię pochodzi od wyrazu "stykać". Styka się przecież, czyli łączy, stary rok z Nowym Rokiem. Jest przeważnie lodowaty, a z mrozu lubi rzeźbić przepiękne białe kwiaty. "Kiedy w styczniu deszcz leje, robi złe nadzieje." "Styczeń mrozi - lipiec skwarem grozi." "Bój się w styczniu wiosny, bo marzec zazdrosny." LUTY Dawno temu słowo "luty" po staropolsku oznaczało mroźny, srogi, okrutny, zły. To prawda, że potrafi być najzimniejszy i najbardziej dokuczliwy ze wszystkich swoich braci. Jednak gdy się ciepło ubierzecie, zaprasza was na zimowe harce lodowo-śniegowe. "Idzie luty - włóż ciepłe buty." "Gdy luty z wiatrami, rychła wiosna przed nami." MARZEC Jego imię wywodzi się z języka łacińskiego. W starożytnym Rzymie był to miesiąc poświęcony bogowi wojny - Marsowi. Mars minę miał marsową, czyli bardzo groźną. "Martius" w łacinie oznacza "miesiąc Marsa", czyli ten, w którym ta planeta świeci najjaśniej. U nas jest zapowiedzią wiosennych dni. "W marcu jak w garncu." "Śnieg marcowy owocom niezdrowy."

9 KWIECIEŃ Kwieci, czyli zdobi ziemię rozkwitającymi pierwszymi wiosennymi kwiatami, które wywabia przedwcześnie ciepło promieni słonecznych. "Kwiecień - plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata." MAJ Miesiąc ten Rzymianie poświęcili bogini Mai, matki boga Merkurego. Wkraczał przystrojony kwiatami i ziołami. Zaczynał się czas radości całej przyrody (pełen radości, miły - to po łacinie "majus"). Od niego właśnie pożyczył sobie imię nasz piąty miesiąc ze słowikiem, miesiąc zakochanych. "Grzmot w maju - znak urodzaju." "Gdy w maju plucha, w czerwcu posucha." CZERWIEC Nazwa tego miesiąca wiąże się z maleńkim owadem - czerwcem polskim. Kiedyś właśnie w czerwcu zbierano jego poczwarki, suszono je na słońcu i wyrabiano z nich czerwony barwnik - purpurę - do farbowania płótna. Nazwa może wywodzić się też stąd, że wylegają się wtedy czerwie - larwy pszczele, czyli potomstwo pszczół. W czerwcu się pokaże, co nam Bóg da w darze. LIPIEC Wziął sobie imię od lip. Przecież kwitną one w tym czasie. Ich wspaniały zapach wabi pszczoły, które pracowicie zbierają lipowy nektar. "W lipcu kłos się korzy, że niesie dar boży." "Lipcowe upały - wrzesień doskonały."

10 SIERPIEŃ Kiedyś na polach dzwoniły w tym czasie sierpy żniwne, którymi ścinano zboże. Dziś zastąpiono je ogromnymi maszynami, ale sierpień pozostał sierpniem. "Sierpień - lekarstwo od głodowych cierpień." "Jeśli w sierpniu gorąco będzie, to zima w śniegu długo zasiędzie." WRZESIEŃ Dziewiąty brat zawdzięcza swoje imię fioletowym wrzosom. Kwitną one w lasach, przypominając, że rozpoczyna się złota polska jesień, z babim latem i malowniczymi chmurkami na niebie. "Skoro wrzesień, to już jesień." "Gdy we wrześniu plucha - będzie zima sucha." PAŹDZIERNIK Paździerze to słoma z lnu i konopi, które już teraz rzadko się uprawia. Kiedyś, gdy większość ubrań tkało się z lnu, wielu ludzi zajmowało się przerabianiem tej rośliny na płótno. Podczas tej przeróbki powstawały odpady lnu - paździerze. I właśnie o tej porze roku wszędzie pełno było paździerzy. Jesienny wiatr roznosił je po świecie... "Gdy październik ciepło trzyma, zwykle mroźna bywa zima."

11 LISTOPAD Jego imię wywodzi się od liści opadających z drzew. Szeleszczą pod stopami, wirują na wietrze albo fruną niesione silnym podmuchem zawiei. Dlaczego listopad nie nazywa się deszczopad, przecież najczęściej jest deszczowy? "Jaka pogoda listopadowa, taka i marcowa." "W listopadzie goło w sadzie." GRUDZIEŃ To miesiąc, w którym po raz pierwszy porządnie zamarza ziemia. A w języku naszych przodków, Prasłowian, zamarznięta ziemia to gruda. Na pociechę ofiarowuje nam święta Bożego Narodzenia. "Grudzień - ziemię grudzi i izdebki studzi."