JANUSZ MANTERYS AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH W CZASIE I WOJNY ŚWIATOWEJ - STRUKTURA ORGANIZACYJNA I UWARUNKOWANIA POZNAWCZE

Transkrypt

1 JANUSZ MANTERYS AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH W CZASIE I WOJNY ŚWIATOWEJ - STRUKTURA ORGANIZACYJNA I UWARUNKOWANIA POZNAWCZE BIEDRUSKO 2014

2 RODZAJE POCZT POLOWYCH I ICH STEMPLE WZÓR AUSTRIACKI GŁÓWNE PP POCZTY POLOWE POCZTY ETAPOWE WZÓR WĘGIERSKI

3 SPECJALNE FORMY STEMPLI TYP WŁAŚCIWY DLA BOŚNI I HERCEGOWINY STEMPLE PROWIZORYCZNE

4 PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 1

5 PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 2

6 PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 3 1. BgP PR REJON M. PŁASZEWA (OK. 30 KM NA NE OD BRODÓW)

7 PIECZĘCIE SŁUŻBOWE 4

8 NACZELNE DOWÓDZTWO ARMII (OPERACYJNE) Wiedeń, od Przemyśl, od Nowy Sącz, od Cieszyn, od Baden k. Wiednia

9 NACZELNE DOWÓDZTWO ARMII (ETAPOWE) Do Wiedeń, od Przemyśl, od Nowy Sącz, Cieszyn, od Vöslau

10 PRZY KOMENDZIE ETAPOWEJ FUNKCJONOWAŁA DYREKCJA GENERALNA POCZTY POLOWEJ I KWATERA PRASY WOJENNEJ OBSŁUGIWANA PRZEZ POCZTĘ POLOWĄ 39

11 GRUPY ARMII NA ZIEMIACH POLSKICH KONIEC

12 GRUPA ARMII ARCYKSIĘCIA KAROLA JEDYNY NA ZIEMIACH POLSKICH PRZYPADEK W CHODOROWIE OD

13 GRUPY ARMII NIE POSIADAJĄCE A-W POCZT POLOWYCH OD JABLONNA, OD KOWEL, OD CHEŁM, OD KIJÓW DOWÓDZTWO GRUPY ARMII BOEMA-ERMOLLI ZNAJDOWAŁO SIĘ PRZY DOWODZTWIE 2. ARMII

14 KAŻDA KOMENDA ARMII POSIADAŁA 3 POCZTY POLOWE. JEDNA POCZTA OBSŁUGIWAŁA DOWÓDZTWO OPERACYJNE, DRUGA KOMENDĘ ETAPOWĄ, PRZY KTÓREJ ZLOKALIZOWANA BYŁA DYREKCJA POCZTY POLOWEJ DANEJ ARMII OBSŁUGIWANA PRZEZ GŁÓWNĄ POCZTĘ POLOWĄ POCZTY W C. K. 1. ARMII

15 LOKALIZACJA DOWÓDZTW OPERACYJNYCH ARMII PP AK OP. ABTEILUNG Radymno , Oleszyce , Narol , Lubycza Królewska 5/ , Hruszów , Niemirów wieczór rano, Jaworów do południa, Krakowiec godz , Przemyśl wieczór rano, Łańcut , Jasło , Zakliczyn wieczór , Dębica , Rzeszów , Łańcut , Dębica , Tarnów , Okocim po południu , Wieliczka po południu , Kraków południe rano, Wadowice , Myślenice , Brzesko początek , Łańcut , Przeworsk wieczór, Godziszów , Lublin? , Włodzimierz Wołyński , Łuck , Włodzimierz Wołyński , Łuck , Włodzimierz Wołyński

16 POCZTY ETAPOWE W KAŻDEJ ARMII BYŁO OD 4 6 POCZT ETAPOWYCH POCZTY ETAPOWE W C.K. 1. ARMII

17 PO JEDNEJ POCZCIE POLOWEJ MIAŁY: - DOWÓDZTWA KORPUSÓW (JEŚLI SYTUACJA TEGO WYMAGAŁA WYZNACZANO DODATKOWĄ POCZTĘ POLOWĄ DO OBSŁUGI TABORÓW), - DYWIZJE PIECHOTY, - DYWIZJE KAWALERII, - BRYGADY GÓRSKIE, - SAMODZIELNE BRYGADY PIECHOTY

18 FORMACJE A-W O NIEZNANYCH POCZTACH POLOWYCH 52. DP PP? 56. DP (PP 354) 128. BgP NA ZIEMIACH POLSKICH REJON KOMAŃCZY

19 AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE OBSŁUGIWAŁY TEŻ FORMACJE TURECKIE

20 I NIEMIECKIE

21 EKSPOZYTURY POCZT POLOWYCH POCZTY POLOWE OBSŁUGUJĄCE DUŻY OBSZAR POSIADAŁY SWOJE EKSPOZYTURY POSIADAJĄCE WŁASNE STEMPLE POCZTOWE.

22 O NIEKTÓRYCH EKSPOZYTURACH DOWIADUJEMY SIĘ JEDYNIE Z TREŚCI PRZESYŁEK

23 EKSPOZYTURA POCZTY POLOWEJ W DĘBICY

24 KIEDY STOSOWANO WĘGIERSKI TYP STEMPLA? GDY FORMACJA POCHODZIŁA Z WĘGIER 4 POCZTY POLOWE STOSOWAŁY STEMPLE OBU TYPÓW. ZWIĄZANE JEST TO PRAWDOPODOBNIE ZE ZMIANĄ NARO- DOWOŚCI DOWÓDCY FORMACJI LUB KORPUSU, DO KTÓREGO FORMACJA NALEŻAŁA. 35. DP 31. DP 27. DP 55. DP

25 WYJĄTEK WSZYSTKIE POCZTY POLOWE OBSŁUGUJĄCE BRYGADY MARSZOWE WYWODZĄCE SIĘ Z WĘGIER STOSOWAŁY AUSTRIACKIE TYPY STEMPLI POCZTY POLOWE 204, 206, 208, 209, 210 (FUNKCJONOWAŁY W OKRESIE DO )

26 ZMIANA TYPU STEMPLA PO ZMIANIE NUMERACJI POCZT POLOWYCH

27 JEDYNY PRZYPADEK 53. DP ZOSTAŁA SFORMOWANA WE PRZYDZIELONO JEJ AUSTRIACKI TYP STEMPLA MIMO TEGO, ŻE JEJ DOWÓDCĄ BYŁ WĘGIER. ZMIANĘ NUMERACJI WYKORZYSTANO DO WPROWA- DZENIA WŁAŚCIWEGO TYPU STEMPLA.

28 SORTOWNIE, ZBIORNICE I POŚREDNICTWA POCZTY POLOWEJ POWSTAŁY W CELU USPRAWNIENIA DZIAŁALNOŚCI POCZTY POLOWEJ

29 SORTOWNIE POCZTY POLOWEJ Sortownie poczty polowej (Feldpost-Sortierstellen). Były to placówki, w których gromadzono przesyłki z określonego obszaru i kierowano do armii w polu. Znajdowały się one przy siedzibach komend wojskowych lub dowództw stacji. Z ww. sortowni przesyłki kierowano do zbiornic poczty polowej (Feldpost-Sammelstellen). Wyróżnia się następujące rodzaje sortowni i zbiornic poczty polowej: - sortownie p.p. (dla przesyłek listowych), - sortownie i zbiornice paczek, - sortownie i zbiornice telegramów.

30 SORTOWNIA W BOGUMINIE

31 POŚREDNICTWA POCZTY POLOWEJ Pośrednictwa poczty polowej (Feldpost-Vermittlungsstellen) miały za zadanie : - kierowanie poczty na węźle kolejowym oraz kontrola i nadzór przesyłek z poczt polowych, - kierowanie paczek, - zbieranie i przekazywanie dalej przesyłek podczas blokady poczty, - nadzorowanie zbiornic p.p. w pociągach, - kierowanie niemieckich wagonów p.p. do Galicji i Węgier, zbiornic i stacji składowych dla przejściowo nieczynnych poczt polowych. Poszczególne pośrednictwa p.p. odpowiadały za pewne odcinki kolei. Pośrednictwo p.p. istniało w Boguminie, w dniu r. zostało zlikwidowane, jego obowiązki przejęła działająca w tym mieście Poczta Etapowa 600. W Galicji obowiązki pośrednictw p.p. pełniły poczty etapowe: w Krakowie (od r.), w Trzebini (od połowy 1916 r.), we Lwowie (od r.).

32

33 ZBIORNICE POCZTY POLOWEJ Zbiornice poczty polowej (Feldpost-Sammelstellen) zostały wprowadzone w celu pośredniczenia między cywilną pocztą państwową a pocztą polową. Na ziemiach polskich zbiornice takie funkcjonowały w Nowym Sączu, Stryju, Jarosławiu, Krakowie, Samborze i Tarnowie. W związku z tym, że położone blisko frontu stacjonarne zbiornice p.p. nie sprawdziły się, powołano w ich miejsce ruchome zbiornice w pociągach kolejowych. Ich funkcje zostały również przejęte przez poczty etapowe 176 w Trzebini, 180 w Krakowie i 185 we Lwowie. W 1918 roku funkcjonowała również zbiornica dla telegramów w Krakowie.

34

35 KONDUKTORZY POCZTY POLOWEJ FUNKCJONOWALI W POCIĄGACH NA TRASIE LUBLIN TRZEBINIA, PIOTRKÓW TRZEBINIA, GALIZIEN WEST I GALIZIEN OST

36 KONDUKTORZY POCZTY POLOWEJ

37 NAJSTARSZE ZNANE UŻYCIE STEMPLA POCZTY POLOWEJ PP 74 X. KPS (Przemyśl) PP DP (Jarosław) PP DP (Przemyśl) FDC NA BAŁKANACH

38 WYSTĘPOWANIE LICZNYCH PODTYPÓW STEMPLI W OKRESIE PRZED ZMIANĄ NUMERACJI POCZT POLOWYCH Z PEWNOSCIĄ ISTNIEJĄ NIE ODKRYTE JESZCZE PODTYPY STEMPLI. W CIĄGU KILKU LAT ODKRYŁEM 23.

39 LOKALIZACJA POCZT POLOWYCH POSZCZEGÓLNYCH ARMII

40 LOKALIZACJA POCZT POLOWYCH OBSŁUGUJĄCYCH KOMENDY KORPUSÓW

41 POCZTA POLOWA 54 (9. DK) DOKŁADNA LOKALIZACJA W OKRESIE od Rusiec (ok. 30 km na północny-wschód od Wielunia), od Wola Mikorska (ok. 5 km na północny-zachód od Bełchatowa), od Przygłów (ok. 10 km na południowy-wschód od Piotrkowa), od Piotrków, od Gorzkowice (ok. 20 km na południe od Piotrkowa), od Sulejów nad Pilicą, od Żarnów (ok. 15 km na południowy-zachód od Opoczna), od Opoczno, od Końsk (Końskie), od Opoczno, od Goździków (ok. 20 km na wschód od Opoczna), od Radom, od Kozienice, od Garwolin (ok. 40 km na północny-zachód od Dęblina), od Siedlce, od Drohiczyn nad Bugiem (ok. 35 km na północny-wschód od Siedlec), od Międzyrzec (Podlaski) ok. 20 km na zachód od Białej (Podlaskiej) PRZY STABILNEJ LINII FRONTU ODLEGLOŚĆ PP OD WW. LINII WYNOSI OK KM, PRZY LINII MOBILNEJ MOŻE PRZEKRACZAĆ 20 KM, W SKRAJNYCH PRZYPADKACH DO 40 KM (KRÓTKOTRWALE)

42 TRANSPORT FORMACJI KOLEJĄ

43 KRÓTKO DZIAŁAJĄCE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH POCZTA ETAPOWA 135 FUNKCJONOWAŁA W RADOMIU PRZED URUCHOMIENIEM POCZTY UMIEJSCOWIONEJ OD DO PÓŹNIEJ ZOSTAŁA ZLIKWIDOWANA.

44 KRÓTKO DZIAŁAJĄCE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH POCZTA POLOWA 642 OBSŁUGUJĄCA 34. DP FUNKCJONOWAŁA W OKRESIE NA ZIEMIACH POLSKICH.

45

46 POCZTA POLOWA O NIEZWYKŁEJ LOKALIZACJI POCZTA POLOWA 110 OBSŁUGIWAŁA 24. DP. W OKRESIE POCZĄTEK DZIAŁAŁA ONA NA WILEŃSZCZYŹNIE W RAMACH NIEMIECKIEJ 10. ARMII (REJON JEZIORA NAROCZ).

47 POCZTA POLOWA O NIEZWYKŁEJ LOKALIZACJI POCZTA POLOWA 108 OBSŁUGUJĄCA OPERACYJNĄ KOMENDĘ 2. ARMII W DRUGIEJ I TRZECIEJ DEKADZIE LISTOPADA 1914 ROKU FUNKCJONOWAŁA W OPOLU I OLEŚNIE NA ŚLĄSKU PRUSKIM.

48 ZNAKI POLECENIA 1

49 ZNAKI POLECENIA 1

50 42. DP REJON BOHORODCZAN

51 CZY WSZYSTKIE SKATALOGOWANE STEMPLE RZECZYWIŚCIE ISTNIEJĄ? Majetic PP 10 f, PE 12/1, PP 18, PP 118 bh, PP 185, PP 389b, PP 600 Rainer PP 10 f (dotychczas nieznany), PP 18 (dotychczas nieznany), PP 118 bh (dotychczas nieznany), PP 389b, PP 600 WYŻEJ WYMIENIONE STEMPLE PRAWDOPODOBNIE NIE ISTNIEJĄ

52 PODSUMOWANIE Lokalizacja poczt polowych przypisanych do określonej formacji nie sprawia szczególnych problemów, trudności pojawiają się, gdy następuje podział formacji na 2 oddalone od siebie części, Trudne jest ustalenie precyzyjnej lokalizacji Głównych Poczt Polowych przy bardzo mobilnej linii frontu, Największa trudność występuje przy ustaleniu lokalizacji mobilnych poczt etapowych, szczególnie wtedy, gdy istnieją poczty polowe o tym samym numerze (w przypadku tym w katalogu stempli Rainera pojawiły się błędy polegające na podaniu zbyt szerokiego okresu obiegu stempli), Trudna do ustalenia jest również dokładna lokalizacja poczt etapowych na terenach słabo zurbanizowanych

53 FRAGMENT KSIĄŻKI AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH W CZASIE I WOJNY ŚWIATOWEJ JANUSZ MANTERYS AUSTRO-WĘGIERSKIE POCZTY POLOWE NA ZIEMIACH POLSKICH W CZASIE I. WOJNY ŚWIATOWEJ ÖSTERREICHISCH-UNGARISCHE FELDPOST AUF DEN POLNISCHEN GEBIETEN IM ERSTEN WELTKRIEG