PROGRAM edukacji leśnej społeczeństwa w Nadleśnictwie Szprotawa na lata

Transkrypt

1 REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W ZIELONEJ GÓRZE PROGRAM edukacji leśnej społeczeństwa w Nadleśnictwie Szprotawa na lata Opracował Dariusz Chełski Nadleśniczy Nadleśnictwa Szprotawa Zatwierdził Leszek Banach Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze Nadleśnictwo Szprotawa 2011 r.

2 2 Spis treści : I. Wprowadzenie. Podstawy prawne programu. Cel działalności edukacyjnej. Podsumowanie działalności edukacyjnej nadleśnictwa za okres miniony - tzn. do r. II. Ustalenia. Protokoły z posiedzeń Komisji Programu Edukacji Leśnej Społeczeństwa w Nadleśnictwie Szprotawa. III. Charakterystyka (naturalnych) walorów edukacyjnych nadleśnictwa. IV. Obiekty edukacji leśnej nadleśnictwa. V. Obiekty edukacji przyrodniczej innych podmiotów znajdujące się na terenie nadleśnictwa. VI. Partnerzy w edukacji leśnej społeczeństwa. VII. Wydawnictwa edukacyjne o nadleśnictwie. VIII. Plany roczne działalności edukacyjnej. IX. Sprawozdania z działalności edukacyjnej. a/. Zbiorcze z lat b/. Roczne z lat

3 3 I. Założenia wstępne. Program edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie zwany dalej PROGRAMEM, określa zakres i zadania edukacji leśnej społeczeństwa, realizowane na poziomie nadleśnictwa. A. Podstawy prawne PROGRAMU Edukacji Leśnej Społeczeństwa, ( wynikają z założeń Polityki Leśnej Państwa 1997 ). PROGRAM wprowadza do praktyki zawodowej leśników planowane działania edukacyjne ustalone w: Zarządzeniu nr 57 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 09 maja 2003 roku w sprawie wytycznych prowadzenia edukacji leśnej społeczeństwa w Lasach Państwowych - Kierunki rozwoju edukacji leśnej w Lasach Państwowych. Wytycznych do tworzenia programu edukacji leśnej społeczeństwa w nadleśnictwie. B. Cele stałej i powszechnej edukacji leśnej : 1. Upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy o środowisku leśnym, oraz o wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarce leśnej. 2. Podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie racjonalnego i odpowiedzialnego korzystania z wszystkich funkcji lasu. 3. Budowanie zaufania społecznego dla działalności zawodowej leśników, w tym: a) Kształtowanie postaw i świadomości ekologicznej społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia ekosystemów leśnych i leśnictwa. b) Poznanie funkcji lasu w przyrodzie i życiu człowieka. c) Zrozumienie zależności istniejących w środowisku przyrodniczym, w tym zależności łączących człowieka i środowisko przyrodnicze. d) Uczenie podstaw właściwego zachowania w lesie. e) Uświadomienie zagrożeń dla lasu, oraz poznanie metod przeciwdziałania tym zagrożeniom. f) Kształtowanie pozytywnego wizerunku leśników i leśnictwa. g) Poznanie leśnictwa ważnej gałęzi gospodarki narodowej zarządzanej zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju. h) Promowanie wiedzy leśnej, kultury i historii związanej z leśnictwem. i) Upowszechnianie wiedzy o działaniach Lasów Państwowych w zakresie ochrony przyrody i środowiska. C. Podsumowanie działalności edukacyjnej nadleśnictwa za miniony okres tzn. do 31 grudnia 2010 r. Edukacja leśna społeczeństwa w Nadleśnictwie Szprotawa prowadzona jest już od wielu lat. W tym typowo leśnym środowisku, gdzie lesistość sięga 34%, miejscowa ludność nagminnie korzysta z walorów leśnych kompleksów.

4 4 W celu podkreślenia tych walorów, przybliżenia wiedzy o nich i udostępnienia możliwości ich odwiedzania, podejmowano szereg działań. Do najistotniejszych należy zaliczyć : Wykonanie infrastruktury turystycznej przy pomniku przyrody dąb Chrobry. W rezerwacie Buczyna Szprotawska założono ścieżkę edukacyjną Szlak Popielicy wraz z infrastrukturą w postaci dwunastu oznakowanych przystanków, opisanych w tematycznym folderku. Wyznaczono czerwony i niebieski szlak spacerowy łączący rezerwat Buczyna Szprotawska z dębem Chrobry. Wykonanie ścieżki dydaktycznej na terenie Rezerwatu Annabrzeskie wąwozy. W 1997 r. wybudowano w Rezerwacie Annabrzeskie wąwozy wieżę widokową. Opracowanie w współpracy z PTOP Salamandra przewodnika turystycznego po rezerwacie Buczyna Szprotawska. Wydanie pierwszej w rdlp Zielona Góra pocztówki nadleśnictwa - Nadleśnictwo Szprotawa. Wydanie książeczki edukacyjnej Przygody skrzata Choinka z ilustracjami wykonanymi przez dzieci z szkół w Szprotawie i w Nowej Soli. Działalność edukacyjna społeczeństwa na terenie Nadleśnictwa Szprotawa zaczęto prowadzić w sposób zorganizowany od 1997 r. Pod hasłem Wiosna bez płomieni rozpoczęto cykl corocznych spotkań z dziećmi w szkołach, konkursów plastycznych i literackich. W latach następnych powyższe hasło poszerzono o temat Akcja sprzątania świata. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Szprotawa znajduje się 8 gmin, na terenie których działa 25 szkół. Do każdej szkoły został imiennie przypisany leśnik opiekun, który utrzymuje ze szkołą stały kontakt, prowadzi pogadanki i wycieczki, służy pomocą i kontaktuje się z nauczycielami zgodnie z potrzebami. Od wiosny 2003 r. Nadleśnictwo Szprotawa wręczało zainteresowanym nauczycielom ( po spełnieniu wymogów ) CERTYFIKATY LEŚNEGO WTAJEMNICZENIA. Od 2006 rozpropagowano w szkołach ogólnopolską akcję Pomóżmy kasztanowcom. Działania te prowadzone są corocznie jesienią. W 2007 roku dwie szkoły z terenu Nadleśnictwa Szprotawa wzięły udział w Ogólnopolskim Konkursie Czysty Las organizowanym pod patronatem Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych oraz Prezesa Towarzystwa Przyjaciół Lasu. Praca wykonana przez Warsztat Terapii Zajęciowej w Wiechlicach zajęła III miejsce w skali kraju, w kategorii Sprzątanie lasu. Wspólnie z Urzędem Miasta Szprotawa utworzono w 2008 roku ścieżkę przyrodniczo - leśną Park Słowiański w lesie komunalnym miasta Szprotawa. Rok 2010 był rokiem obchodów 750 lecia miasta Szprotawa. Nadleśnictwo Szprotawa wystawiło na Błoniach Szprotawskich stoisko z licznymi eksponatami. Prowadzono tam również szeroko zakrojoną działalność informacyjno edukacyjną.

5 5 II. Ustalenia z posiedzeń Komisji Programu Edukacji Leśnej Społeczeństwa. Posiedzenia Komisji odbyły się w dniach 11 maja i 08 czerwca 2011r. (protokóły z posiedzeń Komisji w załączeniu). Wnioski Komisji stanowią podstawę opracowania planu edukacji na lata III. Charakterystyka ( naturalnych ) walorów edukacyjnych nadleśnictwa. Nadleśnictwo Szprotawa znajduje się w zlewni rzeki Odry. Do najważniejszych rzek należą: Bóbr, Szprotawa i Kwisa. Położenie Nadleśnictwa Szprotawa na północnym skraju Borów Dolnośląskich sprawia, że tereny te są bardzo atrakcyjne dla społeczeństwa z następujących względów: - Znaczna lesistość terenu - 34%, w tym zwarty kompleks leśny w Obrębie Szprotawa - Dobra dostępność lasów i sieć dróg leśnych udostępnionych dla turystyki pieszej i rowerowej. - Miejsca postoju pojazdów zlokalizowane przy najatrakcyjniejszych turystycznych fragmentach nadleśnictwa na terenie obrębu Szprotawa - Funkcjonujące leśne ścieżki dydaktyczne Ważną cechą naszego regionu jest bogactwo przyrodnicze, którego najcenniejsze fragmenty objęte są ochroną prawną: 1. Dwa rezerwaty częściowe -,,Buczyna Szprotawska o powierzchni 152,32ha,,Annabrzeskie wąwozy o powierzchni 56,11ha 2. Użytki ekologiczne-,,żurawie bagno o powierzchni 18,25ha,,Łabędzie stawy o powierzchni 20,40ha,,Sowie bagno o powierzchni 7,09ha 3. Pomniki przyrody - 24 drzewa pomnikowe, w tym:,,dąb Chrobry. 4. Elementy przyrodnicze o znaczeniu regionalnym i krajowym. Regionalne: - stanowiska archeologiczne datowane od epoki kamiennej do późnego średniowiecza ( np.,,wały Chrobrego ) - jedyne w RDLP Zielona Góra stanowisko pełnika europejskiego - jedyne w RDLP Zielona Góra stanowisko łabędzia krzykliwego Krajowe: - pomnik przyrody,,dąb Chrobry najstarszy dąb szypułkowy w Polsce - stanowisko popielicy w rezerwacie,, Buczyna Szprotawska Korzystają z tych walorów: - szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie ( 25 placówek ), skupiające dzieci i młodzież, głównych odbiorców oferty edukacyjnej nadleśnictwa - mieszkańcy Szprotawy i okolic - turyści krajowi i zagraniczni

6 6 IV. Obiekty edukacji leśnej Nadleśnictwa. Na terenie nadleśnictwa Szprotawa według stanu na r. funkcjonują jedynie terenowe obiekty, wykorzystywane w edukacji leśnej społeczeństwa: - Dwie ścieżki dydaktyczne, w tym,,szlak popielicy wyposażony w dwanaście oznakowanych słupkami przystanków. - Trzy szlaki spacerowe: czerwony, żółty i niebieski przebiegające przez rezerwat,,buczyna Szprotawska oraz szlak turystyczny,,dziadoszan przebiegający przez cześć nadleśnictwa na wysokości rezerwatu Annabrzeskie wąwozy. Miejsca z wiatami znajdujące się w: rezerwacie,,buczyna Szprotawska nad użytkiem ekologicznym,,łabędzie stawy Są one wykorzystywane do celów edukacji leśnej i jako miejsce odpoczynku turystów. - Szkółka leśna w Krzywczycach - wykorzystywana do tematu Jak powstaje las? - Omawianie zagadnień z zakresu ochrony przeciwpożarowej prowadzone (między innymi) jest po dostrzegalnią Bobrowice w leśnictwie Śliwnik. V. Obiekty edukacji przyrodniczej innych podmiotów znajdujące się na terenie nadleśnictwa. Istniejące parki miejskie i lasy komunalne cieszą się w ostatnim okresie szczególnym zainteresowaniem lokalnej społeczności, której służą. Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna,,park Słowiański i miejsce ostoi przyrody,,wzgórza Bunkrowe utworzone na terenach po JAR w Wiechlicach. (współfinansowana przez nadleśnictwo z UM Szprotawa ). Na uwagę zasługują leżące na terenie nadleśnictwa liczne parki zabytkowe wraz z występującymi w nich pomnikowymi drzewami i rzadkimi gatunkami roślin. Według dostępnych źródeł, wyróżniamy 27 parków leżących m.in. w takich miejscowościach jak: Mycielin, Wiechlice, Długie, Sucha Dolna, Małomice, Sobolice itp. VI. Partnerzy w edukacji leśnej społeczeństwa. Najważniejszymi partnerami nadleśnictwa w prowadzeniu edukacji leśnej społeczeństwa są miejscowe szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie a w nich głównie nauczyciele przedmiotów przyrodniczych. Współpraca na tym polu układa się dobrze, chociaż nauczyciele orientujący się w potrzebach uczniów zbyt mało odważnie wychodzą z propozycjami do nadleśnictwa. W związku z tym planuje się cykliczne spotkania z gronem pedagogicznym zajmującym się nauką przyrody, celem wypracowania wspólnych metod edukacji leśnej dzieci i młodzieży. Kolejnym partnerem jest Szprotawski Dom Kultury, w którym organizowano spotkania z młodzieżą szkolną w ramach podsumowania akcji,,wiosna bez płomieni oraz akcji,,sprzątanie świata, a także organizowano wystawy plastyczne.

7 7 Potencjalnym partnerem w prowadzeniu działalności edukacyjnej jest powstałe w roku 2000 Towarzystwo Bory Dolnośląskie oraz powstały w roku 2003 Szprotawski Ośrodek Edukacji Przyrodniczej. Ponadto nadleśnictwo Szprotawa współpracuje z : 1. samorządami lokalnymi 2. organizacjami i stowarzyszeniami pozarządowymi ( LOP, PZŁ, PTTK, ZHP ) 3. policją; strażą pożarną w tym: OSP; 4. studentami wydziałów leśnych i innych wyższych uczelni VII. Wydawnictwa edukacyjne opracowane w Nadleśnictwie Szprotawa. - Folder rezerwatu,, Annabrzeskie Wąwozy - Foldery ( dwie edycje ) rezerwatu,, Buczyna Szprotawska z pomnikiem przyrody Dąb Chrobry, - Film video p.t. Rezerwat,, Buczyna Szprotawska pokazujący m-in zieloną lekcję prowadzoną przez pracowników nadleśnictwa, nakręcony i wydany przez RDLP w Zielonej Górze. - Przewodnik turystyczny po rezerwacie Buczyna Szprotawska. - Książeczka edukacyjna Przygody skrzata Choinka - Broszurka - Legenda Chrobrego VIII. Plan działalności edukacyjnej nadleśnictwa Szprotawa na okres r. A. W celu wzbogacenia oferty edukacyjnej, w najbliższym 10 -leciu zakłada się: 1. Uwzględnienie w planach nowego budynku biurowego, pomieszczenia przeznaczonego na izbę edukacyjną wyposażoną w instalację audiowizualną. W otoczeniu budynku posadzenie występujących w nadleśnictwie drzew i krzewów ( około 30 gatunków ), opatrzonych tabliczkami informacyjnymi. 2. Wykonanie/remont wiaty przy użytku ekologicznym Łabędzie stawy, dostosowanej do prowadzenia zielonych lekcji. Analogicznie wiata w rezerwacie Buczyna Szprotawska. 3. Opracowanie folderu nadleśnictwa. ( opcjonalnie, w wersjach językowych : niemieckiej i rosyjskiej ). 4. Odtworzenie i uzupełnienie wyposażenia ścieżek edukacyjnych ( oznakowanie, tablice informacyjne itp. ) B. Planowane przedsięwzięcia z zakresu edukacji leśnej: 1. Pogadanki dotyczące ochrony przeciwpożarowej w ramach akcji,,wiosna bez płomieni. 2. Udział w ogólnopolskich akcjach i konkursach typu:,,sprzątanie Świata. 3. Konkursy na temat lasu i leśnictwa Klasy I VI ; plastyczny, w dwóch kategoriach wiekowych. Tematyka ustalona w regulaminie. Gimnazja literacki ; wypracowania na zadany temat Szkoły średnie formy literackie : opowiadanie, wiersz Wszystkie kategorie wiekowe fotograficzny

8 8 4. Kontynuacja zajęć na ścieżkach dydaktycznych. Docelowo, również w izbie edukacyjnej. 5. Udzielanie,, Certyfikatów leśnego wtajemniczenia zainteresowanym nauczycielom, w oparciu o opracowane przez nich konspekty. IX. Sprawozdania z działalności edukacyjnej. A. Sprawozdanie zbiorcze z lat B. Sprawozdania roczne - lata X. Załączniki 1. Protokół z I posiedzenia Komisji Programu Edukacji Leśnej społeczeństwa z 11 maja 2011 roku. 2. Protokół z II posiedzenia Komisji Programu Edukacji Leśnej społeczeństwa z 08 czerwca 2011 roku.