Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne

Transkrypt

1 Akademia Prawa Piotr Pogonowski Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne Wydawnictwo C.H.Beck

2 Akademia Prawa Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne

3 W sprzeda y: A. Zieliñski POSTÊPOWANIE CYWILNE. KOMPENDIUM, wyd. 9 Skrypty Becka K. Korzan POSTÊPOWANIE NIEPROCESOWE, wyd. 2 Studia Prawnicze K. Piasecki POSTÊPOWANIE SPORNE ROZPOZNAWCZE Studia Prawnicze E. Marsza³kowska-Krzeœ (red.) POSTÊPOWANIE CYWILNE. PYTANIA. TABLICE Æwiczenia Becka KODEKS POSTÊPOWANIA CYWILNEGO, wyd. 15 Wprowadzenie M. Jêdrzejewskiej Teksty Ustaw Becka KODEKS CYWILNY, KODEKS POSTÊPOWANIA CYWILNEGO, KODEKS RODZINNY I OPIEKUÑCZY, wyd. 8 Edycja S¹dowa KODEKS CYWILNY Z WPROWADZENIEM, wyd. 20 Twoje Prawo

4 Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne dr hab. Piotr Pogonowski Profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Paw³a II

5 Redakcja: Ksenia Kwaœniak Wydawnictwo C. H. Beck 2007 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck Drukarnia: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN

6 Spis treœci Wstêp Spis treœci... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... s. Nb. XI XIII XVII Czêœæ I. Postêpowanie zabezpieczaj¹ce Rozdzia³ I. Istota, cel oraz funkcje zabezpieczenia i postêpowania zabezpieczaj¹cego Uwagi wprowadzaj¹ce Rodzaje zabezpieczeñ Uwagi porównawcze I. Austria II. Niemcy III. Szwajcaria IV. Francja V. Belgia Postêpowanie ugodowe Postêpowanie referé Referé prowizoryczne V

7 Spis treœci 4. Postêpowanie sommaire en injonction de payer Postêpowanie zabezpieczaj¹ce VI. W³ochy VII. Anglia i Walia Zabezpieczenie konserwacyjne freezing injunctions Mareva injunctions Polecenie przeszukania (poszukiwanie maj¹tku) VIII. Stany Zjednoczone Ameryki Pó³nocnej Rozdzia³ II. Miejsce postêpowania zabezpieczaj¹cego w systemie s¹dowego prawa postêpowania cywilnego Rozdzia³ III. Dopuszczalnoœæ zabezpieczenia Rozdzia³ IV. Przes³anki skutecznego udzielenia zabezpieczenia roszczenia przez s¹d Rozdzia³ V. Zabezpieczenie roszczeñ pieniê nych Rozdzia³ VI. Zabezpieczenie roszczeñ niepieniê nych Rozdzia³ VII. Przebieg postêpowania zabezpieczaj¹cego (dynamika postêpowania) Wszczêcie postêpowania zabezpieczaj¹cego I. Wnioskodawca II. Treœæ wniosku o udzielenie zabezpieczenia III. Termin do z³o enia wniosku o udzielenie zabezpieczenia Rozpoznanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia I. S¹d w³aœciwy do rozpoznania wniosku II. Sk³ad s¹du III. Rozpoznanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia Orzeczenie o udzieleniu zabezpieczenia Zaskar enie orzeczenia s¹du Rozpoznanie za alenia przez s¹d II instancji I. Orzeczenie s¹du II instancji II. Dopuszczalnoœæ œrodków zaskar enia do S¹du Najwy szego Rozdzia³ VIII. Wykonanie zabezpieczenia. Rozszerzona skutecznoœæ postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia VI

8 Spis treœci Rozdzia³ IX. Upadek zabezpieczenia Rozdzia³ X. Koszty postêpowania zabezpieczaj¹cego Rozdzia³ XI. Odszkodowanie za szkodê spowodowan¹ udzieleniem zabezpieczenia Rozdzia³ XII. Zabezpieczenie roszczeñ w postêpowaniu upad³oœciowym Rozdzia³ XIII. Zabezpieczenie dowodów Czêœæ II. Egzekucja i postêpowanie egzekucyjne Rozdzia³ XIV. Zagadnienia wstêpne Pojêcie egzekucji i postêpowania egzekucyjnego. Aksjologiczne podstawy egzekucji Przes³anki postêpowania egzekucyjnego Zasady postêpowania egzekucyjnego I. Zasada poszanowania godnoœci cz³owieka II. Zasada prawa do wys³uchania III. Zasada formalizmu IV. Zasada dyspozycyjnoœci Rodzaje i sposoby egzekucji ród³a prawa egzekucyjnego Rozdzia³ XV. Podmioty, uczestnicy i organy postêpowania egzekucyjnego Rozdzia³ XVI. Podstawa egzekucji Rozdzia³ XVII. Dynamika postêpowania egzekucyjnego Wszczêcie egzekucji Zawieszenie i umorzenie postêpowania egzekucyjnego Œrodki prawne w postêpowaniu egzekucyjnym Rozdzia³ XVIII. Wy³¹czenia spod egzekucji Rozdzia³ XIX. Powództwa przeciwegzekucyjne Rozdzia³ XX. Egzekucja œwiadczeñ pieniê nych Uwagi ogólne Egzekucja z ruchomoœci Egzekucja z wynagrodzenia za pracê VII

9 Spis treœci 20. Egzekucja z rachunku bankowego i z rachunku prowadzonego przez spó³dzielcz¹ kasê oszczêdnoœciowo-kredytow¹ Egzekucja z innych wierzytelnoœci Egzekucja z innych praw maj¹tkowych Egzekucja z nieruchomoœci I. Zajêcie nieruchomoœci II. Opis i oszacowanie zajêtej nieruchomoœci III. Obwieszczenie o licytacji IV. Warunki licytacyjne V. Licytacja VI. Przybicie VII. Przys¹dzenie w³asnoœci Egzekucja z u³amkowej czêœci nieruchomoœci oraz u ytkowania wieczystego Uproszczona egzekucja z nieruchomoœci Egzekucja ze statków morskich Podzia³ sumy uzyskanej z egzekucji I. Plan podzia³u i pierwszeñstwo zaspokojenia wierzytelnoœci II. Podzia³ sumy uzyskanej przez egzekucjê z wynagrodzenia za pracê III. Podzia³ sumy uzyskanej przez egzekucjê z ruchomoœci, wierzytelnoœci i innych praw maj¹tkowych IV. Podzia³ sumy uzyskanej przez egzekucjê z nieruchomoœci Rozdzia³ XXI. Egzekucja œwiadczeñ niepieniê nych Rozdzia³ XXII. Egzekucja z udzia³em Skarbu Pañstwa i przedsiêbiorców Egzekucja z udzia³em Skarbu Pañstwa Egzekucja z udzia³em przedsiêbiorcy Egzekucja przez zarz¹d przymusowy Egzekucja przez sprzeda przedsiêbiorstwa lub gospodarstwa rolnego Rozdzia³ XXIII. Egzekucja celem zniesienia wspó³w³asnoœci nieruchomoœci w drodze sprzeda y publicznej Rozdzia³ XXIV. Egzekucja œwiadczeñ alimentacyjnych VIII

10 Spis treœci Rozdzia³ XXV. Koszty egzekucji s¹dowej Rozdzia³ XXVI. Stosunek s¹dowego postêpowania egzekucyjnego do innych postêpowañ wykonawczych Indeks rzeczowy IX

11

12 Wstêp Wstêp Zabezpieczenie roszczenia procesowego, jak i przymusowe wykonanie tytu³u wykonawczego w drodze postêpowania egzekucyjnego by³o przedmiotem wielu wartoœciowych opracowañ o charakterze monograficznym, podrêcznikowym, komentatorskim i przyczynkarskim. Wynika to z faktu, e oba te postêpowania pe³ni¹ bardzo wa n¹ rolê w systemie ochrony udzielanej w s¹dowym postêpowaniu cywilnym. Postêpowanie zabezpieczaj¹ce stanowi instrumentarium prawne umo liwiaj¹ce rzeczywiste zaspokojenie uprawnionego w drodze zastosowania œrodków tymczasowych, egzekucja i postêpowanie z ni¹ zwi¹zane stanowi¹ uwieñczenie prawa do s¹du oraz uzyskania efektywnej ochrony s¹dowej. W ostatnich nowelach Kodeksu postêpowania cywilnego od 2004 r. w bardzo szerokim zakresie zmieniono przepisy dotycz¹ce obu tych postêpowañ. Istotne s¹ tak e przepisy UE w tym zakresie. Postêpowanie zabezpieczaj¹ce wyemancypowa³o staj¹c siê niekiedy ostatecznym remedium procesowym znalaz³o to swój wyraz m.in. w wydzieleniu przepisów je reguluj¹cych w oddzieln¹ czêœæ Kodeksu. Postêpowanie egzekucyjne zosta³o zmienione w kierunku uczy- XI

13 Wstêp nienia z niego rzeczywistego œrodka uzyskiwania ochrony prawnej w gospodarce rynkowej. Proces zmian Kodeksu postêpowania cywilnego nie jest zakoñczony. W Ministerstwie Sprawiedliwoœci trwaj¹ prace nad szersz¹ przebudow¹ postêpowania cywilnego tak e w zakresie egzekucji, czego owocem jest og³oszony i dyskutowany projekt stosownej noweli. Wszystkie te zdarzenia powoduj¹ koniecznoœæ przedstawienia aktualnego stanu przepisów dotycz¹cych tych dwóch wa nych czêœci sk³adowych s¹dowego postêpowania cywilnego. Dlatego te wydaje siê uzasadnione opracowanie niniejszej pozycji z myœl¹ przede wszystkim o studentach, praktykach i wszystkich zainteresowanych. Pomimo zmiany charakteru postêpowania zabezpieczaj¹cego, tradycyjnie w jednym opracowaniu znalaz³y siê zarówno rozwa- ania dotycz¹ce tego postêpowania, jak i postêpowania egzekucyjnego. W pracy uwzglêdniono stan prawa i literatury na dzieñ 31 stycznia 2007 r. Warszawa, styczeñ 2007 r. dr hab. Piotr Pogonowski XII

14 Wykaz skrótów 1. ród³a prawa CPC... francuski Kodeks postêpowania cywilnego (Code de procedure civile) d.kpc... Kodeks postêpowania cywilnego z 1930 r. EO... austriackie rozporz¹dzenie w sprawie tytu³u egzekucyjnego (Executionsordnung) KC... Kodeks cywilny KH... Kodeks handlowy KomSEgzU Wykaz skrótów... ustawa z r. o komornikach s¹dowych i egzekucji (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz ze zm.) KP... Kodeks pracy KPC... Kodeks postêpowania cywilnego KR... Kodeks rodzinny z 1950 r. KRO... Kodeks rodzinny i opiekuñczy KSCU... ustawa z r. o kosztach s¹dowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz ze zm.) KSH... Kodeks spó³ek handlowych XIII

15 Wykaz skrótów KWU... KZ... PrUpNapr... PWKPC... SchKG... ZGB... ZPO... ustawa z r. o ksiêgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz ze zm.) Kodeks zobowi¹zañ ustawa z r. Prawo upad³oœciowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.) ustawa z r. Przepisy wprowadzaj¹ce Kodeks postêpowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 297 ze zm.) federalna ustawa z r. o œci¹ganiu nale - noœci i upad³oœci (ustawa szwajcarska) szwajcarski Kodeks cywilny niemiecki Kodeks postêpowania cywilnego (Zivilprozessordnung) 2. Czasopisma AUWr... Biul. Inf. SN... Dz.U.... KPP... OSN... OSP... OSA... OSNC... OSNCP... OSPiKA... OTK... MP... MoP... NP... NPC... Orz. Gosp.... Pal.... PB... PE... PES... PiP... PiZS... PL... PPC... Acta Universitatis Wratislaviensis Biuletyn Informacyjny S¹du Najwy szego Dziennik Ustaw Kwartalnik Prawa Prywatnego Orzecznictwo S¹du Najwy szego Orzecznictwo S¹dów Polskich Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izby Cywilnej Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych Orzecznictwo S¹dów Polskich i Komisji Arbitra- owych Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Monitor Polski Monitor Prawniczy Nowe Prawo Nowy Proces Cywilny Orzecznictwo Gospodarcze Palestra Prawo Bankowe Prawo Egzekucyjne Problemy Egzekucji S¹dowej Pañstwo i Prawo Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne Przegl¹d Legislacyjny Polski Proces Cywilny XIV

16 Wykaz skrótów PPE... PPH... PP... PS... Pr. Spó³.... Prok. i Pr.... Prz. Sejm.... PUG... Rej.... RNP KUL... RPEiS... SC... SP... Wok.... ZNU... ZZP... Przegl¹d Prawa Egzekucyjnego Przegl¹d Prawa Handlowego Przegl¹d Podatkowy Przegl¹d S¹dowy Prawo Spó³ek Prokuratura i Prawo Przegl¹d Sejmowy Przegl¹d Ustawodawstwa Gospodarczego Rejent Roczniki Nauk Prawnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Studia Cywilistyczne Studia Prawnicze Wokanda Zeszyty Naukowe Uniwersytetu ódzkiego Zeitschrift für Zivilprozess 3. Organy orzekaj¹ce SN... SN (7)... S¹d Najwy szy S¹d Najwy szy w sk³adzie siedmiu sêdziów 4. Inne skróty art.... artyku³ KRS... Krajowy Rejestr S¹dowy nast.... nastêpna (y, e) Nb.... numer brzegowy orz.... orzeczenie por.... porównaj post.... postanowienie poz.... pozycja s.... strona tekst jedn.... tekst jednolity tj.... to jest tzn.... to znaczy uchw.... uchwa³a ust.... ustêp w zw.... w zwi¹zku wyr.... wyrok zd.... zdanie zob.... zobacz XV

17

18 Wykaz literatury 1. Podrêczniki G. Bellagamba, G. Cariti, L`esecuzione civile, Milano W. Wykaz Broniewicz, literatury Postêpowanie cywilne w zarysie, wyd. 8, Warszawa L. Cadiet, Droit judiciaire privé, Paris A. Deixler-Hûbner, T. Klicka, Zivilverfahren, 4. Auflage, Wien H. W. Fasching, Lehrbuch des österreichischen Zivilprozessrecht, 2. Auflage, Wien F. Goldman, Justice and civil procedure in Japan, New York M. Guldener, Schweizerisches Zivilprozessrecht, 3. Auflage, Zürich J. Jod³owski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jod³owska, K. Weitz, Postêpowanie cywilne, wyd. 4, Warszawa A. Karnicka-Kawczyñska, J. Kawczyñski, Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne, wyd. 2, Warszawa Z. Knypl, Postêpowanie zabezpieczaj¹ce, Sopot H. Koch, F. Diedrich, Civil procedure in Germany, München F. Kruszelnicki, Zarys systemu polskiego prawa egzekucyjnego i zabezpieczaj¹cego, Warszawa B. Lindell, Civil procedure in Sweden, Uppsala XVII

19 Wykaz literatury A. Lugo, C. de Angelis, Manuale di diritto processuale civile, 15 ed., Milano A. Marciniak, Postêpowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa P. L. Murray, R. Stürner, German civil justice, Durham R. Perrot, Ph. Thery, Procedures civiles d`execution, Paris Z. Radwañski, Prawo cywilne, czeœæ ogólna, Warszawa W. Rechberger, P. Oberhammer, Exekutionsrecht, 3. Auflage, Wien W. Siedlecki, Z. Œwieboda, Postêpowanie nieprocesowe, Warszawa Z. Szczurek, Egzekucja s¹dowa w sprawach cywilnych. Czêœæ ogólna, Sopot J. Œwieczkowski, Uproszczona egzekucja z nieruchomoœci, Sopot M. Waligórski, Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa E. Wengerek, S¹dowe postêpowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa E. Werlauff, Civil procedure in Denmark, Copenhagen A. Wróbel (red.), Stosowanie prawa UE przez s¹dy, Kraków F. Zedler, Postêpowanie upad³oœciowe i naprawcze w zarysie, Kraków Komentarze M. Alllerhand, Kodeks postêpowania cywilnego. Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne, cz. II, Lwów A. Baumbach, W. Lauterbach, J. Albers, P. Hartmann, Zivilprozessordnung, 62. Auflage, München F. Baur, R. Stürner, A. Schönke, Zwangsvollstreckungs Konkurs und Vergliechsrecht, Heidelberg A. Jakubecki (red.), Kodeks postêpowania cywilnego. Praktyczny komentarz, Kraków L. Cadiet, Code de procedure civile, Paris S. Dalka, J. Rodziewicz, Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne. Komentarz do czêœci drugiej kodeksu postêpowania cywilnego, Gdañsk T. Ereciñski (red.), Kodeks postêpowania cywilnego. Komentarz, cz. I postêpowanie rozpoznawcze, cz. II postêpowanie zabezpieczaj¹ce, t. 3, Warszawa J. Jankowski, Ustawa o komornikach s¹dowych i egzekucji. Komentarz, Warszawa Z. Knypl, Z. Merchel, Ustawa o komornikach s¹dowych i egzekucji. Komentarz, Sopot XVIII

20 Wykaz literatury J. Korzonek, Postêpowanie egzekucyjne i zabezpieczaj¹ce. Czeœæ II Kodeksu postêpowania cywilnego, t. II, Kraków J. Kropholler, Europäisches Zivilprozessrecht. Kommentar zu EuGVO und Lugano Übereinkommen, 7. Auflage, Heidelberg J. J. Litauer, Komentarz do procedury cywilnej, Warszawa K. Piasecki (red.), Kodeks postêpowania cywilnego. Komentarz, wyd. 4, t. I, Warszawa K. Piasecki (red.), Kodeks postêpowania cywilnego. Komentarz, wyd. 3, t. II, Warszawa H. Pietrzkowski, Komentarz do czêœci II Kodeksu postêpowania cywilnego, Warszawa L. Rosenberg, H. F. Gaul, E. Schilken, Zwangsvollstreckungsrecht, 11. Auflage, Münich H. Thomas, H. Putzo, Zivilprozessordnung, 27. Auflage, München Z. Szczurek (red.), Kodeks postêpowania cywilnego. Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne. Komentarz, wyd. 3, Sopot Z. Œwieboda, Komentarz do kodeksu postêpowania cywilnego. Czêœæ druga: Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne, wyd. 3, Warszawa H. Thomas, H. Putzo, Zivilprozessordnung, 27. Auflage, München M. Uliasz, Kodeks postêpowania cywilnego. Komentarz do nowelizacji, wyd. 2, Warszawa E. Wengerek, M. Tyczka, Postêpowanie zabezpieczaj¹ce i egzekucyjne. Komentarz do czêœci drugiej Kodeksu postêpowania cywilnego, oprac. E. Wengerek, M. Tyczka, wyd. 3, Warszawa F. Zedler, Postêpowanie zabezpieczaj¹ce. Komentarz i orzecznictwo do Kodeksu postêpowania cywilnego, t. 1 4,Toruñ A. Zieliñski, Koszty s¹dowe w sprawach cywilnych. Komentarz, wyd. 5, Warszawa A. Zieliñski (red.), Kodeks postêpowania cywilnego. Komentarz, t. II, Warszawa Monografie E. Bagiñska, Odpowiedzialnoœæ odszkodowawcza za wykonywanie w³adzy publicznej, Warszawa M. B¹czyk, J. A. Piszczek, E. Radomska, M. Wilke (red.), Ksiêga Pami¹tkowa ku Czci Profesora Leopolda Steckiego, Toruñ G. Bieniek, H. Pietrzkowski, Reprezentacja Skarbu Pañstwa i jednostek samorz¹du terytorialnego, Warszawa B. Bladowski, Za alenie w postêpowaniu cywilnym, wyd. 2, Kraków XIX