Podręcznik Beneficjenta

Transkrypt

1 Podręcznik Beneficjenta Realizującego projekty w ramach III Priorytetu Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Ochrona i zarządzanie zasobami środowiska przyrodniczego Informacje podstawowe WFOŚiGW w Zielonej Górze Wersja 1.04 z dnia r. 1

2 Podręcznik Beneficjenta Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego ma na celu zapoznanie potencjalnych Beneficjentów Priorytetu III LRPO 1 z możliwościami i zasadami korzystania ze wsparcia w ramach LRPO. Wprowadzenie Zarząd Województwa Lubuskiego pełni funkcję Instytucji Zarządzającej Lubuskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata (IZ LRPO). Za zadania związane z wdrażaniem Priorytetu III LRPO Ochrona i zarządzanie zasobami środowiska przyrodniczego - na mocy porozumienia z Marszałkiem Województwa Lubuskiego - odpowiedzialna jest IP II, której funkcję pełni Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze. 1 Dla Beneficjentów Priorytetu II został opracowany odrębny Podręcznik Beneficjenta Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Priorytet II Stymulowanie wzrostu inwestycji w przedsiębiorstwach i wzmocnienie potencjału innowacyjnego dostępny na stronie 2

3 Wykaz skrótów: EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego IC Instytucja Certyfikująca Instytucja Pośrednicząca II-go stopnia, dla Priorytetu III Lubuskiego Regionalnego IP II Programu Operacyjnego jest to Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze IW Instytucja Wdrażająca IZ Instytucja Zarządzająca IZ LRPO Instytucja Zarządzająca Lubuskim Regionalnym Programem Operacyjnym na lata (Zarząd Województwa Lubuskiego) KE Komisja Europejska KM Komitet Monitorujący KZK Kierownik Zespołu Kontrolującego LRPO Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata LUW Lubuski Urząd Wojewódzki MRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego PKB per capita Produkt Krajowy Brutto na mieszkańca PZP Prawo zamówień publicznych RPO Regionalny Program Operacyjny SIWZ Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia TWE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską UE Unia Europejska UMWL Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego ULRPO Uszczegółowienie Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata WE Wspólnota Europejska ZK Zespół Kontrolujący ZP Zamówienie Publiczne ZWL Zarząd Województwa Lubuskiego 3

4 PODSTAWY PRAWNE Akty prawa wspólnotowego: a) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1080/2006 z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające Rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 (Dz. Urz. UE L 210, , s.1), b) Rozporządzenie Rady nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. Urz. UE L 210 z , s.25), c) Rozporządzenie Komisji nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (Dz. Urz. UE L 371 z , s.1, sprostowane Dz. Urz. UE L 45 z , s.3 ), d) Rozporządzenie Komisji nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 10 z , str. 33; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 8, t. 2, str. 141), w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Komisji nr 364/2004 z dnia 25 lutego 2004 r. zmieniającym rozporządzenie nr 70/2001 i rozszerzającym jego zakres w celu włączenia pomocy dla badań i rozwoju (Dz. Urz. UE L 63 z , str. 22; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 8, t. 3, str. 64), e) Rozporządzenie Komisji nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis (Dz. U. nr 379 z , s.5), f) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1628/2006 z dnia 24 października 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do regionalnej pomocy inwestycyjnej, g) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 68/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE do pomocy szkoleniowej. Akty prawa krajowego a) Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia , dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r., b) Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2006 r. Nr 227, poz ze zm.) wraz z aktami wykonawczymi, c) Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 249, poz ze zm.) wraz z aktami wykonawczymi, 4

5 d) Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1165), e) Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach, dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 123, poz. 1291), f) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156 poz. 1118, ze zm.), g) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902, ze zm.), h) Ustawa z dnia 25 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1420), i) Ustawa z dnia 16.kwietnia.2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880, z 2005 r. Nr 113, poz. 954, Nr 130, poz ) j) Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 11 października 2007 r. w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach regionalnych programów operacyjnych, k) Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 października 2007 r. w sprawie udzielania pomocy na szkolenia w ramach regionalnych programów operacyjnych, l) Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 2 października 2007 r. c m) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2004 r. Nr 257, poz. 2573). Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego a) Wytyczne w zakresie sprawozdawczości z dnia 29 maja 2008 r., b) Wytyczne w zakresie procesu kontroli w ramach obowiązków Instytucji Zarządzającej Programem Operacyjnym z dnia 22 stycznia 2009 r., c) Wytyczne w zakresie procedury odwoławczej dla wszystkich programów operacyjnych z dnia 09 września 2008 r., d) Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód z dnia 15 stycznia 2009 r., e) Wytyczne w zakresie informacji i promocji z dnia 13 sierpnia 2007 r., f) Wytyczne w zakresie dokonywania płatności i rozliczeń z dnia 24 września 2007 r., g) Krajowe wytyczne dotyczące kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania z dnia 17 grudnia 2008 r., h) Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych z dnia 3 czerwca 2008 r., 5

6 i) Wytyczne Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie sposobu postępowania w razie wykrycia nieprawidłowości w wykorzystaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania z dnia 12 lutego 2008 r., j) Wytyczne w zakresie warunków gromadzenia i przekazywania danych w formie elektronicznej z dnia 10 stycznia 2008 r. W trosce o właściwe przygotowanie i realizowanie projektu w interesie Beneficjenta leży bieżące śledzenie zmian przepisów i wytycznych. Za szczególnie polecane należy uznać monitorowanie stron internetowych Ministra Rozwoju Regionalnego ( Instytucji Zarządzającej LRPO ( ) oraz Instytucji Pośredniczącej II stopnia ( ) PROJEKTY GENERUJĄCE DOCHÓD W myśl art. 55 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 projekty generujące dochód są to wszelkie projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego lub Funduszu Spójności, których całkowity koszt przekracza 1 mln EUR, obejmujące inwestycję w infrastrukturę korzystanie, z której podlega opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie projekty pociągające za sobą sprzedaż gruntu lub budynków lub dzierżawę gruntu lub najem budynków, lub wszelkie inne odpłatne świadczenie usług, dla których wartość bieżąca przychodów w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 przewyższa wartość bieżącą kosztów operacyjnych. Projektami generującymi dochody nie są projekty, które podlegają zasadom pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 TWE, w tym pomocy de minimis lub dla których wsparcie związane jest z instrumentami inżynierii finansowej w rozumieniu art. 44 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oraz Sekcji 8 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006. W myśl rozporządzenia Rady (WE) nr 1341/2008 z dnia 18 grudnia 2008 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności w odniesieniu do niektórych projektów generujących dochody, projektami generującymi dochody nie są również projekty współfinansowane przez Europejski Fundusz Społeczny oraz te projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego lub Funduszu Spójności, których całkowity koszt nie przekracza 1 mln EUR. W celu ustalenia, czy całkowity koszt danego projektu przekracza powyższy próg, należy zastosować kurs wymiany EUR/PLN, stanowiący średnią miesięcznych obrachunkowych kursów stosowanych przez Komisję Europejską z ostatnich sześciu miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku o dofinansowanie (zgodnie z zapisami Wytycznych MRR w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód). Analizę finansową mającą na celu wykazanie między innymi, czy projekt generuje zdyskontowane przychody netto, o których mowa w art. 55 ust. 2 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 oraz w Wytycznych Ministra Rozwoju regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z 6

7 przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód należy przeprowadzić dla wszystkich inwestycji (oprócz projektów podlegającym zasadom pomocy publicznej). Metodologia obliczania, przedstawiania oraz monitorowania w projekcie powstałego dochodu określony jest ww. Wytycznych oraz w Wytycznych ogólnych do opracowania Studium Wykonalności dla projektów inwestycyjnych w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Dochody incydentalne 1) W przypadku, gdy w trakcie realizacji projektu wystąpią incydentalne dochody (np. ze sprzedaży drewna, które jest wynikiem przygotowania terenu pod inwestycję), które nie zostały przewidziane w analizie finansowej dla projektu: a) w przypadku, gdy wydatki związane z wygenerowanymi dochodami (tj. np. koszty wycięcia drzew lub krzewów, które następnie zostaną sprzedane) stanowią wydatki kwalifikowalne w ramach projektu, uzyskany dochód (rozumiany jako różnica między przychodem a kosztem związanym z uzyskaniem tego przychodu) pomniejsza wydatki kwalifikowalne w ramach projektu, przy czym przez wydatki związane z wygenerowanymi przychodami należy rozumieć tylko dodatkowe wydatki związane z uzyskaniem przychodów, które nie zostały uwzględnione w ramach kosztów projektu, b) w przypadku, gdy wydatki związane z wygenerowanymi dochodami nie stanowią wydatków kwalifikowalnych w ramach projektu, uzyskany dochód nie pomniejsza wydatków kwalifikowalnych w ramach projektu. 2) W przypadku, gdy incydentalne dochody, o których mowa w pkt. 1, nie stanowią dochodów, w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia ogólnego, powinny zostać zadeklarowane i pomniejszają wydatki kwalifikowalne tylko w przypadku, gdy wystąpią w okresie realizacji projektu (w okresie kwalifikowania wydatków). 3) W przypadku incydentalnych dochodów, o których mowa w pkt. 1, które stanowią dochody, w rozumieniu art. 55 ust. 1 rozporządzenia ogólnego, powinny być zadeklarowane i zwrócone proporcjonalnie do wkładu z funduszy w okresie i na zasadach, o których mowa w art. 55 ust. 4 rozporządzenia ogólnego. 4) Zasady opisane powyżej nie mają zastosowania do projektów podlegających zasadom dotyczącym pomocy publicznej, w rozumieniu art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Zasady opisane w niniejszej Sekcji mają zastosowanie do wszystkich projektów. Dochody incydentalne należy ujawnić bez względu na moment ich ujawnienia. ZASADY DOTYCZĄCE KWALIFIKOWALNOŚCI WYDATKÓW Ramy kryteriów kwalifikowalności wydatków określone zostały w Krajowych wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego dotyczących kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i 7

8 Funduszu Spójności w okresie programowania W oparciu o powyższy dokument IZ LRPO opracowała szczegółowe Wytyczne Instytucji Zarządzającej LRPO w sprawie kwalifikowalności wydatków w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , które są dostępne na stronie internetowej IZ LRPO. Ramy czasowe kwalifikowalności W ramach LRPO na lata kwalifikowalne są wydatki poniesione nie wcześniej niż 1 stycznia 2007 r. oraz nie później niż 31 marca 2015 r. Termin poniesienia wydatków kwalifikowalnych w ramach danego projektu określa umowa/decyzja/porozumienie o dofinansowanie. W ramach LRPO istnieje możliwość finansowania projektów częściowo lub całkowicie zrealizowanych w momencie przyznawania dofinansowania. Warunkiem jest, aby wydatki poniesione były w okresie kwalifikowalności. Zatem, w przypadku projektów, których rzeczowa realizacja inwestycji rozpoczęła się przed okresem kwalifikowalności, koszty mogą zostać uznane za kwalifikowalne, jeżeli wydatek został faktycznie poniesiony po 1 stycznia 2007 r. Datą poniesienia wydatku jest data przekazania środków na rzecz wykonawcy (zapłata). Powyższe terminy nie mają zastosowania w przypadku projektów objętych pomocą publiczną (pomocą de minimis), wyłączeniem blokowym (grupowym), programem pomocowym zatwierdzonym przez KE, a także projektów otrzymujących wsparcie w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej oraz projektów współfinansowanych na podstawie zatwierdzonej przez KE pomocy indywidualnej), dla których ramy czasowe kwalifikowalności są określone w zatwierdzonym przez KE programie pomocowym. Za datę poniesienia wydatku przyjmuje się: a) W przypadku wydatków pieniężnych: Dokonanych przelewem lub obciążeniową kartą płatniczą datę obciążenia rachunku bankowego podmiotu ponoszącego wydatek, Dokonanych kartą kredytową lub podobnym instrumentem płatniczym o odroczonej płatności datę transakcji skutkującej obciążeniem rachunku karty kredytowej lub podobnego instrumentu, Opłaconych gotówką - datę faktycznego dokonania płatności, b) W przypadku poręczenia datę wejścia w życie umowy o udzieleniu poręczenia, c) W przypadku wkładu rzeczowego datę faktycznego wniesienia wkładu, d) W przypadku kompensaty datę uznania kompensaty przez drugą stronę, e) W przypadku kwoty zatrzymanej datę dokonania pozostałej płatności (tzn. niezatrzymanej części płatności). Ocena kwalifikowalności wydatków Ocena kwalifikowalności wydatku polega na analizie zgodności jego poniesienia z obowiązującymi przepisami. Oceny takiej dokonuje się zarówno na etapie wyboru wniosku o 8

9 dofinansowanie projektu, jak i podczas realizacji projektu. Na etapie oceny wniosków sprawdzeniu podlega kwalifikowalność wydatków ujętych we wniosku. Przyjęcie danego projektu do realizacji i podpisanie z Beneficjentem umowy o dofinansowanie nie oznacza, iż wszystkie wydatki, które Beneficjent przedstawi do refundacji w trakcie realizacji projektu, będą kwalifikować się do współfinansowania. Kwalifikowalność poniesionych wydatków oceniana jest również w trakcie realizacji projektu, w momencie przedkładania przez Beneficjenta kolejnych wniosków o płatność. W sytuacji, gdy Beneficjent zobowiązany jest do stosowania Ustawy Prawo zamówień publicznych za kwalifikowalne mogą być uznane tylko wydatki poniesione zgodnie z przepisami Ustawy. Wydatek kwalifikowalny to taki, który spełnia warunki umożliwiające jego całkowite lub częściowe pokrycie środkami przeznaczonymi na realizację programu operacyjnego, pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej lub z publicznych źródeł krajowych. Wydatek będzie kwalifikował się do współfinansowania, jeśli spełnia łącznie następujące warunki: 1. Wydatek jest niezbędny do realizacji projektu; 2. Wydatek jest dokonany zgodnie z umową/porozumieniem/decyzją o dofinansowanie projektu; 3. Wydatek jest zgodny z kategoriami wydatków określonymi we wniosku; 4. Wydatek jest dokonany zgodnie z obowiązującym prawem wspólnotowym, krajowym oraz dokumentami programowymi; 5. Wydatek jest właściwie udokumentowany 2, 6. Nie doszło do podwójnego finansowania, zgodnie z zasadami określonymi w pkt. 7; 7. Wydatek jest dokonany w sposób racjonalny i zgodny z ustawą Prawo zamówień publicznych; 8. Jeśli wydatek nie był realizowany w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych, to ciężar udowodnienia zachowania zasad racjonalności, przejrzystości, jawności i ochrony uczciwej konkurencji oraz równości szans wykonawców na rynku ofert spoczywa na podmiocie ponoszącym wydatek. 9. Nie podlega wyłączeniom ustanowionym przez IZ LRPO. Wydatkiem niekwalifikowanym są wydatki niekwalifikujące się do refundacji w ramach środków LRPO. Wydatki takie ponoszone mogą być wyłącznie ze środków własnych Beneficjenta. Szczegółowe zasady kwalifikowania wydatków w ramach Priorytetu III LRPO zostały zamieszczone w ULRPO. ZAKRES I ZASADY STOSOWANIA POMOCY PUBLICZNEJ 2 Dokumentowanie wydatku jest szczegółowo opisane w Wytycznych Instytucji Zarządzającej LRPO w sprawie kwalifikowalności wydatków w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata z czerwca 2008 r. 9

10 Pojęcie pomocy publicznej Podstawowym aktem prawnym w zakresie pomocy publicznej jest art. 87 ust. 1 TWE. Pomocą publiczną jest transfer zasobów publicznych. Aby transfer stanowił pomoc publiczną muszą zaistnieć łącznie wszystkie wymienione poniżej warunki: 1. Transfer ten powoduje przysporzenie korzyści na rzecz określonego podmiotu, na warunkach korzystniejszych niż rynkowe, 2. Transfer ten jest selektywny, powoduje uprzywilejowanie wybranych podmiotów lub wytwarzanie określonych dóbr, 3. W wyniku tego transferu następuje lub może nastąpić groźba zakłócenia konkurencji, 4. Transfer ten wpływa na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi. Transfer zasobów publicznych zachodzi, gdy następuje przepływ zasobów między dwoma odrębnymi podmiotami, np.: - podmiot publiczny przekazuje zasoby podmiotowi niepublicznemu, - obie strony są podmiotami publicznymi, - obie strony są podmiotami niepublicznymi. Pomoc publiczna nie występuje w przypadku przekazywania zasobów publicznych między poszczególnymi jednostkami organizacyjnymi tego samego podmiotu. Ad 1 Transfer ten powoduje przysporzenie korzyści na rzecz określonego podmiotu, na warunkach korzystniejszych niż rynkowe. Przysporzenie to korzyść ekonomiczna, jaką osiąga podmiot na rzecz, którego dokonywany jest transfer zasobów. Nie każdy transfer zasobów powoduje przysporzenie. Pomocą publiczną jest tylko takie przysporzenie, które następuje na warunkach korzystniejszych od rynkowych. Stosowanie Prawa Zamówień Publicznych zapewnia warunki rynkowe. Zlecenie dokonane w trybie innym niż zamówienie publiczne może stanowić pomoc publiczną nawet, jeśli prawo dopuszcza taki tryb. Czasami jednak warunki rynkowe są spełnione bez postępowania przetargowego np. sprzedaż akcji na giełdzie. Ad 2 Transfer ten jest selektywny, powoduje uprzywilejowanie wybranych podmiotów lub wytwarzanie określonych dóbr. Uprzywilejowanie wiąże się z elementem tzw. selektywności. Pomocą publiczną może być transfer zasobów publicznych dokonany na rzecz dowolnego podmiotu, np.: organizacji pozarządowej, spółki komunalnej lub jednostki samorządu terytorialnego. Transfer zasobów, z którego na równych prawach mogą skorzystać wszystkie zainteresowane podmioty, nie stanowi pomocy publicznej (nie ma selektywności). Ad 3 W wyniku tego transferu następuje lub może nastąpić groźba zakłócenia konkurencji. 10

11 Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (WE) wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi. Pomoc publiczna nie ma miejsca przy wspomaganiu zasobami publicznymi tych dziedzin działalności, które są wykonywane w warunkach niekonkurencyjnych, czyli w warunkach monopolu naturalnego lub monopolu prawnego. Ad 4 Transfer ten wpływa na wymianę gospodarczą między krajami członkowskimi. Pomoc publiczną stanowi taki transfer zasobów publicznych, który wpływa na wymianę handlową między krajami. Pomoc publiczna teoretycznie nie zachodzi, gdy następuje transfer zasobów publicznych do podmiotu, który działa wyłącznie na rynku lokalnym. Dopuszczalność pomocy publicznej W prawie UE występuje konstrukcja warunkowa dopuszczalności pomocy publicznej: a) Ogólny zakaz udzielania pomocy (art. 87 ust.1 TWE), b) System wyjątków od tego zakazu: - Art. 87 ust. 2 TWE pomoc dopuszczalna z mocy prawa, - Art. 87 ust. 3 TWE pomoc wymagająca oceny dopuszczalności przez KE. Zgodnie z art. 87 ust. 2 zostały wprowadzone wyjątki (tzw. wyłączenia) dotyczące sytuacji, w których pomoc jest dopuszczalna z mocy samego Traktatu: a) Pomoc o charakterze socjalnym dla indywidualnych konsumentów, pod warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji ze względu na pochodzenie towaru, b) Pomoc udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne wydarzenia, c) Pomoc przyznawana dla pewnych regionów Republiki Federalnej Niemiec, szczególnie dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie niezbędnym do wyrównania strat gospodarczych spowodowanych przez ten podział. Państwo członkowskie może zatem udzielać takiej pomocy bez konieczności ubiegania się o zgodę organów wspólnotowych. Zgodnie z art. 87 ust. 3 TWE pomoc wymagająca oceny dopuszczalności przez KE jest możliwa, ale dopiero po przeprowadzeniu procedury notyfikacyjnej i uzyskaniu zgody KE. Poniżej opisane są sytuacje, w których pomoc publiczna może zostać uznana za dopuszczalną: a) Pomoc przeznaczona na rozwój gospodarczy tych regionów, których poziom życia jest nienormalnie niski lub w których występuje niedostateczne zatrudnienie (pomoc regionalna do tej pomocy kwalifikuje się całe terytorium RP), b) Pomoc przeznaczona na realizację projektów posiadających ogólnoeuropejskie znaczenie lub na zapobieganie poważnym zakłóceniem w gospodarce któregokolwiek Państwa Członkowskiego, 11

12 c) Pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju pewnych form działalności lub pewnych regionów gospodarczych, jeżeli nie zmienia ona warunków wymiany w zakresie naruszającym wspólny interes, d) Pomoc przeznaczona na promocję kultury i dziedzictwa narodowego, jeśli nie zmienia ona warunków wymiany handlowej oraz konkurencji we Wspólnocie w zakresie naruszającym wspólny interes, e) Inne rodzaje pomocy, które ustalone zostaną decyzją Rady, podjęte na wniosek Komisji większością kwalifikowaną. Komisja Europejska, na mocy art. 88 TWE, wydaje decyzję o dopuszczalności lub niedopuszczalności pomocy na dwa sposoby: Poprzez ocenę środka pomocowego zgłoszonego przez Państwo Członkowskie, wówczas państwo członkowskie zgłasza Komisji Europejskiej zamiar zastosowania określonego środka pomocowego. Środkiem pomocowym może być: - Pomoc indywidualna przyznawana określonemu, z góry znanemu podmiotowi, na określony cel, - Program pomocowy, czyli akt normatywny wydawany przez Państwo Członkowskie, stanowiący podstawę do przyznawania pomocy na określony cel grupie podmiotów. Poprzez wydanie rozporządzenia, uznającego określone środki pomocowe za zgodne ze wspólnym rynkiem. Podstawowe warunki dopuszczalności pomocy: 1. Nie jest dozwolone udzielanie pomocy regionalnej na inwestycje dotyczące prowadzenia działalności w sektorach: rybołówstwa, budownictwa okrętowego, węgla kamiennego, stali, włókien syntetycznych, produkcji pierwotnej produktów rolnych, natomiast w przypadku sektora transportu pomoc nie może być wykorzystana na zakup środków transportu; 2. Pomoc nie może być uzależniona od wielkości eksportu, ani od wykorzystywania towarów krajowych zamiast towarów zagranicznych, nie może też być przeznaczona na tworzenie sieci dystrybucyjnych za granicą, ani na pokrycie wydatków bieżących związanych z działalnością eksportową; 3. Udzielana pomoc powinna być przejrzysta, czyli taka, której kwota może być z góry ustalona; 4. Pomoc nie może być udzielona Beneficjentowi, na którym ciąży obowiązek zwrotu pomocy wcześniej udzielonej; 5. Jeżeli pomoc jest udzielana w ramach programu pomocowego (a nie jako pomoc indywidualna), to program ten nie może być ukierunkowany na konkretne sektory, chyba że jest to sektor turystyki. Pomoc dopuszczalna na podstawie art. 87 ust. 3 lit. c Traktatu 12

13 Według art. 87 ust. 3 lit c, pomoc, która jest przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych dziedzin gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem, może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem. Warunkiem uznania pomocy publicznej za dopuszczalną na podstawie art. 87 ust. 3 lit. c jest sytuacja, w której korzyści dla rozwoju gospodarczego, wynikające z udzielenia pomocy, przeważają nad stratami, wynikającymi z zakłóceń w wymianie gospodarczej, spowodowanych jej udzieleniem. Pomoc dopuszczalna na podstawie art. 87 ust. 3 lit. d Traktatu. Według art. 87 ust. 3 lit d TWE pomoc, która jest przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem może zostać uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem. Aby stwierdzić, czy transfer zasobów publicznych ukierunkowany na wsparcie kultury lub ochronę dziedzictwa kulturowego stanowi pomoc publiczną, stosuje się ogólne zasady, czyli test pomocy publicznej. Wobec faktu, iż Komisja Europejska nie wydała żadnego dokumentu ramowego, dotyczącego warunków uznania pomocy udzielanej na podstawie art. 87 ust. 3 lit. d za dopuszczalną, jedyne źródło wiedzy, dotyczące stosowania tego przepisu przez KE w określonych okolicznościach, stanowić może analiza decyzji wydawanych przez Komisję w indywidualnych sprawach. Pomoc regionalna podstawowe pojęcia i zasady Możliwość udzielenia pomocy regionalnej wynika z art. 87 ust. 3a Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE). Pomoc regionalna udzielana jest w celu wyrównania różnic w rozwoju regionów w ramach całej Unii. Pomoc publiczna jest dopuszczalna tylko w określonych regionach, gdzie poziom PKB na mieszkańca wynosi poniżej 75 proc. średniej unijnej. Warunek ten spełnia cały obszar Polski. Pomoc regionalna jest udzielana z uwzględnieniem wytycznych unijnych w sprawie krajowej pomocy regionalnej. Od 1 stycznia 2007 r. obowiązują Wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata Obszary, na których dopuszczalne jest udzielanie pomocy regionalnej na terenie Polski oraz zakres pomocy określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej (Dz. U. Nr 190, poz. 1402). Jedną z form pomocy regionalnej, które są uregulowane ww. Wytycznych jest pomoc inwestycyjna. Warunkiem udzielenia takiej pomocy jest dokonanie nowej inwestycji początkowej, przez którą należy rozumieć: 13

14 a) Inwestycję w aktywa materialne lub niematerialne, związaną z: Utworzeniem nowego zakładu, Rozbudową istniejącego zakładu, Dywersyfikacją produkcji w istniejącym zakładzie Zasadniczą zmianą procesu produkcyjnego w istniejącym zakładzie, b) Nabyciem środków trwałych bezpośrednio związanych z zakładem, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby zakup nie nastąpił, przy czym środki nabywane są przez niezależnego inwestora. Regionalna pomoc inwestycyjna nie może być udzielana na inwestycje odtworzeniowe. Pomoc publiczna powinna być przeznaczana na takie projekty, które w przypadku jej nieotrzymania nie byłyby zrealizowane (albo byłyby zrealizowane później lub w ograniczonym zakresie). Regionalna pomoc inwestycyjna może zostać udzielona wyłącznie wtedy, gdy Beneficjent przed rozpoczęciem prac nad realizacją projektu złożył wniosek o przyznanie pomocy, a następnie IZ LRPO potwierdza na piśmie, że projekt, co do zasady, kwalifikuje się do uzyskania pomocy. Za rozpoczęcie prac nad realizacją projektu uważa się podjęcie prac budowlanych lub podjęcie wiążącego zobowiązania do nabycia urządzeń. W związku z tym, podmiot zamierzający ubiegać się o regionalną pomoc inwestycyjną może, przed otrzymaniem pisemnego potwierdzenia o kwalifikowalności projektu (a nawet przed złożeniem wniosku o dofinansowanie) dokonywać czynności przygotowawczych do realizacji projektu, takich jak np.: sporządzenie studium wykonalności, biznesplanu, dokumentacji technicznej, czy też uzyskanie pozwolenia na budowę. Zagwarantowanie trwałości projektu powinno być warunkiem udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej. Przez trwałość projektu należy rozumieć utrzymanie inwestycji, na której realizację została udzielona pomoc, przez okres co najmniej 5 lat. Jednakże wymóg trwałości inwestycji nie oznacza, iż nie wolno dokonywać wymiany poszczególnych aktywów, nabytych w ramach projektu objętego pomocą publiczną. Aktywa te mogą być wymienione w okresie wymaganej trwałości projektu, jeśli ze względu na postęp technologiczny stały się przestarzałe (np. w przypadku sprzętu komputerowego). Kumulacja pomocy Kumulacją pomocy publicznej jest udzielenie z różnych źródeł pomocy publicznej przeznaczonej na poniesienie tych samych wydatków kwalifikowanych, w ramach realizacji tego samego projektu. Możemy wyróżnić w tym zakresie następujące zasady: 14

15 Skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej, obowiązującej w danym regionie, jeżeli regionalna pomoc inwestycyjna jest kumulowana z pomocą de minimis, Skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej, obowiązującej w danym regionie, w przypadku kumulowania dwóch środków pomocowych, które stanowią pomoc inwestycyjną, gdy kumulowane są dwa środki pomocowe, z których jeden stanowi regionalną pomoc inwestycyjną (i nie może przekroczyć pułapu maksymalnej intensywności regionalnej pomocy inwestycyjnej), a drugi stanowi pomoc przeznaczaną na inny cel (i nie może przekroczyć pułapu określonego w przepisach właściwych dla tego rodzaju pomocy) skumulowana intensywność pomocy nie może przekroczyć tego pułapu, który jest korzystniejszy dla Beneficjenta. Pomoc de minimis Pomoc de minimis ma nieznaczny wpływ na wymianę handlową i nie zagraża zakłóceniem konkurencji, w związku z tym nie stanowi w rozumieniu art. 87 TWE pomocy publicznej, mimo że jest udzielana ze źródeł publicznych. Ponieważ uznano ją za nie zagrażającą konkurencji nie podlega też opiniowaniu przez Komisję Europejską (czyli nie podlega notyfikacji). Zagadnienia pomocy de minimis reguluje rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis. Komisja Europejska uznała, iż udzielenie pomocy w okresie trzech kolejnych lat o łącznej wartości 200 tys. euro nie narusza stanu konkurencji. W związku z tym, każdy podmiot może otrzymać w ciągu tego okresu, z jednego lub wielu źródeł, pomoc o łącznej wartości nieprzekraczającej 200 tys. euro i pomoc ta nie będzie uznawana za pomoc publiczną. Ta zasada posiada jednak wyjątki: Reguła de minimis nie dotyczy sektorów: produkcji pierwotnej produktów rolnych, rybołówstwa i akwakultury, węgla kamiennego, W sektorze transportu drogowego limit pomocy de minimis wynosi 100 tys. euro w ciągu trzech lat, ponadto pomoc ta nie może zostać wykorzystana na nabycie środków transportu, Pomoc de minimis nie może być przyznana podmiotom znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej (tzn. kwalifikującym się do pomocy na ratowanie lub restrukturyzację przedsiębiorstw), Pomoc de minimis nie może być uzależniona od wielkości eksportu ani od wykorzystywania towarów krajowych zamiast towarów zagranicznych, nie może też być przeznaczona na tworzenie sieci dystrybucyjnych za granicą ani na pokrycie wydatków bieżących związanych z działalnością eksportową, Pomoc de minimis powinna być przejrzysta. Organ udzielający pomocy de minimis jest obowiązany wydać Beneficjentowi zaświadczenie, potwierdzające ten właśnie charakter pomocy i określające m.in. datę jej udzielenia, jej wartość w 15

16 PLN, a także jej równowartość w euro. Stosowne regulacje prawne zostały zawarte w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 20 marca 2007 r. w sprawie zaświadczeń o pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie. Podmiot ubiegający się o pomoc de minimis jest zobowiązany do przedstawienia podmiotowi udzielającemu pomocy, wraz z wnioskiem o udzielenie pomocy, wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis, jakie otrzymał w ciągu 3 ostatnich lat poprzedzających dzień wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pomocy. Wynika to z faktu, iż organ udzielający pomocy ma obowiązek sprawdzić, że podmiot nie otrzyma pomocy de minimis w kwocie przekraczającej omówiony wyżej limit 200 tys. euro (lub 100 tys. euro w przypadku sektora transportu drogowego). Limit ten dotyczy tylko pomocy udzielanej, jako pomoc de minimis podmiot może w tym czasie otrzymać inną pomoc publiczną w dowolnej kwocie, o ile tylko jest ona udzielana zgodnie z prawem. INFORMACJA I PROMOCJA Informacje ogólne Jednym z obowiązków Beneficjenta sformułowanym w art. 8 Rozporządzenia Komisji (WE) 1828/2006 jest informowanie o przyznanym ze środków pochodzących z EFRR, na realizację projektu, dofinansowaniu w ramach LRPO. Informacje niezbędne do realizacji działań informacyjnych i promocyjnych Sposób oznaczania działań informacyjno promocyjnych Wszelkie materiały informacyjne, promocyjne i szkoleniowe, w zależności od ich wielkości, rodzaju i techniki wykonania będą oznaczane według dwóch możliwych wariantów: 1. Wariant podstawowy dla dużych materiałów, 2. Wariant minimalny dla małych materiałów, 16

17 Wybór zastosowanego wariantu zależy od wielkości materiału, rodzaju i techniki wykonania, przy czym IZ LRPO rekomenduje stosowanie wariantu podstawowego w każdym przypadku, gdy warunki techniczne to umożliwiają. Wariant dla dużych materiałów (podstawowy) Wariant podstawowy zakłada, że wszelkie duże materiały multimedialne oraz wybrane drukowane będą zawierały co najmniej obowiązkowo: Logo Narodowej Strategii Spójności z dopiskiem Program Regionalny Logo Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego Logo Unii Europejskiej z odwołaniem słownym Unia Europejska i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Hasło promocyjne LRPO Fundusze Europejskie dla rozwoju lubuskiego Informację o współfinansowaniu projektu: Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w przypadku projektów współfinansowanych dodatkowo z budżetu państwa należy zamieścić informację: Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata UWAGA: w informacji o współfinansowaniu nie należy używać skrótów UE, EFRR, LRPO, ponieważ nie są one powszechnie znane. 17

18 Przykład materiału promocyjnego 1. Duże materiały: a. Tablice informacyjne, tablice pamiątkowe b. Billboardy, plakaty c. banner, stand, roll-up, ścianki konferencyjne d. Namioty, stoiska wystawowe itp. 2. Materiały drukowane: a. Publikacje foldery, ulotki b. Informacje prasowe c. Ogłoszenia prasowe d. Artykuły prasowe e. Reklamy prasowe informujące o realizacji inwestycji ze środków LRPO 3. Strony internetowe, ogłoszenia internetowe 4. Prezentacje Power Point Elementy wizualizacji Materiały informacyjne i promocyjne zawierają co najmniej: 1. Logo NSS Program Regionalny 2. Logo LRPO 3. Logo UE z odwołaniem Unia Europejska, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 4, Hasło LRPO Fundusze Europejskie dla rozwoju lubuskiego 5. Informacja o współfinansowaniu projektu Przykład oznaczenia: Fundusze Europejskie dla rozwoju lubuskiego* Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata * Uwagi do wariantu podstawowego: * Hasło LRPO Fundusze Europejskie dla rozwoju lubuskiego umieszczane może być w dowolnym miejscu materiału promocyjnego, poza umieszczaniem go w ciągu logotypów * Treść informacji o współfinansowaniu może być poddawana modyfikacji, rozwinięciu. Może być umieszczana tylko pod ciągiem logotypów Wariant dla małych materiałów (minimalny) Wariant minimalny zakłada, że małe materiały promocyjne oraz wybrane materiały drukowane będą zawierały co najmniej obowiązkowo: logo NSS Program Regionalny, logo LRPO, flagę UE wraz z odwołaniem słownym do UE Unia Europejska.

19 Przykład materiału promocyjnego 1. Małe materiały: a. Gadżety, b. Nadruki na płytach CD/DVD, itp. 2. Materiały drukowane: a. Papier firmowy, b. Bilety wizytowe, c. Karty grzecznościowe, d. Koperty, korespondencja w ramach projektu e. Naklejki na sprzęt i wyposażenie itp. f. Identyfikatory Elementy wizualizacji Materiały informacyjne i promocyjne zawierać będą: 1. Logo NSS Program Regionalny 2. Logo LRPO 3. Flagę UE wraz z dopiskiem Unia Europejska (w wyjątkowych sytuacjach, gdy techniki wykonania uniemożliwiają czytelne umieszczenie odwołania słownego, element ten jest nieobowiązkowy) Stosunek wielkości poszczególnych znaków względem siebie określony jest w dalszej części niniejszego rozdziału. Wszystkie znaki, których zamieszczanie jest wymagane, Beneficjent może pobrać ze strony internetowej IZ LRPO. Wymagania w zakresie działań informacyjno-promocyjnych powinny być stosowane w szczególności, do: Korespondencji prowadzonej w sprawie realizacji projektu z Wykonawcami oraz instytucjami zaangażowanymi we wdrażanie LRPO, Umów z Wykonawcami, Dokumentacji przetargowej, Ogłoszeń dotyczących wyboru Wykonawcy, Materiałów konferencyjnych, materiałów multimedialnych, szkoleniowych, broszur, ulotek, plakatów, gadżetów, Materiałów prasowych, Stron internetowych informujących o realizowanym projekcie,

20 Oznaczenia różnego rodzaju urządzeń i sprzętów zakupionych w ramach projektu, Oznaczenia miejsc budowy, nieruchomości, w których realizowany jest projekt, z informacją, że dana nieruchomość została wybudowana/zakupiona ze środków pomocowych (jeśli dotyczy), Pozostałych elementów projektu, dla których nie określono specyficznych wymagań. Narzędzia informacji i promocji Beneficjent informuje opinie publiczną o przyznanym dofinansowaniu za pomocą następujących nośników: Billboardy, Tablice informacyjne, Tabliczki informacyjne, Nalepki (wlepki), Tablice pamiątkowe. Beneficjent może stosować także formy dodatkowe w postaci: Publikacji i narzędzi komunikacji audiowizualnej, Przedsięwzięć promocyjnych. Rodzaj stosowanego nośnika uzależniony jest od rodzaju i wartości inwestycji. Informacje o zakresie realizacji projektu i o wsparciu ze strony Unii Europejskiej powinny zostać zamieszczone w momencie rzeczowego rozpoczęcia realizacji projektu. W przypadku, gdy termin rzeczowego rozpoczęcia realizacji projektu przypada przed podpisaniem Umowy o dofinansowanie, wówczas Beneficjent zobligowany jest do zamieszczenia tablicy informacyjnej w dzień po podpisaniu Umowy. W sytuacji, gdy rzeczowa realizacja projektu dobiegła końca przed podpisaniem Umowy o dofinansowanie Beneficjent zamieszcza tablicę pamiątkową, po podpisaniu Umowy. 1) Billboardy stosowane w przypadku dużych inwestycji infrastrukturalnych, których całkowity koszt wynosi ponad 10 mln PLN. Billboardy powinny wyraźnie informować o zaangażowaniu funduszy Unii Europejskiej w realizację projektu. Wielkość stosowanej tablicy powinna zostać dostosowana do skali przedsięwzięcia, o którym informuje. Rozmiary billboardu nie powinny być mniejsze niż 2 m na 2, 5 m. Układ billboardu musi spełniać następujące warunki: Co najmniej 25% całej powierzchni tablicy powinno być poświęcone informacjom o zaangażowaniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Unii Europejskiej w realizację projektu.

21 Na tablicy należy zamieścić logo Unii Europejskiej z dopiskiem Unia Europejska Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Programu Regionalnego oraz Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, Zamieszczenie w centralnym miejscu billboardu informacji Projekt współfinansowany przez Unię Europejską, Zalecane jest zamieszczenie rozszerzonego tekstu: Inwestycja 3 współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , W przypadku projektów współfinansowanych dodatkowo z budżetu państwa, do powyższych opisów należy dodać informację o zaangażowaniu budżetu państwa Projekt współfinansowany przez Unię Europejską i budżet państwa lub Inwestycja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżet państwa w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , Zamieszczenie na tablicy hasła promocyjnego: Fundusze Europejskie dla rozwoju Lubuskiego, Rozmiar czcionki użytej do wskazania na finansowy wkład UE nie może być mniejszy niż rozmiar napisu wskazującego na udział krajowy, chociaż format pisma może być inny, Dodatkowo może się tam również znaleźć informacja na temat wartości inwestycji oraz procentowego udziału środków z Unii Europejskiej oraz innych źródeł w jej finansowaniu. UWAGA: zaleca się stosowanie jako tła białego koloru. Na końcu niniejszego rozdziału zaproponowano sposób rozmieszczenia informacji na tablicy. 2) Tablice informacyjne stosowane w przypadku projektów infrastrukturalnych o wartości poniżej 10 mln PLN tj. m.in.: budowy, przebudowy, modernizacji dróg, budynków, mostów, kanalizacji, sieci wodociągowych itp. Układ tablicy powinien spełniać warunki opisane dla billboardu. Tablica nie powinna być mniejsza niż 70 cm x 90 cm. Napisy na tablicy informacyjnej powinny zostać wykonane w sposób czytelny i trwały. Kolor tablicy powinien być biały. Informacje zawarte na tablicach informacyjnych powinny zawierać elementy wymagane dla billboardu (w tym przypadku nie musi zostać zachowany udział % poszczególnych informacji wymagany dla billboardu). 3) Tabliczki informacyjne stosowane w przypadku małych inwestycji (zakup sprzętu, wyposażenia, zagospodarowanie terenu). Minimalna wielkość tabliczki to 25 cm x 30 cm. Informacje zawarte na tabliczkach powinny zawierać elementy wymagane dla billboardu (w tym 3 W tym miejscu można podać także nazwę projektu/ rodzaj inwestycji, np. Budowa szkoły i zakup wyposażenia zostały sfinansowane ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

22 przypadku nie musi zostać zachowany udział % poszczególnych informacji wymagany dla billboardu). 4) Naklejki (wlepki) stosowane w przypadku zakupu wyposażenia, komputerów, środków transportu, mniejszych środków trwałych. Powinna być naklejona bezpośrednio na dany przedmiot, jednakże w taki sposób, aby nie utracić gwarancji lub rękojmi, nie zniszczyć przedmiotu. W przypadku środków transportu zamieścić można informację tak, aby po okresie trwałości projektu można było informację ściągnąć bez uszkodzenia. Wielkość naklejki powinna być dostosowana indywidualnie do przedmiotu i proporcjonalnie do jego wielkości. Jeśli wielkość zakupionego środka trwałego na to pozwala należy zamieścić informację o współfinansowaniu projektu. W przypadku inwestycji, które nie zostały opisane, należy stosować inne oznaczenia, które jednoznacznie będą informować o źródłach finansowania projektu. 5) Tablice pamiątkowe stosowane w celu pozostawienia trwałej informacji o wsparciu inwestycji ze środków Unii Europejskiej z EFRR w ramach LRPO. Stałe tablice pamiątkowe należy umieszczać w miejscach publicznych po zakończeniu rzeczowej realizacji projektu. Zakłada się, iż wielkość takich tablic powinna być nie mniejsza 70 cm x 90 cm. Napisy na tablicy informacyjnej powinny zostać wykonane w sposób czytelny i trwały. Kolor tablicy jest dowolny, ale powinien być kontrastowy w stosunku do liter na niej zamieszczonych w celu zachowania czytelności tablicy. Tablice pamiątkowe muszą zawierać następujące elementy: Logo Unii Europejskiej z dopiskiem Unia Europejska Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Logo Programu Regionalnego, Logo Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, Pod ciągiem logotypów należy przynajmniej umieścić tekst: Projekt współfinansowany przez Unię Europejską, Zalecane jest zamieszczenie rozszerzonego tekstu: Projekt 4 współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata , W przypadku projektów współfinansowanych dodatkowo z budżetu państwa, do powyższych opisów należy dodać do opisu informację o zaangażowaniu budżetu państwa ( Projekt współfinansowany przez Unię Europejską i budżet państwa lub Inwestycja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju 4 W tym miejscu można podać także nazwę projektu/ rodzaj inwestycji, np. Budowa szkoły i zakup wyposażenia zostały sfinansowane ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

23 Regionalnego i budżet państwa w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata ). Hasło promocyjne LRPO: Fundusze Europejskie dla rozwoju lubuskiego. Beneficjent może również zamieścić informację na temat wartości inwestycji oraz procentowego udziału środków z Unii Europejskiej oraz innych źródeł w jej finansowaniu. UWAGA: Nie należy stosować agresywnych kolorów tła dla tablicy pamiątkowej (np. jaskrawo czerwony, zielony, pomarańczowy) oraz skrótów UE, EFRR, LRPO Stosowanie tablic pamiątkowych dla wybranych inwestycji: W przypadku budowy lub modernizacji całych budynków, tablice pamiątkowe powinny być umieszczone na zewnątrz budynku. Dla modernizacji pomieszczeń lub części obiektu, tablica pamiątkowa powinna znaleźć się w części, której dotyczył projekt. Wielkość tablicy pamiątkowej będzie w tych przypadkach uzależniona od warunków powierzchniowych i może być mniejsza od wymaganej. W przypadku wszystkich innych inwestycji, gdzie niemożliwe lub niecelowe byłoby umieszczenie tablicy pamiątkowej o wymiarach 70 cm x 90 cm, należy umieścić tabliczkę z przejrzystą i czytelną informacją o współudziale Unii Europejskiej w finansowaniu projektu oraz zawierającą wszystkie elementy wymagane dla tablic pamiątkowych. Minimalna wielkość tabliczki to 25 cm x 30 cm. Jeżeli zakres projektu obejmuje inwestycję w infrastrukturę połączoną z zakupem wyposażenia, na tablicy pamiątkowej powinna znaleźć się informacja na ten temat w postaci tekstu: Wydatki związane z inwestycją oraz zakupem wyposażenia dla projektu pt.. są współfinansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżet państwa 5 w ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata W przypadku zakupu sprzętu ruchomego należy zamieścić na nim elementy wymagane dla materiałów informacyjnych i promocyjnych w postaci naklejek. W przypadku projektów polegających tylko na zakupie pojedynczego sprzętu i urządzeń należy oznaczyć sprzęt logo Unii Europejskiej wraz z podpisem Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, logo Programu Regionalnego oraz logo Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Dla pozostałych inwestycji należy stosować taki sposób oznaczenia, aby informacja o współfinansowaniu projektu w ramach środków Unii Europejskiej nie budziła wątpliwości, ponadto należy stosować informacje zawarte w części Informacje niezbędne do realizacji działań informacyjnych i promocyjnych. Sposób oznaczania działań informacyjnopromocyjnych. 5 W przypadku, gdy projekt jest dodatkowo współfinansowany przez budżet państwa.

24 Tablica pamiątkowa powinna zastąpić billboard/tablicę informacyjną/tabliczkę informacyjną w momencie rzeczowego zakończenia projektu. Tablice pamiątkowe należy umieszczać na okres co najmniej 5 lat. Nie ma obowiązku usunięcia tablicy po upływie tego terminu. Dopuszczalne jest pozostawienie tablicy informacyjnej, gdy spełnia wszystkie wymagania przewidziane dla tablicy pamiątkowej. W wyjątkowych sytuacjach i przypadkach dopuszczalne jest zastosowanie kolorystyki czarno-białej w konstrukcji tablicy pamiątkowej. Publikacje i narzędzia komunikacji audiowizualnej Wszystkie publikacje oraz narzędzia komunikacji audiowizualnej na stronie tytułowej publikacji bądź stronie wprowadzającej (początkowej), w przypadku środka audiowizualnego, muszą zawierać odpowiednie elementy wskazane w części Informacje niezbędne do realizacji działań informacyjnych i promocyjnych. Sposób oznaczania działań informacyjno-promocyjnych. Inne informacje i przedsięwzięcia promocyjne Dopuszczalne jest organizowanie dodatkowych akcji promocyjnych związanych z ważnymi etapami realizacji projektów, np. inauguracją rozpoczęcia realizacji projektu, momentem położenia kamienia węgielnego pod budowę etc. Wszystkie te wydarzenia powinny zostać podane do wiadomości opinii publicznej. Instrumentami, które mogą być w tym celu wykorzystane są: Konferencje prasowe, Notki prasowe, Strony internetowe. Do wszystkich powyższych przedsięwzięć należy zastosować elementy opisane w części Informacje niezbędne do realizacji działań informacyjnych i promocyjnych. Sposób oznaczania działań informacyjno-promocyjnych tak, by nie było wątpliwości o źródłach finansowania i aby promocja projektu była prowadzona zgodnie z obowiązującymi dokumentami. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących promocji Nadzór nad przestrzeganiem zasad stosowania środków promocji i informacji o realizowanym projekcie będzie egzekwowany na podstawie zapisów umowy o dofinansowanie projektu, zawartej między Beneficjentem a IZ LRPO. Niedopełnienie warunków umowy w tym zakresie może skutkować wstrzymaniem środków, a nawet koniecznością zwrotu nieprawidłowo wydanych środków, w skrajnych przypadkach rozwiązaniem umowy o dofinansowanie projektu.