Mieszkać godnie. Wspólnie budujemy politykę mieszkaniową w Polsce.

Transkrypt

1 Mieszkać godnie. Wspólnie budujemy politykę mieszkaniową w Polsce. BIEDNY WŁAŚCICIEL, BOGATY NAJEMCA paradoksy w utrzymaniu mieszkań Aleksandra Różycka, naczelnik Wydziału Zasobów Lokalowych dla Dzielnicy Mokotów Urzędu Miasta st. Warszawy

2 Wydatki mieszkaniowe w budżecie domowym Europa Zachodnia 10-20% dochodów gospodarstw domowych 30% poziom alarmujący dla realizacji innych podstawowych potrzeb życiowych (A.Muział-Węcławowicz w Analiza wybranych obszarów polityki mieszkaniowej, Habitat for Humanity, Warszawa 2015)

3 Polska za wynajmowany lokal komunalny w Warszawie (ul. Dolna) o metrażu 33m2, opłaty 499 zł, mieszka 1 osoba Do 10-20% dochodów na poziomie średniej płacy krajowej tj. około 3000 zł, Od 25% i więcej, kiedy dochody mieszczą się w maksymalnych kwotach uprawniających do wynajmu lokalu komunalnego tj. do 1941 zł za lokal spółdzielczy własnościowy w Warszawie (ul. Korczyńska) o metrażu 36 m2, opłaty 368 zł, mieszka 1 osoba Do 10-20%, kiedy dochody na poziomie średniej płacy krajowej tj. około 3000 zł, Około 32% za lokal własnościowy, kiedy dochody stanowią 130% najniższej emerytury tj. około 1147 zł. za lokal wynajmowany na wolnym rynku Około 50% dochodów na poziomie średniej płacy krajowej tj. około 3000 zł, (choć wg analityków rynku w latach : 67% wzrosło przeciętne wynagrodzenie wg GUS, 41 % wzrósł przeciętny czynsz wolnorynkowy) za mieszkanie własnościowe z ratą kredytu Minimum 50% dochodów na poziomie średniej płacy krajowej tj. około 3000 zł netto

4 Przegląd wydatków publicznych Polityka wspierająca mieszkalnictwo Opracowanie Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, Październik 2015, za EUROSTAT Odsetek osób w gospodarstwach domowych z bardzo wysokim 40% udziałem wydatków na potrzeby mieszkaniowe w całości wydatków w 2013 r. wg tytułu prawnego do lokalu (% osób)

5 Sposoby obniżania kosztów zamieszkania Automatyka Opomiarowanie Doposażenie w media w miejsce energii elektrycznej: centralne ogrzewanie centralnie ciepła woda Minimalizacja strat: termomodernizacja okna ocieplenie stropów Zastosowane łącznie mogą przynieść nawet 50% oszczędności

6 Mechanizmy dotacyjne dostępne dla osób niezamożnych Dla wszystkich: dodatki mieszkaniowe dodatki energetyczne Tylko w zasobach komunalnych: obniżki czynszu preferencyjny czynsz socjalny obniżony czynsz komunalny (poniżej rachunku ekonomicznego)

7 Obniżki czynszu techniczne uwzględniają obniżony standard lokali strefowe związane z położeniem geograficznym w W-wie +/- 10% stawki bazowej 8,13 zł/m2 dochodowe w W-wie do 80% stawki bazowej czynszu (bez opłat za media)

8 Czynsz socjalny zgodnie z art. 23 ust. 4 Ustawy o ochronie praw lokatorów ( ) ma nie przekraczać połowy stawki najniższego czynszu stosowanego w zasobie w praktyce jest niższy kilkakrotnie np. dla centralnych Dzielnic Warszawy: 1,45 zł/m2 zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 5) lokal socjalny może (zatem nie musi) być o obniżonym standardzie

9 PAN Dolna PANI Batumi 4 OS. Marzanny 4 OS. Łowicka KOMU NALNE WŁAS NOŚĆ KOMU NALNE WŁAS NOŚĆ Dochód Powierzchnia Opłaty mies % dochodu 54% 33% 40% 23% Obniżka Dodatek mieszk Dodatek energ Łączna pomoc % dochodu przy pomocy 14% 18% 10% 12%

10 Zalety dodatków mieszkaniowych i energetycznych mogą być wypłacane nawet osobie zadłużonej w poprzednich okresach rozliczeniowych uwzględniają specyfikę biednych właścicieli obejmują szerszą grupę niż przy zasiłkach z pomocy społecznej, kryterium 1544,48 zł (gospodarstwa jednoosobowe) lub 1103,32 zł (gospodarstwa wieloosobowe)

11 Wady dodatków mieszkaniowych i energetycznych Niska kwota dodatków energetycznych (łącznie 11 zł/miesiąc), a odrębne czynności biurokratyczne (bo inne źródło finansowania) Dodatki mieszkaniowe nie są dość elastyczne, nie przewidują możliwości okresowego zwiększenia dopłat dla specjalnych grup np. beneficjentów mieszkalnictwa wspomaganego, jak w przypadku lokali chronionych albo gdy rodzina boryka się ze zwiększonymi udokumentowanymi wydatkami na leczenie lub rehabilitację Mechanizm naliczania dodatków mieszkaniowy jest postrzegany jako blokujący racjonalizowanie czynszu w gminach

12 2 OSOBY Obrzeżna tytuł prawny do lokalu komunalnego od 1999 roku 2 OSOBY Puławska najem od 1952 roku, własnościowy od 1998 roku Dochód Powierzchnia Opłaty mies. z energią % dochodu 8,5 % 27% Obniżka 28 (strefowa) --- Dodatek mieszk Dodatek energ Łączna pomoc % dochodu przy pomocy 8% 27%

13 Instytut Rozwoju Miast: deficyt w utrzymaniu gminnych zasobów mieszkaniowych jest faktem w całej Polsce Badanie Departamentu Mieszkalnictwa Ministerstwa TBiGM Nawet w miastach, które, jak Warszawa, zracjonalizowały stawkę czynszu, jednocześnie stosując mechanizmy osłonowe dla najuboższych, jest konieczność stałego dofinansowania Pokrycie kosztów utrzymania wpływami z czynszów: W miastach powyżej 200 tysięcy mieszkańców dopiero w roku 2011 osiagnęło poziom 60% W miastach poniżej 200 tysięcy mieszkańców kształtuje się na poziomie wyższym 75-85% Na 55 ankietowanych gmin jedynie 5 osiągnęło pełne pokrycie kosztów.

14 Błędne koło w finansowaniu gospodarki mieszkaniowej gmin: deficyt ustawiczne dotowanie utrzymania lokali z budżetu gminy brak extra środków na modernizację zasobów i likwidację ubóstwa energetycznego, a także na budowę nowych domów (o parametrach oszczędnej eksploatacji) najemcy ponoszą wysokie koszty opłat niezależnych od właściciela tzw. mediów (szczególnie energii elektrycznej) narastają zaległości czynszowe znaczna liczba eksmisji rośnie bądź utrwala się deficyt

15 Raport Najwyższej Izby Kontroli z roku 2012 po kontroli, która objęła 33 gminy (około 310 tysięcy lokali, czyli 30% zasobów komunalnych ogółem): W latach : liczba wyroków z uprawnieniem do lokalu socjalnego wzrosła o 30%, a liczba wykonywanych orzeczeń zmalała z 26% do 23% Instytut Rozwoju Miast: W 2014 roku na zlecenie Ministerstwa oszacowano aktualne dodatkowe, w związku z realizacją wyroków, zapotrzebowanie gmin na lokale socjalne wynosi około 125 tys. lokali - w ogólnej sumie potrzeb około 300 tys. mieszkań Luka remontowa na rok 2011 w wielorodzinnych gminnych zasobach mieszkaniowych w miastach roku wyniosła 65-70% (przy założeniu średniego kosztu odtworzenia 1 m zł, co daje niezbędną kwotę wydatków bez zaległości remontowych na 1 m2 5,63 zł, a rzeczywiste wydatki wynosiły 1,85 zł/1 m2)

16 Zapobieganie fali bezdomności bariery: Brak zasobów na realizację wyroków do tańszych mieszkań socjalnych, (nawet w związku z obowiązkiem orzeczonym w wyroku sądowym) Brak funduszy na zorganizowanie nowej formy zamieszkania - pomieszczeń tymczasowych, które nawet gminy kupują na rynku, a która ma tylko charakter przejściowy, maksymalnie do 6 miesięcy Utrudnienia w zorganizowaniu wsparcia socjalnego dla osób przebywających w przestrzeni publicznej po utracie tytułu prawnego i eksmisji (eksmisja z pomieszczenia odbywa się do noclegowni)

17 DOBRE PRAKTYKI - Dzielnica URSUS m.st. Warszawy WSPÓŁPRACA OPS, ORGANIZACJI I SPÓŁDZIELNI JAKO UZUPEŁNIENIE STANDARDOWYCH DZIAŁAŃ WINDYKACYJNYCH Ursusowskie Partnerstwo drogą do lepszego życia Projekt finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej Przy problemach windykacyjnych dla rodzin zagrożonych eksmisją: - WCZESNE REAGOWANIE - przed eksmisją, choćby już po wyroku - PORADNICTWO SPECJALISTYCZNE, w tym: Mediator, psycholog, prawnik, doradca zawodowy, doradca finansowoekonomiczny, grupa wsparcia, warsztaty umiejętności społecznych

18 Nowy wzorzec windykacji z nowym poradnictwem specjalistycznym zanim dojdzie do eksmisji DOMOWY DORADCA EKONOMICZNY: prowadzenie budżetu domowego przegląd zobowiązań i konsolidacja pożyczek nawyki gospodarskie i oszczędnościowe (rola podobna do asystenta rodzinnego) informacje prawne w zakresie zasad windykacji i procedur

19 DOBRE PRAKTYKI - Dzielnica Mokotów m.st. Warszawy PREWENCJA BEZDOMNOŚCI OSÓB EKSMITOWANYCH aby nie doszło do eksmisji do noclegowni - ścisła współpraca Ośrodka Pomocy Społecznej i Wydziału Zasobów Lokalowych: KOMUNIKACJA WZL do OPS cykliczne informacje, kto po eksmisji zamieszkał pod nowym adresem WSPARCIE - OPS, udzielanie wszechstronnej pomocy, w tym: finansowa oraz motywowanie do regularnych płatności, pomoc w formalnościach związanych z przedłużeniem najmu lokalu/pomieszczenia proponowanie rozwiązań adekwatnych do sytuacji życiowych i uwarunkowań zdrowotnych KOMUNIKACJA WZL do OPS informacje, kto złożył wniosek i o stanie płatności podopiecznych KIEROWANIE DO NAJMU - WZL rozpatrywanie wniosków i kierowanie do najmu: zajmowanych bądź innych pomieszczeń i lokali socjalnych i ewentualnie zachęcanie do pobierania dodatku mieszkaniowego KLUCZEM JEST WSPÓŁPRACA W RAMACH ZWYKŁYCH ZADAŃ JEDNOSTEK

20 Dziękuję za uwagę