This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Transkrypt

1 ZESZYTY NAUKOWE WSOWL Nr 1 (147) 2008 ISSN Mieczysław CZUBALA ORGANIZACJA SZKOLENIA BATERII ARTYLERII Założenia organizacyjno szkoleniowe Proces szkolenia powinien być realizowany w sposób systematyczny, ciągły, odpowiednio wcześniej zaplanowany. Nie może być wynikiem przypadkowej pracy dowódców i prowadzony w sposób chaotyczny, gdyż stanowi to poważne zagrożenie dla osiągnięcia zakładanych celów szkoleniowych, co w konsekwencji prowadzi do nieprawidłowego (niepełnego) lub braku wyszkolenia bojowego pododdziału. Dlatego szkolenie planowane jest według zadania postawionego przed pododdziałem na dany rok, a także w oparciu o decyzję szkoleniową popartą kalkulacjami materiałowo technicznymi oraz stanem wyszkolenia pododdziału. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na przebieg szkolenia jest rola przełożonego. Każdy przełożony powinien zabezpieczyć podwładnemu możliwość osiągnięcia określonych celów szkoleniowych i stworzyć mu warunki do wykonania postawionych zadań. Przydziela w tym celu środki konieczne do skutecznego przebiegu skoordynowanego szkolenia, zachowania jego ciągłości i rytmiczności. Aby istniała możliwość wykonania zadań określonych w programach szkolenia, opracowuje się diagram szkolenia. Powinien on być optymalnie przystosowany do szkolenia według możliwie najlepszego skorelowanego układu tematów z poszczególnych przedmiotów w całym cyklu szkolenia. Istotnym czynnikiem mającym wpływ na szkolenie jest bojowe przeznaczenie danego pododdziału. W zależności od otrzymanego zadania bojowego dowódca pododdziału dobiera tematykę, która umożliwi osiągnięcie celu przez dowodzony przez niego pododdział. Szkolenie w dywizjonie planowane jest w cyklu rocznym ogólne, a bardziej szczegółowe w cyklu miesięcznym, prowadzi je jego sztab. Szczegółowe planowanie miesięczne prowadzone jest w każdym ostatnim pełnym tygodniu miesiąca. Efektem tego procesu jest ramowy plan szkolenia dywizjonu (samodzielnej baterii) na kolejny miesiąc, który akceptowany jest przez dowódcę oddziału. kpt. mgr inż. Mieczysław CZUBALA - Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych

2 Mieczysław CZUBALA Tygodniowy plan szkolenia dokument planistyczny baterii, samodzielnego plutonu opracowywany jest przez dowódcę danego pododdziału, zatwierdzany przez dowódcę dywizjonu na podstawie ramowego planu szkolenia, a po uzgodnieniu przewidzianych do osiągnięcia celów szkoleniowych przez dany pododdział. Opracowując tygodniowy plan szkolenia, uwzględnia się: 218 liczbę szkolonych; środki materiałowo techniczne; zakres problematyki szkoleniowej, która zależy od stopnia wyszkolenia; przydział obiektów szkoleniowych; służby, warty wystawiane przez pododdział. Szkolenie w nocy powinno być prowadzone w wymiarze niezbędnym do osiągnięcia założonych celów. Czas zajęć programowych, które prowadzone są w godzinach wieczornych i nocnych, należy rekompensować szkolonym odpowiednio czasem przedpołudniowym. Zajęcia programowe powinno się planować w 2-4 godzinnych blokach tematycznych. Dopuszcza się łączenie określonych treści tematycznych w ramach treningu kierowania ogniem baterii, w celu zachowania racjonalnego wykorzystania środków materiałowo technicznych. Dzień szkoleniowy obejmuje 7 godzin lekcyjnych po 45 minut przeznaczonych na szkolenie programowe. W ramach szkolenia w jednostce wojskowej wydziela się w miesiącu dwa dni na szkolenie doskonalące do wykorzystania według decyzji dowódcy dywizjonu (baterii). W każdym miesiącu wydziela się jeden dzień (7 godzin lekcyjnych) na realizację zadań związanych z obsługą uzbrojenia i sprzętu wojskowego w ramach Dnia Technicznego (z wyjątkiem miesiąca, w którym realizowana jest roczna obsługa uzbrojenia i sprzętu wojskowego). Jeden raz w miesiącu w ramach treningu powszechnego ostrzegania i alarmowania planuje się i prowadzi Dzień Zagrożenia Skażeniami. W miesięcznym podziale godzin szkoleniowych uwzględnia się dwie godziny na problematykę profilaktyczno wychowawczą (godziny wychowawcze) oraz jedną godzinę na przedmiot Dyscyplina Wojskowa (analiza i ocena dyscypliny). W trakcie planowania szkolenia wydziela się czas na wykorzystanie urlopu wypoczynkowego. Termin realizacji urlopów znajduje się w gestii dowódców dywizjonów, którzy określają go, uwzględniając zadania stojące przed pododdziałem. Przedsięwzięcia związane z wykonywaniem zadań w ramach doskonalenia osiągania wyższych stanów gotowości bojowej organizuje się w ramach godzin przeznaczonych na szkolenie w Dniu gotowości bojowej i mobilizacyjnej (nie mniej niż 7 godzin w kwartale). Jest to dzień ustalany według potrzeb dowódcy pododdziału. Dzień szkoleniowy obejmuje 7 godzin lekcyjnych po 45 minut, które przeznaczone są na szkolenie programowe. Pozostały czas, który jest poza szkoleniem programowym, pozostaje do dyspozycji dowódcy pododdziału i obejmuje: treningi;

3 ORGANIZACJA SZKOLENIA BATERII ARTYLERII działalność sportową i rekreacyjną; działalność kulturalno oświatową. Podczas planowania szkolenia należy uwzględnić możliwość wykorzystania urlopu wypoczynkowego przez pododdział. Termin urlopu ujmuje się w diagramie szkolenia. Ustalany jest przez dowódcę dywizjonu (samodzielnej baterii)w uzgodnieniu z dowódcą oddziału 1. W trakcie realizacji szkolenia dowódcy powinni kierować się zasadą stopniowania trudności oraz wymogów jakościowych ujętych w normach szkoleniowych. Szkolenie pododdziału dzieli się na: szkolenie programowe, szkolenie pozaprogramowe. Szkolenie programowe powinno być wspierane przez: system zdobywania klas kwalifikacyjnych, który jest stymulatorem osiągania najwyższych kwalifikacji specjalistycznych przez żołnierzy; zajęcia sportowe i system zawodów, które stanowiąc uzupełnienie programowego szkolenia z wychowania fizycznego, służą jednocześnie wyrabianiu cech motorycznych, koniecznych każdemu żołnierzowi podczas wykonywania zadań na polu walki; działalność kulturalno oświatową i rekreację. Przedsięwzięcia, które związane są z osiąganiem wyższych stanów gotowości bojowej organizuje się w ramach godzin przeznaczonych na szkolenie bojowe, metodą zajęć praktycznych. Szkolenie poligonowe jest naturalnym procesem podwyższania sprawności bojowej pododdziału w rzeczywistych warunkach terenowych. Należy je prowadzić, wykorzystując istniejącą infrastrukturę mieszkalną danego ośrodka, w przypadku jej braku szkolenie prowadzone jest systemem biwakowym. Pododdział powinien realizować co najmniej jedno szkolenie poligonowe do 14 dni. Tydzień szkolenia poligonowego trwa 6 dni plus jeden dzień do dyspozycji dowódcy dywizjonu. Szkolenie poligonowe powinno się odbywać z dużą intensywnością i trwać przez cały okres pobytu (łącznie z niedzielami, jeżeli tak zdecyduje dowódca pododdziału). Czas szkolenia poligonowego nie jest regulowany godzinami lekcyjnymi, a dowódca decyduje o odpoczynku po zajęciach. Po każdym szkoleniu poligonowym z użyciem etatowego sprzętu pododdziału należy przewidzieć czas na wykonanie obsługiwania uzbrojenia, sprzętu i maszyn inżynieryjnych po powrocie do miejsca stałej dyslokacji. Czas ten może być wykorzystany kosztem rocznego obsługiwania sprzętu. Tematyka szkolenia poligonowego powinna być realizowana w sposób efektywny, a ta niemożliwa do zrealizowania w warunkach garnizonowych. 1 Program szkolenia żołnierzy zasadniczej służby wojskowej pododdziałów przeciwpancernych Wojsk Rakietowych i Artylerii, Warszawa 2005 s

4 Mieczysław CZUBALA W czasie szkolenia przeprowadzane są cyklicznie sprawdziany zakresu opanowanej wiedzy i umiejętności (zarówno kadry, jak i pododdziałów), które pozwalają ocenić: Sprawdzenie stanu wyszkolenia pododdziału może być przeprowadzone w formie: 220 stopień wyszkolenia indywidualnego żołnierzy i zespołowego pododdziału w zakresie rozwiązywania kompleksowych zadań wynikających ze zrealizowanej problematyki szkoleniowej; umiejętności dowodzenia pododdziałem i kierowania szkoleniem. testu (umiejętności praktycznych) z taktyki ogólnej i rodzajów wojsk, umiejętności ogniowych, logistycznych i regulaminowych po miesiącu szkolenia podstawowego; egzaminu (umiejętności praktycznych) z taktyki ogólnej i rodzajów wojsk, umiejętności ogniowych i specjalistycznych, logistycznych, regulaminowych i wychowania fizycznego na zakończenie szkolenia funkcji prostych w jednostkach liniowych. W egzaminie bierze udział kadra jednostek, do których przewidziani są specjaliści; ćwiczenia taktycznego i egzaminu obejmującego taktykę ogólną i rodzajów wojsk, umiejętności ogniowe i specjalistyczne, logistyczne i regulaminowe na zakończenie okresu szkolenia drużyny(działonu) plutonu; ćwiczenia taktycznego na zakończenie okresu szkolenia baterii dywizjonu. Zasadniczym warunkiem osiągnięcia zdolności bojowej przez pododdział do wykonywania każdego zadania, tym samym osiągnięcia celów szkoleniowych jest pełne zabezpieczenie materiałowo techniczne szkolenia. W przypadku niezapewnienia pełnego zabezpieczenia materiałowego dowódca dywizjonu może zmienić cele szkoleniowe, dostosowując je do otrzymanych środków logistycznych. Podczas oceny poziomu wyszkolenia stosowane jest pojęcie wykonał zadanie lub nie wykonał zadania, co jest związane z osiągnięciem lub nie celów szkoleniowych, i oznacza stopień możliwości i zdolności pododdziału do działania. W przypadku nieosiągnięcia w trakcie nauczania programowego zakładanych celów szkoleniowych, prowadzone są zajęcia doskonalące z żołnierzami i pododdziałami słabiej wyszkolonymi. Zajęć doskonalących nie ewidencjonuje się. Proces szkolenia na szczeblu baterii Proces szkolenia to uporządkowany w czasie ciąg zdarzeń, obejmujący takie czynności dowódców i szkolonych, ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i treści, form, metod i środków szkolenia oraz takie warunki gabinetowo poligonowe, które służą wywołaniu zmian u nauczanych, stosownie do oczekiwanych efektów szkolenia. Proces szkolenia jest sekwencją świadomych czynności dowódców i żołnierzy 2. Cele szkolenia, aby mogły spełniać swoją rolę, muszą być wyraźnie wyodrębnione w świadomości szkolonych tylko wtedy możliwa będzie ich realizacja. Każdy cel powinien być 3 : 2 3 W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1998, s L. Wełyczko, Metodyka szkolenia pododdziałów wojsk inżynieryjnych, Wrocław 2003, s. 8.

5 ORGANIZACJA SZKOLENIA BATERII ARTYLERII dostrzegalny, rozróżnialny i określony w taki sposób, aby można ustalić stan jego wykonania i obiektywnego rozliczenia; wykonalny, możliwy do realizacji w określonym czasie i przy pomocy dostępnych środków; logiczny, wynikający z celów nadrzędnych i niezawierający wewnętrznych sprzeczności; realny, czyli możliwy do osiągnięcia w przewidzianym czasie; rzeczowy i precyzyjny, czyli zawierający syntetyczny opis tego, co chcemy osiągnąć. Uwzględniając sposób formułowania celów szkolenia, można wyróżnić dwa ich rodzaje: cele ogólne wskazują kierunki dążeń w procesie szkolenia; cele szczegółowe (operacyjne) są opisem wyników, które mają być uzyskane w tym procesie. Ogólne i szczegółowe cele określane są przez wytyczne: rządu; dyrektywy kierownictwa MON; regulaminy; instrukcje; zarządzenia i rozkazy szkoleniowe. Cele szkoleniowe obejmują dyspozycje kierunkowe oraz dyspozycje instrumentalne, które żołnierze powinni opanować. Treściami szkolenia określa się system wzajemnie powiązanych ze sobą wiadomości, umiejętności, nawyków, doświadczeń i oceniająco emocjonalnego stosunku do świata, których poznanie i opanowanie jest gwarancją wszechstronnego przygotowania żołnierzy do skutecznego działania w warunkach pokojowych, jak i w złożonych sytuacjach współczesnego pola walki 4. Teoria i praktyka polskiej szkoły zakłada, że treści nauczania powinny być tak dobrane, aby rozwijać siły i zdolności poznawcze szkolonego żołnierza, wytwarzać i rozwijać jego zainteresowania dające bodźce do samokształcenia, sprzyjać kształtowaniu światopoglądu, którego podstawy stanowić będzie uzyskana w szkole (jednostce wojskowej) usystematyzowana wiedza o przyrodzie, społeczeństwie, kulturze i technice 5. Dobór treści zależny jest od wymagań naukowych, które nakazują, aby były one zgodne z nauką, a także uwzględniały najnowsze jej zdobycze, w przypadku wojska dotyczące najlepszych sposobów prowadzenia działań taktycznych czy wykorzystania nowej techniki bojowej. Treści powinny spełniać wymagania natury psychologicznej i dydaktycznej. Pierwsze nakazują dostosowanie treści do psychicznych możliwości uczących się żołnierzy. Drugie nakazują dobór treści przy uwzględnieniu postulatu systematyczności i postulatu korelacji. 4 5 J. Bogusz, Dydaktyka wojskowa, Wydawnictwo MON, Warszawa 1983, s. 15. Encyklopedia pedagogiczna, pod red. W. Pomykało, Warszawa 1993, s

6 Mieczysław CZUBALA Szkolenie pododdziałów jest głównym zadaniem w czasie pokoju. Proces ten polega na realizacji wcześniej zaplanowanych przedsięwzięć szkoleniowych, które ujęte są w odpowiednich dokumentach planistycznych. Dla baterii tym podstawowym dokumentem jest tygodniowy plan szkolenia. Zawarte w nim przedsięwzięcia realizowane są w trakcie szkolenia programowego. Podstawową jednostką procesu szkolenia jest zajęcie. Jedna godzina zajęć programowych trwa 45 minut. Dzień szkoleniowy składa się z 7 godzin zajęć programowych. Struktura każdego zajęcia zarówno teoretycznego, jak i praktycznego, jest bardzo podobna. 222 Składa się ono z następujących etapów 6 : część wstępna, która trwa około 10 15% czasu zajęcia, poświecona problematyce wprowadzającej w istotę zajęć, czyli: dokonania czynności organizacyjnych przez kierownika zajęć związanych z przygotowaniem szkolonych pod względem wyposażenia indywidualnego, zabezpieczenia materiałowego, a także wyglądu zewnętrznego, sprawdzenia przygotowania się szkolonych do zajęć poprzez zadanie pytań kontrolnych, zapoznanie szkolonych z tematem i ogólnym celem zajęć, zapoznanie podwładnych z ich przebiegiem oraz przypomnienie przepisów bezpieczeństwa obowiązujących podczas realizacji szkolenia; część główna, stanowi 80% czasu zajęć i powinna być poświęcona szkoleniu żołnierzy, zgodnie z koncepcją zajęć oraz udzielonym wcześniej instruktażem; część końcowa, która trwa 5-10% czasu zajęć i obejmuje: podsumowanie zajęć, czyli krótkie omówienie realizacji szkolenia, wskazanie pozytywnych aspektów jego przebiegu oraz najczęściej popełnianych błędów przez ćwiczących, podanie literatury oraz określenie czasu szkolonym na samokształcenie w celu ugruntowania i poszerzenia problematyki zajęć, udzielenie odpowiedzi na pytania szkolonych, rozliczenie sprzętu i zabezpieczenia materiałowego zajęć, sprawdzenie wyposażenia indywidualnego żołnierzy oraz przejrzenie broni. Szkolenie programowe baterii prowadzone jest głównie w terenie na garnizonowych placach i w ośrodkach szkolenia oraz na zgrupowaniach w warunkach poligonowych. W szkoleniu programowym z całkowitej ilości czasu szkoleniowego wydziela się nie mniej niż 60% na praktyczne szkolenie bojowe i techniczne. Szkolenie baterii w warunkach garnizonowych prowadzi się w celu przygotowania pododdziału do szkolenia realizowanego na zgrupowaniach poligonowych. Dowódca pododdziału znając zamierzenia programowe wynikające z tygodniowego planu szkolenia, przygotowuje koncepcję przeprowadzenia zajęć. Mając temat danego zajęcia, przeprowadza analizę odnośnie zagadnień szkoleniowych, jakie powinny być zrealizowane. Pomocnym i najważniejszym narzędziem podczas ustalania zagadnień do nauczania jest program szkolenia, w którym w każdym dziale szkolenia bojowego są treści, które szkoleni żołnierze powinni opanować. Następnie dowódca baterii dobiera formę i metodę do przeprowadzenia danych zajęć. Uzależnione jest to od 6 L. Wełyczko, Metodyka szkolenia..., op. cit., s. 24.

7 ORGANIZACJA SZKOLENIA BATERII ARTYLERII tematyki zajęć oraz stopnia wiedzy i umiejętności zarówno szkolonych, jak i osób, które będą szkolić. Mając koncepcję zajęć, dowódca baterii przydziela na realizacje szkolenia środki materiałowo techniczne oraz eksploatacyjne, których ilość ukazuje się w rozkazie dziennym pododdziału. Następnie określa miejsce realizacji zajęć, zgodnie z możliwością wykorzystania placów szkoleniowych, na podstawie grafiku wykorzystania obiektów szkoleniowych. Dowódca baterii wiedząc, w jakich terminach prowadzone jest szkolenie z danych przedmiotów, składa zapotrzebowania do odpowiednich służb odnośnie zabezpieczenia materiałowego, które przewiduje do wykorzystania podczas procesu szkolenia. Mając te dane, dowódca baterii podczas instruktażu dla dowódców plutonów, którzy są głównymi realizatorami szkolenia podległych plutonów, przekazuje swoją koncepcję zajęć, miejsce i sposób ich realizacji. Po przeprowadzonych zajęciach dowódcy plutonów składają meldunki dowódcy baterii o osiągnięciu zakładanych celów szkolenia oraz rozliczają się z wykorzystanych środków eksploatacyjnych i materiałowo technicznych. LITERATURA 1. Bogusz J., Dydaktyka wojskowa, Wydawnictwo MON, Warszawa Gałecki A., Organizacja działalności szkoleniowo metodycznej w oddziałach i pododdziałach wojsk inżynieryjnych i obrony przeciwchemicznej, WSO im. T. Kościuszki, Wrocław 1997, WSO -TK wewn. 75/ L. Wełyczko, Metodyka szkolenia pododdziałów wojsk inżynieryjnych, Wrocław Okoń W., Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wyd. akademickie ŻAK, Warszawa Perrott E., Efektywne nauczanie, WSiP, Warszawa Program szkolenia żołnierzy zasadniczej służby wojskowej pododdziałów przeciwpancernych Wojsk Rakietowych i Artylerii, DWLąD wewn. 52/2005 Warszawa