Zaburzenia lipidowe a społeczne determinanty zdrowia w populacji polskiej

Transkrypt

1 Zaburzenia lipidowe a społeczne determinanty zdrowia w populacji polskiej Tomasz Zdrojewski Gdański Uniwersytet Medyczny PZH Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Brak konfliktu interesu

2 Średnia długość życia (liczba lat) mieszkańców dzielnic Warszawy w latach (za zgodą Wojtyniak B. i wsp. PZH-NIZP)

3 Przeciętna długość życia mężczyzn w największych miastach w Polsce,

4 Przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn i kobiet w wieku 30 lat w zależności od poziomu wykształcenia w Polsce w 2010 r. (dane Eurostat)\

5 Różnica przeciętnego dalszego trwania życia mężczyzn i kobiet w wieku 30 lat w Polsce i w innych krajach europejskich w zależności od poziomu wykształcenia w 2010 r. (na podstawie danych Eurostat)

6 Relative inequalities in total male mortality by level of education (18 countries) Source: J. Mackenbach et al. (2008), Final Eurothine Report, Rotterdam.

7 Etiologia ChUK System społecznoekonomiczny Czynniki psychospołeczne Stres psychospołeczny Styl życia Układ neuroendokrynologiczny Zespół metaboliczny Układ krzepnięcia i fibrynolizy Miażdżyca A.PAJAK, 2013

8 Comparison of population attributable risk for riskfactorsof CHD and stroke 50% 49% 40% 30% 20% 10% 35% 18% 19% 36% 25% 27% 20% INTERSTROKE INTERHEART 29% 12% 10% 5% 4% 7% 10% 33% 0% Tu JV, TheLancet, Vol376 July10, 2010

9 Long-term unemployment and mortality (10 yrs. follow up ) 6 5 men (n=15653/3858) women (n=35770/3395) 4,23 5,35 Hazard Ratio ,81 2,91 2,36 2,66 0 total cardiovascular external Source: M. Kivimäki et al. (2003), Am J Epidemiol, 158:

10 COMMISSION ON SOCIAL DETERMINANTS OF HEALTH Sir Michael Marmot Chair CSDH Margaret Chan Director General WHO

11 COMMISSION ON SOCIAL DETERMINANTS OF HEALTH Nowy Orlean XI 2007

12 Copenhagen 2012, Marek M, Chłoń-Dominiczak A, Kaleta D, Mazur J, MiskiewiczP, Poznańska D, StokwiszewskiJ, Wojtyniak B, Zdrojewski T. ISBN

13 POLSKA CEL GŁÓWNY NARODOWEGO PROGRAMU ZDROWIA NA LATA Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszanie nierówności w zdrowiu STRATEGICZNY CEL ZDROWOTNY 8 Zmniejszanie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji

14 CZYNNIKI PSYCHOSPOŁECZNE A CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA

15 Wieloośrodkowe badanie zdrowia ludności NATPOL 2002, WOBASZ Analiza zależności między czynnikami socjoekonomicznymi a wskaźnikami zdrowotnymi z zastosowaniem modelu równań strukturalnych structural equation model = SEM Konarski R., Broda G. Zdrojewski T. i wsp.

16 Wieloośrodkowe badanie zdrowia ludności NATPOL 2002, WOBASZ Wskaźniki zdrowia Cholesterol całkowity Ciśnienie tętnicze Glikemia Obwód w talii Zmienne pośredniczące Aktywność fizyczna Wiedza medyczna Wpływ bezpośredni Wpływ pośredni Zmienne socjoekonomiczne Depresja Wsparcie społeczne Miejsce zamieszkania Płeć Wiek Partner życiowy Wykształcenie Dochód Konarski R., Broda G. Zdrojewski T. i wsp.

17 Efekty ogólne dla modelu; pierwsza wartość - wpływ analizowanej zmiennej na czynniki zdrowia/palenia druga (w nawiasie) - wartość wystandaryzowana danego efektu ogólnego R 2 Depre sja Wspar cie społ. Miejsc e zamies zk Płeć (żeńska) Wiek Stan cyw. (samotni) Wykszt. Dochód Czynnik Zdrowia (0.033) (-0.006) (-0.030) (-0.030) (0.712) (-0.061) (-0.101) (0.004) Czynnik Palenia (0.108) (-0.138) (-0.489) (0.114) (-0.193) 0 0 Konarski R., Broda G. Zdrojewski T. i wsp.

18 Zaburzenia lipidowe a społeczne determinanty zdrowia w populacji polskiej Tomasz Zdrojewski Gdański Uniwersytet Medyczny PZH Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego

19 NATPOL: representative survey on prevalence and control of cvd risk factors NATPOL 1994 questionnaire NATPOL 1997 questionnaire & blood samples & BP measurements NATPOL PLUS 2002 questionnaire & blood samples & BP measurements NATPOL 2011

20 Ocena epidemiologii klinicznej: nadciśnienia tętniczego zaburzeń lipidowych palenia papierosów otyłości, zespołu metabolicznego i cukrzycy globalnego ryzyka sercowo-naczyniowego aktywności fizycznej czynników społecznych i depresji zachowań i wiedzy prozdrowotnej niewydolności serca przewlekłej choroby nerek bezdechu nocnego i zaburzeń snu

21 Rozpowszechnienie hipercholesterolemii ( 190 mg/dl lub leki hipolipemizujące) 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 61,1% 60,7% 20,0% 0,0% Mężczyźni Kobiety

22 100% 80% 60% Rozpowszechnienie hipercholesterolemii ( 190 mg/dl lub leki hipolipemizujące) 60% 61% 77% 76% 76% 82% 70% 64% M K 59% 56% 59% 57% 40% 42% 35% 20% 0% Wszyscy Podstawowe Średnie Wyższe lub zasadnicze Grupy wieku Grupy wykształcenia

23 Cholesterol całkowity a BMI

24 100% Rozpowszechnienie hipertriglicerydemii ( 150 mg/dl) 80% 60% 40% 20% 0% 27,7% Mężczyźni 14,6% Kobiety

25 40% Rozpowszechnienie hipertriglicerydemii ( 150 mg/dl) 34% M K 28% 27% 27% 27% 30% 29% 20% 15% 17% 19% 19% 16% 6% 10% 0% Wszyscy Podstawowe lub zasadnicze Grupy wieku Średnie Grupy wykształcenia Wyższe

26 Triglicerydy a BMI

27 Zaburzenia lipidowe a miejsce zamieszkania - NATPOL 2011 Cholesterol całkowity < >=310 według miejsca zamieszkania WieślubMiasta<50tys Miasta tys Miasta >200 tys 29,3% 13,7% 40,5% 15,6% 0,9% 35,7% 17,7% 30,9% 15,4% 0,2% 30,4% 15,8% 39,1% 13,8% 0,9% Trójglicerydy mg/dl według miejsca zamieszkania WieślubMiasta<50tys Miasta tys Miasta >200 tys < ,0% 10,7% 9,9% 1,4% 82,1% 7,6% 9,0% 1,4% 78,8% 12,1% 6,6% 2,5%

28 Zaburzenia lipidowe a miejsce zamieszkania - NATPOL 2011 Apolipoproteina B < według miejsca zamieszkania Wieś lub M<50 tys 22,6% 43,2% 27,9% 6,4% Miasta tys 24,2% 43,4% 26,1% 6,3% Miasta >200 tys 27,4% 43,5% 24,8% 4,3%

29 Kontrola hipercholesterolemii w Polsce

30 Zmianyrozpowszechnienia klasycznychczynnikówryzyka chorób układu krążenia w Polsce w latach Piotr Bandosz Zakład Prewencji i Dydaktyki Katedra Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Gdański Uniwersytet Medyczny Promotor: dr hab. med. Tomasz Zdrojewski Gdańsk,

31

32 Zaburzenia lipidowe a społeczne determinanty zdrowia w populacji polskiej Tomasz Zdrojewski Gdański Uniwersytet Medyczny PZH Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego

33 NADCIŚNIENIE TĘTNICZE (Hypertensio) Dr. med. Aleksander Januszkiewicz Profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie rok wydania 1929

34 Social welfare spending and all-cause mortality in 18 European countries, 2000 Source: D. Stuckler et al. (2010): BMJ, 340: c3311

35 DZIEKUJĘ ZA UWAGĘ Zaburzenia lipidowe w Polsce a czynniki społeczne T. Zdrojewski, B. Solnica, M. Banach, P. Bandosz, M. Rutkowski. Z. Gaciong, B. Wyrzykowski i wsp. w imieniu Komitetu Naukowego Programu NATPOL 2011

36 Spożycie tłuszczu (g/osobę/dzień) Polska - oleje roślinne Polska - tłuszcze zwierzęce Źródło: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO)

37 Spożycie tłuszczu (g/osobę/dzień) Polska - oleje roślinne Polska - tłuszcze zwierzęce Wlk. Brytania - oleje roślinne Wlk. Brytania - tłuszcze zwierzęce 10 0 Źródło: Food and Agriculture Organization of the United Nations (F

38 Rozkład poziomu Apolipoproteiny B w próbie NATPOL Odsetek badanych (%) wg zakresu poziomu Apolipoproteiny B mg/dl < Wszyscy Odsetek w każdej podgrupie 23,9% 43,3% 26,8% 5,9% według płci(podając odsetek w każdej podgrupie) Mężczyźni 21,8% 42,0% 29,4% 6,8% Kobiety 26,0% 44,5% 24,5% 5,1% według BMI,kg/m 2 <25,0 32,9% 45,3% 19,3% 2,4% 25,0 29,9 16,9% 45,6% 28,4% 9,1% 30,0 16,2% 39,0% 37,0% 7,9% według wykształcenia Podstawowe lub zasadnicze 22,5% 39,2% 30,9% 7,4% Średnie(lub niepełne wyższe) 25,6% 44,9% 24,9% 4,6% Wyższe 23,3% 47,0% 23,9% 5,8%

39 Rozpowszechnienie hipercholesterolemii (TCH 190 mg/dl lub leczenie hipolipemizujące)

40 Średnie stężenia cholesterolu całkowitego w surowicy

41 Zmiany średniego stężenia cholesterolu całkowitego w zależności od wieku

42 Odsetek osób przyjmujących statyny Women Men Anti-cholesterol tre eatment Anti-cholesterol trea atment Age [years] Age [years] Distribution smoothed using kernel density estimator function; thin lines are local confidence limits

43 Zmiany stężenia cholesterolu całkowitego (TCH) w latach oraz odsetek osób przyjmujących statyny w roku 2011 Zależność przedstawiona przy pomocy wykresu regresji lokalnej (LOESS)

44 Zmiany stężenia cholesterolu całkowitego (TCH) w latach oraz odsetek osób przyjmujących statyny w roku 2011 Zależność przedstawiona przy pomocy wykresu regresji lokalnej (LOESS)

45 Social Determinants of Health Genetic Environment Population Health Social Economic Health System

46 Rozpowszechnienie obniżonej wartości cholesterolu HDL (M:<40mg/dl, K:<50 mg/dl) 100% 80% 60% 40% 20% 36,1% 40,7% 0% Mężczyźni Kobiety

47 Rozpowszechnienie obniżonej wartości cholesterolu HDL (M:<40mg/dl, K:<50 mg/dl) 60% 40% 41% 36% 37% 38% 38% 35% 35% 50% 32% 46% M K 39% 39% 35% 40% 20% 0% Wszyscy Podstawowe lub zasadnicze Średnie Wyższe Grupy wieku Grupy wykształcenia

48 Cholesterol HDL a BMI

49 Kontrola hipercholesterolemii w Polsce (tylko osoby z hipercholesterolemią)