Koszty energetyki jądrowej Kalkulator kosztów Władysław Mielczarski

Transkrypt

1 Koszty energetyki jądrowej Kalkulator kosztów Władysław Mielczarski W dniu 26 września 212 odbyła się w Ministerstwie Gospodarki dyskusja na temat energetyki jądrowej i kosztów energii z tego typu elektrowni. Zostałem poproszony przez prowadzącego dyskusję prof. A. Kraszewskiego o przygotowanie krótkiego referatu wprowadzającego. Referat jest publikowany oddzielnie. W referacie pokazałem, że energia z elektrowni jądrowych jest bardzo droga i niekonkurencyjna. Dodatkowo przygotowałem prosty kalkulator kosztów, przy użyciu którego, każdy może sprawdzić, jakie są naprawdę koszty energii elektrycznej z elektrowni jądrowych i porównać te koszty z kosztami innych technologii. Chciałem tutaj powtórzyć zaproszenie z mojego wystąpienia. Chciałby zaprosić wszystkich, którzy uważają, że energia z elektrowni jądrowych może być konkurencyjna do dyskusji. Zaprezentujmy założenia oraz wyniki obliczeń kosztów i porównajmy. Szczególnie zapraszam do profesjonalnej dyskusji, w oparciu o założenia i modele, panią pełnomocnik Hannę Trojanowską i współpracujących z nią ekspertów. Zapraszam także PGE Energia Jądrowa do pokazania swoich obliczeń. Mam nadzieję, że dyr. D. Marzec z KPMG, pokaże własne obliczenia, tak jak obiecywał w czasie dyskusji w Ministerstwie Gospodarki. Zapraszam do poważnej dyskusji w oparciu o dane i modele inwestycyjne: ile będzie kosztowała energia z elektrowni jądrowych, gdyby zostały one wybudowane w Polsce. Jest to dosyć niezwykłe, że po prawie 4 latach funkcjonowania Programu polskiej energetyki jądrowej instytucje promujące ten program, firmy które mają budować elektrownie jądrowe i lobbyści lansujący tego typu technologie nie opublikowali obliczeń kosztów energii. Jednocześnie wydawane są dziesiątki milionów złotych na działania propagandowe. Na sam program poznajatom przeznaczono prawie 2 mln złotych ze społecznych pieniędzy. W wyniku czego mamy kilka dyskusji i stronę internetową, zresztą średniej jakości. Przecież istnieje strona która powstała społecznie. Wiele portali jak czy prowadzą działy poświęcone energetyce jądrowej. Informacji jest pod dostatkiem. Kalkulator kosztów energii - wprowadzenie Dla osób nie zajmujących się rachunkiem inwestycyjnym przygotowałem prosty kalkulator w programie Excel. Używając tego kalkulatora można zobaczyć jak zmiana parametrów wejściowych (założeń) wpływa na wyniki obliczeń koszty energii elektrycznej. Kalkulator jest załącznikiem do niniejszego artykułu. Składa się z dwóch arkuszy obliczeniowych i czterech rysunków. Każdy użytkownik może wykonać dodatkowe rysunki lub obliczenia, które automatyczne uaktualniają rysunki. Arkusz Obliczenia spłat W arkuszu tym pokazano w jaki sposób tworzą się koszty finansowe w czasie inwestycji i w jaki sposób koszty te są spłacane po uruchomieniu instalacji. Kluczowym założeniem jest koszt kapitału. Tabela po lewej stronie u góry arkusza pokazuje jak oblicza się koszt kapitału. Koszt kapitału w % rocznie Kredyt 7 Kap. Wł. 1,5 Leverage,7 WACC 8,5 1

2 Dla obliczeń przyjęto, że oprocentowanie kapitału pożyczonego wynosi 7% rocznie (jest to bardzo nisko i działa na korzyść elektrowni jądrowych). Koszt kapitału własnego wyznacza się jako 1,5* koszt pożyczonego. Założono, że 3% będzie stanowił kapitał własny, a 7% pożyczony (laverage =,7). Na podstawie tych danych wyznacza się średnioważony koszt kapitału (Weighted average cost of capital = WACC), który w tym wypadku wynosi 8,5%. Kolejnym elementem jest określenie kosztów finansowych jakie pojawiają się w czasie budowy. Do wydatków na budowę doliczane są koszty kapitału, co powoduje, że po skończeniu budowy suma zadłużenia jest wyższa od kosztów fakturowanych. Dla uproszczenie przyjęto, że każdego roku są ponoszone proporcjonalne koszty. Węgiel Rok budowy Wydatki rocznie w % Koszty % Koszt oprocentowanie Razem=Koszt - % + % , , , , ,9 127 Przykładem jest pokazana powyżej tabela dla elektrowni węglowych. Zakładany okres budowy wynosi 5 lat. Każdego roku ponoszone jest 2% całkowitych kosztów budowy. Powoduje to, że po zakończeniu budowy do spłaty pozostaje 1,27 kosztu budowy. Podobne tabele pokazane są dla elektrownie gazowych i elektrowni jądrowych. Po uruchomieniu instalacji następuje spłata zaciągnięto długu na jego budowę. Typowe okresy udzielania kredytu komercyjnego wynoszą około 2 lat, włączając w to okres budowy. I taki koszt, wynikający z kosztu budowy i okresu kredytowania trzeba ponieść. Jednakże lobbyści atomu podnoszą argument, że przecież instalacja będzie pracowała nawet 5 czy 6 lat i gdyby koszty kapitałowe rozłożyć na dłuższy okres czasu, to elektrownia jądrowa byłaby konkurencyjna. Dlatego dla celów symulacji można wyobrazić sobie sytuację, że na przykład gwarancje kredytowe państwa sprawiły, że będzie można otrzymać kredyt na budowę elektrowni jądrowej na dłuższy okres. W arkuszu kalkulacyjnym w celu pokazania wpływu długości udzielonego kredytu na koszty założono, że okresu kredytowania wynoszą 2, 25, 3, 4 i 5 lat. Przy długości kredytu 5 lat okres kredytowania jest równy szacunkowej długości życia instalacji. Spłata kredytu następuje w równych ratach. Spłacany jest kredyt oraz oprocentowanie od tego kredytu. Tabele zamieszone w arkuszu pokazują, jak następuje spłata kredytu. Na przykład dla elektrowni jądrowej po 7 latach budowy do spłacenia jest wielkość 1,32 wysokości kosztów budowy. Zadłużenie to jest spłacane każdego roku w równych ratach wynoszących 16,1% kosztów budowy z czego np. w pierwszym roku 5,5% to spłata kredytu na budowę, a 1,6% spłata kosztów kredytu. W miarę spłaty zadłużenia rośnie wielkość spłacanego kredytu, a maleje wielkość kosztów kredytu. Arkusz zawiera po trzy tabele dla poszczególnych technologii: gaz, węgiel i atom w zależności od okresu kredytowania. Warto zwrócić uwagę na ostatnie tabele dla okresu 5 lat. Spłacana rata np. dla elektrowni jądrowej wynosi tylko 11% kosztu budowy. Jednak długi okres spłaty powoduje, że do spłacenie jest suma prawie pięciokrotnie większa od kosztu budowy instalacji. 2

3 Węgiel Rok Do spłaty Spłata % Spłata kredytu Roczna rata w % kosztu inwestycji ,2 4,6 14, ,8 5, 14, ,4 5,4 14, , 5,9 14, ,5 6,3 14, , 6,8 14, ,5 7,4 14, ,9 8, 14, ,2 8,6 14, ,5 9,3 14, ,8 1,1 14, , 1,9 14, ,1 11,8 14, ,2 12,7 14, ,1 13,7 14,9 Po spłacie 222,9 Arkusz Koszty energii obliczane metodą project finance W arkuszu tym najważniejsze są trzy tabele w kolumnach od A do T i wierszach od 2 do 15. W wierszu 4 jest pokazany koszt kapitałowy w % kosztu budowy. Są to wielkości przeniesione z tabel arkusza Obliczenia spłat. W wierszu 5 jest pokazany koszt kapitałowy na jednostkę energii (1MWh) w Euro wynikający z kosztu kapitałowego dla danej technologii pokazanych w kolumnach W, X i Y. Dla elektrowni jądrowych przyjęto 4,75mldEuro/GW zgodnie z szacunkami podawanymi przez PGE. W wierszu 6 jest pokazany koszt kapitałowy w zł/mwh wyznaczony przy użyciu przelicznika kursu walut z kolumny AB. Wiersze 7 i 8 pokazują koszty operacyjne (Opex) i paliwa wyznaczone na podstawie danych wejściowych pokazanych w kolumnach W, X i Y. W wierszu 9 przedstawiony jest całkowity koszt dla danej technologii w funkcji okresu długości kredytu. W wierszu 12 pokazane są koszty energii z uwzględnieniem kosztów zakupu pozwoleń na emisje CO2, a w wierszu 13, jakie musiałyby być koszty pozwoleń na emisje w Euro/Mg, aby elektrownie jądrowe były konkurencyjne w stosunku do elektrowni gazowych czy węglowych. Dolne tabele zawierają wielkości przeniesione z głównych tabeli w formacie dogodnym do tworzenia rysunków. W poszczególnych celkach arkusza można zobaczyć formuły wg których wykonano obliczenia. Dodano również komentarze wyjaśniające źródła danych wejściowych. Analiza wyników w tabelach Zachęcam do analizy wyników w tabelach. Na przykład dla okresu kredytowania równemu 5lat (jak to postulują lobbyści atomowi), który jest równy okresowi życia instalacji, tylko koszt kapitałowy dla elektrowni jądrowych wynosi 366zł/MWh. Trzeba dodać to tego koszty operacyjne i koszty paliwa, co razem wynosi 547zł/MWh. Dla takiego samego okresu kredytowania koszty kapitałowe w przypadku elektrowni węglowej wynoszą 118zł/MWh i są trzy razy niższe od kosztu kapitałowego elektrowni 3

4 jądrowej, podobnie jak koszty inwestycyjne dla elektrowni węglowych 1,6mldEuro/GW są trzy razy niższe od kosztu inwestycyjnego elektrowni jądrowej wynoszących 4,75 mldeuro/gw (dane podawane przez dr A. Strupczewskiego i potwierdzone przez PGE). Całkowite koszty produkcji z elektrowni węglowych wynoszą 257zł/MWh i są o około 5% niższe od tylko kosztu kapitałowego elektrowni jądrowych. Jakiekolwiek manipulacje danymi nie poprawią konkurencyjności elektrowni jądrowych. Gdyby nawet wliczyć koszt pozwoleń na emisje CO2, to koszt energii z elektrowni węglowej (celka M12) wynosi 286zł/MWh i dalej jest niższy kosztu elektrowni jądrowych. Podobnie jest z elektrowniami gazowymi. Zachęcam do zmiany danych wejściowych i analizy wyników. Żadne realne dane wejściowe nie spowodują, że elektrownie jądrowe będą tańsze od konkurencyjnych technologii gazowych czy węglowych. Wykresy wyników obliczeń Przygotowano wstępnie cztery wykresy pokazujące: Koszty energii elektrycznej z różnych technologii Składniki kosztowe dla okresu kredytowania 2 lat Składniki kosztowe dla okresu kredytowania 5 lat Ceny pozwoleń na emisje CO2 przy których elektrownie jądrowe są konkurencyjne Jak widać z pokazanych rysunków w każdej analizowanych opcji energia z elektrowni jądrowych jest bardzo droga i niekonkurencyjna. 8 7 Koszty energii elektrycznej w zł/mwh w funkcji okresu kredytowania 717 Gaz Węgiel Atom Długość kredytu w latach 4

5 Składniki kosztowe energii w zł/mwh dla okresu kredytowania 2 lat 75 Capex Opex Paliwo CO Gaz Węgiel Atom Składniki kosztowe energii elektrycznej w zł/mwh dla okresu kredytowania/eksploatacji = 5 lat 6 5 Capex Opex Paliwo CO Gaz Węgiel Atom 5

6 Cena pozwoleń na emisje CO2 w Euro/Mg, aby elektrownie jądrowe były konkurencyjne z węglowymi i gazowymi Gaz Węgiel Okres kredytowania w latach Aby uczynić elektrownie jądrowe konkurencyjnymi ceny pozwoleń na emisje CO2 musiałby być nierealnie wysokie. Corporate finance Profesjonalne obliczenia inwestycyjne wykonuje się dwufazowo. W pierwszej fazie oblicza się możliwości sfinansowania inwestycji w opcji project finance oznaczającej, że inwestycja powinna sama się sfinansować w okresie spłaty kredytu. Jeżeli nie jest to możliwe przechodzi się do drugiej fazy: (corporate finance) badania czy firma budująca elektrownie jest w stanie spłacić kredyt w określonym czasie przeznaczając na to przychody z innych działalności. W praktyce oznacza to, że w okresie kredytowania inwestycja jest subsydiowana, a później udzielone subsydia firma odzyskuje zakładając, że po spłacie kosztów kapitałowych produkcja z nowej inwestycji przynosi zysk, który można przeznaczyć na spłatę subsydiów. Oczywiście udzielone subsydia są oprocentowane i do wyznaczenia opłacalności corporate finance stosuje się metody zdyskontowanych przepływów jak np. NPV. Metody te są trudniejsze do stosowania. Ich użycie do obliczeń kosztów energii z elektrowni jądrowych publikowałem w piśmie Energetyka Cieplna i Zawodowa. Jeżeli jednak obliczenia opłacalności inwestycji metodą project finance, jak w załączony kalkulatorze, pokazują, że dla okresu kredytowania równego czasowi eksploatacji inwestycji (5lat), inwestycja nie jest konkurencyjna, to z całą pewnością można stwierdzić, że obliczenia metodami corporate finance z użyciem zdyskontowanych przepływów, też potwierdzą diagnozę o nieopłacalności inwestycji. 6