Jak zmniejszyć koszty uczestnictwa bloków energetycznych w automatycznej regulacji mocy i częstotliwości (ARCM)
|
|
- Krzysztof Kruk
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jak zmniejszyć koszty uczestnictwa bloków energetycznych w automatycznej regulacji mocy i częstotliwości (ARCM) Autor: Prof. dr hab. inż. Jan Bujko, prof. dr hab. inż. Tadeusz Halawa, IASE Wrocław ( Energetyka grudzień 2005) W połączonym systemie elektroenergetycznym podsystemy pracujące synchronicznie prowadzą wymianę energii elektrycznej z sąsiednimi podsystemami w sposób kontrolowany za pomocą układu automatycznej regulacji mocy wymiany i częstotliwości (ARCM). W każdym podsystemie jest utrzymywana za pomocą tego układu zadana wartość salda energii wymiany, zgodnie z określonym bieżącym planem koordynacyjne dobowym BPKD. W tym celu elektrownie deklarują pasma mocy wirującej (rezerwa minutowa R M ) do regulacji wtórnej poszczególnych Jednostek Wytwórczych Centralnie Dysponowanych (JWCD) traktowanych jako Jednostki Grafikowe (JG). Aby uczestniczyć w regulacji ARCM muszą one spełniać wymagania co do jakości regulacji pierwotnej i wtórnej [1]. Operator Sieci Przesyłowej (OSP) zawiera kontrakty z elektrowniami na świadczenie usługi systemowej regulacji pierwotnej i/lub wtórnej w zakresie dysponowania mocą wirującą bloków energetycznych (JG) o określonym paśmie (około ±5% mocy znamionowej). Ogranicza to przedział zadawanych bazowych zmian obciążeń JG dla potrzeb regulacji trójnej zgodnie z ekonomicznym rozdziałem obciążeń ERO (LPD). Wpływa to na pracę JWCD przy nieco niższej sprawności w porównaniu z blokami energetycznymi nie uczestniczącymi w ARCM. Straty finansowe z tego tytułu są trudne do obliczenia. Moc czynna niezbędna dla potrzeb regulacji wtórnej za pomocą układu ARCM jest generowana przez bloki energetyczne opalane węglem kamiennym i brunatnym. Mogą one stosunkowo wolno zmieniać moc w automatycznej regulacji wtórnej, bo z szybkością 1% mocy znamionowej na minutę, z tym, że bloki energetyczne o mocy 380 MW mogą zmieniać moc szybciej. Zmniejszenia kosztu usługi systemowej automatycznej regulacji mocy wymiany i częstotliwości można oczekiwać po wprowadzeniu w regulatorze centralnym układu ARCM krótkotrwałego sygnału o działaniu proporcjonalnym k p, który wspomaga dorywczo działanie propor-cjonalnocatkujące (PI) regulatora centralnego RC-ARCM. Umożliwi to szybsze sprowadzania większych wartości uchybu G(t) do założonego przedziału (strefy) normalnych zmian ±G g. Przedział ten można dobrać doświadczalnie. Dodatkowe działanie proporcjonalne o amplitudzie k p i czasie działania T p powoduje chwilowo większą zmianę mocy JWCD uczestniczących w regulacji wtórnej. Realizacja tej funkcji wymaga wprowadzenia w RC-ARCM algorytmu mającego na celu wyzwalanie krótkotrwałego działania proporcjonalnego, którego efektem będzie zmniejszanie tempa wzrostu większych amplitud uchybu regulacji G(t) po przekroczeniu wartości ±G g oraz utrzymywanie przez dłuższy czas uchybu G(t) w tym przedziale. Regulatory RC-ARCM w podsystemach systemu UCTE funkcjonują jako proporcjonalno-całkujące i muszą spełniać warunek nadążania generacji za zapotrzebowaniem [2]. Zbyt duże wzmocnienie działania proporcjonalnego w regulatorze typu Pl może prowadzić do pojawiania się czasem kołysań mocy w liniach wymiany o częstotliwości około 0,2 Hz. W krajach zachodnich jednostki wytwórcze pracujące w ARCM mogą dwukrotnie szybciej zmieniać moc niż polskie JWCD. W kraju regulacją wtórną są objęte wyłącznie bloki energetyczne opalane węglem kamiennym i brunatnym i na nie przypada największy udział kosztów usługi systemowej regulacji wtórnej za pomocą ARCM.
2 Koszty uczestnictwa bloków energetycznych w regulacji wtórnej za pomocą ARCM Krajowe elektrownie systemowe mogą deklarować gotowość dostępu do świadczenia usługi systemowej regulacji wtórnej. W regulacji tej uczestniczy zwykle 80% wszystkich JWCD elektrowni systemowych będących w ruchu. Są to cieplne bloki energetyczne o mocy powyżej 100 MW spełniające postawione wymagania dotyczące ich regulacyjności [1,2]. W ramach rocznego planu koordynacyjno-dobowego i BPKD na każdą godzinę następnej doby OSP ustala wielkość rezerwy mocy wirującej (minutowej), jaką mają dysponować poszczególne JWCD jako jednostki grafikowe (JG) uczestniczące w regulacji wtórnej za pomocą układu ARCM. Regulacja ta zapewnia, poprzez ciągłe nadążanie generacji za zapotrzebowaniem mocy w podsystemie, utrzymywanie zadawanych wartości salda przepływów mocy w liniach łączących podsystem krajowy z sąsiadującymi. Dotyczy to również pozostałych podsystemów, które ze swej strony muszą utrzymywać salda przepływu energii wymiany na zadanych poziomach w celu utrzymywania przepływów energii elektrycznej pomiędzy blokiem CENTREL i UCTE [3]. Automatyczna regulacja wtórna poprawia w pewnym zakresie bezpieczeństwo eksploatacji krajowego podsystemu, np. w stanach samoczynnego wyłączenia bloku energetycznego z ruchu, jak i w innych przypadkach powodujących nagłe zaburzenie bilansu mocy, jeśli układ ARCM swoim zapasem mocy wirującej jest w stanie doprowadzić do bilansowania generacji z zapotrzebowaniem. W krajowym podsystemie wartość dostępnej rezerwy minutowej dla potrzeb automatycznej regulacji wtórnej za pomocą układu ARCM wynosi średnio +400 MW (dodatni zakres regulacji). OSP dobiera ją zależnie od wielkości obciążenia podsystemu mając na uwadze zachowanie bezpiecznej pracy KSE. Zawiera on z elektrowniami stosowne kontrakty na świadczenie usługi systemowej regulacji wtórnej w ramach funkcjonującego w kraju rynku technicznego. Kieruje się przy tym ceną świadczonej usługi systemowej, dyscypliną nadążania za zadawanymi zmianami sygnałów Y1 oraz lokalizacją danej jednostki wytwórczej w podsystemie (KSE). Zgodnie z zawartą umową na udział JG w regulacji wtórnej elektrownie otrzymują odpłatności: - za gotowość do świadczenia usługi dostarczania rezerwy minutowej dla potrzeb ARCM w zadeklarowanych pasmach zmian mocy, - za energię wyprodukowaną w tych pasmach, w wyniku sterowania za pomocą sygnałem Y1 wysyłanego z regulatora centralnego RC-ARCM do JWCD. W kosztach tej usługi systemowej powinno się również uwzględniać koszty: - zmienne produkcji, określone charakterystyką jednostkowego zużycia energii chemicznej paliwa w funkcji obciążenia; - związane z wyczerpywaniem się żywotności materiałów urządzeń z tytułu pracy w zmiennych warunkach obciążenia; - bieżącego utrzymywania wymaganego stanu technicznego urządzeń regulacyjnych na blokach energetycznych; - wynikające ze zmniejszania się trwałości elementów urządzeń i w związku z tym przeznaczone na niezbędne nakłady odtworzeniowe. Elektrownie ponoszą dodatkowo koszty badania i strojenia okresowego układów automatyk bloków energetycznych (JWCD). Koszty te są związane z wyłączeniem na kilka do kilkunastu dni z pracy w regulacji wtórnej ARCM. Zmienne warunki obciążeń bloków energetycznych powodują ubytek trwałości urządzeń podstawowych i pomocniczych, co ma wpływ na nakłady odtworzeniowe. Wartość odtworzeniowa
3 z tytułu pracy bloku o mocy 225 MW w zmiennych warunkach obciążeń z powodu odstawień wynosi około 0,050-0,078%/rok (w stosunku do całkowitego kosztu odtworzeniowego), a z powodu pracy w ARCM około 0,012-0,042%/rok. Te dwie przyczyny powodują ubytek wartości odtworzeniowej w wysokości 550 tys. zł na rok w odniesieniu do przyjętej wartości odtworzeniowej W=1 milion USD/1 MW [4]. Wynika stąd, że na pracę tego typu bloku w ARCM przypada kwota 150 tys. zł/rok. Największe koszty związane z usługą systemową automatycznej regulacji wtórnej powstają zatem w elektrowniach z jednostkami wytwórczymi centralnie dysponowanymi, którymi zarządza Operator Sieci Przesyłowej. W literaturze technicznej brak jest danych o kosztach prowadzenia wtórnej regulacji mocy za pomocą ARCM (LFC) w krajowym podsystemie. Na podstawie danych literaturowych [5] stwierdzić można, że koszty związane z regulacją automatyczną mocy wymiany z uwzględnieniem ekonomicznego rozdziału obciążeń (ERO) za pomocą AGC w podsystemach amerykańskich w warunkach rynku energii elektrycznej są znaczne. Na przykład w podsystemie Kanady o mocy do MW z dużym udziałem hydregeneratorów objętych również układem regulacji AGC koszt ten określono na kilka milionów dolarów rocznie. W innym podsystemie Kanady koszt regulacji mocy wymiany za pomocą AGC oceniono na 50 do 150 $/godzinę. Odpłatność za świadczenie usługi systemowej rezerwy minutowej elektrowni cieplnych w kraju [1] Rozliczenie za utrzymywanie rezerwy minutowej przez JWCD jako jednostki grafikowe (JG) w regulacji wtórnej w ARCM (znacznik 2 lub 3) obejmuje odpłatność za utrzymywanie rezerwy minutowej w gotowości do wykorzystania oraz za wykorzystanie tej rezerwy. Płatności te odnoszą się do zapotrzebowanej przez OSP mocy wirującej JG gotowych do pracy z załączonym układem regulacji ARCM [1]. Należność dla j-tej JG za gotowość rezerwy minutowej do wykorzystania w godzinie h określa wzór w którym = [zt/mw] - cena za gotowość rezerwy minutowej j-tej JG określona w umowie o świadczenie regulacyjnych usług systemowych. Cj RMG Z kolei P mj - dodatni zakres regulacji wtórnej mocy j-tej JG; - liczba minut w godzinie h, w której j-ta JG uczestnicząca w rynku bilansującym dysponowała rezerwą minutową w gotowości do wykorzystania; t jh RMG T - stała przeliczeniowa (T = 60).
4 Na przykład, dla JG o mocy 225 MW, która może świadczyć usługę gotowości do wykorzystania rezerwy minutowej przez 60 minut w godzinie h w zakresie regulacji wtórnej Należność za wykorzystanie rezerwy minutowej OSP negocjuje z elektrowniami, podobnie jak cenę za utrzymanie rezerwy minutowej w gotowość do wykorzystania. Negocjowaną stawkę za wykorzystanie R M można oszacować na około 10 zł/mw. Przy regulacji wtórnej przez ARCM należność za wykorzystanie rezerwy minutowej może wynosić około 20% stawki za gotowość. Stąd za 1 godz. pracy JG ze znacznikiem 2 lub 3 należność może wynieść do około 170 zł za gotowość i udział w regulacji wtórnej. Reagowanie regulatora centralnego RC-ARCM na małe uchyby regulacji Pod wpływem niewielkich zmian uchybu regulacji G(t) JWCD nie powinny zmieniać mocy, o ile jego wartość mieści się w zadanej strefie martwej (obojętnej) ±G m [6, 7]. Zmiany amplitud sygnału G (t) w tej strefie można traktować jako naturalny szum. Często występujące małe, chwilowe odchyłki G(t) są wynikiem stosunkowo niewielkich szybkich zmian zapotrzebowania mocy w podsystemie. Jeżeli RC-ARCM swoim działaniem nie będzie reagował na takie fluktuacje uchybu G(t), które występują w strefie obojętnej ±G m, to zmniejszy się koszt regulacji wtórnej. Nie będzie to miało istotnego wpływu na wzrost odchyłek wymiany energii między podsystemami i nie pogorszy jakości regulacji wtórnej [8]. Zatem jeśli wartość uchybu regulacji, jako odchyłki salda mocy wymiany P w i uchybu częstotliwości f z uwzględnieniem częstotliwościowego równoważnika mocy (K F), mieści się w strefie ±G m to RC-ARCM nie powinien wywoływać zmian sygnału Y1 wysyłanego do JWCD. Przyjęte pasmo strefy martwej (obojętnej) powinno być tak dobrane, aby nie przekraczać dopuszczalnej odchyłki salda wymiany energii z sąsiadującymi podsystemami ponad określoną granicę. Należy zaznaczyć, że w odstępach 15-minutowych w ciągu każdej godziny można kontrolować narastanie uchybu salda energii wymiany i likwidować go odpowiednio wcześniej dodatkową zmianą wartości sygnału Y1. Z obserwacji przebiegu uchybu salda mocy wymiany podanego na rysunku 3 wynika, że wprowadzenie strefy martwej (obojętnej) ±G m w granicach np. ±20 MW może ograniczać zbędne reagowanie JWCD na małe uchyby regulacji występujące w obrębie tej strefy. Zmiany sygnału uchybu regulacji G(t) w tej strefie odnoszą się do normalnych stanów pracy podsystemu (rys. 1).
5 Przyjęte pasmo strefy obojętnej ±G m powinno być takie samo dla dodatnich i ujemnych wartości uchybów G(t). Na dobór tego pasma ma wpływ m.in. wielkość pozostałych nieodfiltrowanych składowych szybkozmiennych sygnału G(t) [9]. Ich występowanie zależy między innymi od dynamiki zmian zapotrzebowania mocy w podsystemie. W warunkach bilansowania generacji z zapotrzebowaniem przez układ ARCM często występują niewielkie amplitudy uchybu regulacji w kierunku dodatnim jak i ujemnym. Niereagowanie RC- ARCM na takie małe odchyłki G(t) zmniejszy wydatek energii elektrycznej generowanej przez JWCD dla potrzeb regulacji wtórnej. Przez to ograniczy się zużywanie układów regulacji turbin oraz zmniejszy koszty odtworzeniowe urządzeń regulacyjnych [10].
6 Wprowadzenie strefy obojętnej ±G m nie zakłóca warunków poprawnej pracy układu ARCM. Potwierdzają to doświadczenia z eksploatacji układów ARCM w innych systemach [7]. Ograniczanie większych uchybów regulacji Wzrost uchybu G((t) ponad przeciętne wartości amplitud, jakie występują w czasie normalnej pracy podsystemu, przy właściwie prowadzonej regulacji trójnej oznacza jego wyjście poza pasmo normalnych zmian ±G g (rys.1). Wartość ±G g może być dobrana na podstawie doświadczenia z eksploatacji (np. w granicach ±50 MW (jak tu przyjęto). Amplitudy uchybu ponad strefę normalnych zmian należy traktować jako chwilowe większe zakłócenie bilansu salda mocy wymiany. Szybkość wzrostu G(t) po przekroczeniu pasma ±G g w kierunku dodatnim względnie ujemnym zależy od rodzaju zaburzenia bilansu mocy w podsystemie. Pojawiający się większy uchyb G(t) powinien być możliwie szybko sprowadzany w strefę normalnych zmian ±G działaniem RC- ARCM przy wspomaganiu krótkotrwałym działaniem sygnału proporcjonalnego P (rys. 2). Przez to będzie nieco szybciej następował powrót uchybu G(t) do przedziału ±G g. Jak wynika z zarejestrowanych przebiegów uchybu salda mocy wymiany, jak na rysunku 3, w niektórych przypadkach zaznacza się taka potrzeba. Wynika ona z występowania większych amplitud uchybu G(t) przekraczających ±G. Można je ograniczać przez wygenerowanie w RC- ARCM dodatkowego sygnału proporcjonalnego typu P o krótkotrwałym działaniu. Spowoduje to chwilowo większą zmianę sygnału Y1, co ograniczy nieco narastanie uchybu G(t), którego amplituda po osiągnięciu wartości maksymalnej jest zaraz zmniejszana pod wpływem ciągłego działania PI regulatora RC-ARCM. Bez dodatkowego działania typu P wzrastanie amplitudy ponad przyjętą wartość ±G g mogłaby trwać dłużej. Do analizy zmian sygnału G(t) należy wykorzystywać przebieg wyfiltrowany z wyższych harmonicznych za pomocą filtra dolnoprzepustowego, co zaznaczono na rysunku 2. Z modułu filtra uzyskuje się przebieg G h (t) bez składowych szybkozmiennych. Umożliwia to śledzenie w czasie jednoznacznych zmian amplitud sygnału G(t). Uchyb regulacji mocy wymiany z korektą częstotliwości przekroju CENTREL-UCTE Wprowadzenie modułu filtra dolnoprzepustowego dla sygnału G(t) i członu zadawania strefy granicznej ±G g pozwala identyfikować momenty, w których amplituda uchybu regulacji przekracza zadany przedział normalnych zmian. Sygnał o krótkotrwałym działaniu dodatkowej składowej proporcjonalnej k p jest sumowany z obecnie generowanym sygnałem uchybu regulacji w RC-ARCM (rys. 2). Dodatkowy sygnał typu P
7 może być aktywny tylko wtedy, gdy amplituda uchybu G(t) po wyjściu poza przedział normalnych zmian ±G g (w ustalonych warunkach pracy podsystemu) spełnia także wymagania podane w algorytmie (rys. 4). Wprowadzenie krótkotrwałego dodatkowego działania regulacyjnego w RC-ARCM może służyć lepszemu wykorzystywaniu mocy JWCD pod względem ekonomicznym i technicznym przy pracy w regulacji wtórnej. Jest to drugi, obok wprowadzenia strefy obojętnej +G m czynnik, który wpłynie na obniżenie kosztów usługi systemowej regulacji wtórnej za pomocą ARCM świadczonej w ramach funkcjonującego rynku technicznego energii elektrycznej. Szybsze sprowadzanie sygnału uchybu regulacji chwilowym wzmocnieniem sygnału typu P w RC-ARCM zmniejszy wydatek energii związany z regulacją wtórną przez wydłużenie okresu utrzymywania uchybów G(t) w paśmie normalnych jego zmian ograniczonym wartością ±G g W normalnych stanach pracy KSE wpłynie to również na zmniejszanie naprężeń termicznych w elementach grubościennych kotłów i turbin ze względu na ograniczanie większych amplitud zmian mocy JWCD. Koncepcja wyzwalania dodatkowego działania proporcjonalnego w regulatorze RC-ARCM Wprowadzenie krótkotrwałego sygnału działania proporcjonalnego w regulatorze RC-ARCM (Control system of variable structure) [10] nie naruszy poprawnej regulacji mocy wymiany z korektą częstotliwości. Moment, w którym może być włączony sygnał k p określa wyjście uchybu regulacji G(t) poza zadaną strefę normalnych zmian i przy spełnieniu dodatkowych warunków (rys. 4). Gdy następuje powrót do stanu normalnych zmian G(t) po chwilowej większej odchyłce salda mocy wymiany, regulator ARCM działa wg dotychczas funkcjonującego kryterium. Wspomaganie działaniem typu P o amplitudzie k p i czasie trwania T p w RC-ARCM nie doprowadzi do występowania niestabilności jego działania, którego wynikiem może być pojawienie się kołysań mocy w linii wymiany energii pomiędzy podsystemami. Przedstawiona koncepcja wyzwalania sygnału k p wymaga analizowania przebiegu większych amplitud uchybów regulacji G(t), które przekraczają wartość G h (t) > G g. Moment przekroczenia wartości granicznej ±G g, gdy zaczyna się pełna minuta zegarowa, oznaczono jako t o. W tym momencie wyznacza się trzy wartości amplitud G h (t) odczytanych w pełnych minutach zegarowych: G 0 h (t) i G -1 h (t) oraz G- 3 h (t), tj. jedna i trzy minuty przed czasem t o. Służą one od obliczania wartości zgodnie z zależnościami podanymi w algorytmie obliczeń.
8 Spełnienie warunku zgodności znaków z wyliczonych dwóch zależności spowoduje wygenerowanie impulsu o amplitudzie k p o znaku przeciwnym z zadanym wcześniej czasie trwania T p, który można dobrać doświadczalnie (np. około 1-2 min.). Na rysunku 2 podano schematycznie funkcjonujący obecnie w RC-ARCM człon PI, którego sygnał jest sumowany z sygnałem typu P o amplitudzie k p. Sygnał wyjściowy G w (t) z sumatora jest przetwarzany tak jak dotychczas w RC- ARCM na sygnał Y1, który steruje zmianami mocy JWCD w oferowanych przez elektrownie pasmach regulacji wtórnej. Zdecydowane wyjście sygnału G h (t) poza strefę normalnych zmian i dalszy wzrost do strefy alertu (rys. 1) może wskazywać na wystąpienie dużego zaburzenia bilansu mocy we własnym lub w sąsiadującym podsystemie. Sprawdzać to powinien moduł w AGC-DYSTER. Powinien on, poza wykrywaniem większych zaburzeń bilansu mocy podsystemu, również określić, czy naruszenie bilansu generacji z zapotrzebowaniem nastąpiło we własnym podsystemie czy poza nim. Jeśli wystąpi zakłócenie równoważenia generacji z zapotrzebowaniem poza własnym podsystemem, to blokowana będzie funkcja dodatkowego działania proporcjonalnego. Blokada ta dotyczy również momentu, w którym podczas działania sygnału k p wystąpiło ekstremum ( G/ t=0). Zawsze po jednominutowej przerwie od zakończenia działania k, gdy są spełnione wymagane warunki, jak podano w algorytmie, to zostanie wygenerowany nowy impuls o amplitudzie k p z odpowiednim znakiem. Jeśli w trakcie generowania k p pochodna sygnału osiąga wartość G h (t)/ t = 0, to następuje przerwanie rozpoczętego działania składowej proporcjonalnej k p. W takich sytuacjach, aby nie następowało włączanie na krótko działania typu P można wprowadzić do układu oddzielny moduł do wyznaczania bardzo krótkoterminowej predykcji sygnału G(t) [11, 12]. Wartość wzmocnienia k jest parametrem nastawialnym, podobnie jak czas jego trwania T p. Krótkotrwałe impulsowe działanie typu P występuje sporadycznie do kilku na godzinę, jak to wynika z zarejestrowanych przebiegów uchybu salda mocy wymiany w krajowym podsystemie, zarejestrowanych w kwietniu 2002 r. (rys.3). Ich częstość zależy od przyjętej wartości ±G g. Przyhamowanie w podany sposób wzrostu amplitudy uchybu regulacji poprzez krótkotrwałe zwiększanie wzmocnienia działania proporcjonalnego będzie mieć bezpośredni wpływ na zmianę wartości sygnału Y1, a zatem i na zmianę mocy JWCD w paśmie regulacji wtórnej. Działaniem tym można zawężać pasmo zmian sygnału Y1 w dłuższych okresach. Zaznaczyć należy, że może pojawić się duża zmiana uchybu G(t) świadcząca o potrzebie interwencyjnego sterowania równocześnie mocą grupy JWCD w paśmie mocy dla regulacji wtórnej przy pomocy sygnału Y 1j o ile zaburzenie bilansu ma miejsce we własnym podsystemie, np. samoczynne wyłączenie większego źródła generacji. W takich sytuacjach powinno następować automatyczne włączenie sygnału interwencyjnego Y 1j o czym będzie informowany dyspozytor.
9
10 Charakterystyka zmian uchybu regulacji Występowanie większych wartości uchybu salda mocy wymiany i częstotliwości G(t) przy pracy synchronicznej bloku CENTREL z systemem UCTE w normalnych stanach pracy jest wynikiem nie tylko szybkich zmian w czasie mocy pobieranych przez większych niespokojnych odbiorców, jak np. huty, walcownie stali, lecz może również wynikać z nałożenia się innych zakłóceń, jakie pojawiają się w trakcie eksploatacji systemu UCTE. Na rysunku 3 jest podany jednogodzinny przebieg uchybu regulacji G(t), jaki wystąpił przy automatycznej regulacji mocy wymiany z korektą częstotliwości podczas pracy krajowego regulatora RC-ARCM w strukturze pluralistycznej. W pozostałych krajach bloku CENTREL funkcjonujące układy ARCM utrzymywały zadaną wartość salda mocy wymiany z korektą częstotliwości własnych podsystemów. Uchyb G(t) na wejściu krajowego RC-ARCM uwzględnia również wypadkowy uchyb regulacji pozostałych regulatorów RC-ARCM krajów tego bloku w celu utrzymywania zadanej wartości przepływu energii elektrycznej pomiędzy systemem UCTE i systemem CENTREL. Jak wynika z rysunku 3 przy zadanej wartości strefy granicznej G g =±50 MW od godziny 3 do 4 było 8 przekroczeń wartości G g = -50 MW, z których tylko 3 spełniały warunek włączenia sygnału +k p. W tym czasie wystąpiły również 5 przekroczeń sygnału G h (t) ponad wartość +50 MW, przy czym algorytm obliczeń mógł dopuścić do wyzwolenia 1 sygnału -k p. O godzinie 3 03 wystąpiła zgodność znaków wyliczonych, ale algorytm w dalszej analizie przebiegu G h (t) nie dopuścił do wygenerowania sygnału -k p. W innym przebiegu między godziną 11 i 12 przy założonej strefie G g +50 MW wystąpiły 4 przekroczenia poziomu +G g. Zgodnie z algorytmem mogły być wygenerowane 2 sygnały -k p. Z ujemnych 9 wartości G h (t) przekraczających wartość G g = -50 MW mogły być wygenerowane 4 sygnały +k p w celu sprowadzenia większych amplitud uchybu G(t) do strefy ograniczonej wartością ±G g. Bardzo krótkoterminowa prognoza zmian sygnału uchybu regulacji G (t) Potrzeby zastosowania predykcji bardzo krótkoterminowej do sterowania mocą jednostek wytwórczych w elektrowniach były omawiane w artykule N. Jaleely [10] oraz związanych z nim dyskusji w odniesieniu do potrzeby dysponowania prognozą z wyprzedzeniem 60-sekundowym przebiegu sygnału G(t). Taka możliwość rysuje się obecnie, gdy problem predykcji sygnału G(t) został teoretycznie rozwiązany w zrealizowanym przez IASE grancie KBN nr 8 T10B pod kierunkiem prof. Aleksandra Werona [11, 12]. Przedstawiona metoda prognozy w zastosowaniu do sterowania predyktywnego została opracowana i sprawdzona na modelu dwóch połączonych systemów. Może ona funkcjonować poprawnie w normalnych warunkach pracy podsystemu, natomiast w stanach nagłego, większego naruszenia bilansu prognoza zmian uchybu regulacji nie może być stosowana. Podsumowanie Narastające większe wartości uchybów salda mocy wymiany i częstotliwości można likwidować chwilową zmianą wzmocnienia członu proporcjonalnego w RC-ARCM. Odnosi się to do stanów normalnej pracy podsystemu. Należy oczekiwać, że ze względu na utrzymywanie przez dłuższy czas uchybu G(t) w przedziale ±G g, zmniejszy się wydatek energii elektrycznej JG dla potrzeb ARCM. Brak odpowiedzi JG na małe zmiany wartości uchybu regulacji G(t), które mieszczą się w strefie
11 obojętnej (martwej ±G m ), nie pogorszy jakości regulacji wtórnej za pomocą ARCM, jak i dotrzymywania kontraktów na wymianę energii z sąsiadującymi podsystemami w poszczególnych godzinach doby. W celu poprawy bezpieczeństwa pracy KSE wskazane jest wprowadzenie w RC-ARCM modułu do identyfikacji dużych zaburzeń bilansu mocy własnego obszaru z możliwością automatycznego włączania sygnału Y 1l w celu interwencyjnego sterowania mocą JWCD w przypadku pojawiania się dużych zaburzeń bilansu mocy w podsystemie. Należy przeanalizować wpływ regulacji pluralistycznej realizowanej za pomocą krajowego RC- ARCM na wzrost kosztów odtworzeniowych bloków energetycznych. Duże awarie systemowe, jakie miały miejsce, wykazały, że nie jest dotychczas wykorzystywany czas od chwili pojawienia się pierwszego zaburzenia do momentu rozwijającej się awarii, który wynosi do kilkudziesięciu minut. W tym czasie należy podejmować odpowiednie działania prowadzące do odciążania zagrożonych linii przesyłowych, np. przez alokacje miejsc generacji. Ze względu na wielką odpowiedzialność w podejmowanych wtedy działaniach, zwłaszcza w warunkach REE oraz obowiązujące formalne wymagania co do konieczności porozumiewania się z kierownictwem wyższego szczebla sugeruje się zastąpienie ręcznych działań w tym zakresie działaniami prowadzonymi przez układy automatycznej regulacji, w tym rozszerzenia funkcji regulatora centralnego RC-ARCM, a w przyszłości AGC-DYSTER. LITERATURA [1] PSE SA Operator Sieci Przesyłowej - Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej - Regulamin Eksploatacyjnych Usług Systemowych. Warszawa, listopad 2004 [2] Ground rules concerning primary and secondary control of freguency and active powerwithin UCPTE. Entered into force on , UCPTE s [3] Błajszczak G.: Sterowanie wymianą energii na granicach polskiego systemu elektroenergetycznego. Przegląd Elektrotechniczny 2003, nr 2, s. 70 [4] Folwarczny C., Owsianka W.: Rynek bilansujący energii elektrycznej i jego skutki technicznoekonomiczne dla bloków energetycznych. Energetyka 2002, nr 9, s. 649 [5] Henderson R i in.: Cost aspects of AGC, inadvertent energy and time error. IEEE Trans, on Power Systems, No 1, February 1990, s. 113 [6] Jaleeli N., Van Slyck L.S.: Tie Line bias prioritized energy control. IEEE Trans, on Power Systems, Vol, 10, No 1, February 1995, s. 53 [7] Vournas C.D. i in.: A flexible AGC algorithm for the Hellenic Interconnected System. IEEE Trans, on Power Systems, Vol. 4, No 1, February 1989 [8] Bujko J., Halawa T: Jakość regulacji częstotliwości i mocy w obszarze systemu elektroenergetycznego. Energetyka 2002, nr 12 [9] Prowse D.: lmprovements to a standard automatic generation control filter algorithm. IEEE Trans, on Power Systems, Vol. 8, No 3, August 1993, S [10] Jaleeli N. i in.: Understanding automatic generation control. IEEE Trans, on Power Systems No , s [11] Weron A., Skorupski W. i in.: Zastosowanie predykcji krótkoterminowej szybkozmiennego sygnału odchylenia regulacyjnego do centralnej regulacji mocy i częstotliwości w uwarunkowaniach rynkowych systemu elektroenergetycznego. Projekt badawczy nr 8 T10B , 2003 [12] Halawa T, Skorupski W., Mikołajczak H., Misiorek A.: Zastosowanie predykcji sygnału odchylenia regulacyjnego do centralnej regulacji mocy czynnej i częstotliwości w systemie elektroenergetycznym. Energetyka 2003, nr 12, s. 812
OPERATOR SYSTEMU PRZESYŁOWEGO. Karta aktualizacji nr CB/3/2012 IRiESP - Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi
regulacyjnych usług systemowych w zakresie rezerwy interwencyjnej, o dodatkową usługę pod nazwą Interwencyjna rezerwa zimna, zapewniającą OSP dostęp do jednostek wytwórczych utrzymywanych w gotowości do
Bardziej szczegółowoWykład 7. Regulacja mocy i częstotliwości
Wykład 7 Regulacja mocy i częstotliwości dr inż. Zbigniew Zdun tel. 603 590 726 email: Zbigniew.Zdun@plans.com.pl Bud. S. pok. 68 Blok wytwórczy w elektrowni cieplnej spaliny Regulator obrotów Przegrzewacz
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 176342 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 308646 (22) Data zgłoszenia: 14.05.1995 (51) IntCl6: F01K 13/02 (54)Sposób
Bardziej szczegółowoPraca bloków elektrowni cieplnych w warunkach rynku energii
INSTYTUT AUTOMATYKI SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH Prof. dr hab. inż. Jan Bujko, dr inż. Piotr Stawski IASE Wrocław Praca bloków elektrowni cieplnych w warunkach rynku energii 1. Wstęp Na rynek energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoRozdział obciążeń na rynku energii elektrycznej Doświadczenia z wdrażania programu LPD
Rozdział obciążeń na rynku energii elektrycznej Doświadczenia z wdrażania programu LPD Stefania Kasprzyk Dyrektor SP- KDM., PSE S. A. Kierownik merytoryczny projektu LPD. Władysław Mielczarski Doradca
Bardziej szczegółowoWykorzystanie farm wiatrowych do operatywnej regulacji parametrów stanów pracy sieci dystrybucyjnej 110 kv
VII Konferencja Przyłączanie i współpraca źródeł OZE z systemem elektroenergetycznym Warszawa 19.06-20.06.2018 r. Wykorzystanie farm wiatrowych do operatywnej regulacji parametrów stanów pracy sieci dystrybucyjnej
Bardziej szczegółowoMoce interwencyjne we współczesnym systemie elektroenergetycznym Wojciech Włodarczak Wartsila Polska Sp. z o.o.
Moce interwencyjne we współczesnym systemie elektroenergetycznym Wojciech Włodarczak Wartsila Polska Sp. z o.o. 1 Wärtsilä lipiec 11 Tradycyjny system energetyczny Przewidywalna moc wytwórcza Znana ilość
Bardziej szczegółowoPodstawy Automatyki. Wykład 7 - Jakość układu regulacji. Dobór nastaw regulatorów PID. dr inż. Jakub Możaryn. Instytut Automatyki i Robotyki
Wykład 7 - Jakość układu regulacji. Dobór nastaw regulatorów PID Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2015 Jakość układu regulacji Oprócz wymogu stabilności asymptotycznej, układom regulacji stawiane
Bardziej szczegółowo(13)B3 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)
RZECZPOSPOLITA POLSKA (13)B3 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 176704 (21) Numer zgłoszenia: 308623 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 15.05.1995 (61) Patent dodatkowy do patentu:
Bardziej szczegółowoWPŁYW REDUKCJI GENERACJI WIATROWEJ NA KOSZTY ROZRUCHÓW ELEKTROWNI KONWENCJONALNYCH
Michał POŁECKI Instytut Elektroenergetyki Politechniki Warszawskiej WPŁYW REDUKCJI GENERACJI WIATROWEJ NA KOSZTY ROZRUCHÓW ELEKTROWNI KONWENCJONALNYCH Rozwój energetyki wiatrowej w Polsce oraz plany budowy
Bardziej szczegółowoJWCD czy njwcd - miejsce kogeneracji w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym
JWCD czy njwcd - miejsce kogeneracji w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym Witold Smolik 22 października 2015 Wymagania IRiESP - ogólne (1) 2.2.3.3.1. Podstawowe wymagania i zalecenia techniczne dla
Bardziej szczegółowoINSTYTUT ENERGETYKI ODDZIAŁ GDAŃSK. Zakład Strategii i Rozwoju Systemu
INSTYTUT ENERGETYKI Instytut Badawczy ODDZIAŁ GDAŃSK Zakład Strategii i Rozwoju Systemu ul. Mikołaja Reja 27 80-870 Gdańsk tel.(+48 58) 349-82-00 fax (+48 58) 341-76-85 KRS 0000088963 PN-EN ISO 9001:2009
Bardziej szczegółowoCeny sprzedaży energii elektrycznej objęte zostały wnioskiem o niepublikowanie.
Autopoprawka nr 1 Rozdział V Dane o działalności Emitenta Strony o numerach od 110 do 115 - było: 10.3 Umowa sprzedaży energii elektrycznej czynnej Data zawarcia umowy: 15 listopada 2004 r. Okres obowiązywania
Bardziej szczegółowoOptymalizacja rezerw w układach wentylatorowych spełnia bardzo ważną rolę w praktycznym podejściu do zagadnienia efektywności energetycznej.
Autor Jacek Lepich ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Zakład Techniki Cieplnej Optymalizacja rezerw w układach wentylatorowych spełnia bardzo ważną rolę w praktycznym podejściu do zagadnienia efektywności energetycznej.
Bardziej szczegółowoPodstawy Automatyki. Wykład 9 - Dobór regulatorów. dr inż. Jakub Możaryn. Warszawa, Instytut Automatyki i Robotyki
Wykład 9 - Dobór regulatorów. Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2017 Dobór regulatorów Podstawową przesłanką przy wyborze rodzaju regulatora są właściwości dynamiczne obiektu regulacji. Rysunek:
Bardziej szczegółowoRegulacja dwupołożeniowa (dwustawna)
Regulacja dwupołożeniowa (dwustawna) I. Wprowadzenie Regulacja dwustawna (dwupołożeniowa) jest często stosowaną metodą regulacji temperatury w urządzeniach grzejnictwa elektrycznego. Polega ona na cyklicznym
Bardziej szczegółowoZapotrzebowanie na moc i potrzeby regulacyjne KSE. Maciej Przybylski 6 grudnia 2016 r.
Zapotrzebowanie na moc i potrzeby regulacyjne KSE Maciej Przybylski 6 grudnia 2016 r. Agenda Historyczne zapotrzebowanie na energię i moc Historyczne zapotrzebowanie pokrywane przez jednostki JWCD oraz
Bardziej szczegółowoII. STEROWANIE I REGULACJA AUTOMATYCZNA
II. STEROWANIE I REGULACJA AUTOMATYCZNA 1. STEROWANIE RĘCZNE W UKŁADZIE ZAMKNIĘTYM Schemat zamkniętego układu sterowania ręcznego przedstawia rysunek 1. Centralnym elementem układu jest obiekt sterowania
Bardziej szczegółowoProblemy bilansowania mocy KSE w warunkach wysokiej generacji wiatrowej
Problemy bilansowania mocy KSE w warunkach wysokiej generacji wiatrowej Jerzy Dudzik Warszawa, lipiec 2012 Energia w dobrych rękach Aktualna struktura źródeł wytwórczych w KSE Typ źródła Wykorzystanie
Bardziej szczegółowoKODEKS SIECI RfG. ZBIÓR WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DLA MODUŁÓW WYTWARZANIA ENERGII TYPU A
KODEKS SIECI RfG. ZBIÓR WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DLA MODUŁÓW WYTWARZANIA ENERGII TYPU A W związku z rozpoczęciem stosowania z dniem 27.04.2019 r. wymagań, wynikających z Kodeksu sieci dotyczącego wymogów w
Bardziej szczegółowoPROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI:
PROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI: Tryb FSM - tryb pracy modułu wytwarzania energii lub systemu HVDC, w którym generowana moc czynna zmienia się w zależności od zmian częstotliwości systemu
Bardziej szczegółowoKierunki działań zwiększające elastyczność KSE
Kierunki działań zwiększające elastyczność KSE Krzysztof Madajewski Instytut Energetyki Oddział Gdańsk Elastyczność KSE. Zmiany na rynku energii. Konferencja 6.06.2018 r. Plan prezentacji Elastyczność
Bardziej szczegółowoPrognoza pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rozwoju Systemu PSE S.A.
Prognoza pokrycia zapotrzebowania szczytowego na moc w latach 216 235 Materiał informacyjny opracowany w Departamencie Rozwoju Systemu PSE S.A. Konstancin-Jeziorna, 2 maja 216 r. Polskie Sieci Elektroenergetyczne
Bardziej szczegółowoElektroenergetyka polska Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1)
Elektroenergetyka polska 2010. Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1) Autor: Herbert Leopold Gabryś ( Energetyka kwiecień 2010) Wprawdzie pełnej
Bardziej szczegółowoLAB-EL LB-760A: regulacja PID i procedura samostrojenia
Page 1 of 5 Copyright 2003-2010 LAB-EL Elektronika Laboratoryjna www.label.pl LAB-EL LB-760A: regulacja PID i procedura samostrojenia Nastawy regulatora PID W regulatorze LB-760A poczynając od wersji 7.1
Bardziej szczegółowoSpotkanie prasowe. Konstancin-Jeziorna 22 września 2016
Spotkanie prasowe Konstancin-Jeziorna 22 września 2016 Kluczowe czynniki oddziaływujące na bieżący bilans mocy w KSE 1. Temperatura powietrza wpływa na poziom zapotrzebowania odbiorców (w skrajnych warunkach
Bardziej szczegółowoOPERATOR SYSTEMU PRZESYŁOWEGO
Ponadto niniejszą Kartą aktualizacji wprowadza się do IRiESP nowe procedury, których celem jest zapewnienie mechanizmu sprawnego wdrażania zmian w SMPP, dedykowanym do monitorowania pracy jednostek wytwórczych
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 lipca 2018 r. Poz. 1455 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ENERGII 1) z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie wykonania obowiązku mocowego, jego rozliczania i
Bardziej szczegółowoz dnia Na podstawie art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz. U. z 2018 r. poz. 9) zarządza się, co następuje: Rozdział 1
Projekt z dnia 10 maja 2018 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A E N E R G I I 1) z dnia w sprawie szczegółowych warunków i sposobu wykonania obowiązku mocowego, jego rozliczania i demonstrowania
Bardziej szczegółowoSłownik pojęć i definicji. Instrukcja ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej Bilansowanie systemu i zarządzanie ograniczeniami systemowymi
Słownik pojęć i definicji Załącznik nr 1 do Instrukcji nr I-1-RE 1 Oznaczenia skrótów ARNE EAZ IRiESD IRiESD-Bilansowanie IRiESP IRiESP - Bilansowanie JWCD JWCK KSE nn OSD OSD PGE Dystrybucja S.A. OSP
Bardziej szczegółowoANALIZA WPŁYWU GENERACJI WIATROWEJ NA POZIOM REZERWY MOCY W KRAJOWYM SYSTEMIE ELEKTROENERGETYCZNYM
ANALIZA WPŁYWU GENERACJI WIATROWEJ NA POZIOM REZERWY MOCY W KRAJOWYM SYSTEMIE ELEKTROENERGETYCZNYM Autorzy: Zbigniew Połecki, Piotr Kacejko ("Rynek Energii" - luty 2017 r.) Słowa kluczowe: energetyka wiatrowa,
Bardziej szczegółowoZabezpieczenia podczęstotliwościowe i podnapięciowe 2 1 PF1.1 - wyłącz potrzeby własne - 47.5 Hz - 5 sek. PF1.2 - wyłącz na potrzeby własne 47,0 HZ - 2 sek. PU na wyłącz na potrzeby własne 0.8 Un - 5 sek.
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczenia 6 REGULACJA TRÓJPOŁOŻENIOWA
Instrukcja do ćwiczenia 6 REGULACJA TRÓJPOŁOŻENIOWA Cel ćwiczenia: dobór nastaw regulatora, analiza układu regulacji trójpołożeniowej, określenie jakości regulacji trójpołożeniowej w układzie bez zakłóceń
Bardziej szczegółowoElektroenergetyka polska wybrane zagadnienia
Polskie Towarzystwo Fizyczne Oddział Katowicki Konwersatorium Elektroenergetyka polska wybrane zagadnienia Maksymilian Przygrodzki Katowice, 18.03.2015 r Zakres tematyczny System elektroenergetyczny Zapotrzebowanie
Bardziej szczegółowoNC ER warsztaty PSE S.A. Plan obrony systemu
NC ER warsztaty PSE S.A. Plan obrony systemu Michał Brzozowski michal.brzozowski@pse.pl Departament Zarządzania Systemem Grzegorz Pasiut grzegorz.pasiut@pse.pl Departament Zarządzania Systemem Konstancin-Jeziorna
Bardziej szczegółowoTransformacja rynkowa technologii zmiennych OZE
Transformacja rynkowa technologii zmiennych OZE Janusz Gajowiecki 8 SPOSOBÓW INTEGRACJI OZE / OZE w nowej polityce energetycznej Warszawa, 19 grudnia 2017 r. 1. Postęp technologiczny i możliwości nowych
Bardziej szczegółowoParametry elektryczne i czasowe układów napędowych wentylatorów głównego przewietrzania kopalń z silnikami asynchronicznymi
dr inż. ANDRZEJ DZIKOWSKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG Parametry elektryczne i czasowe układów napędowych wentylatorów głównego przewietrzania kopalń z silnikami asynchronicznymi zasilanymi z przekształtników
Bardziej szczegółowoNC ER warunki działania w charakterze dostawców usług w zakresie obrony i odbudowy na podstawie umowy
NC ER warunki działania w charakterze dostawców usług w zakresie obrony i odbudowy na podstawie umowy Paweł Barnaś pawel.barnas@pse.pl nr tel. 1576 DP-WW Rafał Kuczyński rafal.kuczynski@pse.pl nr tel.
Bardziej szczegółowoWPŁYW WPROWADZENIA OGRANICZENIA GENERACJI WIATROWEJ NA KOSZTY ROZRUCHÓW ELEKTROWNI KONWENCJONALNYCH
WPŁYW WPROWADZENIA OGRANICZENIA GENERACJI WIATROWEJ NA KOSZTY ROZRUCHÓW ELEKTROWNI KONWENCJONALNYCH Autor: Michał Połecki ("Rynek Energii" - czerwiec 2017 r.) Słowa kluczowe: rynek mocy, farmy wiatrowe,
Bardziej szczegółowoRedukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR r.
Redukcja zapotrzebowania mocy na polecenie OSP Mechanizmy funkcjonowania procesu DSR 20.04.2017 r. Rynek redukcji mocy - DSR Agenda: 1. Operatorskie środki zaradcze zapewnienie bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego
Bardziej szczegółowoOferowane zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny luty 2017 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS)
Oferowane zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny luty 2017 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS) Przyczyny ograniczeń (planowane do wyłączenia A out (eksport) [MW] A in (import) [MW] elementy
Bardziej szczegółowoBILANSOWANIE KSE Z UDZIAŁEM PROCESU REGULACJI PIERWOTNEJ PO WYPADNIĘCIU ŹRÓDEŁ GENERACJI ROZPROSZONEJ CZĘŚĆ II: SYNCHRONICZNA PRACA KSE Z UCTE
27 BILANSOWANIE KSE Z UDZIAŁEM PROCESU REGULACJI PIERWOTNEJ PO WYPADNIĘCIU ŹRÓDEŁ GENERACJI ROZPROSZONEJ CZĘŚĆ II: SYNCHRONICZNA PRACA KSE Z UCTE mgr inż. Krzysztof Dobrzyński / Politechnika Gdańska Artykuł
Bardziej szczegółowoA1 Załącznik 1: Regulacja mocy i częstotliwości [E]
A1-1 A1 Załącznik 1: Regulacja mocy i częstotliwości [E] Rozdziały A. Regulacja pierwotna B. Regulacja wtórna C Regulacja trójna D. Regulacja czasu E. Środki podejmowane w warunkach awaryjnych Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOferowane zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny sierpień 2017 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS)
Oferowane zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny sierpień 2017 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS) A out (eksport) [MW] Data NTC AAC* Oferowane moce** NTC A in (import) [MW] AAC* Oferowane
Bardziej szczegółowoWPŁYW ROZPROSZONYCH INSTALACJI FOTOWOLTAICZNYCH NA BEZPIECZEŃSTWO KRAJOWEGO SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO W OKRESIE SZCZYTU LETNIEGO
WPŁYW ROZPROSZONYCH INSTALACJI FOTOWOLTAICZNYCH NA BEZPIECZEŃSTWO KRAJOWEGO SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO W OKRESIE SZCZYTU LETNIEGO dr inż. Robert Wójcicki Instytut Informatyki Politechnika Śląska Sytuacja
Bardziej szczegółowoRola i miejsce magazynów energii w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym
Rola i miejsce magazynów energii w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym Zakład Strategii i Rozwoju Systemu Instytut Energetyki (IEn) Oddział Gdansk Instytut Energetyki Oddział Gdańsk Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoPraca Interwencyjna: Redukcja zapotrzebowania na polecenie OSP
PSE S.A. SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (SIWZ) DLA USŁUGI Praca Interwencyjna: Redukcja zapotrzebowania na polecenie OSP CZĘŚĆ II SIWZ Opis Przedmiotu Zamówienia Strona 1 z 13 1 Opis ogólny
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA Regulacja PID, badanie stabilności układów automatyki
Opracowano na podstawie: INSTRUKCJA Regulacja PID, badanie stabilności układów automatyki 1. Kaczorek T.: Teoria sterowania, PWN, Warszawa 1977. 2. Węgrzyn S.: Podstawy automatyki, PWN, Warszawa 1980 3.
Bardziej szczegółowoIMPULSOWY PRZEKSZTAŁTNIK ENERGII Z TRANZYSTOREM SZEREGOWYM
Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego. IMPSOWY PRZEKSZTAŁTNIK ENERGII Z TRANZYSTOREM SZEREGOWYM Przekształtnik impulsowy z tranzystorem szeregowym słuŝy do przetwarzania energii prądu jednokierunkowego
Bardziej szczegółowoJakość energii elektrycznej w oczach Operatora Systemu Przesyłowego. Kraków, 23 października 2014 r.
Jakość energii elektrycznej w oczach Operatora Systemu Przesyłowego Kraków, 23 października 2014 r. Regulacje prawne dotyczące jakości dostaw energii Ustawa Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r.
Bardziej szczegółowoPROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI:
PROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI: Tryb LFSM-O - tryb pracy modułu wytwarzania energii lub systemu HVDC, w którym generowana moc czynna zmniejsza się w odpowiedzi na wzrost częstotliwości
Bardziej szczegółowoPROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI:
PROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI: Tłumienie oscylacji mocy wydanie pierwsze z dnia 27.04.2019 roku T +48 58 778 82 00 F +48 58 347 60 69 Regon 190275904 NIP 583-000-11-90 ENERGA-OPERATOR
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób i układ do modyfikacji widma sygnału ultraszerokopasmowego radia impulsowego. POLITECHNIKA GDAŃSKA, Gdańsk, PL
PL 219313 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 219313 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 391153 (51) Int.Cl. H04B 7/00 (2006.01) H04B 7/005 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej
Bardziej szczegółowoPraktyczne aspekty monitorowania jakości energii elektrycznej w sieci OSP
Praktyczne aspekty monitorowania jakości energii elektrycznej w sieci OSP Jarosław Rączka jaroslaw.raczka@pse.pl Biuro Pomiarów Energii Kołobrzeg 28 maja 2019 r. 1. Obowiązujące regulacje 2 1. Obowiązujące
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI (1) z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (2)
zmiany: 2008-01-01 Dz.U.2008.30.178 1 2008-09-24 Dz.U.2008.162.1005 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI (1) z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego
Bardziej szczegółowoSkutki wzrostu mocy zainstalowanej w turbinach wiatrowych Przykład USA
Skutki wzrostu mocy zainstalowanej w turbinach wiatrowych Przykład USA Jussi Heikkinen Director, Business Development 1 Wärtsilä JH 25.Feb.2009 Przykład amerykański charakterystyka systemu Wiele obszarów
Bardziej szczegółowoRozbudowa stacji 400/220/110 kv Wielopole dla przyłączenia transformatora 400/110 kv. Inwestycja stacyjna
Rozbudowa stacji 400/220/110 kv Wielopole dla przyłączenia transformatora 400/110 kv Inwestycja stacyjna Inwestor Wykonawca Kto jest kim w inwestycji? Inwestor Wykonawca Polskie Sieci Elektroenergetyczne
Bardziej szczegółowoRozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego
Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego z dnia 4 maja 2007 r. (Dz.U. Nr 93, poz. 623) brzmienie od 2008-09-24 Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoKoncepcja rozwiązań w zakresie zgłaszania na Rynku Bilansującym transakcji handlowych zawieranych na rynkach dnia bieżącego
Koncepcja rozwiązań w zakresie zgłaszania na Rynku Bilansującym transakcji handlowych zawieranych na rynkach dnia bieżącego - spotkanie konsultacyjne - Konstancin-Jeziorna, 27 marca 2009 Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoG (P) k. Sprawozdanie o działalności operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego
MINISTERSTWO GOSPODARKI, plac Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny REGON G - 10.4 (P) k Sprawozdanie o działalności operatora systemu przesyłowego
Bardziej szczegółowoWyzwania stojące przed KSE i jednostkami wytwórczymi centralnie dysponowanymi. Maciej Przybylski 28 marca 2017 r.
Wyzwania stojące przed KSE i jednostkami wytwórczymi centralnie dysponowanymi Maciej Przybylski 28 marca 2017 r. Agenda 1 Aktualne zapotrzebowanie na energię i moc 7 Kierunki zmian organizacji rynku 2
Bardziej szczegółowoWarszawa, styczeń 2006 r.
Raport z funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego i Rynku Bilansującego w grudniu 2005 r. (dane operatywne bez dokładności statystycznej) Warszawa, styczeń 2006 r. 1 BILANS MOCY KSE 1.1 Krajowe
Bardziej szczegółowoOferowane zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny październik 2017 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS)
zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny październik 2017 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS) A out (eksport) [MW] Data NTC AAC* moce** NTC A in (import) [MW] AAC* moce Przyczyny ograniczeń
Bardziej szczegółowoOferowane zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny wrzesień 2016 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS)
Oferowane zdolności przesyłowe - Przetarg miesięczny wrzesień 2016 roku Przekrój techniczny PSE (50HzT+CEPS+SEPS) A out (eksport) A in (import) Przyczyny ograniczeń (wyłączenie elementów sieciowych) Data
Bardziej szczegółowoPropozycja OSP wymogów ogólnego stosowania wynikających z Rozporządzenia Komisji (UE) 2016/1388 z dnia 17 sierpnia 2016 r. ustanawiającego kodeks
Propozycja OSP wymogów ogólnego stosowania wynikających z Rozporządzenia Komisji (UE) 2016/1388 z dnia 17 sierpnia 2016 r. ustanawiającego kodeks sieci dotyczący przyłączenia odbioru (NC DCC) PSE S.A.
Bardziej szczegółowoOCENA POZIOMU REZERW MOCY W KSE PRZY DUŻYM UDZIALE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH
Maksymilian PRZYGRODZKI 1)2), Paweł CHMURSKI 1) 1) PSE Innowacje Sp. z o.o., 2) Politechnika Śląska OCENA POZIOMU REZERW MOCY W KSE PRZY DUŻYM UDZIALE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego
Bardziej szczegółowoG-10.4(P)k. Sprawozdanie o działalności operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego
MINISTERSTWO ENERGII Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej G-10.4(P)k Sprawozdanie o działalności operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego www.me.gov.pl Agencja Rynku Energii S.A. Portal sprawozdawczy
Bardziej szczegółowoPodstawowe zastosowania wzmacniaczy operacyjnych
ĆWICZENIE 0 Podstawowe zastosowania wzmacniaczy operacyjnych I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z budową i właściwościami wzmacniaczy operacyjnych oraz podstawowych układów elektronicznych
Bardziej szczegółowoMINISTERSTWO GOSPODARKI, plac Trzech Krzyży 3/5, Warszawa G-10.4(P)k
MINISTERSTWO GOSPODARKI, plac Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa www.mg.gov.pl Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny REGON G-10.4(P)k Sprawozdanie o działalności operatora systemu
Bardziej szczegółowoG-10.4(P)k. Sprawozdanie o działalności operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego
MINISTERSTWO ENERGII Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej G-10.4(P)k Sprawozdanie o działalności operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego www.me.gov.pl Agencja Rynku Energii S.A. Portal sprawozdawczy
Bardziej szczegółowoXIV Targi Energii JACHRANKA 2017
Departament Energetyki Wdrożenie rynku mocy w Polsce stan prac i główne elementy mechanizmu Targi Energii 28 września 2017 r. Departament Energetyki Agenda Przyczyny wprowadzenia rynku mocy Prace nad wprowadzeniem
Bardziej szczegółowoW celu obliczenia charakterystyki częstotliwościowej zastosujemy wzór 1. charakterystyka amplitudowa 0,
Bierne obwody RC. Filtr dolnoprzepustowy. Filtr dolnoprzepustowy jest układem przenoszącym sygnały o małej częstotliwości bez zmian, a powodującym tłumienie i opóźnienie fazy sygnałów o większych częstotliwościach.
Bardziej szczegółowoSTEROWANIE MASZYN I URZĄDZEŃ I. Laboratorium. 8. Układy ciągłe. Regulator PID
STEROWANIE MASZYN I URZĄDZEŃ I Laboratorium 8. Układy ciągłe. Regulator PID Opracował: dr hab. inż. Cezary Orlikowski Instytut Politechniczny 1 Blok funkcyjny regulatora PID przedstawiono na rys.1. Opis
Bardziej szczegółowoG (P) k. Sprawozdanie o działalności operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego. za kwartał r 1) za rok )
MINISTERSTWO GOSPODARKI, pl. Trzech KrzyŜy 3/5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny - REGON 1) Niepotrzebne skreślić Dział 1. SprzedaŜ usług przesyłania G - 10.4
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1)
Szczegółowe warunki funkcjonowania systemu elektroenergetycznego. Dz.U.2007.93.623 z dnia 2007.05.29 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 24 września 2008 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia
Bardziej szczegółowoP1 Temat 1: Regulacja mocy i częstotliwości [E]
P1 Temat 1: Regulacja mocy i częstotliwości [E] Rozdziały A. Regulacja pierwotna B. Regulacja wtórna C. Regulacja trójna D. Regulacja czasu E. Środki podejmowane w warunkach awaryjnych Wprowadzenie Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 15 BADANIE WZMACNIACZY MOCY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
1 ĆWICZENIE 15 BADANIE WZMACNIACZY MOCY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI 15.1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest poznanie podstawowych właściwości wzmacniaczy mocy małej częstotliwości oraz przyswojenie umiejętności
Bardziej szczegółowoBilansowanie mocy w systemie dystrybucyjnym czynnikiem wspierającym rozwój usług systemowych
Bilansowanie mocy w systemie dystrybucyjnym czynnikiem wspierającym rozwój usług systemowych Autorzy: Adam Olszewski, Mieczysław Wrocławski - Energa-Operator ("Energia Elektryczna" - 3/2016) Funkcjonujący
Bardziej szczegółowoAgrzegatorzy, negawaty, zarządzanie popytem odbiorców energii. Maciej Bora/Radosław Majewski ENSPIRION Sp. z o.o.
Agrzegatorzy, negawaty, zarządzanie popytem odbiorców energii Maciej Bora/Radosław Majewski ENSPIRION Sp. z o.o. Jachranka 24.09.2015 [MW] Czym jest DSR? 2 DEMAND SIDE RESPONSE odpłatne działania strony
Bardziej szczegółowoMielczarski: Czy rynek mocy spełni swoje zadanie?
Mielczarski: Czy rynek mocy spełni swoje zadanie? Malejące czasy wykorzystanie elektrowni systemowych oraz brak sygnałów ekonomicznych do budowy nowych mocy wytwórczych wskazuje na konieczność subsydiów,
Bardziej szczegółowo1. Logika połączeń energetycznych.
1. Logika połączeń energetycznych. Zasilanie oczyszczalni sterowane jest przez sterownik S5 Siemens. Podczas normalnej pracy łączniki Q1 Q3 Q4 Q5 Q6 Q10 są włączone, a Q9 wyłączony. Taki stan daje zezwolenie
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Podstawy Automatyki Badanie i synteza kaskadowego adaptacyjnego układu regulacji do sterowania obiektu o
Bardziej szczegółowoAUTOMATYKA I STEROWANIE W CHŁODNICTWIE, KLIMATYZACJI I OGRZEWNICTWIE L2 STEROWANIE INWERTEROWYM URZĄDZENIEM CHŁODNICZYM W TRYBIE P
ĆWICZENIE LABORAORYJNE AUOMAYKA I SEROWANIE W CHŁODNICWIE, KLIMAYZACJI I OGRZEWNICWIE L2 SEROWANIE INWEREROWYM URZĄDZENIEM CHŁODNICZYM W RYBIE P Wersja: 2013-09-30-1- 2.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia
Bardziej szczegółowoINTEGRATOR MIKROINSTALACJI ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ZYGMUNT MACIEJEWSKI. Wiejskie sieci energetyczne i mikrosieci. Warszawa, Olsztyn 2014
INTEGRATOR MIKROINSTALACJI ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII w ramach projektu OZERISE Odnawialne źródła energii w gospodarstwach rolnych ZYGMUNT MACIEJEWSKI Wiejskie sieci energetyczne i mikrosieci Warszawa,
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób i układ tłumienia oscylacji filtra wejściowego w napędach z przekształtnikami impulsowymi lub falownikami napięcia
PL 215269 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 215269 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 385759 (51) Int.Cl. H02M 1/12 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Bardziej szczegółowoPROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI:
PROGRAM RAMOWY TESTU ZGODNOŚCI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI: Regulacja odbudowy częstotliwości wydanie pierwsze z dnia 27.04.2019 roku T +48 58 778 82 00 F +48 58 347 60 69 Regon 190275904 NIP 583-000-11-90 ENERGA-OPERATOR
Bardziej szczegółowoPomiary parametrów jakości energii elektrycznej i ich interpretacja przy naliczaniu bonifikat
Pomiary parametrów jakości energii elektrycznej i ich interpretacja przy naliczaniu bonifikat Marian Jurek marian.jurek@pse.pl Biuro Pomiarów Energii Kołobrzeg 12-13 czerwca 2018 r. Przepisy Prawa energetycznego
Bardziej szczegółowoWpływ funkcjonowania rynku bilansującego na koszty ponoszone przez uczestników rynku energii elektrycznej
Wpływ funkcjonowania rynku bilansującego na koszty ponoszone przez uczestników rynku energii elektrycznej Autorzy: Henryk Majchrzak- Dyrektor Techniczny; Adam Mroziński - Kierownik Wydziału Sprzedaży Energii;
Bardziej szczegółowoKonstancin-Jeziorna, 22 października 2018 r.
Zasady zawieszania i przywracania działań rynkowych oraz szczegółowe zasady rozliczania niezbilansowania i rozliczania energii bilansującej w okresie zawieszenia działań rynkowych na podstawie art. 36
Bardziej szczegółowoEfektywne zarządzanie mocą farm wiatrowych Paweł Pijarski, Adam Rzepecki, Michał Wydra 2/16
Efektywne zarządzanie mocą farm wiatrowych Paweł Pijarski, Adam Rzepecki, Michał Wydra Agenda Założenia projektowe Model logiczny Model fizyczny Wyniki badań Podsumowanie Zarządzanie Energią i Teleinformatyką
Bardziej szczegółowoZakres danych publikowanych przez GPI
Zakres danych publikowanych przez GPI I slide 1 RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ RYNEK GAZU Zakres danych publikowanych przez GPI I slide 2 Zakres publikowanych danych jest na etapie konsultacji. Zostanie doprecyzowany
Bardziej szczegółowoWzmacniacze operacyjne
Wzmacniacze operacyjne Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest badanie podstawowych układów pracy wzmacniaczy operacyjnych. Wymagania Wstęp 1. Zasada działania wzmacniacza operacyjnego. 2. Ujemne sprzężenie
Bardziej szczegółowoPorozumienie nr... w sprawie warunków świadczenia usług systemowych
Porozumienie nr... w sprawie warunków świadczenia usług systemowych zawarte w dniu... pomiędzy: () [ ] z siedzibą w [ ], [ ][ ], ul. [ ]; wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego
Bardziej szczegółowoRegulatory o działaniu ciągłym P, I, PI, PD, PID
Regulatory o działaniu ciągłym P, I, PI, PD, PID Regulatory o działaniu ciągłym (analogowym) zmieniają wartość wielkości sterującej obiektem w sposób ciągły, tzn. wielkość ta może przyjmować wszystkie
Bardziej szczegółowoPrzekształtniki impulsowe prądu stałego (dc/dc)
Przekształtniki impulsowe prądu stałego (dc/dc) Wprowadzenie Sterowanie napięciem przez Modulację Szerokości Impulsów MSI (Pulse Width Modulation - PWM) Przekształtnik obniżający napięcie (buck converter)
Bardziej szczegółowoProwadzący(a) Grupa Zespół data ćwiczenia Lp. Nazwisko i imię Ocena LABORATORIUM 4. PODSTAW 5. AUTOMATYKI
Instytut Automatyki i Robotyki Prowadzący(a) Grupa Zespół data ćwiczenia Lp. Nazwisko i imię Ocena 1. 2. 3. LABORATORIUM 4. PODSTAW 5. AUTOMATYKI Ćwiczenie PA7b 1 Badanie jednoobwodowego układu regulacji
Bardziej szczegółowoREGULACYJNE USŁUGI SYSTEMOWE W ZAKRESIE MOCY CZYNNEJ W WARUNKACH RYNKOWYCH
REGULACYJNE USŁUGI SYSTEMOWE W ZAKRESIE MOCY CZYNNEJ W WARUNKACH RYNKOWYCH Autor: Paweł Bućko ( Rynek energii nr 4/2010) Słowa kluczowe: usługi systemowe, rynek energii, rezerwy mocy Streszczenie. Rynek
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19) PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 183623 (21) Numer zgłoszenia: 323116 (22) Data zgłoszenia: 12.11.1997 (13) B1 (51 ) IntCl7 G01R 27/18 (54)Sposób
Bardziej szczegółowo