Elementarz mieszania paszy.

Transkrypt

1 Elementarz mieszania paszy. Piotr Lipiński Kierownik produktu dziale trzody chlewnej

2 Piotr Lipiński Kierownik Produktu ds. Trzody Chlewnej Elementarz mieszania paszy.

3 Elementarz mieszania paszy. Elementarz mieszania paszy. 1. Czy warto samemu mieszać paszę? 2. Receptura. 3. Rozdrabnianie. 4. Mieszanie. 5. Błędy.

4 Czy warto samemu mieszać paszę? Przygotowanie mieszanki paszowej to proces. W skład tego procesu wchodzi szereg czynności począwszy od planowania do podania paszy zwierzętom Na kaŝdym z etapów moŝna popełnić błędy, które wpłyną na zwierzęta

5 Czy warto samemu mieszać paszę? W jakim celu miesza się paszę we własnym zakresie? Koszt Ŝywienia (zwłaszcza tucznika) stanowi zdecydowaną większość ponoszonych przez hodowcę całkowitych kosztów produkcji W naturalny sposób skłania to do poszukiwania na tym obszarze oszczędności Jedną z dróg jest produkcja paszy we własnym gospodarstwie

6 Czy warto samemu mieszać paszę? Dlaczego mieszanie pasz jest popularne w Polsce? Większość producentów posiada własne zboŝa Istnieje dobrze rozwinięta sieć dystrybucji komponentów paszowych Wieloletnia tradycja pozwoliła na skompletowanie urządzeń do produkcji paszy Wieloletnia tradycja pozwoliła na zdobycie wiedzy jak paszę produkować

7 Czy warto samemu mieszać paszę? Co jeszcze brać pod uwagę? W przypadku nowych inwestycji decyzja powinna zapaść juŝ na etapie projektowania (integralna część projektu) Producent powinien być zorientowany w aktualnych cenach i dostępności surowców, które mógłby (przy odpowiednich cenach) wykorzystać do produkcji pasz PomoŜe to doradcy wybrać odpowiedni produkt i ułoŝyć odpowiednią recepturę Pytać o ceny gotowych mieszanek (ekonomia)

8 Czy warto samemu mieszać paszę? Co jeszcze brać pod uwagę? Robocizna. Energia elektryczna. Koszt transportu Straty powstałe w przy składowaniu surowców. Amortyzacja i konserwacja urządzeń

9 Czy warto samemu mieszać paszę? Co jeszcze brać pod uwagę? Amortyzacja. Koszt najprostszej, nowej linii do produkcji mieszanek to, ok PLN (śrutownik 11kW + mieszalnik 1t + waga). W przypadku gospodarstwa produkującego 500 szt. w skali roku (prosiak z zakupu) rocznie potrzebne jest ok. 125 ton paszy (500szt. x 250kg paszy/szt). Czyli zakładając 10-letni okres amortyzacji urządzeń, kaŝdą wyprodukowaną tonę naleŝy obciąŝyć dodatkowym kosztem ok. 10 pln.

10 Receptura. Receptura niezbędne elementy. Znajomość wymagań pokarmowych danej grupyświń Aktualna wartość pokarmowa uŝytych surowców Cena oraz dostępność proponowanych surowców Program komputerowy

11 Receptura. Kalkulacja. Sama kalkulacja to prosty proces wykonywany przez program komputerowy DuŜo waŝniejsze są wprowadzone wymagania i ograniczenia Po kalkulacji wykonuje się zaokrąglenia W efekcie hodowca powinien otrzymać wydruk komputerowy

12 Receptura. Receptura wydruk.

13 Receptura. Bilansowanie a optymalizacja. Paszę, która spełnia wymagania pokarmowe dla danej grupy zwierząt nazywamy paszą zbilansowaną. Znalezienie najtańszej zbilansowanej paszy to optymalizacja.

14 Receptura. Bilansowanie a optymalizacja. Optymalizacja moŝe dać spore oszczędności w kosztachŝywienia zwierząt Kluczowa jest znajomość cen oraz wartości pokarmowej surowców Im więcej surowców do wyboru, tym większe moŝliwości optymalizacyjne Przed zakupem nowego surowca symulacja komputerowa

15 Rozdrabnianie. W jaki celu rozdrabniamy? Główny składnik pasz w polskich warunkach to zboŝa Śrutowanie niszczy okrywę nasienną i umoŝliwia rozpoczęcie procesu trawienia (skrobia) Im drobniejsza cząstka tym większa powierzchnia działania enzymów trawiennych Ze wzrostem rozdrobnienia wzrasta strawność składników pokarmowych i w efekcie wykorzystanie paszy

16 Rozdrabnianie. Im drobniej, tym lepiej? Zbyt mączna pasza moŝe powodować wzrost ryzyka owrzodzeń DuŜa ilość pyłu moŝe podraŝniać układ oddechowy Zapylenie ma wpływ na pobranie paszy Miałka pasza łatwo się zawiesza w karmnikach DuŜe rozdrobnienie wymaga więcej czasu i w efekcie większe zuŝycie energii

17 Rozdrabnianie. ZuŜycie a nie przyrost. Szerokie badania na początku wieku (Uniwersytet Stanowy w Kansas, USA) Poprzez zwiększenie rozdrobnienia moŝna poprawić wykorzystanie paszy (nie przyrost) Optymalne śrutowanie zaleŝy od gatunku zboŝa Szczególnie naleŝy zwrócić uwagę na kukurydzę (najczęściej zbyt grubo mielona)

18 Rozdrabnianie. Optimum. Jako optymalne rozdrobnienie moŝemy przyjąć takie o wielkości cząstek µm (czyli 0,5-0,8 mm) Wg amerykańskich badań zwiększając rozdrobnienie zbyt grubej śruty (powyŝej 1mm) moŝna zmniejszyć zuŝycie paszy do 8% W polskich warunkach przy spotykanym zuŝyciu powyŝej 3kg paszy na kg przyrostu moŝe oznaczać oszczędność nawet 20 kg paszy na sztuce.

19 Mieszanie. Trochę teorii. Mieszanie proces, w którym powstaje mieszanina, czyli układ dwóch lub więcej składników zmieszanych ze sobą Mieszanina jednorodna (homogenna) to taka, w której w kaŝdej jednostce objętości występuje taka sama ilość kaŝdego składnika Wtórna segregacja ponowne rozwarstwienie w składników trakcie procesu mieszania

20 Mieszanie. Homogenność. Uzyskanie zgodnej z teorią jednorodnej mieszanki paszowej jest bardzo trudne Wynika to ze zróŝnicowania cząstek składników (np. premiks i otręby), oraz ilości rodzaju stosowanych składników Niedbałość i brak wiedzy hodowcy W efekcie partie paszy trafiającej do zwierząt róŝnią się między sobą wartością pokarmową

21 Mieszanie. Homogenność. Homogenność to oczko w głowie w nowoczesnych mieszalniach pasz Z tego powodu preferowane są pasze granulowane - brak wtórnej segregacji w czasie transportu) Co jakiś czas warto sprawdzić własną paszę pod kątem homogenności NaleŜy zbadać przynajmniej 2 próby (skrajne) na zawartość popiołu i białka

22 Mieszanie. W czym mieszać. W zasadzie nie ma znaczenia liczy się efekt, czyli homogenna mieszanina NajwaŜniejsze elementy, które naleŝy wziąć pod uwagę to wielkość zasypów i planowane surowce paszowe. W przypadku konieczności produkcji małych partii paszy (np. knury, prosięta) trzeba wziąć pod uwagę tzw. minimalny zasyp (zazwyczaj połowa maksymalnego zasypu)

23 Mieszanie. Kolejność dodawania surowców. 1. Jako baza 1/3 do połowy całości śrut zboŝowych 2. Dodatki o najmniejszym udziale (zakwaszacz, detoksykant) 3. Premiks farmerski lub superkoncentrat 4. Surowce białkowe lub koncentrat 5. Pozostałaśruta zboŝowa 6. Tłuszcze lub surowce płynne 2-3 minuty przed końcem mieszania

24 Mieszanie. Niechciane mieszanie. Proces mieszania zachodzi zawsze, kiedy pasza jest w ruchu czyli w czasie transportu, w paszociągach, w karmnikach MoŜe wtedy dochodzić do wtórnej segregacji Wtedy pomimo jednorodnego produktu w mieszalniku do zwierząt trafia pasza rozwarstwiona

25 Błędy. Jakość surowców. Jak często sprawdzają Państwo jakość uŝywanych surowców? Zazwyczaj kluczowy moment to poŝniwach Ta sama receptura, tyle samo śruty sojowej, ten sam mieszalnik, ten sam premiks tylko receptura inna Co to znaczy, Ŝe koncentrat się zepsuł? Nie moŝna wyprodukować dobrej paszy z surowców kiepskiej jakości.

26 Błędy. Nieznane surowce. W ostatnich latach koszty Ŝywienia utrzymywały się na wysokim poziomie, co zachęcało do poszukiwań alternatywnych surowców paszowych Potrzebna jest wiedza, które surowce dla jakich grup zwierząt i w jakich ilościach moŝemy uŝyć Trzeba określić, jakie oszczędności surowiec moŝe przynieść Konsultacje z doradcą Ŝywieniowym (najlepiej przed zakupem surowca)

27 Błędy. Znajomość podstaw Ŝywienia. Mieszanie paszy wymaga pewnych podstaw z zakresu potrzeb pokarmowych poszczególnych grup zwierząt, oraz wartości Ŝywieniowej chociaŝ podstawowych surowców Im bardziej skomplikowana receptura, tym większa wiedza jest do niej potrzebna W przypadku jej braku (wiedzy) naleŝy rozpatrzyć stosowanie mniej skoncentrowanych produktów A przede wszystkim - zdrowy rozsądek

28 Błędy. Zmienność surowców. Wartość składników pokarmowych w surowcach nie jest wartością stałą Dobrym przykładem moŝe być poekstrakcyjna śruta sojowa, która jest dostępna na rynku w kilku róŝnych postaciach, w zaleŝności od kraju pochodzenia i technologii uzyskiwania Wiedzą o aktualnej wartości surowców powinien dysponować doradcaŝywieniowy

29 Błędy. Receptura i nawaŝanie surowców. Doradca dopieszcza recepturę: - czy nie dorzucić jeszcze 5kg/t śruty sojowej? - czy proponowanie 6kg oleju dobrze się wymiesza? - czy 35% pszenŝyta to nie za duŝo? A w praktyce: - waga ma podziałkę 5 kg - olej jest dozowany na litry a nie kilogramy - pszenŝyto wymieszane z jęczmieniem

30 Błędy. Czas mieszania. KaŜdy mieszalnik ma pewne optimum czasu mieszania Zdarza się, Ŝe właściciel mieszalnika nie ma o tym pojęcia i urządzenie pracuje na oko W praktyce osoba odwiedzająca fermę często trafia na czas przygotowania paszy; głośno pracujące urządzenie nie ułatwia rozmowy, więc wychodzi się na zewnątrz i zapomina, Ŝe mieszalnik wciąŝ pracuje

31 Błędy. Stosowanie dodatków paszowych. Dodatki paszowe z załoŝenia mają poprawić właściwości paszy w celu poprawienia osiąganych wyników technicznych. śaden dodatek nie pomoŝe, jeśli pasza jest źle zrobiona Nie przekraczać dawek ustalonych przez producenta

32 Podsumowanie. Pytania?

33