Barbara Siemek Zakład Fizyki, Uniwersytet Rolniczy im.h.kołłątaja w Krakowie ĆWICZENIE 14 WYZNACZANIE CIEPŁA TOPNIENIA LODU. Kraków, 2016 r.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Barbara Siemek Zakład Fizyki, Uniwersytet Rolniczy im.h.kołłątaja w Krakowie ĆWICZENIE 14 WYZNACZANIE CIEPŁA TOPNIENIA LODU. Kraków, 2016 r."

Transkrypt

1 Barbara Siemek Zakła Fizyki, Uniwersytet Rolniczy im.h.kołłątaja w Krakowie ĆWICZENIE 14 WYZNACZANIE CIEPŁA TOPNIENIA LODU Kraków, 016 r. Do użytku wewnętrznego SPIS TREŚCI I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA UKŁADY JEDNO I WIELOFAZOWE.... CIEPŁO PRZEMIANY FAZOWEJ (CIEPŁO UTAJONE) PRZEMIANY FAZOWE I-EGO I II-EGO RODZAJU ZMIANY STANU SKUPIENIA TOPNIENIE CIAŁ CIEPŁO TOPNIENIA TEMPERATURA TOPNIENIA ZASADA BILANSU CIEPLNEGO ZASADA POMIARU CIEPŁA TOPNIENIA... 9 II. CEL ĆWICZENIA III. WYKONANIE ĆWICZENIA... Błą! Nie zefiniowano zakłaki. IV. OPRACOWANIE WYNIKÓW... Błą! Nie zefiniowano zakłaki. V. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA... 1 VI. INDEKSY WIADOMOŚCI DO POWTÓRZENIA ZE SZKOŁY ŚREDNIEJ: Pojęcia: ciepło właściwe, ciepło właściwe ciał stałych, cieczy i gazów, ciepło topnienia, ciepło parowania, temperatura, energia wewnętrzna. Zmiany stanu skupienia. Warunki stosowalności bilansu cieplnego.

2 CZĘŚĆ TEORETYCZNA Ogrzewanie ciał prowazi zwykle o wzrostu ich temperatury, lecz może także prowazić o ich wewnętrznych przemian. By przemiany te sklasyfikować i opisać wprowazimy kilka efinicji. 1. Ukłay jeno i wielofazowe Fazą nazywamy makroskopową część ukłau mającą wszęzie jenakowe własności fizyczne, ozieloną o pozostałych części tego ukłau powierzchnią rozziału nazywaną granicą faz. Rozróżnia się ukłay jeno i wielofazowe. Ukła jenofazowy jest to ukła złożony tylko z jenej fazy (stałej, ciekłej lub gazowej) substancji. Ló jest przykłaem ukłau jenofazowego i jeno- skłanikowego. Ukła wielofazowy jest ukłaem złożonym z więcej niż jenej fazy. Przykłaem ukłau wielofazowego może być ukła złożony z woy i pary wonej zawierający tylko jeen skłanik tzn. woę. Przykłaem ukłau wielofazowego i wielo- skłanikowego może być naczynie z woą, o której olaliśmy rtęć. Ponieważ rtęć nie miesza się z woą, więc w tym przypaku mamy wie fazy ciekłe (woę i rtęć), jeną gazową (para wona, pary rtęci i powietrze) oraz wa skłaniki, którymi są woa i rtęć. Z oświaczenia wynika, że współistnienie faz możliwe jest w ściśle określonych warunkach. Warunkiem równowagi faz jest np. równość temperatur wszystkich faz. Jeśli warunki równowagi nie są spełnione następuje przekształcanie się jenych faz w inne.. Ciepło przemiany fazowej (ciepło utajone) Rozpatrzmy następujący przykła. Gy ló o temperaturze 0 o C i masie jenego kilograma topi się i zamienia całkowicie w woę, to pochłaniane jest przy tym ciepło równe około J. Gy woa zamarza wtey taka sama ilość ciepła wyziela się o otoczenia. Ciepło to zostaje zużyte tylko na zamianę lou w woę (lub na owrót), gyż poczas tego procesu temperatura lou pozostaje równa 0 o C, a powstająca z niego woa utrzymuje także stałą temperaturę równą 0 o C. Wiele innych procesów np. wrzenie, przebiega poobnie i także towarzyszy im wyzielanie lub pochłanianie pewnej ilości ciepła. Ta ilość ciepła pozielona przez masę substancji nazywa się ciepłem przemiany (Q prz, [J/kg]). Ciepło przemiany nazywane jest także ciepłem utajonym.

3 3 3. Przemiany fazowe I-ego i II-ego rozaju Przemiany fazowe I-ego rozaju są to zmiany fazy ukłau, poczas których gęstość () oraz takie funkcje termoynamiczne jak np. energia wewnętrzna (U) oznają skokowej zmiany. Przy przejściach fazowych I-ego rozaju ciepło przemiany jest różne o zera (Q prz O). Przejściami fazowymi I-ego rozaju są m.inn: topnienie, krzepnięcie i parowanie. Poza zmianami stanu skupienia o przejść fazowych I-ego rozaju należą również niektóre zmiany struktury krystalicznej w ciałach stałych. Przemiany fazowe II-ego rozaju są to takie przemiany, w których ciepło przemiany równe jest zero (Q prz =O) i zachozą one bez zmiany gęstości. W przemianach tych zmieniają się skokowo np. ciepło właściwe, współczynnik rozszerzalności objętościowej. Do przejść fazowych rugiego rozaju należą np. przejścia ferromagnetyk- paramagnetyk. Przykłaem może tu być żelazo, które w temperaturze poniżej tzw. punktu Curie (768 o C) jest ferromagnetykiem i ma sieć krystaliczną typu. W temperaturze 768 o C gęstość żelaza nie ulega zmianie, natomiast współczynnik rozszerzalności cieplnej zmienia się skokowo i w temperaturach wyższych staje się ujemny (ługość maleje przy ogrzewaniu). Okazuje się, że w tej przemianie żelaza, zmienia się typ sieci krystalicznej z na. Żelazo jest paramagnetykiem. 4. Zmiany stanu skupienia Najlepiej znanymi z życia coziennego przejściami fazowymi I-ego rozaju są zmiany stanu skupienia ciał. W przyrozie wyróżnia się trzy stany skupienia ciał: stały, ciekły i gazowy. Gy ciało stałe przechozi w ciecz (np. ló w woę) mamy o czynienia z topnieniem; przejście owrotne, o stanu ciekłego o stałego nazywamy krzepnięciem. Przejście o stanu ciekłego o gazowego jest parowaniem, a przejście owrotne-skraplaniem (konensacją). Proces przejścia ciała stałego bezpośrenio w gaz nazywamy sublimacją, a przejście owrotne-resublimacją. Niekiey możemy zaobserwować, że wie a czasem wszystkie trzy fazy: stała ciekła i lotna mogą współistnieć ze sobą. Np. po wrzuceniu kostki lou o woy zauważa się, że przez pewien czas obie fazy występują jenocześnie. Możliwy jest także przypaek, w którym całkowite stopnienie lou w wozie nie zajzie i stan taki nazywamy równowagą fazową. W opisie mikroskopowym równowagę fazową opisuje się jako proces, w którym tyle samo cząsteczek przechozi z fazy ciekłej o stałej ile owrotnie. Temperatura, w której ta równowaga faz zachozi nazywa się temperaturą przemiany fazowej. Wartość temperatury przemiany fazowej zależy o ciśnienia. Np. la woy z loem, równowaga faz występuje w temperaturze 0 o C jeynie przy ciśnieniu zwanym normalnym

4 4 (p=10135 Pa), a przy innych ciśnieniach wartość temperatury jest inna. Dla różnych ciał zależność pomięzy ciśnieniem i temperaturą przemiany fazowej pierwszego rozaju i reprezentowana jest na wykresie p(t) przez pewne krzywe (rys.1a i 1b). Rys. 1a Rys.1b Rys. 1. Krzywe równowagi wufazowego ukłau ciało stałe-ciecz. V s oznacza objętość ciała w stanie stałym, a V c jest objętością w stanie ciekłym. Poczas topnienia wzrasta objętość ciała: V s <V c (rys.1a). Poczas topnienia maleje objętość ciała : V s >V c (rys.1b) Każy punkt tych krzywych przestawia wartości p i T la których stan równowagi wóch współistniejących faz (stałej i ciekłej). Dla wartości parametrów p i T po lewej stronie krzywej może istnieć ciało stałe, a po prawej - ciecz. Przy czym jak wiać na rys.1a, w przypaku ciał, które poczas topnienia zwiększają swoją objętość (V s <V c ), zależność ciśnienia o temperatury przemiany fazowej jest malejąca. Natomiast jeżeli V s >V c (rys.1b) to zależność ciśnienia o temperatury przemiany fazowej jest rosnąca. Na ogół mamy jenak o czynienia z tą pierwszą sytuacją. Analogicznie jak la ukłau ciało stałe-ciecz można sporzązić wykres ukłau wufazowego ciecz-para. Wartości temperatury i ciśnienia, przy których istnieje równowaga pomięzy cieczą i parą kończy się w punkcie krytycznym K (patrz rys.). Stan równowagi pomięzy cieczą i parą można wyjaśnić następująco. Jeżeli rozpatrzymy naczynie wypełnione częściowo woą i parą woną, to woa zawarta w tym naczyniu paruje i zwiększa się masa pary, a tym samym wzrasta jej gęstość i ciśnienie. Gy para osiągnie największą gęstość i ciśnienie w anej temperaturze co oznacza, że taka sama ilość cząsteczek wyparuje jaka ulegnie skropleniu to nazywamy tę parę nasyconą.

5 5 Rys.. Krzywa równowagi ukłau wufazowego ciecz-para. Złożenie wykresów z rys. 1 i aje przecięcie się krzywych w pewnym punkcie, który na rysunku 3 oznaczamy przez M i nazywamy go punktem potrójnym ( rys.3). Dla wartości parametrów opowiaających temu punktowi, istnieje równowaga pomięzy wszystkimi trzema fazami: stałą, ciekłą i gazową (fazy te współistnieją ze sobą). Parametry punktu potrójnego są ściśle określone i na przykła la lou, woy i pary wynoszą opowienio: (p n =611 Pa, T n =73,16 K). Rys. 3. Krzywe równowagi ukłau trójfazowego (np. lou, woy i pary) Jak wiać na rys.3 w temperaturze mniejszej o T n i przy ciśnieniu mniejszym o p n ló jest w równowaze nie z cieczą ale z parą nasyconą.

6 6 5. Topnienie ciał Przejście substancji ze stanu stałego w stan ciekły nazywamy topnieniem. Jest to przemiana fazowa I-ego rozaju przy czym, jak wykazuje oświaczenie, krzywe ogrzewania ciał bezpostaciowych (amorficznych) i krystalicznych są różne. Jeżeli ogrzewamy ciało bezpostaciowe (np. wosk) ostarczając mu energii Q, to jego temperatura T rośnie w sposób nieprzerwany (rys.4a). Jak ilustruje rys.4a, proces topnienia ciał bezpostaciowych nie zachozi w stałej temperaturze, lecz w pewnym przeziale temperatur. Dla anej substancji bezpostaciowej nie można poać ściśle określonej temperatury topnienia i, jak zobaczymy poniżej, nie jest także możliwe określenie ciepła topnienia. Zmiana stanu skupienia takich substancji zachozi stopniowo, substancja mięknie i truno określić, kiey mamy ciało stałe a kiey już tylko ciecz. Ciała krystaliczne (np. ló) zachowują się omiennie. Przy równomiernym ostarczaniu energii, obserwujemy ustalenie się pewnej ściśle określonej temperatury T t, w której zachozi zjawisko topnienia (rys.4b). Rys. 4. Krzywe ogrzewania ciał bezpostaciowych (a) i krystalicznych (b) Temperatura ta nie ulega zmianie opóki nie stopi się całe ciało krystaliczne. Poziomy ocinek AB wykresu (4b), opowiaa przejściu ciała stałego w ciecz i charakteryzuje on współistnienie wóch faz: stałej i ciekłej. Ocinkowi AB opowiaa pewna ilość ciepła, którą należy oprowazić o ciała stałego, przy stałej temperaturze T t, la całkowitego stopienia go. Ta ilość ciepła Q potrzebna o zamiany ciała stałego w ciecz o tej samej temperaturze jest proporcjonalna o masy tego ciała m: Q = L m. Współczynnik proporcjonalności L nazywany jest ciepłem topnienia.

7 6. Ciepło topnienia Ciepło topnienia (L) określone jest następującym wzorem: L 7 Q, (1) m gzie: Q oznacza ilość ciepła potrzebną o zamiany ciała stałego w ciecz o tej samej temperaturze, m jest masą ciała. Liczbowo ciepło topnienia [L] jest równe ilości energii potrzebnej o stopienia jenostki masy substancji bez zmiany temperatury. Jenostką ciepła topnienia jest w ukłazie SI [J/kg]. Ciepło topnienia jest wielkością charakteryzującą rozaj ciała czyli jest ono stałą materiałową (nie zależy o masy ciała lecz o substancji, z której ciało jest wykonane). Wyznaczone oświaczalnie wartości ciepła topnienia niektórych substancji zamieszczono w tabeli 1. Tabela 1. Ciepło topnienia i temperatura topnienia niektórych substancji. [Jeżewski M., Kalisz J., Tablice wielkości fizycznych oraz pomocnicze tablice matematyczne, PWN, W-wa 1957,s.96;s.109]. Substancja Ciepło topnienia [J/kg] Temperatura topnienia [K] rtęć (Hg) ołów (Pb) srebro (Ag) mieź (Cu) ló (H O) aluminium (Al) Temperatura topnienia Jak wiać na rys.4b proces przejścia ciała stałego krystalicznego, w ciecz zachozi w stałej temperaturze. Tę stałą temperaturę nazywamy temperaturą topnienia (T t ). Temperatura topnienia T t zależy o ciśnienia, przy którym następuje przemiana ciała stałego w ciecz (rys. 1). Przestawioną na rys. 1, oświaczalnie stwierzoną zależność temperatury topnienia o ciśnienia opisuje równanie Clapeyrona-Clausiusa, które jest spełnione la owolnej przemiany I ego rozaju (możliwe o wyprowazenia na gruncie termoynamiki): T p T ( V V ) L t t C S, ( ) gzie: T t jest to zmiana temperatury topnienia, p oznacza zmianę ciśnienia, V c i V s są to objętości właściwe cieczy i ciała stałego tj. objętości jenostki masy: V=1/

8 8 ( - gęstość substancji), L - ciepło topnienia. Poniżej, w oparciu o równanie Clapeyrona- Clausiusa, przeyskutujemy kiey wzrost ciśnienia powouje wzrost, a kiey zmniejszenie temperatury topnienia. Zazwyczaj poczas topnienia zwiększa się objętość właściwa substancji (V c >V s ). Ponieważ ciepło topnienia L jest zawsze większe o zera (L>O), to z równania () wynika, że T t /p>o. (3) Oznacza to, że zgonie z rys. 1a w przypaku ciał, które poczas topnienia zwiększają swoją objętość, wzrost ciśnienia powouje zwiększenie temperatury topnienia. W przypaku niektórych substancji, takich jak: woa, gal i bizmut, objętość fazy ciekłej jest mniejsza niż stałej (V c <V s ). Np. ló poczas topnienia zmniejsza swoją objętość o 9%. Dla tego typu substancji równanie () prowazi o wniosku iż temperatura topnienia maleje ze wzrostem ciśnienia. Rzeczywiście można stwierzić oświaczalnie, że po ciśnieniem większym o atmosferycznego, ló topi się w temperaturze niższej niż 0 o C. Obniżenie to wynosi około stopnia przy wzroście ciśnienia o jeną atmosferę (tj. o około 10 5 N/m ). Przy ciśnieniu 00 razy większym o atmosferycznego, temperatura topnienia spaa o - o C. Wartości te są w obrej zgoności z wartościami wynikającymi ze wzoru (). Dalszy wzrost ciśnienia prowazi jenak o wzrostu wartości temperatury topnienia lou. Duży wpływ na temperaturę krzepnięcia ma również obecność nawet niewielkiej ilości substancji rozpuszczonej w cieczy. Wyniki oświaczenia wskazują, że roztwory krzepną w niższych temperaturach niż czysty rozpuszczalnik, przy czym obniżenie temperatury krzepnięcia jest w przybliżeniu proporcjonalne o stężenia roztworu. Krzepnięcie przebiega w ten sposób, że początkowo krzepnie czysty rozpuszczalnik, wskutek czego stężenie pozostałego roztworu wzrasta, a temperatura ciągle obniża się aż o chwili, gy roztwór staje się nasycony. Dalsze krzepnięcie zachozi już w stałej temperaturze zwanej eutektyczną, przy czym z roztworu wyziela się jenocześnie rozpuszczalnik i substancja rozpuszczona. 8. Zasaa bilansu cieplnego Różne ciała stykając się ze sobą mogą wymieniać energię. Jenym z postawowych i powszechnych sposobów wymiany energii mięzy ciałami jest wymiana na sposób ciepła. Warunkiem koniecznym takiej wymiany jest istnienie różnicy temperatur i wówczas ciepło przepływa o ciał o wyższej temperaturze o ciał o niższej temperaturze. Niekiey wymiana ciepła jest jeyną przyczyną zwiększania lub pomniejszania energii wewnętrznej ciała. Taka sytuacja ma miejsce w przypaku ukłau ciał umieszczonych w kalorymetrze, czyli w urzązeniu,

9 9 które uniemożliwia wymianę ciepła z otoczeniem realizując ieę izolacji ciał o otoczenia. W takich warunkach energia wewnętrzna całego ukłau jest stała, mimo że zachozi wymiana ciepła pomięzy tworzącymi go ciałami i energie wewnętrzne tych ciał ulegają zmianie. Ukła taki ąży o stanu równowagi termoynamicznej, w którym to stanie temperatura wszystkich elementów jest jenakowa. Pierwsza zasaa termoynamiki pozwala stwierzić wówczas, że zmiana energii wewnętrznej całego ukłau jest zerowa. Możemy wtey zastosować zasaę bilansu cieplnego. Zasaa bilansu cieplnego mówi, że w ukłazie izolowanym suma ilości ciepła pobranego (Q p ) przez jene ciała ukłau równa jest sumie ilości ciepła oanego (Q 0 ) przez inne ciała tego ukłau. Możemy to zapisać wzorem: czyli gzie: poszczególne Q 1 + Q +... = Q' 1 + Q' +..., (4) Q p = Q 0, (5) Q i oznaczają ilości ciepła pobrane przez poszczególne ciała w ukłazie, a ' Q i oznaczają ciepła oane przez inne ciała tego ukłau. 9. Zasaa pomiaru ciepła topnienia. W czasie pomiaru kawałek lou o masie m i temperaturze 0 o C wrzucamy o woy znajującej się w kalorymetrze. Ló topiąc się pobiera ciepło Q 1 : Q 1 = ml, (6) gzie L jest to ciepło topnienia lou. Woa powstała z lou ogrzewa się pobierając ciepło Q i jej temperatura wzrasta o T 0 =0 o C o temperatury końcowej T k. Ciepło Q jest równe Q = c w m(t k - T 0 ), (7) gzie: m - masa woy powstałej z lou równa masie lou, c w - ciepło właściwe woy. Całkowita ilość ciepła Q p pobranego przez ló i powstałą z niego woę jest równa: Q p = Q 1 + Q = ml + c w m(t k - T 0 ). (8) Metoą określenia ciepła Q p jest zastosowanie zasay bilansu cieplnego. Zasaę tę można stosować o ukłaów izolowanych, w naszym ćwiczeniu ieę izolacji ukłau o otoczenia realizuje kalorymetr. Zgonie z zasaą bilansu cieplnego ciepło pobrane przez ló i powstałą z niego woę jest równe ciepłu oanemu (Q o ) przez ciała, które pozostają z nim w kontakcie cieplnym: Q p = Q 0. (9)

10 10 Ciepło Q o oaje kalorymetr i uprzenio nalana o niego woa o masie m w. Ciepło to można obliczyć o ile okonamy pomiarów wartości temperatur oraz mas kalorymetru i woy: Q 0 = c k m k (T p - T k ) + c w m w (T p - T k ), (10) gzie: c k - ciepło właściwe kalorymetru, m k - masa naczynia kalorymetrycznego wraz z mieszałem, T p - temperatura początkowa woy w kalorymetrze i naczynia kalorymetrycznego, T k - ich temperatura końcowa, m w - masa woy w kalorymetrze (prze wrzuceniem i stopieniem się lou). Wstawiając wzory (8) i (10) o (9) otrzymujemy następujący związek pomięzy wielkościami mierzonymi, a wyznaczanym ciepłem topnienia lou: ( mwcw mkck )( Tp Tk ) L cw( Tk T 0 ). ( 11 ) m Przy ukłaaniu bilansu cieplnego zakłaaliśmy, że kalorymetr jest iealnie izolowany o otoczenia. W rzeczywistości poczas całego procesu topnienia lou następuje stały opływ ciepła o ukłau. Ten opływ ciepła można uwzglęnić w bilansie oejmując o wyznaczonej oświaczalnie temperatury końcowej opowienią poprawkę i opiero tę temperaturę utożsamiając z T k. Metoy wyznaczania wartości poprawki można znaleźć w broszurze "Opracowanie i prezentacja wyników pomiarów" w przykłazie 3. II. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest wyznaczenie ciepła topnienia lou. III. WYKONANIE ĆWICZENIA 1. Zważyć osuszone naczynie kalorymetryczne (bez osłony) i mieszaełko (masa m k) notując maksymalną niepewność pomiaru masy : m k = 0,1 g.. Nalać o naczynia kalorymetrycznego woę estylowaną o połowy jego wysokości. Wyznaczyć masę całości m 1, notując maksymalną niepewność jej pomiaru : m = 0,1 g. Masa woy : m w = m 1 - m k, 1 3. Oczytać i zanotować temperaturę początkową woy T p, notując maksymalną niepewność pomiaru temperatury: T p = 0, o C.

11 11 4. Z zamrażalnika loówki wyjąć kawałek lou i umieścić go w niewielkiej zlewce zawierającej około 50ml woy estylowanej. Po upływie 1 minuty można uznać, że temperatura lou osiągnęła 0 o C. 5. Ló wyjąć, osuszyć bibułką i wrzucić o kalorymetru. Zanotować czas rozpoczęcia pomiaru. 6. Włączyć mieszało magnetyczne i ustawić 50 obr. W ostępach jenominutowych notować wskazania termometru. 7. Nie przerywając pomiaru temperatury zapisać czas topnienia lou t, tzn. czas po którym temperatura kalorymetru osiągnęła wartość minimalną (T min ),notując maksymalną niepewność pomiaru temperatury: T = 0, o C. min 8. Po osiągnięciu minimum temperatura naczynia kalorymetrycznego wzrasta na skutek nieoskonałej izolacji cieplnej. Należy zmierzyć i zanotować przyrost temperatury po upływie następnego ocinka czasu ( ) (patrz rysunek poniżej). 9. Wyłączyć mieszało magnetyczne. Jako temperaturę końcową należy przyjąć T k =T min Zważyć naczynie kalorymetryczne z woą (m ) notując maksymalną niepewność pomiaru masy ( m ): m = 0,1 g. Masa stopionego lou: m = m - m Jeżeli wyznaczona w oświaczeniu różnica temperatur T p -T min jest mniejsza o 3 o C należy powtórzyć czynności opisane w punktach o o 10 używając opowienio większego kawałka lou. IV. OPRACOWANIE WYNIKÓW A. Obliczyć ciepło topnienia lou L korzystając ze wzoru (11). Zgonie z efinicją wynik powinien być wyrażony w [J/kg]. Jako temperaturę końcową należy przyjąć T k =T min - oraz następujące wartości ciepła właściwego: woa c w =4187 J/kg K,, kalorymetr aluminiowy c k =89 J/kg K. B. Analiza niepewności pomiarowych. B1. Niepewności wielkości mierzonych bezpośrenio.

12 Niepewności wielkości mierzonych bezpośrenio obliczyć na postawie wzoru (4) w materiałach Wprowazenie o meto opracowania wyników pomiarowych : 1. Ponieważ niepewności maksymalne pomiaru mas oraz temperatur są jenakowe czyli: m k = m = m ozn 1 1 m = 0,1 g, T p = T ozn k T = 0, o C. więc niepewności stanartowe pomiaru mas oraz temperatur obliczone na postawie wzoru (4) w materiałach Wprowazenie o meto opracowania wyników pomiarowych są równe : u m 0.1 k T 0, m um um 0. g ut C u T p B. Niepewności wielkości mierzonych pośrenio. k Niepewności wielkości mierzonych pośrenio obliczyć na postawie wzoru (9) w materiałach Wprowazenie o meto opracowania wyników pomiarowych : 1. Obliczyć niepewność stanarową złożoną pomiaru pośreniego u(l), wyznaczonego ciepła topnienia lou L, korzystając z przekształconego wzoru (1): [( m1 mk ) cw mkck ]( Tp Tk ) L cw( Tk T0 ) (1) m m 1 u( L) L L L L ( ) ( ) ( ) ( ) L u m u m u m u T u( T ) m1 1 mk k m Tp p Tk k.zaokrąglić uzyskaną wartość u(l) oraz wynik obliczeń L, weług zasa przestawionych w materiałach Wprowazenie o meto opracowania wyników pomiarowych. 3. Obliczyć niepewność rozszerzoną: U(L) = k u(l) k = 4. Zapisać wynik : L U(L). 5. Uzyskane wyniki porównać z wartościami tablicowymi. Zasay porównywania wyników z wartościami tablicowymi poano w broszurze "Opracowanie i prezentacja wyników pomiarów". V. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA Bolton W., Zarys fizyki, Tom, PWN, Warszawa 1988, s Buszmanow B.N., Chronow J.A., Wstęp o fizyki ciała stałego, Warszawa 1973, s.44

13 13 Dryński T. Doświaczenia pokazowe z fizyki, PWN, Warszawa, 1964 Encyklopeia fizyki, Tom 3, PWN, Warszawa 1974, s.; 453; 569 Halliay D., Resnick R., Fizyka Tom 1, PWN, Warszawa 1994, s.53 Herman M., Kalestyński A., Wiomski L., Postawy fizyki la kanyatów na wyższe uczelnie, PWN, Warszawa 1984, s.468 Jaworski B.M., Piński A.A., Elementy fizyki, PWN, Warszawa 1979, s , Jeżewski M., Fizyka, PWN, Warszawa 1957, s Jenike M., Fizyka. Poręcznik la liceów ogólnokształcących, WSZiP, Warszawa 1993, s.5-70 Kamiński Z. Fizyka la kanyatów na wyższe uczelnie techniczne, WNT, Warszawa 1984, s.6-63, 33-33O Szczeniowski Sz. Fizyka oświaczalna, Tom II, PWN, Warszawa 1976, s Wróblewski A.K., Zakrzewski J.A., Fizyka, Tom, PWN, Warszawa 1984, s ; 55 VI. INDEKSY ciepło przemiany fazowej () topnienia (7) faza () granica faz () kalorymetr (9) krzywe ogrzewania (6) przemiany fazowe I i II-ego rozaju (3) punkt potrójny (5) równowaga fazowa (3) temperatura topnienia (7) topnienie ciał (7) ukła jenofazowy () wielofazowy () zmiany stanu skupienia (3)

Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju

Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju Wykład II Przejścia fazowe 1 Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju Woda występuje w trzech stanach skupienia jako ciecz, jako gaz, czyli para wodna, oraz jako ciało stałe, a więc lód.

Bardziej szczegółowo

3. Przejścia fazowe pomiędzy trzema stanami skupienia materii:

3. Przejścia fazowe pomiędzy trzema stanami skupienia materii: Temat: Zmiany stanu skupienia. 1. Energia sieci krystalicznej- wielkość dzięki której można oszacować siły przyciągania w krysztale 2. Energia wiązania sieci krystalicznej- ilość energii potrzebnej do

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE CIEPŁA TOPNIENIA LODU METODĄ BILANSU CIEPLNEGO

WYZNACZANIE CIEPŁA TOPNIENIA LODU METODĄ BILANSU CIEPLNEGO ĆWICZENIE 21 WYZNACZANIE CIEPŁA TOPNIENIA LODU METODĄ BILANSU CIEPLNEGO Cel ćwiczenia: Wyznaczenie ciepła topnienia lodu, zapoznanie się z pojęciami ciepła topnienia i ciepła właściwego. Zagadnienia: Zjawisko

Bardziej szczegółowo

Warunki izochoryczno-izotermiczne

Warunki izochoryczno-izotermiczne WYKŁAD 5 Pojęcie potencjału chemicznego. Układy jednoskładnikowe W zależności od warunków termodynamicznych potencjał chemiczny substancji czystej definiujemy następująco: Warunki izobaryczno-izotermiczne

Bardziej szczegółowo

Projekt Inżynier mechanik zawód z przyszłością współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt Inżynier mechanik zawód z przyszłością współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zajęcia wyrównawcze z fizyki -Zestaw 4 -eoria ermodynamika Równanie stanu gazu doskonałego Izoprzemiany gazowe Energia wewnętrzna gazu doskonałego Praca i ciepło w przemianach gazowych Silniki cieplne

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie ciepła topnienia lodu

Wyznaczanie ciepła topnienia lodu C4 Wyznaczanie ciepła topnienia lodu Celem ćwiczenia jest wyznaczenie ciepła topnienia lodu metoda kalorymetryczną. Zagadnienia do przygotowania: temperatura i energia wewnętrzna; ciepło, ciepło właściwe,

Bardziej szczegółowo

Człowiek najlepsza inwestycja FENIKS. Pracownia Fizyczna ćwiczenie PF-1 A: Wyznaczanie ciepła topnienia lodu

Człowiek najlepsza inwestycja FENIKS. Pracownia Fizyczna ćwiczenie PF-1 A: Wyznaczanie ciepła topnienia lodu Człowiek najlepsza inwestycja FENIKS - długofalowy program odbudowy, popularyzacji i wspomagania fizyki w szkołach w celu rozwijania podstawowych kompetencji naukowo-technicznych, matematycznych i informatycznych

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 22 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY W TEMPERETATURZE WRZENIA

ĆWICZENIE 22 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY W TEMPERETATURZE WRZENIA ĆWICZENIE 22 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY W TEMPERETATURZE WRZENIA Aby parowanie cieczy zachodziło w stałej temperaturze należy dostarczyć jej określoną ilość ciepła w jednostce czasu. Wielkość równą

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko ucznia Data... Klasa...

Imię i nazwisko ucznia Data... Klasa... Przygotowano za pomocą programu Ciekawa fizyka. Bank zadań Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011 strona 1 Imię i nazwisko ucznia Data...... Klasa... Zadanie 1. Wyraź

Bardziej szczegółowo

Badanie zależności temperatury wrzenia wody od ciśnienia

Badanie zależności temperatury wrzenia wody od ciśnienia Ćwiczenie C2 Badanie zależności temperatury wrzenia wody od ciśnienia C2.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest pomiar zależności temperatury wrzenia wody od ciśnienia (poniżej ciśnienia atmosferycznego),

Bardziej szczegółowo

CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ

CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ Ciepło i temperatura Pojemność cieplna i ciepło właściwe Ciepło przemiany Przejścia między stanami Rozszerzalność cieplna Sprężystość ciał Prawo Hooke a Mechaniczne

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu Wykład 4 Przejścia fazowe materii Diagram fazowy Ciepło Procesy termodynamiczne Proces kwazistatyczny Procesy odwracalne i nieodwracalne Pokazy doświadczalne W. Dominik Wydział Fizyki UW Termodynamika

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie ciepła topnienia lodu.

Wyznaczanie ciepła topnienia lodu. C4 Wyznaczanie ciepła topnienia lodu. Celem ćwiczenia jest wyznaczenie ciepła topnienia lodu metodą kalorymetryczną. Zagadnienia do przygotowania: temperatura i energia wewnętrzna, ciepło, ciepło właściwe,

Bardziej szczegółowo

Podstawy termodynamiki

Podstawy termodynamiki Podstawy termodynamiki Temperatura i ciepło Praca jaką wykonuje gaz I zasada termodynamiki Przemiany gazowe izotermiczna izobaryczna izochoryczna adiabatyczna Co to jest temperatura? 40 39 38 Temperatura

Bardziej szczegółowo

Substancja, masa, energia

Substancja, masa, energia Sbst energ 0ZT Sbstancja, masa, energia Miarą ilości sbstancji jest liczba atomów i cząsteczek, z których skłaa się sbstancja. W procesie fizycznym ilość sbstancji jest niezależna o jej energii. Masa sbstancji

Bardziej szczegółowo

Katedra Silników Spalinowych i Pojazdów ATH ZAKŁAD TERMODYNAMIKI. Badanie pompy ciepła - 1 -

Katedra Silników Spalinowych i Pojazdów ATH ZAKŁAD TERMODYNAMIKI. Badanie pompy ciepła - 1 - Katera Silników Spalinowych i Pojazów ATH ZAKŁAD TERMODYNAMIKI Baanie pompy - - Wstęp teoretyczny Pompa jest urzązeniem eneretycznym, które realizuje przepływ w kierunku wzrostu temperatury. Pobiera ciepło

Bardziej szczegółowo

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36 Wykład 1 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 5 października 2015 1 / 36 Podstawowe pojęcia Układ termodynamiczny To zbiór niezależnych elementów, które oddziałują ze sobą tworząc integralną

Bardziej szczegółowo

chemia wykład 3 Przemiany fazowe

chemia wykład 3 Przemiany fazowe Przemiany fazowe Przemiany fazowe substancji czystych Wrzenie, krzepnięcie, przemiana grafitu w diament stanowią przykłady przemian fazowych, które zachodzą bez zmiany składu chemicznego. Diagramy fazowe

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM

KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM WŁASNOŚCI MATERII - Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności niezbędnych w dalszej nauce. - Wie, że substancja występuje w trzech stanach skupienia. - Wie,

Bardziej szczegółowo

Równanie gazu doskonałego

Równanie gazu doskonałego Równanie gazu doskonałego Gaz doskonały to abstrakcyjny model gazu, który zakłada, że gaz jest zbiorem sprężyście zderzających się kulek. Wiele gazów w warunkach normalnych zachowuje się jak gaz doskonały.

Bardziej szczegółowo

Temperatura jest wspólną własnością dwóch ciał, które pozostają ze sobą w równowadze termicznej.

Temperatura jest wspólną własnością dwóch ciał, które pozostają ze sobą w równowadze termicznej. 1 Ciepło jest sposobem przekazywania energii z jednego ciała do drugiego. Ciepło przepływa pod wpływem różnicy temperatur. Jeżeli ciepło nie przepływa mówimy o stanie równowagi termicznej. Zerowa zasada

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. Diagramy fazowe P-v-T dla substancji czystych w trzech stanach. skupienia. skupienia

Wykład 3. Diagramy fazowe P-v-T dla substancji czystych w trzech stanach. skupienia. skupienia Wykład 3 Substancje proste i czyste Przemiany w systemie dwufazowym woda para wodna Diagram T-v dla przejścia fazowego woda para wodna Diagramy T-v i P-v dla wody Punkt krytyczny Temperatura nasycenia

Bardziej szczegółowo

LEPKOŚĆ. D średnica rury, V średnia prędkość cieczy w rurze, d gęstość cieczy, η (czyt. eta ) lepkość dynamiczna.

LEPKOŚĆ. D średnica rury, V średnia prędkość cieczy w rurze, d gęstość cieczy, η (czyt. eta ) lepkość dynamiczna. LEPKOŚĆ Opracowanie: r Urszula Lelek-Borkowska Płyn substancja ciekła, gazowa lub proszek, który ma zolność płynięcia, czyli owolnej zmiany kształtu oraz swobonego przemieszczania, np. przepompowywania.

Bardziej szczegółowo

Temat: Analiza energetyczna procesów cieplnych powtórzenie. Scenariusz lekcji fizyki w gimnazjum

Temat: Analiza energetyczna procesów cieplnych powtórzenie. Scenariusz lekcji fizyki w gimnazjum 1 Helena Stech: Scenariusz lekcji Analiza energetyczna procesów cieplnych powtórzenie. Temat: Analiza energetyczna procesów cieplnych powtórzenie. Scenariusz lekcji fizyki w gimnazjum Cele lekcji: - powtórzenie

Bardziej szczegółowo

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowagi fazowe Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga termodynamiczna Przemianom fazowym towarzyszą procesy, podczas których nie zmienia się skład chemiczny układu, polegają

Bardziej szczegółowo

MGR Analiza energetyczna przejść fazowych.

MGR Analiza energetyczna przejść fazowych. MGR 4 4. Analiza energetyczna przejść fazowych. Pojęcie trzech stanów skupienia na przykładzie wody. Topnienie i krzepnięcie ciał. Przemiany energii podczas topnienia i krzepnięcia. iepło topnienia i krzepnięcia.

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 5

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 5 INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKUTYWACJI aboratorium z mechaniki płynów ĆWICZENIE NR 5 POMIAR WSPÓŁCZYNNIKA STRAT PRZEPŁYWU NA DŁUGOŚCI. ZASTOSOWANIE PRAWA HAGENA POISEU A 1. Cel

Bardziej szczegółowo

Wykład 6. Klasyfikacja przemian fazowych

Wykład 6. Klasyfikacja przemian fazowych Wykład 6 Klasyfikacja przemian fazowych JS Klasyfikacja Ehrenfesta Ehrenfest klasyfikuje przemiany fazowe w oparciu o potencjał chemiczny. nieciągłość Przemiany fazowe pierwszego rodzaju pochodne potencjału

Bardziej szczegółowo

Przemiany energii w zjawiskach cieplnych. 1/18

Przemiany energii w zjawiskach cieplnych. 1/18 Przemiany energii w zjawiskach cieplnych. 1/18 Średnia energia kinetyczna cząsteczek Średnia energia kinetyczna cząsteczek to suma energii kinetycznych wszystkich cząsteczek w danej chwili podzielona przez

Bardziej szczegółowo

1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0, m b) 10-8 mm c) m d) km e) m f)

1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0, m b) 10-8 mm c) m d) km e) m f) 1) Rozmiar atomu to około? Która z odpowiedzi jest nieprawidłowa? a) 0,0000000001 m b) 10-8 mm c) 10-10 m d) 10-12 km e) 10-15 m f) 2) Z jakich cząstek składają się dodatnio naładowane jądra atomów? (e

Bardziej szczegółowo

E r energia, która została rozproszona, np. zwiększyła energię wewnętrzną rury. Ponieważ (2)

E r energia, która została rozproszona, np. zwiększyła energię wewnętrzną rury. Ponieważ (2) Zad. M 31 B Temat: I PRACOWNIA FIZYCZNA Instytut Fizyki US Wyznaczanie ciepła właściwego ołowiu i ciepła topnienia lodu Cel: poznanie procesów przemian energetycznych, procesu przemiany fazowej na podstawie

Bardziej szczegółowo

Termodynamika. Energia wewnętrzna ciał

Termodynamika. Energia wewnętrzna ciał ermodynamika Energia wewnętrzna ciał Cząsteczki ciał stałych, cieczy i gazów znajdują się w nieustannym ruchu oddziałując ze sobą. Sumę energii kinetycznej oraz potencjalnej oddziałujących cząsteczek nazywamy

Bardziej szczegółowo

b) Wybierz wszystkie zdania prawdziwe, które odnoszą się do przemiany 2.

b) Wybierz wszystkie zdania prawdziwe, które odnoszą się do przemiany 2. Fizyka Z fizyką w przyszłość Sprawdzian 8B Sprawdzian 8B. Gaz doskonały przeprowadzono ze stanu P do stanu K dwoma sposobami: i, tak jak pokazano na rysunku. Poniżej napisano kilka zdań o tych przemianach.

Bardziej szczegółowo

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia T-06 Temat: Wyznaczanie zmiany entropii ciała

Bardziej szczegółowo

powierzchnia rozdziału - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki

powierzchnia rozdziału - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki Przejścia fazowe. powierzchnia rozdziału - skokowa zmiana niektórych parametrów na granicy faz. kropeki wody w atmosferze - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki Przykłady przejść fazowych:

Bardziej szczegółowo

b) Wybierz wszystkie zdania prawdziwe, które odnoszą się do przemiany 2.

b) Wybierz wszystkie zdania prawdziwe, które odnoszą się do przemiany 2. Sprawdzian 8A. Gaz doskonały przeprowadzono ze stanu P do stanu K dwoma sposobami: i, tak jak pokazano na rysunku. Poniżej napisano kilka zdań o tych przemianach. a) Wybierz spośród nich wszystkie zdania

Bardziej szczegółowo

2.2 Wyznaczanie ciepła topnienia lodu(c4)

2.2 Wyznaczanie ciepła topnienia lodu(c4) Wyznaczanie ciepła topnienia lodu(c4) 81 2.2 Wyznaczanie ciepła topnienia lodu(c4) Celem ćwiczenia jest pomiar ciepła topnienia lodu. Zagadnienia do przygotowania: temperatura i energia wewnętrzna; przepływ

Bardziej szczegółowo

Układ termodynamiczny Parametry układu termodynamicznego Proces termodynamiczny Układ izolowany Układ zamknięty Stan równowagi termodynamicznej

Układ termodynamiczny Parametry układu termodynamicznego Proces termodynamiczny Układ izolowany Układ zamknięty Stan równowagi termodynamicznej termodynamika - podstawowe pojęcia Układ termodynamiczny - wyodrębniona część otaczającego nas świata. Parametry układu termodynamicznego - wielkości fizyczne, za pomocą których opisujemy stan układu termodynamicznego,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA I Budowa materii Wymagania na stopień dopuszczający obejmują treści niezbędne dla dalszego kształcenia oraz użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia. Uczeń: rozróżnia

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH WYZNACZANIE WYKRESU RÓWNOWAGI FAZOWEJ (dla stopów dwuskładnikowych) Instrukcja przeznaczona

Bardziej szczegółowo

GAZ DOSKONAŁY. Brak oddziaływań między cząsteczkami z wyjątkiem zderzeń idealnie sprężystych.

GAZ DOSKONAŁY. Brak oddziaływań między cząsteczkami z wyjątkiem zderzeń idealnie sprężystych. TERMODYNAMIKA GAZ DOSKONAŁY Gaz doskonały to abstrakcyjny, matematyczny model gazu, chociaż wiele gazów (azot, tlen) w warunkach normalnych zachowuje się w przybliżeniu jak gaz doskonały. Model ten zakłada:

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak

prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak Czy równowaga w przyrodzie i w chemii jest korzystna? prof. dr hab. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga

Bardziej szczegółowo

SYSTEM DO POMIARU STRUMIENIA OBJĘTOŚCI WODY ZA POMOCĄ ZWĘŻKI

SYSTEM DO POMIARU STRUMIENIA OBJĘTOŚCI WODY ZA POMOCĄ ZWĘŻKI Postawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium SYSTEM DO POMIARU STRUMIENIA OBJĘTOŚI WODY ZA POMOĄ ZWĘŻKI Instrukcja o ćwiczenia nr 6 Zakła Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopa 2010

Bardziej szczegółowo

Para wodna najczęściej jest produkowana w warunkach stałego ciśnienia.

Para wodna najczęściej jest produkowana w warunkach stałego ciśnienia. PARA WODNA 1. PRZEMIANY FAZOWE SUBSTANCJI JEDNORODNYCH Para wodna najczęściej jest produkowana w warunkach stałego ciśnienia. Przy niezmiennym ciśnieniu zmiana wody o stanie początkowym odpowiadającym

Bardziej szczegółowo

FIZYKA CIEPŁO PRZEMIAN FAZOWYCH

FIZYKA CIEPŁO PRZEMIAN FAZOWYCH SCENARIUSZ LEKCJI PRZEDMIOT: FIZYKA TEMAT: CIEPŁO PRZEMIAN FAZOWYCH AUTOR SCENARIUSZA: mgr Krystyna Glanc OPRACOWANIE ELEKTRONICZNO GRAFICZNE : mgr Beata Rusin TEMAT LEKCJI Ciepło przemian fazowych Scenariusz

Bardziej szczegółowo

FIZYKA KLASA 7 Rozkład materiału dla klasy 7 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania)

FIZYKA KLASA 7 Rozkład materiału dla klasy 7 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) FIZYKA KLASA 7 Rozkład materiału dla klasy 7 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) Temat Proponowana liczba godzin POMIARY I RUCH 12 Wymagania szczegółowe, przekrojowe i doświadczalne z podstawy

Bardziej szczegółowo

Zadania treningowe na kolokwium

Zadania treningowe na kolokwium Zadania treningowe na kolokwium 3.12.2010 1. Stan układu binarnego zawierającego n 1 moli substancji typu 1 i n 2 moli substancji typu 2 parametryzujemy za pomocą stężenia substancji 1: x n 1. Stabilność

Bardziej szczegółowo

mgr Anna Hulboj Treści nauczania

mgr Anna Hulboj Treści nauczania mgr Anna Hulboj Realizacja treści nauczania wraz z wymaganiami szczegółowymi podstawy programowej z fizyki dla klas 7 szkoły podstawowej do serii Spotkania z fizyką w roku szkolnym 2017/2018 (na podstawie

Bardziej szczegółowo

Utrwalenie wiadomości. Fizyka, klasa 1 Gimnazjum im. Jana Pawła II w Sułowie

Utrwalenie wiadomości. Fizyka, klasa 1 Gimnazjum im. Jana Pawła II w Sułowie Utrwalenie wiadomości Fizyka, klasa 1 Gimnazjum im. Jana Pawła II w Sułowie Za tydzień sprawdzian Ciało fizyczne a substancja Ciało Substancja gwóźdź żelazo szklanka szkło krzesło drewno Obok podanych

Bardziej szczegółowo

Spotkania z fizyka 2. Rozkład materiału nauczania (propozycja)

Spotkania z fizyka 2. Rozkład materiału nauczania (propozycja) Spotkania z fizyka 2. Rozkład materiału nauczania (propozycja) Temat lekcji Siła wypadkowa siła wypadkowa, składanie sił o tym samym kierunku, R składanie sił o różnych kierunkach, siły równoważące się.

Bardziej szczegółowo

WYKONUJEMY POMIARY. Ocenę DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który :

WYKONUJEMY POMIARY. Ocenę DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który : WYKONUJEMY POMIARY Ocenę DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który : wie, w jakich jednostkach mierzy się masę, długość, czas, temperaturę wie, do pomiaru jakich wielkości służy barometr, menzurka i siłomierz

Bardziej szczegółowo

Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak

Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak Czy równowaga jest procesem korzystnym? dr hab. prof. nadzw. Małgorzata Jóźwiak 1 Pojęcie równowagi łańcuch pokarmowy równowagi fazowe równowaga ciało stałe - ciecz równowaga ciecz - gaz równowaga ciało

Bardziej szczegółowo

Przemiany termodynamiczne

Przemiany termodynamiczne Przemiany termodynamiczne.:: Przemiana adiabatyczna ::. Przemiana adiabatyczna (Proces adiabatyczny) - proces termodynamiczny, podczas którego wyizolowany układ nie nawiązuje wymiany ciepła, lecz całość

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA Zajęcia wyrównawcze, Częstochowa, 2009/2010 Ewa Mandowska

TERMODYNAMIKA Zajęcia wyrównawcze, Częstochowa, 2009/2010 Ewa Mandowska 1. Bilans cieplny 2. Przejścia fazowe 3. Równanie stanu gazu doskonałego 4. I zasada termodynamiki 5. Przemiany gazu doskonałego 6. Silnik cieplny 7. II zasada termodynamiki TERMODYNAMIKA Zajęcia wyrównawcze,

Bardziej szczegółowo

1. Podstawowe pojęcia w wymianie ciepła

1. Podstawowe pojęcia w wymianie ciepła PODSAWY WYMIANY CIEPŁA. Postawowe pojęcia w wymianie ciepła Sposoby transportu ciepła: przewozenie konwekcja - swobona - wymuszona promieniowanie ransport ciepła w ciałach stałych obywa się na roze przewozenia.

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 425. Wyznaczanie ciepła właściwego ciał stałych. Woda. Ciało stałe Masa kalorymetru z ciałem stałym m 2 Masa ciała stałego m 0

Ćwiczenie 425. Wyznaczanie ciepła właściwego ciał stałych. Woda. Ciało stałe Masa kalorymetru z ciałem stałym m 2 Masa ciała stałego m 0 2014 Katedra Fizyki Nazwisko... Data... Nr na liście... Imię... Wydział... Dzień tyg... Godzina... Ćwiczenie 425 Wyznaczanie ciepła właściwego ciał stałych Masa suchego kalorymetru m k = kg Opór grzałki

Bardziej szczegółowo

Ć W I C Z E N I E N R C-5

Ć W I C Z E N I E N R C-5 INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII ATERIAŁÓW POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA PRACOWNIA ECHANIKI I CIEPŁA Ć W I C Z E N I E N R C-5 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY ETODĄ KALORYETRYCZNĄ

Bardziej szczegółowo

Badanie zależności temperatury wrzenia cieczy od ciśnienia

Badanie zależności temperatury wrzenia cieczy od ciśnienia Katedra Silników Spalinowych i Pojazdów ATH ZAKŁAD TERMODYNAMIKI Badanie zależności temperatury wrzenia cieczy od ciśnienia - 1 - Wstęp teoretyczny Gaz rzeczywisty jest jedynym z trzech stanów skupienia

Bardziej szczegółowo

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI Procesy odwracalne i nieodwracalne termodynamicznie, samorzutne i niesamorzutne Proces nazywamy termodynamicznie odwracalnym, jeśli bez spowodowania zmian w otoczeniu możliwy

Bardziej szczegółowo

Termochemia elementy termodynamiki

Termochemia elementy termodynamiki Termochemia elementy termodynamiki Termochemia nauka zajmująca się badaniem efektów cieplnych reakcji chemicznych Zasada zachowania energii Energia całkowita jest sumą energii kinetycznej i potencjalnej.

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 4. WYZNACZANIE GĘSTOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY PRZY POMOCY PIKNOMETRU Kraków, 2016

ĆWICZENIE 4. WYZNACZANIE GĘSTOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY PRZY POMOCY PIKNOMETRU Kraków, 2016 Krystyna Gronostaj Maria Nowotny-Różańska Zakła Fizyki, Uniwersytet Rolniczy o użytku wewnętrznego ĆWICZENIE 4 WYZNACZANIE GĘSTOŚCI CIAŁ STAŁYCH I CIECZY PRZY POMOCY PIKNOMETRU Kraków, 016 Spis treści:

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA II

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA II SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA II Energia mechaniczna Wymagania na stopień dopuszczający obejmują treści niezbędne dla dalszego kształcenia oraz użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia.

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY II GIMNAZJUM. ENERGIA I. NIEDOSTATECZNY - Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności niezbędnych w dalszej nauce.

KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY II GIMNAZJUM. ENERGIA I. NIEDOSTATECZNY - Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności niezbędnych w dalszej nauce. KRYTERIA OCEN Z FIZYKI DLA KLASY II GIMNAZJUM ENERGIA - Uczeń nie opanował wiedzy i umiejętności niezbędnych w dalszej nauce. - Wie, kiedy jest wykonywana praca mechaniczna. - Wie, że każde urządzenie

Bardziej szczegółowo

Metrologia Techniczna

Metrologia Techniczna Zakła Metrologii i Baań Jakości Wrocław, nia Rok i kierunek stuiów Grupa (zień tygonia i gozina rozpoczęcia zajęć) Metrologia Techniczna Ćwiczenie... Imię i nazwisko Imię i nazwisko Imię i nazwisko Błęy

Bardziej szczegółowo

Pole temperatury - niestacjonarne (temperatura zależy od położenia elementu ciała oraz czasu) (1.1) (1.2a)

Pole temperatury - niestacjonarne (temperatura zależy od położenia elementu ciała oraz czasu) (1.1) (1.2a) PODSAWY WYMIANY CIEPŁA. Postawowe pojęcia w wymianie ciepła Sposoby transportu ciepła: przewozenie konwekcja - swobona - wymuszona promieniowanie ransport ciepła w ciałach stałych obywa się na roze przewozenia.

Bardziej szczegółowo

Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych. P. F. Góra

Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych. P. F. Góra Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych P. F. Góra http://th-www.if.uj.edu.pl/zfs/gora/ 2015 Przejście fazowe transformacja układu termodynamicznego z jednej fazy (stanu materii) do innej, dokonywane

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGA CIECZ PARA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM

RÓWNOWAGA CIECZ PARA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM RÓWNOWAGA CIECZ PARA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM Cel ćwiczenia: wyznaczenie diagramu fazowego ciecz para w warunkach izobarycznych. Układ pomiarowy i opis metody: Pomiary wykonywane są metodą recyrkulacyjną

Bardziej szczegółowo

Kalorymetr wyznaczanie ciepła właściwego i ciepła topnienia

Kalorymetr wyznaczanie ciepła właściwego i ciepła topnienia Projekt efizyka Multimedialne środowisko nauczania fizyki dla szkół ponadgimnazjalnych. Kalorymetr wyznaczanie ciepła właściwego i ciepła topnienia Ćwiczenie wirtualne Marcin Zaremba 2015-03-31 Projekt

Bardziej szczegółowo

Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego

Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5. Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Szkła specjalne Przejście szkliste i jego termodynamika Wykład 5 Ryszard J. Barczyński, 2017 Materiały edukacyjne do użytku wewnętrznego Czy przejście szkliste jest termodynamicznym przejściem fazowym?

Bardziej szczegółowo

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał Statyka Cieczy i Gazów Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał 1. Podstawowe założenia teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał: Ciała zbudowane są z cząsteczek. Pomiędzy cząsteczkami

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy metodą kalorymetryczną

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy metodą kalorymetryczną Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wyznaczanie ciepła właściwego cieczy metodą kalorymetryczną opracowanie ćwiczenia: dr J. Woźnicka, dr S. Belica ćwiczenie nr 38 Zakres zagadnień obowiązujących

Bardziej szczegółowo

POMIAR WSPÓŁCZYNNIKA PRZEWODNOŚCI CIEPLNEJ ALUMINIUM

POMIAR WSPÓŁCZYNNIKA PRZEWODNOŚCI CIEPLNEJ ALUMINIUM POMIAR WSPÓŁCZYNNIKA PRZEWODNOŚCI CIEPLNEJ ALUMINIUM I. Cel ćwiczenia: pomiar współczynnika przewoności cieplnej aluminium. II. Przyrząy: III. Literatura: zestaw oświaczalny złożony z izolowanego aluminiowego

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ

POLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ ANALIZA TERMICZNA WSTĘP Zespół ciał (substancji) stanowiący w danej chwili przedmiot naszych badań nazywamy układem, a wszystko co znajduje się na zewnątrz niego, otoczeniem. Poszczególne jednolite części

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA. Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami

WYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA. Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami WYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami Zasada zerowa Kiedy obiekt gorący znajduje się w kontakcie cieplnym z obiektem zimnym następuje

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ CIŚNIENIA PARY NASYCONEJ WODY OD TEM- PERATURY. WYZNACZANIE MOLOWEGO CIEPŁA PARO- WANIA

ZALEŻNOŚĆ CIŚNIENIA PARY NASYCONEJ WODY OD TEM- PERATURY. WYZNACZANIE MOLOWEGO CIEPŁA PARO- WANIA ZALEŻNOŚĆ CIŚNIENIA PARY NASYCONEJ WODY OD TEM- PERATURY. WYZNACZANIE MOLOWEGO CIEPŁA PARO- WANIA I. Cel ćwiczenia: zbadanie zależności ciśnienia pary nasyconej wody od temperatury oraz wyznaczenie molowego

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE FIZYKA ROK SZKOLNY 2017/ ) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych

WYMAGANIA EDUKACYJNE FIZYKA ROK SZKOLNY 2017/ ) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych WYMAGANIA EDUKACYJNE FIZYKA ROK SZKOLNY 2017/2018 I. Wymagania przekrojowe. Uczeń: 1) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI

ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI Przybory i odczynniki Kalorymetr NaOH w granulkach Mieszadło KOH w granulkach Cylinder miarowy 50 ml 4n HCl 4 Szkiełka zegarowe 4N HNO 3 Termometr (dokładność

Bardziej szczegółowo

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI

DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI Procesy odwracalne i nieodwracalne termodynamicznie, samorzutne i niesamorzutne Proces nazywamy termodynamicznie odwracalnym, jeśli bez spowodowania zmian w otoczeniu możliwy

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA

POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu: Towaroznawstwo Kod przedmiotu: LS03282; LN03282 Ćwiczenie 1 WYZNACZANIE GĘSTOSCI CIECZY Autorzy:

Bardziej szczegółowo

Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii

Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii Seria 2, ćwiczenia do wykładu Od eksperymentu do poznania materii 8.1.21 Zad. 1. Obliczyć ciśnienie potrzebne do przemiany grafitu w diament w temperaturze 25 o C. Objętość właściwa (odwrotność gęstości)

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z fizyki w klasie drugiej gimnazjum rok szkolny 2016/2017

Wymagania edukacyjne z fizyki w klasie drugiej gimnazjum rok szkolny 2016/2017 Wymagania edukacyjne z fizyki w klasie drugiej gimnazjum rok szkolny 2016/2017 Siła wypadkowa siła wypadkowa, składanie sił o tym samym kierunku, siły równoważące się. Dział V. Dynamika (10 godzin lekcyjnych)

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12

Podstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12 Podstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12 atomu węgla 12 C. Mol - jest taką ilością danej substancji,

Bardziej szczegółowo

PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA FIZYKI W GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA FIZYKI W GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH PLAN REALIZACJI MATERIAŁU NAUCZANIA FIZYKI W GIMNAZJUM WRAZ Z OKREŚLENIEM WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Krzysztof Horodecki, Artur Ludwikowski, Fizyka 2. Podręcznik dla gimnazjum, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe

Bardziej szczegółowo

Wykład 10 I zasada termodynamiki; perpetuum mobile I rodzaju Układy i procesy zgodne z I zasadą ale niezachodzące ( praca z ciepła i ciepło z zimna )

Wykład 10 I zasada termodynamiki; perpetuum mobile I rodzaju Układy i procesy zgodne z I zasadą ale niezachodzące ( praca z ciepła i ciepło z zimna ) ykła 10 I zasaa termoynamiki; perpetuum mobile I rozaju Ukłay i procesy zone z I zasaą ale niezachozące ( praca z ciepła i ciepło z zimna ) Silniki cieplne, chłoziarki i pompy cieplne II zasaa termoynamiki

Bardziej szczegółowo

Pole temperatury - niestacjonarne (temperatura zależy od położenia elementu ciała oraz czasu)

Pole temperatury - niestacjonarne (temperatura zależy od położenia elementu ciała oraz czasu) PODSAWY WYMIANY CIEPŁA. Postawowe pojęcia w wymianie ciepła Sposoby transportu ciepła: przewozenie konwekcja - swobona - wymuszona promieniowanie ransport ciepła w ciałach stałych obywa się na roze przewozenia.

Bardziej szczegółowo

Pole temperatury - niestacjonarne (temperatura zależy od położenia elementu ciała oraz czasu)

Pole temperatury - niestacjonarne (temperatura zależy od położenia elementu ciała oraz czasu) PODSAWY WYMIANY CIEPŁA. Postawowe pojęcia w wymianie ciepła Sposoby transportu ciepła: przewozenie konwekcja - swobona - wymuszona promieniowanie ransport ciepła w ciałach stałych obywa się na roze przewozenia.

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA

TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA TERMODYNAMIKA I TERMOCHEMIA Termodynamika - opisuje zmiany energii towarzyszące przemianom chemicznym; dział fizyki zajmujący się zjawiskami cieplnymi. Termochemia - dział chemii zajmujący się efektami

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE Ćwiczenie nr 5 Temat: Wyznaczanie gęstości ciała stałego i cieczy za pomocą wagi elektronicznej z zestawem Hydro. 1. Wprowadzenie Gęstość

Bardziej szczegółowo

DZIAŁ TEMAT NaCoBeZu kryteria sukcesu w języku ucznia

DZIAŁ TEMAT NaCoBeZu kryteria sukcesu w języku ucznia ODDZIAŁYWANIA DZIAŁ TEMAT NaCoBeZu kryteria sukcesu w języku ucznia 1. Organizacja pracy na lekcjach fizyki w klasie I- ej. Zapoznanie z wymaganiami na poszczególne oceny. Fizyka jako nauka przyrodnicza.

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI KLASA VII II SEMESTR: 5. DYNAMIKA Na ocenę dopuszczającą: posługuje się symbolem siły; stosuje pojęcie siły jako działania skierowanego (wektor); wskazuje

Bardziej szczegółowo

Wykład 1 i 2. Termodynamika klasyczna, gaz doskonały

Wykład 1 i 2. Termodynamika klasyczna, gaz doskonały Wykład 1 i 2 Termodynamika klasyczna, gaz doskonały dr hab. Agata Fronczak, prof. PW Wydział Fizyki, Politechnika Warszawska 1 stycznia 2017 dr hab. A. Fronczak (Wydział Fizyki PW) Wykład: Elementy fizyki

Bardziej szczegółowo

Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1

Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 [Imię, nazwisko, grupa] prowadzący 1. Obliczyć zmianę entalpii dla izobarycznej (p = 1 bar) reakcji chemicznej zapoczątkowanej

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE GĘSTOŚCI CIECZY ZA POMOCĄ WAGI HYDROSTATYCZNEJ. Wyznaczenie gęstości cieczy za pomocą wagi hydrostatycznej.

WYZNACZANIE GĘSTOŚCI CIECZY ZA POMOCĄ WAGI HYDROSTATYCZNEJ. Wyznaczenie gęstości cieczy za pomocą wagi hydrostatycznej. Cel ćwiczenia: WYZNACZANIE GĘSTOŚCI CIECZY ZA POMOCĄ WAGI HYDROSTATYCZNEJ Wyznaczenie gęstości cieczy za pomocą wagi hydrostatycznej. Spis przyrządów: waga techniczna (szalkowa), komplet odważników, obciążnik,

Bardziej szczegółowo

FIZYKA klasa VII

FIZYKA klasa VII 2017-09-01 FIZYKA klasa VII Podstawa programowa przedmiotu SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE STOSUNKU c p /c v

WYZNACZANIE STOSUNKU c p /c v Uniwersytet Wrocławski, Instytut Fizyki Doświadczalnej, I Pracownia Ćwiczenie nr 33 WYZNACZANIE STOSUNKU c p /c v I WSTĘP Układ termodynamiczny Rozważania dotyczące przekazywania energii poprzez wykonywanie

Bardziej szczegółowo

1. Dynamika WYMAGANIA PROGRAMOWE Z FIZYKI W KLASIE II GIMNAZJUM. Ocena dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra Uczeń:

1. Dynamika WYMAGANIA PROGRAMOWE Z FIZYKI W KLASIE II GIMNAZJUM. Ocena dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra Uczeń: WYMAGANIA PROGRAMOWE Z FIZYKI W KLASIE II GIMNAZJUM 1. Dynamika Ocena posługuje się symbolem siły i jej jednostką w układzie SI odróżnia statyczne i dynamiczne skutki oddziaływań, podaje przykłady skutków

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI KLASA VII II SEMESTR: 5. DYNAMIKA Na ocenę dopuszczającą: posługuje się symbolem siły; stosuje pojęcie siły jako działania skierowanego (wektor); wskazuje

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD nr Ekstrema funkcji jednej zmiennej o ciągłych pochodnych. xˆ ( ) 0

WYKŁAD nr Ekstrema funkcji jednej zmiennej o ciągłych pochodnych. xˆ ( ) 0 WYKŁAD nr 4. Zaanie programowania nieliniowego ZP. Ekstrema unkcji jenej zmiennej o ciągłych pochonych Przypuśćmy ze punkt jest punktem stacjonarnym unkcji gzie punktem stacjonarnym nazywamy punkt la którego

Bardziej szczegółowo

WSPÓŁCZYNNIK PRZEJMOWANIA CIEPŁA PRZEZ KONWEKCJĘ

WSPÓŁCZYNNIK PRZEJMOWANIA CIEPŁA PRZEZ KONWEKCJĘ INSYU INFORMAYKI SOSOWANEJ POLIECHNIKI ŁÓDZKIEJ Ćwiczenie Nr2 WSPÓŁCZYNNIK PRZEJMOWANIA CIEPŁA PRZEZ KONWEKCJĘ 1.WPROWADZENIE. Wymiana ciepła pomiędzy układami termodynamicznymi może być realizowana na

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie ciepła topnienia lodu za pomocą kalorymetru

Wyznaczanie ciepła topnienia lodu za pomocą kalorymetru Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 2008/2009 sem. 2. grupa II Termin: 7 IV 2009 Nr. ćwiczenia: 212 Temat ćwiczenia: Wyznaczanie ciepła topnienia lodu za pomocą kalorymetru

Bardziej szczegółowo