FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica 253 (1), 65 70

Transkrypt

1 FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica 253 (1), Ireneusz OCHMIAN, Józef GRAJKOWSKI, Izabela SKWARSKA WPŁYW NACINANIA I OBRĄCZKOWANIA PNI NA WZROST I PLONOWANIE ŚLIWY ODMIANY WĘGIERKA ŁOWICKA INFLUENCE OF SLITTING AND TRUNK GIRDLING ON WĘGIERKA ŁOWICKA PLUM CULTIVAR GROWTH AND YIELDING Katedra Sadownictwa, Akademia Rolnicza w Szczecinie ul. Janosika 8, Szczecin sad@agro.ar.szczecin.pl, ochmian@go2.pl Abstract. In the experiment on cherry-plum bark belts were taken off from Węgierka Łowicka plum cultivar and shallow cuts were made opposite to each other on ½ and ¾ of trunk. As a result of used treatments, executed every year, it was observed that yields rose. Every kind of cutting trunks under the place of a treatment reduced a trunk diameter growth. The unfavourable effect of the measure was appearing of many offshoots s and very troublesome suckers. Słowa kluczowe: nacinanie pni, obrączkowanie, odrosty, plonowanie, śliwa, wzrost. Key words: slitting, trunk, offshoots, girdling, yielding, plum, growth. WSTĘP Sposobem ograniczenia wzrostu rosnących zbyt silnie drzew owocowych są oprócz szczepienia ich na podkładkach karłowych i stosowania preparatów chemicznych, użycie których nie zawsze jest jednak możliwe zabiegi agrotechniczne polegające na nacinaniu pni i cięciu korzeni drzewa. Zabieg nacinania pni przeprowadza się w okresie od tygodnia przed rozpoczęciem kwitnienia do tygodnia po zakończeniu kwitnienia. Jeżeli zabieg nacinania pni zostanie przeprowadzony zbyt wcześnie, istnieje ryzyko zahamowania transportu rezerw pokarmowych z korzeni do wyższych partii rośliny, jeżeli zaś za późno nastąpić może zmniejszenie wielkości owoców (Baab i Lafer 2005). Zabieg ten, poza zmniejszeniem siły wzrostu drzewa, powinien także wpłynąć na uzyskanie większej ilości zawiązków owoców i co się z tym wiąże na zwiększenie plonowania. Według Wernera (2002) nacinanie pni daje lepsze efekty niż cięcie korzeni. Im głębiej nacina się pień, tym słabszy jest wzrost drzewa i silniejsze kwitnienie (Maciak 2002). Jedną z zalet tej metody jest jej niski koszt, wadą natomiast ryzyko uszkodzenia pnia w miejscu nacięcia przez wiatr i choroby, a w czasie zimy przez mróz. Zabieg ten zwiększa ilość powstałych zawiązków i wpływa na lepsze zawiązywanie owoców w roku następnym w odniesieniu do drzew niepodcinanych oraz tych, które poddane zostały cięciu korzeni (Lafer 1998). Celem niniejszej pracy było określenie wpływu różnych metod nacinania pni na siłę wzrostu oraz plonowanie śliwy odmiany Węgierka Łowicka. MATERIAŁ I METODY Doświadczenie przeprowadzone zostało w latach w Akademii Rolniczej w Szczecinie na śliwie odmiany Węgierka Łowicka, uszlachetnionej na ałyczy. Drzewa

2 66 I. Ochman i in. posadzono w 1994 roku, w rozstawie 4,5 3,5 m, na glebie brunatnej właściwej zasobnej w składniki pokarmowe, należącej do III klasy bonitacyjnej. W okresie kwitnienia śliw wykonano nacięcia oraz zdjęto pasek kory, o szerokości 10 mm, na wysokości 50 cm od poziomu gruntu w postaci dwóch równoległych okółków oddalonych od siebie o około 5 cm. Zabieg wykonywano co roku na 6 tych samych drzewach w przypadku każdej kombinacji. W doświadczeniu badano następujące kombinacje: kontrolna bez nacięcia; nacięcie, na głębokości 2 3 cm, w dwóch naprzemianległych okółkach; zdjęcie kory z w dwóch naprzemianległych okółkach; zdjęcie kory z ¾ obwodu pnia w dwóch naprzemianległych okółkach. W ramach doświadczenia przeprowadzono następujące pomiary i obserwacje: wiosną i jesienią mierzono obwód pni 5 cm poniżej i 5 cm powyżej miejsca wykonanego zabiegu; na podstawie zmierzonego obwodu obliczono pole powierzchni pnia; określono liczbę odrośli korzeniowych oraz odrostów ; ustalono masę plonu z każdej kombinacji. W celu stwierdzenia istotności wpływu zastosowanych zabiegów na wzrost drzew i plonowanie wykonano jednoczynnikową analizę wariancji, przeprowadzaną osobno dla każdego roku, a następnie wykonano syntezę z lat badań. Uzyskane średnie zweryfikowano testem Duncana, wyliczając NIR dla α=0,05. WYNIKI I DYSKUSJA Siłę wzrostu drzewa wyraża jego masa, natomiast intensywność wzrostu jej okresowy przyrost liczony względem masy wyjściowej. Pomiar masy drzewa jest praktycznie niemożliwy, a o sile wzrostu wnioskuje się pośrednio na podstawie grubości pnia, sumy długości pędów rocznych i liczby tych pędów na drzewie (Szczepański i Rejman 1987). Grubość pnia, liczba i suma długości pędów rocznych uważane są w sadownictwie za podstawową charakterystykę wegetatywnego wzrostu drzew owocowych, które dobrze opisują wzrost wegetatywny drzewa (Ostrowska i Chełpiński 1997). Cechy te są równorzędne i wzajemnie się uzupełniają. Lepszym wskaźnikiem określającym wzrost drzewa jest nie grubość pnia, lecz powierzchnia przekroju poprzecznego pnia, która jest silniej skorelowana z masą drzewa i została przyjęta jako dobry wskaźnik wzrostu drzew owocowych (Stangret i Jadczuk 1998). Analizując wyniki przedstawione w tab. 1, można stwierdzić, że u odmiany Węgierka Łowicka w pierwszym roku doświadczenia (2002) wzrost drzewa osłabiło jedynie zdjęcie paska kory z ¾ obwodu pnia. W kolejnym roku nie stwierdzono wpływu wykonywanych zabiegów na ograniczenie przyrostu powierzchni pnia. W latach nacinanie oraz zdejmowanie kory osłabiło przyrost powierzchni pnia na wysokości 45 cm. Natomiast na wysokości 55 cm pnie drzew poddane zabiegom przyrastały podobnie jak w kombinacji kontrolnej, a w roku 2005 nawet istotnie silniej. Niektóre gatunków roślin sadowniczych poddane zabiegowi obrączkowania, polegającego najczęściej na wycięciu pierścienia kory, reagowały ograniczeniem wzrostu (Cutting

3 Wpływ nacinania i obrączkowania pni na wzrost i plonowanie i Lyne 1993). W konsekwencji nacinania pni Poniedziałek i in. (2003) także uzyskali zmniejszenie przyrostów pola poprzecznego pnia. Tabela 1. Przyrost powierzchni przekroju poprzecznego pnia śliwy odm. Węgierka Łowicka, mierzony na wysokości 45 i 55 cm Table 1. Plum trunk cross-section area increase of Węgierka Łowicka cultivar measured at 45 cm and 55 cm level [cm 2 ] Rok Year Cięcie Kombinacja Cutting of ½ trunk kontrola Control 45 cm 55 cm Zdejmowanie paska kory na Taking off a bark belt from ½ trunk ¾ obwodu pnia ¾ trunk 45 cm 55 cm 45 cm 55 cm ,9b* 20,7b 20,1b 22,0b 22,4b 11,9a 12,0a ,4a 15,5a 16,4a 17,1a 18,4a 15,4a 16,2a ,7a 13,2a 29,8b 14,2a 33,1b 12,1a 38,4b ,1b 11,9a 37,2c 13,1a 24,8b 10,7a 42,5c 21,3abc 15,3ab 25,9bc 16,6ab 24,7bc 12,5a 27,3c *Średnie oznaczone tą samą literą w obrębie roku nie różnią się istotnie wg testu Duncana na poziomie istotności α=0,05 s values marked with the same letter do not differ significant at p = 0.05 according to Duncan s multiple range test. W trzecim roku doświadczenia (2004) zaobserwowano liczne odrośla oraz pędy w okolicy miejsca wykonania zabiegu (tab. 2). Tabela 2. Liczba odrośli korzeniowych oraz odrośli u śliwy odmiany Węgierka Łowicka [szt./drzewo] Table 2. Węgierka Łowicka cultivar amount of suckers and stump-sprouts [piece for tree] Rok Year Kombinacja kontrola Control Nacinanie Cutting of ½ trunk odrośla suckers Zdejmowanie paska kory na Taking off a bark belt from ½ trunk ¾ obwodu pnia ¾ trunk ,3 0,0 9,0 5,3 8,2 5,1 6,8 7,2 5,2a ,7 0,0 11,8 4,7 12,3 5,5 9,2 9,5 6,7b 0,5a 0,0a 10,4d 5,0b 10,3d 5,3b 8,0c 8,4cd Objaśnienia jak w tab. 1. Explanation as in Table 1. Zjawisko to w roku 2005 znacznie przybrało na sile. Pod wpływem wykonanych zabiegów stwierdzono większą liczbę odrośli korzeniowych niż pędów wyrastających ;

4 68 I. Ochman i in. jedynie zdejmowanie paska kory z ¾ obwodu pnia wpływało na wytworzenie podobnej ilości pędów. Liczba odrośli była podobna przy różnych sposobach wykonania zabiegu. Według Baaba i Lafera (2005) odrośla pojawiają się głównie po zabiegu podcinania korzeni. Stwierdzono zróżnicowany wpływ sposobów nacinania pnia na wielkość plonów drzew w poszczególnych latach badań (rys. 1). Nacinanie pni oraz zdejmowanie paska kory z znacznie zwiększyło plon średnio o ok. 30%. Poniedziałek i in. (2003) również uzyskali zwiększenie plonu o ok. 30% u jabłoni. Natomiast drzewa poddane zabiegowi zdejmowania paska kory z ¾ obwodu pnia plonowały podobnie jak drzewa kontrolne, a w roku 2003 nawet nieznacznie słabiej. W roku 2005 drzewa nie plonowały z powodu silnych przymrozków ( 9,6 C) występujących w czasie kwitnienia. [%] Rok Year kombinacja kontrola control cięcie cutting of ½ trunk zdejmowanie paska kory na taking off a bark belt from ½ trunk zdejmowanie paska kory na ¾ obwodu pnia taking off a bark belt from ¾ trunk Rys. 1 Plonowanie odmiany Węgierka Łowicka (za 100% plonu przyjęto kombinację kontrolę) Fig. 1. Węgierka Łowicka cultivar yielding (100% of yield is a control value) WNIOSKI 1. Zarówno usuwanie pasków kory, jak i wykonywanie płytkich nacięć (w kształcie dwóch przeciwległych niezamykających się okółków), powodowało ograniczenie przyrostu pni pod miejscem wykonania zabiegu. 2. Nacinanie oraz usuwanie pasków kory z zwiększało o około 30% plonowanie, w odniesieniu do kombinacji kontrolnej. 3. Niekorzystnym skutkiem wszystkich rodzajów obrączkowania pni były liczne odrosty na pniach oraz odrosty. PIŚMIENNICTWO Baab G., Lafer G Kernobst. Harmonisches Wachstum optimaler Ertrag. avbuch. Leopoldsdorf,

5 Wpływ nacinania i obrączkowania pni na wzrost i plonowanie Cutting J.G., Lyne M.C Girdling and the reduction in shoot xylem sap concentrations of cytokinins and gibberellins in peach. J. Hort. Sci. 68, Lafer G Einfliisse verschiedener Schnittintensitaten auf Triebwachstum. Ertrag Fruchtqualitat. Obstbau 1, Maciak J Ograniczanie wzrostu drzew przez cięcie pni, korzeni. Niwa Rol. 4, Ostrowska K., Chełpiński P The relationship between growth indices of young pear tress. Folia Hortic. 9 (2), Poniedziałek W., Porębski S., Rzeźnicka B Wpływ nacinania pni, cięcia korzeni oraz podwójnego pnia na wzrost i plonowanie jabłoni. Folia Hortic. 2 Suplement Stangret C.R., Jadczuk E Wpływ podkładki na wzrost i plonowanie jabłoni [w: XXXVII Ogólnopolska Naukowa Konferencja Sadownicza], Skierniewice sierpnia ISK, Skierniewice, Szczepański A., Rejman S Metodyka badań sadowniczych. PWRiL, Warszawa. Werner T Tańsze drzewka droższe jabłka. Hasło Ogrod. 3, 8 9.