Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Wyszkach INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO DLA OBIEKTU SZKOŁY

Transkrypt

1 Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Wyszkach INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO DLA OBIEKTU SZKOŁY

2 Spis treści I. Informacje ogólne... 2 II. Lokalizacja... 2 III. Podstawowe obowiązki Obowiązki personelu Obowiązki dyrektora Obowiązki pracownika dwpd... 5 IV. Zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru V. Instrukcja postępowania w przypadku pożaru Alarmowanie Gaszenie pożaru Podstawowe zasady gaszenia pożarów VI. Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru VII. Organizacja i warunki ewakuacji Wymagania dotyczące dróg ewakuacyjnych Sposób prowadzenia ewakuacji ludzi VIII. Panika i jej zapobieganie IX. Sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi W zakresie przedsięwzięć organizacyjnych X. Wyposażenie w podręczny sprzęt gaśniczy, jego rozmieszczenie i zasady stosowania XI. Zasady rozmieszczania podręcznego sprzętu gaśniczego Przy ustalaniu rodzaju sprzętu gaśniczego Przy rozmieszczaniu sprzętu w obiektach XII. Organizacja i zasady zaznajamiania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi XIII. Zasady zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pożarowo W miejscu wykonywania prac spawalniczych XIV. Ustalenia końcowe

3 I. Informacje ogólne. W myśl ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz oraz z 2010 r. Nr 57, poz. 353) właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu obowiązany jest do zapewnienia jego ochrony przeciwpożarowej. Obowiązek dotyczy w szczególności przestrzegania przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych oraz wyposażenia obiektu, budynku w sprzęt przeciwpożarowy i ratowniczy oraz środki gaśnicze. Podstawą opracowania instrukcji jest 6 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2010 r. Nr 109, poz. 719). Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego ma na celu: zapoznanie personelu z pouczeniami i informacjami o zasadach bezpieczeństwa pożarowego, zapoznanie personelu z zasadami postępowania na wypadek powstania pożaru, przygotowanie personelu do organizacji akcji ratowniczej i ewakuacji na wypadek powstania pożaru lub innego zagrożenia. Z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego należy zapoznać zatrudniony w obiekcie personel w ciągu jednego miesiąca od jej wprowadzenia, zaś nowo przyjętych z chwilą ich zatrudnienia, przyjmując od nich pisemne oświadczenie. II. Lokalizacja Obiekt zlokalizowany w Wyszkach, ul. Szkolna 17, przeznaczony jest na cele oświatowe. Jest to budynek, w którym uczą się dzieci szkoły podstawowej i gimnazjum. W szkole znajduje się 8 oddziałów szkoły podstawowej, w tym 2 oddziały przedszkolne oraz 7 oddziałów gimnazjum. Łącznie w szkole uczy się ok. 350 uczniów, pracuje 31 nauczycieli i 6 pracowników obsługi 3 pracowników administracji. Na terenie szkoły znajduje się biblioteka szkolna oraz Gminny Ośrodek Kultury Sportu i Turystki, gdzie zatrudnionych jest 3 pracowników. W czasie roku szkolnego w szkole działa również prywatny sklepik szkolny. Szkoła posiada duże zaplecze sportowe (halę sportową, siłownię). Budynek szkoły jest zbudowany z 3 głównych części połączonych ze sobą, ale posiadających możliwość ich oddzielnego zamknięcia. Każdy z tych 3 budynków posiada oddzielne wyjścia ewakuacyjne. Budynek szkoły podstawowej jest zbudowany z 4 kondygnacji: Piwnica Parter I piętro II piętro Podobnie jest z budynkiem gimnazjum, który posiada również 4 kondygnacje: Parter I piętro II piętro Poddasze Część sportowa składa się z 2 kondygnacji: Parter 2

4 Antresola. W zależności od dnia i natężenia zajęć na jednej kondygnacji może przebywać nawet do 200 osób (łącznie w 3 budynkach). Dzięki temu, że każdy z budynków posiada oddzielne wyjścia ewakuacyjne, nie istnieje prawdopodobieństwo ich zablokowania w czasie ewakuacji. Budynek i związane z nim urządzenia odpowiada warunkom technicznym. Budynek wyposażony jest w sprzęt, urządzenia przeciwpożarowe i ratownicze zgodnie z obowiązującymi zasadami. W rozumieniu podziału budynku ze względu na wysokość, budynek szkoły kwalifikuje się do budynków wysokich (średniowysokich). Położenie obiektu w stosunku do zasadniczych obiektów na terenie miasta: Orientacyjny czas dojazdu służb ratowniczych ok min. Budynek szkoły nie posiada stałej instalacji gaśniczej, ale wyposażony jest w sygnalizację alarmową (budynek gimnazjum nowa część szkoły). Główny wyłącznik prądu znajduje się w wyjściu ze szkoły podstawowej. Zaopatrzenie wodne do zewnętrznego gaszenia pożaru stanowi przede wszystkim sieć hydrantowa. Dojazd do budynku jest zapewniony od ulicy Szkolnej (szosa Wyszki - Pulsze) Największe zagrożenie pożarowe występuje: poddasze (na nowej części szkoły w budynku gimnazjum i hali sportowej), pracownie komputerowe, biblioteka z czytelnią, kotłownia. Pożary mogą powstawać na wskutek: umyślnego podpalenia elementów wyposażenia pomieszczeń w celu zatarcia śladów dokonanych wykroczeń lub przestępstw, niewłaściwego lub nieostrożnego postępowania personelu i uczniów przebywających w pomieszczeniach poprzez: o porzucenie nie dogaszonych niedopałków papierosów na materiałach palnych (kosze na śmieci, akta spraw, dokumenty, zasłony, obrusy, tapicerka, meble, łatwo zapalne elementy wystroju wnętrz), o pozostawienie bez dozoru urządzeń elektrycznych włączonych do sieci nie przystosowanych do pracy ciągłej (grzałki, zasilacze, promienniki), o montowanie niewłaściwej instalacji o złych parametrach przez osoby nieuprawnione (zbyt małe przekroje przewodów, zbyt duże zabezpieczenie), o składowanie materiałów palnych zbyt blisko urządzeń grzewczych o i odwrotnie, wykonywanie bez odpowiedniego zabezpieczenia prac pożarowo niebezpiecznych takich jak: spawanie, cięcie metali podczas prac remontowych, podgrzewanie smoły i lepiku przy naprawach dachu, rozpuszczanie klei i lakierów przy naprawie posadzek itp. wadliwe wykonanie urządzeń i instalacji elektrycznych, w których może powstać źródło ognia z powodu zapalenia się izolacji przewodów, a następnie obudowy urządzeń wskutek przegrzania się lub zwarcia, wadliwe wykonanie urządzeń mechanicznych, w których może nastąpić iskrzenie lub samonagrzewanie się, wyładowań atmosferycznych w przypadku uszkodzeń instalacji odgromowych, nieprzestrzegania obowiązujących przepisów ppoż. Najczęściej występującymi przyczynami wywierającymi zasadniczy wpływ na rozszerzenie się pożarów mogą być: 3

5 palność elementów budowlanych (stropy, ściany, konstrukcje nośne) oraz elementów wykończeniowych pomieszczeń, w których znajdują się duże ilości materiałów palnych, nieznajomość zasad i sposobów likwidacji pożarów w zarodku (w pierwszej fazie jego powstania), brak podręcznego sprzętu gaśniczego, niewłaściwe składowanie artykułów technicznych i materiałów piśmiennych, brak środków alarmowania i odpowiedniej łączności ze strażą pożarną. Na zagrożenie życia ludzkiego (uczniów i personelu) mają wpływ: układ funkcjonalny budynku, odległość z miejsca stałego przebywania do wyjść ewakuacyjnych, liczba kondygnacji, oddzielenia od innych obiektów, zastawienie przejść i wyjść z pomieszczeń przedmiotami i urządzeniami, używanie płynów łatwopalnych do celów gospodarczych. III. Podstawowe obowiązki. 1. Obowiązki personelu Personel jest obowiązany: dbać o stan zabezpieczenia przeciwpożarowego na zajmowanym stanowisku, wykonywać polecenia przełożonych w zakresie podporządkowania się wymogom przepisów przeciwpożarowych, brać udział w akcjach ratowniczych w przypadku pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, podporządkowując się w tym zakresie dowódcy akcji ratowniczej, meldować dyrektorowi o stwierdzonych nieprawidłowościach w zabezpieczeniu przeciwpożarowym, nie pozostawiać bez dozoru włączonych do sieci elektrycznej maszyn i urządzeń, urządzeń grzewczych, a także niedopałków papierosów, brać udział w szkoleniu przeciwpożarowym oraz w ćwiczeniach pożarowych, dopilnować, aby osoby postronne przebywające na terenie szkoły stosowały się do przepisów przeciwpożarowych. 2. Obowiązki dyrektora Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za stan zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektu oraz mienia i urządzeń będących w dyspozycji szkoły. Do obowiązków w szczególności należy: zorganizowanie i nadzór nad wykonywaniem zadań w zakresie ochrony przeciwpożarowej, przestrzeganie przeciwpożarowych wymagań budowlanych oraz bezpiecznej eksploatacji urządzeń stanowiących wyposażenie budynku, zaopatrzenie budynku i pomieszczeń w sprzęt pożarniczy, urządzenia przeciwpożarowe oraz utrzymanie tego wyposażenia w pełnej sprawności technicznej przez zapewnienie systematycznej kontroli i konserwacji, organizowanie i nadzorowanie szkolenia pracowników w zakresie przepisów przeciwpożarowych, posługiwania się podręcznym sprzętem gaśniczym oraz umiejętnościami gaszenia pożarów w zarodku, zapewnienie warunków bezpiecznej ewakuacji ludzi i mienia w przypadku pożaru, wyposażenie pomieszczeń w instrukcje alarmowe, 4

6 wykonywanie zaleceń pokontrolnych wydawanych przez organy ochrony przeciwpożarowej oraz wdrażanie ustaleń zmierzających do poprawy stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego, nadzorowanie przestrzegania przepisów i instrukcji przeciwpożarowych przez wszystkich pracowników oraz wyciąganie konsekwencji służbowych w stosunku do winnych ich nieprzestrzegania, przeprowadzanie okresowych kontrolo i analiz stanu ochrony przeciwpożarowej wyznaczenie i przeszkolenie pracownika do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników zwanego dalej pracownik dwpd. 3. Obowiązki pracownika dwpd Do obowiązków pracownika dwdp, należy zwracanie uwagi na co dzień na drożność wyjść ewakuacyjnych oraz w razie zagrożenia lub pożaru w szczególności: poinformowanie pracowników o zaistnieniu zagrożenia, otwarcie drzwi ewakuacyjnych, włączenie oświetlenia awaryjnego, sprawdzenie, czy wszystkie osoby opuściły zagrożony obszar, poinformowanie właściwych służb ratowniczych, uruchomienie systemów alarmowych, poinformowanie odpowiednich służb o zaistnieniu pożaru, uruchomienie systemów gaśniczych, obsługa ręcznego sprzętu gaśniczego. IV. Zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru. W każdym pomieszczeniu i w miejscach niebezpiecznych pod względem pożarowym powinny znajdować się napisy lub znaki ostrzegawcze, informujące o zakresie posługiwania się ogniem otwartym oraz zakazie palenia papierosów Zakaz palenia tytoniu obowiązuje w całym budynku, a zwłaszcza w czasie wykonywania czynności niebezpiecznych pożarowo, w szczególności: zmywania posadzek płynami i pastami łatwopalnymi, przelewania cieczy palnych, malowania farbami nitro, chlorokauczukowymi, zabezpieczającymi itp., porządkowania i spisów kontrolnych magazynów, przenoszenia lub przewozów cieczy palnych i gazów palnych. Rejon posesji powinien być zawsze uporządkowany, oczyszczony ze śmieci i palnych odpadów. Dojście oraz dojazd do hydrantów nie może być nawet na krótki czas zastawiony. Na terenie posesji zabrania się: gromadzenia i przechowywania materiałów opałowych, tarcicy oraz innych materiałów palnych pod ścianami budynków, jak również pod budynkami posiadającymi otwory okienne lub inne otwory oraz zwody instalacji odgromowej, rozgrzewania smoły lub lepiku w odległości mniejszej niż 5 metrów od budynku oraz na dachu (z wyjątkiem budynków będących w budowie, posiadających dachy nie palne) i strychach, naczynia do podgrzewania smoły muszą posiadać pokrywy, spalania śmieci, makulatury, odpadów. 5

7 Pomieszczenia magazynowe muszą być konstrukcji niepalnej, powinny być wydzielone od innych pomieszczeń i posiadać oddzielne wejście bezpośrednio z korytarza lub klatki schodowej. Pomieszczeń tych nie wolno lokalizować na strychach i poddaszach o konstrukcji palnej. Instalacje elektryczne powinny odpowiadać określonym normom, a eksploatacja być zgodna z przepisami. Punkty świetlne muszą być zaopatrzone w klosze ochronne, bezpośrednio pod nimi nie wolno ustawiać regałów. Ogrzewanie pomieszczeń magazynowych elektrycznymi promiennikami ciepła lub węglowymi piecami żeliwnymi, jak również palenie papierosów jest zabronione. Materiały powinny być składowane na metalowych regałach z zachowaniem między nimi odległości 1 metra (nie dotyczy regałów przesuwanych). Ustawienie regałów na wprost wyjścia jest zabronione. Ustawienie regałów oraz sposób składowania materiałów powinny zapewnić możliwość łatwej i szybkiej ewakuacji. Instalacja i urządzenia elektryczne powinny odpowiadać obowiązującym przepisom i normom a w szczególności: główny wyłącznik prądu powinien być wyraźnie oznakowany, szafki mieszczące tablice rozdzielcze z bezpiecznikami wykonane z materiału niepalnego, należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych, wszystkie obwody na tablicy powinny być opisane i oznakowane, bezpieczniki dostosowane do obciążeń, wkładki topikowe oryginalne, wszystkie elektryczne gniazda wtykowe i przełączniki instalowane na palnym podłożu powinny posiadać niepalną podkładkę. Podczas eksploatacji instalacji i urządzeń na terenie szkoły zabrania się: naprawiania uszkodzonych bezpieczników, wskazane jest stosowanie nadmiarowych wyłączników instalacyjnych, wykonywania prowizorycznej instalacji elektrycznej oraz korzystanie z uszkodzonych gniazdek, wtyczek, wyłączników, przedłużaczy itp., włączania do sieci zbyt wielu urządzeń elektrycznych, co może spowodować jej przeciążenie, ustawiania urządzeń grzewczych na przedmiotach i materiałach palnych oraz w odległości bliższej niż 0,5 metra od materiałów palnych, pozostawiania bez nadzoru włączonych do sieci grzejników (za wyjątkiem tych, które dopuszczone są do pracy bez nadzoru przez producenta) lutownic, grzałek i innych urządzeń elektrycznych nie przygotowanych do pracy ciągłej, używania urządzeń elektrycznych będących własnością prywatną pracownika, stosowania do osłon punktów świetlnych materiałów palnych za wyjątkiem materiałów trudno zapalnych jeżeli zostaną umieszczone co najmniej 0,05 m od żarówki, pozostawiania po pracy maszyn i urządzeń włączonych do sieci, zastawiania różnymi przedmiotami dojść do czynnych tablic rozdzielczych, wyłączników, przełączników, urządzeń elektrycznych, ustawiania telewizorów, silnych źródeł światła itp. w odległości mniejszej niż 50 cm od materiałów łatwo zapalnych (zasłony, firany), eksploatowania instalacji i urządzeń, których stan techniczny może przyczynić się do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia się ognia. Przegląd urządzeń oświetlenia wraz z pomiarami rezystancji izolacji należy prowadzić nie rzadziej niż raz na 5 lat. Wszystkie prace konserwacyjno-naprawcze oraz pomiary instalacji elektrycznej mogą być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. 6

8 Z przewodów wentylacyjnych należy usuwać zanieczyszczenia co najmniej raz w roku. Obiekt szkoły powinien mieć zapewnioną instalację odgromową odpowiadającą aktualnym normom. W celu utrzymania urządzeń odgromowych we właściwym stanie należy przeprowadzić ich badanie w następujących terminach: Badanie pełne: przed oddaniem urządzenia do eksploatacji, co osiem lat. Badanie okresowe: co trzy lata. Dla każdego urządzenia odgromowego zakłada się dokumentację eksploatacyjną, która składa się: z metryki urządzenia, protokołów z badania urządzenia, protokołów z przeprowadzonych napraw. Badania urządzeń odgromowych należy zlecać kompetentnym firmom, posiadającym uprawnienia. Z przewodów dymowych należy usuwać zanieczyszczenia: od palenisk opalanych paliwem płynnym, gazowym co najmniej 1 raz w roku. Natychmiast zgłaszać dyrektorowi szkoły zauważone uszkodzenia w instalacjach elektrycznych, odgromowych, alarmowych. Dyrektor szkoły zobowiązany jest do: zaopatrzenia poszczególnych pomieszczeń w instrukcję przeciwpożarową oraz zaopatrzenia i oznakowania wszystkich miejsc pożarowo niebezpiecznych tablicami ostrzegawczymi i informacyjnymi według obowiązujących norm, zawierania umów ze specjalistycznymi jednostkami gospodarki narodowej na remont i konserwację podręcznego sprzętu gaśniczego. UWAGA! Zasady przeglądów stanu technicznego i konserwacji gaśnic i agregatów gaśniczych ustalone są we wskazaniach eksploatacyjnych producenta sprzętu. Przy wykonywaniu w obiekcie prac pożarowo niebezpiecznych w czasie przeprowadzania remontów należy konsultować te prace z inspektorem ds. BHP i ppoż. V. Instrukcja postępowania w przypadku pożaru. 1. Alarmowanie. 1) Kto zauważy pożar obowiązany jest do natychmiastowego zaalarmowania wszelkimi dostępnymi środkami: o osoby znajdujące się w najbliższym sąsiedztwie pożaru, o Państwową Straż Pożarną - tel. 998 o dyrektora szkoły - tel o Policję - tel ) W razie konieczności należy również powiadomić o pożarze: o pogotowie ratunkowe - tel. 999, o pogotowie energetyczne - tel. 991 o pogotowie gazowe - tel ) Po uzyskaniu połączenia ze Strażą Pożarną należy podać: o gdzie się pali (adres i nazwa obiektu), o co się pali (piwnica, piętro, dach, sprzęt), o czy są zagrożeni ludzie (przybliżona liczba), 7

9 o o swoje imię i nazwisko, stanowisko, nr telefonu z którego się dzwoni, słuchawkę można odłożyć dopiero po uzyskaniu potwierdzenia straży o przyjęciu zgłoszenia. 2. Gaszenie pożaru. Równocześnie z alarmowaniem należy przystąpić do gaszenia pożaru przy pomocy podręcznego sprzętu gaśniczego znajdującego się w szkole oraz wszelkich innych dostępnych środków. Zachować spokój i nie dopuścić do paniki. Do czasu przybycia jednostki ratowniczo-gaśniczej kierownictwo akcją obejmuje dyrektor szkoły lub inna najbardziej kompetentna osoba. Przystępując do gaszenia pożaru należy: o jeżeli zagrożeni są ludzie - w pierwszej kolejności cały wysiłek skierować na ich ratowanie i ewakuację, o o wyłączyć dopływ prądu elektrycznego do pomieszczeń objętych pożarem, usunąć z zasięgu ognia materiały palne, a w szczególności sprzęt i dokumentację. W przypadku niemożliwości usunięcia ww. przedmiotów i materiałów należy schładzać je wodą. 3. Podstawowe zasady gaszenia pożarów. Prawie wszystkie pożary powstają od maleńkich ognisk, które można ugasić szybko i sprawnie. Są to pożary w zarodku. Nie powodują one poważniejszych strat. Jeżeli jednak pożar taki nie będzie natychmiast zauważony to w krótkim czasie znacznie się rozwinie. Dlatego też personel powinien znać podstawowe zasady walki z pożarem, by móc skutecznie i w miarę szybko działać. Podczas akcji zmierzającej do likwidacji powstałego pożaru powinno kierować się następującymi wytycznymi: odciąć drogi rozszerzania się pożaru poprzez zamknięcie drzwi, okien oraz innych otworów w celu zmniejszenia dopływu powietrza, które jest jednym z czynników palenia się, w miarę możliwości usunąć materiały palne z najbliższego otoczenia, aby utworzyć przerwę w drodze jego rozprzestrzeniania się, w obszarze zadymionym najlepiej poruszać się w pozycji pochylonej, gdyż najwięcej powietrza znajduje się na wysokości kolan, podczas pożaru do pomieszczeń szczególnie zagrożonych drzwi należy otwierać przy pomocy jakichkolwiek długich przedmiotów, kryjąc się jednocześnie za ścianami ze względu na możliwość powstania niebezpiecznych ogni żrących, w przypadku próby gaszenia pożaru należy zbliżyć się do źródła ognia i środek gaśniczy kierować na żar, zarzewie ognia a nie na płomienie, nie wolno zostawiać za sobą palących się lub nie dogaszonych przedmiotów lub materiałów, podczas gaszenia pożaru należy pamiętać o drodze odwrotu, gasząc pożar przy użyciu wody należy pamiętać, że powoduje ona duże straty niszcząc wiele przedmiotów oraz bardzo obciąża i osłabia konstrukcję obiektu, należy pamiętać, że wodą nie wolno gasić urządzeń pod napięciem, gdyż jest dobrym przewodnikiem prądu, może doprowadzić do porażenia - w związku z tym należy przed gaszeniem wodą odciąć dopływ energii elektrycznej, zachować wszelkie zasady bezpieczeństwa. 8

10 VI. Zasady postępowania w przypadku powstania pożaru. W przypadku zauważenia pożaru lub zadymienia należy zachować spokój i wszelkimi dostępnymi środkami (urządzeniem alarmowym, dzwonkami, telefonicznie, głosem) powiadomić o niebezpieczeństwie osoby zatrudnione w obiekcie znajdujące się w rejonie zagrożenia pożarem oraz najbliższą jednostkę Straży Pożarnej - nr telefonu 998 i dyrektora szkoły. Czynność tę można zlecić innej osobie, zaś samemu przystąpić niezwłocznie do gaszenia pożaru wszelkimi dostępnymi środkami takimi jak: podręczny sprzęt gaśniczy, hydranty, koce, piasek, itp. Jeżeli na miejscu akcji nie ma osoby upoważnionej do objęcia kierownictwa to powinna tym się zająć osoba najbardziej opanowana i energiczna, która zajmie się zorganizowaniem akcji oraz rozdziałem zadań: zaalarmowanie straży pożarnej, wyłączenie prądu elektrycznego w obiekcie, organizacja ewakuacji ludzi i mienia, doniesienie środków gaśniczych oraz niezbędnego i dostępnego sprzętu. Pozostali pracownicy zobowiązani są do podporządkowania się osobie, która w tym czasie dowodzi i wykonywać ściśle jej rozkazy. Po zawiadomieniu Straży Pożarnej należy wyznaczyć osobę, która będzie oczekiwała na drodze dojazdowej na przybycie straży i przekaże niezbędne informacje o pożarze. Z chwilą przybycia straży kierujący akcją powinien przekazać kierownictwo dowódcy straży oraz podporządkować się jego poleceniom i rozkazom. Personel, który nie bierze udziału w akcji gaśniczej zobowiązany jest do przeciwdziałania panice wśród uczniów, mianowicie: głosem spokojnym informować uczniów o kierunku wyjścia, wzywać do zachowania spokoju, zaopiekować się młodszymi dziećmi, sprawdzić czy wszyscy opuścili zagrożone pomieszczenia. Dyrektor szkoły odpowiedzialny jest za: zabezpieczenie pogorzeliska celem uniknięcia ponownego pożaru lub nieszczęśliwego wypadku, przez wystawienie posterunku na miejscu, które było objęte działaniem ratowniczym, przystąpienia do uporządkowania pogorzeliska, po zakończeniu działalności komisji powołanej do stwierdzenia przyczyn pożaru. Wszystkie drogi, kierunki i wyjścia ewakuacyjne należy oznakować znakami ewakuacyjnymi fotoluminescencyjnymi, zgodnie z PN - 92/N /OZZ, posiadającymi świadectwo dopuszczenia do stosowania wyrobów w ochronie przeciwpożarowej. W przypadku zasłabnięcia lub utraty przytomności osoby podlegającej ewakuacji, należy natychmiast udzielić pierwszej pomocy przedlekarskiej i powiadomić pogotowie ratunkowe. VII. Organizacja i warunki ewakuacji. Każdy pożar powoduje znaczne szkody materialne, często też zagrożenie lub utratę życia ludzi, którzy znaleźli się w strefie pożaru. Najbardziej cenne jest zawsze życie ludzkie. Zniszczone dobro można zawsze odbudować lub odtworzyć w dłuższym lub krótszym czasie, większym lub mniejszym nakładem pracy. Życia ludzkiego odtworzyć nie można. Celem nadrzędnym, któremu należy podporządkować wszystkie inne zdarzenia jest ratowanie życia ludzkiego. Techniczne warunki ewakuacji. W każdym 9

11 obiekcie budowlanym, w którym mogą przebywać ludzie, bez względu na jego charakter i przeznaczenia, już podczas projektowania uwzględniane są warunki ewakuacji ludzi na wypadek pożaru. Przepisy przeciwpożarowe stawiają wysokie wymagania dotyczące zapewnienia bezpiecznych dróg ewakuacji ze wszystkich pomieszczeń, w których w danej chwili może znaleźć się człowiek. 1. Wymagania dotyczące dróg ewakuacyjnych należy określić następująco: ze wszystkich pomieszczeń przeznaczonych do przebywania ludzi należy zapewnić wyjście na zewnątrz lub na drogę ewakuacyjną, drogi ewakuacyjne nie mogą być zbyt dłubie, ich szerokość musi umożliwić szybkie opróżnianie pomieszczeń, klatki schodowe; drogi ewakuacyjne muszą być obudowane ścianami i stropami o odporności ogniowej, wykonanymi z materiałów niepalnych, ich konstrukcja musi zapewnić oddymianie i dostęp światła dziennego lub sztucznego, na drogach ewakuacyjnych nie mogą znajdować się zasłony, palne wykładziny podłogowe i inne urządzenia lub przedmioty, które przeszkadzać mogą w płynnym przejściu ludzi, nie mogą one mieć przeszkód, które utrudniają poruszanie się ludzi (stopni, drzwi obrotowych, wahadłowych, rozsuwanych lub otwieranych do wewnątrz, zwężeń korytarzy, barier itp.), dróg ewakuacyjnych nie wolno niczym zastawiać, używać do tymczasowego składania materiałów palnych oraz innych przedmiotów, nie wolno dopuszczać do zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający natychmiastowe ich otwarcie (podczas gdy obiekt jest użytkowany), w pomieszczeniach o zakratowanych oknach przynajmniej jedna krata musi otwierać się do wewnątrz, niezależnie od głównych dróg ewakuacyjnych należy zapewnić drogi awaryjne, które umożliwią opuszczenie pomieszczeń; mogą to być: wyjście na płaskie niepalne dachy, łatwo otwieralne okna, drabiny zewnętrzne, drogi, kierunki i wyjścia ewakuacyjne muszą być dokładnie oznakowane znakami ewakuacyjnymi zgodnie z obowiązującymi normami, personel szkoły musi znać dokładnie wszystkie drogi ewakuacyjne oraz możliwości wydostania się z pomieszczeń. 2. Sposób prowadzenia ewakuacji ludzi. Jak wiadomo nadrzędnym celem każdej akcji ratowniczo-gaśniczej jest przeprowadzenie szybkiej i sprawnej ewakuacji w celu ratowania życia ludzkiego. Dlatego też wszelkie wysiłki należy zaangażować do tego celu w pierwszej kolejności. W tym celu należy przestrzegać niżej wymienionych postanowień i zasad: w przypadku zauważenia pożaru lub zadymienia, w miarę szybko, ale spokojnie należy powiadomić o zagrożeniu personel a następnie dyrektora, dyrektor zobowiązany jest do zorganizowania akcji ewakuacyjnej poprzez wyznaczenie osób odpowiedzialnych za kierowanie przebiegiem ewakuacji; osoby te powinny mieć odpowiednie przeszkolenie; podczas alarmu o zagrożeniu pożarowym personel powinien bezwzględnie podporządkować się dyrektorowi kierującemu akcją lub dowódcy straży pożarnej, w pierwszej kolejności należy przeprowadzić ewakuację osób z pomieszczeń najbardziej zagrożonych pożarem, 10

12 należy dążyć, aby ewakuacja przebiegała w sposób zorganizowany, nie dopuszczać do paniki, należy być zdecydowanym, wszelkimi dostępnymi środkami dążyć do utrzymania dyscypliny, co umożliwia sprawne wyprowadzenie ludzi na zewnątrz budynku, nie należy mówić uczniom, że przyczyną ewakuacji jest pożar, a przekazać, że opuszczenie budynku ma inny cel, wychodząc z pomieszczeń zagrożonych należy zachować się cicho, nie wywoływać paniki, drzwi do pomieszczenia pozostawić zamknięte (nie na klucz), jeżeli drogi ewakuacyjne są zadymione, poruszać się należy trzymając głowę na wysokości kolan, a usta i nos zasłonić chusteczką ułożoną w maksymalną ilość warstw, ewakuację należy przeprowadzić planowo (grupami z poszczególnych pomieszczeń) w celu uniknięcia i niedopuszczenia do zatarasowania dróg i wyjść ewakuacyjnych, w czasie ewakuacji nie popychać i nie ponaglać osób będących w sąsiedztwie, w przypadku zauważenia przedmiotów na drodze ewakuacyjnej należy je w miarę możliwości przesunąć by nie tarasowały przejścia i nie utrudniały ewakuacji, wartościowe urządzenia i dokumenty można ewakuować dopiero po zakończeniu ewakuacji ludzi, okna na klatkach schodowych otwieramy tylko wówczas, gdy stwierdzimy, że nie przyśpieszy to rozwoju pożaru, po wyjściu z budynku należy udać się w bezpieczne miejsce usytuowane poza terenem działania ratowników. Podczas każdego pożaru może się zdarzyć, że mimo zachowania warunków i zasad w wykonywaniu czynności ewakuacyjnych w strefie pożaru zostaną uwięzione osoby. Wskutek omdlenia, przerażenia, udaru cieplnego, zatrucia dymem. Odszukanie takich osób może sprawić wiele trudności. Po dotarciu do nich należy przede wszystkim opanowaniem i stanowczością uspokoić przerażonych, a następnie wyprowadzić, wynieść lub ewakuować najbezpieczniejszą z dostępnych dróg. Zaleca się okresowe ćwiczenia w przeprowadzaniu zorganizowanej ewakuacji. Nabyte w czasie ćwiczeń doświadczenie pozwala na wypracowanie optymalnych rozwiązań, które mogą zaowocować uniknięciem tragedii w przypadku zagrożenia. VIII. Panika i jej zapobieganie W razie pożaru w obiektach, w których znajduje się wiele osób istnieje możliwość powstania (wybuchu) paniki. W szkołach gdzie przebywają w większości dzieci, mimo że znają obiekt i wyjścia z niego, możliwość powstania paniki jest duża i nigdy nie można jej przewidzieć lub wykluczyć. Tłum ogarnięty paniką może uniemożliwić prowadzenie akcji ratowniczej i jakiegokolwiek zorganizowanego działania. W panice można spotęgować zagrożenie własne, zniszczyć sprzęt, natrzeć na prowadzących działania. Przeciwdziałanie panice, która jak potężna fala, (znosi wszystko co napotka na drodze) jest bardzo trudne i nie można podać jakiegokolwiek schematu działania. Dokonać tego mogą ludzie odważni, konsekwentni z autorytetem, powinny to być osoby ogólnie znane. Środki, którymi można przeciwdziałać panice są różne, zaliczyć do nich należy: zdecydowany nakaz, przykład osobisty, wykazanie nierealności niebezpieczeństwa, zagrożenie użycia siły, 11

13 unieszkodliwienie przywódców paniki. Osoby, które podejmują próbę opanowania paniki, mogą liczyć na jakiekolwiek rezultaty tylko wtedy, gdy będą działać od strony zagrożenia, a nie od czoła prącego do przodu tłumu. Natomiast działanie od czoła może jedynie wzmóc agresywność i powiększyć rozmiary paniki. Ewakuację mienia należy przeprowadzać następująco. Najpierw ewakuować pomieszczenia najbardziej zagrożone, znajdujące się w linii posuwania się ognia i przedmioty najbardziej cenne. Podczas ewakuacji koniecznie należy korzystać z ustalonych dróg ewakuacyjnych. Należy tak zorganizować, aby wchodzący nie przeszkadzali wynoszącym przedmioty. Wynoszone przedmioty należy ustawić tak, aby nie tarasowały przejść, dróg ewakuacyjnych i przejazdów, a także żeby nie uległy zniszczeniu. Z ewaluacji przedmiotów ciężkich i wielkich powinno się rezygnować, ponieważ szanse na ich wyniesienie są znikome, natomiast mogą się zdarzyć wypadki z ludźmi. Ewakuacji mienia nie należy przeprowadzać za wszelką cenę, ponieważ bezpieczeństwo ludzi jest najważniejsze. Podczas szkoleń należy pouczyć pracowników, jakie przedmioty ewakuuje się w razie pożaru i gdzie się je składuje. IX. Sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi 1. W zakresie przedsięwzięć organizacyjnych, dyrektor szkoły powinien: 1) Ustalić różne warianty opuszczania szkoły, zależnie od możliwości powstania pożaru w poszczególnych jego częściach, uwzględniając kolejność opuszczania pomieszczeń lub kondygnacji oraz wyznaczyć osoby odpowiedzialne za przestrzeganie scenariuszy postępowania. 2) Ustalić miejsce koncentracji osób ewakuowanych poza budynkiem szkoły. 3) Wyznaczyć pracowników odpowiedzialnych za: otwarcie wszystkich wejść ewakuacyjnych, sprawdzenie, czy wszystkie osoby opuściły ewakuowany teren, informowanie jednostek interwencyjnych. 4) Określić rodzaj mienia podlegającego ewakuacji i miejsce jego składowania. X. Wyposażenie w podręczny sprzęt gaśniczy, jego rozmieszczenie i zasady stosowania. Zgodnie z 28 rozporządzenia w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów obiekty powinny być wyposażone w gaśnice przenośne spełniające wymagania Polskich Norm będących odpowiednikami norm europejskich (EN), dotyczących gaśnic, lub w gaśnice przewoźne. Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, określonych w Polskich Normach dotyczących podziału pożarów, które mogą wystąpić w obiekcie. Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) zawartego w gaśnicach powinna przypadać, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych: 1. na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym: o zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V, 12

14 o produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m2, o zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem; 2. na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV. Do podręcznego sprzętu gaśniczego zalicza się: hydronetki, gaśnice i małe agregaty gaśnicze, koce gaśnicze, wewnętrzne hydranty i krany czerpalne. Zaleca się zastosowanie gaśnic śniegowych lub proszkowych w następujących miejscach: na każdej kondygnacji - 1 szt. /korytarz/ w kotłowni - 1 szt. w bibliotece - 1 szt. w prac. komputerowej - 1 szt. Gaśnice byłyby użyte przy ewentualnym pożarze materiałów, których nie należy gasić wodą lub urządzeń, w obrębie których nie należy stosować wody ani wodnych roztworów środków gaśniczych (np. urządzeń elektrycznych pod napięciem, instalacji gazowych itp.) XI. Zasady rozmieszczania podręcznego sprzętu gaśniczego. 1. Przy ustalaniu rodzaju sprzętu gaśniczego należy stosować następujące zasady: 1) Do gaszenia pożarów grupy A - w których występuje zjawisko spalania żarowego, np. drewna, papieru, tkanin, stosuje się gaśnice płynowe lub pianowe. 2) Do gaszenia pożarów grupy B - cieczy palnych i substancji stałych topiących się np. benzyn, alkohole, oleje, tłuszcze, lakiery, stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, proszkowe, śniegowe lub halonowe. 3) Do gaszenia pożarów grupy C - gazów palnych np. propanu, acetylenu, gazu ziemnego, stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe, śniegowe lub halonowe. 4) Do gaszenia pożarów grupy D - metali lekkich np. magnezu, sodu, litu, stosuje się gaśnice proszkowe do tego celu przeznaczone. 5) Do gaszenia pożarów poszczególnych z indeksem E - urządzeń elektrycznych pod napięciem i innych materiałów znajdujących się w pobliżu tych urządzeń, stosuje się zamiennie gaśnice śniegowe, halonowe lub proszkowe. Przegląd kontrolno-konserwacyjny gaśnic przeprowadza się: Pianowych i śniegowych - co 6 miesięcy Pozostałych - co 12 miesięcy Względnie w terminach określonych przez producenta sprzętu wg określenia na instrukcji, która umieszczona jest na gaśnicy. Do przeprowadzenia przeglądów, konserwacji i napraw sprzętu uprawnione są koncesjonowane zakłady lub inne uprawnione przez producenta gaśnic. 2. Przy rozmieszczaniu sprzętu w obiektach należy stosować następujące zasady: 1) Sprzęt powinien być umieszczony w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wejściach i klatkach schodowych, przy przejściach i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń. 13

15 2) W obiektach wielokondygnacyjnych sprzęt należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli warunki techniczne na to pozwalają. 3) Oznakowanie miejsc usytuowania sprzętu powinno być zgodne z Polskimi Normami. 4) Do sprzętu powinien być zapewniony dostęp o szerokości min. 1m. 5) Sprzęt należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki). 6) Odległość dojścia do sprzętu nie powinna być większa niż 30 metrów. XII. Organizacja i zasady zaznajamiania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi. Zgodnie z postanowieniami obowiązującej ustawy o ochronie przeciwpożarowej, a także na podstawie rozporządzeń ministrów, obowiązek zapoznawania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi spoczywa na właścicielu, zarządcy lub użytkowniku obiektu. Szkolenie dotyczy całego personelu. Pracowników nowych należy przed dopuszczeniem do pracy pouczyć o występujących zagrożeniach pożarowych oraz przepisach pożarowych obowiązujących w zakładzie pracy. Szkolenie ma na celu zapoznanie całego personelu z obowiązkami i zasadami w zakresie zapobiegania pożarom oraz na wypadek powstania pożaru. Przed rozpoczęciem szkolenia, osoba, której powierzono organizację, powinna opracować szczegółowe zasady prowadzenia szkolenia, przygotować materiały i tak: przygotować i spowodować wydanie odpowiedniego zarządzenia wewnętrznego dotyczącego przeprowadzenia szkolenia, opracować terminarz i ustalić miejsce szkolenia, sporządzić wykaz i zapewnić pomoce naukowe do wykładów i sprzęt do ćwiczeń, zapewnić wykładowców, uzgodnić tematykę i terminy zajęć, przygotować dokumentację zajęć (wykazy szkolonych, dziennik zajęć i listę obecności). Aby w szkoleniu uzyskać zamierzony cel, nie można go traktować marginesowo, jedynie dla wypełnienia obowiązku. Należy mu nadać odpowiednią rangę, by było poważnie traktowane przez wszystkich objętych nim pracowników. Szkolenie należy okresowo powtarzać w celu przypomnienia i utrwalenia zasad ochrony przeciwpożarowej. XIII. Zasady zabezpieczenia prac niebezpiecznych pożarowo Prace pożarowo niebezpieczne tj. prace remontowo-budowlane związane z użyciem ognia otwartego wewnątrz obiektu i na przyległym do niego terenie należy prowadzić w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu. Przed przystąpieniem do prac pożarowo niebezpiecznych prowadzący sprawy przeciwpożarowe pracownik lub dyrektor szkoły oraz wykonawca jest obowiązany: ocenić zagrożenie pożarowe w rejonie, w którym prace będą wykonywane, ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celi nie dopuszczenie do powstania i rozprzestrzenienia się pożaru lub wybuchu, wskazać osoby odpowiedzialne za zabezpieczenie miejsca pracy, jej przebieg oraz zabezpieczenie miejsca robót po ich zakończeniu. 14

16 1. Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pożarowo należy przestrzegać następujących zasad: 1) umowy zawierane przez właścicieli na wykonywanie usług remontowych powinny zawierać klauzulę o odpowiedzialności za przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych, potwierdzoną sporządzeniem "Protokołu zabezpieczenia prac spawalniczych", 2) pracownik lub dyrektor odpowiedzialny za bezpieczeństwo przeciwpożarowe jest zobowiązany przed rozpoczęciem prac zapoznać osoby pracujące w strefie wykonywania robót z zagrożeniami pożarowymi oraz rodzajem przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu w miejscu prowadzenia prac remontowo-budowlanych, 3) prace niebezpieczne pożarowo mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby do tego upoważnione i posiadające odpowiednie kwalifikacje, 4) w miejscu prowadzenia prac powinien znajdować się sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru, 5) sprzęt używany do wykonywania prac powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru lub wybuchu, 6) po zakończeniu prac, miejsce, w którym prace były wykonywane oraz rejony przyległe należy poddać kontroli, 7) rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów powinno odbywać się w odległości nie mniejszej niż 5 metrów od ścian budynków z jednoczesnym zapewnieniem swobodnego dojazdu pożarowego do budynków, miejsce przygotowania materiałów powinno być wyposażone w koc gaśniczy i gaśnicę proszkową, 8) spawanie i cięcie metali w czasie remontu instalacji lub innych elementów może odbywać się w pomieszczeniach, z których usunięte zostały wszystkie materiały palne jak również nie będzie występowała możliwość zapalenia się przedmiotów w sąsiednich pomieszczeniach wskutek wydobywających się iskier, promieniowania cieplnego lub przewodnictwa cieplnego. 2. W miejscu wykonywania prac spawalniczych przygotować należy: 1) stalowy pojemnik wypełniony wodą na odpadki drutu spawalniczego lub elektrod, 2) materiały izolacyjne niezbędne do zabezpieczenia prac spawalniczych, 3) podręczny sprzęt gaśniczy tj. gaśnica proszkowa i koc gaśniczy, 4) wykonywanie prac spawalniczych w pomieszczeniach, w których w tym samym dniu wykonywano prace malarskie lub inne z użyciem substancji łatwopalnych jest niedozwolone. Używanie cieczy łatwopalnych i środków żrących do zmywania powierzchni ścian, posadzek, instalacji i urządzeń może odbywać się po wyłączeniu energii elektrycznej. XIV. Ustalenia końcowe Każda placówka oświatowa posiada instrukcje bezpieczeństwa pożarowego i plany ewakuacji. Powinny być one aktualizowane w odniesieniu do zmieniającej się bazy szkoły oraz zmian w strukturze zatrudnienia. Oprócz tego rozporządzenie mówi o konieczności okresowej aktualizacji instrukcji co najmniej raz na 2 lata. Aktualne 15

17 wytyczne znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Rozporządzenie to nakłada na właścicieli lub zarządców obiektów, obowiązek przeprowadzania praktycznego sprawdzania organizacji oraz warunków ewakuacji co najmniej raz na 2 lata. Zapoznawanie pracowników z postanowieniami "Instrukcji bezpieczeństwa pożarowego" realizowane jest w formie szkoleń, którymi objęci są wszyscy pracownicy szkoły. Z postanowieniami "Instrukcji" zapoznawane są również wszystkie osoby niebędące pracownikami szkoły, a wynajmujące powierzchnię lub pomieszczenia na terenie zajmowanym przez obiekty szkoły (GOKSiT). Zagadnienia dotyczące warunków i sposobów bezpiecznej ewakuacji ludzi z budynku szkoły, uwzględnione są również w programach nauczania. Każdy pracownik i nauczyciel rozpoczynający pracę w szkole przechodzi szkolenie wstępne, a następnie szkolenie podstawowe z zakresu BHP i ppoż., które jest aktualizowane zgodnie z rozporządzeniem. Szkoła prowadzi rejestr tych szkoleń, gromadząc równocześnie zaświadczenia o ukończeniu szkoleń w teczkach osobowych pracowników. Również na Radach Pedagogicznych prowadzone są szkolenia nauczycieli dotyczące ewakuacji szkoły. Corocznie w miesiącu maju, przeprowadzane jest szkolenie i trening dotyczący ewakuacji budynku z uwzględnieniem różnych jej wariantów. Do niniejszej instrukcji dołączono w formie załącznika Plan działań na wypadek ewakuacji (załącznik nr 1) oraz plany wyjść ewakuacyjnych (są powieszone na ścianach przy głównych wejściach do budynku szkoły podstawowej i gimnazjum) wraz ze skróconymi instrukcjami bezpieczeństwa przeciwpożarowego (na wszystkich piętrach w każdym budynku oraz pomieszczeniach zagrożonych powstaniem pożaru). 16