Przegląd rynku nieruchomości Polska Październik Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 r.

Transkrypt

1 Przegląd rynku nieruchomości Polska Październik 2014 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 r.

2 Spis treści Gospodarka... 3 Zarys ogólny... 3 Prognozy... 3 Rynek biurowy... 4 Zarys ogólny... 4 Rynek biurowy w największych miastach Polski... 4 Prognozy... 6 Rynek Magazynowy... 7 Zarys ogólny... 7 Sytuacja na głównych rynkach magazynowych w Polsce... 7 Prognozy... 9 Grunty pod inwestycje magazynowe... 9 Rynek handlowy Zarys ogólny Podaż Popyt Dostępne powierzchnie Prognozy Przegląd rynku nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

3 Gospodarka Zarys ogólny Tempo wzrostu PKB (%) > Według analityków BZ WBK w III kwartale 2014 r. można było zaobserwować spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego z PKB na poziomie 3,3% w II kwartale do poniżej 3%. > Obserwowany jest dalszy spadek inflacji do -0,3%. W II kwartale stopa inflacji wynosiła 0,3%. > Indeks PMI dla polskiego przemysłu po raz pierwszy od pół roku zanotował nieznaczny wzrost z 49 pkt w sierpniu do 49,5 pkt we wrześniu. Wciąż jednak indeks pozostaje poniżej neutralnego poziomu 50 pkt w całym III kwartale. > Według danych GUS w sierpniu br. stopa bezrobocia wyniosła 11,7%. Jednak zgodnie z szacunkami analityków BZ WBK na koniec III kwartału 2014 r. stopa bezrobocia osiągnęła poziom 11,5%. Na koniec 2014 r. prognozy przewidują natomiast wzrost wskaźnika do 11,8%., na podstawie GUS, BZ WBK Stopa bezrobocia oraz inflacja (%) > Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ostatnim okresie wzrosła liczba ofert pracy i na koniec września osiągnęła najwyższy poziom od 2001 roku. > Tempo wzrostu płac utrzymywało się na poziomie umiarkowanym i we wrześniu wyniosło 3,5% r/r. Prognozy > Analitycy wciąż prognozują, że średni wzrost PKB za cały 2014 oraz 2015 r. wyniesie 3,1%. > Przewiduje się, że w kolejnych kwartałach nastąpi nieznaczny wzrost inflacji, jednak jej poziom pozostanie poniżej celu inflacyjnego NBP do 2016 r., na podstawie GUS, MPiPS 3 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

4 Rynek biurowy Zarys ogólny > Podaż powierzchni biurowej na dziewięciu głównych rynkach w Polsce wyniosła 6,8 mln m 2. > W III kw. do użytku oddano 160 tys. m 2 nowych biur. Najwyższy przyrost podaży został odnotowany w Krakowie (68,5 tys. m 2 ), który w tym kwartale prześcignął Warszawę (60 tys. m 2 ). Poznań, Katowice, Trójmiasto i Łódź zarejestrowały niewielkie wzrosty, natomiast podaż na pozostałych rynkach pozostała bez zmian. Główne wskaźniki (III kw r.) MIASTO PODAŻ (m 2 ) PUSTOSTANY Warszawa ,8% Kraków ,5% Wrocław % Trójmiasto ,3% Poznań ,7% Katowice ,2% Łódź % Szczecin ,9% Lublin ,9% w analogicznym okresie 2013 r.). Najniższy poziom pustostanów niezmiennie utrzymał się w Krakowie (3,5%), najwyższy zaś w Szczecinie (17,9%). > Przeciętne stawki wywoławcze w Warszawie wahały się między 12 a 26 EUR/m 2 /miesiąc, natomiast w miastach regionalnych przedział kształtował się między 11,5 a 15,5 EUR/m 2 /miesiąc. Rynek biurowy w największych miastach Polski > Warszawa na koniec września 2014 r. podaż wyniosła 4,36 mln m 2. W III kw. do użytku oddano cztery projekty o łącznej powierzchni 60 tys. m 2. Największy przyrost zasobów został odnotowany na Obrzeżach Centrum, gdzie ukończono pierwszy etap kompleksu Warsaw Spire (20 tys. m 2 ) oraz Plac Małachowskiego (12,5 tys. m 2 ). W budowie pozostaje ponad 650 tys. m 2. Popyt i absorpcja w Warszawie (m 2 ) > W III kw. rynek najmu odnotował najlepszy wynik od początku 2014 r. W okresie od lipca do września firmy zawarły kontrakty na 289 tys. m 2, a absorpcja netto wyniosła 128,7 tys. m 2. Udział transakcji typu pre-let w całkowitym wolumenie wyniósł 18,6%. > Współczynnik pustostanów kontynuował niewielki trend wzrostowy. Na koniec września wskaźnik dla dziewięciu głównych rynków wyniósł 12,5% (wobec 11,3% Od lipca do września popyt na powierzchnię biurową wyniósł blisko 163 tys. m 2 (-12% r-d-r). Absorpcja netto w omawianym okresie ukształtowała się na poziomie 36,5 tys. m 2. Aktywność najemców koncentrowała się 4 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

5 w trzech obszarach: strefie Południowej Górnej (27,2%), Południowej Zachodniej (26,8%) oraz w centrum miasta (29,8%). Udział transakcji typu pre-let w całkowitym wolumenie wyniósł 18,5%, głównie za sprawą umowy zawartej przez Raiffeisen Bank w biurowcu Prime Corporate Center (19,5 tys. m 2 ). Na koniec września współczynnik pustostanów dla wszystkich stref ukształtował się na poziomie 13,8% (wobec 10,9% na koniec III kw r.). W dwóch strefach centralnych współczynnik wzrósł do 14,9%, natomiast poza centrum utrzymał się na niezmienionym poziomie (13,3%). Średnie stawki bazowe wahały się od 12 do 26 EUR/m 2 /miesiąc. Wybrane transakcje najmu w Warszawie zawarte w III kw r. NAJEMCA POWIERZCHNIA (m 2 ) BUDYNEK Raiffeisen Bank Prime Corporate Center CityFit Spektrum Tower DSV Nefryt Opera Software IO-1 Syngenta Żoliborz One C.H. Beck North Gate Signal Iduna Crown Square Juki Platan Park > Kraków III kw r. był rekordowy pod względem ilości dostarczonej powierzchni. Na rynek trafiło 68,5 tys. m 2, w tym kompleks Kapelanka 42 (29,9 tys. m 2 ), Enterprise Park C (13,5 tys. m 2 ) oraz Quattro Business Park D (12,8 tys. m 2 ). W budowie znajduje się 116 tys. m 2. W III kw. najemcy wynajęli ponad 31 tys. m 2, z czego 20% stanowiły renegocjacje/przedłużenia obowiązujących kontraków. Współczynnik pustostanów utrzymał się na poziomie 3,5%. Inwestycje dostarczone na rynek w III kw. były wynajęte w 94%. > Wrocław w III kw. podaż powierzchni biurowej wyniosła 488,1 tys. m 2 ). Na tle pozostałych rynków regionalnych Wrocław charakteryzuje się najwyższą aktywnością budowlaną na koniec września w fazie realizacji pozostało 130 tys. m 2 powierzchni biurowej. Aktywność na rynku najmu ukształtowała się na poziomie 30 tys. m 2, z czego 16,4 tys. m 2 przypadło na jedną transakcję (HP, Dominikański). Współczynnik pustostanów wyniósł 12%, co stanowi spadek o 1,8 p.p. w porównaniu do analogicznego kwartału ubiegłego roku. > Trójmiasto w III kw. zasoby biurowe Trójmiasta powiększyły się o 7,4 tys. m 2. W budowie znajduje się 72 tys. m 2, z czego 80% zostanie dostarczone w Gdańsku. Łączny wolumen transakcji podpisanych w III kw. wyniósł 33 tys. m 2. Na konie września współczynnik pustostanów dla całej aglomeracji wyniósł 12,3%. Najwyższy współczynnik odnotowano w Gdańsku (14%), natomiast odsetek powierzchni niewynajętej w Gdyni i Sopocie wyniósł odpowiednio 8,5% oraz 6,4%. > Poznań na koniec września podaż biurowa wyniosła 274,7 tys. m 2. Do użytku oddano dwa projekty o łącznej powierzchni 6,1 tys. m 2 (Nobel Tower oraz Nowe Jeżyce). W budowie znajduje się 60,8 tys. m 2, z czego 16% zostanie dostarczone do końca bieżącego roku. W omawianym okresie najemcy wynajęli łącznie 2,5 tys. m 2. Współczynnik pustostanów ukształtował się na poziomie 12,7%, co przełożyło się na 34,9 tys. m 2 wolnej powierzchni. > Łódź na koniec III kw. istniejąca podaż wyniosła 241,5 tys. m 2. Do użytku oddano jeden projekt biurowy Synergia C o powierzchni 2,5 tys. m 2. W budowie znajduje się 26,7 tys. m 2 powierzchni na wynajem, przy czym zakończenie nowych inwestycji jest w dalszym ciągu uzależnione od pozyskania kluczowych najemców. W III kw. popyt na powierzchnię biurową wyniósł 23 tys. m 2, z czego 21 tys. m 2 przypadło na jedną umowę najmu (Infosys, Green Horizon, renegocjacja). W porównaniu do III kw r. współczynnik pustostanów odnotował znaczący spadek, co było bezpośrednio związane z ograniczonym przyrostem podaży oraz stabilnym popytem w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Wybrane transakcje najmu w miastach regionalnych zawarte w III kw r. NAJEMCA Infosys BPO HP SABMiller Phoenix Contact TPG Katowice ADM 930 Deloitte 890 POWIERZCHNIA (m 2 ) BUDYNEK Green Horizon Łódź Dominikański Wrocław Kapelanka 42 Kraków Wrocławski Park Biznesu Wrocław GPP Business Park Katowice Sigma Poznań Silesia Star Katowice > Katowice w III kw. zasoby biurowe Katowic zwiększyły się do 249,3 tys. m 2. W budowie znajduje się 61 tys. m 2, 5 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

6 z czego większość trafi na rynek do końca bieżącego roku. Popyt na powierzchnię biurową wyniósł 5,2 tys. m 2. Na koniec września współczynnik pustostanów odnotował wzrost do poziomu 11,2%, co stanowiło odwrócenie dotychczasowego trendu spadkowego. Absorpcja netto w miastach regionalnych I-III kw r. > Szczecin w III kw. zasoby biurowe pozostały na niezmienionym poziomie (99,2 tys. m 2 ). W fazie realizacji znajduje się obecnie 13,7 tys. m 2 nowoczesnej powierzchni, która w całości trafi na rynek w 2015 r. Na koniec września współczynnik pustostanów ukształtował się na poziomie 17,9% (wobec 23,1% w III kw r.). Ponad 80% wolnej powierzchni znajdowało się w projektach ukończonych po 2012 r. > Lublin całkowita podaż powierzchni biurowej w mieście pozostała na poziomie 98,3 tys. m 2. W budowie znajduje się 3,2 tys. m 2 realizowanych w dwóch projektach. W omawianym okresie Lublin odnotował największy spadek wskaźnika pustostanów wśród wszystkich rynków regionalnych. Na koniec września niewynajęte pozostało 13,9% istniejących zasobów (wobec 23,2% na koniec września 2013 r.). Stawki bazowe na głównych rynkach regionalnych (m 2 /miesiąc) Prognozy > Obecnie w fazie realizacji znajduje się 1,2 mln m 2. Najwyższą aktywność deweloperską obserwujemy w Warszawie (654 tys. m 2 ), Wrocławiu (130 tys. m 2 ) oraz Krakowie (116 tys. m 2 ). > Nowa podaż planowana do dostarczenia w IV kw r. jest szacowana na 210 tys. m 2. Największy przyrost zasobów odnotują Warszawa (92 tys. m 2 ), Katowice (41,5 tys. m 2 ) oraz Wrocław (27,5 tys. m 2 ). > Wzrost odsetka wolnej powierzchni będzie notowany w lokalizacjach charakteryzujących się wysokim poziomem nowej podaży. > Chociaż czynsze bazowe pozostają na relatywnie stabilnym poziomie, na rynku nadal obserwujemy silną presję zniżkową na stawki efektywne. 6 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

7 Rynek Magazynowy Zarys ogólny > Rynek magazynowy w Polsce nadal rozwija się bardzo dynamicznie. W III kw. nowa podaż osiągnęła rekordowy poziom blisko 400 tys. m 2 wobec ok. 327 tys. m 2 w pierwszym półroczu. Tym samym na koniec września całkowite zasoby nowoczesnej powierzchni magazynowej osiągnęły poziom blisko 8,5 mln m 2. > Odnotowano również wysoką aktywność najemców. W analizowanym okresie podpisano umowy na łączną powierzchnię ponad 0,5 mln m 2. około 55 tys. m 2. Warszawa jest również jednym z rynków o największej aktywności najemców. W omawianym okresie wyższy poziom popytu odnotowany został jedynie na Górnym Śląsku. W okresie od czerwca do września w trzech warszawskich strefach magazynowych podpisano umowy na 114 tys. m 2, co stanowiło 22,7% całkowitego popytu na polskim rynku magazynowym. Współczynnik pustostanów na warszawskim rynku odnotował znaczący spadek i osiągnął 8,8% wobec 11,8% na koniec pierwszego półrocza. W poszczególnych strefach wyniósł odpowiednio: 11,8% (Warszawa I), 8,3% (Warszawa II) oraz 6,8% (Warszawa III). Całkowita podaż i wskaźnik pustostanów na głównych rynkach magazynowych > W stosunku do poprzednich dwóch kwartałów wolumen umów krótkookresowych znacznie zmalał i wyniósł niewiele ponad 23 tys. m 2. > W analizowanym okresie współczynnik pustostanów na większości rynków nadal wykazywał tendencję spadkową. Na koniec września 2014 r. dostępnych pozostawało 7,7% istniejącej nowoczesnej powierzchni magazynowej wobec 8,8% odnotowanych na koniec II kw. br. > Stawki czynszu na większości głównych rynków magazynowych w Polsce pozostały na stabilnym poziomie. Sytuacja na głównych rynkach magazynowych w Polsce > Warszawa będąc największym rynkiem magazynowym w Polsce, oferuje ponad 2,7 mln m 2 nowoczesnej powierzchni, podzielonej pomiędzy trzy strefy. W III kw. roku do użytku oddano zaledwie jeden obiekt o powierzchni około 6,5 tys. m 2. W budowie pozostaje 7 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

8 > Górny Śląsk jest drugim pod względem wielkości rynkiem magazynowym w Polsce. Całkowita podaż na tym rynku na koniec września 2014 r. przekroczyła poziom 1,53 mln m 2. Do użytku oddano blisko 29 tys. m 2, a w budowie pozostaje ok. 60 tys. m 2 powierzchni magazynowej. Na Śląsku odnotowano najwyższą wśród pozostałych rynków aktywność najemców. Wolumen transakcji osiągnął poziom ok. 120 tys. m 2 wynajętych w ramach 17 umów. Warto zauważyć, że 83% aktywności najemców stanowiły nowe umowy, wobec 17% renegocjacji. Współczynnik pustostanów na koniec III kwartału wyniósł 8,7%. > Polska Centralna (region łódzki) na koniec września 2014 r. całkowita podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej przekroczyła poziom 1,1 mln m 2. Do użytku oddano ponad 35 tys. m 2.W budowie pozostaje 38 tys. m 2, które zostaną dostarczone na rynek w ramach dwóch obiektów firmy Panattoni. Aktywność najemców w minionym kwartale nieznacznie się zwiększyła i wyniosła blisko 42 tys. m 2, 100% zawartych transakcji stanowiły nowe umowy. Wskaźnik pustostanów wykazywał dalszą tendencję spadkową i na koniec omawianego okresu wynosił 12,2%. > Poznań w III kw r. podaż na poznańskim rynku wzrosła o ponad 124 tys. m 2, w ramach trzech ukończonych projektów. Najważniejszą inwestycją oddaną do użytku był obiekt o powierzchni 100 tys. m² dla firmy Amazon (deweloper Panattoni). W efekcie, na koniec III kwartału całkowite zasoby nowoczesnej powierzchni magazynowej przekroczyły 1,1 mln m 2. Poznań charakteryzuje się najwyższą spośród analizowanych rynków magazynowych sumą powierzchni w budowie, która obecnie przekracza 200 tys. m 2. Popyt w analizowanym okresie pozostawał na stabilnym poziomie i osiągnął 94 tys. m 2. W dalszym ciągu Poznań pozostaje rynkiem o jednym z najniższych wskaźników pustostanów, który na koniec III kwartału wyniósł 2,3%. > Wrocław w III kwartale do użytku oddano ponad 172 tys. m² nowoczesnej powierzchni magazynowej w tym 123 tys. m² dla firmy Amazon (deweloper Goodman), tym samym zwiększając całkowitą podaż do ponad 1 mln m 2. Obecnie w budowie znajduje się około 138 tys. m 2. W III kw. podpisano umowy na łączną powierzchnię ok. 62 tys. m² (125 tys. m 2 w pierwszym półroczu). Na koniec omawianego okresu współczynnik wolnych powierzchni spadł z 6,2% na koniec II kwartału do poziomu 4,7%. powierzchni magazynowej. Współczynnik pustostanów na koniec III kwartału wynosił 5,8%. > Kraków podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej pozostała na niezmienionym poziomie 160 tys. m 2. Obecnie w budowie znajduje się kolejna faza Goodman Kraków Airport Logistics Center o powierzchni około 22,8 tys. m 2. W omawianym okresie wynajęto blisko 19 tys. m 2. Współczynnik pustostanów w stosunku do poprzedniego kwartału wzrósł, co spowodowane było wygaśnięciem niektórych umów najmu. Na koniec września 2014 r. wyniósł on 6,7%. Wybrane transakcje najmu w III kw r. NAJEMCA BUDYNEK POW. (m 2 ) RODZAJ UMOWY Wilshire Holding Europolis Park Błonie Renegocjacja / Ekspansja UPS Panattoni Park Stryków BTS CEVA Logistics PointPark Poznań Nowa umowa I Logistics Tiner Logistic Park Nowa umowa KMC Services Goodman Kraków Airport Logistics Center Nowa umowa Hi Logistics Prologis Park Wrocław IV Renegocjacja Delta Packaging Panattoni Park Gliwice II BTS Pilkington BTS Pilkington BTS Efektywne stawki czynszu (EUR/m²/miesiąc) EFEKTYWNE STAWKI CZYNSZU (EUR/m²) REGION MIN. (EUR/m²) MAX. (EUR/m²) Warszawa I 3,20 5,00 Warszawa II 2,00 2,90 Warszawa III 2,00 2,90 Polska Centralna 1,90 2,90 Poznań 2,20 2,90 Górny Śląsk 2,00 3,00 Kraków 3,70 4,60 Wrocław 2,70 3,20 Trójmiasto 2,80 3,50 Toruń/Bydgoszcz 2,40 2,80 Szczecin 2,80 3,50 > Trójmiasto w III kw r. zasoby powierzchni magazynowej na trójmiejskim rynku wzrosły o 18 tys. m 2, w efekcie całkowita podaż osiągnęła poziom 238 tys. m 2. Obecnie trwają rozbudowy dwóch projektów: Segro Logistic Park Gdańsk oraz Panattoni Park Gdańsk. Łączna powierzchnia tych obiektów to 44,5 tys. m 2. W analizowanym okresie wynajęto ponad 20 tys. m 2 8 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

9 Całkowity popyt w III kw r. na głównych rynkach magazynowych > Obserwowany jest wzrost możliwości i zainteresowania opcją sale&leaseback (z modernizacją obiektów lub nie), czyli sprzedaży własnych magazynów na rzecz profesjonalnych deweloperów i wynajmowanie ich. Grunty pod inwestycje magazynowe > Obserwujemy nadal rosnące zainteresowanie terenami inwestycyjnymi objętymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz posiadającymi uregulowany stan prawny, a także rozpoznane kwestie mediów. > Największym zainteresowaniem cieszą się tereny przy głównych arteriach drogowych (autostrada A1, A2, A4 oraz drogi ekspresowe), w pobliżu Warszawy, Łodzi, Poznania, Wrocławia i Katowic. > Toruń / Bydgoszcz na koniec III kwartału całkowita podaż powierzchni magazynowej na tym rynku pozostała na niezmienionym poziomie 101 tys. m 2. Obecnie w budowie znajduje się jeden obiekt o powierzchni 13,5 tys. m 2, zlokalizowany w Toruniu. W omawianym okresie wynajętych zostało nieco ponad 2 tys. m 2. Współczynnik dostępnych powierzchni magazynowych na koniec września osiągnął poziom 24,1%. > Jednym z najistotniejszych kryteriów wyboru gruntu przez inwestorów jest stopień przygotowania terenu pod zabudowę od zaraz oraz elastyczność właścicieli w negocjacjach. > W nadchodzącym czasie spodziewamy się wzrostu liczby umów przedwstępnych warunkowych, jednakże nie przewidujemy wzrostu udziału transakcji spekulacyjnych w sektorze deweloperskim. > Szczecin w III kw r. całkowita podaż powierzchni magazynowych wzrosła o ponad 11 tys. m 2, które zostały oddane do użytku w ramach kompleksu Prologis Park Szczecin. Tym samym na koniec września całkowite zasoby przekraczały 73 tys. m 2.W budowie znajduje się 14 tys. m 2 w ramach kompleksu North-West Logistic Park. W analizowanym okresie wynajęto zaledwie 3 tys. m 2. Szczecin pozostaje jedynym rynkiem, gdzie wszystkie istniejące projekty magazynowe klasy A są w pełni wynajęte. Prognozy > Zauważalny jest wzrost zainteresowania inwestycjami w mniejszych regionach, gdzie dotychczas brakowało nowoczesnych obiektów magazynowych (np. Rzeszów, Lublin, Szczecin). > Rośnie popyt na lokalizacje w zachodniej Polsce, a konkretnie na mniejsze miejscowości, w których łatwiej jest pozyskać pracowników niż w dużych miastach, takich jak Poznań, czy Wrocław. 9 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

10 Rynek handlowy Zarys ogólny > W III kwartale 2014 roku w Polsce do użytku oddano centra handlowe o łącznej powierzchni najmu ok. 75 tys. m², zwiększając tym samym całkowitą podaż do poziomu 10,2 mln m 2. > Średni współczynnik powierzchni niewynajętej w piętnastu największych polskich miastach znajduje się w lekkim trendzie spadkowym i wynosi 3%. > Na koniec III kwartału br. w budowie pozostawało ok. 800 tys. m² powierzchni centrów handlowych z planowaną datą otwarcia do końca 2016 roku. Ewolucja podaży w latach (III kw.) Podaż Wybrane obiekty handlowe ukończone w III kw r. MIASTO PROJEKT DEWELOPER POW. NAJMU (m²) Olsztyn Galeria Warmińska Libra Project Ełk Brama Mazur Master Management Group Nowa Sól Park Handlowy Saller Saller Kętrzyn STOP.SHOP. Kętrzyn Immofinanz > Galeria Warmińska, o powierzchni najmu 41,5 tys. m², w Olsztynie to największy z projektów handlowych oddanych do użytku w III kwartale Centrum, zlokalizowane w dzielnicy Jaroty, oferuje poza supermarketem spożywczym szeroki wybór sklepów z sektora mody oraz kino, klub fitness, a także kompleks restauracyjny. > Drugim co do wielkości obiektem handlowym ukończonym w III kwartale br. jest Brama Mazur (17 tys. m²), będąca jednocześnie pierwszym pełnowymiarowym centrum handlowym w Ełku. > W III kwartale br. oddano także do użytku kilka mniejszych obiektów, w tym dwa parki handlowe STOP.SHOP. w Kętrzynie (5,3 tys. m²) i Saller w Nowej Soli (5,6 tys. m²) oraz centra zakupów codziennych w Brodnicy, Ostrowie Wlkp. i Garwolinie o powierzchni poniżej 5 tys. m Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

11 Popyt Wybrane transakcje najmu zawarte w III kw r. NAJEMCA POWIERZCHNIA (m²) LOKALIZACJA TK Maxx Millenium Hall, Rzeszów Sports Direct Park Handlowy Batory, Bydgoszcz Decathlon Atrium Koszalin H&M Brama Mazur, Ełk Fabryka Formy Atrium Felicity, Lublin Carry 760 Blue City, Warszawa Piazza di Moda 700 Stary Browar, Poznań > W br. największa ilość sklepów, punktów usługowych i gastronomicznych wynajęta została w miastach średniej wielkości i małych. W dużych miastach anonsowano zawarcie dużych umów typu pre-lease w projektach będących na zawansowanym etapie planowania, np. umowy z Carrefour i grupą LPP w dwóch centrach handlowych planowanych w Warszawie przez GTC. > W III kwartale na rynku wraz z nowymi projektami przybyło ok. 260 lokali w centrach handlowych, z czego najwięcej w olsztyńskiej Galerii Warmińskiej (ok. 170). Wśród marek, które zdecydowały się na tę lokalizację należy wymienić: supermarket Piotr i Paweł, Multikino, Kinetic Fitness Club, marki z grupy Inditex, H&M, TK Maxx, marki z grupy LPP, New Yorker, Smyk Megastore i Martes Sport. W innym nowo otwartym projekcie Brama Mazur w Ełku, swoje sklepy ulokowali między innymi: H&M, Reserved, Carry, Martes Sport, Smyk, Deichmann, CCC, Empik i Hebe. > W III kwartale odnotowano wejścia na rynek kilku nowych marek francuskie sieci odzieżowe otworzyły swoje pierwsze sklepy w warszawskich centrach handlowych: Undiz (bielizna) w Arkadii i Devred 1902 (moda męska) w Wola Park. Z kolei francuska marka - Sinequanone (moda damska) oraz włoska Eye Sport (moda mix) zadebiutowały na rynku otwarciem swoich sklepów w Galerii Warmińskiej w Olsztynie. Natomiast w lipcu 2014 r. szwajcarska marka Charles Vögele zakończyła swoją działalność w Polsce. > W minionym kwartale dzięki współpracy dwóch firm z branży elektronicznej miało miejsce otwarcie w Galerii Katowickiej pierwszego sklepu Samsung Saturn Store. W warszawskiej Arkadii powstały natomiast pierwsze samodzielne sklepy marek Lee oraz Wrangler. Warto wspomnieć także o nowo powstałym sklepie marki United Colors of Benetton w gdyńskim Centrum Handlowym Klif, który jako jedyny w Polsce zaoferował klientom najnowszy koncept marki On Canvas. W sierpniu zadebiutowała ponadto pierwsza w Polsce internetowa galeria handlowa Supersam.pl, która oferuje detalistom z branży FMCG możliwość sprzedaży ich towarów w sieci. Dostępne powierzchnie > W piętnastu największych polskich miastach odnotowano spadek średniego współczynnika pustostanów do poziomu 3% (wobec 3.6% w końcu 2013 roku). W przypadku największych ośmiu aglomeracji, wskaźnik powierzchni niewynajętych spadł do poziomu ok. 3% z 3,3% pół roku wcześniej. Dla mniejszych miast, o liczbie ludności pomiędzy 200 a 400 tys. mieszkańców, stopa pustostanów spadła do poziomu 3,3% po roku oscylowania na wyższym poziomie, pomiędzy 5% a 5,1%. > Na koniec czerwca 2014 r. wskaźnik powierzchni niewynajętych na najniższym poziomie (poniżej 2%) zarejestrowano w czterech ośrodkach miejskich: Łodzi, Lublinie oraz w Radomiu i Białymstoku. > Spadek pustostanów odnotowany został nawet na rynkach, które na koniec 2013 r. charakteryzowała największa ilość powierzchni niewynajętej, tj. w Kielcach, Toruniu i Bydgoszczy. Na koniec I półrocza br. współczynnik pustostanów wyniósł w tych lokalizacjach odpowiednio 6,9%, 4,4% oraz 4,6%. Prognozy > W III kwartale br. rozpoczęły się budowy kilkunastu ważnych obiektów handlowych na czele z centrum handlowym Posnania w Poznaniu (100 tys. m²), a także rozbudowy kilku istniejących centrów (np. Galeria Pomorska w Bydgoszczy). Firma IKEA rozpoczęła natomiast budowę swojego sklepu w Bydgoszczy. Ruszyła także rozbudowa i rewitalizacja centrum handlowego Morena w Gdańsku. > Biorąc pod uwagę obiekty znajdujące się w końcowej fazie budowy, szacujemy, że w okresie październik-grudzień na rynek trafi ok. 150 tys. m² powierzchni handlowej. Spodziewamy się zatem, że nowa podaż, która zostanie dostarczona łącznie w 2014 r. wyniesie 475 tys. m² tj. 26% mniej niż w roku ubiegłym. Największe obiekty, których otwarcie spodziewane jest w IV kwartale 2014 to m.in. Galeria Neptun w Starogardzie Gdańskim (25 tys. m 2 ), Vivo! Piła (23,8 tys. m 2 ), Centrum Galardia w Starachowicach (17,9 tys. m 2 ) i Outlet Center w Lublinie (12,4 tys. m 2 ). > W związku ze wzrostem konkurencji deweloperzy dostosowywać będą swoje projekty do zmieniających się warunków rynkowych zmniejszone zostały planowane docelowe powierzchnie inwestycji firmy IKEA w Lublinie, Galerii Metropolis w Poznaniu (Echo Investment), czy projektu Plac Vogla (Ghelamco) na warszawskim Wilanowie. 11 Przegląd Rynku Nieruchomości III kwartał 2014 Polska Colliers International

12 485 biur w 63 krajach na 6 kontynentach Stany Zjednoczone: 146 Kanada: 44 Ameryka Łacińska: 25 Azja Pacyfik: 186 EMEA: 84 : Research and Consultancy Services Dominika Jędrak Director dominika.jedrak@colliers.com 1,63 mld przychód w 2013 roku 139 mln m 2 zarządzanych powierzchni Colliers International Poland Pl. Piłsudskiego Warszawa Polska pracowników Colliers International Colliers International jest globalną firmą doradczą działającą w obszarze rynku nieruchomości komercyjnych poprzez sieć 485 biur w 63 krajach i zatrudniającą ponad pracowników. Jako część spółki giełdowej FirstService Corporation Colliers oferuje pełen zakres usług podmiotom związanym z rynkiem nieruchomości. Colliers doradza najemcom komercyjnym, właścicielom nieruchomości oraz inwestorom. Zajmuje się pośrednictwem w zakresie wynajmu, sprzedaży i zarządzania nieruchomościami, a także nadzorem budowlanym, wyceną oraz badaniami rynku. Według najnowszego rankingu sporządzonego przez Lipsey Company Colliers International jest drugą na świecie najbardziej rozpoznawalną firmą działającą w obszarze nieruchomości komercyjnych. colliers.pl Copyright 2014 Colliers International. The information contained herein has been obtained from sources deemed reliable. While every reasonable effort has been made to ensure its accuracy, we cannot guarantee it. No responsibility is assumed for any inaccuracies. Readers are encouraged to consult their professional advisors prior to acting on any of the material contained in this report.