Aby umożliwić prawidłowy rozwój DZIECKA, który w tym czasie jest szczególnie silny, należy stworzyć odpowiednie ku temu warunki.

Transkrypt

1 CZAS WOLNY DZIECKA Rozpoczęcie nauki szkolnej to wielka zmiana w życiu dziecka i jego rodziny. Przejście od dominującej w wieku przedszkolnym zabawy do nauki oznacza pojawienie się nowego poważnego obowiązku zarówno społecznego jak i wobec samego siebie. Od chwili pójścia do szkoły zmienia się gruntownie codzienny tryb życia i zajęć. Obok czasu przeznaczonego na naukę dziecko musi mieć określoną ilość czasu wolnego, która zgodnie z normą higieniczną dla jego wieku stanowi 5-6 godz. W tym okresie czyli między 7-11 rokiem życia jest ono istotą ruchliwą, aktywną, zwróconą przede wszystkim ku światu zewnętrznemu, ku obiektywnej rzeczywistości, którą intensywnie poznaje. Małe dzieci tym różnią się od nas dorosłych, że poznają świat poprzez jego intensywną penetrację. My dorośli- dokonujemy wglądu, autorefleksji, itd. Aby umożliwić prawidłowy rozwój DZIECKA, który w tym czasie jest szczególnie silny, należy stworzyć odpowiednie ku temu warunki. Ważną rolę odgrywa wypoczynek dziecka. Rozwój biopsychiczny DZIECKA wymaga twórczego działania, wypoczynku, rozrywki, zaspokajania potrzeb intelektualnych, społecznych, spędzenia czasu wolnego zgodnie z zainteresowaniami, upodobnieniami i wymogami higieny pracy szkolnej. Zajęcia wypoczynkowe stanowią właśnie istotny element rozwoju, gdyż wzbogacają sferę intelektualną, uspołecznioną, rozwijają fizycznie, a także wprowadzają w świat wartości moralnych i estetycznych. Czas wolny dziecka jest to okres dnia, który pozostaje mu po wypełnieniu obowiązków szkolnych, domowych, czynności organizacyjno-porządkowych związanych z zachowaniem zdrowia i higieny, czas, w którym może ono 1

2 według swojego upodobania wypoczywać, bawić się i zaspokajać potrzeby wynikające z własnych zainteresowań. Do podstawowych funkcji czasu wolnego należą: funkcja twórcza, percepcyjna, rekreacyjna i uspołeczniająca. Czas wolny w życiu dziecka ma szczególne znaczenie, gdyż efekty pracy wychowawczej zależą w dużym stopniu od tego, jaką ilością czasu dziecko dysponuje, jakie wpływy na niego oddziałują, gdzie i jak spędza czas wolny. Może więc on być dobrodziejstwem, czasem, w którym można rozwijać, kształtować osobowość, ale może być też czasem bezwartościowym dla rozwoju dziecka, a nawet czynnikiem demoralizującym. Ważnym środkiem zapobiegającym takiemu niebezpieczeństwu jest odpowiednie przygotowanie dzieci do racjonalnego spędzania czasu wolnego już od najmłodszych lat, ponieważ już wtedy kształtuje się wiele upodobań i nawyków. To, ile mamy wolnego czasu wyznacza możliwości jego spędzania. Dlatego też niebagatelną sprawą jest wielkość tego czasu pozostająca do dyspozycji dziecka. Należy stwierdzić, iż na ilość czasu, jakim dziecko dysponuje wyłącznie na własne zainteresowania i potrzeby wpływa wiele czynników niezależnych od dziecka (np. nakładane przez rodziców obowiązki domowe). Jednocześnie samym zwiększeniem budżetu czasu wolnego nie można stymulować aktywności dziecka w tym czasie, form jego spędzania, wzorów zachowań, jakie zechce w nim realizować. Przygotowanie dzieci do mądrego wykorzystywania czasu wolnego zależy w dużej mierze od rodziny, w której dziecko się wychowuje. Dzieci wzorują się na rodzicach, mówiąc prościej uczą się gospodarować wolnym czasem poprzez obserwację zachowań osób im najbliższych, czyli mamy i taty oraz rodzeństwa. Co to oznacza w praktyce? Jeśli rodzice przede wszystkim swój czas dzielą na pracę zawodową i prace w domu, a na wypoczynek i rozwijanie zainteresowań zostawiają marginalnie mało czasu, trudno oczekiwać od dzieci, że będą potrafiły w sposób twórczy spędzać swój wolny czas. Rodzice powinni więcej czasu każdego dnia przeznaczyć na bliskie kontakty z dzieckiem w wygospodarowanym wolnym czasie. Ten czas, który wydaje się być straconym wspólnie z dzieckiem, jest w 2

3 istocie czasem bardzo pożytecznym. Kontakt rodzica z dzieckiem nie powinien ograniczać się jedynie do pomocy w lekcjach, czy też tworzenia jakiejś szczególnej sytuacji wychowawczej. Rodzic powinien szukać takich form kontaktu z dzieckiem, jak np. wspólne zabawy, odwiedziny u znajomych, zajęcia sportoworuchowe, majsterkowanie, wspólne czytanie książek i czasopism, czy oglądanie telewizji. Dziecko w tym czasie ma szansę otworzyć się przed rodzicem i w spontanicznej rozmowie powiedzieć o czymś, o czym w innych okolicznościach nigdy by nie powiedziało. Nie chodzi tutaj oczywiście o specjalne wynurzenia DZIECKA, lecz o zwykłą bliskość, o poczucie bezpieczeństwa jaką daje obecność ojca lub matki. Odpowiedni dobór czynności związanych z czasem wolnym zależy od zainteresowań i zamiłowań dziecka. Zorganizowane formy działalności w czasie wolnym mają duży wpływ na wyzwalanie się i kształtowanie uzdolnień, rozwijanie aktywności społecznej, kształtowanie umiejętności współżycia i współdziałania w grupie, realizację własnych zamierzeń twórczych. Posiadanie pewnego minimum odpowiednio zagospodarowanego czasu jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do jakiejkolwiek aktywności. W czasie wolnym powinna następować nie tylko zwykła regeneracja sił, ale także ma następować rozwój osobowości oraz kształtowanie stosunków międzyludzkich. Dobry wypoczynek to lepsze efekty w nauce, zmniejszenie absencji na lekcjach, zmniejszenie wydatków na leczenie i przedłużanie sprawności fizycznej i umysłowej dziecka. Wartość pedagogiczna czasu wolnego polega na tym, że większą inicjatywę wówczas przejawiają same dzieci. Aktywność i umiejętność organizowania sobie zajęć poza obowiązkami, możliwość realizacji własnej inicjatywy, samodzielności, zwłaszcza, gdy dzieci są starsze, prowadzi do właściwie rozumianego samowychowania. Dobrze więc, jak projektantami czasu wolnego w coraz 3

4 większym wymiarze stają się same dzieci, oczywiście pod czujnym okiem rodziców. Dzieci i młodzież w wolnym czasie korzystają ze środków masowego przekazu. Oglądanie telewizji staje się najczęstszym sposobem spędzania czasu wolnego u dzieci. Niestety! Telewizja oddziałuje na emocje, wyobraźnię, myślenie. Ma ona zarówno pozytywny jak i negatywny wpływ na rozwój dziecka. Podobnie jest z komputerem i internetem. Warto zastanowić się nad świadomym wykorzystaniem tych zdobyczy technicznych w procesie wychowania dzieci. Dzieci i młodzież nie mogą same organizować wolnego czasu według własnej woli, ponieważ za swoje działanie ponoszą ograniczoną odpowiedzialność prawną, lub nie ponoszą jej w ogóle. Czas wolny dziecka musi podlegać w bardzo dużym stopniu pewnym rygorom i racjom ustalonym przez dorosłych. Dzieci i młodzież są zależne od tego jakie granice w spędzaniu czasu wolnego wyznaczą im dorośli opiekunowie. Nawet zabawa to odpowiedzialny wybór formy spędzania czasu wolnego. Uczeń klas początkowych zaczyna dopiero poznawać wartość wypoczynku, kształtuje zainteresowania nasycające treścią godziny pozostawione do dyspozycji. Od warunków jakie w tym procesie stworzy rodzina zależy w znacznej mierze czy będzie to czas rzeczywiście poświęcony odpoczynkowi, rozrywce, rozwojowi osobowości. DLACZEGO DZIECI POWINNY MIEĆ CZAS WOLNY OD ZORGANIZOWANYCH ZAJĘĆ? Psychologowie, którzy zajmują się badaniem zachowań u małych dzieci twierdzą, że dziecku potrzebny jest czas wolny, w którym mogą robić to, na co mają ochotę bez z góry ułożonego planu. 4

5 W czasie wolnym dziecko może samo decydować o tym, co chce robić. Dzieci przyzwyczajone do spędzania czasu zgodnie z planem zajęć mogą czuć się zagubione w sytuacji, kiedy będą mogły same podejmować decyzje. Czas wolny pozwoli dzieciom nauczyć się, w jaki sposób samemu można zająć się sobą. Zabawa i nauka. Dzieci, podobnie jak dorośli potrzebują czasu na refleksje nad tym, czego się nauczyli i dowiedzieli Aktywność i spokój. Ruch podczas zabawy zapewnia zdrowie i sprawność fizyczną. W czasie wolnym dziecko może biegać, skakać, wspinać się, rzucać piłką i tańczyć, aż do momentu zmęczenia. Wtedy może zrobić sobie przerwę, napić się czegoś. i pobawić się spokojnie z kolegą lub koleżanką. Podczas takich zabaw dziecko uczy się regulować tempo zabawy i dostosowywać je do swoich możliwości i poziomu energii. Co robić wspólnie z dziećmi kiedy razem jesteśmy w domu? Najzwyczajniej bądź dostępny/dostępna cokolwiek to znaczy- tak, by dziecko mogło spontanicznie zapytać, podzielić się myślami, zabawić, pobyć. Zachęcaj dzieci do kreatywności. Możecie wspólnie gotować, układać łamigłówki lub składać modele, grać w gry planszowe. Dziecko lubi czuć się kompetentne i ceni czas spędzony z tobą. Dzieci bardzo cenią sobie nie tylko, gdy rodzic towarzyszy im w odrabianiu lekcji, czy pomaga mu w wykonaniu zadania domowego na plastyke itp. ale czuje się potrzebne i docenione, gdy może pomóc w obraniu ziemniaków, robieniu makaronu, odkurzaniu itd. Spędzajcie dużo czasu poza domem RAZEM Spacery, gra w koszykówkę, praca i zabawa w ogrodzie, jazda na łyżwach i na nartach, pójście na plac zabaw, to przykłady spędzania wolnego czasu w aktywny 5

6 sposób poza domem. Możecie pójść pieszo lub pojechać na rowerze na wycieczkę. Naucz dziecko grać w różne gry. Gry planszowe, w karty i gry sportowe opierają się na interakcjach i służą umacnianiu więzi rodzinnych. Grając w gry dziecko może nauczyć się tego, że nie zawsze jest się wygranym, a to bardzo cenna umiejętność, do wykorzystania w wielu różnych sytuacjach szkolnych i życiowych. Postaraj się, aby twoje dziecko spędzało czas wolny z rówieśnikami. PAMIĘTAJ! Dziecko powinno mieć czas na to, żeby sobie pomarzyć, porozmawiać, przytulić się i spędzić leniwie trochę czasu razem z tobą. Dla każdego dziecka ważne jest, by mieć czas na spędzenie wolnego czasu sam na sam z jednym z rodziców. Opr.Agnieszka Skołyszewska, maj