Ministerstwo Środowiska Departament Gospodarki Odpadami ul. Wawelska 52/ Warszawa

Transkrypt

1 Warszawa, PIIT/439/08 Ministerstwo Środowiska Departament Gospodarki Odpadami ul. Wawelska 52/ Warszawa Opinia o projektach ustaw z dnia 14 kwietnia 2008 roku o zmianie ustawy z dnia roku o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym oraz o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Szanowni Państwo, Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji [PIIT] przesyła swoje uwagi do projektu ustawy o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Jesteśmy zaniepokojeni zapisami kolejnego projektu ustawy, gdyŝ w wersji z 14 kwietnia 2008 roku wprowadzono zapisy, które powodują niezgodność z wymaganiami dyrektywy o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (WEEE). Mamy tu na myśli art. 25 pkt. 3 odnośnie obowiązkowego pokazywania kosztów gospodarowania odpadami: 3. Wprowadzający sprzęt z grupy 1, określonej w załączniku nr 1 do ustawy, jest obowiązany przekazać na dokumencie sprzedaŝy informację o wysokości kosztów gospodarowania odpadami, obejmującą wszystkie koszty zbierania, przetwarzania, recyklingu albo innego niŝ recykling procesu odzysku i unieszkodliwiania zuŝytego sprzętu. Wprowadzenie obowiązkowego pokazywania kosztów zagospodarowania sprzętu jest sprzeczne z dyrektywą o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Unijna dyrektywa WEEE reguluje kwestię pokazywania kosztów zagospodarowania sprzętu. Producenci mogą pokazywać koszty zagospodarowania zuŝytego sprzętu art. 8.3 dyrektywy: [ ] Państwa Członkowskie zapewniają, Ŝe w ośmioletnim okresie przejściowym od wejścia w Ŝycie niniejszej dyrektywy (dziesięcioletnim w przypadku kategorii 1 załącznika IA), z chwilą sprzedaŝy nowych produktów, producentom zezwala się na przedstawianie nabywcom kosztów zbiórki, przetwarzania oraz przyjaznego dla środowiska naturalnego usuwania WEEE. Wspomniane koszty nie mogą przekraczać faktycznie poniesionych kosztów.

2 Dyrektywa ta nie obliguje producentów do pokazywania tych kosztów, a jedynie daje taką moŝliwość, co zostało transponowane do prawa polskiego w ustawie o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym w art. 25. Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji (PIIT) postuluje o zachowanie obecnego zapisu w ustawie z 2005 roku. Mamy nadzieję, Ŝe pokazywanie kosztów zbiórki, przetwarzania oraz przyjaznego dla środowiska naturalnego usuwania WEEE nie będzie obowiązkowe, ale dobrowolne. PoniŜej przedstawiamy argumenty przeciw obowiązkowemu pokazywaniu kosztów zagospodarowania zuŝytego sprzętu: 1. Wzrost kosztów administracyjnych opłaty środowiskowej Tylko rzeczywiste koszty zagospodarowania sprzętu mogą być uwidaczniane. W praktyce oznacza to, Ŝe kaŝda nawet najmniejsza zmiana kosztów zagospodarowania sprzętu na rynku oznaczać będzie obowiązek natychmiastowej zmiany ceny, co spowoduje wykonanie ogromnej pracy administracyjnej zarówno dla producentów, jak i innych podmiotów zaangaŝowanych w ten proces np. całej sieci detalicznej. Ponadto wprowadzenie takiego rozwiązania oznacza zmianę systemów IT, co spowoduje zupełnie niepotrzebne koszty. Szacuje się, Ŝe wprowadzenie obowiązkowej opłaty środowiskowej moŝe być wyŝsze niŝ koszty zagospodarowania sprzętu w sektorze IT i elektroniki uŝytkowej (z czego większość kosztów będzie musiała być poniesiona na inwestycje w infrastrukturę IT). Są to niepotrzebne koszty, które nie przyniosą Ŝadnych korzyści dla produktów, producentów i konsumentów, a wpłynąć mogą jedynie negatywnie na ceny produktów z niekorzyścią na rzecz konsumentów. Jest to szczególnie skomplikowane w systemie WEEE, gdzie naleŝy zastosować indywidualne ceny w podziale na grupy zdefiniowane w dyrektywie WEEE, a których jest kilkadziesiąt. 2. Przedstawianie opłaty środowiskowej Ceny dla większości produktów sprzętu elektrycznego i elektronicznego na rynku konsumenckim są w większości ustalane jako ceny psychologiczne (np PLN). Większość sieci detalicznych jest bardzo nieprzychylnie nastawiona, Ŝeby zmieniać ceny nawet w nieznaczny sposób np PLN, zamiast PLN. Takie podejście ma bardzo duŝy wpływ na to, w jaki sposób sieć detaliczna prezentuje opłatę środowiskową. Dla przykładu w Belgii opłata środowiskowa nie jest pobierana poza ceną produktu, ale jako jej składowa, drukowana zwykle małymi literami. Przekonanie, utrzymywane przez wielu producentów, Ŝe zastosowanie opłaty środowiskowej dostarczy im dodatkowego przychodu w zagospodarowaniu odpadów historycznych jest sprzeczna z rzeczywistością po prostu producent moŝe pokazywać koszt w cenie, ale nie moŝe obciąŝać dodatkowo Konsumenta. 3. Pokazywanie opłaty środowiskowej jako rozwiązanie tymczasowe Dyrektywa WEEE pozwala na pokazywanie cen tylko tymczasowo dla większości produktów tylko do końca 2011 roku, a dla kategorii 1 do końca 2013 roku (art. 8 pkt 3 dyrektywy WEEE: [ ] Państwa Członkowskie zapewniają, Ŝe w ośmioletnim okresie przejściowym od wejścia w Ŝycie niniejszej dyrektywy (dziesięcioletnim w przypadku kategorii 1 załącznika IA), z chwilą sprzedaŝy nowych produktów, producentom zezwala się na przedstawianie nabywcom kosztów zbiórki, przetwarzania oraz przyjaznego dla 2

3 środowiska naturalnego usuwania WEEE. Wspomniane koszty nie mogą przekraczać faktycznie poniesionych kosztów. Mając na uwadze powyŝsze oznacza to, Ŝe znaczna część czasu juŝ upłynęła, a realizacja tego obowiązku pochłonęłaby jedynie dodatkowe i niepotrzebne koszty. Podsumowując, PIIT jest przeciwna zastosowaniu systemu obowiązkowych opłat środowiskowych dla jakiejkolwiek grupy produktowej w celu finansowania WEEE. PoniŜej przedstawiamy zasadnicze uwagi odnoszące się do pozostałych artykułów ustawy: art. 24 : Zmiana raportowania z kwartalnego na roczne Postulat ten został zgłoszony przez naszą organizację juŝ w czerwcu zeszłego roku. Wprowadzenie raportowania półrocznego spowoduje, Ŝe na rynku pojawi się wiele firm, które korzystają z systemu, nic do niego nie wnosząc. Część firm po prostu znikanie z rynku, a koszty zagospodarowania wprowadzonych przez nich produktów będą musieli pokryć pozostali producenci. Jesteśmy przeciwni rozwiązaniu, które umoŝliwi rozwój szarej strefy. art. 27 pkt. 2, 3 i 4 - Wprowadzenie poziomów zbiórki. Zgodnie z art. 5 pkt. 5 dyrektywy WEEE: Bez uszczerbku dla ust. 1, Państwa Członkowskie zapewniają, Ŝe najpóźniej do dnia 31 grudnia 2006 r., osiągnięty zostanie średni wskaźnik zbiórki selektywnej WEEE pochodzących z prywatnych gospodarstw domowych rzędu przynajmniej czterech kilogramów na mieszkańca rocznie. - to Państwa Członkowskie mają zapewnić obowiązek zbiórki na poziomie 4 kg, a nie producenci. W Polsce cały obowiązek przerzucono na producentów, a tym samym wszystkie koszty związane z budową systemu mają ponieść właśnie przedsiębiorstwa działające na rynku polskim. Całkowicie pominięto rolę gmin w budowie systemu zbiórki zuŝytego sprzętu, która jest podstawowym ogniwem wszystkich sprawnie i efektywnych kosztowo działających systemów WEEE w Europie Zachodniej. Wprowadzając poziomy zbierania producenci z Polsce stają się niejako ukarani za prowadzenie działalności w Polsce, bo nie mają wpływu na zachowanie Konsumentów odnośnie pozbywania się zuŝytego sprzętu, co zostało potwierdzone przez akcje robione przez niektórych producentów. W Polsce cykl Ŝycia produktu jest znacznie dłuŝszy niŝ w innych krajach Unijnych, a dodatkowo wielu osobom trudno jest się pozbyć sprzętu zarówno dlatego, Ŝe w przekonaniu wielu osób nawet bardzo stary sprzęt moŝe się przydać, jak i dlatego, Ŝe istnieje bariera róŝnych utrudnień (odległość od punktów zbierania, wiedza gdzie i jak oddawać sprzęt itp.) zniechęcająca obywateli do pozbywania się sprzętu w sposób zgodny z wytycznymi WEEE. Wprowadzenie kar, bo takim de facto rozwiązaniem jest wprowadzenie poziomów zbiórki, nie przyczyni się do zwiększenia ilości zbieranego sprzętu a spowoduje jedynie spowolnienie inwestycji i stopniowe wycofywanie się inwestorów w Polsce, a tym samym zwiększenie bezrobocia. Polscy producenci staną się mniej konkurencyjni wobec Państw ościennych, a tym samym wzrośnie sprzedaŝ w tych krajach, bo sprzęt będzie tam tańszy. Producenci nie mają środków finansowych na pokrycie opłaty produktowej za 3

4 nieosiągnięty poziom zbierania, bo moŝe on w wielu przypadkach stanowić znaczną część wartości produktu a marŝe na niektórych produktach są często na poziomie 1-2%. Nie bez znaczenia jest fakt, Ŝe w przeszłości wprowadzano mniej sprzętu, więc niemoŝliwe jest osiągnięcie poziomu zbierania na poziomie 60%, co potwierdzają poniŝsze dane z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, który prowadzi rejestr zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Jak kształtował się poziom zbierania w poszczególnych grupach sprzętu elektrycznego i elektronicznego w II połowie 2006r. przedstawia poniŝsza tabela: Numer i nazwa grupy wprowadzonego sprzętu, z którego powstał zuŝyty sprzęt 1 Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego 2 Małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego 3 Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny Całkowita masa wprowadzonego sprzętu Masa zebranego zuŝytego sprzętu Osiągnięty poziom zbierania zuŝytego sprzętu kg kg % , , ,16 4 Sprzęt audiowizualny ,97 5 Sprzęt oświetleniowy ,00 6 Narzędzie elektryczne i elektroniczne, z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych 7 Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy 8 Przyrządy medyczne, z wyjątkiem wszystkich wszczepianych i skaŝonych produktów 9 Przyrządy do nadzoru i kontroli , ,5 0, ,5 0, ,34 10 Automaty do wydawania ,5 0,73 Razem ,5 1,95 Tabela nr 1. Źródło: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Poziom zbierania dla sprzętu IT i telekomunikacyjnego wyniósł zaledwie 4,16%, a dla wszystkich grup produktowych utrzymał się na poziomie 1,95%. NaleŜy dodać, Ŝe w pierwszych miesiącach działania systemu znaczna część uŝytkowników pozbyła się sprzętu, który zalegał im latami i nie moŝemy spodziewać się znacznego wzrostu w tym obszarze. 4

5 W realizacji obowiązku wynikającego z art. 5 pkt 5 dyrektywy WEEE sugerujemy wnioskowanie do Komisji Europejskiej o zmniejszenie obowiązku 4 kg do np. 200 g na głowę mieszkańca. W 2006 roku osiągnęliśmy 130 g na głowę mieszkańca. Nie jest moŝliwe osiągnięcie blisko 40-sto krotnego wzrostu poziomu zbierania w krótkim (nawet kilkuletnim) okresie czasu, jeśli zaniedbania w danej dziedzinie są ogromne (w większości krajów unijnych system budowano przez wiele lat). System WEEE w Polsce dopiero jest budowany i bez aktywnego zaangaŝowania gmin w Polsce nigdy nie będzie efektywny kosztowo i przyjazny dla Konsumentów po prostu brak jest gminnych punktów zbiórki w Polsce, będących sercem systemów w Europie Zachodniej. Dodatkowo w ustawie mówi się o poziomie zbierania z gospodarstw domowych, pominięto ilości zbierane z innych źródeł niŝ gospodarstwa domowe. Zgodnie z danych z rejestru prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska za II półrocze 2006 roku 62% zebranego zuŝytego sprzętu pochodziło z innych źródeł niŝ gospodarstwa domowe. Roczne sprawozdanie w sprawie ilości wprowadzonego, zebranego oraz przetworzonego zuŝytego sprzętu w II połowie roku 2006 Numer i nazwa grupy wprowadzonego sprzętu, z którego powstał zuŝyty sprzęt Całkowita masa wprowadzoneg o sprzętu Masa zebranego zuŝytego sprzętu z gospodarstw domowych z innych źródeł niŝ gospodarstwa domowe Masa zuŝytego sprzętu przetworzonego w kraju Wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego 2 Małogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego 3 Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny [kg] Sprzęt audiowizualny Sprzęt oświetleniowy Narzędzie elektryczne i elektroniczne, z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych 7 Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy 8 Przyrządy medyczne, z wyjątkiem wszystkich wszczepianych i skaŝonych produktów 9 Przyrządy do nadzoru i kontroli , , ,

6 10 Automaty do wydawania , ,50 Razem , Tabela nr 2. Źródło: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Wprowadzenie poziomów zbierania spowoduje, Ŝe odpad stanie się cennym towarem, co potwierdza sytuacja na rynku polskim - zaraz po ogłoszeniu projektu ustawy ceny zebranego sprzętu na rynku polskim wzrosły. NaleŜałoby uniknąć sytuacji, w której Polska stanie się krajem, do którego importować się będzie odpady nie tylko z Państw ościennych i sytuacja będzie podobna do rynku motoryzacyjnego, gdzie w większości za kilkunastoletnie zuŝyte samochody sprowadzone z Europy Zachodniej zapłaci społeczeństwo polskie. PIIT jest przeciwny wprowadzaniu jakichkolwiek poziomów zbiórki. UwaŜamy, Ŝe rozwój systemu w Polsce przebiega dobrze i został on praktycznie całkowicie sfinansowany przez producentów, którzy zmuszeni zostali do załoŝenia organizacji odzysku z najwyŝszym kapitałem zakładowym w Europie 5 mln złotych. Oczekujemy od Ministerstwa Środowiska, Ŝe dostosuje inne przepisy w dziedzinie ochrony środowiska obligujące gminy do czynnego zaangaŝowania w budowę systemu, bez których system nigdy nie będzie sprawny i wydajny kosztowo. art O opłacie produktowej. Wprowadzona degresywnej opłaty produktowej jest niemoŝliwe do osiągnięcia, gdyŝ dane otrzymywane z rejestru GIOŚ są publikowane z wielomiesięcznym opóźnieniem zastosowanie systemy degresywnego oznacza prowadzenie rejestru na bieŝąco. Ponadto takie dokładne wyliczanie poziomów zbierania oznaczało będzie stworzenie kilkudziesięciu miejsc pracy w samym rejestrze, zakładając Ŝe dane będą publikowane kaŝdemu z kilku tysięcy uczestników systemu WEEE/ Dlatego teŝ postulujemy o usunięcie zapisów o karach za poziomy zbierania, a zaproponowany mechanizm kar degresywnych moŝe okazać się nie moŝliwy do wprowadzenia w praktyce. W ocenie Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji zmiany zaproponowane w projekcie ustawy z dnia 14 kwietnia 2008 roku nie są przyjazne dla przedsiębiorców działających w Polsce, co powoduje zmniejszenie jej konkurencyjności wobec Państw sąsiadujących, a tym samym potencjalny wzrost bezrobocia. W konsekwencji ewentualnego wprowadzenia zaproponowanych zapisów będzie wzrost cen systemów informatycznych, co stanowić będzie kolejne utrudnienie w rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce. Z powaŝaniem, Dr inŝ. Wacław Iszkowski Prezes PIIT 6