Współpraca biznes NGO:

Transkrypt

1 Współpraca biznes NGO: Ocena zmiany jakości współpracy biznesu i III-go sektora Raport końcowy z badania Szczecin, kwiecień 2014 r. Badanie zrealizowane w ramach projektu pt. Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR

2 ZAMAWIAJĄCY Konfederacja Lewiatan ul. Zbyszka Cybulskiego Warszawa WYKONAWCA Centrum Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Przedsiębiorstwo Społeczne Sp. z o.o. al. Piastów 1 u Szczecin tel.: (91) ; fax: (91) sekretariat@crsg.pl 2 S t r o n a

3 WYKAZ SKRÓTÓW CATI CSR DR FGI IDI NGO MSP SNA TIDI Computer Assisted Telephone Interview wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny Corporate Social Responsibility społeczna odpowiedzialność biznesu Desk Research analiza dnych zastanych Focused Group Interview zogniskowany wywiad grupowy Individual in-depth Interview indywidualny wywiad pogłębiony Non-governmental organization organizacja pozarządowa Małe, Średnie Przedsiębiorstwo Social Network Analysis analiza sieci społecznych Telephone in-depth Interview telefoniczny wywiad pogłębiony 3 S t r o n a

4 SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW SPIS TREŚCI STRESZCZENIE WPROWADZENIE I. KONCEPCJA BADANIA Kontekst wraz z uzasadnieniem realizacji badania Koncepcja badania Cele i zakres badania Strukturalizacja problemu badawczego II. METODYKA BADANIA Analiza desk research Metody ilościowe Metody jakościowe III. WYNIKI BADANIA Stanu wiedzy grupy docelowej na temat CSR oraz sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy między firmami a organizacjami pozarządowymi po zakończeniu realizacji projektu Formy współpracy i dialogu firm z organizacjami z III-go sektora zainicjowane poprzez udział w projekcie Bariery utrudniające firmom i organizacjom III-go sektora prowadzenie dialogu i nawiązywanie współpracy Korzyści wynikające z podjęcia współpracy firm z organizacjami pozarządowymi Zmiana postaw grupy docelowej wobec podejmowania współpracy i dialogu w efekcie działań prowadzonych w projekcie IV. ANALIZA SIECI SPOŁECZNYCH V. ANALIZA SWOT WSPÓŁPRACY BIZNESU I NGO VI. PODSUMOWANIE I REKOMENDACJE SPIS TABEL SPIS WYKRESÓW S t r o n a

5 VII. ZAŁĄCZNIKI Przykłady współpracy pomiędzy biznesem a organizacjami pozarządowymi Lista narzędzi badawczych S t r o n a

6 STRESZCZENIE Dostępne opracowania z zakresu CSR pokazują, że wiedza przedstawicieli firm na temat społecznej odpowiedzialności biznesu na przestrzeni lat rośnie. Dynamika rozwoju dyktowana jest przez firmy zagraniczne rodzime przedsiębiorstwa oraz te, w których część udziałów należy do państwa, pod tym względem wciąż pozostają w tyle. Wyniki badań i opracowań z zakresu CSR pokazują, że firmy bardzo swobodnie i w zależności od własnych potrzeb definiują zakres swojej społecznej odpowiedzialności, sporadycznie odwołując się do standardów z zakresu CSR. Przeważa pogląd o traktowaniu CSR jako elementu budowania pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa. Często rolę pomostu między biznesem a sektorem społecznym pełnią fundacje korporacyjne. Uwarunkowują i usprawniają społeczną działalność firm oraz pokazują schematy funkcjonowania organizacji pozarządowych. Jak pokazują wyniki niniejszego badania pojęcie społecznie odpowiedzialnego biznesu było znane grupie docelowej jeszcze przed przystąpieniem do projektu. Przed udziałem w projekcie uczestnicy kojarzyli CSR głównie ze wspieraniem działań na rzecz ochrony środowiska, dbaniem o dobre relacje z klientami i pracownikami oraz prowadzeniem działalności charytatywnej. Wyniki badania przeprowadzone po realizacji projektu pokazują, że zaszła istotna zmiana w rozumieniu idei społecznie odpowiedzialnego biznesu. Przedsiębiorcy zdecydowanie częściej kojarzą CSR z dbaniem o relacje ze wszystkimi interesariuszami firmy oraz z przestrzeganiem norm etycznych w prowadzeniu biznesu. Również wyraźnie częściej społecznie odpowiedzialny biznes łączony jest z zachęcaniem pracowników do udziału w wolontariacie co stanowi istotną zmianę w porównaniu do sytuacji sprzed udziału w projekcie. Nadal na wysokim poziomie uplasowała się działalność charytatywna. Na początku przedsiębiorcy i organizacje pozarządowe definiowali społeczną odpowiedzialność biznesu jako przede wszystkim działania mające na celu wspieranie ochrony środowiska, działalność charytatywną, czy dbanie o dobre relacje z pracownikami i interesariuszami. Inaczej jest w przypadku przedsiębiorstw, które pozostawały pod bezpośrednim wpływem projektu. Wyniki badania pokazują, że rozumienie idei społecznie odpowiedzialnego biznesu w tej grupie jest znacznie bardziej konkretne i w pełniejszy sposób dotyka jego istoty. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku organizacji pozarządowych, które zasadniczo w podobny sposób rozumieją CSR, jak przedsiębiorcy uczestniczący w projekcie, utożsamiając go przede wszystkim z prowadzeniem firmy zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz zachęcaniem pracowników do udziału w wolontariacie pracowniczym. Również w tej grupie wysoką pozycję zajmuje pogląd utożsamiających działalność charytatywną z CSR, co wydaje się szczególnie niepokojące, gdyż może rzutować na postawę organizacji pozarządowych wobec charakteru współpracy na linii biznes NGO. 6 S t r o n a

7 Jednym z aspektów warunkującym udaną i przemyślaną kooperację biznesu i sektora społecznego jest stan wiedzy obydwu stron na temat czynników składających się na proces nawiązywania i prowadzenia współpracy. Odpowiedzi pozyskane od przedsiębiorców pokazują, że ocenią oni swoją wiedzę na średnim poziomie. Najlepiej ocenili oni swoją wiedzę w kontekście korzyści jakie może przynieść im nawiązana współpraca z III sektorem oraz form wsparcia jakie mają do zaoferowania. Lepiej swoją wiedzę oceniły organizacje pozarządowe, czują się one najpewniej w podobnych kategoriach jak przedsiębiorcy, lecz ich samoocena jest znacznie wyższa. Stosunkowo najsłabiej wypada w ich przypadku wiedza na temat przygotowania oferty współpracy dla przedsiębiorstw. Obie badane grupy zdają się coraz lepiej rozumieć ideę kooperacji na linii biznes organizacje pozarządowe. Respondenci tłumaczyli, że dzięki udziałowi w projekcie wzrosła ich wiedza na temat możliwości nawiązywania i utrzymywania kontaktów, a także funkcjonowania w różnych mniej lub bardziej formalnych powiązaniach z trzecim sektorem. Przedsiębiorcy wskazują na to iż, zyskali i poszerzyli oni wiedzę z zakresu identyfikowania potrzeb, charakteru funkcjonowania, a także możliwych form wsparcia organizacji pozarządowych. W ciągu ostatnich dwóch lat zdecydowana większość firm uczestniczących w projekcie podejmowała działania z zakresu CSR. Ponad połowa przedsiębiorstw niepodejmujących działań z zakresu społecznie odpowiedzialnego biznesu we wspomnianym czasie planuje jednak realizować działania tego typu w przyszłości, co pozwala mówić o istotnym oddziaływaniu projektu także w ich przypadku. Zdecydowanie najczęściej podawano systemy zarządzania jako instrument realizacji polityki CSR, lecz trzeba tutaj zaznaczyć, że respondenci rozumieli pod tą nazwą zarówno systemy typu ISO 9000 jak i wszelakie systemy autorskie. Popularne było również stosowanie programów etycznych dla pracowników oraz szeroko rozumiane inwestycje w ekologię. Pozytywnym zjawiskiem jest stosunkowo wysoka popularność inwestycji społecznie odpowiedzialnych oraz marketingu zaangażowanego społecznie. Najrzadziej korzystano z wolontariatu pracowniczego, raportów społecznych oraz eko-znakowania i znakowania społecznego. Działania CSR podejmowane przez przedsiębiorstwa w ciągu ostatnich dwóch lat koncentrowały się głównie w obszarze społecznym oraz pracowniczym, rzadziej podejmowano inicjatywy w obszarze ekologii czy szeroko pojętego rynku. W zakresie zaangażowania społecznego przedsiębiorcy zwracali uwagę na działalność fundacji korporacyjnych, które powstały przy ich spółkach i są przez nich finansowane. Pomimo rosnącej świadomości respondentów na temat CSR oraz względnie wysokiej samooceny elementów składających się na współpracę z organizacjami pozarządowymi, tylko 23,4% przedsiębiorstw, współpracujących z III sektorem w ciągu ostatnich dwóch lat, posiada opracowaną strategię CSR lub jest w trakcie jej opracowywania. Przedsiębiorstwa nieposiadające strategii najczęściej stwierdzały, że nie odczuwały potrzeby dodatkowej formalizacji swoich działań. Za pozytywny wpływ projektu należy uznać fakt, że 29% przedsiębiorców planuje opracowanie strategii CSR w przyszłości. Z kolei 38,3% uczestników projektu nadal nie odczuwa potrzeby opracowywania takiego dokumentu. 7 S t r o n a

8 Uczestnicy opisywali, że udział w projekcie był przyczynkiem do bardziej sformalizowanego podejścia do CSR i do opracowania strategii. Dość często okazywało się, że przedsiębiorstwa nieświadomie realizowały działania z obszaru CSR, a dopiero udział w projekcie uświadomił im, że to jest właśnie społeczna odpowiedzialność biznesu. Przedsiębiorstwa, które posiadają strategie, lub są w trakcie jej opracowywania, zapytano również o poszczególne jej elementy jak przyjęcie odpowiednich rozwiązań organizacyjnoprocesowych, zdefiniowanie odpowiednich jasnych celów i sposobów ich osiągania, przeprowadzenie analizy ryzyka społecznego zaangażowania oraz potrzeb i oczekiwań interesariuszy. Pozyskane odpowiedzi pokazują, że firmy kompleksowo podchodzą do opracowywanych wytycznych, każdy z poszczególnych elementów został sporządzony w co najmniej 70% przedsiębiorstw, a w połowie przypadków strategia została przygotowana w pełni. Odsetek przygotowanych strategii jest nieznacznie wyższy w przypadku organizacji pozarządowych i wynosi 26,4%, pozostała cześć nie posiada wyraźnie skodyfikowanych kierunków współpracy z biznesem. O jakości działań prowadzonych w obszarze CSR może świadczyć powołanie odrębnego stanowiska lub jednostki organizacyjnej specjalnie dedykowanej działaniom z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu i nawiązywaniem współpracy z organizacjami pozarządowymi. W badaniu sprawdzono jak wygląda to wśród respondentów deklarujących wdrażanie działań wpisujących się w CSR. Mimo powszechności podejmowania działań z zakresu CSR w niewielkim odsetku przedsiębiorstw powołano osobne stanowisko lub jednostkę organizacyjną dla działań tego typu. Taka jednostka powstała tylko w przypadku 17,5% firm. Odpowiedzialność za wdrażanie działań z zakresu społecznie odpowiedzialnego biznesu jest umieszczona wśród istniejącej już struktury organizacyjnej danego przedsiębiorstwa i w przeważającej liczbie przypadków jest to zarząd lub dyrektor generalny. Kolejnym popularnym miejscem są działy związane z wizerunkiem firmy i reklamą, jak dział marketingu czy public relations, które są odpowiedzialne za CSR w 18,5% przedsiębiorstw. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku organizacji pozarządowych, które znacznie częściej posiadają specjalnie wyznaczoną osobę do współpracy z biznesem. Taka osoba jest oddelegowana w 63,9% organizacji uczestniczących w badaniu, przy czym należy podkreślić, że w przypadku organizacji III-go sektora powołanie takiej osoby jest dużo łatwiejsze i nie musi wiązać się z dodatkowymi kosztami. Przedsiębiorcy chcą pracować przede wszystkim z dużymi, medialnymi organizacjami lub wyrażają zainteresowanie udziałem w przedsięwzięciach, które mogą im zapewnić korzyści promocyjne. Małe, lokalne organizacje mają mniejsze szanse na współpracę. Współpracę pomiędzy biznesem a NGO można również scharakteryzować ze względu na typ relacji, jaka zachodzi pomiędzy uczestnikami współpracy. W tym kontekście można mówić o współpracy transakcyjnej i transformacyjnej. W pierwszym z wymienionych typów zasoby pochodzą tylko od jednego partnera, który tym samym ustala zasady i podejmuje decyzje. Po początkowym ustaleniu zasad i warunków współpracy, każda ze stron musi postępować zgodnie z tymi 8 S t r o n a

9 zasadami, i pomimo pojawiających się zmian (często płynących z zewnątrz) nie ma miejsca na negocjacje i przeformułowania wstępnych ustaleń. W takim modelu, każda ze stron bierze po uwagę tylko swoje interesy. W drugim ze wspomnianych typów współpracy mamy do czynienia, gdy obydwie strony starają się osiągnąć obopólną korzyść. Partnerzy inwestują swoje zasoby i biorą udział w podejmowaniu decyzji i realizowaniu różnych działań. Potrafią także elastycznie reagować w przypadku zmieniających się warunków. Pierwszy opisany typ współpracy jest charakterystyczny dla początkowej fazy budowania relacji, zdarza się jednak, że nigdy się poza nią nie wychodzi. Dopiero w modelu transformacyjnym można mówić o prawdziwym partnerstwie, w którym obydwie strony współpracują na równych zasadach i osiągają obopólną korzyść. Zdecydowanej większości badanych instytucji, zarówno przedsiębiorstw jak i organizacji pozarządowych, udało się w ciągu ostatnich dwóch lat nawiązać stałą współpracę. Tylko w przypadku 10,7% firm i 12,7% organizacji współpraca miała wyłącznie charakter jednorazowych działań co należy uznać za szczególnie pozytywny wynik. Zdecydowanie najczęściej przedsiębiorcy nawiązywali współpracę z organizacjami pozarządowymi z obszaru pomocy społecznej, edukacji i wychowania oraz pomocy osobom niepełnosprawnym. Jeśli chodzi o formę prawną organizacji były to z reguły stowarzyszenia oraz fundacje. Istotną kategorią były również związki pracodawców. Blisko 1/3 organizacji, z którymi podejmowano wspólne inicjatywy działała w sektorze ekonomii społecznej. Przedsiębiorstwa najczęściej podejmowały współpracę z tymi organizacjami III-go sektora, które funkcjonowały bezpośrednio w miejscowości będą siedzibą firmy lub w najbliższym jej sąsiedztwie. Stosunkowo rzadziej nawiązywano współpracę z organizacjami nieznajdującymi się w najbliższym otaczaniu instytucji, bądź pochodzącymi spoza regionu. Podstawowym elementem udanej współpracy biznesu i organizacji III-go sektora jest wzajemna komunikacja i dialog. Pierwszym z jego elementów jest partycypacja interesariuszy w procesie identyfikacji ich potrzeb przez przedsiębiorstwa decydujące się na działania z zakresu CSR. Wyniki badania ankietowego CATI pokazują, że w zdecydowanej większości wypadków organizacje pozarządowe są włączane w ten proces. Identyfikacja potrzeb najczęściej odbywa się poprzez bezpośrednie zwrócenie się do organizacji i nawiązanie kontaktu lub też zgłaszanie potrzeb przez same NGO, rzadziej jednak identyfikacja potrzeb zachodzi w procesie stałej współpracy. Jednocześnie należy podkreślić, że stosunkowo rzadko przedsiębiorstwa korzystają z własnych badań w tym zakresie, nie sięgają też po literaturę fachową w celu identyfikacji potrzeb interesariuszy tego typu. Warto jednak pokreślić, że tylko znikoma liczba uczestników projektu nie identyfikowała w żaden sposób potrzeb III-sektora. W zawiązywanej kooperacji z sektorem społecznym kluczowe dla biznesu jest sprawdzenie wiarygodności potencjalnego partnera. Na etapie inicjowania współpracy firm z organizacjami pozarządowymi istotne są cechy jakimi charakteryzuje się dana organizacja. Dla przedsiębiorców najważniejsze jest by NGO była gotowa do wypracowania wspólnych 9 S t r o n a

10 celów i rezultatów, posiadała określoną wizję i sprecyzowaną strategię, była godna zaufania oraz miała kompetentnych merytorycznie pracowników. Istotne jest również by NGO miała transparentny sposób pracy oraz by w jasny sposób komunikowała swoje cele i profesjonalnie podchodziła do przygotowywania dokumentacji. Przedsiębiorcy podkreślali też, że ważne jest dla nich zaangażowanie organizacji. Pierwotny projekt, z którym organizacja przychodzi powinien być dobrze opracowany pod względem merytorycznym, dzięki temu przedsiębiorstwo ma szanse zapoznać się ze stylem pracy organizacji i kompetencjami pracowników. Przedstawiciele organizacji pozarządowych inicjując współpracę z biznesem zapraszają ich do udziału w konkursach, spotkaniach. NGO uważa, że ich sposób ofertowania jest skuteczny, niemniej jednak są świadomi, że musi on się profesjonalizować i ewoluować zgodnie z zmieniającymi się trendami biznesowymi. Przedstawiciele organizacji pozarządowych zwracają uwagę na taktowanie ich przez biznes jak instrument służący realizacji celu jakim jest poprawa wizerunku przedsiębiorstwa w najbliższym otoczeniu. Oczekują oni jednak partnerskiego traktowania przez biznes. Jednak organizacje proponowały firmom w zamian za udział w różnych przedsięwzięciach (podobnie jak w przypadku pierwszego etapu badania) głównie działania związane z szerokorozumianą promocją firmy. Pozytywnym sygnałem są zdecydowane częstsze przypadki oferowania możliwości realizacji wolontariatu pracowniczego oraz malejącą popularność działań ograniczających się jednie do filantropii. Częściej również proponowano przeprowadzanie szkoleń wśród pracowników i dostarczanie usług związanych z profilem danej organizacji co stanowi kolejną pozytywną przesłankę o zmianie podejścia NGO do nawiązywanej współpracy. Dominującą motywacją przedsiębiorstw do podejmowania współpracy z organizacjami pozarządowymi była chęć poprawy wizerunku firmy w społeczności lokalnej, co nie zawsze miało funkcje czysto marketingową. Niektóre z przedsiębiorstw wprost stwierdzały, że chciały swoimi działaniami wynagrodzić mieszkańcami niedogodności związane z funkcjonowaniem ich przedsiębiorstwa. W badaniu dużą uwagę poświęcono barierom, które dostrzegają przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe we wzajemnej współpracy. Bariery te występują zarówno po stronie organizacji pozarządowych jak i przedsiębiorców. Do barier dostrzeganych przez biznes w kontekście współpracy z NGO zaliczono m.in. brak czasu oraz środków, nieprzychylne przepisy oraz trudności w weryfikacji uczciwości NGO. Reprezentantów przedsiębiorstw zapytano jakie są ich zdaniem główne problemy w prowadzaniu dialogu z organizacjami pozarządowymi. Zdaniem przedsiębiorców jest to przede wszystkim wzajemne niezrozumienie się biznesu i organizacji pozarządowych oraz brak strategii współpracy po stronie NGO. Do barier przedsiębiorcy zaliczają również brak zrozumienia celów jakie stawia sobie każda ze stron przy realizacji wspólnego projektu oraz zdarzającą się roszczeniowość organizacji pozarządowych. Wspominano także o nierzeczowych, nierealnych projektach, braku terminowości, braku rozliczeń po zamknięciu wspólnego przedsięwzięcia. Inne wartości, 10 S t r o n a

11 język oraz nierozumienie zasad funkcjonowania biznesu były przedstawiane jako problem w nawiązywaniu kontaktów i realizacji zadań. Zdarza się, że osobą do kontaktu jest osoba prezesa lub członka zarządu, tylko sporadycznie, i to najczęściej w przypadku dużych organizacji, jest zatrudniony pracownik odpowiedzialny za kontakty z biznesem. Skutkuje to brakiem czytelnych procedur postępowania i kryteriów wyboru firm, do których kierowane są oferty. Stosunkowo najwięcej problemów pojawia się na etapie inicjowania współpracy. Ustalenie jasnych zasad realizacji projektu na etapie nawiązywania współpracy jest kluczowe dla powodzenia kooperacji. Organizacje pozarządowe dostrzegają trudności w tempie podejmowania decyzji. Proces decyzyjny w biznesie jest stosunkowo dłuższy niż w NGO, gdzie panuje większa swoboda prowadzenia działań. W biznesie decyzje często podejmuje zarząd, a nie jedna osoba jak jest to w przypadku organizacji. Aczkolwiek dynamika działań w przypadku biznesu jest zazwyczaj wyższa niż w przypadku NGO (w myśl zasady iż czas to pieniądz ). Innym mankamentem występującym już na etapie prowadzenia współpracy, który dostrzegają organizacje III-go sektora, zdaje się być fluktuacja kadry kierowniczej. Przy zmianie kierownictwa cały wysiłek włożony we współpracę, nagle jest niweczony, bowiem do zarządu przychodzą nowe osoby, które często mają inną wizję prowadzenia przedsiębiorstwa. Kłopoty na poziomie właściwej realizacji wspólnych działań napotkało 16,7% przedsiębiorców i dotyczyły one głównie odmiennych kultur pracy. Respondenci narzekali przede wszystkim na ambiwalentny stosunek do terminowości i wydłużający się czas odpowiedzi na wiadomości ze strony NGO oraz brak zrozumienia przez partnerów faktu, że procesy w firmie zachodzą wolniej niż w fundacji czy stowarzyszeniu. Trudności na tym etapie napotkała również ¼ organizacji pozarządowych. Odmienne style pracy są najczęstszą przyczyną problemów na tym etapie także w opinii organizacji pozarządowych. Reprezentanci NGO, narzekali tutaj głównie na wydłużające się procesy decyzyjne oraz brak komunikacji między poszczególnymi komórkami przedsiębiorstwa na temat podejmowanych działań. Z kolei dla biznesu kluczowym problemem jest brak umiejętności biznesowo-marketingowych organizacji pozarządowych. Według nich członkowie organizacji nie do końca potrafią się zaprezentować i pokazać jaką wartość mogą wnieść do wspólnie prowadzonych projektów, co znacznie ułatwia biznesowi podjęcie decyzji o kooperacji. Argument wizerunkowy przeważnie w postaci zaprezentowania znaku firmowego - jest dla firmy mało atrakcyjną zachętą uczestnictwa w projekcie, a często organizacje nie starają się opracować oferty pod konkretnego przedsiębiorcę. Biznes zwraca uwagę również na odmienne rozumienie i podejście do kwestii formalnych i finansowych. Co ważne, przedsiębiorcy podkreślają, iż inicjując kolejne działania z innymi organizacjami pozarządowymi korzystają z dotychczas wypracowanego dorobku co powoduje, że barier i problemów jest mniej. Eliminowaniu napotykanych trudności sprzyjają również coraz powszechniejsze zmiany zachodzące zarówno w NGO, jak i w przedsiębiorstwach, co ułatwia zrozumienie specyfiki działania danego partnera. Zdecydowana większość respondentów jest zadowolona z nawiązanej współpracy. Stwierdziło tak aż 94,4% przedsiębiorców oraz 88,9% organizacji pozarządowych. Ponadto, NGO oceniają wpływ współpracy na działanie organizacji jako pozytywny. Przedsiębiorcy 11 S t r o n a

12 wśród korzyści ze wzajemnej współpracy najczęściej wskazywali odpowiedzi skupiające się wokół wizerunki firmy tj. promocja, poprawa wizerunku wśród pracowników, klientów oraz społeczności lokalnej. Co znamienne firmy równie często podkreślały, że dzięki nawiązanej współpracy udało się zaszczepić w firmie nowe pomysły. Stosunkowo częstymi wskazaniami był wzrost motywacji wśród pracowników, co można wiązać z poszerzeniem idei wolontariatu pracowniczego, oraz poszerzenie rynku zbytu, pozyskanie nowych klientów czy rzadziej pracowników. W przypadku NGO na pierwszym miejscu były korzyści bezpośrednie jakim jest pozyskanie środków finansowych na realizacje celów organizacji. Istotne były również korzyści wizerunkowe, szczególnie wśród środowiska biznesowego i w mniejszym stopniu wśród społeczności lokalnej. Zadowolenie przedsiębiorców z prowadzonej współpracy przekłada się na dalsze współdziałania z sektorem społecznym. Przedstawiciele biznesu, podkreślają, że z założenia działania realizowane w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu powinny być długotrwałe. Z kolei, realizacją pojedynczych projektów zainteresowani są przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy nie mają jeszcze długiego doświadczenia we współpracy z III sektorem. Dla nich realizacja pojedynczych akcji jest okazją do przetestowania takiej formy współpracy. Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że w efekcie działań prowadzonych w projekcie mieli szanse na usystematyzowanie podejmowanych działań w obszarze CSR. Poprzez co obecnie zdecydowanie łatwiej jest im podejmować współpracę z III sektorem. Niewątpliwy wzrost wiedzy na temat CSR spowodował, iż nie tylko zauważają wzrost świadomości, że biznes powinien być bardziej prospołeczny, ale także zauważają bezpośrednie korzyści dla swojego przedsiębiorstwa z działań podejmowanych wraz z organizacjami pozarządowymi. Zmianę postawy nastawienia przedsiębiorców do realizacji wspólnych działań dostrzegają też przedstawiciele organizacji III-go sektora. Zauważają, że ostatnie lata zmieniły postawy przedsiębiorców wobec kooperacji. Firmy coraz częściej przejawiają gotowość do nawiązywania trwałej współpracy z organizacjami pozarządowymi, często same wychodząc z inicjatywą współpracy dostrzegając w tym większe dopasowanie do swoich obszarów zainteresowania społeczną odpowiedzialnością biznesu jako odpowiedź na rzeczywistą potrzebę zaangażowania się w działalność społeczną. 12 S t r o n a

13 WPROWADZENIE Niniejszy raport zawiera wyniki podsumowujące pierwszy i drugi etap badania pt. Współpraca biznes NGO realizowanego przez Centrum Rozwoju Społeczno- Gospodarczego Przedsiębiorstwo Społeczne sp. z o.o. na zlecenie Konfederacji Lewiatan (dawniej: Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan) w ramach projektu pt. Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowanie kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR. Projekt współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Poddziałania Partnerstwo dla zwiększania adaptacyjności Działania 2.1 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki Priorytetu II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata Pierwsza część badania została wykonana w okresie luty marzec 2012 r. Jako główny cel badań wskazano zdiagnozowanie stanu wiedzy, postaw i oczekiwań przedsiębiorców oraz organizacji III sektora wobec wzajemnej współpracy. Druga część badania została zrealizowana w 2014 r. między lutym a kwietniem. Głównym celem tego etapu badania była ocena zmiany jakości współpracy biznesu i organizacji pozarządowych w efekcie działań prowadzonych w projekcie. W niniejszym raporcie zaprezentowano wyniki drugiej części badania wraz z odniesieniem do wyników pozyskanych w ramach pierwszej części badania. 13 S t r o n a

14 I. KONCEPCJA BADANIA 1.1. Kontekst wraz z uzasadnieniem realizacji badania Od 1 maja 2011 roku Konfederacja Lewiatan (dawniej: Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan) wraz z firmą doradczą Deloitte Advisory Sp. z o.o. realizuje projekt pt. Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR, którego głównym celem jest promocja metod planowania oraz prowadzenia dialogu z interesariuszami w kontekście realizacji działań społecznie odpowiedzialnych. Przedsięwzięcie jest kontynuacją wcześniejszego projektu pt. Promocja standardów społecznej odpowiedzialności w przedsiębiorstwach i jednocześnie odpowiedzią na zdiagnozowane wówczas problemy dotyczące jakości oraz sposobów prowadzenia przez firmy dialogu ze swoimi interesariuszami. Analizy dokonane w ramach poprzedniego projektu wykazały, że relacje pomiędzy firmami i jej interesariuszami są często nawiązywane w sposób przypadkowy, natomiast poziom prowadzonego dialogu nie pozwala na budowę trwałej strategii CSR. Dlatego też, działania prowadzone w obecnym projekcie skupiają się wokół wypracowania, a następnie spopularyzowania narzędzi planowania i prowadzenia dialogu oraz pokazania korzyści, jakie niesie nawiązanie współpracy firm i organizacji pozarządowych. Zakładanymi rezultatami projektu są: wzrost umiejętności prowadzenia dialogu z interesariuszami z wykorzystaniem narzędzi wypracowanych w projekcie przez firmy uczestników warsztatów i konsultacji telefonicznych, wzrost świadomości znaczenia prowadzenia dialogu z interesariuszami wśród firm odbiorców publikacji i uczestników konferencji diagnoza stanu współpracy firm i NGO (przed i po projekcie) dzięki realizacji badania, nawiązanie współpracy miedzy firmami a NGO w celu realizacji przedsięwzięć z zakresu CSR. Przeprowadzenie adekwatnych działań, dostosowanych do postaw i oczekiwań grupy docelowej projektu wymaga jednakże zdiagnozowania stanu wiedzy grup docelowych (przedstawicieli przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych) w zakresie współpracy, poznania wzajemnych oczekiwań, a także potencjalnych obszarów, na których może dokonywać się współpraca. Niezbędne stało się więc przeprowadzenie badań, skupiających się wokół tematyki dialogu społecznego i ukazujących sposoby nawiązywania współpracy pomiędzy firmami a organizacjami pozarządowymi, a następnie oceniających efekty rozwiązań zastosowanych w projekcie. 14 S t r o n a

15 1.2. Koncepcja badania Głównym celem realizacji badań jest zdiagnozowanie stanu wiedzy grup docelowych projektu w zakresie współpracy biznesu z III sektorem (etap I), a następnie ocena zmiany jakości współpracy biznesu i NGO, która nastąpiła w czasie realizacji projektu Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR (etap II). Badanie prowadzone zostało w dwóch etapach: ETAP I (luty marzec 2012) diagnozujący jak wygląda stan wiedzy przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych na temat wzajemnej współpracy; ukazujący w jaki sposób firmy nawiązują i prowadzą współpracę z NGO oraz jakie są oczekiwania obydwu stron, a także dostarczający rekomendacje do prowadzenia dalszych działań w projekcie, ETAP II (luty kwiecień 2014) oceniający zmianę jakości współpracy, świadomości oraz postaw grupy docelowej w wyniku działań prowadzonych w projekcie. Rysunek 1. Model koncepcji badania REALIZACJA PROJEKTU (luty 2011 kwiecień 2014) BADANIE ETAP I (luty marzec 2012) STAN ZASTANY WSPÓŁPRACY (PRZED REALIZACJĄ PROJEKTU) diagnoza stanu wiedzy identyfikacja wzajemnych oczekiwań i metod współpracy analiza postaw dotychczasowe doświadczenia WNIOSKI I REKOMEND ACJE DO REALIZACJI DALSZYCH DZIAŁAŃ W PROJEKCIE BADANIE ETAP II (luty kwiecień 2014) ZMIANA JAKOŚCI WSPÓŁPRACY (PO REALIZACJI PROJEKTU) diagnoza stanu wiedzy po realizacji projektu analiza nawiązanej współpracy w wyniku projektu analiza zmian postaw ocena korzyści wynikających z nawiązanej współpracy Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. 15 S t r o n a

16 1.3. Cele i zakres badania Celem badania jest zdiagnozowanie stanu wiedzy na temat współpracy przedsiębiorstw z organizacjami III-go sektora (etap I), a następnie ocena zmiany jakości współpracy biznesu i organizacji pozarządowych, która nastąpiła w czasie realizacji projektu Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR (etap II). Cel główny badania został osiągnięty poprzez realizację niżej wymienionych celów szczegółowych: 1. Ocena stanu wiedzy grupy docelowej na temat sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy pomiędzy firmami i organizacjami III-go sektora (w tym po zakończeniu realizacji projektu). 2. Analiza zainicjowanych poprzez udział w projekcie form współpracy i dialogu firm z organizacjami pozarządowymi, w kontekście analizy doświadczeń firm i organizacji III-go sektora związanych z realizacją przedsięwzięć z zakresu CSR, w tym z nawiązywaniem współpracy i prowadzeniem dialogu przed udziałem w projekcie. 3. Analiza zmian postaw grupy docelowej wobec podejmowania współpracy i dialogu w efekcie działań prowadzonych w projekcie. 4. Analiza korzyści wynikających z podjęcia współpracy firm z organizacjami III-go sektora. 5. Diagnoza wzajemnych oczekiwań firm oraz organizacji III-go sektora dotyczących współpracy oraz identyfikacja istniejących barier utrudniających firmom i organizacjom pozarządowym prowadzenie dialogu i nawiązywanie współpracy. 6. Wypracowanie kierunkowych rekomendacji. Cel główny został realizowany poprzez eksplorację zagadnień z następujących obszarów badawczych: Rysunek 2. Obszary badawcze Obszar I Miejsce społecznej odpowiedzialności biznesu w działalności firm przed i po zakończeniu realizacji projektu Obszar II Analiza doświadczeń biznesu i NGO związanych ze wzajemną współpracą przed i zainicjowanych poprzez udział w projekcie Obszar III 16 S t r o n a

17 Analiza postaw biznesu i NGO wobec wzajemnej współpracy i ich zmian w efekcie działań prowadzonych w projekcie Obszar IV Identyfikacja preferowanych obszarów współpracy oraz wzajemnych oczekiwań biznesu i NGO oraz analiza korzyści wynikających z podjęcia współpracy Obszar V Identyfikacja barier utrudniających biznesowi i NGO współpracę oraz wypracowanie kierunkowych rekomendacji Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. 17 S t r o n a

18 1.4. Strukturalizacja problemu badawczego Rysunek 3. Powiązanie celów badania wraz z pytaniami badawczymi Ocena stanu wiedzy na temat sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy pomiędzy firmami a NGO po zakończeniu realizacji projektu W jaki sposób firmy rozumieją ideę społecznie odpowiedzialnego biznesu? Jakie narzedzia wykorzystują firmy do realizacj przedsięwzięć z zakresu CSR? Jak kształtuje się pozimom wiedzy przedsiębiorstw i NGO nt. sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy? Czy i jakie zmiany w strukturze organizacyjnej firmy zostały wprowadzone w celu nawiązania współpracy z NGO? W które obszary CSR wpisują się działania realizowane przez firmy? Czy i w jaki sposób firmy opracowują i wdrażają długofalową strategię CSR? Jak przebiega komunikacja wewnętrzna w firmie nt. działań z zakresu CSR? Analiza zainicjowanych poprzez udział w projekcie form współpracy i dialogu firm z NGO Z jakich źródeł firmy czerpią informacje nt. sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy z NGO? W jaki sposób firmy identyfikują potrzeby swoich interesariuszy - NGO? Jak przebiega współpraca firmy i NGO na etapie: inicjowania, właściwego przebiegu, etapie końcowym? W jaki sposób przebiega komunikacja między przedsiębiorcami a NGO? Które działania realizowane w projekcie w największym stopniu przyczyniły się do nawiązania współpracy? Identyfikacja istniejących barier utrudniających firmom i NGO prowadzenie dialogu i nawiązywanie współpracy Z jakim trudnościami spotykają się firmy i NGO w trakcie prowadzenia dialogu? Z jakim trudnościami spotykają się firmy i NGO w trakcie nawiązywania i prowadzenia współpracy? W jaki sposób można wyeliminować napotykane trudności? Analiza korzyści wynikających z podjęcia współpracy firmy z NGO Jakie korzyści dla biznesu i NGO przyniosło nawiązanie współpracy? Analiza zmian postaw grup docelowych wobec podejmowanej współpracy i dialogu w efekcie działań prowadzonych w projekcie Jaki stosunek przejawiają firmy wobec podjętej wspólpracy i prowadzonego dialogu z NGO? Czy firmy przejawiają gotowość do nawiązanej trwałej współpracy z NGO? Jakie czynniki miały wpływ na ukształtowanie się postaw grupy docelowej wobec podejmowania współpracy i prowadzenia dialogu? Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. 18 S t r o n a

19 II. METODYKA BADANIA Głównym celem badania była diagnoza i ocena zmian jakości współpracy biznesu i organizacji pozarządowych w efekcie działań prowadzonych w projekcie. W celu zapewnienia spójności logicznej koncepcji i metodologii badania, zastosowano następujący schemat. Rysunek 4. Logika procesu badania Spotkanie inicjujące Raport metodologiczny DR CATI TIDI Case study Analiza danych SNA/ SWOT FGI Raport końcowy Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. W obu etapach badania zastosowano kombinację uzupełniających się wzajemnie metod ilościowych i jakościowych, co zagwarantowało większą rzetelność wyników badania oraz pozwoliło uchwycić różne aspekty badanego przedmiotu Analiza desk research Analiza desk research to wnikliwa ocena i interpretacja danych zawartych w dokumentach źródłowych. Na początkowym etapie analizy zebrany materiał sprawdzany był pod kątem jakości i rzetelności. Dopiero po wyselekcjonowaniu wiarygodnych danych przeprowadzona została właściwa analiza desk research, która była pomocna przy weryfikacji wniosków płynących z badań terenowych (m.in. prawdziwości stwierdzeń respondentów, pokrycia 19 S t r o n a

20 wyników w zapisach odpowiednich dokumentów), a także pozwoliła na poznanie i zrozumienie otoczenia badanego problemu. W ramach niniejszego badania analizie poddane zostały: 1. Dokumentacja projektowa: a. wniosek o dofinansowanie projektu, b. dane monitoringowe, sprawozdania, raporty itd. gromadzone na etapie realizacji projektu. 2. Informacje na temat badanych obszarów dostępne na stronach internetowych: a. b. c. d. e. f Raporty i publikacje: a. Błędy i bariery w dialogu firm z interesariuszami w Polsce podsumowanie prac warsztatowych zorganizowanych w ramach projektu Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR ; PKPP Lewiatan, Warszawa 2011, b. Poradnik metodyczny pn. Model rozwoju społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa ; PKPP Lewiatan, Warszawa 2010, c. Poradnik metodyczny pn. Dobra Praktyka CSR element strategii firmy ; PKPP Lewiatan, Warszawa 2010, d. Raporty z badań (opinii publicznej, interesariuszy) realizowanych w ramach projektu Koalicja na rzecz odpowiedzialnego biznesu ; Warszawa 2010, e. J. Adamczyk Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, Warszawa 2009, f. Influencing consumer behaviour. A guide for sustainable marketing ; Business in the Community 2011, g. Kompendium CSR kompendium społecznej odpowiedzialności biznesu ; MediaPlanet, przy wsparciu CSR Consulting, 2011, h. Odpowiedzialne inwestycje kapitałowe ; Pracodawcy RP, Warszawa 2011, i. Analiza współpracy organizacji pozarządowych z biznesem, samorządami i instytucjami naukowymi ; Projekt Konkordia, Warszawa 2010, j. Postrzeganie współpracy z NGO s przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne Toruń 2013, k. Największe polskie firmy a społeczna odpowiedzialność biznesu Fundacja CentumCSR.pl, 2012, l. Fundacje korporacyjne w Polsce Forum Darczyńców, m. Współpraca międzysektorowa na rzecz CSR na Śląsku Warszawa 2012, n. Analiza ESG spółek w Polsce. Budowanie wartości spółki poprzez raportowanie 20 S t r o n a

21 danych pozafinansowych ESG Warszawa 2012, o. Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki 2012, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa Ze względu na uniwersalny charakter i zakres analizowanych dokumentów, analiza desk research została wykorzystana we wszystkich obszarach badawczych. Pozwoliła na nakreślenie obrazu pomiędzy biznesem a organizacjami pozarządowymi w świetle dostępnej literatury, co jednocześnie zostało wykorzystane do przygotowania narzędzi badawczych do badań ilościowych i jakościowych w I i II etapie badania. Informacje pozyskane w ramach analizy danych zastanych stanowiły uzupełnienie danych otrzymanych w badaniach terenowych Metody ilościowe Metody ilościowe, poprzez ukierunkowanie na ilościowy opis i wyjaśnianie rzeczywistości pozwalają ustalić jak często określone opinie, fakty, zjawiska występują w badanej zbiorowości oraz jakie są zależności pomiędzy różnymi zmiennymi i ich wartościami. Tym samym umożliwiają uogólnienie wyników na całą interesującą nas populację. Jedną z charakterystycznych cech metod ilościowych jest używanie zestandaryzowanych narzędzi badawczych (np. kwestionariuszy), które gwarantują, że wszyscy badani poddani są działaniu bardzo zbliżonych bodźców, a w każdym przypadku zapewniają ujednolicenie podejścia do wszystkich jednostek badania. Badanie kwestionariuszowe CATI Udział w badaniu wzięli przedsiębiorcy będący uczestnikami wybranych działań w projekcie (warsztaty regionalne, konsultacje telefoniczne, konferencje) oraz organizacjami pozarządowymi. Zastosowanie tej techniki umożliwiło pozyskanie informacji od licznej grupy respondentów w stosunkowo krótkim czasie. Zastosowanie techniki CATI wśród respondentów z grupy przedsiębiorców, a także przedstawicieli organizacji III-go sektora pozwoliło na pozyskanie informacji niezbędnych do analizy zagadnień poruszanych we wszystkich obszarach badawczych. W badaniu CATI zastosowano dobór celowy. Wywiady prowadzono wśród przedstawicieli przedsiębiorstw, którzy brali udział w działaniach (warsztaty regionalne, konsultacje telefoniczne, konferencje) organizowanych w ramach projektu. Aby sprawdzić w jaki sposób działania projektu wpłynęły na zmianę jakości współpracy pomiędzy tymi firmami a NGO, ta grupa respondentów została objęta dwoma etapami badania, przed realizacją projektu (luty marzec 2012 r.) oraz prowadzonym już na zakończenie projektu (luty kwiecień 2014 r.). Aby uzyskać nieco szerszy obraz współpracy, badanie CATI w I etapie badania przeprowadzono również wśród przedsiębiorstw, które nie brały udziału w projekcie. 21 S t r o n a

22 Dopełnieniem uzyskanych danych było przeprowadzenie badania również wśród przedstawicieli NGO (w obu etapach), którzy mają doświadczenie we współpracy z biznesem. Rozkład próby w badaniu CATI prezentuje poniższa tabela. Tabela 1. Rozkład próby w badaniu CATI w poszczególnych etapach badania Respondenci I etap II etap Przedstawiciele przedsiębiorstw uczestnicy projektu Przedstawiciele 56 - przedsiębiorstw którzy nie brali udziału w projekcie 1 Przedstawiciele organizacji pozarządowych 2 Razem Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. Należy podkreślić, że niniejsze badanie, poprzez zastosowany celowy dobór respondentów badania CATI, nie jest reprezentatywne dla ogółu przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych funkcjonujących w Polsce. Uzyskane wyniki diagnozują kluczowe aspekty związane z prowadzoną współpracą na polu biznes NGO i w tym kontekście można na ich podstawie projektować skuteczne działania służące poprawie stanu i jakości współpracy Metody jakościowe Indywidualny wywiad pogłębiony IDI 3 Technika ta umożliwiła pozyskanie danych o charakterze jakościowym, dzięki czemu pogłębiono kwestie zawarte we wszystkich pytaniach badawczych. Dzięki wywiadom zrealizowanym z przedstawicielami przedsiębiorców i NGO poznano stan przed udziałem w projekcie oraz zmiany jakie zaszły w postawach i oczekiwaniach grup docelowych wobec wzajemnej współpracy. Wykorzystanie badania IDI umożliwiło zdobycie niezbędnych informacji do wnioskowania w ramach analizy zainicjowanych przez udział w projekcie form współpracy i dialogu firm z organizacjami z III-go sektora oraz w ramach analizy zmian 1 Ze względu na cel badania jakim była ocena jakości współpracy biznesu i NGO wypracowana w efekcie działań prowadzonych w projekcie, przedstawiciele przedsiębiorstw, którzy nie brali udziału w projekcie zostali przebadani tylko w I etapie badania. 2 W II edycji badania przebadano organizacji pozarządowe, które brały udział w Projekcie (warsztaty/ konferencje), w edycji I były organizacje współpracujące z biznesem, ale nie biorące udziału w Projekcie. 3 Wywiad pogłębiony mógł być wykonywany techniką telefoniczną. 22 S t r o n a

23 postaw grupy docelowej wobec podejmowania współpracy i dialogu w efekcie działań prowadzonych w projekcie. Próba w badaniu Udział w badaniu wzięli: Przedstawiciele kadry zarządzającej i wdrażającej projekt 2 wywiady Przedstawiciele przedsiębiorstw uczestnikami projektu, którzy wzięli udział w następujących działaniach: wdrażanie strategicznego CSR w firmach 10 wywiadów warsztaty konsultacyjne CSR/ konsultacje telefoniczne 8 wywiadów Przedstawiciele organizacji pozarządowych 7 wywiadów Łącznie przeprowadzono 27 telefonicznych wywiadów pogłębionych. Dzięki zastosowaniu techniki wywiadu indywidulnego zebrano dane o charakterze jakościowym, które były niezbędne do poznania postaw i oczekiwań grup docelowych wobec wzajemnej współpracy. Zogniskowany wywiad grupowy FGI Technika polegająca na wspólnej dyskusji respondentów (zwykle 6-8 osób) na z góry określony temat. Rozmowa prowadzona jest przez doświadczonego moderatora, który nadzoruje przebieg wywiadu a także zachęca respondentów do aktywnego uczestnictwa w dyskusji. Wywiad FGI może wykraczać poza zwykłą dyskusję i być prowadzony w formie warsztatowej. Próba w badaniu W badaniu FGI udział wzięli: Przedstawiciele przedsiębiorstw uczestnicy projektu (np. managerowie ds. CSR, prezesi firm, managerowie ds. PR, managerowie ds. marketingu) Przedstawiciele Konfederacji Lewiatan Łącznie w badaniu przeprowadzono 1 zogniskowany wywiad grupowy. Badanie FGI posłużyło do zebrania informacji niemożliwych do pozyskania w badaniach ilościowych. Nacisk w badaniu FGI został położony na poznanie zmian w preferencjach, opiniach, postawach, a także oczekiwaniach przedsiębiorców wobec współpracy z organizacjami pozarządowymi, które dokonały się pod wpływem działań realizowanych w projekcie. 23 S t r o n a

24 Studium przypadku (Case Study) Metoda polegająca na analizie pojedynczego przypadku, który najlepiej obrazuje badaną problematykę. Przyjmuje formę szczegółowego opisu, dlatego na podstawie Case Study można wnioskować na temat przyczyn i efektów danego zdarzenia bądź działania. Studium przypadku umożliwia także wskazanie tzw. dobrych praktyk, czyli rozwiązań wartych skopiowania, a także błędów, których należy unikać. Głównym celem zastosowania studium przypadku jest zebranie pogłębionych informacji dotyczących przedmiotu badania. Pełny i wyczerpujący opis poszczególnych metod współpracy jest uzupełnieniem zastosowanych metod ilościowych i jakościowych wykorzystanie techniki Case Study pokazało dotychczasowe doświadczenia firm i organizacji III-go sektora związane z nawiązywaniem współpracy na podstawie konkretnych, jednostkowych przypadków. W niniejszym badaniu, Case Study zostało wykorzystane do: przedstawienia przykładów zainicjowanej współpracy z organizacjami pozarządowymi przez firmy, które brały udział w działaniu wdrażanie strategicznego CSR w firmach, gdzie zaprezentowano m.in. sposób, w jaki firmy wdrażają CSR przedstawienia zainicjowanej współpracy z organizacjami pozarządowymi przez firmy, które brały udział w pozostałych działaniach projektu. W ramach niniejszego badania wykonano 12 case study. Analiza sieci społecznych SNA (Social Network Analysis) Podejście badawcze, które polega na opisie pewnego interesującego badacza fragmentu rzeczywistości społecznej nie poprzez analizę cech i własności aktorów życia społecznego, ale poprzez analizę relacji, jakie między nimi zachodzą. W niniejszym badaniu, SNA zostało wykorzystane do pokazania intensywności współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi a przedsiębiorstwami. Jako źródła danych do analizy sieci społecznych wykorzystane zostały wyniki badania CATI. Na podstawie oceny eksperckiej została wyliczona siła i kierunek związku pomiędzy różnymi typami przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych. Analiza SWOT Technika ta posłużyła do porządkowania wniosków z badania, czego efektem było stworzenie tabeli rekomendacji. Segregowanie i porządkowanie danych dokonywane było w oparciu o cztery kategorie: S (Strenghts) mocne strony; 24 S t r o n a

25 W (Weaknesses) słabe strony; O (Opportunities) szanse; T (Threats) zagrożenia. Ostatecznie efektem prac jest tabela SWOT współpracy przedsiębiorstw z organizacjami pozarządowymi. 25 S t r o n a

26 III. WYNIKI BADANIA Firma odpowiedzialna społeczne to taka, która z jednej strony pozostaje otwarta i słucha swojego otoczenia (prowadząc dialog z różnymi grupami tzw. interesariuszy) z drugiej zaś wyciąga wnioski i podejmuje odpowiednie działania we wszystkich obszarach działalności. W celu usystematyzowania wiedzy o CSR oraz doprecyzowania wartości, którymi powinny posługiwać się przedsiębiorstwa w swojej działalności, wyróżnia się następujące obszary 4 : I. Ład organizacyjny zasady i normy związane z zarządzaniem firmą. Dobre praktyki z tego obszaru powinny stawiać sobie za cel poprawę efektywności zarządzania przedsiębiorstwem z uwzględnieniem interesu społecznego, poszanowania interesariuszy oraz zasad etycznych. II. Prawa człowieka - przedsiębiorstwo powinno działać w poszanowaniu wszystkich praw człowieka, w szczególności praw obywatelskich, politycznych, ekonomicznych, socjalnych i kulturowych. Dobre praktyki powinny wynikać np. z potrzeby przeciwdziałania wszelkiej dyskryminacji lub wzmacniania ochrony praw pracowniczych. III. Praktyki w miejscu pracy - dobre praktyki, wychodząc ponad obowiązki wynikające z przepisów prawa, powinny mieć na uwadze warunki pracy i opiekę społeczną, bezpieczeństwo i higienę pracy, rozwój społeczny (w tym szkolenia), potrzebę prowadzenia stałego dialogu społecznego oraz utrzymywania otwartych i uczciwych relacji z podmiotami współpracującymi. IV. Ochrona środowiska naturalnego uwzględnia się zagadnienie zmniejszenia i adaptacji zmian klimatycznych oraz ochronę i regenerację środowiska naturalnego. Dobre praktyki powinny być ukierunkowane na mierzoną obiektywnie dbałość o jak najmniejszą skalę zanieczyszczeń emitowanych do środowiska oraz podejmowanie wszelkich kroków zmniejszających poziom zużycia zasobów naturalnych, będącego wynikiem działalności przedsiębiorstwa. V. Praktyki handlowe dobre praktyki powinny służyć przeciwdziałaniu nieuczciwej konkurencji, a skupiać się na uczciwej współpracy oraz poszanowaniu praw własności. Przedsiębiorstwo powinno aktywnie promować zasady CSR wśród partnerów, dostawców, otoczenia. VI. Kwestie konsumenckie w tym edukacja rynku, zaangażowanie w kwestie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, jakość obsługi i wsparcia oraz rozpatrywania reklamacji. VII. Zaangażowanie społeczne w tym ukierunkowane na prowadzenie dialogu społecznego, który winien angażować organizacje pozarządowe w proces planowania i realizacji projektów społecznych, uwzględnianie przy wyborze 4 data dostępu: r. 26 S t r o n a

27 kierunków zaangażowania realnych potrzeb społecznych, w tym podejmowanie inwestycji społecznych w takich obszarach, jak edukacja i kultura, zdrowie, rozwój i dostęp do technologii. Projekt Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR był skierowany do przedsiębiorstw. Jego celem była promocja sposobów planowania i prowadzenia dialogu z interesariuszami jako aspektu kluczowego dla właściwej realizacji działań społecznie odpowiedzialnych i budowanie kapitału społecznego na poziomie firmy. Działania podejmowane w ramach projektu obejmowały: 1. Konferencję, w której udział wzięły instytucje zainteresowane wdrażaniem CSR w Polsce. Jej celem była kompleksowa diagnoza stanu dialogi firm z interesariuszami. 2. Warsztat ekspercki, w którym udział wzięli eksperci i praktycy z obszaru CSR, komunikacji, zarządzania, psychologii. Celem było wypracowanie propozycji optymalnych form dialogu prowadzonego z zróżnicowanymi grupami interesariuszy. 3. Narzędzie do mapowania interesariuszy służące tworzeniu mapy interesariuszy firmy, określeniu ich znaczenia i zaplanowaniu optymalnych form dialogu. 4. Warsztaty informacyjno-konsultacyjne skierowane do osób zarządzających firmami, które nie wdrożyły uporządkowanego podejścia do CSR i nie prowadzą dialogu z interesariuszami. W ramach projektu uczestnicy-przedsiębiorstwa mieli zapewnione: 1. Zbudowanie podstawy do inicjowania dialogu z interesariuszami, wypracowane zostały założenia strategiczne w obszarze CSR i wytyczono główne kierunki działań przedsiębiorstw, w tym: a. analiza sytuacji wyjściowej w firmie przy wykorzystaniu Modelu Rozwoju Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstwa, której efektem był raport podsumowujący dotychczas podejmowane działania z zakresu społecznej odpowiedzialności oraz oceniający stan zaawansowania spółki, b. opracowanie mapy kluczowych interesariuszy, zdefiniowanie optymalnych form prowadzenia dialogu z każdą z grup, zaplanowanie w czasie konkretnych działań, c. przeprowadzenie warsztatów strategicznych z udziałem kadry zarządzającej, w tym zaprezentowanie rezultatów dotychczas podjętych działań, doprecyzowanie aspiracji dotyczących obszarów CSR, określenie strategicznych kierunków CSR, propozycje konkretnych działań, zdefiniowanie listy zasad i form prowadzenia dialogi z interesariuszami 2. Udział w sesji warsztatowej - jej celem było dokonanie wstępnej oceny podjętych działań, a w szczególności formy i rezultatów prowadzonego dialogu 27 S t r o n a

28 z interesariuszami. Efektem końcowym warsztatu był raport stanowiący podsumowanie zrealizowanych inicjatyw (działań, aktywności komunikacyjnych, wykorzystywanych form dialogu), formułujący syntetyczną ocenę oraz rekomendacje dotyczące dalszych działań. 3. Warsztaty podsumowujące wdrażanie strategii - których celem było dokonanie finalnej ewaluacji jakości i skuteczności przyjętych rozwiązań oraz podjętych działań. Efektem warsztatu był raport uwzględniający końcową ocenę oraz zalecenia na przyszłość. W ramach promocji skutecznych metod dialogu społecznego w przedsiębiorstwie przeprowadzono: 1. Konkurs na Dobre Praktyki CSR, 2. Konferencję podsumowująca, 3. Podręcznik na temat dialogu z interesariuszami. Wypracowaniu form współpracy między sektorem prywatnym a społecznym ukierunkowanym na CSR i budowanie kapitału społecznego służyły m.in.: Badanie ankietowe na temat współpracy biznesu i NGO, Warsztaty z udziałem NGO, administracji i biznesu, Giełdy współpracy firm i organizacji pozarządowych z konferencjami tematycznymi, Platforma internetowa, Publikacja nt. współpracy firm i NGO w obszarze CSR. 28 S t r o n a

29 3.1. Stanu wiedzy grupy docelowej na temat CSR oraz sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy między firmami a organizacjami pozarządowymi po zakończeniu realizacji projektu Idea społecznej odpowiedzialności biznesu Dostępne opracowania z zakresu CSR pokazują, że wiedza przedstawicieli firm na temat społecznej odpowiedzialności biznesu na przestrzeni lat rośnie. Niemniej jednak wyniki badania przeprowadzonego na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wskazują, iż tylko 31% firm zna termin CSR. Wskaźnik ten zmienia się w zależności od wielkości przedsiębiorstwa - 70% przedsiębiorców reprezentujących duże firmy zna to pojęcie. Ponad 60% przebadanych przedsiębiorców, którzy zadeklarowali znajomość CSR, realizuje działania z nim związane. Wyniki badania wskazują, że dla przedsiębiorców, wśród obszarów CSR, szczególnie istotne są relacje z konsumentami (74% wskazań) i pracownikami (72%), organizacja pracy w firmie (60%) oraz uczciwe praktyki rynkowe (ponad 50%). Istnieje zależność im częściej obszar był wskazywany jako ważny dla rozwoju firmy tym częściej przedsiębiorcy stosują zasady CSR w ramach tego obszaru. Z czego 75% przedsiębiorstw posiada na swoich stronach internetowych sekcje dotyczące społecznych i ekologicznych aspektów funkcjonowania firmy 5. Jednak coraz większe otwarcie biznesu na tę tematykę, co pokazuje raport pt. CSR w Polsce. Menedżerowie/menedżerki 500. Lider/Liderka CSR, nie przekłada się jeszcze bezpośrednio na konkretne działania. Wydaje się, że główną barierą jest tutaj przede wszystkim nacisk kładziony przez firmy na osiągnięcie doraźnego zysku i nieuwzględnianie dłuższych perspektyw strategicznych funkcjonowania przedsiębiorstw, które umożliwiłyby zobaczenie CSR jako czynnika mającego wpływ na realny sukces biznesowy. Dynamika rozwoju dyktowana jest przez firmy zagraniczne rodzime przedsiębiorstwa oraz te, w których część udziałów należy do państwa, pod tym względem wciąż pozostają w tyle. Również w firmach zagranicznych tworzone są stanowiska zaadresowane dla CSR tam są lokowane zwykle w działach PR, bądź innych komórkach odpowiedzialnych za szeroko rozumianą komunikację z otoczeniem społecznym firmy. Wyniki badań i opracowań z zakresu CSR pokazują, że firmy bardzo swobodnie i w zależności od własnych potrzeb definiują zakres swojej społecznej odpowiedzialności, sporadycznie odwołując się do standardów z zakresu CSR. Przeważa pogląd o traktowaniu CSR jako elementu budowania pozytywnego wizerunku przedsiębiorstwa. Z tego powodu dominują działania związane z dobroczynnością i sponsoringiem 6. 5 Ocena stanu wdrażania standardów społecznej odpowiedzialności biznesu, Warszawa Największe polskie firmy a społeczna odpowiedzialność biznesu, Warszawa S t r o n a

30 Nie jest zaskoczeniem piszą autorzy raportu 7 - że w Polsce wciąż mamy do czynienia ze wstępnym stanem rozwoju CSR, czego przejawem jest fakt, że główne działania z tego obszaru to wciąż przede wszystkim szeroko pojęte działania charytatywne, a zatem głównie różnego rodzaju wsparcie finansowe i rzeczowe. Zaznaczają jednak, że trwale wzrasta w rodzimym biznesie waga przedsięwzięć dla społeczności lokalnej i współpraca z trzecim sektorem. Spośród całej palety działań mieszczących się w ramach CSR wśród rodzimych firm najmniejszą popularność ma wolontariat pracowniczy w szczególności ten realizowany w godzinach pracy. Autorzy raportu analizując główne bariery rozwoju CSR w Polsce wskazują na: niski poziom wiedzy o CSR zarówno tego, czym jest, jak i znajomości dobrych praktyk i narzędzi jego realizacji, kładzenie przez rodzime formy nacisku na krótkoterminowe cele i strategie biznesowe, niski stopień zainteresowania zarządów firm i menedżerów ideą CSR, brak liderów CSR, którzy mogliby być wzorami. Często rolę pomostu między biznesem a sektorem społecznym pełnią fundacje korporacyjne. Uwarunkowują i usprawniają społeczną działalność firm oraz pokazują schematy funkcjonowania organizacji pozarządowych, pozwalając sektorowi biznesowemu tym samym je zrozumieć 8. Powołując się na badanie z 2013 roku 9, 31% przedsiębiorstw powołało swoje fundacje korporacyjne, niemniej jednak swojej działalności społecznej nie ograniczają tylko do nich podejmują również współpracę z innymi NGO. Najczęściej strategie CSR w Polsce posiadają firmy zagraniczne. Natomiast najrzadziej do jej posiadania przyznają się przedsiębiorstwa o przeważającym udziale własnościowym skarbu państwa. Zdaniem autorów raportu 20% największych firm w Polsce ma strategię CSR i rzeczywiście ją realizuje. Do motywów, dla których firmy interesują się i wdrażają CSR należą: potrzeba budowania marki i pozytywnego wizerunku firmy, chęć polepszenia stosunków ze społecznością lokalną, przekonanie o długofalowej opłacalności działań z obszaru CSR, zwiększanie wartości firmy poprzez działania z obszaru CSR, chęć uzyskania przewagi konkurencyjnej, poczucie obywatelskiego obowiązku, 7 CSR w Polsce. Menedżerowie/menedżerki 500. Lider/Liderka CSR, Warszawa Fundacje korporacyjne w Polsce, Warszawa Postrzeganie współpracy z organizacjami pozarządowymi przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne, Toruń S t r o n a

31 wymogi korporacyjne. Warto wskazać również na to, że społeczne postrzeganie działań firm z obszaru CSR nie zawsze jest pozytywne. Na negatywne konotacje wskazuje badanie Millward Brown SMG/KRC realizowane w ramach projektu Koalicja na rzecz odpowiedzialnego biznesu". Autorka badania jakościowego zalicza do nich następujące sposoby negatywnego odczytania idei CSR: nierealna idea CSR to slogan: piękne i szlachetne, ale puste w środku hasło, nowoczesny PR CSR to jedynie zasłona dymna, celem której jest ratowanie nadwątlonego wizerunku firm, szkodliwa idea dzięki działaniom CSR zyskują firmy, które zbijają kapitał na cudzej pracy (np. organizacji pozarządowych), kaprys CSR to wymysł i PR-owska nowinka, przemijająca moda. Rozumienie idei społecznej odpowiedzialności biznesu Jak pokazują wyniki niniejszego badania pojęcie społecznie odpowiedzialnego biznesu było znane grupie docelowej jeszcze przed przystąpieniem do projektu. Zdecydowana większość przedsiębiorców uczestniczących w badaniu CATI stwierdziła, że było im znane to pojęcie wcześniej 83% wskazań respondentów. Podobny odsetek odpowiedzi uzyskano podczas realizacji pierwszego etapu badania, kiedy to 81,3% uczestników projektu zadeklarowało zdecydowaną znajomość tego terminu jeszcze przed przystąpieniem do projektu. Wykres 1. Znajomość pojęcia społecznej odpowiedzialności biznesu Nie 17% Tak 83% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) 31 S t r o n a

32 Przed udziałem w projekcie uczestnicy kojarzyli CSR głównie ze wspieraniem działań na rzecz ochrony środowiska, dbaniem o dobre relacje z klientami i pracownikami oraz prowadzeniem działalności charytatywnej. Wyniki badania przeprowadzone po realizacji projektu pokazują, że zaszła istotna zmiana w rozumieniu idei społecznie odpowiedzialnego biznesu. Przedsiębiorcy zdecydowanie częściej kojarzą CSR z dbaniem o relacje ze wszystkimi interesariuszami firmy (91%) oraz na przestrzeganiem norm etycznych w prowadzeniu biznesu (89,9%). Również wyraźnie częściej społecznie odpowiedzialny biznes łączony jest z zachęcaniem pracowników do udziału w wolontariacie (70,8%) co stanowi istotną zmianę w porównaniu do sytuacji sprzed udziału w projekcie. Nadal na wysokim poziomie uplasowała się działalność charytatywna (79,8%) lecz jej istotność w kontekście pozostałych odpowiedzi zdaje się maleć. Tabela 2. Działania realizowane przez firmę, z którymi kojarzy się CSR Dbanie o relacje ze interesariuszami Zasady zrównoważonego rozwoju Przestrzeganie norm etycznych Ochrona środowiska Dbanie o dobre relacje z klientami Dbanie o dobre relacje z pracownikami Działalność charytatywna Przestrzeganie przepisów prawa Wolontarit pracowniczy Inne (jakie?)* 4,5% 91,0% 89,9% 89,9% 89,9% 88,8% 88,8% 79,8% 77,5% 70,8% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) Wyraźny jest wysoki procentowy udział odpowiedzi respondentów we wszystkich kategoriach, co z jednej strony wskazuje na znaczne poszerzenie horyzontów grupy docelowej i nie utożsamianie jej wyłącznie z działalnością charytatywną, z drugiej zaś strony pokazuje, że w przypadku pewnej grupy respondentów pojęcie to nadal posiada niejasne konotacje i łączone jest na przykład z przestrzeganiem istniejących przepisów prawa (77,5%). Taki rozkład odpowiedzi w odniesieniu do pierwszej edycji badania CATI wskazuje, że poszerzeniu świadomości, co do przejawów i wcieleń społecznie odpowiedzialnego biznesu, nie towarzyszy wystarczająco jasne rozróżnienie na kwestie bezpośrednio związane z CSR, a te będące podstawą prowadzenia każdej uczciwej dzielności gospodarczej. 32 S t r o n a

33 Uczestników badania poproszono, aby własnymi słowami odpowiedzieli jak rozumieją oraz z jakimi działaniami realizowanymi przez przedsiębiorstwa kojarzy im się społeczna odpowiedzialność biznesu. W rozumieniu uczestników badania jakościowego, CSR to działania prowadzone zgodnie z potrzebami środowiska lokalnego i uwzględnianie wpływu danego przedsiębiorstwa na otoczenie społeczne, czyli połączenie korzyści dla firmy oraz społeczności. Otrzymane wyniki pokazują, iż na przestrzeni dwóch lat realizacji projektu, zmieniło się rozumienie idei CSR. Na początku przedsiębiorcy i organizacje pozarządowe definiowali społeczną odpowiedzialność biznesu jako przede wszystkim działania mające na celu wspieranie ochrony środowiska, działalność charytatywną, czy dbanie o dobre relacje z pracownikami i interesariuszami. Inaczej jest w przypadku przedsiębiorstw, które pozostawały pod bezpośrednim wpływem projektu. Wywiady indywidualne z firmami wdrażającymi strategie CSR w ramach projektu pokazują, że rozumienie idei społecznie odpowiedzialnego biznesu w tej grupie jest znacznie bardziej konkretne i w pełniejszy sposób dotyka jego istoty. Dla mnie jest to pewna filozofia funkcjonowania firmy, we wszystkich obszarach jej funkcjonowania, wychodząca poza ramy prawne, obowiązujące daną firmę. Czyli odpowiedzialne myślenie, w każdym aspekcie działania firmy. Nie należy tego mylić z działalnością charytatywną, bo nie tylko o to chodzi. To nie tylko budowanie lojalności, ale też więzi pracowniczych z firmą, może być to forma działań związanych z wolontariatem pracowniczym, troski o jakość produktu, komunikacja z różnymi grupami interesariuszy Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw W porównaniu do sytuacji sprzed udziału w projekcie, respondentom wyraźnie częściej kojarzy się społecznie odpowiedzialny biznes także z zachęcaniem pracowników do udziału w wolontariacie (70,8% wskazań respondentów badań ilościowych). Jednakże wysoka ilość wskazań we wszystkich kategoriach odpowiedzi pozwala stwierdzić, że uczestnicy niezwykle szeroko pojmują idee społecznie odpowiedzialnego biznesu zaliczając w jej poczet także oczywiste zasady prowadzenia każdej działalności gospodarczej jak na przykład przestrzeganie istniejących przepisów prawa (77,5%). Taki rozkład odpowiedzi wskazuje, że nadal dla wielu przedsiębiorstw biorących udział w warsztatach istota CSR nie jest jeszcze do końca zrozumiała. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku organizacji pozarządowych, które zasadniczo w podobny sposób rozumieją CSR jak przedsiębiorcy uczestniczący w projekcie, utożsamiając go przede wszystkim z prowadzeniem firmy zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju (83,3%) oraz co bardziej istotne z zachęcaniem pracowników do udziału w wolontariacie pracowniczym (77,8%). Również w tej grupie wysoką pozycję zajmuje pogląd utożsamiających działalność charytatywną z CSR (72,2%) co wydaje się 33 S t r o n a

34 szczególnie niepokojące, gdyż może rzutować na postawę organizacji pozarządowych wobec charakteru współpracy na linii biznes NGO. To co szczególnie odróżnia koncepcję CSR funkcjonującą w świadomości organizacji pozarządowych i przedsiębiorców to stosunek do dbania o relacje wszystkich interesariuszy. W przypadku NGO, co naturalne z punktu widzenia ich miejsca w łańcuchu relacji, dbanie o dobre stosunki ze wszystkimi interesariuszami w mniejszym stopniu stanowi wyznacznik społecznej odpowiedzialności biznesu. Jednocześnie relatywnie rzadsze wskazania w poszczególnych kategoriach sugerują, że w przypadku III-sektora koncepcja CSR jest bardziej klarowna. Tabela 3. Działania kojarzone z społeczną odpowiedzialnością biznesu Zasady zrównoważonego rozwoju Wolontariat pracowniczy Przestrzeganie norm etycznych Działalność charytatywna Przestrzeganie istniejących przepisów prawa Wspieranie działań na rzecz ochrony środowiska Dbanie o relacje ze interesariuszami firmy Dbanie o dobre relacje z pracownikami Dbanie o dobre relacje z klientami Inne (jakie?)* 9,7 % 83,3% 77,8% 72,2% 72,2% 62,5% 62,5% 62,5% 61,1 % 58,3 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=72) Poziom wiedzy przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych na temat sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy z NGO Jednym z aspektów warunkującym udaną i przemyślaną kooperację biznesu i sektora społecznego jest stan wiedzy obydwu stron na temat czynników składających się na proces nawiązywania i prowadzenia współpracy. Uczestnicy badania ankietowego, zarówno przedsiębiorcy jak i organizacje pozarządowe, zostali poproszeni o ocenę swojej wiedzy w zakresie prowadzenia dialogu i wzajemnej współpracy. Respondenci oceniali swoją wiedzę na temat poszczególnych elementów w skali od 0 do 5, podczas gdy 0 oznaczało nie posiadam żadnych informacji w tym zakresie, natomiast 5 posiadam pełną informację w tym zakresie. Zagregowane odpowiedzi pozyskane od przedsiębiorców pokazują, że ocenią oni swoją wiedzę na poziomie średnim. Należy zaznaczyć, że zaobserwowane różnice w średnich ocenach 34 S t r o n a

35 poszczególnych elementów są niewielkie, i wahają się od 3,0 do 3,6 przy czym dominująca jest ta pierwsza wartość. Tabela 4. Rozkład ocen wiedzy przedsiębiorców na temat elementów związanych z współpracą z NGO Oceniany element Średnia ocen Odsetek przyznanych ocen [%] Identyfikowania potrzeb organizacji pozarządowych 3,0 3,4% 12,4% 12,4% 42,7% 14,6% 14,6% Prowadzenia dialogu z organizacjami pozarządowymi 3,0 5,6% 10,1% 14,6% 30,3% 27% 12,4% Inicjowania współpracy z organizacjami pozarządowymi 3,1 5,6% 6,7% 12,4% 36,0% 25,8% 13,5% Form wsparcia, które przedsiębiorstwa mogą zaoferować 3,3 6,7% 5,6% 6,7% 27% 38,2% 15,7% organizacjom pozarządowym Form wsparcia, które organizacje pozarządowe mogą zaoferować 3,0 5,6% 10,1% 14,6% 32,2% 25,8% 11,2% przedsiębiorstwom Korzyści, jakie może przynieść przedsiębiorstwu współpraca z 3,6 2,2% 4,5% 6,7% 25,8% 40,4% 20,2% organizacjami Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) Przedsiębiorcy najlepiej ocenili swoją wiedzę w kontekście korzyści jakie może przynieść im nawiązana współpraca z III sektorem oraz form wsparcia jakie mają do zaoferowania. Wiedza na temat pozostałych elementów pozostaje na podobnym, średnim poziomie. Martwić może stosunkowo niska wiedza na temat inicjowania współpracy oraz prowadzenia dialogu co może ograniczać podejmowanie inicjatyw przez firmy w tym zakresie. Znacznie śmielej swoją wiedzę oceniły organizacje pozarządowe, czują się one najpewniej w podobnych kategoriach jak przedsiębiorcy lecz ich samoocena jest znacznie wyższa. Stosunkowo najsłabiej wypada w ich przypadku wiedza na temat przygotowania oferty współpracy dla przedsiębiorstw. 35 S t r o n a

36 Tabela 5. Rozkład ocen wiedzy organizacji pozarządowych na temat elementów związanych z współpracą z biznesem Oceniany element Średnia ocen Odsetek przyznanych ocen [%] Informowania przedsiębiorstw na temat potrzeb organizacji 3,32 2,8% 6,9% 15,3% 30,6% 19,4% 25,0% Inicjowania współpracy z przedsiębiorstwami 3,32 2,8% 8,3% 9,7% 30,6% 30,6% 18,1% Przygotowywania oferty współpracy dla przedsiębiorstw 3,29 6,9% 6,9% 8,3% 25,0% 33,3% 19,4% Form wsparcia, które przedsiębiorstwa mogą zaoferować 3,35 5,6% 4,2% 19,4% 12,5% 37,5% 20,8% organizacjom pozarządowym Form wsparcia, które organizacje pozarządowe mogą zaoferować 3,72 1,4% 5,6% 8,3% 15,3% 43,1% 26,4% przedsiębiorstwom Korzyści, jakie może przynieść przedsiębiorstwu współpraca z 3,97 1,4% 1,4% 1,4% 22,2% 41,7% 31,9% organizacjami Korzyści, jakie może przynieść organizacji współpraca z 4,19 1,4% 1,4% 1,4% 6,9% 50,0% 38,9% przedsiębiorstwami Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=72) Obie grupy respondentów zdają się coraz lepiej rozumieć ideę kooperacji na linii biznes organizacje pozarządowe. Respondenci wywiadów indywidualnych tłumaczyli, że dzięki udziałowi w projekcie wzrosła ich wiedza na temat możliwości nawiązania i utrzymywania kontaktów, a także funkcjonowania w różnych mniej lub bardziej formalnych powiązaniach z trzecim sektorem. Udział w tych konkretnych warsztatach wzbogaciły moją wiedzę odnośnie kapitału społecznego, to na 100% Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Przedsiębiorcy wskazują na to iż, zyskali i poszerzyli oni wiedzę z zakresu identyfikowania potrzeb, charakteru funkcjonowania, a także możliwych form wsparcia organizacji pozarządowych. Badani przedsiębiorcy wysoko ocenili swój poziom wiedzy na temat sposobów nawiązywania i prowadzenia kooperacji. Podsumowaniem tej części kwestionariusza było pytanie dotyczące wpływu projektu na poziom dotychczasowej wiedzy z zakresu prowadzenia dialogu i współpracy biznesu z organizacjami pozarządowymi. Zdecydowana większość uczestników stwierdziła, że projekt przyczynił się do podniesienia ich dotychczasowej wiedzy. W szczególności dotyczyło to przedsiębiorców gdzie, aż 85,4% uczestników warsztatów przyznało, że projekt pomógł im ponieś dotychczasowy poziom wiedzy z zakresu prowadzenia dialogu i współpracy 36 S t r o n a

37 z organizacjami pozarządowymi, z czego 37,1% respondentów określiło ten wpływ jako zdecydowany. Tabela 6. Wpływ udziału w projekcie na zwiększenie wiedzy z zakresu prowadzenia dialogu i współpracy z organizacjami pozarządowymi 2% 6% 7% 48% 37% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) Zbliżone, lecz nie tak jednoznaczne, wyniki uzyskano kierując to pytanie do przedstawicieli organizacji pozarządowych, które uczestniczyły w konferencjach i warsztatach organizowanych w ramach projektu. W tej grupie 73,6% respondentów również uznało, że projekt pomógł zwiększyć poziom ich dotychczasowej wiedzy. Większy w porównaniu do biznesu odsetek organizacji, którym projekt nie pomógł zwiększyć poziomu wiedzy z zakresu prowadzenia dialogu i współpracy może być powodowany ogólną większą wiedzą z tego zakresu jaką deklarowały organizacje III sektora podczas pierwszego etapu badania CATI. Nie bez znaczenia, jest również fakt, że większość tych organizacji uczestniczyła jedynie w konferencjach co oznacza, ze oddziaływanie projektu w ich wypadku było ograniczone. 37 S t r o n a

38 Wykres 2. Wpływ udziału w projekcie na zwiększenie wiedzy z zakresu prowadzenia dialogu i współpracy z biznesem 10% 3% 14% 39% Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Nie wiem/trudno powiedzieć 34% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=72) Już nie tak jednoznacznie temat podniesienia swojej wiedzy na temat współpracy z biznesem oceniają przedstawiciele organizacji pozarządowych. Mimo, iż większość z nich zauważyła pewien wzrost wiedzy, to nie można pomijać głosów tych NGO, którzy tego nie zauważyli. Niemniej jednak, wydaje się, że dla III sektora istotne było pozyskanie wiedzy szczególnie z zakresu komunikacji z biznesem, a także możliwość spotkania z przedsiębiorstwami, które realizują ideę CSR. Przedstawiciele NGO podkreślali, że mimo, iż ich wiedza tylko dostatecznie wzrosła to w dalszym ciągu uczą się na bieżąco współpracując z biznesem. Narzędzia wykorzystywane w działaniach CSR W ciągu ostatnich dwóch lat zdecydowana większość firm uczestniczących w projekcie podejmowała działania z zakresu CSR (80,9%). Ponad połowa przedsiębiorstw niepodejmujących działań z zakresu społecznie odpowiedzialnego biznesu we wspomnianym czasie planuje jednak realizować działania tego typu w przyszłości, co pozwala mówić o istotnym oddziaływaniu projektu także w ich przypadku. Przedstawicieli przedsiębiorstw, aktywnie działających w obszarze CSR w ciągu trwania projektu, zapytano z jakich narzędzi korzystali w celu realizacji tych działań. Zdecydowanie najczęściej podawano tutaj systemy zarządzania jako instrument realizacji polityki CSR 38 S t r o n a

39 (68,1%), lecz trzeba tutaj zaznaczyć, że respondenci rozumieli pod tą nazwą zarówno systemy typu ISO 9000 jak i wszelakie systemy autorskie. Popularne było również stosowanie programów etycznych dla pracowników (61,1%) oraz szeroko rozumiane inwestycje w ekologię (56,9%). Pozytywnym zjawiskiem jest stosunkowo wysoka popularność inwestycji społecznie odpowiedzialnych (48,6%) oraz marketingu zaangażowanego społecznie (44,4%) Najrzadziej korzystano z wolontariatu pracowniczego (37,5%), raportów społecznych (31,9%) oraz eko-znakowania i znakowania społecznego (26,4%). Przy czym popularność dwóch ostatnich narzędzi może być spowodowana specyfiką przedsiębiorstw uczestniczących w badaniu. Wykres 3. Narzędzia, z których respondenci korzystali w celu realizacji działań z zakresu CSR Systemy zarządzania Programy etyczne dla pracowników Inwestycje w ekologię Zrównoważone zarządzanie łańcuchem Inwestycje społecznie odpowiedzialne Marketing zaangażowany społecznie Nadzór korporacyjny Kampanie społeczne Wolontariat pracowniczy Raporty społeczne Eko-znakowanie, znakowanie społeczne Inne (proszę podać przykład)* Nie wiem/trudno powiedzieć (nie czytać) 1,4 % 6,9 % 68,1% 61,1% 56,9% 48,6% 48,6% 44,4% 40,3% 40,3% 37,5% 31,9% 26,4% 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) Respondentom badania ilościowego zadano pytanie w jakie obszary CSR (biznes a społeczeństwo, biznes a rynek, biznes a środowisko, biznes a miejsce pracy) wpisują się realizowane Obszary CSR przez nich działania. Praktyki CSR podejmowane przez przedsiębiorstwa w ciągu ostatnich dwóch lat koncentrowały się raczej w obszarze społecznym oraz pracowniczym (miejsce pracy), rzadziej podejmowana inicjatywy w obszarze ekologii czy szeroko pojętego rynku. 39 S t r o n a

40 Wykres 4. Obszary realizacji działań CSR przez przedsiębiorstwa Biznes a miejsce pracy 65,3% Biznes a społeczeństwo 63,9% Biznes a środowisko 52,8% Biznes a rynek 47,2% Inny obszar (jaki? )* 2,8% 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) Potwierdzaj to odpowiedzi respondentów badania jakościowego, których poproszono o opisanie działań realizowanych przez dane przedsiębiorstwo. Badani wymieniali przede wszystkim swoją aktywność w zakresie zaangażowania społecznego, kontaktów z pracownikami, działań prowadzonych na rzecz ekologii i ochrony środowiska naturalnego, kontaktów z innymi podmiotami na rynku. W zakresie zaangażowania społecznego przedsiębiorcy zwracali uwagę na funkcjonowanie fundacji korporacyjnych, które powstały przy ich spółkach i są finansowane z ich środków, a także na realizowanie projektów z organizacjami pozarządowymi. W ramach tego obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu wskazywano też na inicjowanie akcji na lokalnym rynku, włączanie się w działania prowadzone na rzecz lokalnej społeczności, czy uczestnictwo w lokalnych wydarzeniach. Na drugim miejscu przedsiębiorcy wskazywali na obszar CSR biznes a miejsce pracy. Tutaj zdecydowania większość badanych jednoznacznie podkreślała wagę kontaktu z pracownikami. Dla wielu przedsiębiorców istotne były działania związane z poprawieniem relacji wewnątrz firmy poprzez budowanie odpowiedzialności od środka, stąd szereg przedsięwzięć mających na celu poukładanie zasad dotyczących warunków pracy, poprawienia komunikacji z pracownikami, opracowaniem procedur ułatwiających komunikację, wolontariat pracowniczy. Na pewno biznes a społeczeństwo oraz biznes a miejsce pracy. Sortujemy też śmieci, dbamy o środowisko. Współpracujemy z fundacjami lokalnymi, np. mamy programy 40 S t r o n a

41 grantowe. Więc jakby tutaj zdecydowanie widać, że wszystko działa. Biznes a miejsce pracy - dajemy szanse pracownikom, aby się wykazali, wspieramy ich obszar pracy, dbamy o to, aby nasza firma realizowała strategię CSR i etyczne podejście do biznesu Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Przedsiębiorstwa, głównie te działające w przemyśle, podkreślały swoje zaangażowanie w obszarze biznesu a środowiska. Do działań realizowanych przez firmy w tym zakresie należy przede wszystkim szeroko rozumiane dbanie o środowisko naturalne. Do procedur wprowadzanych w tym obszarze zaliczano: segregację śmieci, oszczędzanie energii, przyjmowanie standardów ekologicznych. Na ostatnim miejscu badani wskazywali na obszar społecznie odpowiedzialnego biznesu, którym jest rynek. Aktywność przedsiębiorstw w tym obszarze to głównie działania wychodzące na zewnątrz do klientów i/lub kontrahentów, czyli prowadzenie dialogu z najważniejszymi grupami interesariuszy. Ponadto, respondenci wskazywali na przeprowadzanie przez siebie badania satysfakcji lub potrzeb klienta, badania marki, które pozwalają firmie dowiedzieć się jak są postrzegani jako firma przez klientów. Ważnym elementem dla przedsiębiorców jest także szukanie nowych kanałów komunikacji. Wybraliśmy trzy filary CSR, jaki chcemy realizować ekologia, mamy ekologiczne rozwiązania. Mamy podejście do klientów i na tym polega, żeby prowadzić dialog, też społeczeństwo lokalne jest dla nas ważne. Otoczenie nasze bezpośrednie spotykamy się, rozmawiamy. No i pracownicy, trzeba o nich dbać, jeżeli jest zmotywowany, dobrze pracuje, to klienci będą zadowoleni Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Opracowanie i wdrażanie długofalowej strategii CSR Pomimo rosnącej świadomości respondentów na temat CSR oraz względnie wysokiej samooceny elementów składających się na współpracę z organizacjami pozarządowymi, tylko 23,5% przedsiębiorstw, współpracujących z III sektorem w ciągu ostatnich dwóch lat, posiada opracowaną strategię CSR lub jest w trakcie jej opracowywania. Przedsiębiorstwa nieposiadające strategii najczęściej stwierdzały, że nie odczuwały potrzeby dodatkowej formalizacji swoich działań. Za pozytywny wpływ projektu należy uznać fakt, że 29,6% przedsiębiorców planuje opracowanie strategii CSR w przyszłości. Z kolei 38,3% uczestników projektu nadal nie odczuwa potrzeby opracowywania takiego dokumentu. 41 S t r o n a

42 Wykres 5. Posiadanie strategii CSR 9% 13% Tak, posiadamy już pełni opracowaną strategie CSR 10% Tak, jesteśmy w trakcie opracowywania strategii CSR 38% 30% Nie, ale zamierzamy opracować taką strategie w przyszłości Nie i nie zamierzamy opracowywać strategii w najbliższej przyszłości Trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=81) Respondenci wywiadów indywidualnych opisywali, że udział w projekcie był przyczynkiem do bardziej sformalizowanego podejścia do CSR i do opracowania strategii. Dość często okazywało się, że przedsiębiorstwa nieświadomie realizowały działania z obszaru CSR, a dopiero udział w projekcie uświadomił im, że to jest właśnie społeczna odpowiedzialność biznesu. Strategia CSR określa cele, które są ważne dla przedsiębiorstwa, ważne w relacjach wewnątrz firmy, komunikacji z interesariuszami. Strategia wyznacza kierunek działania i porządkuje obszary w określone ramy zatem ogranicza przypadkowość działań bowiem daje wytyczne i kierunek, w którym przedsiębiorstwo powinno podążać. Posiadanie spisanej i przyjętej przez zarząd strategii pomogło w zebraniu i usystematyzowaniu obszarów kluczowych, w których firma chce się realizować oraz ułatwia wyjście do innych przedsiębiorstw czy organizacji pozarządowych. Przedsiębiorstwa wydzieliły sobie obszarypriorytety, w których opracowany został szczegółowy program działania, który pokazuje najważniejsze cele do osiągnięcia. Argumentuje to jeden z respondentów: Skoncentrowanie na kierunkach, które wydają się najkorzystniejsze. To co chcemy, żeby było celem naszej działalności. Taka jasność. Dwa, że jak ktoś planuje, to często wyniki tego są dużo lepsze i się nie wykluczają. To też taka prostsza droga do osiągnięcia celu Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw 42 S t r o n a

43 Przedsiębiorstwa, które posiadają strategie, lub są w trakcie jej opracowywania, zapytano również o poszczególne jej elementy jak przyjęcie odpowiednich rozwiązań organizacyjnoprocesowych, zdefiniowanie odpowiednich jasnych celów i sposobów ich osiągania, przeprowadzenie analizy ryzyka społecznego zaangażowania oraz potrzeb i oczekiwań interesariuszy. Pozyskane odpowiedzi pokazują, że firmy podchodzą kompleksowo do opracowywanych wytycznych, każdy z poszczególnych elementów został opracowany w co najmniej 70% przedsiębiorstw, a w połowie przypadków strategia została przygotowana w pełni. Wykres 6. Stopień opracowania poszczególnych elementów strategii CSR przez przedsiębiorstwa Przyjęcie niezbędnych rozwiązań organizacyjno-procesowych 80% 5% 10% Zdefiniowanie zasad, celów i sposobów ich realizacji 70% 15% 10% Tak Analiza ryzyka w zakresie społecznego zaangażowania 70% 15% 10% Nie Nie wiem Analiza interesariuszy i ich oczekiwań 75% 10% 10% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=20) Przyjęcie strategii zawierającej główne obszary CSR, które przedsiębiorstwo chce realizować, wiąże się z długotrwałym procesem jej opracowania. Do tego postępowania zaangażowane były przede wszystkim osoby decyzyjne - prezesi i członkowie zarządu przedsiębiorstwa, ale również przedstawiciele działów szczególnie z działów marketingu, Public Relations, Human Resources, gdzie często umiejscowiony został CSR. W pojedynczych przypadkach do opracowania strategii włączano pracowników pozostałych działów. Proces opracowania strategii, w ramach projektu, opisuje jeden z respondentów: Zaczęliśmy o tym rozmawiać, strategię oficjalnie przyjęliśmy w ramach projektu. Wtedy nastąpiło wzmocnienie komunikacji Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw 43 S t r o n a

44 Przyjęcie strategii pozwoliło wytyczyć kierunek działań długofalowych, co przy jednoczesnej deklaracji o chęci współpracy z organizacjami pozarządowymi w długiej perspektywie, daje szanse realizacji założonych celów. Poprzez opracowanie strategii przedsiębiorstwa mogą monitorować zadania i odpowiednio do celów wybierać realizowane działania. Odsetek przygotowanych strategii jest nieznacznie wyższy w przypadku organizacji pozarządowych i wynosi 26,4%, pozostała cześć nie posiada wyraźnie skodyfikowanych kierunków współpracy z biznesem. Z racji tego, że spora cześć III-sektora składa się z organizacji pasjonackich nie formalizujących wszystkich swoich działań. Respondentów zapytano dodatkowo o konkretne sposoby przygotowywania się do współpracy z biznesem. Wykres 7. Sposoby przygotowywania oferty współpracy dla przedsiębiorstw Wyznaczamy osobę z organizacji odpowiedzialną za współpracę z daną firmą Przygotowujemy profilowaną ofertę dostosowaną do działalności danej firmy Gromadzimy informacje dotyczące przedsiębiorstw, z którymi może być nawiązana Opracowujemy profil przedsiębiorstw, z którymi może być nawiązana współpraca Analizujemy ryzyko związane z podjęciem współpracy Analizujemy korzyści, które mogą wyniknąć dla organizacji z nawiązanej współpracy Definiujemy cele, którym ma służyć nawiązanie współpracy 13,9 5,6 8,3 11,1 11,1 15,3 15,3 12,5 8,3 2,8 12,5 8,3 11,1 5,6 15,3 11,1 9,7 18,1 15,3 26,4 13,9 19,4 31,9 26,4 22,2 19,4 61,1 34,7 33,3 34,7 37,5 68,1 56,9 Analizujemy mocne i słabe strony organizacji 15,3 5,6 11,1 25,0 43,1 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Nigdy Rzadko Czasami Często Zawsze Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=72) Do najczęściej czynionych przygotowań należy przede wszystkim określanie korzyści jakie mogą wyniknąć dla organizacji z nawiązanej współpracy, blisko 86,2% organizacji uczestniczących w projekcie stosuje tę praktykę. Równie powszechne jest definiowanie celów jakim mają służyć podejmowane działania (83,3%) oraz wyznaczanie konkretnej osoby odpowiedzialnej za kontakt z danym przedsiębiorstwem (72,1%). Co mniej oczywiste organizacje w zdecydowanej większości przypadków starają się również oszacować 44 S t r o n a

45 potencjalne ryzyko z jakimi mogą wiązać się planowane działania (69,4%) jak i również własne mocne i słabe strony (68,1%). Stosunkowo, rzadziej podejmowane są kroki przygotowawcze nakierowane na potencjalnego partnera współpracy takie jak zbieranie informacji o potencjalnym partnerze, opracowanie profilu przedsiębiorstwa i wymodelowanie oferty pod jego kontem. Mimo, iż odsetek odpowiedzi w tych kategoriach można uznać za korzystny, oscylujący w graniach 50%, to wyraźnie widać, że w procesie przygotowawczym organizacje koncentrują się przede wszystkim na własnej jednostce, rzadziej uwzględniając szerszy horyzont planowanej współpracy. Zmiany w strukturze organizacyjnej firmy w celu realizacji działań z zakresu CSR O jakości działań prowadzonych w obszarze CSR może świadczyć powołanie odrębnego stanowiska lub jednostki organizacyjnej specjalnie dedykowanej działaniom z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu i nawiązywaniem współpracy z organizacjami pozarządowymi. W badaniu sprawdzono jak wygląda to wśród respondentów deklarujących wdrażanie działań wpisujących się w CSR. Mimo powszechności podejmowania działań z zakresu CSR w niewielkim odsetku przedsiębiorstw powołano osobne stanowisko lub jednostkę organizacyjną dla działań tego typu. Taka jednostka powstała tylko w przypadku 17,3% firm. Zasadniczo odpowiedzialność za wdrażanie działań z zakresu społecznie odpowiedzialnego biznesu jest umieszczona wśród istniejącej już struktury organizacyjnej danego przedsiębiorstwa i w przeważającej liczbie przypadków jest to zarząd lub dyrektor generalny - 59,3% wskazań. Kolejnym popularnym miejscem są działy związane z wizerunkiem firmy i reklamą, jak dział marketingu czy Public Relations, które są odpowiedzialne za CSR w 18,5% przedsiębiorstw. Bardzo niski odsetek działów ds. CSR pokazuje, że nawet w przedsiębiorstwach, w których powołano komórkę nie są to działy w pełni autonomiczne. 45 S t r o n a

46 Wykres 8. Rodzaj struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, w którym umieszczona jest odpowiedzialność za wdrażanie działań z zakresu CSR Zarząd / dyrektor generalny 59,3 % Dział marketingu Dział PR Inne Dział HR Dział komunikacji Dział CSR Trudno powiedzieć Wdrażanie CSR odbywa się na zewnątrz 9,9 % 8,6 % 7,4 % 6,2 % 3,7 % 3,7 % 1,2 % 0,0 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=81) Inaczej wygląda sytuacja w przypadku organizacji pozarządowych, które znacznie częściej posiadają specjalnie oddelegowaną osobę do współpracy z biznesem. Taka osoba jest wyznaczona w 63,9% organizacji uczestniczących w badaniu, przy czym należy podkreślić, że w przypadku organizacji III-go sektora powołanie takiej osoby jest dużo łatwiejsze i nie musi wiązać się z dodatkowymi kosztami. W sytuacji, gdy w przedsiębiorstwie został oddelegowany pracownik, do obowiązków którego należy prowadzenie i monitorowanie działań z zakresu CSR, dość często został on przypisany do działu HR lub marketingu. Niemniej jednak w niektórych przedsiębiorstwach głównie zatrudniających powyżej 250 pracowników został utworzony cały dział do spraw CSR. Na początku stworzyliśmy stanowisko, potem dział i potem zajęliśmy się wprowadzaniem strategii CSR Źródło: zogniskowany wywiad grupowy Mimo iż, w firmach jest pracownik, pracownicy, a nawet działy do komunikacji CSR to powszechną praktyką jest iż odpowiedzialność za wdrażanie działań z zakresu CSR i tak jest skupiona na poziomie dyrekcji generalnej czy zarządu. Jest osoba od CSR, ale prezes decyduje 46 S t r o n a

47 Źródło: zogniskowany wywiad grupowy Komunikacja w firmie na temat działań z zakresu CSR Bez względu na charakter oraz obszar podejmowanych działań regułą jest wśród przedsiębiorstw informowanie swoich pracowników na temat inicjatyw z zakresu CSR podejmowanych przez firmę. Jedynie 8,3% ankietowych przedsiębiorstw nie stosuje tej praktyki. Pozostałe przedsiębiorstwa najczęściej informują swoich pracowników poprzez bezpośrednie spotkania (87,9%) oraz za pośrednictwem poczty elektronicznej (51,5%). Rzadko jednak w tym celu wykorzystuje się wewnętrzne bilety i broszury (37,9%) oraz stronę internetową przedsiębiorstwa (36,4%). W pojedynczych przypadkach firmy stosowały zintegrowane raporty wewnętrzne na temat prowadzonych działań oraz specjalne kampanie promujące konkretne projekty CSR w firmie. Wykres 9. Sposoby informowania pracowników na temat działań z zakresu CSR podejmowanych przez przedsiębiorstwa Spotkania z pracownikami 87,9 % Poczta Wewnętrzne biuletyny, broszury Strona internetowa firmy Wewnętrzna sieć firmy 51,5 % 37,9 % 36,4 % 34,8 % Plakaty Inne Trudno powiedzieć 0,0 % 7,6 % 13,6 % 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=66) Wyniki badania jakościowego potwierdzają, iż w większości firm, w których realizowane są działania z obszaru CSR wszyscy pracownicy mają dostęp do informacji o podejmowanych działaniach. W celu informowania pracowników wykorzystywane są zróżnicowane kanały przekazywania informacji, od bezpośrednich spotkań z pracownikami, po e, biuletyny i newslettery. O kanałach informowania pracowników wypowiada się jeden z respondentów wywiadu indywidualnego: 47 S t r o n a

48 Na poziomie wszystkich kanałów wewnętrznych w firmie gazetki, spotkania z pracownikami, intranet oraz obwieszczeń jakie w firmie wywieszamy Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw 48 S t r o n a

49 WNIOSKI CZĄSTKOWE Zdecydowana większość uczestników badania zarówno przedsiębiorców jak i organizacji pozarządowych - zna pojęcie społecznej odpowiedzialności biznesu. CSR kojarzony jest z dbaniem o relacje z interesariuszami, zasadami zrównoważonego rozwoju, przestrzeganiem norm etycznych, ochroną środowiska. 70% wskazań przedsiębiorców i 77,8% NGO dotyczyło rozumienia CSR jako wolontariatu pracowniczego co jest znacznym wzrostem przestrzegania działań CSR na przestrzeni dwóch lat. Przedsiębiorcy najlepiej ocenili swoją wiedzę w kontekście korzyści jakie może przynieść im nawiązana współpraca z III sektorem oraz form wsparcia jakie mają do zaoferowania. Obie grupy respondentów zdają się coraz lepiej rozumieć ideę kooperacji na linii biznes organizacje pozarządowe. Zdecydowana większość uczestników (85% - przedsiębiorcy, 73% - NGO) stwierdziła, że projekt przyczynił się do podniesienia ich dotychczasowej wiedzy. W ciągu ostatnich 2 lat zdecydowana większość firm uczestniczących w projekcie podejmowała działania z zakresu CSR (80,9%). Działania CSR podejmowane przez firmy w ciągu ostatnich 2 lat koncentrowały się w obszarze społecznym oraz pracowniczym, rzadziej podejmowano inicjatywy w obszarze ekologii czy rynku. Tylko 23,4% firm współpracujących z NGO w ciągu ostatnich 2 lat posiada opracowaną strategię CSR lub jest w trakcie jej opracowywania udział w projekcie był przyczynkiem do bardziej sformalizowanego podejścia do CSR i do opracowania strategii. 26,4% NGO ma strategie współpracy z biznesem. 17,5% firm powołało pracownika ds. CSR, ale odpowiedzialność za wdrażanie CSR i tak spoczywa na zarządzie i dyrektorach generalnych. Regułą jest wśród przedsiębiorstw informowanie swoich pracowników na temat inicjatyw z zakresu CSR podejmowanych przez firmę. 49 S t r o n a

50 3.2. Formy współpracy i dialogu firm z organizacjami z III-go sektora zainicjowane poprzez udział w projekcie Współpraca NGO i biznesu w świetle dostępnych opracowań Dostępne opracowania obrazujące współpracę biznesu i organizacji pozarządowych, ze względu na stosowanie odmiennej metodologii, nie dostarczają jednoznacznych i porównywalnych danych. Wyniki badania przeprowadzonego w roku 2011 w ramach projektu Konkordia pokazują, że 40% badanych organizacji pozarządowych współpracowało lub współpracuje z firmami komercyjnymi. Współpraca ta przybiera najczęściej formy przekazywania darowizn pieniężnych i rzeczowych (64% i 49%) przez przedsiębiorstwo na rzecz organizacji, a także wspólnej realizacji zadań i projektów (42%). Wśród badanych 63% oceniło pozytywny wpływ współpracy na bieżące działania organizacji, a 1/3 uznało, iż firmy są przychylnie nastawione do współpracy 10. Jak pokazują wyniki badania przeprowadzonego przez Harvard Business Polska z Stowarzyszeniem Klon/Jawor i organizacją Ashoka dotyczące fundamentów współpracy NGO i biznesu, przebadane NGO stwierdziły, że przedsiębiorcy chcą pracować przede wszystkim z dużymi, medialnymi organizacjami lub wyrażają zainteresowanie udziałem w przedsięwzięciach, które mogą im zapewnić korzyści promocyjne. Małe, lokalne organizacje mają mniejsze szanse na współpracę z przedsiębiorstwami. Aż 80% przebadanych NGO uważa, że firmy angażują się w programy głównie ze względów wizerunkowych i promocyjnych 11. Informacje na temat charakteru współpracy pomiędzy obydwoma sektorami można również odnaleźć w poradniku pt. Jak przygotować program współpracy organizacji pozarządowej z przedsiębiorcami, którego autorzy wskazują na następujące formy współpracy przedsiębiorców z organizacjami pozarządowymi realizowane w Polsce: filantropia nieodpłatne przekazywanie przez firmę środków (finansowych i/ lub niefinansowych) danej organizacji na cele jej działalności, sponsoring pomoc finansowa udzielana organizacji w zamian np. za zamieszczenie logo firmy w materiałach promujących dane przedsięwzięcie, udostępnianie usług, sprzętu i lokali, wolontariat pracowniczy angażowanie pracowników firmy w działania danej organizacji pozarządowej (również w godzinach pracy), marketing zaangażowany społecznie przekazywanie części zysków 10 Współpraca organizacji pozarządowych z biznesem, samorządem terytorialnym oraz środowiskiem naukowym, PBS DGA, Sopot - Warszawa Badanie Stowarzyszenia Klon/Jawor, Harvard Business Review Polska oraz organizacji Ashoka nt. fundamentów współpracy NGO i biznesu, za ngo.pl, data dostępu: r. 50 S t r o n a

51 pochodzących ze sprzedaży na działalność dobroczynną prowadzoną przez organizacje pozarządowe, partnerstwo w realizacji projektów (alians) wspólna realizacja projektów przez przedsiębiorstwa i organizacje pozarządowe nakierowanych na osiąganie celów niekomercyjnych, związanych z jakimś dobrem, przy czym zaznaczają, że najczęściej stosowaną formą współpracy przez biznes jest pomoc finansowa i rzeczowa. Przedstawiciele biznesu i organizacji pozarządowych wskazują, na kilka kluczowych elementów oddziałujących na współpracę. Dotyczą one m.in. partnerstwa, symetrii relacji i równości stron, wagi ustalenia jasnych zasad współpracy, zaangażowania obu stron, przepływu informacji, szacunku i obustronnych korzyści. Współpracę pomiędzy biznesem a NGO można również scharakteryzować ze względu na typ relacji, jaka zachodzi pomiędzy uczestnikami współpracy 12. W tym kontekście można mówić o współpracy transakcyjnej i transformacyjnej. W pierwszym z wymienionych typów zasoby pochodzą tylko od jednego partnera, który tym samym ustala zasady i podejmuje decyzje. Po początkowym ustaleniu zasad i warunków współpracy, każda ze stron musi postępować zgodnie z tymi zasadami, i pomimo pojawiających się zmian (często płynących z zewnątrz) nie ma miejsca na negocjacje i przeformułowania wstępnych ustaleń. W takim modelu, każda ze stron bierze po uwagę tylko swoje interesy. W drugim ze wspomnianych typów współpracy mamy do czynienia, gdy obydwie strony starają się osiągnąć obopólną korzyść. Partnerzy inwestują swoje zasoby i biorą udział w podejmowaniu decyzji i realizowaniu różnych działań. Potrafią także elastycznie reagować w przypadku zmieniających się warunków. Pierwszy opisany typ współpracy jest charakterystyczny dla początkowej fazy budowania relacji, zdarza się jednak, że nigdy się poza nią nie wychodzi. Dopiero w modelu transformacyjnym można mówić o prawdziwym partnerstwie, w którym obydwie strony współpracują na równych zasadach i osiągają obopólną korzyść. Współpraca biznesu i NGO Ponad połowa przepytanych przedsiębiorstw (60,7%) uczestniczących w warsztatach podjęła lub kontynuowała współpracę z organizacjami pozarządowymi w ciągu ostatnich dwóch lat, z czego 18,5% nawiązanych bądź kontynuowanych współdziałań miało bezpośredni związek z projektem. Odsetek współpracujących podmiotów jest zdecydowanie wyższy w przypadku organizacji III-go sektora, gdzie aż 87,5% ankietowanych przyznało, że prowadziło współpracę z biznesem w tym czasie. Bezpośredni wpływ projektu na prowadzenie współpracy przez organizacje pozarządowe uplasował się na podobnym poziomie 22,2%. 12 E. Wojsławowicz, Czy jesteśmy sobie potrzebni? O współpracy biznesu z organizacjami pozarządowymi 51 S t r o n a

52 Wykres 10. Współpraca biznes-ngo nawiązywana przez uczestników projektu w ciągu ostatnich 2 lat NGO 12,5% 87,5% Biznes 39,3% 60,7% Nie Tak Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI: przedsiębiorcy (n=89), organizacje pozarządowe (n=72) Zdecydowanej większości zarówno przedsiębiorstw jak i organizacji pozarządowych udało się w ciągu ostatnich dwóch lat nawiązać stałą współpracę. Tylko w przypadku 10,7% firm i 12,7% organizacji współpraca miała wyłącznie charakter jednorazowych działań co należy uznać za szczególnie pozytywny wynik. 52 S t r o n a

53 Wykres 11. Charakter nawiązanej współpracy NGO 12,7% 87,3% Biznes 9,3% 90,7% 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 Wyłacznie jednorazowe działa Stała współpraca Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI: przedsiębiorcy ( n=54), organizacje pozarządowe (n=63) Respondentów poproszono również o podanie szacunkowej liczby podmiotów, z którymi nawiązano trwałą współpracę w ciągu ostatnich dwóch lat. Zdecydowanie najczęściej przedsiębiorcy nawiązywali współpracę z organizacjami pozarządowymi z obszaru pomocy społecznej (53,7%), edukacji i wychowania (40,7%) oraz pomocy osobom niepełnosprawnym (29,6%). Jeśli chodzi o formę prawną organizacji były to z reguły stowarzyszenia (81,5%) oraz fundacje (51,9%). Wyróżniającą się na tle pozostałych kategorią były związki pracodawców (18,5%). Blisko 1/3 organizacji, z którymi podejmowano wspólne inicjatywy działa w sektorze ekonomii społecznej. 53 S t r o n a

54 Wykres 12. Główny profil działalności organizacji, z którymi nawiązywano współpracę 60,0 53,7 % 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 40,7 % 29,6 % 27,8 % 20,4 % 18,5 % 11,1 % 5,6 % 0,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Przedsiębiorstwa najczęściej podejmowały współpracę z tymi organizacjami III-go sektora, które funkcjonowały bezpośrednio w miejscowości będącej siedzibą firmy (66,7%) lub w najbliższym jej sąsiedztwie (48,1%). Stosunkowo rzadziej nawiązywano współpracę z organizacjami nie znajdującymi w najbliższym otaczaniu instytucji, bądź pochodzącymi spoza regionu. 54 S t r o n a

55 Wykres 13. Miejsce pochodzenia organizacji pozarządowych, z którymi nawiązano współpracę 15% 14% 3% Miejscowość, w której znajduje się siedziba firmy 39% Miejscowość znajdujących się w sąsiedztwie Z innych części regionu Spoza regionu 29% Trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Charakterystyka przedsiębiorstw, z którymi nawiązano współpracę tym zakresie. Rozkład odpowiedzi dotyczących orientacyjnej wielkość przedsiębiorstw, z którymi organizacje nawiązały współpracę w ciągu ostatnich dwóch lat jest względnie równomierny. Lekko dominują zarówno duże przedsiębiorstwa posiadające powyżej 250 pracowników (58,7%) jak i małe przedsiębiorstwa zatrudniające od 10 do 49 osób (52,4%) podczas gdy pozostałe wskazania utrzymują się na poziomie nie przekraczającym 42% co pokazuje brak wyraźnych tendencji 55 S t r o n a

56 Wykres 14. Wielkość przedsiębiorstw, z którymi nawiązano współpracę 250 pracowników i więcej 58,7% Od 10 do 49 pracowników 52,4% Od 50 do 249 pracowników 42,9% Poniżej 10 pracowników 41,3% Trudno powiedzieć 1,6% 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) Również w przypadku firm rodzimych oraz będących oddziałami spółek zagranicznych nie widać różnic w ilości nawiązywanej współpracy udział obu tych kategorii w odpowiedziach respondentów utrzymuje się na zbliżonym poziomie - kolejno 46% i 47,6%. 56 S t r o n a

57 Wykres 15. Kapitał przedsiębiorstw, z którymi nawiązywano współpracę 6% 48% 46% Oddział fimy zagranicznej Przedsiębiorstwo krajowe Trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) Inaczej jest w przypadku analizy działów gospodarki, z gałęzi których pochodzili przedsiębiorcy. Organizacje zdecydowanie najczęściej podejmowały współpracę z firmami z sektora usług (84,1%), a zdecydowanie rzadziej z handlem (47,6%) oraz z przemysłem (46,0%). Analiza jakościowa zebranych wypowiedzi wskazuje, że organizacjom pozarządowym zdecydowanie łatwiej jest wpisać się ze swoim działaniami w sektor szerokorozumianych usług. Również przedsiębiorstwa działające poza tym sektorem podkreślały, że trudniej jest im znaleźć płaszczyznę do współpracy z NGO z racji specyfiki swojej działalności. Ja powiem tak. To jest też trochę inaczej, niż u wszystkich. Nie mamy szerokiego grona dostawców i odbiorców. To jest hermetyczny biznes Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorców Moja firma pracuje w B2B i nie jesteśmy firmą, która ma produkt rozpoznawany na rynku. My przystąpiliśmy do CSR bo chcemy uporządkować wewnętrzne tematy. My stricte bezpośredniego kontaktu z NGO nie prowadzimy. Nie mamy rozwiniętej siatki komunikacji, jeżeli chodzi o NGO. Źródło: zogniskowany wywiad grupowy 57 S t r o n a

58 Źródła informacji na temat sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy z NGO Firmy współpracujące z III sektorem swoją wiedzę na temat nawiązywania i prowadzenia współpracy czerpią przede wszystkim z doświadczenia, bazując na bezpośrednim kontakcie z organizacjami pozarządowymi (79,6%). Taki stan rzeczy można uznać, za pozytywne zjawisko tylko w przypadku, gdy druga strona posiada odpowiednie kompetencje w zakresie nawiązywania i prowadzenia współpracy. W przeciwnym wypadku może skutkować to powielaniem błędnych schematów wyniesionym z nieprofesjonalnie nawiązanej i prowadzonej współpracy, tym bardziej, że jak wskazują wywiady indywidualne organizacje pozarządowe nadal nie są odpowiednio przygotowane do kooperacji: Być może te wzajemne szkolenia były by potrzebne, pokazały by technikę funkcjonowania i płaszczyznę porozumień. Aby pokazać jak, może wyglądać partnerstwo Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorców Mogłoby pomóc skierowanie przedstawicieli na jakieś szkolenia, z tego zakresu, żeby sobie uświadomili, jakie są potrzeby biznesu, jak przygotowywać materiały, w jakiej formie Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorców Następnym istotnym źródłem informacji na temat sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy z sektorem społecznym jest Internet, gdzie blisko połowa przedsiębiorców znajduje użyteczne dla nich informacje na temat CSR (48,1%). Jednocześnie należy zaznaczyć, że zdobywane w ten sposób informacje mają charakter ogólny, co wiąże się przede wszystkim ze specyfiką treści publikowanych w Internecie, ale i z faktem, że tylko nieco powyżej 1/5 firm korzysta ze źródeł fachowych jak raporty, opracowania czy publikacje z zakresu CSR, które z reguły są udostępniane poprzez strony internetowe. Sporą popularnością cieszą się również wszelkiego rodzaju konferencje, targi i warsztaty (37,0%) gdzie uczestnicy mogą pozyskać przydatne w tym kontekście informacje. Zdecydowanie rzadziej firmy korzystają ze źródeł fachowych jak raporty, opracowania czy publikacje z zakresu CSR (24,1%), równie rzadko wykorzystywana jest prasa branżowa (20,4%). Najrzadziej wykorzystywanym źródłem czerpania informacji jest radio i telewizji, co wydaje się naturalne przy relatywnie niskiej obecności tematu CSR w tego typu mediach. 58 S t r o n a

59 Wykres 16. Źródła zdobywania wiedzy na temat nawiązywania i prowadzenia współpracy z organizacjami pozarządowymi Kontakt z NGO 79,6% Internet Konferencje, targi, warsztaty Publikacje, raporty, opracowania Prasa branżowa Inne źródła Telewizja/radio 48,1% 37,0% 24,1% 20,4% 14,8% 13,0% 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Niemniej jednak warto podkreślić, że również same organizacje pozarządowe są świadome, że stan ich wiedzy na temat zasad funkcjonowania biznesu i tym samym współpracy z nim jest raczej dość niski. Zasadne wydaje się więc organizowanie szkoleń i kursów, nie tylko dla biznesu, ale przede wszystkim dla NGO. A: Czy uważa Pan, że posiadacie dostateczną wiedzę, aby nawiązać współpracę z biznesem? R: Nie. A: A na czym należało by się skupić? Co by się Państwu przydało? R: Szkolenia praktyczno-teoretyczne w grupach Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem organizacji pozarządowej Wyniki badania ankietowego zdają się potwierdzać respondenci badań jakościowych, dla których podstawowym źródłem informacji na temat sposobów nawiązywania i prowadzenia współpracy z NGO jest bezpośredni kontakt z organizacją. My się uczyliśmy powiedziałabym z doświadczenia. My jako pracownicy PR jesteśmy przygotowani na to pod względem wykształcenia. Mamy za sobą kursy, które poruszały takie wątki, więc mieliśmy przygotowanie teoretyczne 59 S t r o n a

60 Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Nawiązujemy dialog, posługujemy się różnymi badaniami, które są dostępne np. przeprowadzane przez instytucje państwowe Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Przedstawiciele przedsiębiorstw podkreślają rolę samych organizacji pozarządowych. Dla wielu firm nawiązanie kooperacji zaczyna się właśnie od kontaktu z organizacją. W kontaktach wykorzystują doświadczenie zdobyte w latach wcześniejszych. Identyfikacja potrzeb swoich interesariuszy organizacji III-go sektora Podstawowym element udanej współpracy biznesu i organizacji III-go sektora jest wzajemna komunikacja i dialog. Pierwszym z jego elementów jest partycypacja interesariuszy w procesie identyfikacji ich potrzeb przez przedsiębiorstwa decydujące się na działania z zakresu CSR. Wyniki badania ankietowego CATI pokazują, że w zdecydowanej większości wypadków organizacje pozarządowe są włączane w ten proces. Identyfikacja potrzeb najczęściej odbywa się poprzez bezpośrednie zwrócenie się do organizacji i nawiązanie kontaktu (63%) lub też w sposób kiedy to organizacje same zgłaszają swoje potrzeby (57,4%), rzadziej jednak identyfikacja potrzeb zachodzi w procesie stałej współpracy (40%). Jednocześnie należy podkreślić, że stosunkowo rzadko przedsiębiorstwa korzystają z własnych badań w tym zakresie (20,4%), nie sięga się też po prasę fachową w celu identyfikacji potrzeb interesariuszy tego typu (13%). Warto jednak pokreślić, że tylko mniej niż 2% uczestników projektu nie identyfikowało w żaden sposób potrzeb III-sektora. 60 S t r o n a

61 Wykres 17. Sposoby identyfikowania potrzeb NGO przez przedsiębiorstwa Spotykaliśmy/Kontakty z organizacjami Organizacje same informowały nas o potrzebach 57,4 % 63,0 % Prowadziliśmy stałą współpracę z organizacjami 40,7 % Własne badania/analizy potrzeb Przegląd dostępnej literatury/materiałów 13,0 % 20,4 % Trudno powiedzieć Inne Nie identyfikowaliśmy potrzeb organizacji III-go 1,9 % 5,6 % 5,6 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Bezpośrednie włączanie organizacji pozarządowych, poprzez spotkania i osobisty kontakty, w etap określania potrzeb interesariuszy, pozostawanie otwartym na propozycje partnera oraz wyłanianie potrzeb w procesie stałej współpracy stanowi nie tylko pozytywny sygnał z punktu widzenia projektu, ale co bardziej istotne jest użyteczne dla samych uczestników projektu. Zdecydowana większość przedsiębiorców nie spotkała problemów z określeniem potrzeb organizacji pozarządowych (74,1%). Wykres 18. Problemy utrudniające identyfikację potrzeb organizacji pozarządowych 7% 19% Tak Nie Trudno powiedzieć 74% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) 61 S t r o n a

62 Współpraca firm z NGO na etapie: inicjowania, właściwego przebiegu, etapie końcowym W zawiązywanej kooperacji z sektorem społecznym kluczowe dla biznesu jest sprawdzenie wiarygodności potencjalnego partnera. Na etapie inicjowania współpracy firm z organizacjami pozarządowymi istotne są cechy jakimi charakteryzuje się dana organizacja. Dla przedsiębiorców najważniejsze jest by NGO było gotowe do wypracowania wspólnych celów, posiadało określoną wizję i sprecyzowaną strategię, było godne zaufania oraz miało kompetentnych merytorycznie pracowników. Istotne jest również by NGO miało transparentny sposób pracy oraz by w jasny sposób komunikowało swoje cele i profesjonalnie podchodziło do przygotowywania dokumentacji. Na pytanie o kryteria, którymi kieruje się przedsiębiorstwo przy wyborze organizacji, jeden z respondentów wskazał na: Fachowość, marka na rynku. Przede wszystkim fachowość i znane, przejrzyste zasady Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Przedsiębiorcy podkreślali też, że ważne jest dla nich zaangażowanie organizacji. Pierwotny projekt, z którym organizacja przychodzi powinien być dobrze opracowany pod względem merytorycznym, dzięki temu przedsiębiorstwo ma szanse zapoznać się ze stylem pracy organizacji i kompetencjami pracowników. Tak naprawdę jest nam potrzebny dobrze zrobiony projekt. Jeżeli organizacja ma pomysł, nie musi przyjść, ze szczegółami. Ale, chcą zrobić to i to. Szacują, że koszty będą takie. A efekty, takie, a to jakieś mierniki efektów Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Przedstawiciele organizacji pozarządowych inicjując współpracę z biznesem zapraszają ich do udziału w konkursach, spotkaniach. NGO uważa, że ich sposób ofertowania jest skuteczny, niemniej jednak są świadomi, że musi on się zmieniać i ewoluować zgodnie z zmieniającym się biznesem. Pisząc ofertę, III sektor przygotowuje ją zgodnie z oczekiwaniami przedsiębiorców, odpowiadając na ich zapotrzebowanie. Inicjowanie współpracy pomiędzy przedsiębiorcami a organizacjami Ponad połowa przepytanych przedsiębiorstw (60,7%) uczestniczących w warsztatach podjęła lub kontynuowała współpracę z organizacjami pozarządowymi w ciągu ostatnich dwóch lat, z czego 18,5% nawiązanych bądź kontynuowanych współdziałań miało związek z projektem. Odsetek współpracujących podmiotów jest zdecydowanie wyższy w przypadku organizacji III-go sektora, aż 87,5% ankietowanych przyznało, że prowadziło współpracę z biznesem w tym czasie. Bezpośredni wpływ projektu na prowadzenie współpracy przez organizacje pozarządowe uplasował się na podobnym poziomie 19,4%. 62 S t r o n a

63 W opinii przedsiębiorstw to właśnie oni byli najczęstszymi inicjatorami nawiązywanej współpracy (72,2% wskazań), rzadziej chociaż w ponad połowie firm uczestniczących w projekcie przyznano, że również organizacje wychodziły z inicjatywą. Zestawiając te odpowiedzi ze wskazaniami organizacji pozarządowych (96,8% wskazań na inicjatywę organizacji oraz 42,9% na inicjatywę przedsiębiorstw) można stwierdzić, że III sektor inicjuje współpracę relatywnie częściej. Marginalny, w przypadku obu kategorii respondentów, jest udział różnego rodzaju organów pośredniczących, jak związki pracodawców czy zrzeszenia przedsiębiorstw oraz innych podmiotów. Wykres 19. Inicjatywa nawiązania współpracy Biznes-NGO Inicjatywa ze strony Biznesu Inicjatywa ze strony NGO Przediębiorstwa 72,2% 57,4% Organizacja pozarządowe 42,9% 96,8% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI: przedsiębiorcy (n=54), organizacje pozarządowe (n=63) A: Współpraca była inicjowana przez państwa przedsiębiorstwo czy organizacje? R: Tak i tak. Słyszeliśmy, że komuś np. trzeba pomóc i wychodziliśmy z inicjatywą, ale w dużej mierze oni też się zgłaszali Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Wszystkich respondentów badania CATI podejmujących współpracę w ciągu trwania projektu poproszono o ocenę, na podstawie swoich doświadczeń, poszczególnych elementów składających się na udaną komunikację między przedsiębiorstwem a organizacjami pozarządowymi. Respondenci oceniali kolejno: przejrzystość relacji, jej symetryczność, dwukierunkowość przekazu oraz dialog rozumiany jako stosowanie konsultacji i negocjacji w procesie decyzyjnym. Szczególnie pozytywnie oceniają jakości 63 S t r o n a

64 komunikacji podczas nawiązanej współpracy przedsiębiorcy, w przypadku tej grupy suma pozytywnych ocen nie spadła poniżej 83% w żadnym z poszczególnych elementów. Tabela 7. Ocena poszczególnych elementów komunikacji z organizacjami pozarządowymi Oceniany element Zdecydowanie dobrze Odsetek przyznanych ocen [%] Raczej Ani Raczej dobrze dobrze, źle ani źle Zdecydowanie źle Przejrzystość komunikacji 35,2% 53,7% 3,7% 1,9% 0% Symetryczność relacji 20,4% 63,0% 5,6% 5,6% 0% Dwukierunkowość przekazu 18,5% 66,7% 5,6% 3,7% 0% Dialog (konsultacje, negocjacje itp.) 22,2% 64,8% 5,6% 1,9% 0% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Mniej entuzjastycznie, aczkolwiek nadal w większości pozytywnie, oceniają stan komunikacji organizacje pozarządowe. Częściej niż w przypadku przedsiębiorców pojawiają się w tej grupie odpowiedzi neutralne, bądź negatywne. Rzadziej również respondenci oceniają poszczególne elementy zdecydowanie pozytywnie. Tabela 8. Ocena poszczególnych elementów komunikacji z biznesem Oceniany element Zdecydowanie dobrze Odsetek przyznanych ocen [%] Raczej Ani Raczej dobrze dobrze, źle ani źle Zdecydowanie źle Przejrzystość komunikacji 15,9% 63,5% 17,5% 1,6% 1,6% Symetryczność relacji 12,7% 52,4% 25,4% 7,9% 1,6% Dwukierunkowość przekazu 12,7% 57,1% 20,6% 7,9% 1,6% Dialog (konsultacje, negocjacje itp.) 14,3% 50,8% 28,6% 3,2% 3,2% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) R: Łatwiej jest współpracować, jeżeli w firmie, są ludzie, którzy mają wiedzę, a najlepiej doświadczenie. Ale my nie możemy tego wymagać, aby w każdej firmie takie osoby były. To, czego wymagamy, to jakby otwartość i partnerskie traktowanie. Bo czasami zdarza się tak, że firmy trochę traktują nas, jako instrument realizacji swoich celów, trochę zapominając, że my też mamy swoje cele, określone działania. I powinny to uszanować. Tego, czego oczekujemy to otwarcia i partnerskiego traktowania. Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem organizacji pozarządowej 64 S t r o n a

65 Przedstawiciele organizacji pozarządowych zwracają uwagę na taktowanie ich przez biznes jak instrument służący realizacji celu jakim jest poprawa wizerunku przedsiębiorstwa w najbliższym otoczeniu. Oczekują oni jednak partnerskiego traktowania przez biznes. Reprezentantów przedsiębiorstw zapytano również jakie są ich zdaniem główne problemy w prowadzaniu dialogu z organizacjami pozarządowymi. Zdaniem przedsiębiorców jest to przede wszystkim wzajemne niezrozumienie się biznesu i organizacji pozarządowych (50,6%) oraz brak strategii współpracy po stronie NGO. Wykres 20. Główne problemy w prowadzeniu dialogu z organizacjami pozarządowymi Brak wiedzy o sobie nawzajem 50,6 % Brak strategii współpracy ze strony NGO 40,4 % Inne 24,7 % Różny język (język biznesu vs język NGO) 23,6 % Trudno powiedzieć 9,0 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) Wyniki te potwierdzają również odpowiedzi przedstawicieli organizacji pozarządowych, z których także wynika, że brak wzajemnej wiedzy o specyfice i charakterze partnera stanowi najczęstszy problem w prowadzeniu dialogu (82,5%). 65 S t r o n a

66 Wykres 21. Główne problemy w prowadzeniu dialogu z biznesem Brak wiedzy o sobie nawzajem 82,5% Różny język (język biznesu vs język NGO) 44,4% Brak strategii ze strony firm 34,9% Brak profesjonalizmu w podejściu firm 31,7% Inne 20,6% 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) Obie strony, zarówno przedstawiciele sektora społecznego jaki i biznesowego, są świadome występowania barier w trakcie prowadzenia dialogu. Zwracali uwagę na różnice wynikające z kultury organizacyjnej i instytucjonalnej wpływającej na rozbieżności interesów i oczekiwań. Biznes rządzi się swoimi prawami, ma swoje cele. Świat organizacji wygląda inaczej i czasami potrzeba dużo czasu, aby obie strony mogły się zrozumieć. Jeżeli tego nie ma, to wychodzą problemy z dogadaniem się i realizacją wspólnych przedsięwzięć. Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem organizacji pozarządowej W prowadzeniu dialogu zdaniem respondentów najważniejsze jest zrozumienie. Jeżeli tego brakuje to szanse powodzenia przy realizacji wzajemnych akcji i projektów są małe. Dlatego tak ważne na tym etapie jest ustalenie wzajemnych oczekiwań i zadań. Rozbieżność oczekiwań. My mamy pewne oczekiwania, priorytety, szukamy partnerów, którzy będą razem z nami to realizować, a mają większą wiedzę i informację od nas. My dajemy nasze know-how, organizacja pozarządowa swoje Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Współpraca podejmowana przez przedsiębiorstwa z organizacjami pozarządowymi najczęściej przybierała formę realizacji różnego rodzaju projektów (79,6%), wsparcia rzeczowego (77,8%) oraz merytorycznego w postaci szkoleń i doradztwa dla organizacji (61,1%). Pewną zmianą w stosunku do pierwszego etapu badania jest spadek ponad 15% 66 S t r o n a

67 spadek popularności form współpracy opierających się na przekazywaniu środków finansowych, co pokazuje dochodzenie od form typowo charytatywnych i filantropijnych w działaniach podejmowanych przez uczestników projektu. Również pozytywną zmianą w tym kontekście jest wzrost przypadków gdzie organizacja świadczyła usługi na rzecz firmy (31,5%) oraz zdecydowany przyrost nawiązywania współpracy opierającej się na partnerstwie, gdzie organizacja była podwykonawcą firmy (25,9%). Wykres 22. Formy nawiązanej współpracy Wspólna realizacja projektu 66,7 % 79,6 % Pomoc rzeczową dla organizacji 70,8 % 77,8 % Wsparcie merytoryczne dla organizacji 52,1 % 61,1 % Przekazano środki finansowe dla organizacj 75,0 % 59,3 % Etap I Udostępniliśmy organizacji sprzęt, lokal itp. 41,8 % 48,1 % Etap II Wolontariat pracowniczy 45,8 % 44,4 % Organizacja świadczyła usługi na rzecz firmy 27,1 % 31,5 % Organizacja była podwykonawcą firmy 8,3 25,9 % Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI etap I i II wśród przedsiębiorców uczestniczących w projekcie Nieco więcej o charakterze współpracy mogą powiedzieć wyniki przedstawiające, co organizacje proponowały firmom w zamian za udział w różnych przedsięwzięciach. Podobnie jak w przypadku pierwszego etapu badania organizacje najczęściej proponowały działania związane z szerokorozumianą promocją firmy (64,8%). Pozytywnym sygnałem są zdecydowanie częstsze przypadki oferowania możliwości realizacji wolontariatu pracowniczego (50%) oraz malejąca popularność działań ograniczających się jednie do filantropii. Częściej również proponowano przeprowadzanie szkoleń wśród pracowników (37%) i dostarczanie usług związanych z profilem danej organizacji (33,3%) co stanowi kolejną pozytywną przesłankę o zmianie podejścia NGO do nawiązywanej współpracy. 67 S t r o n a

68 Wykres 23. Działania proponowane przez organizacje pozarządowe w ramach nawiązanej współpracy Promocja firmy / marki / produktu 64,8 % Możliwość realizacji wolontariatu pracowniczego 50,0 % Nic, było to działanie na zasadach filantropii Przeprowadzanie szkoleń dla pracowników Dostarczanie usług związanych z profilem NGO 37,0 % 33,3 % 38,9 % Wsparcie przy analizie potrzeb interesariuszy firmy Pomoc w tworzeniu polityki środowiskowej Inne działania 7,4 % 13,0 % 18,5 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Dominującą motywacją przedsiębiorstw do podejmowania współpracy z organizacjami pozarządowymi była chęć poprawy wizerunku firmy w społeczności lokalnej (42,6%), co nie zawsze miało funkcje czysto marketingowe. Niektóre z przedsiębiorstw wprost stwierdzały, że chciały swoimi działaniami wynagrodzić mieszkańcom niedogodności związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Pozostałe najczęściej pojawiające się odpowiedzi również dotyczyły szeroko rozumianej kwestii wizerunkowej, takie jak promocja firmy (33,3%), poprawa wizerunku wśród klientów (33,3%) i pracowników firmy (27,8%). Co znamienne uczestnicy projektu nie podejmowali zbyt często współpracy by poprawić sytuację przedsiębiorstwa względem konkurencji (22,2%). Fakt ten jest szczególnie interesujący w kontekście innych odpowiedzi podawanych przez respondentów, gdzie dominowały motywy autoteliczne, związane z wrażliwością społeczną przedsiębiorstwa (13%) oraz potrzebą pozyskania partnerów do wspólnych projektów niekomercyjnych (11,1%). Pokazuje to, że w istotnej części ankietowanych przedsiębiorstw główne motyw działania nadal ulokowane są w sferze aktywności charytatywnej. 68 S t r o n a

69 Wykres 24. Powody podjęcia decyzji o nawiązaniu współpracy z NGO Poprawa wizerunku firmy w społeczności lokalnej Inne powodu 42,6% 40,7% Promocja firmy Poprawa wizerunku firmy wśród klientów 33,3% 33,3% Poprawa wizerunku firmy wśród pracowników 27,8% Chęć zdobycia przewagi konkurencyjnej 22,2% Trudno powiedzieć Ponieważ inne firmy też nawiązują współpracę 5,6% 5,65 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. (na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Przyczyny nawiązania współpracy Respondenci badania jakościowego podkreślali, że poprzez udział w projekcie udało im się opracować strategię CSR. Dzięki niej wielu przedsiębiorców nastawiło się na współpracę z organizacjami pozarządowymi. Wypracowanie obszarów strategii CSR pozwala firmom bardziej świadomie wybierać organizacje pozarządowe, z którymi chcą realizować wspólne projekty. Badani pozytywnie wypowiadali się na temat udziału w praktycznych warsztatach informacyjno-konsultacyjnych, na których zdobyli wiedzę z zakresu budowy strategii CSR, metod mapowania interesariuszy i prowadzenia dialogu, a także sposobów realizacji konkretnych inicjatyw z obszaru CSR w powiązaniu ze strategią biznesową. Dzięki projektowi zmieniła się moja wiedza odnośnie współpracy z organizacjami pozarządowymi Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw 69 S t r o n a

70 WNIOSKI CZĄSTKOWE Ponad połowa przedsiębiorstw (60,7%) uczestniczących w warsztatach podjęła lub kontynuowała współpracę z organizacjami pozarządowymi w ciągu ostatnich 2 lat, z czego 18,5% nawiązanych bądź kontynuowanych współdziałań miało bezpośredni związek z projektem. Zdecydowanej większości zarówno przedsiębiorstw jak i NGO udało się w ciągu ostatnich dwóch lat nawiązać stałą współpracę. Zdecydowanie najczęściej przedsiębiorcy nawiązywali współpracę z NGO z obszaru pomocy społecznej (48,2%), edukacji i wychowania (35,7%) oraz pomocy osobom niepełnosprawnym. Przedsiębiorstwa najczęściej podejmowały współpracę z tymi NGO, które funkcjonowały bezpośrednio w miejscowości będącej siedzibą firmy (64,3%) lub w najbliższym jej sąsiedztwie (46,4%). NGO zdecydowanie najczęściej podejmowały współpracę z firmami z sektora usług (84,1%) a zdecydowanie rzadziej z handlem (47,6%) oraz z przemysłem (46,0%). Wielkość i kapitał przedsiębiorstw nie był tak zróżnicowany. Firmy wiedzę na temat nawiązywania i prowadzenia współpracy czerpią z doświadczenia, bazując na bezpośrednim kontakcie z organizacjami (79,6%), oraz Internetu, konferencji/targów/warsztatów. Identyfikacja potrzeb NGO najczęściej odbywa się poprzez bezpośrednie zwrócenie się do organizacji i nawiązanie kontaktu (63%) lub też organizacje same zgłaszają swoje potrzeby (57,4%), rzadziej jednak identyfikacja potrzeb zachodzi w procesie stałej współpracy (40%). W zawiązywanej kooperacji z NGO kluczowe dla biznesu jest sprawdzenie wiarygodności partnera. Dla przedsiębiorców najważniejsze jest by NGO było gotowe do wypracowania wspólnych celów, posiadało określoną wizję i sprecyzowaną strategię, była godna zaufania oraz miało kompetentnych merytorycznie pracowników. Współpraca podejmowana przez przedsiębiorstwa z NGO najczęściej przybierała formę realizacji projektów (79,6%), wsparcia rzeczowego (77,8%) oraz merytorycznego (61,1%). Pewną zmianą w stosunku do pierwszego etapu badania jest spadek popularności przekazywania środków finansowych, co pokazuje odchodzenie od form typowo charytatywnych i filantropijnych w działaniach podejmowanych przez uczestników projektu. Dominującą motywacją przedsiębiorstw do podejmowania współpracy z NGO była chęć poprawy wizerunku firmy w społeczności lokalnej, promocji firmy, poprawy wizerunku wśród klientów i pracowników. 70 S t r o n a

71 3.3. Bariery utrudniające firmom i organizacjom III-go sektora prowadzenie dialogu i nawiązywanie współpracy Trudności w prowadzeniu dialogu, nawiązywaniu i prowadzeniu współpracy W przytaczanych badaniach dużą uwagę poświęcono barierom, które dostrzegają przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe we wzajemnej współpracy. Bariery te występują zarówno po stronie organizacji pozarządowych jak i przedsiębiorców. Do barier dostrzeganych przez biznes w kontekście współpracy z NGO zaliczono m.in. brak czasu oraz środków, nieprzychylne przepisy oraz trudności w weryfikacji uczciwości NGO. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że ponad 1/3 badanych przedsiębiorstw nie dostrzega żadnych barier w działaniach podejmowanych wspólnie z organizacjami III-go sektora 13. Ryzyko związane z zawiązaniem podejmowania współpracy z NGO zauważa również autorka badania Postrzeganie współpracy z NGO s przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne. Co warte podkreślenie, w badaniu udział wzięli przedstawiciele dużych przedsiębiorstw, którzy zostali wyróżnieni w raporcie Odpowiedzialny biznes w Polsce publikowanym przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu, a więc przedsiębiorstwa, które taką współpracę z NGO podejmują. Ryzyko związane z podejmowaniem współpracy z podmiotami trzeciego sektora (niebędącymi fundacjami korporacyjnymi) zauważa 63% przedsiębiorstw. Do najczęstszych obaw respondenci zaliczyli: obawę przed niesymetrycznym obciążeniem realizacją działań związanych z realizacją projektu, które NGO mogą scedować na przedsiębiorstwo, nadszarpnięcie wizerunku przedsiębiorstwa, nierozliczenie przekazanych środków finansowych, obawa, że odpowiedzialność za niepowodzenie projektu będzie leżało po stronie biznesu. Do barier przedsiębiorcy zaliczają również brak zrozumienia celów jakie stawia sobie każda ze stron przy realizacji wspólnego projektu oraz zdarzającą się roszczeniowość organizacji pozarządowych. Wspominano także o nierzeczowych, nierealnych projektach, braku terminowości, braku rozliczeń po zamknięciu wspólnego przedsięwzięcia. Inne wartości, język oraz nierozumienie zasad funkcjonowania biznesu były przedstawiane jako problem w nawiązywaniu kontaktów i realizacji zadań. Zdarza się, że osobą do kontaktu jest osoba prezesa lub członka zarządu, tylko sporadycznie, i to najczęściej w przypadku dużych organizacji, jest zatrudniony pracownik odpowiedzialny za kontakty z biznesem. Skutkuje to brakiem czytelnych procedur postępowania i kryteriów wyboru firm, do których kierowane są oferty. 13 Współpraca międzysektorowa na rzecz CSR na Śląsku, Warszawa S t r o n a

72 Sposoby eliminowania trudności Przeanalizowane wypowiedzi respondentów wyraźnie pokazują, że stosunkowo najwięcej problemów pojawia się na etapie inicjowania współpracy. Ustalenie jasnych zasad realizacji projektu na etapie nawiązywania współpracy jest kluczowe dla powodzenia kooperacji. Organizacje pozarządowe dostrzegają trudności w tempie podejmowania decyzji. Proces decyzyjny w biznesie jest stosunkowo dłuższy niż w NGO, gdzie panuje większa swoboda prowadzenia działań. W biznesie decyzje często podejmuje zarząd, a nie jedna osoba jak w przypadku organizacji. Aczkolwiek dynamika działań w przypadku biznesu jest zazwyczaj wyższa niż w przypadku NGO (w myśl zasady iż czas to pieniądz ). Innym mankamentem występującym już na etapie prowadzenia współpracy, który dostrzegają organizacje III-go sektora, zdaje się być fluktuacja kadry kierowniczej. Przy zmianie kierownictwa cały wysiłek włożony we współpracę, nagle jest niweczony, bowiem do zarządu przychodzą nowe osoby, które często mają inną wizję prowadzenia przedsiębiorstwa. Co ciekawe, zmiany personalne częściej mają miejsce w przypadku przedsiębiorstw niż organizacji pozarządowych. Pułapka, w którą mogą wpaść NGO to podejmowanie dużego wysiłku na etapie pozyskanie partnera, po czym po przekazaniu środków finansowych współpraca nie jest już tak intensywna, co powoduje, że partner biznesowy nie odczuwa w pełni realizacji projektu. Respondent badania jakościowego wskazuje na następujące bariery utrudniające nawiązanie i prowadzenie współpracy: Nawiązanie kontaktu, podjęcie decyzji, kultura organizacyjna. Jak się już uda pokonać, to z reguły problemów jest mniej. Natomiast podstawowy problem, który wiąże się z kontynuacją współpracy, to zmiana kierownictwa Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem organizacji pozarządowej Wyniki badania CATI pokazuję, że stosunkowo najwięcej problemów pojawia się na etapie inicjowania współpracy, taki problemy napotkało 28,8% przedsiębiorstw. Wypowiedzi otwarte respondentów pokazują, że podstawowym problemem tego etapu są różnice komunikacyjne, które utrudniają sprawne podjęcie decyzji o nawiązaniu współpracy. Dotyczy to także odmiennego rozumieniach celów i trudności z uzgodnieniem wspólnego stanowiska. Przedsiębiorcy podkreślali również, że NGO nie posiadają spójnej koncepcji, podejścia do proponowanych działań. Zdecydowana większość przebadanych organizacji pozarządowych nie ma opracowanej strategii współpracy z biznesem. Często w tym względzie NGO ogranicza się do zapisów statutowych organizacji, które dopuszczają i określają kooperację z biznesem lub po prostu korzystają z jednorazowych umów na realizację konkretnego projektu z przedsiębiorstwem. Rzadziej zwracano uwagę na roszczeniową postawę organizacji pozarządowych i nastawienie głównie na wsparcie finansowe. Również sektor pozarządowy najczęściej napotykał trudności na tym etapie, przy czym dotyczyło to aż 55,6% respondentów. Organizacja wskazywały na problem z dotarciem do osób decyzyjnych 72 S t r o n a

73 w przedsiębiorstwach oraz ogólny brak zrozumienia dla proponowanych działań. Podkreślano tutaj, że najtrudniej jest przekonać przedsiębiorstwa do kooperacji w przypadku gdy ewentualny projekt porusza mało medialny temat. Ważna barierą jest również brak zaufania biznesu do organizacji pozarządowych, przez co firmy z nadmierną ostrożnością podchodzą do składanych propozycji. Wykres 18. Trudności na poszczególnych etapach współpracy Etap końcowy współpracy 7,4% 5,6 87,0% Etap wspólpracy właściwej 5,6 16,7% 77,8% Etap nawiązywania współpracy 5,6 27,8% 66,7% 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 100,0 Nie Tak Trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Kłopoty na poziomie właściwej realizacji wspólnych działań napotkało 16,7% przedsiębiorców i dotyczyły one głównie odmiennych kultur pracy. Respondenci narzekali przede wszystkim na ambiwalentny stosunek do terminowości i wydłużający się czas odpowiedzi na wiadomości ze strony NGO oraz brak zrozumienia przez partnerów faktu, że procesy w firmie zachodzą wolniej niż w fundacji czy stowarzyszeniu. Trudności na tym etapie napotkała również ¼ organizacji pozarządowych. Odmienne style pracy są najczęstszą przyczyną problemów na tym etapie także w opinii organizacji pozarządowych. Reprezentanci NGO, narzekali tutaj głównie na wydłużające się procesy decyzyjne oraz brak komunikacji między poszczególnymi komórkami przedsiębiorstwa na temat podejmowanych działań. 73 S t r o n a

74 Wykres 19. Problemy na poszczególnych etapach współpracy Etap końcowy współpracy 6,3% 3,2% 90,5% Etap wspólpracy właściwej 6,3% 25,4% 68,3% Etap nawiązywania współpracy 1,6% 42,9% 55,6% 0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0 Nie Tak Trudno powiedzieć Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) W bardzo niewielu przypadkach napotkano na problemy na etapie końcowym współpracy. Tylko 7,4% firm i 3,2% organizacji zasygnalizowało trudności na tym etapie. Przedsiębiorcy przyznali, że problemy dotyczyły wyłącznie braku informacji zwrotnej ze strony organizacji pozarządowej na temat rezultatów współpracy oraz ogólne opóźnienia we sprawozdawczości. Organizacje pozarządowe tłumaczą te opóźnienia skromnymi zasobami kadrowymi i podkreślają, że biznes ma problem ze zrozumieniem efektów działań społecznych. W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat etapu końcowego współpracy zapytano przedsiębiorców jak często organizacje przekazywały im informacje zwrotną na temat efektów współpracy. Jak pokazują zebrane dane przekazywanie wiadomości tego typu nie jest regułą. Tylko w nieco ponad 50% przypadków przedsiębiorcy otrzymywali zawsze lub często informacje na temat efektów współpracy od swoich partnerów. Statystyki te nie są szczególnie pozytywne biorąc pod uwagę fakt, że tylko 46,3% firm stwierdziło, że organizacje przeważnie przekazują im takie informacje same z siebie. 74 S t r o n a

75 Wykres 25. Pozyskiwanie informacji od organizacji na temat efektów nawiązanej współpracy po jej zakończeniu Nigdy 14,8% Rzadko 1,9% Sporadycznie 31,5% Często 22,2% Zawsze 29,6% Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Z kolei dla biznesu kluczowym problemem jest brak umiejętności biznesowo-marketingowych organizacji pozarządowych. Według nich członkowie organizacji nie do końca potrafią się zaprezentować i pokazać jaką wartość mogą wnieść do wspólnie prowadzonych projektów, co znacznie ułatwia biznesowi podjęcie decyzji o kooperacji. Argument wizerunkowy przeważnie w postaci zaprezentowania znaku firmowego - jest dla firmy mało atrakcyjną zachętą uczestnictwa w projekcie, a często organizacje nie starają się opracować oferty pod konkretnego przedsiębiorcę. Biznes zwraca uwagę również na odmienne rozumienie i podejście do kwestii formalnych i finansowych. My mamy dość restrykcyjne zasady działania, począwszy od finansowania, podpisywania umów, komunikowania projektów, bo tego wymagają zasady działania spółki. Nie zawsze organizacje pozarządowe, są do tego przygotowane. Organizacja pozarządowa działa inaczej. Nasze przepisy nas ograniczają. Jest to trudne dla nas i trudne do zrozumienia, dla organizacji pozarządowych. Też, nie dla wszystkich jest to jasne i musimy prosić o rozliczenie projektu, a jak wiadomo, to nie służy budowaniu dobrych relacji. Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielami przedsiębiorstw Co ważne, przedsiębiorcy podkreślają, iż inicjując kolejne działania z innymi organizacjami pozarządowymi korzystają z dotychczas wypracowanego dorobku co powoduje, że barier i problemów jest coraz mniej. Eliminowaniu napotykanych trudności sprzyjają również coraz 75 S t r o n a

76 powszechniejsze zmiany zachodzące zarówno w NGO, jak i w przedsiębiorstwach, co ułatwia zrozumienie specyfiki działania danego partnera. Nie natknęliśmy się na problemy, jeżeli była chęć po obu stronach. Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielami przedsiębiorstw W oczach biznesu organizacje pozarządowe stają się coraz bardziej profesjonalne, przeszkolone z zakresu współpracy z biznesem przez co ich oferty częściej spotykają się z pozytywnym odbiorem przez przedstawicieli przedsiębiorstw. 76 S t r o n a

77 WNIOSKI CZĄSTKOWE Najwięcej problemów pojawia się na etapie inicjowania współpracy - podstawowym problemem są różnice komunikacyjne, które utrudniają sprawne podjęcie decyzji o nawiązaniu współpracy, ustalenie jasnych zasad realizacji projektu jest kluczowe dla powodzenia kooperacji. NGO dostrzegają trudności w tempie podejmowania decyzji w biznesie. Kłopoty na poziomie właściwej realizacji wspólnych działań napotkało 16,7% przedsiębiorców i dotyczyły one głównie odmiennych kultur pracy. W bardzo niewielu przypadkach napotkano na problemy na etapie końcowym współpracy. Tylko 7,4% firm i 3,2% organizacji zasygnalizowało trudności na tym etapie. Przedsiębiorcy przyznali, że problemy dotyczyły wyłącznie braku informacji zwrotnej ze strony organizacji pozarządowej na temat rezultatów współpracy oraz ogólne opóźnienia we sprawozdawczości. Przedsiębiorcy podkreślają, iż inicjując kolejne działania z innymi organizacjami pozarządowymi korzystają z dotychczas wypracowanego dorobku co powoduje, że barier i problemów jest mniej. Eliminowaniu napotykanych trudności sprzyja również coraz powszechniejsze zmiany zachodzące zarówno w NGO jak i w przedsiębiorstwach, co ułatwia zrozumienie specyfiki działania danego partnera. 77 S t r o n a

78 3.4. Korzyści wynikające z podjęcia współpracy firm z organizacjami pozarządowymi Korzyści dla biznesu z nawiązanej współpracy z organizacjami pozarządowymi Korzyści dla NGO z nawiązanej współpracy z biznesem Współpraca między podmiotami z różnych sektorów jest istotnym elementem sprzyjającym osiąganiu celów zrównoważonego rozwoju 14. Badania z zakresu CSR przeprowadzone w 2012 r. poruszały tematykę relacji między środowiskiem biznesowym a organizacjami III-go sektora 15. W badaniach dużą uwagę poświęcono korzyściom, które dostrzegają przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe we wzajemnej współpracy. Do niewątpliwych zalet współpracy z NGO przedstawiciele biznesu zaliczają: elastyczność, zaangażowanie, efektywność w działaniu. Jak twierdzą autorzy jednego z raportów Organizacje pozarządowe są najbardziej zainteresowane propagowaniem i wdrażaniem CSR ponieważ zaangażowanie innych sektorów bardzo często umożliwia im prowadzenie statutowej działalności 16. Podobnie na temat korzyści ze współpracy wypowiadali się respondenci badania dotyczącego postrzegania współpracy z NGO przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne. Dzięki współpracy z organizacjami pozarządowymi wzmacniany jest pozytywny wizerunek przedsiębiorstwa, budowanie wartości społecznej marki, podnoszenie kwalifikacji i rozwój pracowników przedsiębiorstw, możliwość korzystania z kompetencji pracowników NGO, budowanie i umacnianie dobrych relacji ze społecznością lokalną. Analizując współpracę biznesu z organizacjami z III-go sektora warto wspomnieć również o korzyściach z niej wynikających. Z punktu widzenia organizacji pozarządowych podstawową korzyścią ze współpracy z biznesem jest: pozyskanie funduszy, w tym środki na działalność statutową, bezpośrednie wsparcie dla podopiecznych, stabilizacja finansowa, pozyskiwany w ten sposób wkład własny do realizacji projektów finansowanych z pieniędzy publicznych. 14 Raport Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki 2012, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Warszawa M.in.: raporty: Współpraca międzysektorowa na rzecz CSR na Śląsku, Warszawa 2012; oraz Badanie Stowarzyszenia Klon/Jawor, Harvard Business Review Polska oraz organizacji Ashoka nt. współpracy NGO i biznesu. 16 Współpraca międzysektorowa na rzecz CSR na Śląsku, Warszawa S t r o n a

79 Do korzyści zalicza się też kwestie merytoryczne: korzystanie z doświadczenia i wiedzy partnerów biznesowych, pozyskiwanie nowych umiejętności, pomoc rzeczową i usługową, dostęp do zaplecza technicznego, darowizny dla podopiecznych a także użyczanie pomieszczeń 17. Analiza danych pokazuje, że zdecydowana większość respondentów jest zadowolona z nawiązanej współpracy. Stwierdziło tak aż 94,4% przedsiębiorców oraz 88,9% organizacji pozarządowych. W przypadku III sektora zdarzyły się przypadki niezadowolenia z podjętych działań, lecz stanowiły one mniej niż 10% wszystkich odpowiedzi. Wykres 26. Poziom zadowolenia ze wzajemnej współpracy Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie 7,9% 36,5% 37,0% 52,4% 57,4% Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć 1,6% 1,6% 5,6% 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 NGO Biznes Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) i organizacji pozarządowych (n=63) Przedstawiciele organizacji pozarządowych jako przyczynę niezadowolenia wskazywali w szczególności na problemy komunikacyjne, w tym na odmienne i wykluczające się zrozumienie wspólnej misji i rezultatów współpracy oraz na trudności z stworzeniem stosunków partnerskich z biznesem. Sektor społeczny wskazywał również na niedostrzeganie przez biznes korzyści wynikających z podjęcia takiej współpracy. Więcej szczegółów na temat stopnia zadowolenia organizacji pozarządowych z podejmowania wspólnych działań z biznesem przynoszą dane o wpływie nawiązanej współpracy na bieżące funkcjonowanie organizacji. Podobnie jak w pytaniu o stopień zadowolenia odsetek pozytywnych odpowiedzi jest dominujący 90,5% respondentów 17 Za: Badanie Harvard Business Review Polska, Stowarzyszenie Klon/Jawor, ngo.pl, data dostępu: r. 79 S t r o n a

80 ocenia wpływ współpracy na działanie organizacji jako pozytywny. Ocena negatywna dotyczyła tylko jednego przypadku, a większość niezadowolonych organizacji ze współpracy nie odczuła jakiegokolwiek jej wpływu na bieżącą działalność organizacji. Wykres 27. Ocena wpływu nawiązywanej współpracy na bieżącą działalność organizacji 1% 8% Zdecydowanie pozytywnie Raczej pozytywnie 40% 51% Neutralnie Raczej negatywnie Zdecydowanie negatywnie Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) Respondentów zapytano również o korzyści jakie przyniosła im nawiązana współpraca. Przedsiębiorcy najczęściej wskazywali odpowiedzi skupiające się wokół szeroko pojętego wizerunku firmy jak promocja, poprawa wizerunku wśród pracowników, klientów oraz społeczności lokalnej. Co znamienne firmy równie często podkreślały, że dzięki nawiązanej współpracy udało się zaszczepić w firmie nowe pomysły. Stosunkowo częstymi wskazaniami był również wzrost motywacji wśród pracowników, co można wiązać z poszerzeniem idei wolontariatu pracowniczego oraz poszerzenie rynku zbytu, pozyskanie nowych klientów czy rzadziej pracowników. Co charakterystyczne korzyści, które mogłyby się przekładać bezpośrednio na poprawę kondycji przedsiębiorstwa wskazywano zdecydowanie rzadziej. Odpowiedzi dotyczące zdobycia przewagi konkurencyjnej czy zwiększenia zainteresowania firmą wśród potencjalnych inwestorów nie przekraczały 30%. Pojedyncze odpowiedzi przedsiębiorców dotyczyły także okazji realizacji projektów, które byłby niemożliwe do realizacji bez organizacji pozarządowej, zwiększenia doświadczenia i rozszerzenia współpracy oraz inwestycji społecznych. 80 S t r o n a

81 Wykres 28. Korzyści z nawiązanej współpracy z organizacjami pozarządowymi Promocja firmy Poprawa wizerunku firmy wśród pracowników Zaszczepienie nowych pomysłów w firmie Poprawa wizerunku firmy wśród społeczności lokalnej Poprawa wizerunku firmy wśród klientów Wzrost motywacji wśród pracowników Poszerzenie rynku zbytu i pozyskanie nowych klientów Możliwość pozyskania nowych pracowników Zwiększenie zainteresowania firmą wśród potencjalnych Zdobycie przewagi konkurencyjnej Inne (jakie?)* Trudno powiedzieć 5,6 % 11,1 % 29,6 % 25,9 % 31,5 % 44,4 % 42,6 % 64,8 % 64,8 % 63,0 % 63,0 % 59,3 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=54) Powyższe korzyści zostały również dostrzeżone przez przedstawicieli przedsiębiorstw biorących udział w badaniu jakościowym. Wpływa na pozytywny odbiór wizerunku spółki Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Przedsiębiorcy wskazywali na korzyści powstałe w zakresie wzbogacenia swojej wiedzy: korzyści wizerunkowe budowanie wizerunku firmy, zaufania, świadomość w zakresie podejmowanych działań, wzrost wiedzy, korzyści wewnętrzne - lojalności pracowników, satysfakcja. Poprawa wizerunku, wzrost konkurencyjności, nowe rozwiązania? Tak. Na pewno każdego po troszeczkę wyszło. Dlatego, że jak mamy jedną organizację, to za chwilę pojawia się inna, która daje nam coś innego od poprzedniej Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw W przypadku organizacji pozarządowych na pierwszym miejscu były korzyści bezpośrednie jakimi jest pozyskanie środków finansowych na realizacje celów organizacji (81%). Istotne 81 S t r o n a

82 były również korzyści wizerunkowe, szczególnie wśród środowiska biznesowego (71,4%) i w mniejszym stopniu wśród społeczności lokalnej (63,5%). W przypadku większości organizacji kooperacja z biznesem przyczyniła się do profesjonalizacji i doskonalenia podejmowanych działań (66,7%) oraz do zdobycia nowych kompetencji i umiejętności przez jej członków (61,9%). Za pozytywne zjawisko można uznać fakt, że w ponad połowie przypadków udało się zachęcić firmy do poprawy jakości podejmowanych działań w zakresie społecznym i środowiskowym (52,4%). Relatywnie najsłabiej wypadł wpływ nawiązanej współpracy na generowanie innowacyjnych rozwiązań w ramach organizacji. Pojedyncze wskazania respondentów dotyczyły także: wzmocnienia wpływów na danym terenie, poprawę jakości pracy w organizacji, nawiązanie kontaktów, co może zaprocentować w przyszłości wspólną realizacją działań. Wykres 29. Korzyści z współpracy z biznesem Zdobycie środków finansowych Poprawa wizerunku organizacji wśród Profesjonalizacja i doskonalenie działań Poprawa wizerunku wśród społeczności lokalnej Zdobywanie nowych kompetencji i umiejętności Zachęcanie firm do poprawy jakości działań Generowanie innowacyjnych rozwiązań Inne (jakie?)* Żadne 1,6 % 12,7 % 81,0 % 71,4 % 66,7 % 63,5 % 61,9 % 52,4 % 42,9 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) Przedstawiciele organizacji pozarządowych-respondenci wywiadów indywidualnych potwierdzają powyższe wyniki. Wskazują przede wszystkim na możliwość pozyskania środków finansowych, poprawę wizerunku wśród klientów i społeczności lokalnej, wzrost wiedzy i doświadczenia, zdobywanie nowych umiejętności i wiarygodności wśród przedstawicieli biznesu. Organizacje III-go sektora dzięki temu zdobyły większą świadomość możliwości współpracy z biznesem nie tylko jako sponsora, ale także jako partnera przy wspólnie realizowanych działaniach. Mnóstwo doświadczenia, to że napisaliśmy ileś tam ofert pod różne firmy, to nam dało, że jesteśmy w stanie napisać ofertę w jeden, dwa dni. To może być jedna jak i dwadzieścia stron. Jesteśmy w stanie przygotować każdy wniosek, ofertę. Bazując na tym, co robiliśmy, 82 S t r o n a

83 bazując na warsztatach społecznych, twórczych. Mamy worek dobrych praktyk, które możemy wykorzystać, nawet oferując je firmą. Jesteśmy, też przez to wiarygodni, bo można do firmy zadzwonić i zapytać o nas Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem organizacji pozarządowej 83 S t r o n a

84 WNIOSKI CZĄSTKOWE Zdecydowana większość respondentów jest zadowolona z nawiązanej współpracy. Stwierdziło tak aż 94,4% przedsiębiorców oraz 88,9% organizacji pozarządowych. 90,5% NGO ocenia wpływ współpracy na działanie organizacji jako pozytywny. Przedsiębiorcy wśród korzyści najczęściej wskazywali odpowiedzi skupiające się wokół wizerunki firmy tj. promocja, poprawa wizerunku wśród pracowników, klientów oraz społeczności lokalnej. Co znamienne firmy równie często podkreślały, że dzięki nawiązanej współpracy udało się zaszczepić w firmie nowe pomysły. Stosunkowo częstymi wskazaniami był wzrost motywacji wśród pracowników, co można wiązać z poszerzeniem idei wolontariatu pracowniczego, oraz poszerzenie rynku zbytu, pozyskanie nowych klientów czy rzadziej pracowników. W przypadku NGO na pierwszym miejscu były korzyści bezpośrednie jakim jest pozyskanie środków finansowych na realizacje celów organizacji (81%). Istotne były również korzyści wizerunkowe, szczególnie wśród środowiska biznesowego i w mniejszym stopniu wśród społeczności lokalnej. 84 S t r o n a

85 3.5. Zmiana postaw grupy docelowej wobec podejmowania współpracy i dialogu w efekcie działań prowadzonych w projekcie Stosunek firm wobec podjętej współpracy i prowadzonego dialogu z organizacjami pozarządowymi Wyniki badania ilościowego wskazują, iż zdecydowana większość przedsiębiorców jest zadowolona z dotychczasowej współpracy z organizacjami pozarządowymi (57,% wskazań dla odpowiedzi zdecydowanie tak oraz 37,% wskazań dla odpowiedzi raczej tak ). Również zdecydowana większość przedsiębiorstw biorąca udział w badaniu jest zainteresowana kontynuowaniem, a w przypadku, gdy takiej współpracy nigdy nie prowadziła, podjęciem kooperacji z organizacjami pozarządowymi. Organizacje III-go sektora biorące udział w badaniu poproszono o ocenę ogólnego nastawienia przedsiębiorstw do nawiązywania współpracy. Pomimo w większości zdecydowanie dobrych doświadczeń z realizacji rozmaitych przedsięwzięć z biznesem, ogólna ocena nastawienia przedsiębiorstw wypadła mniej pozytywnie. Wśród odpowiedzi dominują oceny neutralne (40,3%). Odpowiedzi zdecydowanie pozytywnie i raczej pozytywnie wskazało łącznie 34% badanych odpowiednio 3% i 31%. Jako negatywne nastawienie do współpracy wskazało razem 26% przedstawicieli organizacji pozarządowych. Szczegółowy podział odpowiedzi został przedstawiony na poniższym wykresie. Wykres 30. Ocena nastawienia przedsiębiorstw do współpracy z organizacjami 3% 4% Zdecydowanie pozytywnie 22% 31% Raczej pozytywnie Neutralnie Raczej negatywnie 40% Zdecydowanie negatywnie Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród organizacji pozarządowych (n=63) 85 S t r o n a

86 Powyższe wyniki badania ilościowego znajdują odzwierciedlenie w opiniach respondentów wywiadów indywidualnych. Przedsiębiorcy zapytani o to czy są zainteresowani kontynuowaniem współpracy zdecydowanie potwierdzają chęć dalszego współdziałania z sektorem społecznym. Odpowiedzi takie przedstawiali zarówno przedstawiciele dużych przedsiębiorstw, które często prowadzą własne fundacje korporacyjne, ale także przedstawiciele przedsiębiorstw z sektora MSP współpracujący z lokalnymi i regionalnymi NGO. Tak, nie sądzę, abyśmy mieli rezygnować. Tak samo fundacja, nie może być mowy o zmianach Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Wykres 31. Zainteresowanie podjęciem/kontynuacją współpracy w przyszłości Tak, na zasadzie trwałej współpracy 64 % 46,1 % Trudno powiedzieć Tak,ale na zasadzie jednorazowych działań 1 % 22,5 % 6 % 21,3 % NGO Biz Nie 1 % 10,1 % 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. na podstawie danych CATI wśród przedsiębiorców (n=89) i organizacji pozarządowych (n=72) Wyniki badania ilościowego CATI pokazują pozytywną tendencję do podjęcia i/lub kontynuowania współpracy w przyszłości. Zarówno przedstawiciele organizacji pozarządowych jaki i przedsiębiorstw deklarują zainteresowanie trwałą współpracą. Wśród sektora społecznego chęć podjęcia trwałej współpracy z biznesem zadeklarowało aż 64% respondentów, a jednorazowej tylko 6%. Mniejsze zainteresowanie długotrwałymi działaniami wykazują przedstawiciele sektora biznesowego 46,1% z nich chce podjąć działania z NGO na zasadzie trwałej współpracy. Niemniej jednak, to właśnie przedstawiciele przedsiębiorstw deklarują również zainteresowanie podejmowaniem jednorazowych działań (21,3% wskazań). Znamienny jest fakt, że co piąty badany przedstawiciel przedsiębiorców 86 S t r o n a

87 nie był w stanie odpowiedzieć na pytanie czy w ogóle jest zainteresowany podjęciem i/lub kontynuacją współpracy. Co dziesiąty przedstawiciel biznesu zadeklarował, że nie jest zainteresowany współpracą z NGO. Przedstawiciele biznesu, podkreślają, że z założenia działania realizowane w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu powinny być długotrwałe. Realizowane na zasadzie trwałej współpracy z organizacjami pozarządowymi, gdzie przedsiębiorstwa zaangażowane są w kilka projektów, ale w formie długotrwałej, które się rozwijają, są kontynuowane, poprzez które firma i pracownicy mogą się z nimi identyfikować. Gotowość i postawy do nawiązania trwałej współpracy z organizacjami pozarządowymi Respondenci badania jakościowego podkreślają chęć kontynowania współpracy z organizacjami pozarządowymi również w postaci jednorazowych działań. Realizacją pojedynczych projektów zainteresowani są przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy nie mają jeszcze długiego doświadczenia we współpracy z III sektorem. Dla nich realizacja pojedynczych akcji jest okazją do spróbowania i przetestowania takiej formy współpracy bez angażowania dużych środków finansowych i osobowych. Dzięki zaangażowaniu w jednorazowe przedsięwzięcie firma ma szansę wypróbowania możliwości i korzyści jakie ona daje. Z kolei realizacja kilku mniejszych projektów pozwala wesprzeć większą liczbę organizacji pozarządowych chociaż w mniejszej skali. Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że w efekcie działań prowadzonych w projekcie mieli szanse na usystematyzowanie podejmowanych działań w obszarze CSR. Poprzez co obecnie zdecydowanie łatwiej jest im podejmować współpracę z III sektorem. Niewątpliwy wzrost wiedzy na temat CSR spowodował, iż nie tylko zauważają wzrost świadomości, że biznes powinien być bardziej prospołeczny, ale także zauważają bezpośrednie korzyści dla swojego przedsiębiorstwa powstałe poprzez realizację działań podejmowanych wraz z organizacjami pozarządowymi. Zmianę postawy nastawienia przedsiębiorców do realizacji wspólnych działań dostrzegają też przedstawiciele organizacji III-go sektora. Zauważają, że ostatnie lata zmieniły postawy przedsiębiorców wobec kooperacji. Przedsiębiorcy wcześniej uważali, że w sektorze społecznym nie ma dla nich miejsca i nie mieli potrzeby się angażować, teraz dostrzegają, że wspólne działania z III sektorem mogą także im przynieść wymierne korzyści. Zatem firmy coraz częściej przejawiają gotowość do nawiązywania trwałej współpracy z organizacjami pozarządowymi, często same wychodząc z inicjatywą współpracy dostrzegając w tym większe dopasowanie do swoich obszarów zainteresowania społeczną odpowiedzialnością biznesu jako odpowiedź na rzeczywistą potrzebę zaangażowania się w działalność społeczną. 87 S t r o n a

88 Polecam kolejność, że my definiujemy potrzebę i szukamy dopiero partnerów na rynku. Nie do końca jesteśmy zwolennikami, żeby to działało w drugą stronę, że oni [NGO przyp. Autora] się zgłaszają i my rozważamy. To nie jest zgodne z wartościami firmy, to musi być naszym zdaniem od środka i to byśmy polecali. Dlatego współpraca długo trwa, bo cele są zbieżne Źródło: wywiad indywidualny z przedstawicielem przedsiębiorstw Zainteresowanie działaniami CSR i współpracą z organizacjami pozarządowymi w ciągu ostatnich lat rośnie. Przedsiębiorstwa dostrzegają korzyści z realizacji tego typu działań, a pracownicy coraz chętniej chcą w nich uczestniczyć, wychodzić z inicjatywą, pomysłami. Nie można też pominąć aspektów wizerunkowych. Dla wielu przedstawicieli strony biznesowej coraz ważniejsze stają się pozabiznesowe aspekty budowania swojego wizerunku wśród społeczności lokalnej. Współpraca prowadzona w ramach projektu pozwoliła przede wszystkim na dookreślenie działań prowadzonych z organizacjami pozarządowymi. Przedsiębiorstwa zwróciły uwagę też na wpływ projektu na rozwój firmy. Nawiązanie współpracy z organizacjami pozarządowymi traktowane jest przez biznes jako inwestycja społeczna. Ta współpraca jakby nam się uporządkowała, wskazała kierunek prezesom Źródło: zogniskowany wywiad grupowy Kooperacja na linii biznes NGO przyniosła respondentom wymierne korzyści począwszy od uporządkowania kwestii wewnątrz przedsiębiorstwa, poprawy wizerunku przedsiębiorstwa wśród pracowników, klientów, społeczności lokalnej, do zwiększenia zainteresowania firmą wśród potencjalnych inwestorów. 88 S t r o n a

89 WNIOSKI CZĄSTKOWE Zdecydowana większość przedsiębiorców jest zadowolona z dotychczasowej współpracy z organizacjami pozarządowymi. Przedsiębiorcy zdecydowanie potwierdzali chęć dalszego współdziałania z sektorem społecznym. Przedstawiciele biznesu, podkreślają, że z założenia działania realizowane w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu powinny być długotrwałe. Realizacją pojedynczych projektów zainteresowani są przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy nie mają jeszcze długiego doświadczenia we współpracy z III sektorem. Dla nich realizacja pojedynczych akcji jest okazją do spróbowania i przetestowania takiej formy współpracy. Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że w efekcie działań prowadzonych w projekcie mieli szanse na usystematyzowanie podejmowanych działań w obszarze CSR. Poprzez co obecnie zdecydowanie łatwiej jest im podejmować współpracę z III sektorem. Niewątpliwy wzrost wiedzy na temat CSR spowodował, iż nie tylko zauważają wzrost świadomości, że biznes powinien być bardziej prospołeczny, ale także zauważają bezpośrednie korzyści dla swojego przedsiębiorstwa z działań podejmowanych wraz z organizacjami pozarządowymi. Zmianę postawy nastawienia przedsiębiorców do realizacji wspólnych działań dostrzegają też przedstawiciele organizacji III-go sektora. Zauważają, że ostatnie lata zmieniły postawy przedsiębiorców wobec kooperacji. Firmy coraz częściej przejawiają gotowość do nawiązywania trwałej współpracy z organizacjami pozarządowymi, często same wychodząc z inicjatywą współpracy dostrzegając w tym większe dopasowanie do swoich obszarów zainteresowania społeczną odpowiedzialnością biznesu jako odpowiedź na rzeczywistą potrzebę zaangażowania się w działalność społeczną. Zainteresowanie działaniami CSR i współpracą z organizacjami pozarządowymi w ciągu ostatnich lat rośnie. 89 S t r o n a

90 IV. ANALIZA SIECI SPOŁECZNYCH W celu analizy intensywności współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi a przedsiębiorstwami posłużono się metodą zwaną analizą sieci społecznych (SNA social network analysis). Dane do SNA uzyskano z ankiet CATI realizowanych zarówno z organizacjami pozarządowymi, jak i przedsiębiorcami. Siłę relacji ustalalono między następującymi typami organizacji pozarządowych: NGO - pomoc społeczna, NGO - kultura i sztuka, NGO - ekologia, NGO - sport, turystyka, NGO - edukacja i wychowanie, NGO - osoby niepełnosprawne, a następującymi typami przedsiębiorców: handel, usługi, przemysł, inne, gdzie każdy typ przedsiębiorców został pogrupowany w 4 zbiory: mikro przedsiębiorstwo - przedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 10 pracowników, małe przedsiębiorstwo - przedsiębiorstwo zatrudniające od 10 do 49 pracowników, średnie przedsiębiorstwo - przedsiębiorstwo zatrudniające od 50 do 249 pracowników, duże przedsiębiorstwo - przedsiębiorstwo zatrudniające 250 pracowników i więcej. Miarą intensywności współpracy była ilość wskazań określających ile organizacji danego typu współpracuje/współpracowała z iloma typami przedsiębiorców (i na odwrót). Na tej podstawie zbudowana został pięciostopniowa skala określająca intensywność współpracy: 1. brak współpracy, 2. współpraca mało intensywna, 3. współpraca średnio intensywna, 4. współpraca intensywna, 5. współpraca bardzo intensywna. 90 S t r o n a

91 Wyniki analizy zostały zaprezentowane w postaci grafów, w których typy przedsiębiorstw i typy organizacji pozarządowych (tzw. węzły na schemacie SNA) zostały połączone wektorami, których kolor określa siłę relacji: współpraca bardzo intensywna współpraca intensywna współpraca średnio intensywna współpraca mało intensywna Brak współpracy na grafie jest reprezentowany przez brak wektora łączącego dany typ organizacji pozarządowej z danym typem przedsiębiorstwa. Wyniki analizy przedstawione są w dwóch grupach: osobno dla organizacji pozarządowych; osobno dla przedsiębiorstw. Wynika to z faktu, że obydwie grupy były badane za pomocą osobnych kwestionariuszy CATI, dedykowanych dla konkretnego typu uczestnika projektu. Zebrane dane nie pochodzą od uczestników tych samych relacji a zaprezentowane grafy mają na celu ogólną charakterystykę sieci współpracy nawiązywanych przez uczestników projektu. 91 S t r o n a

92 Rysunek 5. Sieć współpracy przedsiębiorców uczestniczących w projekcie z NGO Źródło: opracowanie własne CRSG PS Sp. o.o. Najczęściej firmy uczestniczące w projekcie współpracowały w ciągu ostatnich dwóch lat z organizacjami pozarządowymi z sektora pomocy społecznej oraz edukacji i wychowania. Najsilniejszą współpracę z organizacjami tego typu nawiązały przede wszystkim małe i duże przedsiębiorstwa oraz w nieco mniejszym natężeniu pozostałe podmioty. Duża ilość relacji jest również nawiązywana z organizacjami zajmującymi się sportem i turystyką oraz wsparciem osób niepełnosprawnych. Co interesujące duże przedsiębiorstwa mimo sporej reprezentacja wśród uczestników badania nie nawiązywały częstych kontaktów z organizacjami zajmującymi się wspieraniem osób niepełnosprawnych. Może być to związane z charakterem przedsiębiorstw, które znalazły się w próbie, lecz jak wykazał wywiady jakościowe i pogłębione wypowiedzi uczestników CATI organizacja zajmujące się trudnymi i mało popularnymi tematami mają większe problemy z nawiązaniem współpracy. Pozostałą ilość relacji utrzymuje się w większości wypadków na mocnym średnim poziomie co pozwala sądzić, że sieć relacji biznes - NGO zawiązana w czasie trwania projektu charakteryzuje się sporą intensywnością. 92 S t r o n a

93 Rysunek 6. Sieć współpracy organizacji pozarządowych uczestniczących w projekcie z biznesem Źródło: opracowanie własne CRSG PS sp. z o.o. Ogólne tendencje wyłaniające się z analizy współpracy nawiązywanych przez przedsiębiorstwa zdaje się pokrywać przypadku sieci relacji organizacji pozarządowych uczestniczących w projekcie. Sektor pomocy społecznej najaktywniej nawiązuje współpracę ze wszystkimi typami przedsiębiorstw, w szczególności z małymi i dużymi podmiotami. Podoba sytuacja ma miejsce w przypadku organizacji z obszaru edukacji i wychowania lecz raczej w większym stopniu skupiają się ich relacje w kierunku małej przedsiębiorczości. Co istotne organizacje funkcjonujące w pozostałych domenach również nawiązują współpracę ze wszystkimi typami przedsiębiorstw, co nie miało miejsca w przypadku sieci współpracy NGO z I etapu badania. Jednakże lecz struktura próby w przypadku NGO wyklucza dokładne oszacowanie siły interakcji w przypadku tych organizacji. 93 S t r o n a

94 V. ANALIZA SWOT WSPÓŁPRACY BIZNESU I NGO ANALIZA SWOT Silne strony Wzrost świadomości rozumienia CSR w kontekście możliwych form współpracy Doświadczenie w realizacji wzajemnych partnerskich działań Dostrzeganie wzajemnego potencjału współpracy Wzrost znaczenia wolontariatu pracowniczego Podejmowanie działań z zakresu CSR z zakresu społecznego i miejsca pracy Odchodzenie od form typowo charytatywnych i filantropijnych na rzecz partnerstwa Słabe strony Słaba profesjonalizacja NGO pod względem przygotowywania ofert dla biznesu Brak strategii NGO do współpracy z biznesem Niedostateczna ilość szkoleń/kursów dla NGO z zakresu współpracy z biznesem Pojawiające się problemy na etapie inicjowania współpracy Niewykształcona struktura odpowiedzialna bezpośrednio za współprace ze stroną społeczną w większości przedsiębiorstw Mała umiejętność przełamywania barier językowych i organizacyjnych biznesu i NGO Szanse Wzajemne zainteresowanie współpracą (szczególnie tą długotrwałą) Postrzeganie NGO przez biznes jako partnera przy realizacji wspólnych działań Chęć większej profesjonalizacji działań i lepszego przygotowania ofert dla biznesu przez NGO Zainteresowanie biznesu wspólną realizacją projektów pozafinansowych z NGO Zagrożenia Kontynuacja współpracy może zależeć od doświadczeń współpracy Ograniczona ilość źródeł informacji na temat sposobów współpracy, z których korzystają przedsiębiorców może powodować dalsze powielanie powierzchownych i pozornych form współpracy Niewystarczająca promocja wartościowych form współpracy, ich rzeczywistych efektów może doprowadzić do stopniowego zubożenia idei CSR 94 S t r o n a

95 VI. REKOMENDACJE WNIOSEK W świadomości zarówno firm jak i NGO cały czas występuje model myślenia oparty na utożsamieniu CSR z działalnością charytatywną. Brak jest często wspólnego języka w jakim komunikują się firmy i organizacje pozarządowe. Powoduje to bariery w zakresie rozbieżnych oczekiwań każdej ze stron i niezrozumienie specyfiki i potrzeb potencjalnego partnera. Organizacje pozarządowe posiadają ograniczoną wiedzę i kompetencje w zakresie konieczności przygotowania oferty współpracy dla przedsiębiorstw, która odpowiada na specyficzne potrzeby przedsiębiorstw. W przypadku przedsiębiorstw, jedynie w nielicznych przypadkach wyodrębniana jest struktura odpowiedzialna bezpośrednio za współpracę ze stroną społeczną. Powołanie takiej struktury wpływa w sposób znaczący na poprawę jakości i trwałości współpracy. Przedsiębiorcy chcą pracować przede wszystkim z dużymi, medialnymi organizacjami lub wyrażają zainteresowanie udziałem w przedsięwzięciach, które mogą im zapewnić korzyści promocyjne. Przedsiębiorstwa stosunkowo rzadko korzystają z badań (własnych i zewnętrznych) i nie sięga się taż po prasę fachową w celu identyfikacji potrzeb interesariuszy III sektora. Najczęstszym inicjatorem nawiązywanej współpracy są organizacje pozarządowe. Marginalny, w przypadku obu kategorii respondentów, jest udział różnego rodzaju organów pośredniczących, jak związki pracodawców czy zrzeszenia przedsiębiorstw oraz innych podmiotów. REKOMENDACJA Promowanie idei współpracy NGO i biznesu, jako relacji dwustronnej w której korzyści są osiągane przez każdą ze stron. Konieczne jest dalsze uświadamianie interesariuszy jakie są faktyczne oczekiwania i specyfika drugiej strony procesu. Konieczne jest dedykowane wsparcie doradcze dla NGO w zakresie konstruowania oferty współpracy dla przedsiębiorców. W przypadku działań wdrożeniowych w zakresie CSR w przedsiębiorstwach, należy ujmować wyodrębnienie komórki (stanowiska) odpowiedzialnej za współpracę jako element wdrażanej strategii. Rozwijanie innych form współpracy, nie polegających jedynie na promocji przedsiębiorstwa, lecz na budowaniu trwałych więzi ze społecznością lokalną. Konieczna jest promocja źródeł wiedzy na temat potrzeb III sektora, wśród przedsiębiorców. Rozwijanie płaszczyzny do współpracy pomiędzy poszczególnymi grupami poprzez wsparcie organizacji pośredniczących w nawiązywaniu współpracy i wspierającej ją na początkowym etapie. 95 S t r o n a

96 SPIS TABEL Tabela 1. Rozkład próby w badaniu CATI w poszczególnych etapach badania...22 Tabela 2. Działania realizowane przez firmę, z którymi kojarzy się CSR...32 Tabela 3. Działania kojarzone z społeczną odpowiedzialnością biznesu...34 Tabela 4. Rozkład ocen wiedzy przedsiębiorców na temat elementów związanych z współpracą z NGO...35 Tabela 5. Rozkład ocen wiedzy organizacji pozarządowych na temat elementów związanych z współpracą z biznesem...36 Tabela 6. Wpływ udziału w projekcie na zwiększenie wiedzy z zakresu prowadzenia dialogu i współpracy z organizacjami pozarządowymi...37 Tabela 7. Ocena poszczególnych elementów komunikacji z organizacjami pozarządowymi 64 Tabela 8. Ocena poszczególnych elementów komunikacji z biznesem...64 SPIS RYSUNKÓW Rysunek 1. Model koncepcji badania Rysunek 2. Obszary badawcze Rysunek 3. Powiązanie celów badania wraz z pytaniami badawczymi Rysunek 4. Logika procesu badania Rysunek 5. Sieć współpracy przedsiębiorców uczestniczących w projekcie z NGO SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Znajomość pojęcia społecznej odpowiedzialności biznesu Wykres 2. Wpływ udziału w projekcie na zwiększenie wiedzy z zakresu prowadzenia dialogu i współpracy z biznesem Wykres 3. Narzędzia, z których respondenci korzystali w celu realizacji działań z zakresu CSR Wykres 4. Obszary realizacji działań CSR przez przedsiębiorstwa Wykres 5. Posiadanie strategii CSR Wykres 6. Stopień opracowania poszczególnych elementów strategii CSR przez przedsiębiorstwa Wykres 7. Sposoby przygotowywania oferty współpracy dla przedsiębiorstw Wykres 8. Rodzaj struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, w którym umieszczona jest odpowiedzialność za wdrażanie działań z zakresu CSR Wykres 9. Sposoby informowania pracowników na temat działań z zakresu CSR podejmowanych przez przedsiębiorstwa Wykres 10. Współpraca biznes-ngo nawiązywana przez uczestników projektu w ciągu ostatnich 2 lat S t r o n a

97 Wykres 11. Charakter nawiązanej współpracy Wykres 12. Główny profil działalności organizacji, z którymi nawiązywano współpracę Wykres 13. Miejsce pochodzenia organizacji pozarządowych, z którymi nawiązano współpracę Wykres 14. Wielkość przedsiębiorstw, z którymi nawiązano współpracę Wykres 15. Kapitał przedsiębiorstw, z którymi nawiązywano współpracę Wykres 16. Źródła zdobywania wiedzy na temat nawiązywania i prowadzenia współpracy z organizacjami pozarządowymi Wykres 17. Sposoby identyfikowania potrzeb NGO przez przedsiębiorstwa Wykres 18. Problemy utrudniające identyfikację potrzeb organizacji pozarządowych Wykres 19. Inicjatywa nawiązania współpracy Biznes-NGO Wykres 20. Główne problemy w prowadzeniu dialogu z organizacjami pozarządowymi Wykres 21. Główne problemy w prowadzeniu dialogu z biznesem Wykres 22. Formy nawiązanej współpracy Wykres 23. Działania proponowane przez organizacje pozarządowe w ramach nawiązanej współpracy Wykres 24. Powody podjęcia decyzji o nawiązaniu współpracy z NGO Wykres 25. Pozyskiwanie informacji od organizacji na temat efektów nawiązanej współpracy po jej zakończeniu Wykres 28. Poziom zadowolenia ze wzajemnej współpracy Wykres 29. Ocena wpływu nawiązywanej współpracy na bieżącą działalność organizacji Wykres 30. Korzyści z nawiązanej współpracy z organizacjami pozarządowymi Wykres 31. Korzyści z współpracy z biznesem Wykres 32. Ocena nastawienia przedsiębiorstw do współpracy z organizacjami Wykres 33. Zainteresowanie podjęciem/kontynuacją współpracy w przyszłości S t r o n a

98 VII. ZAŁĄCZNIKI 7.1. Przykłady współpracy pomiędzy biznesem a organizacjami pozarządowymi Case study Agencja Zatrudnienia ATERIMA PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA Agencja Zatrudnienia ATERIMA to firma oferująca profesjonalne rozwiązania w obszarze HR. Na rynku krajowym świadczy usługi z zakresu rekrutacji, wynajmu pracowników i pogotowia pracowniczego. Z kolei na rynkach zagranicznych specjalizuje się w rekrutowaniu i delegowaniu pracowników z Polski m.in. klienci we Francji działają w m. in. branży budowlanej, hotelarsko-turystycznej i spożywczej. Do pracy w Niemczech deleguje pracowników z branży okołomedycznej przede wszystkim opiekunów i opiekunki osób starszych. Siedziba firmy mieści się w Krakowie. Misją firmy jest umiejętne wykorzystywanie wiedzy, najlepszych praktyk rynkowych i doświadczenia w oferowaniu rzetelnego i uczciwego pośrednictwa zatrudnienia i doradztwa personalnego. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA ATERIMA od początku istnienia realizuje politykę społecznej odpowiedzialności biznesu 18. Do bycia odpowiedzialnym zobowiązują wyznawane wartości firmy, misja i obrane cele strategiczne. Firma należy do stworzonej przez Pracodawców RP Koalicji na rzecz odpowiedzialnego biznesu, która gromadzi przedsiębiorstwa przestrzegające zasad zawartych w Kodeksie Odpowiedzialnego Biznesu i wdrażające oparte na najwyższych standardach działania z zakresu CSR. Firma przykłada dużą wagę do tworzenia i utrzymywania pozytywnych relacji z wszystkimi grupami interesariuszy i otoczeniem. We wszystkich krajach, w których obecna jest ATERIMA, współpracuje z partnerami kooperacyjnymi, dostawcami i klientami w oparciu o zasady przejrzystości i uczciwości. Jako agencja zatrudnienia w sposób rzetelny i odpowiedzialny świadczy usługi związane z pośrednictwem pracy i doradztwem personalnym. Stara się również minimalizować negatywny wpływ przedsiębiorstwa na środowisko naturalne. 18 Raport społeczny Agencji Zatrudnienia ATERIMA, 2012 r. 98 S t r o n a

99 Przyjęta przez ATERIMA filozofia społecznej odpowiedzialności najpełniej przejawia się w prowadzonych przez agencję projektach. Jednym z najważniejszych jest projekt Bezpieczna praca za granicą, który realizuje ze Stowarzyszeniem PoMOC. We wszystkich aspektach działalności firma kieruje się zasadami zawartymi w Kodeksie Etycznym. Dzięki jasnym celom, wszystkich pracowników łączy spójna wizja wyznawanych przez firmę wartości i norm postępowania. ATERIMA, uwzględniając rosnącą liczbę rodziców w firmie, rozpoczęła realizację projektu Rodzice Pracują!. To szereg działań wspierających młodych rodziców zarówno mamy jak i ojców pracujących w firmie. Mają one na celu poprawę warunków pracy tej grupy i opierają się na przeprowadzonym wcześniej badaniu potrzeb pracowników będących rodzicami lub planującymi posiadanie dzieci w najbliższym czasie. Firma za swe kluczowe wartości uznaje: rzetelność wobec pracowników, kandydatów i klientów oraz innych interesariuszy, odpowiedzialność, rozwój, obiektywizm i profesjonalizm swojej pracy, przejrzystość własnych działań, otwartą komunikację, zaufanie. W 2012 r. firma przygotowała raport obejmujący działania z zakresu CSR. Co warte podkreślenia jest to pierwszy raport społeczny w sektorze MSP stworzony w oparciu o standardy Global Reporting Initiative. Jako firma usługowa ma znikomy wpływ na środowisko naturalne, ale pomimo tego kształtuje wśród pracowników proekologiczne postawy i stara się wdrażać rozwiązania przyjazne naturze. Jako firma kierująca się zasadami CSR rozumie rolę w ochronie środowiska, dlatego też stara się minimalizować negatywny wpływ przedsiębiorstwa na środowisko naturalne. Mimo, że ATERIMA nie prowadzi działalności wytwórczej, to poczuwa się do obowiązku przedstawić skalę wykorzystywanych zasobów. Jako podmiot gospodarczy firma powiązana jest z licznymi podmiotami publicznymi i prywatnymi. Komunikacja ze wszystkimi interesariuszami prowadzona jest głównie przez kanały elektroniczne i telefoniczne, ale także poprzez bezpośredni dialog szczególnie w aspekcie zatrudniania pracowników, klientów, partnerów, NGO, dostawców, media, uczelnie wyższe i administrację publiczną. W Agencji Zatrudnienia dużą wagę przykłada się do przepływu informacji i komunikacji między pracownikami. Firma wdrożyła narzędzia ułatwiające wzajemne przekazywanie 99 S t r o n a

100 informacji pracownikom, do których należą: Intranet, cykliczny biuletyn firmowy, skrzynka komunikacyjna, kanały w social media, cykliczne spotkania ze wszystkim pracownikami, systemy i platformy do zarządzania projektami. Co warte podkreślenia, w firmie kobiety zajmują większość stanowisk kierowniczych. Coroczną tradycją firmy są Ogólnoaterimowe Zjazdy Szkoleniowe, które są okazją do spotkania całego zespołu. Tylko w 2012 r. odbyło się pięć szkoleń dla pracowników, w tym z zakresu: użytkowania platformy Basecamp użytkowania platformy Microsoft SharePoint 2008 przeciwdziałania handlowi ludźmi rozpoznawania problemu alkoholowego u kandydatów do pracy kurs e-learningowy Społeczna Odpowiedzialność Biznesu WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI Przede wszystkim Agencja Zatrudnienia ATERIMA skupia się na współpracy ze Stowarzyszeniem PoMOC. Od września 2011 roku razem realizują projekt BEZPIECZNA PRACA ZA GRANICĄ w ramach którego przeciwdziałają współczesnemu niewolnictwu i handlowi ludźmi, a także propagują odpowiedzialność pracodawców wobec pracowników i realizują projekty o charakterze edukacyjno-informacyjnym w zakresie bezpiecznej pracy za granicą. W październiku 2012 roku, w ramach tego projektu, wydano bezpłatny poradnik Bezpieczna praca za granicą. Zawarte w nim informacje, pomagają odnaleźć się w przepisach i umowach, a także ułatwiają proces wyboru pracodawcy i gromadzenia dokumentów niezbędnych do podjęcia legalnego zatrudnienia za granicą. Poradnik podpowiada również, jak dobrze przygotować się do wyjazdu i do kogo zwrócić się w razie problemów po wyjeździe. Kolejnym ważnym projektem z zakresu CSR jest tworzenie i udostępnianie bezpłatnych lekcji języka niemieckiego przygotowywanych z myślą o osobach pracujących lub szukających pracy w Niemczech szczególnie opiekunkach osób starszych, które są częstymi beneficjentkami Agencji Zatrudnienia. Agencja Zatrudnienia wdraża także projekt mający na celu dzielenie się wiedzą o łączeniu obowiązków zawodowych z rodzicielskimi z rodzicami spoza firmy ATERIMA. Dlatego Agencja Zatrudnienia podjęła współpracę z portalem Mamo Pracuj przeznaczonym dla mam, które chcą pracować. W jego ramach współtworzony jest cykl Zdaniem pracodawcy prezentujący spojrzenie na mamę w pracy z drugiej strony. ATERIMA przekazuje wiedzę, 100 S t r o n a

101 która może mieć praktyczne zastosowanie dla pracujących mam na różnych etapach począwszy od planowania macierzyństwa, poprzez urlop macierzyński i rodzicielski aż do powrotu do pracy. 101 S t r o n a

102 Case study BMGM Sp. z o.o. PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA BMGM sp. z o.o. powstała w 2004 r. z inicjatywy Bożeny Macieja i Grażyny Macieja. Założycielki posiadają długoletnie doświadczenie w dziedzinie usług doradczoksięgowych. Jednak oferta biura dotyczy nie tylko ofert księgowych, ale również doradczych związanych z: zmian form organizacyjno-prawnej; tworzeniem i przekształceniem spółek kapitałowych; pozyskiwaniem kredytów pozyskiwaniem funduszy unijnych na rozwój działalności tworzeniem fundacji i stowarzyszeń rozliczaniem projektów finansowych ze środków unijnych wprowadzaniem spółek na Giełdę Papierów Wartościowych prowadzeniem rachunkowości w oparciu o międzynarodowe standardy. Główna siedziba firmy znajduje się w Legnicy, ale BMGM sp. z o.o. ma swoje biura jeszcze w Świebodzicach i Jaworze. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA Przedstawiciele firmy brali udział w działaniach związanych z wdrażaniem strategicznego CSR w firmach w ramach projektu Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR. W wyniku działań projektowych została wypracowana strategia CSR. Prace nad nią trwały dwa lata, w jej opracowanie zaangażowani byli pracownicy tj. kierownik biura, kierownik ds. pozyskiwania funduszy, kierownik działu kadr. Impulsem do zaangażowania się w działania z zakresu CSR było wdrożenie norm jakościowych ISO w firmie. Pracownicy firmy na spotkaniach z kierownikiem są informowani o działaniach z obszaru CSR jakie podejmuje BMGM sp. z o.o. W celu jeszcze lepszego informowania i wsłuchiwania się w potrzeby pracowników dodatkowo została wprowadzona dla pracowników tzw. skrzynka pomysłów. Dzięki czemu pracownicy mogą wychodzić z własną inicjatywą, mogą uczestniczyć w prowadzonych programach oraz wyrażać swoje zdanie. Realizowane prze firmę działania wpisują się w obszar ochrony środowiska, limit zużycia papieru, zużycia materiałów. 102 S t r o n a

103 Firma dostrzega korzyści, jakie strategia może przynieść. BMGM sp. z o.o. często współpracuje z przedsiębiorcami zagranicznymi, a tam modele CSR już od pewnego czasu są wprowadzane w życie, to oczekuje że dzięki wprowadzeniu strategii CSR będzie postrzegana jako bardziej profesjonalny i bardziej elastyczny partner. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI Poprzez udział w projekcie Spółka zwiększyła swoją wiedzę na temat współpracy z organizacjami pozarządowymi. Ponieważ wdrażanie strategii CSR jest cały czas w toku, firma nie wypracowała jeszcze modelu stałej współpracy z organizacjami pozarządowymi. Mimo to utrzymywane są bieżąca kontakty z kilkoma lokalnymi NGO. W ostatnim czasie pracownicy brali udział w następujących działaniach CSR: 1. Zbieranie zabawek pracownicy zorganizowali akcję i przekazali zabawki i pluszaki potrzebującym dzieciom, 2. Zbiórka krwi firma pomogła w zbiórce krwi, 3. Organizacja koncertu firma finansowała organizację koncertu młodego zespołu z Wrocławia. Koncert był bezpłatny, a miał na celu wypromowanie artystów. Firma uczestniczyła również w różnych imprezach kulturalnych organizowanych przez fundacje i stowarzyszenia. BMGM sp. z o.o. jest zadowolona z nawiązanych kontaktów z NGO. Dzięki dotychczasowej współpracy z organizacjami pozarządowymi firma zauważa korzyści wynikające z podejmowanych razem działań. Przede wszystkim zwraca uwagę na poprawę wizerunku, wzrost konkurencyjności oraz możliwości wprowadzania nowych rozwiązań. Współpraca z organizacjami pozarządowymi na razie przybiera formę bardziej społecznych i spontanicznych działań. Niemniej jednak przedstawiciele firmy jednoznacznie podkreślają, że są zainteresowani kontynuowaniem długofalowej współpracy z organizacjami pozarządowymi. 103 S t r o n a

104 Case study Budlex S.A. PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA Budlex S.A. jest firmą deweloperską działającą na rynku toruńskim i bydgoskim. Firma istnieje od ponad 25 lat i do tej pory wybudowała blisko 5 tysięcy mieszkań. Aktualnie przedsiębiorstwo planuje wejście na ogólnopolski rynek deweloperski. Budlex określając swoją misję wskazuje na to, że podstawą działania firmy jest solidność prowadzonych inwestycji, zaufanie klientów i partnerów oraz bezpieczeństwo transakcji. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA CSR jest istotnym elementem w działalności firmy. Cele strategii CSR Budlex S.A. I. Budlex jako pracodawca tworzący atrakcyjne i przyjazne środowisko pracy. O wartości przedsiębiorstwa stanowią nie tylko środki produkcji, kapitał i dochody, ale jego pracownicy. To jak firma jest postrzegana w dużej mierze zależy od ich opinii. Poczucie stabilności, jasne, przejrzyste zasady, cele, struktura organizacyjna, przejrzysta komunikacja są dla nas podstawą. Firmie zależy na tym, by tworzyć zespół ludzi pozytywnie nastawionych na siebie, pracę i nowe wyzwania zawodowe. II. Budlex jako odpowiedzialny i otwarty na dialog partner wyznaczający standardy współpracy z interesariuszami. Funkcjonowanie przedsiębiorstw wymaga ciągłej analizy nie tylko własnej pozycji na rynku ale także analizy potrzeb otoczenia m.in. swoich klientów czy kontrahentów. Stąd ważny jest dla firmy dialog z interesariuszami, który zmniejsza ryzyko pojawienia się trudności, mogących wpłynąć na wartość spółki. III. Budlex jako aktywny uczestnik życia lokalnej społeczności. Firma zdaje sobie sprawę z tego, że funkcjonowanie każdego przedsiębiorstwa wymaga akceptacji nie tylko ze strony właścicieli, pracowników, ale też otoczenia, w którym funkcjonuje. Stąd zaangażowanie przedsiębiorstwa w sprawy lokalne. Zgodnie z misją firmy ważna jest solidność prowadzonych inwestycji, zaufanie klientów i partnerów oraz bezpieczeństwo transakcji, ale także bycie odpowiedzialnym uczestnikiem życia miast, w których firma działa. Relacje z pracownikami to dla Budlexu najważniejszy obszar CSR, w tym zakresie podejmowane są następujące działania 19 : 19 Raport społecznej odpowiedzialności biznesu 2012 r. 104 S t r o n a

105 Szkolenia - każdy z pracowników Spółki może uczestniczyć w seminariach, konferencjach, warsztatach związanych z zakresem swoich obowiązków Badanie satysfakcji pracowników w listopadzie 2012 r. przeprowadzone zostały po raz drugi badania satysfakcji pracowników. Kwestionariusz w porównaniu do wcześniejszej ankiety został zmodyfikowany by zapewniać większą anonimowość i zachęcić do większej otwartości. Oceny dotyczące funkcjonowania, satysfakcji z pracy, atmosfery były bardzo dobre. Prawie wszyscy uznali że firma dba nie tylko o produkty, ale również klientów i pracowników. Zwrócono uwagę na mankamenty, które wymagają poprawy: komunikacja, przepływ informacji, współpraca między działami. Pracowniczy Kodeks Etyczny obowiązuje przyjęty przez pracowników Kodeks, który wspiera budowanie poprawnych zachowań pracowników w firmie. Odnosi się do relacji z konkurencją, partnerami biznesowymi, środowiska naturalnego oraz społeczności lokalnej. Komunikacja między pracownikami a ich przełożonymi jest kluczowym elementem współpracy. Do tej pory cotygodniowe spotkania prowadzone były tylko w jednym zespole. W połowie roku wprowadzono cotygodniowe spotkania szefów działów co pozytywnie wpłynęło na przepływ informacji. Procedury rozpoczęto pracę nad opracowaniem procedur regulujących zakres kompetencji i przepływ informacji w poszczególnych działach. Szkolenia BHP dla pracowników, którym przedstawiono potencjalne zagrożenia, sytuacje na które należy zwracać uwagę oraz sposoby zachowań zwłaszcza podczas wizyt budowlanych. Dopracowano również zapisy umów z wykonawcami, których przestrzeganie zasad BHP jest weryfikowane nie tylko przez inspektorów nadzoru ale również przez specjalistę ds. BHP. Integracja zorganizowano piknik dla pracowników i ich rodzin. W ramach 2 celu dotyczącego kształtowania pożądanego wizerunku odpowiedzialnego przedsiębiorcy realizowane są następujące działania: Relacje biznesowe w celu ułatwienia współpracy i wyboru najbardziej rzetelnych firm Budlex dokonuje oceny podmiotów w oparciu o opinie inspektorów nadzoru oraz liczby zgłaszanych usterek dl Działu Serwisu, szybkości i solidności ich usuwania. Kwestie związane z BHP są bowiem istotne z uwagi na bezpieczeństwo ludzi pracujących na budowie, a także wizerunek inwestora. Badanie marki rozpoznawalność marki jest istotnym elementem w funkcjonowania firmy, dlatego od 9 lat Budlex przeprowadza badanie marki wśród mieszkańców Torunia i Bydgoszczy. Badanie satysfakcji klienta w trosce o jakość obsługi firma bada w kilka miesięcy po zasiedleniu budynku, satysfakcję klientów. Wnioski wyciągane z badań pozwalają 105 S t r o n a

106 stale udoskonalić proces zakupu mieszkania oraz dostosowywać się do rosnących oczekiwań. Broszura opracowana broszura wręczana jest klientom podczas podpisywania aktów notarialnych zawierająca podstawowe zasady użytkowania mieszkań pozwalająca na uniknięcie wad i usterek wynikających z niewłaściwej eksploatacji. Serwis przygotowano szczegółowe procedury przyjmowania i rozpatrywania skarg i reklamacji. Wolontariat pracowniczy: Pracownicy spółki pomogli w remoncie sali lekcyjnej w VIII LO i Zespole Szkół Medycznych w Bydgoszczy. Prace w szkole polegały na skuciu ze ściany starych płytek, wyrównaniu, zabudowie płytą kartonowo-gipsową, pomalowaniu ścian, sufitów i kaloryferów. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI Zaangażowanie w rozwój społeczności lokalnej jest istotnym obszarem aktywności firmy. Firma od kilku lat współpracuje z Fundacją Feniks, która zajmuje się pomocą dla osób niepełnosprawnych. Współpraca zaczęła się rodzić w momencie, gdy w przedsiębiorstwie zaczęła pracować osoba niepełnosprawna a Fundacja pomagała jej w znalezieniu odpowiedniego wózka inwalidzkiego i świadczyła szerokie wsparcie psychologiczne dla niej. Z czasem współpraca zaczęła rozszerzać się na inne obszary. Dzięki Fundacji, w Budlexie został zainicjowany wolontariat pracowniczy. W ramach tej współpracy został zorganizowany Piknik Promujący Wolontariat Pracowniczy. W przedsięwzięciu wzięli udział niemal wszyscy pracownicy Spółki, którzy w siedzibie Fundacji pomalowali drewnochronem stajnię dla koni, oraz rozpoczęli stawianie ogrodzenia wokół siedziby NGO. Jak napisano w raporcie CSR firmy za rok 2011: Praca nie należała do najłatwiejszych, niemniej jednak wszyscy dobrze się spisali i mieli poczucie dobrze wykonanego zadania, nowe doświadczenia, a co najcenniejsze w wolontariacie, integrację pracowników różnych działów wokół jednego celu, podniesienie motywacji, zaangażowanie, możliwość odreagowania stresów związanych z pracą zawodową, lepsze poznanie siebie oraz tych, którzy na co dzień borykają się z odmiennymi problemami 20. Budlex współpracuje również z Fundacją Feniks w zakresie dostosowywanie budowanych przez siebie budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych. Polega to na tym, że osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim dokonuje precyzyjnego oglądu budynku i kompleksowo ocenia go pod kątem jego użyteczności i dostępności dla osób niepełnosprawnych. Na bazie tego rodzaju konsultacji powstaje pakiet rekomendacji dla firmy pozwalający na takie planowanie przyszłego kształtu i charakteru nowych budynków, które ma uczynić je bardziej przyjaznymi dla osób nie posiadających pełni władz ruchowych. Warto odnotować, że jeden z budynków wygrał konkurs pn. Kujawsko Pomorskie 20 "Raport społecznej odpowiedzialności biznesu 2011", str S t r o n a

107 bez barier organizowany przez Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego na budowlę najlepiej dostosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych. W 2010 roku Fundacja otrzymywała od przedsiębiorstwa comiesięczne wsparcie finansowe, a także meble na urządzenie swojej siedziby oraz Galerii Przydasie. Ponadto, Fundacja Feniks produkuje również papier czerpany, do produkcji którego firma przekazuje NGO makulaturę. Na chwilę obecną Budlex nie przewiduje nawiązania tak intensywnej współpracy z innymi NGO. Firma jest zadowolona ze współpracy z Fundacją Feniks. Osoba odpowiedzialna za działania CSR w firmie wskazywała na to, że buduje to pozytywny wizerunek przedsiębiorstwa na zewnątrz. Zmienia również wizerunek firmy w oczach pracowników, którzy dzięki tego np. wolontariatowi pracowniczemu mogą spełniać się nie tylko zawodowo, ale też jako wrażliwi społecznie ludzie. To też co podkreśliła respondentka zwiększa lojalność pracownika względem firmy. Jeśli chodzi o współpracę Budlexu z innymi organizacjami pozarządowymi i podmiotami (mieszczącą się w perspektywie CSR), to: firma wsparła finansowo jedną z inicjatyw toruńskiego oddziału Stowarzyszenia AIESEC, Fundację Polonia 2011 oraz Wyższą Szkołę Gospodarki w Bydgoszczy; spółka ufundowała nagrodę dla jednego z laureatów plebiscytu Sportowca Torunia 2011; wsparła inicjatywę Prezydenta Miasta związaną z organizacją wigilii dla mieszkańców na Rynku Nowomiejskim wedle własnych słów przedsiębiorstwa: Jako jeden z pierwszych przedsiębiorców regionu poparliśmy w 2010 roku nowopowstałą Fundację <<Z Kulturą>>, której celem było m.in. integrowanie społeczeństwa wokół wartości kulturalnych, wspieranie oraz włączanie różnych środowisk: artystycznych, biznesowych, naukowych w dążeniach Torunia do uzyskania tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016 roku ; firma sfinansowała wydanie książeczki dla dzieci, która poucza młodych torunian, jak zachować się w teatrze, kinie, zoo i muzeum firma wsparła grupę artystyczną Galeria Rusz poprzez udostępnienie elewacji jednego z budynków przeznaczonych do modernizacji na cele związane z propagowaniem sztuki wielkoformatowej pracownicy Spółki wybudowali ściankę wydzielającą część korytarza na potrzeby szatni dla dzieci z oddziału przedszkolnego przy Zespole Szkół nr 5 w Toruniu przedsiębiorstwo wspólnie ze Stowarzyszeniem Kujawsko-Pomorski Ośrodek Wsparcia Inicjatyw Pozarządowych TŁOK oraz z Izbą Przemysłowo-Handlową był organizatorem Targów Ekonomii Społecznej oraz Konkursu Społecznie i ekonomicznie 107 S t r o n a

108 Case study City Handlowy PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA Citi Handlowy to bank komercyjny, który powstał w 2001 r. z połączenia Banku Handlowego w Warszawie S.A. - najstarszego komercyjnego banku w Polsce i Citibank (Poland) S.A. Bank obsługuje klientów indywidualnych, korporacyjnych, rządowych i instytucjonalnych zapewniając im bogaty wachlarz produktów i usług finansowych w zakresie bankowości detalicznej, bankowości korporacyjnej i inwestycyjnej, usług maklerskich, bankowości transakcyjnej oraz zarządzania majątkiem. Główna siedziba banku znajduje się w Warszawie. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA Jak czytamy na stronie internetowej banku 21 bank Citi Handlowy jest instytucją finansową o wysokim poczuciu odpowiedzialności społecznej. Misję nowoczesnej filantropii realizuje za pośrednictwem Fundacji Bankowej im. L. Kronenberga, która wspiera prace na rzecz dobra publicznego w zakresie edukacji finansowej, promocji przedsiębiorczości, ochrony dziedzictwa kulturowego i rozwoju lokalnego. Tradycją banku jest mecenat kultury i sztuki. City Handlowy od wielu lat współpracuje z Filharmonią Narodową w Warszawie (m.in. przy współorganizacji koncertów wybitnych artystów). Efektem współpracy są nagrody przyznane przez Filharmonię: Mecenasa Roku 2007, 2006 i 2005, Sponsora Roku 2004 i 2003, Mecenasa Roku Jubileuszowego w 2001 i Mecenasa Roku Chopinowskiego w 2000 r. Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy od 1996 roku wspiera swojego Fundatora - Citi Handlowy - w realizacji jego misji społecznej. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI Fundacja Bankowa im. Leopolda Kronenberga została założona w 1996 roku z okazji 125-lecia Banku Handlowego. Za jej pośrednictwem Citi Handlowy realizuje ogólnopolskie i lokalne programy będące wyrazem społecznej odpowiedzialności banku. Czerpiąc inspirację z pracy swego patrona, Leopolda Kronenberga, znanego finansisty, filantropa i mecenasa kultury, działania Fundacji skupiają się na edukacji ekonomicznej oraz na działaniach związanych z dziedzictwem kulturowym. Fundacja inicjuje i koordynuje wolontariackie przedsięwzięcia pracowników Citi Handlowy oraz działa na rzecz propagowania idei Społecznej Odpowiedzialności Biznesu. 21 Za: data dostępu: r. 108 S t r o n a

109 Fundacja Kronenberga prowadzi wiele własnych programów, a także wspiera inicjatywy realizowane przez inne organizacje pozarządowe z terenie kraju, w tym szczególnie te o wymiarze lokalnym. Do obszarów działania Fundacji Kronenberga należy: 1. Ochrona dziedzictwa kulturowego Głównym przedsięwzięciem na tym polu, jest przyznawanie Nagrody im. prof. Aleksandra Gieysztora, która przyznawana jest osobom lub instytucjom za wybitne osiągnięcia mające na celu ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego, a w szczególności za działalność muzealną i konserwatorską oraz pracę na rzecz gromadzenia pamiątek polskiej kultury. Celem przedsięwzięcia jest promocja oraz wsparcie tych, którzy podejmują się działań służących ochronie dorobku polskiej kultury zarówno w kraju, jak i za granicą. Wraz z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Fundacja prowadzi także program Odzyskiwania dzieł sztuki, działający od 2012 roku, a którego celem jest odzyskiwanie dóbr kultury utraconych przez Polskę w czasie i w wyniku II wojny światowej. Z kolei, w ramach programu Korzenie Fundacja przypomina dokonania Leopolda Kronenberga oraz jego dziedziców. W roku 2011 Fundacja rozpoczęła projekt mający na celu odnalezienie i digitalizację dokumentów dotyczących historii Banku Handlowego w Warszawie oraz rodziny Kronenbergów. Na przestrzeni lat Fundacja wielokrotnie angażowała się w projekty z zakresu kultury: zakupiła i przekazała Muzeum Narodowemu w Warszawie kolekcję XIX-wiecznych sreber, które są teraz eksponowane w Gabinecie Sreber im. L. Kronenberga, współpracowała przy projekcie identyfikacji grobu Mikołaja Kopernika, który zakończył się potwierdzeniem odnalezienia prochów astronoma, odzyskała i przekazała Zamkowi Królewskiemu w Warszawie należący do L. Kronenberga zaginiony podczas wojny cenny obraz Wojciecha Gersona Odpoczynek w szałasie tatrzańskim, odzyskała zaginiony podczas wojny obraz Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej pt. Murzynka. sfinansowała zakup jaszczurki zatopionej w bałtyckim bursztynie dla Muzeum Bursztynu, 109 S t r o n a

110 dofinansowała projekt "Warszawskim szlakiem Jana III Sobieskiego" dla Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. 2. Program Wolontariatu Pracowniczego Program został uruchomiony w 2005 roku. Fundacja zachęca pracowników banku do dzielenia się swoją wiedzą, doświadczeniem i umiejętnościami oraz wspierania różnorodnych przedsięwzięć społecznych. Celem Programu Wolontariatu Pracowniczego jest wspieranie i rozwijanie zaangażowania społecznego pracowników Banku. Konstrukcja programu oparta jest na czterech filarach: Dniu Wolontariusza - możliwości otrzymania przez pracownika dodatkowego dnia wolnego w roku z przeznaczeniem na pracę społeczną, Zachęcie do Wolontariatu - przekazywaniu dofinansowania w kwocie 1500 zł na rzecz organizacji, w której wolontariusz przepracował 50 godzin w ciągu roku, Wsparciu wolontariuszy poprzez: ubezpieczenie OC i NNW, zwroty kosztów podróży, wyżywienia i noclegu, poniesionych w ramach pracy wolontariackiej, Systemie VMS (Volunteer Management System - System Wspomagania Wolontariatu), dzięki któremu wolontariusze w łatwy sposób mogą skorzystać z bazy projektów wolontariackich, by wyszukać interesujące ich działania, śledzić własne zaangażowanie w pracę w ramach wolontariatu oraz poznawać inicjatywy wspierane przez Fundację. Pracownicy banku dzięki systemowi VMS mają szeroki wybór ofert zaangażowań wolontariackich nadsyłanych z Centrum Wolontariatu, organizacji pozarządowych oraz zbieranych przez Fundację. Program Wolontariatu został nagrodzony na wielu prestiżowych konkursach - m.in. polskiej edycji Europejskich Nagród Wolontariatu Pracowniczego oraz 100 Procent - Nagrody Wolontariatu Pracowniczego. W latach Fundacja Kronenberga była oficjalnym opiekunem wolontariatu w Polsce. 3. Wspieranie działania na rzecz dobra publicznego w zakresie edukacji i rozwoju lokalnego W ramach Programu udzielane jest dofinansowanie dla instytucji non-profit na przedsięwzięcia mieszczące się w ramach dwóch głównych obszarów programowych: Edukacja (Innowacje w edukacji, Edukacja ekonomiczna, Dziedzictwo kulturowe i tradycje, Twórczość artystyczna dzieci i młodzieży) Rozwój lokalny (Priorytety opieki zdrowotnej, Polityka społeczna, Nauka przedsiębiorczości) 110 S t r o n a

111 W ramach Rozwoju Społeczności Lokalnych Fundacja w latach realizowała program proekologiczny pn. Więcej drzew dzięki Tobie, który był realizowany wspólnie z Fundacją Nasza Ziemia i Ligą Ochrony Przyrody. Celem programu było promowanie ekologicznych nawyków oraz zachęcenie klientów Citi Handlowy do rezygnacji z papierowych wyciągów z kont osobistych lub kart kredytowych. W imieniu klientów, którzy zdecydowali się na wyciąg elektroniczny, Citi Handlowy zobowiązał się do posadzenia drzew. 4. Liga Odpowiedzialnego Biznesu Program realizowany jest przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu we współpracy z Fundacją Kronenberga. Jest on odpowiedzią na rosnące zainteresowanie tematyką odpowiedzialnego biznesu wśród studentów w Polsce. Jego celem jest promowanie w środowisku akademickim idei odpowiedzialnego biznesu jako standardu funkcjonowania przedsiębiorstw, edukowanie na temat odpowiedzialnych praktyk firm oraz budowanie sprzyjającego klimatu społecznego dla CSR. W ramach programu podejmowanych jest wiele inicjatyw mających na celu propagowanie idei CSR. Są to: Program Ambasadorów CSR - skupiający aktywnych studentów i studentki z całej Polski, którzy mają okazję zdobywać wiedzę poprzez warsztaty z osobami zawodowo zajmującymi się wdrażaniem idei CSR w Polsce. Ambasadorzy promują również CSR na swoich uczelniach oraz w środowiskach lokalnych. Program grantowy Pracownia Działań Lokalnych CSR - wspomaga finansowo oraz merytorycznie projekty i przedsięwzięcia, których celem jest promowanie wiedzy o odpowiedzialnym biznesie oraz edukowanie w zakresie dobrych praktyk firm poprzez konferencje, seminaria, szkolenia, dyskusje panelowe i inne inicjatyw. O dofinansowanie z programu grantowego Pracownia Działań Lokalnych LOB mogą ubiegać się organizacje studenckie, koła naukowe, NGO działające na uczelni, które chcą zrealizować projekt promujący i edukujący o CSR. Akademia Odpowiedzialnego Biznesu - to największa konferencja CSR skierowana do studentów. Jest ona miejscem wymiany doświadczeń pomiędzy firmami a studentami, której głównym założeniem jest szeroka edukacja na temat odpowiedzialnego biznesu. Poprzez różnorodną, interaktywną formę konferencji: warsztatów, panelu dyskusyjnego, wykładu, gry strategicznej, pokazów filmów oraz spotkań z ekspertami, daje ona możliwość bezpośredniego dialogu i wzajemnej inspiracji. Podwieczorki przy CSR - spotkania w charakterze podwieczorków ze swoim nieformalnym, kawiarnianym klimatem umożliwiają otwartą dyskusję na kontrowersyjne tematy związane z CSR. Rozmowy te, a także bezpośredni kontakt z gośćmi stanowią dla studentów źródło inspiracji i zachętę do poszukiwania 111 S t r o n a

112 własnych ścieżek odpowiedzialności. Gośćmi podwieczorków są praktycy i teoretycy, menadżerowie i właściciele firm, przedstawiciele małego, średniego i dużego biznesu oraz inni CSR-sceptycy i CSR-entuzjaści. Konkurs wiedzy o CSR - to rokrocznie organizowane przedsięwzięcie polegające na promowaniu zasad odpowiedzialnego biznesu wśród młodych ludzi. Konkurs polega na testach wiedzy oraz rozwiązaniu case'a dotyczącego działań na rzecz CSR i zrównoważonego rozwoju. Udział w konkursie mogą wziąć studenci oraz uczniowie szkół średnich. 112 S t r o n a

113 Case study Dom Maklerski IDM S.A PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA Dom Maklerski IDMSA jest niezależnym, niebankowym biurem maklerskim. Działa na rynku od 1993 r. Początkowo broker działał jako Krakowski Dom Maklerski s.c., a od 2001 r. jako Internetowy Dom Maklerski S.A. W 2006 r. spółka przyjęła nazwę Dom Maklerski IDMSA. Działalność firmy koncentruje się na czterech niniejszych obszarach: usługi brokerskie, zarządzanie aktywami, forex i rynki zagraniczne, usługi korporacyjne (pozyskiwanie kapitału dla firm, transakcje i operacje kapitałowe oraz hedging. Główna siedziba firmy znajduje się w Krakowie. Firma swój oddział ma również w Warszawie. Punkty Obsługi Klienta znajdują się na terenie całego kraju. Spółka jest pierwszym brokerem notowanym na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA Od początku działalności Dom Maklerski dba nie tylko o biznesowy wymiar działalności. Jak można przeczytać w Strategii Społecznej Odpowiedzialności Biznesu Domu Maklerskiego IDMSA, CSR obejmujący swoim zakresem troskę o środowisko naturalne, interesy lokalnej społeczności oraz dbałość o pracowników firmy zawsze było traktowane priorytetowo. Ponadto, firma podkreśla, że działania realizujące Strategię Społecznej Odpowiedzialności i powiązane z tym wydatki postrzegane są jako inwestycja, a nie koszty. Swoją politykę firma opiera na zaufaniu uzyskanym zarówno na polu krajowym jaki i lokalnym, nie tylko poprzez wysoki poziom świadczonych usług, ale zaangażowaniu w życie lokalnej społeczności, dzięki wspieraniu jej w obszarze kultury, dofinansowywaniu potrzebujących dzieci i młodzieży, aktywne wspieranie organizacji pożytku publicznego. Ponadto, firma dofinansowuje przedsięwzięcia organizowane przez studentów i doktorantów, współpracuje z akademickimi kołami naukowymi. Strategia CSR Domu Maklerskiego ukierunkowana jest na działania zewnętrzne i wewnętrzne firmy. 113 S t r o n a

114 1. Działania wewnętrzne Wyznaczony przez Kodeks Etyczny oraz Regulamin Oceny Jakości Pracy. Ma na celu stymulację rozwoju pracowników, zwiększenie ich zaangażowania w pracę przedsiębiorstwa oraz utworzenie zgranych zespołów lepiej radzących sobie z wyzwaniami przed nimi stojącymi. Pracownikom oferowane są różnego rodzaju programy rozwojowe, jako choćby nauka języków obcych. 2. Działania zewnętrzne Składają się z Polityki Środowiskowej przyjętej wraz z Systemem Zarządzania Środowiskowego oraz systemu reguł dotyczących wyboru kontrahentów przez IDMSA polegającego na uwzględnieniu zaangażowania przyszłych partnerów w działalność proekologiczną i prospołeczną. W prowadzonej działalności firma kieruje się zasadami przejrzystości i transparentności, polityką otwartości do kontrahentów i tworzenia pozytywnych relacji z nimi, przyczyniając się do polepszenia ładu społecznego i budowy dobrych praktyk handlowych. Strategia CSR IDMSA realizuje założenia polegające na stworzeniu balansu między wynikami ekonomicznymi, a kosztami społecznymi i środowiskowymi. Obszarami, na jakich realizowana jest Strategia to: Odpowiedzialnie prowadzony biznes Zaangażowanie w sprawy istotne społecznie Wysoki standard pracy połączony z trwałym rozwojem pracowników Wspieranie szeroko rozumianej kultury i sztuki Wzmacnianie i propagowanie wysokich wartości etycznych w biznesie i zatrudnieniu Środowisko naturalne i jego ochrona Społeczność lokalna Wsparcie dla rozwoju kultury Działania na rzecz rozwoju kultury są doskonałą okazją do propagowania szczytnych idei jak pamięć o zapomnianych Bohaterach Narodowych. Sztuka jest wreszcie tą dziedziną, która może być wreszcie drogą do autopromocji oraz źródłem wiedzy na temat naszego kraju. Dom Maklerski IDMSA jest Partnerem wystawy SomeBody@SomePlace w Brukseli i Londynie w związku z Prezydencją Polski w Unii Europejskiej. Jej atrakcją są prace wybitnego artysty młodego pokolenia Maksymiliana- Novak Zemplińskiego. DM IDMSA jest sponsorem oświetlenia wystawy rzeźby i medalierstwa profesora Krzysztofa Nitscha z Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. 114 S t r o n a

115 Pamięć historyczna Pielęgnowanie pamięci historycznej jest dla firmy bardzo istotne, dlatego też Dom Maklerski bierze udział w różnego rodzaju uroczystościach o charakterze patriotycznym. Wdowom Katyńskim firma jest jednym z pomysłodawców i współorganizatorem Ogólnopolskiego Konkursu na Medal Małą Formę Rzeźbiarską Wdowom Katyńskim poświęcony żonom polskich oficerów zamordowanych w 1940 r. w Katyniu, Charkowie i Miednoje. Encyklopedia Solidarności przy współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, Stowarzyszeniem Pokolenie oraz Oficyną Wydawniczą Volumen opublikowano w 2010 r., w trzydziestą rocznicę powstania Związku, kompleksowego źródła wiedzy o Solidarności. Turniej Niepodległości - firma była jednym ze sponsorów szachowego Turnieju Niepodległości W hołdzie założycielom II RP, twórcom jej potęgi szachowej, który rozegrany został 2011 r. w Centrum Olimpijskim w Warszawie Koncert Żołnierzom wyklętym - klubie Rotunda w Krakowie odbył się charytatywny koncert poświęcony Żołnierzom wyklętym. Dochód z koncertu został przekazany w całości na rzecz kombatantów podziemia antykomunistycznego Koncert Morowe Panny - projekt artystyczny zorganizowany pod mecenatem IDMSA, przy współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego. Wysoki standard pracy Od pracowników Dom Maklerski wymaga poszanowania wartości etycznych, w tym m.in. przestrzegania Kodeksu Etyki DM IDMSA. Firma podejmuje kroki mające na celu stworzenie przyjaznego środowiska pracy dla kadry, dającego każdemu możliwość rozwoju i samorealizacji. Firma realizuje program Mama w pracy mający na celu poprawę warunków pracy młodych mam. Za co DM IDMSA otrzymał wyróżnienie w plebiscycie Mama w pracy, organizowanym przez Fundację Świętego Mikołaja, dziennik Rzeczpospolita oraz instytut badawczy MillwardBrown SMG/KRC. Działalność proedukacyjna W 2010 r. firma zaangażowała się we współpracę oraz pomoc finansową Jagiellońskiemu Towarzystwu Kulturalno-Oświatowemu. Z tej pomocy skorzystały również Fundacja na Rzecz Wspierania Szachów w Warszawie, Fundacja Instytut Globalizacji oraz Fundacja Rozwoju Gospodarczo-Społecznego FROGOS. W 2012 roku firma włączyła się w organizację przedsięwzięć edukacyjnych podejmowanych na rzecz promowania giełdy - była partnerem międzynarodowej konferencji Przedsiębiorstwa rodzinne wobec wyzwań przyszłości. 115 S t r o n a

116 WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI Dom Maklerski IDMSA, w ramach działalności społecznej odpowiedzialności biznesu, współpracuje z organizacjami pozarządowymi. W poczuciu obowiązku pomagania podmiotom niosącym pomoc najsłabszym firma wspiera i przekazuje środki finansowe następującym organizacjom pozarządowym: Fundacją Mimo wszystko Anny Dymnej Fundacją im. Brata Alberta Fundacji Avalon Bezpośrednia Pomoc Niepełnosprawnym Fundacja Droga życia Fundacja Dziecięca Fantazja Fundacja Gazety Podlaskiej im. Prof. Tadeusza Kłopotowskiego Fundacja Instytut Tertio Millennio Fundacja na Rzecz Ofiar Wypadków Komunikacyjnych i Bezpieczeństwa w Ruchu Drogowym Zielony Liść Ośrodek Opiekuńczo-Wychowawczy Dzieło Pomocy Prowincja MB Anielskiej OFM Rada Rodziców przy Zespole Szkół i Przedszkola w Złotej Społeczna Fundacja Miasta Kutna Stowarzyszenie Instytut Multimedialny Stowarzyszenie Odra-Niemen Towarzystwo Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą Związek Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Firma wspiera Fundację im. Brata Alberta przeznaczając na jej cele statutowe 50 groszy od każdego zlecenia giełdowego składanego przez klientów. Począwszy od 2005 r. łączna kwota przekazana na rzecz Fundacji wyniosła około zł. Ponadto, firma jest zaangażowana w projekt domu pracy twórczej dla podopiecznych Fundacji Anny Dymnej Mimo Wszystko. W ramach wolontariatu pracowniczego, z inicjatywy samych pracowników, firma wspiera dom dziecka (zbiera środki finansowe na rzecz wychowanków domu dziecka). Pomoc trafia również do konkretnych osób prywatnych. Od 6 lat DM IDMSA wspomaga także leczenie i rehabilitację byłego pracownika, który jest jednym z podopiecznych Fundacji Anny Dymnej. Całościowe wsparcie finansowe przekazane na cele charytatywne wyniosło ponad zł w 2009 roku oraz ponad zł i zł rok i dwa lata później. W 2012 roku DM IDMSA przekazał około zł. 116 S t r o n a

117 Case study Impress Décor sp. z o.o. PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA Impress Decor Polska sp. z o.o. to fabryka papieru dla przemysłu meblowego, która wytwarza papier dekoracyjny dla branży meblarskiej, podłóg laminowanych i wyposażenia wnętrz. Firma pełni funkcję pośrednika, zaopatrując znanych producentów mebli w najnowsze trendy projektowe dla ich produktów. Siedziba zarządu Impress znajduje się w miejscowości Aschaffenburg w Niemczech. W Polsce oddział spółki mieści się w Ełku (województwo warmińsko-mazurskie). CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA Impress Decor jest firmą działającą B2B, nie ma finalnego produktu dla konsumenta, pełni rolę pośrednika. Mając na uwadze charakter firmy, działalność CSR skoncentrowana jest na kwestiach wewnętrznych zakładu na pracowniku, na poprawie komunikacji między zarządem a pracownikiem, wprowadziła oceny roczne i wzmocnieniu współpracy z klientem/dostawcami. W ramach działań z zakresu CSR, Impress Decor realizuje następujące projekty: Dni BHP przy zaangażowaniu firm lokalnych, podczas których kultywowana jest filozofia bezpiecznej pracy i zachowywania się, Wolontariat pracowniczy pracownicy firmy zostali zaangażowani w akcję sadzenie lasu, Komunikacja społeczna uczniowie lokalnych szkół zostali zaproszeni do zwiedzania zakładu, Organizacja targów, Finansowe wsparcie domów dziecka i osób indywidualnych. W ramach społecznie odpowiedzialnego biznesu, dbając o jakość w kontaktach z społecznością lokalną Impress Decor zorganizował dni otwarte dla uczniów szkół podstawowych. Hasłem wizyty było Jestem widoczny jestem bezpieczny. W ramach spotkania miała miejsce prezentacja zakładu w formie multimedialnej na temat zasad bezpiecznego zachowania w zakładach produkcyjnych. W ramach podtrzymania ducha bezpieczeństwa akcji dzieci otrzymały specjalne kamizelki odblaskowe z wydrukowanym przewodnim hasłem Jestem widoczny jestem bezpieczny, które mogą przydać się zwłaszcza w sezonie jesienno zimowym. Dzieci mogły wziąć próbki papieru, dotknąć, mieszać farby i patrzeć, jak powstają kolory, samodzielnie aplikować farby na papier i patrzeć, jak wygląda wymieszana farba na papierze, jaki jest produkt końcowy i kto ostatecznie odpowiada za jakość produkt. W ramach akcji dzieci dowiedziały się, w jaki 117 S t r o n a

118 sposób należy zachowywać się w tego rodzaju miejscach, jakimi są zakłady produkcyjne, jak pracują dorośli, co jest końcowym produktem oraz, że takie miejsce może być również przyszłym potencjalnym miejscem pracy dla nich samych. Firma jest obecnie w trakcie przemian, dlatego nie ma jeszcze spisanej strategii uwzględniającej ustrukturyzowane działania z zakresu CSR. Firma w ramach projektu opracowała działania i kierunki działań CSR. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI Impress Decor Polska sp. z o.o. nie ma wypracowanego wsparcia dla organizacji pozarządowych. Od kilku lat firma udziela wsparcia finansowego dla Fundacji Pokaż język, dzięki czemu przyczynia się do możliwości kontynuacji statutowych działań organizacji. Impress Decor dostrzega korzyści jakie przynosi firmie współpraca z III sektorem, przede wszystkim jest to know-how, praca nad wspólnymi projektami a także szeroko rozumiany rozwój marketingu firmy. 118 S t r o n a

119 Case study INEA S.A. PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA INEA S.A. to lokalny operator telewizji kablowej oferujący usługi telekomunikacyjne mieszkańcom województwa wielkopolskiego. Ofertę operatora stanowi telewizja cyfrowa (SD i HD) oraz analogowa, stacjonarny i mobilny dostęp do internetu, telefonia stacjonarna oraz telefonia komórkowa. Główna siedziba spółki znajduje się w Poznaniu. Sieć kablowa Inea jest obecna w Poznaniu i aglomeracji poznańskiej oraz m.in. we Wrześni, Koninie, Kole, Turku, Słupcy, Grodzisku Wielkopolskim, Wolsztynie, Swarzędzu, Śremie, Kórniku, Murowanej Goślinie, Nowym Tomyślu i Gnieźnie. Misją INEA jest być najbardziej pożądanym i najczęściej wybieranym dostawcą usług multimedialnych. Wizja to być liderem w dostarczaniu sieci i usług multimedialnych w Wielkopolsce. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA Odpowiedzialność społeczna biznesu towarzyszy Spółce we wszystkich prowadzonych działaniach. Rozumiana jest jako ponoszenie odpowiedzialności za rozwój organizacji, a także za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo lokalne i środowisko naturalne. Firma uważa, że stosowanie przejrzystych i etycznych zachowań przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym do budowania społeczeństwa informacyjnego i dobrobytu społecznego. Kluczowymi interesariuszami są Pracownicy i Klienci INEA, dlatego prowadzone są działania społecznie odpowiedzialne zarówno wewnątrz organizacji jak i w otoczeniu lokalnym. Celem firmy jest, aby INEA była postrzegana jako nowoczesny i atrakcyjny pracodawca w regionie oraz jako zaufany partner w relacjach z Klientami. We wdrażaniu strategicznego podejścia do CSR firma wspierana była przez Konfederację Lewiatan oraz firmę konsultingową Deloitte, w ramach ogólnopolskiego projektu Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR. Jego rezultatem jest wypracowana Strategia Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) INEA, która została przyjęta Uchwałą Zarządu w dniu 9 stycznia 2013 roku. Strategia została przygotowana w konsultacji z naszymi Pracownikami, którzy stali się jej ambasadorami w organizacji. Za realizację Strategii CSR odpowiada Pełnomocnik Zarządu ds. Jakości Relacji z Klientem. 119 S t r o n a

120 W ramach działań z zakresu CSR firma zrealizowała następujące programy: I. Kurs e-aktywni 50+ z podstaw obsługi komputera i Internetu Program ma na celu przybliżenie zasad korzystania z komputera oraz sieci Internet, a także promocję usługi Internet wśród Abonentów INEA, którzy jeszcze z tej usługi nie korzystają. Po zakończeniu kursu Uczestnicy znają podstawowe zasady obsługi komputera i obsługi Internetu. Łącznie przeszkolonych zostało już ok 1000 Abonentów w wieku powyżej 50 r. ż. Za organizacje kursy INEA otrzymała wyróżnienie As Odpowiedzialnego Biznesu w kategorii Średnie Przedsiębiorstwo. Wyróżnienie przyznano w ramach Plebiscytu na najciekawsze działania społecznie odpowiedzialne realizowane przez wielkopolskie przedsiębiorstwa w 2010 i 2011 r. Organizatorami Plebiscytu są Związek Pracodawców WIPH, Wielkopolska Izba Przemysłowo-Handlowa i Centrum PISOP. II. Rzecznik Klienta W celu zapewnienia komfortu i poczucia bezpieczeństwa swoim klientom firma powołała funkcję Rzecznika Klienta. Jego podstawowym zadaniem jest reprezentowanie stanowiska Klientów w firmie, uwzględnianie sugestii i propozycji zmian w dalszym rozwoju oraz wyjaśnianie wątpliwości w relacjach z firmą. III. Zakręcona akcja w Biurach Obsługi Abonenta INEA INEA S.A. włączyła się w akcję zbierania nakrętek z plastikowych butelek na rehabilitację urodzonego w Poznaniu Ziemka. Nakrętki można zostawiać w specjalnie przygotowanych tubach na nakrętki w oznaczonych Biurach Obsługi Abonenta. SPONSORING Nieodłączną strategią działalności INEA jest aktywne uczestnictwo w życiu lokalnych społeczności. Firma udziela regularnie wsparcia przy organizacji ważnych imprez kulturalnych i sportowych. Zaangażowanie w sponsoring sportowy podkreśla istotę ciężkiej pracy zespołowej, odpowiedniej organizacji i ambicji, które są podstawą sukcesu zarówno w sporcie, jak i w biznesie. W ramach sponsoringu firma: Od 2005 r. jest głównym sponsorem POZNAŃ CITY CENTER AZS. Jest to zespół występujący w I lidze koszykówki kobiet. Od 2009 r. sponsoruje młode koszykarki z Uczniowskiego Klubu Sportowego 65 AZS Poznań Od 2013 r. jest sponsorem Tytularnym INEA Stadionu i sponsorem Premium Lecha Poznań. 120 S t r o n a

121 INEA dba też o profilaktykę zdrowotną pracowników i ich rodzin, poprzez m.in. nielimitowany dostęp do specjalistycznej opieki lekarskiej i badań diagnostycznych, szczepienia ochronne i kompleksowe badania medycyny pracy. Ponadto oferuje pracownikom dopłaty do żłobków i przedszkoli, zachęca ich też do prowadzenia aktywnego trybu życia. Takie działania bardzo korzystnie wpływają na komunikację z pracownikami, budują ich lojalność i dodatnio wpływają na rozwój firmy. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI INEA S.A. zaniechała stałego i długotrwałego dialogu z organizacjami pozarządowymi. Jak tłumaczy to osoba z firmy będąca odpowiedzialną za działania z zakresu CSR firma nie znalazła partnera z trzeciego sektora, z którym znaleźli by synergię działania. Niemniej jednak, firma prowadzi kilka pojedynczych akcji z organizacjami pozarządowymi, do których należy m.in.: wspieranie jednego z podopiecznych Fundacji, który jest synem Pracownika firmy, prowadzenie zbiórek plastikowych nakrętek, akcja współprowadzona z miłośnikami kotów, w której wybudowano domki dla kotów. Firma nie zamyka się na współpracę z NGO i nie wyklucza, że jak tylko znajdzie się odpowiednia organizacja to taka stała współpraca zostanie nawiązania: Myślimy, gdzie możemy szukać takich działań [prowadzonych z NGO przyp.autora]. Ale na razie, nie udało nam się z nikim, z kim rozmawialiśmy, nawiązywać współpracy. Nie zamykamy się, patrzymy na to, co proponują, może w przyszłości się uda znaleźć. Źródło: wywiad pogłębiony z przedstawicielem firmy odpowiedzialnym za wdrażanie CSR INEA jest zadowolona z realizacji tych pojedynczych akcji. Uważa, że nie byłoby problemem by do kolejnych akcji włączyć tych samych partnerów. Niemniej jednak zabrakło pomysłu na stałą współpracę. 121 S t r o n a

122 Case study Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A. PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A. działa na podstawie ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Powstało 4 sierpnia 2003 roku. Obsługuje wszystkie podmioty gospodarcze od jednoosobowych firm, poprzez małe i średnie przedsiębiorstwa po wielkie korporacje. KRD BIG SA stworzył system wymiany informacji gospodarczych łączący wszystkie gałęzie gospodarki. Od 14 czerwca 2010 r., po zmianie przepisów, z usług Krajowego Rejestru Długów mogą korzystać także osoby fizyczne, gminy i wtórni wierzyciele. Do jego ustawowych zadań należy przyjmowanie, przechowywanie oraz udostępnianie informacji i danych gospodarczych. Główna siedziba spółki znajduje się we Wrocławiu. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA W 2012 r. Krajowy Rejestr Długów wypracował założenia strategii CSR. Swoje działania rozwija w ramach współfinansowanego ze środków unijnych programu Promocja zaangażowania przedsiębiorstw w budowę kapitału społecznego w Polsce poprzez wykorzystanie narzędzi CSR. Krajowy Rejestr Długów jest obecnie na etapie wdrażania wypracowanych i przyjętych założeń strategicznych. Prowadzi działania CSR zarówno w otoczeniu firmy jak i wewnętrzne. Ich celem jest skupienie się wokół intensywnego dialogu z klientami, a także wszystkimi pracownikami firmy. Przykładowymi działaniami jest wprowadzenie cyklicznych ocen okresowych pozwalających wskazać, jakie kompetencje powinien rozwijać każdy z pracowników, a także wsłuchiwanie się w ich indywidualne potrzeby np. w postaci skrzynki pomysłów czy ankiet. Firma dąży do maksymalizacji korzyści dla siebie i dla swoich interesariuszy, z którymi styka się w codziennym życiu: klientów, pracowników i organizacji pozarządowych. Nie zapomniano również o wpływie, jakie KRD ma na środowisko naturalne. Już teraz wprowadzono szereg zmian zapewniających optymalizację zużycia i kosztów energii - w toaletach i mniej uczęszczanych miejscach w biurze umieszczono specjalne czujniki, które wyłączają światło, gdy nie jest ono potrzebne. Wdrażane jest również rozwiązanie, które pozwala na zdalne wyłączanie wszystkich komputerów w biurze po godzinie 19-tej i włączanie ich o 6 rano. Planowana jest również edukacyjna kampania informacyjna skierowana do pracowników. Korzyści, jakie przyniesie wdrożenie strategii 122 S t r o n a

123 społecznej odpowiedzialności będą ogromne i to nie tylko dla samego KRD, ale i przede wszystkim dla jego klientów. Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu jest nie tylko działaniem wizerunkowym, ale także oddziałuje na zwiększenia efektywności działań i wspólnych projektów, udoskonalenie relacji długofalowych, zwiększenie znajomości wzajemnych oczekiwań, wzrost zaufania i poprawę dialogu. WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI Pracownicy KRD brali udział w warsztatach i licznych spotkaniach dotyczących współpracy z organizacjami pozarządowymi. Opracowanie strategii CSR pozwoliło firmie usystematyzować wiedzę, ale też potrzeby i możliwości w zakresie współpracy z organizacjami III-go sektora. Ponadto, działania projektowe wpłynęły na zbudowanie uregulowań, czyli wpływu na to w jakiś sposób rozwijają się działania KRD. Szukając partnera do współpracy spółka większą uwagę skupia na kwestiach by organizacja działała w sposób zrównoważony. Ze względu na ciągłe wdrażanie Strategii CSR w firmie, KRD nie współpracowała ze NGO. Niemniej jednak, jak twierdzi reprezentantka firmy biorąca udział w wywiadzie indywidualnym, nie wyklucza, że jeżeli tylko nadarzy się okazja i będzie wola do realizacji wspólnego przedsięwzięcia to tak współpraca na pewno się pojawi. 123 S t r o n a

124 Case study Orange Polska S.A PROFIL PRZEDSIĘBIORSTWA Orange to jeden z największych światowych operatorów telekomunikacyjnych. Orange Polska S.A. działa od 2005 r. Główna siedziba firmy znajduje się w Skierniewicach. Jest to jeden z liderów polskiego rynku telefonii stacjonarnej, Internetu i transmisji danych. Firma od wielu lat prowadzi działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu. Cele strategii CSR opierają się na następujących obszarach: Aktywny gracz w budowie społeczeństwa informacyjnego, Dostawca bezpiecznych produktów, usług, technologii, Firma innowator dostawca narzędzi do zbudowania low carbon society Partner biznesowy dbający o etykę w łańcuchu dostaw. Inwestycje społeczne od początku funkcjonowania firmy były bardzo istotne, z tego powodu została powołana Fundacja Orange jako osobną organizację do realizacji działań społecznych. CSR W DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA Fundacja Orange została powołana w 2005 r. przez Orange Polska S.A. do realizacji celów społecznie użytecznych. Działa na rzecz nowoczesnej edukacji dzieci i młodzieży. Poprzez twórcze inicjatywy zachęca młode osoby do zdobywania wiedzy, udziału w kulturze, budowania społeczności przy wykorzystaniu nowych technologii. Dzięki czemu dzieci i młodzież zyskują cenne kompetencje, w tym kompetencje cyfrowe niezbędne do funkcjonowania w społeczeństwie XXI wieku. Misją Fundacji Orange jest upowszechnianie wiedzy i prowadzenie projektów społecznych, dzięki którym nowe technologie staną się sprzymierzeńcem rozwoju społecznego. Na stronie internetowej Fundacji można przeczytać: Idea społecznej odpowiedzialności biznesu, którą kieruje się Orange, motywuje do tego, aby w działalności gospodarczej uwzględniać nie tylko interes ekonomiczny, ale także aspekty etyczne, ekologiczne 124 S t r o n a