Wystąpienie pokontrolne

Transkrypt

1 LOL /2012 P/12/155 Olsztyn, dnia 18 lipca 2012 r. Pan Zenon Giebień Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Elblągu Wystąpienie pokontrolne Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli 1 zwanej dalej ustawą o NIK, Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Olsztynie przeprowadziła w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Elblągu ( Biurze ) kontrolę w zakresie wykorzystania środków publicznych ujętych w programach rozwoju obszarów wiejskich na zalesianie gruntów w województwie warmińsko-mazurskim w latach W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym 10 lipca 2012 r., Najwyższa Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK 2, przekazuje Panu Kierownikowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości, ocenia działalność Biura w badanym zakresie. Podstawą pozytywnej oceny była prawidłowa realizacja płatności na zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne w ramach PROW na lata oraz gruntów rolnych zalesionych w ramach PROW na lata i przekwalifikowanych na grunty leśne, a także prawidłowe stosowanie wobec beneficjentów (producentów rolnych) sankcji w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie zalesiania. Stwierdzone przypadki nieprawidłowości dotyczyły natomiast niepodjęcia działań (w czterech przypadkach) zmierzających do żądania zwrotu lub wstrzymania udzielonej pomocy finansowej do gruntów rolnych o łącznej powierzchni 5,78 ha, które nie zostały przekwalifikowane na grunty leśne oraz opieszałego postępowania (w dziewięciu przypadkach) w sprawie wydania decyzji naliczających sankcje i zmniejszenia płatności. 1 Dz. U. z 2012 r. poz. 82 ze zm. 2 W dniu 2 czerwca 2012 r. weszła w życie nowelizacja Ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, wprowadzona ustawą z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. Nr 227 poz ze zm.), jednakże na mocy art. 2 ustawy zmieniającej, do postępowań kontrolnych niezakończonych sporządzeniem wystąpienia pokontrolnego do dnia wejścia w życie zmienionych przepisów, stosuje się przepisy dotychczasowe. 3 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich objęty wsparciem ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. 4 Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich objęty wsparciem ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.

2 1. NIK pozytywnie ocenia działalność Biura w zakresie realizacji zadań objętych PROW. Według stanu na koniec 2011 r. Biuro prowadziło 207 spraw, w których zostały wydane decyzje administracyjne o przyznaniu płatności na zalesienie gruntów o łącznej powierzchni 1.146,28 ha. Spośród tych spraw, 122 dotyczyły zalesień gruntów rolnych o powierzchni 713,64 ha objętych wsparciem PROW na lata , zaś 85 zalesień gruntów rolnych i innych niż rolne o powierzchni 432,64 ha w ramach PROW na lata Decyzjami tymi wraz z wnioskami kontynuacyjnymi o płatność, w latach udzielono producentom rolnym pomocy finansowej z tytułu wsparcia na zalesienia, premii pielęgnacyjnej i premii zalesieniowej w łącznej kwocie 9.297,4 tys. zł, z czego 5.263,3 tys. zł z PROW na lata , a 4.034,1 tys. zł PROW na lata Badanie wybranych losowo 27 oświadczeń (spośród 85 w których przyznano pomoc) o wykonaniu zalesienia gruntów w ramach PROW na lata wykazała, że przyznawanie pomocy finansowej na zalesienia odbywało się zgodnie z obowiązującymi wymogami prawa oraz ustalonymi przez ARiMR 5 procedurami. Stwierdzono bowiem, m.in. że we wszystkich przypadkach: Oświadczenia wpłynęły do Biura w wymaganym 12 ust. 2 rozporządzenia MRiRW z 19 marca 2009 r. 6 terminie, tj. do dnia 30 czerwca w przypadku lat oraz do dnia 20 maja lata Do wszystkich oświadczeń załączone też były wymagane zaświadczenia właściwych nadleśniczych potwierdzających wykonanie zalesienia zgodnie z planem zalesienia. Wydane przez Kierownika Biura decyzje o przyznaniu pomocy na zalesienie spełniały wymogi art. 107 Kpa 7. Wprawdzie w 13 sprawach (48,1%) decyzje te wydano z opóźnieniem od 18 do 68 dni w stosunku do terminu określonego w 13 ust. 2 ww. rozporządzenia (30 dni od otrzymania oświadczenia o wykonaniu zalesienia), jednak opóźnienia te nie były zawinione przez Biuro. W sześciu przypadkach wynikały one bowiem z niezakończenia przez ARiMR procesu akredytacji agencji płatniczej dla działania Zalesianie gruntów rolnych i gruntów innych niż rolne PROW na lata , w pięciu z braku funkcjonalności systemu informatycznego dla ww. działania, a w dwóch z konieczności przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego. W przypadku wszystkich decyzji wydanych po terminie określonym w ww. rozporządzeniach, Biuro, zgodnie z wymogiem art Kpa powiadomiło wnioskodawców o przyczynach opóźnienia. W wydanych decyzjach prawidłowo określono wysokość przyznanej pomocy finansowej z tytułu wsparcia na zalesienie, premii pielęgnacyjnej i premii zalesieniowej. Przyjęte bowiem stawki były zgodne ze stawkami określonymi w załączniku nr 4 do ww. rozporządzenia. Przy ustalaniu wysokości poszczególnych form pomocy uwzględniono deklarowaną przez rolnika powierzchnię zalesienia poszczególnymi gatunkami drzew (potwierdzoną przez właściwego nadleśniczego), konfigurację gruntu oraz wynikające z planu zalesienia zabezpieczenia przed zwierzyną. 2. W latach (do ) do Biura wpłynęło ogółem 700 wniosków o płatność (kontynuacyjnych), z czego 487 dotyczyło zalesień wykonanych w ramach PROW na lata , zaś 213 zalesień w ramach PROW na lata Badanie dokumentacji związanej z obsługą 65 wniosków o wypłatę pomocy do zalesień wykonanych w ramach PROW na lata (wnioski kontynuacyjne) wykazało m.in., że wszystkie wnioski złożono terminowo na formularzach opracowanych przez ARiMR i objęto je, zgodnie z obowiązującą procedurą, kontrolami: zgodności, kompletności i kontrolą administracyjną, które nie wykazały nieprawidłowości. 5 ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 6 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej w ramach działania Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne objętej Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata (Dz. U. z 2009 r. Nr 48, poz. 390 ze zm.) 7 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postepowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) 2

3 3. Biuro w sposób prawidłowy realizowało płatności do zalesionych w ramach PROW na lata gruntów rolnych, które zostały przekwalifikowane na grunty leśne. Spośród 122 spraw dotyczących objęcia pomocą finansową 713,64 ha zalesionych gruntów rolnych, do 26 czerwca 2012 r. w ramach 98 spraw przekwalifikowano 581,46 ha (81,5%). W przypadku pozostałych 24 spraw, w których zalesienia wykonano wiosną 2007 r., nie upłynął jeszcze wymagany termin przedłożenia przez beneficjentów decyzji starosty o przekwalifikowaniu gruntów rolnych na leśne. Zgodnie z 10 ust. 6 rozporządzenia RM z dnia 11 sierpnia 2004 r. 8 kopie tych decyzji składa się do kierownika Biura do końca roku kalendarzowego, w którym upływa 5 lat od daty wykonania zalesienia. Kwota pomocy finansowej wypłaconej w latach do przekwalifikowanych gruntów wyniosła 1.017,4 tys. zł, w tym premia pielęgnacyjna 274,5 tys. zł i premia zalesieniowa 742,9 tys. zł. Badanie dokumentacji wszystkich 98 spraw, w których zalesione w ramach PROW na lata grunty rolne zostały przekwalifikowane na grunty leśne wykazało m.in., że: W 12 przypadkach nastąpiła zmiana właścicieli gruntów objętych pomocą na zalesianie. We wszystkich tych sprawach nowi właściciele, złożyli terminowo wnioski o przyznanie płatności, zobowiązali się do kontynuowania programu zalesień, przedłożyli dokumenty na podstawie których nastąpiło przeniesienie własności oraz dokumenty potwierdzające uzyskiwane dochody z rolnictwa, spełniając tym samym określone w 11 i 11a rozporządzenia RM z dnia 11 sierpnia 2004 r. wymogi otrzymania płatności. W 91 przypadkach (92,9%) powierzchnia gruntów przekwalifikowanych była zgodna (równa lub większa) z powierzchnią gruntów objętych pomocą finansową na zalesianie, a w pozostałych siedmiu przypadkach była mniejsza od powierzchni objętej dofinansowaniem, z tego w: trzech sprawach różnica ta nie przekraczała w ramach danej działki powierzchni 0,1 ha, w związku z czym, zgodnie z komunikatem Departamentu Działań Społecznych i Środowiskowych ARiMR z 26 sierpnia 2010 r., uznano obszar przekwalifikowany za równy deklarowanemu, w trzech (sprawy nr 17/05, 23/05 i 51/06) różnica ta wynosiła odpowiednio: 0,11 ha, 0,35 ha i 0,14 ha. Decyzje Starosty Elbląskiego o przekwalifikowaniu zalesionych w 2006 r. ww. gruntów wpłynęły do Biura już w 2010 r. (25 czerwca, 24 listopada i 7 grudnia), pomimo to do dnia kontroli NIK, Pan Kierownik nie podjął działań w sprawie wyjaśnienia powstałych różnic oraz przyczyn braku przekwalifikowania całej powierzchni objętej pomocą, w jednym przypadku (sprawa nr 38/05) beneficjent, który w 2006 r. dokonał zalesienia, położonych w powiecie braniewskim, czterech działek o łącznej powierzchni 14,42 ha, przedłożył w Biurze stosowną decyzję o przekwalifikowaniu na grunty leśne jedynie dwóch działek (o pow. 9,24 ha). Biuro nie otrzymało natomiast decyzji o przekwalifikowaniu pozostałych dwóch działek o łącznej pow. 5,18 ha (objętych pomocą do zalesienia), mimo że z końcem 2011 r., zgodnie z 10 ust. 6 ww. rozporządzenia, upłynął termin ich przedłożenia. W tej sprawie Kierownik Biura nie podjął również żadnych działań, wyjaśniających brak przekwalifikowania obu działek objętych pomocą w ramach PROW. Wyliczona na wniosek kontrolera NIK ewentualna kwota do zwrotu z tytułu nieprzekwalifikowania w powyższych czterech sprawach łącznej powierzchni 5,78 ha gruntów wyniosła 8.092,00 zł i stanowiła w 100% premię zalesieniową za 2011 r. Izba negatywnie ocenia brak działań Kierownika Biura w stwierdzonych czterech przypadkach nieprzekwalifikowania gruntów objętych pomocą na zalesianie. Zgodnie bowiem z 13 ust. 3, 4 i 6 rozporządzenia RM z 11 sierpnia 2004 r. płatność na zalesiane podlega wstrzymaniu oraz zwrotowi w pełnej 8 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. z 2004 r. Nr 187, poz ze zm.) 3

4 wysokości za cały okres jej pobierania w przypadku nieprzekwalifikowania gruntu rolnego na leśny z uwagi na negatywną ocenę udatności uprawy. Premia zalesieniowa począwszy od szóstego roku od zalesienia, podlega wstrzymaniu w przypadku nieprzekwalifikowania gruntu rolnego na grunt leśny z innych przyczyn niż brak udatności uprawy. Wstrzymania dokonuje w formie decyzji kierownik biura powiatowego, do którego został złożony wniosek. 4. NIK pozytywnie ocenia działania Biura w zakresie stosowania sankcji i zmniejszeń płatności w przypadku nieprawidłowości przy zalesianiu gruntów rolnych, stwierdzonych w ramach kontroli na miejscu. W latach (I półrocze) Biuro Kontroli na Miejscu Oddziału Regionalnego ARiMR w Olsztynie przeprowadziło 52 kontrole dotyczące spraw zalesieniowych. W wyniku tych kontroli w 22 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości mające wpływ na przyznaną płatność, które polegały m.in. na: zalesieniu mniejszej powierzchni od deklarowanej we wniosku, braku udokumentowania zakupu repelentów lub ich niestosowania, innego od deklarowanego nachylenia stoku, mniejszej powierzchni grodzenia uprawy leśnej. Ponadto w jednej ze spraw beneficjent uniemożliwił przeprowadzenie kontroli na miejscu. Biuro we wszystkich ww. sprawach, po otrzymaniu protokołu z kontroli na miejscu, podjęło działania w celu naliczenia sankcji wobec beneficjentów i zmniejszeń płatności. Kierownik Biura do 30 czerwca 2012 r. wydał 24 decyzje (w dwóch przypadkach wydał w jednej sprawie po dwie decyzje), które dotyczyły m.in.: uchylenia decyzji dotychczasowych, zmniejszenia płatności w danym roku, zamknięcia programu zalesieniowego lub odmowy przyznania płatności w danym roku. Kontrola NIK wykazała, że wysokość zastosowanych w ww. decyzjach sankcji wyniosła łącznie 60,8 tys. zł i była zgodna z obowiązującymi stawkami określonymi m.in. w załączniku nr 5 do rozporządzenia RM z dnia 11 sierpnia 2004 r. W wyniku nałożonych sankcji i zmniejszeń płatności, Oddział Regionalny w Olsztynie ustalił ostateczne kwoty nienależnie lub nadmiernie pobrane przez beneficjentów, którzy zostali zobowiązani do zwrotu łącznie 125,6 tys. zł. NIK zwraca jednak uwagę na opieszałość Biura w wydawaniu decyzji nakładających sankcje lub zmniejszających płatność. Stwierdzono bowiem, że dziewięć z nich wydano po upływie od 101 do 856 dni od daty wpływu do Biura protokołu z kontroli na miejscu opisującego nieprawidłowości (tj. od momentu powzięcia informacji o nieprawidłowościach wpływających na płatności). Tak duża zwłoka w wydaniu decyzji wynikała, według wyjaśnień Kierownika Biura, m.in. ze złożoności spraw, braku funkcjonalności systemu informatycznego, zasięgania opinii prawnych, a także z oczekiwania na wpływ wniosku o płatność (kontynuacyjnego), z której miała zostać potrącona sankcja. 5. Według stanu na koniec 2011 r., Biuro zrealizowało płatności za wykonane na terenie powiatu elbląskiego w ramach PROW na lata i PROW na lata zalesienia gruntów o łącznej powierzchni 1.084,04 ha, z których 504,17 ha przekwalifikowano na grunty leśne. Oznacza to zrealizowanie Krajowego Programu Zwiększania Lesistości w latach odpowiednio w 91,6% i 42,6%. Stwierdzono, że w ramach monitorowania wykonanych zalesień objętych PROW, Biuro przekazywało tygodniowe raporty do Oddziału Regionalnego ARiMR w Olsztynie, zawierające m.in.: liczbę złożonych wniosków o wypłatę pomocy, powierzchnię gruntów przeznaczonych pod zalesienie i termin wykonania zalesienia (wiosna lub jesień), liczbę wydanych postanowień o spełnieniu warunków przyznania pomocy oraz złożonych oświadczeń o wykonaniu zalesienia, liczbę wydanych decyzji przyznających płatność wraz z kwotą przyznanej pomocy i powierzchnią gruntów nimi objętych. 4

5 Przedstawiając powyższe oceny i uwagi, Najwyższa Izba Kontroli wnosi o: 1) wszczęcie postępowania wyjaśniającego wobec czterech beneficjentów, którzy nieprzekwalifikowali gruntów na grunty leśne i podjęcie działań zmierzających do ewentualnego ustalenia i zwrotu nadmiernie pobranych płatności, 2) wydawanie decyzji nakładających sankcje niezwłocznie po otrzymaniu protokołu z kontroli na miejscu. Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Olsztynie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Kierownika, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków zawartych w niniejszym wystąpieniu, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub o przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie, do dyrektora Delegatury NIK w Olsztynie, umotywowanych zastrzeżeń w sprawie zawartych w tym wystąpieniu ocen i uwag oraz wniosków. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyżej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Z poważaniem 5