SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2016) 464 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Postępy dokonane przez państwa członkowskie w osiąganiu optymalnych pod względem kosztów poziomów wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki budynków PL PL

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Czym jest optymalność pod względem kosztów? Ramy prawne Przegląd krajowych obliczeń optymalnych kosztów Postępy w procesie optymalizacji kosztów Nowe budynki Budynki istniejące/ważniejsze renowacje Odtwarzanie elementów budynków Plany zmniejszenia różnic Podsumowanie

3 1. WPROWADZENIE Niniejsze sprawozdanie zawiera przegląd postępów dokonanych przez państwa członkowskie w osiąganiu optymalnych pod względem kosztów poziomów wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej dla nowych i istniejących budynków oraz dla elementów budynków. Stanowi ono wypełnienie zobowiązania Komisji do przedstawiania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdań na temat wykonywania przekazanych uprawnień, o których mowa w art. 5 ust. 4 i art. 23 dyrektywy 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków ( dyrektywa ) 1. Sprawozdanie posłuży również jako informacja na potrzeby trwającego przeglądu dyrektywy, który jest jednym z elementów strategii ramowej na rzecz unii energetycznej 2. Budynki mają zasadnicze znaczenie dla unijnej polityki w zakresie efektywności energetycznej. Na domy, biura, sklepy i inne budynki przypada niemal 40 % 3 końcowego zużycia energii i źródłem 36 % emisji gazów cieplarnianych. Poprawa efektywności energetycznej europejskich budynków ma kluczowe znaczenie dla realizacji celów w zakresie redukcji emisji oraz w zakresie efektywności energetycznej na rok Przyczyni się ona również do realizacji długookresowych celów przewidzianych w europejskich ramach polityki w dziedzinie klimatu i energii na okres od 2020 r. do 2030 r. 4 oraz w planie działania dotyczącym przejścia na gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r. 5. Dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków jest głównym unijnym narzędziem prawnym w zakresie poprawy efektywności energetycznej budynków. Zgodnie z poprzednią dyrektywą 2002/91/WE 6 państwa członkowskie musiały ustanowić minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej dla nowych i istniejących budynków. Jednak ustalanie tych wymogów było w obrębie UE zróżnicowane. Wiele państw członkowskich nie dokonało oceny potencjału oszczędności energii w porównaniu z kosztami w celu określenia optymalnych poziomów różnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej. Ponieważ nie obliczono najbardziej optymalnych poziomów, opłacalny potencjał oszczędności energii nie był dokładnie znany. Ponadto porównanie postępów w różnych państwach członkowskich było trudne. Wynika to z różnych podejść krajowych i regionalnych oraz wykorzystania różnych parametrów i metodyk. W związku z tym unijny prawodawca postanowił stworzyć w dyrektywie mechanizm porównawczy w celu obliczenia optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej dla nowych i istniejących budynków, zarówno mieszkalnych (takich jak domy jednorodzinne i mieszkania), jak również niemieszkalnych (biura, budynki edukacyjne, szpitale itp.). Wspomniany mechanizm porównawczy umożliwia wykrycie przypadków określenia przez państwa członkowskie wymagań funkcjonalnych, które są poniżej poziomów optymalnych pod względem kosztów, co oznacza, że istnieje niewykorzystany potencjał w zakresie opłacalnych ekonomicznie oszczędności energii w krajowych zasobach budynków Dz.U. L 153 z , s. 13. COM(2015) 80 final. W 2010 r. zob. Energy, transport and environment indicators (Wskaźniki w zakresie energii, transportu i środowiska), wydanie z 2012 r., Komisja Europejska. Do celów tego oszacowania połączono końcowe zużycie energii w gospodarstwach domowych i sektorze usług. Należy zauważyć, że obejmuje ono na przykład zużycie energii elektrycznej przez urządzenia, ale nie uwzględnia zużycia energii w budynkach przemysłowych. COM(2014)015 wersja ostateczna. COM(2011) 112. Aby osiągnąć cel wyznaczony na 2050 r. sektor mieszkalnictwa i sektor usług muszą zmniejszyć swoje emisje CO 2 w granicach od 88 do 91 % (w porównaniu z poziomami z 1990 r.). Dz.U. L 1 z , s

4 Mechanizm porównawczy opracowano w oparciu o ramowe założenia metodyki, które umożliwiają porównanie środków poprawy efektywności energetycznej, środków uwzględniających odnawialne źródła energii oraz różnych kombinacji tych środków. Metodyka ta oparta jest na podstawowej charakterystyce energetycznej i kosztach i uwzględnia się w niej także szacunkowy czas życia budynków. Te założenia ramowe umożliwiają Komisji pomiar postępów państw członkowskich w osiąganiu optymalnych pod względem kosztów poziomów wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej. Postępy państw członkowskich we wdrażaniu przepisów dyrektywy dotyczących optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej wzięto pod uwagę przy ocenie warunków wstępnych w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w zakresie efektywności energetycznej infrastruktury oraz budynków publicznych i mieszkalnych. Optymalne pod względem kosztów poziomy odniesienia są również wykorzystywane przez Europejski Bank Inwestycyjny do oceny oczekiwanej skuteczności inwestycji w projekty oraz programy w zakresie renowacji i modernizacji budynków. W poniższych częściach sprawozdania wyjaśniono ramowe założenia metodyki, ramy prawne i wymogi oraz postępy państw członkowskich na drodze do osiągnięcia optymalnych pod względem kosztów poziomów minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej. 2. CZYM JEST OPTYMALNOŚĆ POD WZGLĘDEM KOSZTÓW? Poziom optymalny pod względem kosztów jest zdefiniowany w art. 2 ust. 14 dyrektywy. Jest to charakterystyka energetyczna budynku (wyrażona w kwh/m² energii pierwotnej 7 ), która skutkuje najniższym kosztem w trakcie szacunkowego cyklu życia budynku (30 lat dla budynków mieszkalnych i 20 lat dla budynków niemieszkalnych). Obliczenia kosztów (wyrażonych w wartości bieżącej netto) obejmują koszty inwestycji w efektywność energetyczną i energię odnawialną, koszty utrzymania i eksploatacji, koszty energii, zyski z wytworzonej energii i koszty usunięcia (koszty likwidacji pod koniec życia budynku). Ramowe założenia metodyki obliczania optymalnych kosztów są oparte na tradycyjnej analizie kosztów i korzyści. W metodyce tej nie uwzględnia się wszystkich zewnętrznych czynników mogących wpływać na kalkulacje kosztów cyklu życia budynków różnych klas. Podobnie pozytywne skutki dla społeczeństwa, będące wynikiem inwestycji w zakresie efektywności energetycznej i uwzględnienia energii odnawialnej w budynkach, nie są brane pod uwagę w metodyce obliczania optymalnych kosztów. Skutki te mogą obejmować tworzenie dobrobytu i miejsc pracy, wzrost produktywności, poprawę zdrowia użytkowników budynków i wzrost wartości samych budynków. Ponieważ wielu korzyści efektywności energetycznej nie ujęto w metodyce, państwa członkowskie mogą zdecydować się na ustanowienie minimalnych wymogów, które przekraczają poziomy optymalne pod względem kosztów. Ramowe założenia metodyki obliczania optymalnych kosztów należy traktować jako narzędzie wspomagające państwa członkowskie w ustanawianiu minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej budynków i stałym poddawaniu ich przeglądowi, z uwzględnieniem zmian na rynku i postępu technicznego. W metodyce tej ustanowiono 7 Obliczenie energii pierwotnej obejmuje rozbicie potrzeb w zakresie energii na ogrzewanie pomieszczeń, chłodzenie, wentylację, domowe systemy podgrzewania wody i oświetlenia. Całkowite zapotrzebowanie na energię pierwotną oblicza się z wykorzystaniem krajowych współczynników konwersji energii pierwotnej. Ewentualnie występującą energię wytworzoną na miejscu ze źródeł odnawialnych odejmuje się od całkowitego zapotrzebowania na energię pierwotną. 4

5 zasady porównywania środków poprawy efektywności energetycznej, środków uwzględniających odnawialne źródła energii oraz połączenia tych środków. W metodyce obliczania optymalnych kosztów określa się ramy obliczeń, państwa członkowskie zachowują jednak znaczną swobodę w wyborze parametrów obliczeniowych (np. doboru budynków referencyjnych, metod obliczania charakterystyki energetycznej budynków, efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych, kosztów, cen energii i stóp dyskontowych). Dlatego też nie można bezpośrednio porównywać poziomów optymalnych pod względem kosztów w poszczególnych państwach członkowskich. Jednakże metodyką obliczania optymalnych kosztów można się posłużyć do ustalenia krajowego poziomu odniesienia dla krajowych wymogów minimalnych dotyczących efektywności energetycznej budynków oraz do oceny i porównania względnych poziomów docelowych, dla których wymogi te zostały ustalone na szczeblu państw członkowskich. Podsumowując, wykorzystanie ramowych założeń metodyki obliczania optymalnych kosztów przyczynia się do ustanowienia minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej dla nowych i istniejących budynków oraz elementów budynków (ścian, dachu, okien itp.) zgodnie z technicznym i gospodarczym potencjałem oszczędności energii i konkretnymi warunkami krajowymi i regionalnymi. Ponadto metodyka ta umożliwia określenie poziomów efektywności energetycznej, które są opłacalne dla firm i inwestorów. W rezultacie państwa członkowskie nie będą ustanawiać zbyt łagodnych wymogów, które utrudniłyby wprowadzenie w życie oszczędności energii. Ponadto uczestnicy rynku mają dostęp do informacji dotyczących najbardziej opłacalnych środków efektywności energetycznej i energii odnawialnej oraz pakietów dla nowych i istniejących budynków, a także zastępowania poszczególnych elementów budynku. 3. RAMY PRAWNE Przepisy dotyczące obliczania poziomów optymalnych pod względem kosztów jako podstawy określania i oceny wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej na szczeblu krajowym i regionalnym są kluczowym elementem dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Art. 4 ust. 1 dyrektywy nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia, aby minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynków lub modułów budynków były ustalane na podstawie poziomów optymalnych pod względem kosztów. W art. 5 określono ramowe założenia metodyki, zobowiązano państwa członkowskie do zgłaszania obliczeń Komisji oraz nałożono na Komisję obowiązek składania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdań z postępów poczynionych przez państwa członkowskie. Szczegółowe przepisy dotyczące minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej w celu osiągnięcia poziomów optymalnych pod względem kosztów zostały określone w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 244/ ( rozporządzenie ). Metodykę określoną w rozporządzeniu ustalono zgodnie z załącznikiem III do dyrektywy i uzupełniono wytycznymi 9, które nie są prawnie wiążące. Załącznik III do rozporządzenia zawiera formularz wzorcowy, który państwa członkowskie mogą wykorzystywać do przygotowywania swoich obliczeń optymalnych kosztów i przedstawienia ich Komisji. W rozporządzeniu określono również najważniejsze aspekty, które powinny zostać uwzględnione w krajowych sprawozdaniach dotyczących optymalnych kosztów określonych w załączniku I do dyrektywy. Sprawozdania krajowe powinny zawierać wszystkie dane wejściowe i przyjęte założenia oraz obliczenie różnicy między krajowymi 8 9 Dz.U. L 81 z , s. 18. Dz.U. C 115 z , s. 1. 5

6 minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej a obliczonymi poziomami optymalnymi pod względem kosztów. Najlepiej byłoby, gdyby minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej były ustalane na poziomach optymalnych pod względem kosztów, tak aby nie było między nimi różnic ani rozbieżności. Ewentualnie wymagania minimalne mogą być wyższe, aby odzwierciedlić korzyści efektywności energetycznej, które nie znajdują odzwierciedlenia w metodyce obliczania optymalnych kosztów. Jeśli jednak istnieją rozbieżności, a minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej są wyższe niż obliczone poziomy optymalne pod względem kosztów, państwa członkowskie muszą to uzasadnić lub dołączyć plan ich zredukowania do czasu najbliższego przeglądu obliczeń optymalnych kosztów. W motywie 14 dyrektywy wskazano, że za znaczną różnicę można uznać sytuację, w której poziomy optymalne pod względem kosztów są o 15 % niższe od obowiązujących minimalnych wymogów. 4. PRZEGLĄD KRAJOWYCH OBLICZEŃ OPTYMALNYCH KOSZTÓW W sumie w drugiej połowie 2013 r. i 2014 r. Komisja otrzymała 30 sprawozdań z 27 państw członkowskich. Zjednoczone Królestwo przedłożyło jedno sprawozdanie dotyczące Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz osobne sprawozdanie w odniesieniu do Gibraltaru. Belgia przedłożyła oddzielne sprawozdania dla regionu stołecznego Brukseli, Flandrii i Walonii. Grecja nie przedłożyła krajowego sprawozdania obliczeń optymalnych kosztów przed datą niniejszego sprawozdania. Większość państw członkowskich zastosowała się do ramowych założeń metodyki obliczania poziomów optymalnych pod względem kosztów i sprawozdawczości, zgodnie z wymogami określonymi w dyrektywie i rozporządzeniu. Techniczna ocena szczegółów krajowych obliczeń optymalnych kosztów została przeprowadzona przez wykonawcę zewnętrznego i jest dostępna online 10. W przypadku niezłożenia lub złożenia niepełnych sprawozdań Komisja prowadzi odpowiednie działania następcze. Obliczanie poziomów optymalnych pod względem kosztów obejmuje kilka etapów: określenie budynków referencyjnych; wskazanie środków efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych; obliczenie pierwotnego zapotrzebowania na energię; obliczenie kosztów całkowitych oraz obliczenie poziomów optymalnych pod względem kosztów oraz ewentualnych różnic między poziomami optymalnymi pod względem kosztów a minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej. Pierwszym etapem w tych obliczeniach było określenie budynków referencyjnych w przypadku nowych i istniejących domów jednorodzinnych, budynków mieszkalnych, budynków biurowych i innych odpowiednich budynków niemieszkalnych. Budynki referencyjne powinny być reprezentatywne dla krajowych zasobów budynków i powinny być budynkami typowymi, w odniesieniu do których w przepisach krajowych istnieją szczególne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej. Jednak w niektórych państwach członkowskich ograniczony zasób dostępnych danych statystycznych dotyczących rodzajów budynków i brak podziału w zależności od wielkości, wieku, materiałów budowlanych, profilu użytkowania i strefy klimatycznej utrudnia określenie budynków referencyjnych, które umożliwiają pełne opisanie krajowych zasobów budynków. Bazy danych dotyczące krajowych świadectw charakterystyki energetycznej budynków przyczyniły

7 się do opracowania solidnego zestawu budynków referencyjnych do celów obliczania optymalnych kosztów w kilku państwach członkowskich. Drugim etapem obliczenia było wskazanie środków poprawy efektywności energetycznej (np. podwójne szyby z określoną wartością współczynnika U 11 ), środków opartych na energii ze źródeł odnawialnych (np. wykorzystanie energii słonecznej do podgrzewania wody) oraz odpowiednich alternatywnych wysokowydajnych systemów (takich jak np. kogeneracja, centralne systemy zaopatrzenia w energię, kotły kondensacyjne i pompy ciepła). Wszystkie te środki mają wpływ na charakterystykę energetyczną budynków referencyjnych. Środki te zastosowano następnie w odniesieniu do wybranych budynków referencyjnych i obliczono wynikający z nich bilans energetyczny oraz koszty ogólne. Indywidualną efektywność energetyczną i energię odnawialną można łączyć w pakiety (np. podwójne szyby, kotły kondensacyjne i słoneczne systemy podgrzewania wody) lub warianty (np. zestaw środków w celu stworzenia dobrowolnie certyfikowanego oznakowanego ekologicznie budynku). Przynajmniej jeden z tych pakietów lub wariantów powinien spełniać wymogi dotyczące budynków o niemal zerowym zużyciu energii w odniesieniu do nowych i ewentualnie również istniejących budynków, zgodnie z art. 9 dyrektywy. Stwierdzono, że niektóre państwa członkowskie mogłyby rozważyć dalsze środki, w szczególności środki dotyczące energii odnawialnej. Wzięcie pod uwagę większej liczby środków opartych na energii ze źródeł odnawialnych mogłoby doprowadzić do niższych poziomów optymalnych pod względem kosztów, w szczególności w przypadku państw członkowskich o większym potencjale integrowania odnawialnych źródeł energii w budynkach. Trzecim krokiem jest obliczenie sprawności energetycznej różnych środków, pakietów środków lub wariantów w odniesieniu do wybranych budynków referencyjnych z zastosowaniem norm Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) 12 lub za pomocą równoważnej krajowej metody obliczeń. Wyniki obliczeń charakterystyki energetycznej przedstawiono w rocznym zapotrzebowaniu na energię pierwotną na metr kwadratowy powierzchni użytkowej (w kwh/m²). Weryfikację zgodności krajowych metod obliczania charakterystyki energetycznej z wymaganiami wymienionymi w załączniku I do dyrektywy oraz załącznikiem A do normy EN przeprowadzono przy wsparciu wykonawcy zewnętrznego, w ramach umowy o świadczenie usług 14. Ustalono, że niektóre krajowe metody obliczania charakterystyki energetycznej nie uwzględniają wszystkich aspektów, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na charakterystykę energetyczną budynków. Na przykład środki w zakresie nowych technologii (takich jak lokalne turbiny wiatrowe i lokalna kogeneracja) i pasywnych rozwiązań (np. oświetlenie naturalne i naturalna wentylację) nie są brane pod uwagę w wielu metodach krajowych. W związku z tym wynikające z obliczeń poziomy optymalne pod względem kosztów są prawdopodobnie wyższe niż się spodziewano, zależnie od kompletności krajowych metod obliczania charakterystyki energetycznej. Kolejnym krokiem jest wyliczenie kosztu całkowitego dla różnych środków, pakietów środków lub wariantów w oparciu o aktualną wartość netto przy zastosowaniu całościowego Wartość współczynnika U jest miarą wydajności izolacji cieplnej materiałów budowlanych, elementów budynków itp. Charakterystyka energetyczna budynków ogólne zużycie energii oraz definicja klas energetycznych, EN 15603:2008. EN 15603:2008, Charakterystyka energetyczna budynków ogólne zużycie energii oraz definicja klas energetycznych, CEN, styczeń Załącznik A do normy zawiera odesłanie do metod gromadzenia danych w budownictwie. ENER/C3/

8 podejścia kosztowego. Oznacza to, że w przypadku każdego środka, pakietu środków lub wariantu zastosowanego w odniesieniu do budynku referencyjnego przy obliczaniu należy wziąć pod uwagę całkowity koszt budowy (lub przeprowadzenia ważniejszej renowacji) oraz koszt późniejszego użytkowania budynku. Przyjęte okresy obliczeniowe wynoszą 30 lat dla budynków mieszkalnych i publicznych oraz 20 lat dla budynków niemieszkalnych. Koszty ogólne obliczane są w dwóch różnych ujęciach: finansowym (tj. z perspektywy właściciela budynku i inwestora) oraz makroekonomicznym (tj. z perspektywy społecznej). W ujęciu finansowym koszty obejmują cenę zapłaconą przez końcowego konsumenta, łącznie z wszystkimi należnymi podatkami, w tym podatkiem VAT, oraz opłaty. Z perspektywy makroekonomicznej ceny nie zawierają wszystkich należnych podatków, podatku VAT, opłat i dotacji. Jednakże w przypadku tych ostatnich uwzględnia się koszty emisji gazów cieplarnianych. Ponadto jedna z co najmniej dwóch stóp dyskontowych, którą należy wykorzystać podczas analizy wrażliwości w ujęciu makroekonomicznym, wynosi 3 % w ujęciu realnym. W ujęciu finansowym stopy dyskontowe powinny odzwierciedlać krajowe warunki finansowania i przyznawania kredytów hipotecznych. Dane dotyczące kosztów utrzymania i kosztów odtworzenia w niektórych państwach członkowskich nie zostały przedstawione szczegółowo. Brak danych dotyczących prac budowlanych i remontowych w szczególności wpłynął na obliczenia poziomów optymalnych pod względem kosztów w odniesieniu do ważniejszych renowacji i odtwarzania elementów budynków. W rezultacie były one trudniejsze do przeprowadzenia niż obliczenia optymalnych pod względem kosztów poziomów charakterystyki energetycznej dla nowych budynków. Końcowymi etapami są: obliczanie poziomów optymalnych pod względem kosztów oraz ocena luki w stosunku do wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej dla nowych i istniejących domów jednorodzinnych, budynków mieszkalnych, budynków biurowych itp. oraz odpowiednich elementów budynków. Obliczanie poziomów optymalnych pod względem kosztów dla każdego budynku referencyjnego zostało szczegółowo opisane w pkt 6 załącznika I do rozporządzenia. Koszty całkowite w odniesieniu do różnych środków, pakietów środków lub wariantów porównuje się ze sobą, a następnie wybiera najniższe. Poziomy optymalne pod względem kosztów to średnie optymalnych pod względem kosztów poziomów charakterystyki energetycznej wszystkich budynków referencyjnych w każdej kategorii budynków (domów jednorodzinnych, budynków mieszkalnych, budynków biurowych itp.) z odrębnym uwzględnieniem nowych i istniejących budynków. Większość państw członkowskich w sposób przejrzysty przedstawiła wyniki, w tym wszystkie wykorzystane założenia (np. pakiety/warianty, zmiany cen energii, stopy dyskontowe). Po obliczeniu poziomów optymalnych pod względem kosztów można ustalić różnicę w stosunku do minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej i podjąć decyzję co do tego, czy jako krajowy poziom odniesienia zostanie wykorzystane ujęcie makroekonomiczne, czy finansowe. Różnica między minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej a poziomami optymalnymi pod względem kosztów jest wyrażoną w procentach różnicą między poziomami optymalnymi pod względem kosztów a wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej określonej w krajowych przepisach budowlanych podzielonymi przez poziom optymalny pod względem kosztów, jak przedstawiono w pkt 7.2 wytycznych. Jeżeli różnica między optymalnymi pod względem kosztów poziomami wymagań a wymaganiami określonymi w przepisach budowlanych jest znaczna (> 15 %), państwa członkowskie muszą przedstawić uzasadnienie w swoim sprawozdaniu dotyczącym poziomów optymalnych pod względem kosztów, jak określono w art. 5 ust. 3 dyrektywy i 8

9 art. 6 ust. 2 rozporządzenia. Jeżeli różnicy nie można uzasadnić, należy przedstawić plan określający odpowiednie kroki w celu jej zmniejszenia. 5. POSTĘPY W PROCESIE OPTYMALIZACJI KOSZTÓW Postępy poczynione przez poszczególne państwa członkowskie w zakresie ustalania optymalnych pod względem kosztów poziomów wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej przedstawiono na poniższym rysunku prezentującym średnią różnicę. Linia przerywana przedstawia 15-procentowy próg, powyżej którego różnicę można uznać za znaczną. Z porównania zgłoszonych poziomów optymalnych pod względem kosztów z minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej można wywnioskować, że około połowa państw członkowskich ustaliła minimalne wymogi w zakresie wydajności, które mieszczą się w granicach 15-procentowego progu. Przykładowo, średnie różnice między poziomami optymalnymi pod względem kosztów a minimalnymi wymogami dla wszystkich kategorii (np. nowych budynków, ważniejszych renowacji budynków i elementów budynków) i rodzajów budynków (np. domów jednorodzinnych, budynków mieszkalnych i budynków niemieszkalnych) w Danii, Finlandii i Hiszpanii plasują się poniżej tego progu Nowe budynki W przypadku nowych budynków minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej zostały ustalone na poziomie nieprzekraczającym poziomu optymalnego pod względem kosztów o więcej niż 15 % w 13 przypadkach (na 27 obliczeń), mianowicie w przypadku Belgii (osobno dla Flandrii i Walonii), Cypru, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Luksemburga, Niemiec, Portugalii, Szwecji i Zjednoczonego Królestwa. Na Litwie i w Słowenii średnia różnica była tylko nieznacznie powyżej progu 15 %. Estonia, Francja, Niemcy, Portugalia i Zjednoczone Królestwo określiły minimalne wymogi, które są bardziej ambitne niż poziom optymalny pod względem kosztów dla tych krajów. 9

10 Austria BE-Brussels BE-Flanders BE-Wallonia Bulgaria Croatia Cyprus Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Poland Portugal Romania Slovakia Slovenia Spain Sweden UK UK-Gibraltar Average gap (%) NEW BUILDINGS 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0% -50% Średnia różnica między minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej a poziomami optymalnymi pod względem kosztów: nowe budynki 5.2. Budynki istniejące/ważniejsze renowacje Minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej w odniesieniu do ważniejszych renowacji ustalono na poziomie nieprzekraczającym poziomu optymalnego pod względem kosztów o więcej niż 15 % w 9 przypadkach (na 19 obliczeń), mianowicie w przypadku Cypru, Danii, Estonii, Finlandii, Hiszpanii, Luksemburga, Portugalii, Słowenii i Węgier. W przypadku Łotwy średnia różnica w odniesieniu do ważniejszych renowacji była tylko nieznacznie powyżej progu 15 %. Cypr, Portugalia, Słowenia i Hiszpania określiły wymogi, które odpowiadają dokładnie poziomowi optymalnemu pod względem kosztów lub są bardziej ambitne niż taki poziom. 10

11 Austria BE-Brussels BE-Flanders BE-Wallonia Bulgaria Croatia Cyprus Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Poland Portugal Romania Slovakia Slovenia Spain Sweden UK UK-Gibraltar Average gap (%) EXISTING BUILDINGS / MAJOR RENOVATIONS 350% 300% 250% 200% 150% 100% 50% 0% -50% Średnia różnica między minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej a poziomami optymalnymi pod względem kosztów: ważniejsze renowacje 5.3. Odtwarzanie elementów budynków Większość państw członkowskich oblicza poziomy optymalne pod względem kosztów dla niektórych elementów budynków, lecz zwykle nie dla wszystkich wymaganych przez dyrektywę i rozporządzenie (ściany, dach, okna i podłoga). Minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej zostały ustalone na poziomie nie przekraczającym poziomu optymalnego pod względem kosztów o więcej niż 15 % w 11 przypadkach (na 22 obliczeń), mianowicie w przypadku Belgii (Flandria), Danii, Finlandii, Hiszpanii, Malty, Niemiec, Republiki Czeskiej, Słowenii, Szwecji, Włoch i Zjednoczonego Królestwa. 11

12 Austria BE-Brussels BE-Flanders BE-Wallonia Bulgaria Croatia Cyprus Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Netherlands Poland Portugal Romania Slovakia Slovenia Spain Sweden UK UK-Gibraltar Average gap (%) REPLA CEMENT OF BUILDING ELEMENTS 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% Średnia różnica między minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej a poziomami optymalnymi pod względem kosztów: odtwarzanie elementów budynków 5.4. Plany zmniejszenia różnic W przypadku gdy istnieje różnica, a minimalne wymagania ustanowione przez państwa członkowskie przewyższają poziomy optymalne pod względem kosztów, potrzebne jest uzasadnienie i przedstawienie planu tłumaczącego odpowiednie działania służące ograniczeniu tych rozbieżności. Plany zmniejszenia różnic przedłożono w odniesieniu do około dwóch trzecich zgłoszonych różnic. Najlepiej byłoby, gdyby w sprawozdaniach wyraźnie wskazano konkretne kroki w celu zniwelowania różnicy w terminie określonym w dyrektywie i rozporządzeniu, w tym minimalne wymagania dla budynków o niemal zerowym zużyciu energii (2018/2020). Nie wszystkie plany przedstawione w sprawozdaniach dotyczących optymalnych kosztów zawierały określenie przekonujących ram czasowych. Monitorowanie realizacji krajowych planów mających na celu zmniejszenie luk wykracza poza zakres niniejszego sprawozdania, gdyż państwa członkowskie mają czas do następnego pięcioletniego przeglądu wymogów dotyczących charakterystyki energetycznej na nadrobienie dystansu. Oczekuje się, że przegląd ten zostanie przeprowadzony do początku 2018 r. Na podstawie nowych obliczeń optymalnych kosztów, które państwa członkowskie maja przedłożyć w 2018 r., Komisja oceni, w jaki sposób zlikwidowano luki pomiędzy minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej i obecnymi poziomami optymalnymi pod względem kosztów. 6. PODSUMOWANIE Wszystkie państwa członkowskie z wyjątkiem Grecji przekazały obliczenia poziomów optymalnych pod względem kosztów. W większości przypadków wymogi zostały spełnione zarówno w odniesieniu do dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, jak 12

13 również rozporządzenia delegowanego w sprawie ramowych założeń metodyki. W pozostałych przypadkach Komisja prowadzi odpowiednie działania następcze. Cel ramowych założeń metodyki do celów obliczania optymalnych kosztów został osiągnięty, ponieważ dostarczyły one decydentom informacji na temat ustalenia minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej na właściwym (tj. opłacalnym pod względem kosztów) poziomie na szczeblu krajowym i regionalnym. Obliczenia optymalnych kosztów wskazują na to, że nadal istnieje znaczący potencjał w zakresie opłacalnych ekonomicznie oszczędności energii, które można uzyskać dzięki eliminowaniu różnicy między obecnymi wymogami minimalnymi a poziomami optymalnymi pod względem kosztów. Po raz pierwszy zastosowano analizę porównawczą opartą na metodyce obliczania optymalnych kosztów zaproponowanej w dyrektywie i rozporządzeniu. Umożliwiło to porównanie i zestawienie różnych technologii związanych z efektywnością energetyczną oraz energią odnawialną. Praca ta wsparła władze krajowe w realizacji zadania polegającego na ustanowieniu realistycznych minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej budynków oraz w przygotowaniu gruntu dla osiągnięcia celów dotyczących budynków o niemal zerowym zużyciu energii 15. Ostatecznie przyczyniło się to do zwiększenia ogólnego poziomu aspiracji w całej UE w zakresie technicznych i ekonomicznych możliwości oszczędzania energii w sektorze budowlanym, co również znalazło odzwierciedlenie w przyszłościowych strategiach dotyczących renowacji budynków, ogłoszonych zgodnie z art. 4 dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej 16. Potencjał różnych rodzajów energii odnawialnej mógłby jednak zostać lepiej wykorzystany do obliczeń i można by było pozyskać lepsze informacje statystyczne dotyczące krajowych zasobów budynków. Komisja będzie w pełni wykorzystywać swoje traktatowe uprawnienia, aby zapewnić prawidłowe wdrażanie dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Obejmuje to osiągnięcie optymalnych pod względem kosztów poziomów wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej, w wyznaczonym terminie, aby zapewnić realizację unijnych celów długookresowych w zakresie klimatu i energii oraz wniesienie przez sektor budowlany wkładu w ich osiągnięcie Zalecenie Komisji dotyczące promowania budynków o niemal zerowym zużyciu energii oraz najlepszych praktyk służących zapewnieniu, aby w terminie do 2020 r. wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii Dz.U. L 315 z , s