Przewodnik eksportera po rynku Arabskiej Republiki Egiptu

Transkrypt

1 Przewodnik eksportera po rynku Arabskiej Republiki Egiptu SPIS TREŚCI 1. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z ARABSKĄ REPUBLIKĄ EGIPTU 1.1. SPECYFIKA RYNKU 1.2. WSPÓŁPRACA BILATERALNA 1.3. MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ i TOWARÓW 2. KWESTIE PRAWNE 2.1. SYSTEM PODATKOWY 2.2. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE 2.3. OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ i PRZEMYSŁOWEJ 2.4. ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI 2.5. DOSTĘP DO RYNKU 3. PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO-WYSTAWIENNICZE 3.1. STOISKA PROMOCYJNO-INFORMACYJNE WPHI 4. WAŻNE ADRESY i LINKI 4.1. AMBASADA RP w KAIRZE i POZOSTAŁE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE 4.2. PODMIOTY LOKALNE 1

2 1. WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z ARABSKĄ REPUBLIKĄ EGIPTU 1.1. SPECYFIKA RYNKU Arabska Republika Egiptu jest położona w północno-wschodniej Afryce wraz z półwyspem Synaj w zachodniej Azji, na skrzyżowaniu dróg łączących Europę, Bliski Wschód, Afrykę oraz Azję. Egipt otoczony jest przez Morze Śródziemne na północy oraz Morze Czerwone na wschodzie. Powierzchnia Egiptu wynosi km 2, zamieszkuje go ponad 81 mln mieszkańców, z tego większość w stolicy Kairze (ponad 20 mln osób) oraz Aleksandrii (ok. 4 mln). Egipt jest krajem muzułmańskim, z poważnym wpływem religii na codzienne życie mieszkańców (konstytucja Egiptu czyni z islamu religię państwową). Muzułmanie, przeważnie sunnici, stanowią 90% ludności kraju; pozostałe 10% to chrześcijanie, z czego 9% to Koptowie. Walutą obiegową w Egipcie jest funt egipski (EGP, 1 EGP - równowartość 100 piastrów), wymienialny bez ograniczeń w bankach i kantorach wymiany na główne waluty świata. W niektórych placówkach handlowych można realizować zakupy płacąc dolarami amerykańskimi (USD), walutą stosowaną przez firmy egipskie w rozliczeniach międzynarodowych. Do głównych zasobów naturalnych kraju zalicza się: ropę naftową i gaz ziemny, rudy żelaza, fosforyty, mangan, wapień, gips, występują też złoża granitu i marmuru. Współczesne egipskie rolnictwo nie jest w stanie zaspokoić wewnętrznych potrzeb kraju, ze względu na szybko rosnącą liczbę ludności. Pomimo to sektor rolniczy i przemysł przetwórstwa spożywczego są jednymi z lepiej rozwijających się gałęzi gospodarki. W egipskim klimacie zbiory plonów są możliwe nawet trzy razy w ciągu roku. Najwięcej gruntów zajmuje uprawa bawełny głównego produktu eksportowego. Z roślin spożywczych najważniejsze są: ryż, kukurydza, pszenica, sorgo (proso afrykańskie - rośliny trawiaste, z których otrzymuje się kaszę i mąkę). Uprawia się również trzcinę cukrową, palmę daktylową, drzewa cytrusowe i warzywa. Ze względu na brak pastwisk hodowla zwierząt odgrywa w Egipcie drugorzędną rolę. Dobrze rozwinięty jest przemysł chemiczny, szczególnie produkcja nawozów sztucznych, włókien syntetycznych, farmaceutyków, a także przemysł włókienniczy i odzieżowy. Ważnym źródłem dochodów państwa jest Kanał Suezki oferujący tranzytowe połączenie szlaków morskich. Jednak głównym źródłem dochodu Egiptu jest turystyka. Zagranicznych gości do Egiptu szczególnie przyciągają starożytne zabytki. Obok Gizy i Kairu turyści chętnie odwiedzają Aleksandrię i Luksor, skąd między innymi można dotrzeć do Doliny Królów. Luksor jest także punktem startowym dla podróży przez Nil do Asuanu. Z tego miejsca oferowane są także loty i wycieczki autokarowe do świątyni w Abu Simbel na Pustyni Nubijskiej i innych obiektów sakralnych wokół Jeziora Nasera. Większość operatorów podróży oferuje urlop wypoczynkowy na riwierze Morza Czerwonego (szczególnie nurkowanie i kąpiele w Hurghadzie lub Szarm el-szejk na Synaju). W Egipcie znajduje się wiele międzynarodowych stanowisk archeologicznych, których znaczna część otwarta jest dla zwiedzających. Niestety, branża turystyczna nękana jest zamachami terrorystycznymi (Luksor 1997, Synaj 2004 i 2005 oraz Dahab 2006 r.), jak również niestabilną sytuacją wewnętrzną po rewolucji 25 stycznia 2011 r., co powoduje znaczne zmniejszanie liczby turystów. Nad bezpieczeństwem turystów czuwa specjalnie powołana w tym celu policja turystyczna, a zorganizowane wycieczki do niektórych miejsc są obowiązkowo przez nich konwojowane. Okolice wszystkich atrakcji turystycznych, a także dworce i punkty kontrolne są strzeżone przez uzbrojone siły bezpieczeństwa. Egipt należy do międzynarodowych organizacji politycznych i gospodarczych: ONZ (Organizacja Narodów Zjednoczonych) oraz jej liczne agendy, np. FAO, UNIDO, UNESCO, 2

3 Liga Arabska, Unia Afrykańska, WTO (Światowa Organizacja Handlu), IMF (Międzynarodowy Fundusz Walutowy), OAPEC (Organizacja Krajów Arabskich Eksporterów Ropy Naftowej), AfDB (Afrykański Bank Rozwoju), IDB (Islamski Bank Rozwoju), EBRD (Europejski Bank Rekonstrukcji i Rozwoju), IBRD (Międzynarodowy Bank Rekonstrukcji i Rozwoju). Egipt ma podpisane umowy międzynarodowe o współpracy handlowej - do najważniejszych należą umowy preferencyjne: z Unią Europejską (wejście w życie 2004 r.), EFTA (European Free Trade Agreement, 2007), GAFTA (Greater Arab Free Trade Agreement, 1998 r.), COMESA (Common Market for East & South Africa, 1999), Agadir Agreement (Egipt, Maroko, Tunezja, Jordania, 2007), oraz umowy dwustronne o wymianie handlowej z Libanem, Maroko, Tunezją, Jordanią (wszystkie 1999 r.), Libią (1991), Irakiem (2001) i Turcją (2007) WSPÓŁPRACA BILATERALNA Dwustronna współpraca gospodarcza Polski z Egiptem bazuje na porozumieniach międzyrządowych o charakterze wielostronnym: - Umowa Stowarzyszeniowa UE z Egiptem z 2004 roku; oraz na bilateralnych umowach gospodarczych: - o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji (z 1998 r.) - o unikaniu podwójnego opodatkowania (z 2002 r.) - o współpracy w dziedzinie nauki i techniki (z 2002 r.) - o ustanowienia regularnej komunikacji lotniczej (z 1956 r.) - o współpracy w transporcie morskim (z 1977 r.) - o współpracy w turystyce (z 2011 r.). Wizyty państwowe i oficjalne przedstawicieli administracji rządowej obu państw stymulują rozwój współpracy dwustronnej. Porozumienia podejmowane w toku dwustronnych rozmów oficjalnych są postrzegane jako nieodzowny element skuteczności współpracy partnerów gospodarczych. Podmioty gospodarcze podejmują współpracę dwustronną na rynku egipskim na bazie zawieranych kontraktów o charakterze dostosowanym do rodzaju realizowanej współpracy handlowej eksportowej i importowej lub świadczenia usług we współpracy z partnerami rynku miejscowego. Polskie firmy podejmują również działalność gospodarczą na rynku egipskim przy zaangażowaniu własnych środków kapitałowych. Wiąże się to z uruchomieniem w wybranej, dopuszczalnej formie prawnej oddziałów przedsiębiorstw krajowych w celu wykonywania działalności produkcyjnej lub usługowej na podstawie udzielonych przez rząd Egiptu licencji, zawartych kontraktów podwykonawstwa lub w oparciu o udzielone międzynarodowe uznanie. Często wykorzystywaną także przez polskie firmy formą współpracy z rynkiem egipskim jest udział w przetargach publicznych organizowanych przez agendy rządowe. Polskie firmy korzystają z tej formy współpracy najczęściej w przypadku realizacji eksportu sprzętu obronnego i specjalnego przeznaczenia Wymiana handlowa Wymiana handlowa Polski z Egiptem charakteryzuje się dodatnim saldem dla polskiego eksportu na rynek egipski przy okresowo zmieniającej się wartości salda i wzajemnych obrotów handlowych. Analiza danych statystycznych bilateralnej wymiany handlowej pozwala wnioskować, że globalny kryzys finansowy nie wpływał negatywnie na 3

4 stan polsko egipskiej wymiany handlowej. Natomiast wpływ na polski eksport na rynek egipski miała rewolucja społeczna i jej następstwa w gospodarce Egiptu w 2011 r. Tabela niżej przedstawia wartości wymiany handlowej Polski z Egiptem w latach /na podstawie danych GUS - w mln USD/ obroty towarowe 197,3 196,9 287,3 321,1 283,6 298,4 eksport 164,7 149,9 224,3 275,6 233,2 195,9 import 32,6 46,8 63,0 45,6 50,3 102,5 saldo 132,1 103,1 161,3 230,0 182,9 93,4 Wzajemne obroty handlowe wzrastały systematycznie - w roku 2008 o 45,9%, a w roku 2009 o 11,7% do wartości 321,1 mln dol. USA. W 2010 roku wartość bilateralnej wymiany handlowej uległa zmniejszeniu do 283,6 mln dol. USA, co oznacza spadek o niecałe 12% w stosunku do 2009 roku. Spadek wynikł ze zmniejszenia o 15,35% polskiego eksportu do Egiptu przy wzroście polskiego importu z Egiptu o 6,8%. Należy podkreślić, że zmniejszenie wartości eksportu towarowego Polski do Egiptu w 2010 roku wpisuje się w tendencję spadkową całkowitej wartości egipskiego importu po 2008 roku, która w 2010 roku zmniejszyła się o 1,3 mld dol. USA. W 2011 r. wartość dwustronnej wymiany handlowej wzrosła o 5,2% - do 298,4 mln dol. USA, przy czym polski eksport zmniejszył się o 16% - do 195,9 mln dol. USA, a import z Egiptu wzrósł o 103,7% - do 102,5 mln dol. USA. Saldo wymiany dwustronnej pozostało dodatnie dla Polski o względnie wysokiej wartości 93,4 mln dol. USA. Główne przyczyny spadku wartości polskiego eksportu w 2011 roku związane są z sytuacją rynkową w Egipcie zaistniałą w wyniku społecznego protestu oraz presji na zwiększenie eksportu egipskiego w kryzysowych warunkach ograniczonego dostępu firm do środków finansowych. Główne pozycje towarowe polskiego eksportu do Egiptu to wyroby przemysłu elektromaszynowego, wyroby metalurgiczne, artykuły rolno-spożywcze i urządzenia mechaniczne i elektryczne. Główne pozycje towarowe w polskim imporcie z Egiptu to produkty mineralne, wyroby przemysłu chemicznego, materiały i wyroby włókiennicze, tworzywa sztuczne. Zrealizowany wynik finansowy w bilateralnych obrotach handlowych wskazuje na elastyczność polskich producentów i eksporterów oraz ich umiejetność wykorzystania dynamicznej sytuacji w popycie towarowym rynku, pozwalajacą na utrzymanie udziału w rynku mimo kryzysowych trudności gospodarki egipskiej Współpraca inwestycyjna Względnie intensywnie wzrasta zainteresowanie polskich przedsiębiorców działalnością gospodarczą na rynku egipskim. Współpraca kapitałowa między Polską i Egiptem charakteryzuje się niewysoką wartością inwestycji bezpośrednich, niemniej zwiększa się podejmowanie przez przedsiębiorców szczególnie polskich takiej formy współpracy gospodarczej. Polskie podmioty gospodarcze rozwijają działalność na rynku egipskim, zwłaszcza w zakresie świadczenia usług w sektorach ropy i gazu, transportu morskiego, turystycznych. Największym polskim inwestorem na rynku egipskim jest spółka PGNiG S.A. W yniku wygranego przez PGNiG S.A. w 2007 roku przetargu na poszukiwania i eksploatację złóż gazu i ropy spółka zarejestrowała oddział w Egipcie w 2009 roku, zaś PGNiG Nafta Piła sp. z o.o. w związku z realizacją kontraktów na prace wiertnicze 4

5 zarejestrowała oddział na rynku egipskim w 2007 roku. Przewidywane wydobycie przez PGNiG S.A. ropy naftowej w Egipcie przewidywane jest ok roku. W 2010 roku działalność firmy Nafta Piła sp. z o.o. została ograniczona w związku ze zmniejszonym pakietem ofert na prace wiertnicze. Znacząca polska firma sektora ropy i gazu, prowadząca działalność usługową na rynku egipskim w formie oddziału od 2008 roku - GEOFIZYKA Toruń sp. z o.o. - funkcjonuje w charakterze kontraktora akwizycji danych sejsmicznych i pomiarów wiertniczo gazowych. Polski Rejestr Statków świadczy usługi na rynku egipskim w zakresie certyfikacji bezpieczeństwa statków morskich oraz pasażerskich nilowych od dawna, a od 5 lat w formie oddziału PRS Egipt w Kairze, korzystając z uznania przyznanego przez rządy części państw UE i poza-unijnych. W październiku 2010 roku polski przewoźnik lotniczy PLL LOT wznowił po wielu latach przerwy pasażerskie połączenia rejsowe na trasie Warszawa Kair. Zwiększa sie też zaangażowanie firm polskich w usługi w turystyce przyjazdowej do Egiptu, konsultingu i pośrednictwa w branży nieruchomości oraz ubezpieczeń. Polskie firmy handlowe realizują eksport towarowy na rynek egipski szczególnie w branżach produkcji metalowej, sprzętu specjalistycznego, sprzętu oświetleniowego oraz produkcji spożywczej, przystępując do przetargów organizowanych przez zainteresowane resorty gospodarcze Egiptu lub w wyniku bezpośredniej realizacji kontraktów handlowych. Wg danych Głównego Zarządu ds. Inwestycji Zagranicznych egipskiego Ministerstwa Inwestycji /GAFI/ 61 polskich firm podjęło działalność gospodarczą na rynku egipskim w sektorach jak w tabeli niżej, angażując ok. 6 mln dol. USA /dane GAFI z września 2011 r./. sektor działalności lczba firm lub fundacji wartość kapitału /dol. USA/ turystyka 18 3,3 przemysł 4 1,7 budownictwo 11 0,7 usługi 26 0,3 ICT 2 0,0 razem 61 6,0 Polskie firmy uczestniczą w przetargach organizowanych na rynku egipskim przez agendy rządowe, głównie w zakresie zaopatrzenia egipskich odbiorców w sprzęt specjalistyczny. Wykorzystywane jest wymagane w tym zakresie pośrednictwo miejscowego przedstawiciela uprawnionego do uczestniczenia w przetargu. Większość polskich firm realizujących eksport towarowy do Egiptu korzysta także z pośrednictwa handlowego, stanowiącego na rynku egipskim często klucz do wprowadzenia produktów na rynek MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ i TOWARÓW Rynek egipski reprezentuje potencjał rozwojowy dla polskich przedsiębiorców. Gospodarka Egiptu charakteryzuje się rosnącym popytem na surowce, produkty i usługi wielu branż głównie na produkty z branży metalurgicznej, które stanowią jedną z głównych składowych importu krajowego. Zainteresowanie wzbudzają metale nieszlachetne (żelazo, stal) oraz wyroby stalowe i złom. Duży potencjał dla eksportu zagranicznego stwarza egipska branża energetyczna. W konsekwencji odkryć ropy i gazu w Egipcie rośnie zapotrzebowanie na instalacje i sprzęt wiertniczy, urządzenia, maszyny i podzespoły do produkcji, dystrybucji i przetwórstwa tych zasobów. Sektor wyposażenia medycznego również prezentuje duże szanse możliwości rozwoju współpracy. Perspektywy współpracy oferuje przemysł farmaceutyczny - przewidywane jest wzrost popytu na lekarstwa. Potencjał importowy oferuje egipski sektor rolno - spożywczy. Warunki klimatyczne, ograniczony zasób ziem 5

6 uprawnych i limitowany dostęp do wody sprawia konieczność oparcia zaopatrzenia spożywczego rynku egipskiego na imporcie surowców i produktów spożywczych, w tym głównie pszenicy i innych ziaren, mięsa, oleju, produktów mleczarskich. Zapotrzebowanie na produkty spożywcze wynika także z rozwoju populacji Egiptu. Rosnące społeczeństwo Egiptu także wpływa na wzrost zapotrzebowania na produkty branży ICT. Program wymiany samochodów transportu publicznego sprzyja eksportowi na rynek Egiptu produktów branży motoryzacyjnej. Projekty modernizacji kolejnictwa stwarzają perspektywy współpracy handlowej dla branży kolejowej /szyny, urządzenia i tabor kolejowy/. Na stabilnym istotnym poziomie utrzymuje się zapotrzebowanie rynku egipskiego na import produktów chemicznych i papierniczych. Tabela przedstawia 30 głównych produktów importowanych do Egiptu w 2011 roku. Import Egiptu główne 30 pozycji towarowych 1 /styczeń grudzień 2011 r./ produkt w dol. USA ilość jedn. miary 1. paliwo diesel tona 2. pszenica durum tona 3. płynny butan kg 4. kukurydza w ziarnach tona 5. ropa naftowa tona 6. różne produkty z żelaza lub stali kg 7. półprodukty z żelaza o zawartości węgla poniżej 0,25% tona 8. ruda żelaza i koncentraty kg 9. leki antykoncepcyjne, sercowo-naczyniowe, udarowe, inne kg 10. pojazdy mech. o poj. silnika 1,5 ccm do 1,6 ccm katody miedziane i ich części kg 12. drewno po wstępnej obróbce m3 13. ziarno sojowe kg 14. benzyna lotnicza tona 15. olej palmowy kg 16. olej z ziarna sojowego kg 17. oleje ropopochodne tona 18. odpady z żelaza tona 19. rury, tuby, profile z żelaza i stali kg 20. telefony komórkowe i inne bezprzewodowe dane egipskiego urzędu statystycznego Central Administration for Public Mobilisation and Statistics CAPMAS 6

7 21. mięso wołowe bez kości, mrożone tona 22. części do telefonów komórkowych kg 23. polietylen o ciężarze własnym mniejszym niż turbiny gazowe części karoserii samochodów kg 26. polypropylene - nie dla zastosowania medycznego kg 27. ziarna fasoli osuszone /Vicia faba var. major, Vicia faba var. equine/ tona 28. oleje piekarnicze z ziarna sojowego tona 29. generatory prądotwórcze ziarna sojowe /w całości lub rozdrobnione/ - nie dla siewu kg 2. KWESTIE PRAWNE Koncepcja systemu prawnego Egiptu jest oparta zarówno na prawie islamu, jak i prawie cywilnym, oraz podlega wpływom europejskich koncepcji prawnych, głównie prawa francuskiego (w oparciu o kodeks napoleoński). Sądy demonstrują coraz większą niezawisłość, a procedury procesowe są przestrzegane w coraz większym stopniu. Kwestie małżeńskie, rodzinne, osobiste i obyczajowe są rozstrzygane w oparciu o prawo religijne. Struktura sądownictwa egipskiego opiera sie na sądach powszechnych, których wyższą instancję stanowi sąd pierwszej instancji, a kolejne wyższe instancje to sądy: apelacyjny, kasacyjny i konstytucyjny. Egipski system prawny jest oceniany jako skomplikowany, niemniej zawiera gwarancje ochrony własności. Na rynku egipskim nie ma ograniczeń posiadania przez cudzoziemców własności o charakterze nierolniczym. Ustawa o inwestycyjach stanowi ochronę własności przed nacjonalizacją oraz wywłaszczeniem przedsięwzięć inwestycyjnych. Firmy zagraniczne mają prawo ustanawiać na rynku egipskim firmy i być ich właścicielami oraz podejmować działalność dochodową w każdej formie prawnej. W dniu 1 października 2008 roku rozpoczęły w Egipcie działalność sądy gospodarcze, których zadaniem jest rozstrzyganie sporów gospodarczych. Sądy egipskie z reguły respektują zapisy w kontraktach określające kompetencje sądów arbitrażowych dla rozstrzygania kwestii spornych z zaznaczeniem właściwego prawa arbitrażowego i miejsca jego stosowania. Uwzględnianie klauzuli o sądach arbitrażowych jest powszechną praktyką zawieranych na rynku egipskim kontraktów z partnerem zagranicznym. W Kairze ma siedzibę sąd arbitrażu międzynarodowego Cairo Regional Centre for International Commercial Arbitration (CRCICA, który stosuje zapisy Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego (o ile strony kontraktu/umowy nie postanowią inaczej) SYSTEM PODATKOWY W lipcu 2005 roku została wprowadzona reforma egipskiego systemu podatkowego, wprowadzająca w zakresie podatków bezpośrednich zmniejszenie stawek od dochodów kg 7

8 osobistych i korporacyjnych. Wprowadzone zmiany systemu podatkowego winny w zamierzeniu szczególnie korzystnie oddziaływać na wzrost napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Wprowadzona została stawka podatku CIT na poziomie 20%. Z podatku dochodowego zwolnione są odsetki z obligacji, dochody z dywidend oraz lokat bankowych. Dochody firm podejmujących działalność w sektorze ropy i gazu są obciążone stawką podatkową na poziomie 40,55%. Dochody indywidualne są opodatkowane stawką maksymalną w wysokości 20%. Wprowadzone zostały progi dla podatku PIT stawka 10% jest stosowana wobec rocznych dochodów indywidualnych w przedziale EGP; 15% wobec dochodów w przedziale EGP, a 20% od dochodów powyżej EGP. Wobec dochodów osobistych cudzoziemców przekraczających EGP stosowana jest 32% stawka. System podatku od sprzedaży towarów przewiduje 10% stawkę podstawową, która zwiększa się do 50% dla wyspecyfikowanych produktów. Stawka podatku od usług wynosi od 5% do 10%. Rząd egipski planuje wprowadzić 10% podatek VAT, który miałby zastosowanie wobec większości towarów i usług ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Kwestie dostaw towarów, usług i kontraktacji prac budowlanych i innych dla sektora publicznego w Egipcie reguluje Ustawa o przetargach publicznych nr 89 z 1998 r. wraz z jej uzupełnieniami. Zamówienia rządowe winny być realizowane w drodze przetargu bądź negocjacji pomiędzy właściwą egipską agendą rządową a potencjalnymi dostawcami, z wyjątkiem następujących przypadków: - przetarg ograniczony: może być ogłoszony, gdy charakter zamówienia/przetargu wymaga specyficznie określonej kategorii dostawców, konsultantów, techników, ekspertów itp., zarówno z Egiptu jak i z zagranicy (art. 3); - przetarg krajowy: ogłaszany, gdy wszelkie przyszłe kontrakty (do wartości nie przekraczającej 200 tys. EGP) mają być zwarte z lokalnymi kontrahentami; - negocjacje ograniczone (limited negotiations): w przypadku, gdy liczba dostawców jest ograniczona m.in. z uwagi na szczególne wymogi techniczne lub względy bezpieczeństwa kraju; - bezpośrednie zakontraktowanie (direct contracting) - w szczególnych przypadkach. Brak jest ustalonego odgórnie standardowego wzoru kontraktu przetargowego; każde z ministerstw lub agend rządowych ustala indywidualnie swój własny projekt (zgodnie z przepisami Ustawy o przetargach publicznych). Informacje o przetargach muszą być opublikowane w prasie lokalnej lub międzynarodowej (w zależności od charakteru przetargu), ponadto muszą gwarantować równy dostęp i możliwość konkurencji. Wprawdzie ustawa nr 89/1998 znacznie poprawiła sytuację podmiotów zagranicznych uczestniczących w przetargach publicznych, niemniej w praktyce nadal stosowane są ułatwienia i przywileje dla podmiotów egipskich, m.in. w formie przyznawania im 15 % preferencji cenowej, zwalniania z płatności zobowiązań przetargowych (vadium 1% - 2 % - ang. bid bond) i depozytu wykonalności (5 % - ang. performance bond) Procedury przetargowe Podmioty zagraniczne mogą brać udział w przetargach jedynie za pośrednictwem egipskich agentów/pośredników. Przetarg musi zostać rozstrzygnięty na rzecz firmy, która 8

9 zaproponowała najkorzystniejszą cenę i wysoką jakość realizacji. Oferta egipskiego przedsiębiorstwa przewyższająca wartość oferty firmy zagranicznej o mniej niż 15% jest traktowana priorytetowo. Warunkiem uczestnictwa w przetargu jest wpłacenie wymaganego wadium do 2% wartości przetargu, podlegającego zwrotowi uczestnikom. Podmiot wygrywający przetarg jest zobowiązany do wpłacenia depozytu wykonalności w wysokości 5% wartości przetargu w terminie 10 dni po ogłoszeniu jego wyniku. Zmiany wprowadzone w ustawie z 2007 roku nakładają na rząd egipski obowiązek zapłaty wykonawcy 95% wartości kontraktu w okresie 60 dni od dnia wymagalności płatności OCHRONA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ i PRZEMYSŁOWEJ Egipt jest sygnatariuszem głównych konwencji dotyczących ochrony praw własności intelektualnej i przemysłowej: - Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych, - Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej z 1883 r., - Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków z 1954 r., - Porozumienie nicejskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji wyrobów i usług, - Akt Sztokholmsk i Akt Genewski Porozumienia Haskiego z 1999 r., - Układ o Współpracy Patentowej z1970 r., - Traktat TLT (Trademark Law Treaty). Od 1995 r. Egipt jest też członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO), pod patronatem której podpisane zostało Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (TRIPs). Dokument ten wyznaczył minimalne standardy ochrony poszczególnych obszarów własności intelektualnej, ustalając wymagania prawne, które powinno spełniać każde państwo wchodzące w skład WTO. Regulacje te obejmują: - prawo autorskie (w tym prawa artystów, wykonawców, producentów muzycznych oraz organizacji nadawczych) - oznaczenia geograficzne - wzornictwo przemysłowe - topografie układu scalonego - patenty. Jako członek TRIPs, Egipt zobowiązany jest do wprowadzania praw i przepisów, dotyczących ochrony własności intelektualnej (IPR), obowiązujących na jego terytorium. W czerwcu 2002 r. rząd Egiptu uchwalił czteroczęściową ustawę o ochronie własności intelektualnej: Law on the protection of intellectual property rights (ustawa 82/2002 r.). Część pierwsza ustawy zawiera przepisy dotyczące patentów, wzorów użytkowych, układów scalonych i projektów technicznych. Część druga dotyczy znaków towarowych i danych, oznaczeń geograficznych, rysunków i wzorów przemysłowych. Trzecia reguluje prawo autorskie i prawa pokrewne, a czwarta zawiera regulacje dotyczące terminów botanicznych. W 2003 r. rząd egipski opublikował przepisy wykonawcze do artykułów części: 1, 2 i 4 ustawy, a w 2006 r. wprowadzono w życie regulacje wykonawcze do części 3, dotyczącej prawa autorskiego i praw pokrewnych. Patenty: Ustawa zwiększyła okres ochrony patentów do 20 lat, za naruszenie patentu przewidziana jest grzywna do EGP i/lub kara pozbawienia wolności do lat trzech. Do ochrony produktów farmaceutycznych dołączono przepisy dotyczące wyłączności danych i wyłączności praw marketingowych. Egipt posiada status państwa rozwijającego się w dziedzinie środków farmaceutycznych i chemicznych w ramach porozumienia TRIPs. 9

10 W dniu 25 września 2009 r. w rezultacie długoletnich wspólnych przygotowań egipskiego rządu i Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), Egipskie Biuro Patentowe uzyskało status instytucji międzynarodowej. To pierwsze biuro patentowe o międzynarodowym statusie w krajach arabskich i afrykańskich. Zgodnie z postanowieniami traktatu o współpracy, Egipskie Biuro Patentowe, działające pod nadzorem egipskiego Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Badań Naukowych, rozpatrywać będzie wnioski patentowe ze wszystkich krajów. Dane farmaceutyczne: w styczniu 2007 r. egipski rząd ogłosił wprowadzenie nowego uproszczonego systemu rejestracji leków, posiadających poparcie Amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków FDA i Europejskiej Agencji Leków EMEA. Dzięki wprowadzeniu tego systemu wydłużony został okres ochrony danych leków. Okres ten wynosi 5 lat i obliczany jest od daty zgłoszenia wniosku o rejestrację leku do rejestru farmaceutycznego Ministerstwa Zdrowia. Na chwilę obecną system ten nie działa jeszcze w pełni sprawnie. Znaki handlowe: Nowa ustawa IPR gwarantuje 10-letnią ochronę znaków handlowych, zgodnie z postanowieniami Traktatu TLT. Kary zostały zwiększone do maksymalnie EGP i/lub kary pozbawienia wolności nie krótszej niż jeden miesiąc. 24 grudnia 2008 r. parlament Egiptu ratyfikował Protokoł do Porozumienia Madryckiego, wprowadzający międzynarodową rejestrację znaków towarowych. Egipt był sygnatariuszem Protokołu Madryckiego od 28 czerwca 1989 r., ale nie ratyfikował wcześniej traktatu. Ratyfikacja Protokołu powinna zwiększyć dynamikę handlową Egiptu, pozwalając na rejestrację egipskich marek w innych krajach poprzez proste wskazanie państw, w których miałaby być dokonana rejestracja. Egipskie firmy będą mogły korzystać z możliwości rejestracji 27 krajach i terytoriach, ktre przyjęły Protokół do Porozumienia Madryckiego, łącznie z USA i krajami Unii Europejskiej. Z drugiej strony, firmy tych państw będą mogły również wskazywać Egipt podczas rejestracji swoich marek, bez potrzeby dokonywania skomplikowanej procedury rejestracji w Egipskim Biurze Znaków Handlowych. Prawo autorskie: Nowa ustawa zapewnia ochronę prawa autorskiego dla dzieł artystycznych i literackich, programów komputerowych i utworów audiowizualnych. Okres ochrony książek i programów komputerowych rozciąga się na okres życia autora oraz następne 50 lat. Nagrania chronione są przez 50 lat od momentu ich nagrania. Naruszenie prawa autorskiego w zakresie prac artystycznych i literackich, oprogramowań komputerowych oraz dzieł audio-wizualnych karane jest grzywną w wysokości EGP i/lub karą pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż jeden miesiąc. Regulacje wprowadzone w 2005 r. zmieniane były jeszcze dwukrotnie w 2006 r., przede wszystkim w kwestiach proceduralnych. Ostatnie poprawki określiły, że rejestracja i egzekwowanie praw własności intelektualnej dla oprogramowań i baz danych pozostaje w gestii Agencji Rozwoju Przemysłu Technologii Informacji, należącej do Ministerstwa Komunikacji i Technologii Informatycznej. Ochrona własności intelektualnej sektora IT: zgodnie z wprowadzoną ustawą, autorzy korzystają z ochrony dotyczącej kompilacji literackich i technicznych. Ochrona dotyczy, między innymi, takich form własności intelektualnej jak: - książki, broszury, artykuły, publikacje i inne opracowania pisemne - oprogramowania komputerowe - bazy danych - kompilacje audio-wideo. "Autor" w tym kontekście to osoba tworząca kompilacje. Osoba, której nzwisko wspomniane jest w kompilacji, lub podająca się za autora podczas publikacji uznana jest za autora, chyba że przedstawiono zaprzeczające temu dowody. Osoba, która publikuje 10

11 kompilację bez podawania nazwiska lub pod pseudonimem uznana jest za autora, o ile nie ma wątpliwości co do jej tożsamości. Ochrona obejmuje osoby fizyczne i prawne narodowości egipskiej oraz obywateli krajów członkowskich WTO. Ochrona nie obejmuje jednak pomysłów, procedur, metod pracy, sposobów operacyjnych, konotacji, zasad, odkryć i danych, nawet jeśli są one wyrażone, wytłumaczone, wskazane lub zawarte w kompilacji. Zarówno autor jak i jego publiczny następca posiadają stałe i nienaruszalne prawa do skompilowany pracy. Prawa te obejmują prawo do tworzenia nowej kompilacji, prawo przypisania kompilacji jego autorowi, prawa do zapobiegania zmianom kompilacji, które zostałyby uznane przez autora za zniekształcenie lub błąd. Zmiany w tłumaczeniu nie są uważane za ingerencję, chyba że autor wskaże elementy, które zostały usunięte lub zmienione, oraz jeśli dokonano nadużycia, które naraża na szwank jego reputację. Ponadto, autor korzysta z wyłącznego prawa przyznawania koncesji lub zakazu wykorzystywania jego kompilacji w jakikolwiek sposób, poprzez kopiowanie, nadawanie, reemitowanie, publiczne wykonanie, publiczną transmisję, tłumaczenie, edycję, wypożyczanie lub publiczne udostępnianie, w tym także udostępniane przez internet, sieci danych, sieci komunikacyjne lub w inny sposób. Niezależnie od tego, wyłączne prawo wynajmu nie ma zastosowania w przypadku oprogramowania komputerowego, o ile nie jest ono głównym produktem wynajmu. Autor ma prawo śledzić sprzedaż oryginalnej wersji jego skompilowany pracy, oraz uprawnienia do uzyskania określonego zysku nieprzekraczającego 10% wartości uzyskanej z każdej sprzedaży. Ochrona praw autora dotycząca oprogramowań komputerowych i baz danych należy do kompetencji Ministerstwa Łączności i Informatyki. Podejmuje ono niezbędne kroki w celu zagwarantowania ochrony praw autora kompilacji, zwłaszcza w przypadku regulacji dotyczących oprogramowań i kompilacji baz danych, kasowania ich zgodnie z orzeczeniem sądu, zawieszenia lub ponownego wprowadzania, przenoszenia praw własności i ich zatwierdzania. Opłaty za wnioski wynoszą od 200 do 500 EGP dla każdego wpisu w rejestr, zajmuje się tym Wydział ds. Oprogramowania Komputerowego i Ochrony Baz Danych w Ministerstwie Łączności i Informatyki. Egipt dokonał wyraźnego postępu w dziedzinie ochrony praw własności intelektualnej. Znacznie poprawiono jakość i przejrzystość systemu rejestracji znaków towarowych i przemysłowych. Rząd Egiptu podjął również kroki w celu zabezpieczenia autoryzowanego użytku legalnych oprogramowań przez cywilne departamenty rządowe. Obszarem wymagającym dalszego uszczelnienia jest zabezpieczanie materiałów chronionych prawami autorskim i poufnych danych testowych. Wysoki poziom piractwa nadal stanowi problem dla rozmaitych kategorii własności intelektualnej, zwłaszcza publikacji książek, nagrań muzycznych i filmów ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI W dniu 1 października 2008 roku rozpoczęły w Egipcie działalność sądy gospodarcze, których zadaniem jest rozstrzyganie sporów gospodarczych. Sądy egipskie z reguły respektują zapisy w kontraktach określające kompetencje sądów arbitrażowych dla rozstrzygania kwestii spornych z zaznaczeniem właściwego prawa arbitrażowego i miejsca jego stosowania /vide pkt.2 Kwestie Prawne/. W przypadku zaistnienia spraw spornych w toku współpracy gospodarczej generalnym zaleceniem jest korzystanie z usług kancelarii prawnych wyspecjalizowanych w dochodzeniu roszczenia wobec lokalnego przedsiębiorcy w Egipcie. W międzynarodowych porównaniach procesu windykacji sądowej Egipt klasyfikowany jest na dalekich miejscach. 11