Uniwersytet Rzeszowski Wydział Ekonomii

Transkrypt

1 Uniwersytet Rzeszowski Wydział Ekonomii STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15 Ewelina Bucior Nr albumu: 05/2015 Wpływ unii bankowej na funkcjonowanie sektora finansowego strefy euro Praca dyplomowa wykonana pod kierunkiem Przyjmuję pracę Data i podpis promotora RZESZÓW 2015

2 Studia realizowane z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej Streszczenie Przedmiotem niniejszego opracowania jest unia bankowa, nowa struktura organizacyjna stworzona przez Unię Europejską w ramach pogłębienia Unii Gospodarczej i Walutowej. Mechanizm ten został zaproponowany przez Radę Europejską w 2012 roku w odpowiedzi na kryzys finansowy strefy euro. Unia bankowa ma wejść w życie 1 stycznia 2016 roku. W części pierwszej pracy została zawarta geneza powstania unii bankowej oraz jej podstawy prawne. Drugi rozdział został poświęcony charakterystyce poszczególnych filarów unii bankowej, opis jej działania, cele oraz kompetencje. Część ostatnia stanowi próbę oceny proponowanego mechanizmu, ze zwróceniem szczególnej uwagi na jego wady i zalety a także szanse i zagrożenia dla państw Unii Europejskiej. Słowa kluczowe: nadzór bankowy, kryzys finansowy, unia bankowa TYTUŁ Union bank of the euro area countries in the context of the financial crisis 2

3 Streszczenie... 2 Słowa kluczowe:... 2 TYTUŁ... 2 Wstęp... 4 Rozdział I... 5 Unia bankowa podstawowe założenia Geneza i cel powstania unii bankowej Podstawy prawne unii bankowej Rozdział II... 9 Filary unii bankowej Jednolity mechanizm nadzorczy Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Single Resolution Mechanism, SRM Scentralizowany system gwarantowania depozytów Deposit Guarantee Scheme Rozdział III Ocena zintegrowanego systemu finansowego Unii Europejskiej Szanse i zagrożenia rozwiązań proponowanych przez unię bankową Wady i zalety unii bankowej Wpływ unii bankowej na stabilność finansową strefy euro Zakończenie Bibliografia:

4 Wstęp Celem opracowania jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy unia bankowa jest w stanie uzdrowić system finansowy w Europie oraz uchronić go przed ewentualnymi, kolejnymi kryzysami, przy jednoczesnym zachowaniu satysfakcjonującej kondycji narodowych sektorów finansowych państw członkowskich i zapewnieniu im przewag konkurencyjnych na rynku wspólnotowym. Z tych powodów kraje eurolandu podchodzą sceptycznie do nakładania kolejnych, nowych ograniczeń na instytucje finansowe lub co gorsza na likwidowanie banków najbardziej dotkniętych kryzysem. Na obecnym etapie funkcjonowania trudne jest zweryfikowanie skuteczności unii bankowej. Tym nie mniej można założyć iż przyczyni się do sprawnego wyegzekwowania wymogów kapitałowych i ostrożnościowych w odniesieniu do największych banków. Temat ten został podjęty ze względu na jego aktualność. W wyniku kryzysu finansowego władze unii walutowej podejmują wiele działań mających na celu pogłębienie integracji oraz uratowanie wspólnej waluty przed upadkiem. Jednym z takich mechanizmów jest właśnie projekt unii bankowej. Poznania oraz oceny tego mechanizmu dokonano na podstawie przeglądu literatury źródłowej w postaci zwartej, artykułów oraz publikacji. Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy przybliża czytelnikowi genezę oraz ideę powstania unii bankowej. Pokazuje, iż celem unii jest doprowadzenie do stabilności finansowej strefy euro. Wskazuje jedną z przyczyn kryzysu jaką jest brak stabilności polityki fiskalnej niektórych państw oraz proponuje rozwiązania tego problemu. Rozdział ten zawiera także najważniejsze pozycje prawne warunkujące powstanie i działanie unii bankowej. Drugi rozdział zawiera charakterystykę każdego z filarów unii europejskiej tj. jednolitego mechanizmu nadzorczego, wspólnego systemu kontrolowanej likwidacji banków i uporządkowanej sanacji banków z problemami oraz system gwarantowania depozytów. Ta część opracowania zawiera cel poszczególnych instrumentów ich zadania oraz kompetencje. Pokazuję także sposób finansowania oraz system realizacji powierzonych zadań. Ocenę proponowanego mechanizmu opisano w trzecim rozdziale, przedstawiając syntetycznie wady i zalety unii bankowej. Zwrócono uwagę na szanse i zagrożenia dla państw członkowskich a także jej wpływ na kondycję finansową strefy euro. Praca została podsumowana syntezą najważniejszych myśli przedstawionych w wyższych rozważaniach. Dokonano interpretacji opinii specjalistów w danej dziedzinie, które stały się podstawą do wyciągnięcia wniosków odnośnie adekwatności oraz skuteczności proponowanego przez Unię Europejską zintegrowanego systemu bankowego. 4

5 Rozdział I Unia bankowa podstawowe założenia. 1.1 Geneza i cel powstania unii bankowej. Problemy strefy euro z kryzysem finansowym zrodziły potrzebę pogłębiania integracji między państwami członkowskimi. Kryzys na rynku finansowym, na rynku kredytów hipotecznych, poważne zakłócenia płynności kluczowych banków, obniżenie aktywności gospodarczej w tym wzrost bezrobocia, spadek dochodów a także problemy zadłużeniowe Grecji, Włoch, Hiszpanii czy Portugalii mające wpływ na kurs euro, pozycję euro na arenie międzynarodowej spowodowało konieczność wdrożenia koncepcji mającej na celu niedopuszczenie do takich sytuacji w przyszłości. Według poglądów niektórych ekonomistów i polityków przyczyną obecnych kryzysów finansowych jest nadmierne zadłużenie państw, dlatego też mechanizm zabezpieczający powinien opierać się na zwiększeniu dyscypliny fiskalnej w połączeniu z systemem nadzoru finansowego, gwarantowania depozytów oraz restrukturyzacji, likwidacji i upadłości banków. 1 Koncepcja unii bankowej powstała w 2012 roku kiedy to Komisja Europejska podjęła decyzję iż dla zapewnienia stabilności finansowej strefy euro należy powołać osobny organ zajmujący się tą tematyką. Walka z kryzysem pochłonęła wówczas 4,5 bln euro a jej celem było ratowanie banków. W opinii Komisji Europejskiej występowanie jedynie krajowych organów nadzoru bankowego w warunkach kryzysu jest niewystarczające. Przemawiało to za powstaniem unii bankowej, mającej na celu ograniczenie ryzyka wystąpienia podobnych kryzysów, przerwanie powiazania między długiem państwowym a bankowym oraz przywrócenie zaufania do waluty euro. Komisja Europejska przedstawiła projekt unii bankowej na posiedzeniu Rady Europejskiej 23 maja 2012 roku, a już w czerwcu tego roku opublikowano sprawozdanie pt. W kierunku faktycznej unii gospodarczej i walutowej. Zawierało ono podstawowe elementy składowe przyszłej unii bankowej. 2 Istotne w tej kwestii są także postanowienia podjęte przez Radę Europejską w dniach grudnia 2012r. Dokumenty te określają filary wzmacniające unię gospodarczą i walutową, tj.: zintegrowane ramy finansowe, zintegrowane ramy budżetowe, zintegrowane ramy polityki gospodarczej legitymację i odpowiedzialność demokratyczną. Unia bankowa kryje się pod pojęciem zintegrowanych ram finansowych. Projekt ten zakłada iż Europejski Bank Centralny, będzie upoważniony do nakładania kar pieniężnych na banki, wydawanie i odbieranie licencji bankowych oraz ocenianie fuzji i przejęć a dodatkowo będzie miał prawo nakazania zwiększenia kapitałów czy przeprowadzenia inspekcji w nadzorowanych bankach. Kraje spoza strefy euro mogą uczestniczyć w tym procederze jednak w sposób niepełny. Według opinii KE, EBC nie posiada wystarczających kompetencji 1 Krzysztof Waliszewski, 2013, Koncepcja unii bankowej- szanse i zagrożenia dla sektora banków komercyjnych w Polsce, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, s.2. 2 Zofia Szpringer, 2013, Unia bankowa, Infos, Biuro Analiz Sejmowych, nr 8(145), s. 1. 5

6 poza strefą euro. Jednak dla tych państw istotny jest fakt iż ich partnerem stanie się EBC w zamian za kilku nadzorców z krajów macierzystych. Koncepcja unii bankowej zakłada przede wszystkim przeniesienie kompetencji instytucji nadzorczych ale także innych mechanizmów gwarantujących stabilność systemu finansowego z poziomu krajowego na poziom Unii Europejskiej. 3 Koncepcja jednolitego mechanizmu nadzorczego składa się z EBC oraz krajowych organów nadzoru. Europejski nadzór według planu ma być stosowany nad instytucjami kredytowymi spełniającymi określone kryteria: posiadają aktywa w kwocie przewyższającej 30 mld euro, lub posiadają aktywa przewyższające 20% PKB kraju macierzystego i są wyższe niż 5 mln euro, lub są istotne według EBC na wniosek krajowego organu nadzoru, oraz instytucjami kredytowymi, które otrzymały pomoc ze środków EFSF lub ESM lub wystąpiły o jej przyznanie. EBC będzie sprawować nadzór nad trzema najbardziej znaczącymi instytucjami kredytowymi w każdym z państw członkowskich unii bankowej. Powoduje to objęcie nadzorem finansowym krajowych SIFIs (Systemically Important Financial Institutions czyli systemowo ważnych instytucji finansowych). Dotychczasowe badania zakładają objęcie nadzorem finansowym około 150 europejskich banków, posiadających 80% aktywów sektora strefy euro. Tabela 1 Model nadzoru finansowego unii bankowej Poziom Sektor Makroostrożnościowy Mikroostrożnościowy Ochrona Konsumentów Banki Unia Europejska Europejski Organ Nadzoru Bankowego Kraje strefy euro- Europejski Bank Centralny Krajowe Instytucje Rynek kapitałowy oraz fundusze Rynek ubezpieczeniowy Rada ryzyka systemow ego Europejski Organ Nadzoru nad rynkiem kapitałowym Europejski Organ Nadzoru Firm Ubezpieczeniowych oraz Funduszy Emerytalnych Nadzorcze Źródło: A. Hryckiewicz, M. Pawłowska, Czy nowy nadzór spełni swoje zadanie? Zmiany w nadzorze finansowym w Europie oraz ich konsekwencje dla Polski, Narodowy Bank Polski, Warszawa Leszek Pawłowicz, 2013, Unia bankowa- sukces czy klęska jednolitego rynku usług finansowych, Gdańsk s

7 Gdyby projekt nadzoru został zaakceptowany w dotychczasowym kształcie w Unii Europejskiej istniałyby trzy instytucje nadzorcze w odniesieniu do sektora bankowego. Nadzór makroostrożnościowy jako Europejska Rada Ryzyka Systemowego, nadzór mikroostrożnościowy w ramach Europejskiego Organu Nadzoru Bankowego oraz Europejski Bank Centralny jako instytucja nadzorująca banki działające w strefie euro. Jak wspomniano wyżej państwa spoza strefy euro również mogą przystąpić do unii bankowej, jednak wymaga to podjęcia decyzji przez EBC w wyniku spełnienia następujących warunków. Nie przestrzeganie tych warunków skutkuje zawieszeniem lub zakończeniem współpracy. Dodatkowo państwo spoza strefy euro ma ograniczone prawa, w szczególności w dostępie do środków finansowych i instrumentów ratunkowych Podstawy prawne unii bankowej. Unia bankowa oparta jest na pierwotnych oraz pochodnych przepisach prawa Unii Europejskiej. Prawo pierwotne obejmuje Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Art. 114 ust. 1 TFUE zakłada iż Parlament Europejski oraz Rada Unii Europejskiej ma możliwość kreowania środków mających na celu zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w celu ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego. Art. 127 ust. 6 TFUE stanowi, iż Rada Unii Europejskiej poprzez specjalną procedurę może uchwalić rozporządzenie dzięki któremu Europejski Bank Centralny obejmie nadzór ostrożnościowy nad instytucjami kredytowymi, innymi instytucjami finansowymi z wyłączeniem instytucji ubezpieczeniowych. Art. 53 ust. 1 TFUE upoważnia Parlament Europejski oraz Radę Unii Europejskiej do uchwalenia w ramach zwykłej procedury ustawodawczej dyrektyw służących koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących podejmowania i wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek. 5 Przepisy prawa pochodnego uchwalane są na podstawie omawianych powyżej postanowień TFUE. Komisja Europejska w dwóch komunikatach przedstawiła program prac legislacyjnych w tej sprawie i był to Komunikat Komisji z 12 września 2012 r. oraz Komunikat z 30 listopada 2012 r. W latach Komisja przedstawiła łącznie kilkanaście wniosków legislacyjnych kierowanych do wszystkich uczestników rynku finansowego obejmujących wszystkie produkty finansowe. 6 4 Anna Kosior i Michał Rubaszek, 2014, Ekonomiczne wyzwania integracji Polski ze strefą euro, Materiały i Studia NBP, Warszawa, s Traktat z Lizbony, Dz.Urz. UE C, 2008, nr Janusz j. Węc, Proces konstytuowania unii bankowej. Geneza, podstawy prawne, cele i zasady działania, Kraków 2014, zeszyt nr 8 7

8 Tabela 2 Regulacje dotyczące unii bankowej UNIA BANKOWA Jednolity europejski Europejski system Europejski system system nadzoru gwarantowania depozytów restrukturyzacji i bankowego (SSM) (DGS) uporządkowanej likwidacji banków (SRM) SYGNATURA DOKUMENTU UE COM(2011) 452, COM(2010) 368 COM(2012) 280 COM(2011) 453, COM(2012) 511, COM(2012) 512 Źródło : Zofia Szpringer, 2013, Unia bankowa, Infos, Biuro Analiz Sejmowych, Warszawa, nr 8(145), s. 2. Komisja Europejska we wrześniu 2012 roku przedstawiła plan dotyczący działania unii bankowej oraz projekty rozporządzeń. Następnie wezwała Radę i Parlament Europejski do przyjęcia owych postanowień do końca 2012 roku wraz z projektami aktów prawnych wymienionych w ramce powyżej. W grudniu postanowiono iż jednolity europejski system nadzoru zacznie funkcjonować od 1 marca 2014 roku. 8

9 Rozdział II Filary unii bankowej. Koncepcja unii bankowej zakłada powierzenie funkcji nadzorczych oraz mechanizmów gwarantujących stabilność systemu finansowego organom Unii Europejskiej. Tabela 3 Filary unii bankowej Jednolity mechanizm nadzorczy Single Supervisior Mechanism SSM Scentralizowany system gwarantowania depozytów Deposit Guarantee Scheme Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Resolution Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Aneta Hryckiewicz, Małgorzata Pawłowska, 2013 Czy nowy nadzór spełni swoje zadanie? Zmiany w nadzorze finansowym w Europie oraz ich konsekwencje dla Polski, Materiały i studia, Warszawa, zeszyt nr 289 s Jednolity mechanizm nadzorczy. Za datę utworzenia pierwszego filaru unii bankowej przyjmuje się 2014 r. Kiedy to Parlament i Rada osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie jednolitego mechanizmu nadzorczego. Ma on obejmować wszystkie banki działające w strefie euro. Mechanizm ten jest częścią struktur EBC a jego zadaniem jest bezpośredni nadzór nad 128 największymi bankami, systemowo istotnymi których wartość aktywów przekracza 30 mld EUR, lub relacja aktywów banku do PKB kraju przekracza 20%, oraz nad bankami korzystającymi z pomocy EFSF/ESM. Na dalszy plan schodzą krajowe organy nadzorcze, im przypisuję się funkcje kontrolną nad pozostałymi bankami, mimo to ostateczną odpowiedzialność będzie ponosił EBC. 7 Organizacja jednolitego nadzoru bankowego wymaga powołania nowych organów, dlatego w ramach EBC została powołana Rada Nadzoru, skład rady wchodzą: przewodniczący powoływany przez Radę Unii Europejskiej na pięcio letnią nieodnawialna kadencję, zastępca przewodniczącego, powoływany przez Radę Unii Europejskiej spośród członków Zarządu EBC, czterech przedstawicieli EBC, powoływanych przez rade prezesów, przedstawiciele organów nadzoru bankowego z krajów uczestniczących, przedstawiciel Komisji Europejskiej, jako obserwator. Dodatkowo Rada Nadzoru ma prawo powołać spośród swoich członków komitet sterujący, którego zadaniem będzie wspieranie działalności rady. Rada Nadzoru ma za zadanie przygotowywanie oraz prezentację projektów Radzie Prezesów, która to może odrzucić projekt do 10 dni roboczych po upływie tego terminu projekt uznaje się za zatwierdzony. W sytuacjach niecierpiących zwłoki przewidziano mechanizm pozwalający na rozpatrzenie 7 (dostep z ) Manica Hauptmann, Marcel Magnus, 2014, Dokumenty Informacyjne o Unii Europejskiej, s. 2. 9

10 projektu w terminie nieprzekraczającym 48 godzin. Rada Prezesów jest organem decydującym, a w jej skład wchodzą wyłącznie przedstawiciele państw strefy euro. Jesienią 2015 roku zostanie również utworzony panel rewizji Panel of Review w celu kontroli proceduralnej i merytorycznej zgodności z prawem, decyzji Rady Nadzoru. Ubiegać się o interwencje może każda osoba fizyczna i prawna, jednak przegląd decyzji nie oznacza natychmiastowego jej zawieszenia. Panel rewizji, do 2 miesięcy od przesłania wniosku analizuję sprawę i przygotuje nowy projekt, jeżeli uzna to za zasadne. Rada Prezesów ma czas na zgłoszenie obiekcji do 10 dni; po tym terminie wniosek zostaje uznany za przyjęty. W skład panelu rewizji wchodzi 5 członków oraz 5 zastępców zgłaszanych przez Radę Nadzoru a zatwierdzanych przez Radę Prezesów. Kadencja trwa 5 lat z możliwością jednorazowego przedłużenia. Panel sam wybiera przewodniczącego a decyzje podejmowane są większością co najmniej 3 głosów. Obok panelu rewizji powstanie panel mediacji. Jego zadaniem jest rozdział polityki monetarnej od zadań nadzoru. W skład panelu będą wchodzić przedstawiciele każdego kraju unii bankowej, wybranego przez dany kraj z członków Rady Prezesów i Rady Nadzoru. Decyzje będą podejmowane zwykła większością głosów a każdy członek ma jeden głos. Przed objęciem nadzoru, EBC dokonał oceny banków oraz ich bilansów. Miało to na celu zapewnienie bilansu otwarcia na dzień przejęcia przez EBC nadzoru. Ocena została przeprowadzona wraz z krajowymi organami nadzoru państw należących do SSM, składała się z trzech elementów: oceny najważniejszych typów ryzyka, przeglądu jakości aktywów Asset Quality Review, testu warunków skrajnych stress test. Z przeprowadzonej oceny może wyniknąć iż poszczególne banki posiadają niedobór kapitału. Na taki problem Rada ECOFIN 15 listopada 2013 roku przygotowała następującą sekwencję działań: 1. w pierwszej kolejności instytucje finansowe zobowiązane są do przygotowania planu naprawczego, a niedobory kapitału pokryte ze źródeł prywatnych/rynkowych, 2. w drugiej kolejności banki powinny zostać dokapitalizowane przez państwa członkowskie z narodowych źródeł publicznych z zachowaniem zasad pomocy publicznej w UE oraz procedur resolution, 3. w ostateczności dokapitalizowanie może nastąpić z wspólnych mechanizmów wsparcia kapitałowego czyli poprzez pożyczkę z ESM lub bezpośredniego dokapitalizowania ( limit do 60 mld EUR z funduszu ESM). Do unii bankowej mogą także przystąpić kraje spoza strefy euro, w ramach, bliskiej współpracy opt in. Przynależność taka nie jest obowiązkowa, dlatego dane państwo powinno rozważyć korzyści oraz koszty z takiej współpracy. Kraj nawiązujący bliską współpracę, zobowiązuje się do przestrzegania instrukcji i wytycznych EBC, składania raportów oraz wprowadzenia zmian w legislacji krajowej. W przeciwieństwie do kraju strefy euro członek opt- in może w każdym momencie zakończyć współpracę. Możliwość taka powstała w odpowiedzi na brak pełnego udziału tychże państw w procesie decyzyjnym. 8 8 Anna Kosior i Michał Rubaszek, 2014, Ekonomiczne wyzwania integracji Polski ze strefą euro, Materiały i Studia NBP, Warszawa,, s

11 2.2 Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Single Resolution Mechanism, SRM Drugi filar unii bankowej powstał w marcu 2014r. w wyniku porozumienia pomiędzy Parlamentem i Radą. Celem mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji jest gwarancja skutecznego zarządzania upadającymi bankami przy minimalnych kosztach dla podatników oraz gospodarki realnej. Mechanizm ten łączy się z zakresem jednolitego mechanizmu nadzorczego dlatego jest to instrument ostatecznie odpowiedzialny za restrukturyzację i uporządkowaną likwidację wszystkich banków strefy euro. W ujęciu praktycznym przewidziany jest podział zadań pomiędzy organami unijnymi a krajowymi, unijne odpowiedzialne będą za znaczące banki oraz sprawy transgraniczne. 9 Rozporządzenie w sprawie SRM obejmuje kraje SSM, w celu zapewnienia spójności unii bankowej. Dodatkowo rozporządzenie to powołuje Jednolitą Redę ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji Single Resolution Board, SRB. Ma ona funkcjonować w dwóch sesjach: plenarnej oraz wykonawczej. Skład sesji plenarnej SRB: przewodniczący, czterech członków mianowanych przez Radę UE, po jednym przedstawicielu z krajowego organu resolution z każdego państwa członkowskiego, dodatkowo w posiedzeniach rady mogą uczestniczyć przedstawiciele KE i EBC jako obserwatorzy. Do kompetencji Rady w sesji plenarnej należą: opracowanie rocznego programu prac, budżetu na kolejny rok oraz przygotowanie sprawozdania z działalności SRB, podejmowanie decyzji inwestycyjnych i finansowych (dodatkowe składki ex post, pożyczki, itp.). Skład sesji wykonawczej: przewodniczący, stali członkowie, przedstawiciele organów resolution z jurysdykcji, dodatkowo na obradach mogą pojawić się stali obserwatorzy, przedstawiciel EBA oraz przedstawiciele krajowych organów resolution z krajów nieuczestniczących posiadających filie lub oddziały o systemowym znaczeniu. 10 Przesłanki ustalone przez SRB upoważniające do rozpoczęcia procedury resolution: 1. bank znajduje się na progu upadłości bądź jest zagrożony upadłością, 2. nie istnieją żadne przesłanki iż jakiekolwiek działania sektora prywatnego czy działania nadzorcze są w stanie zapobiec upadłości banku, 3. działania przeprowadzone przez mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji są niezbędne dla interesu publicznego. EBC ustala czy dany bank zagrożony jest upadłością, jeżeli spełnione są wszystkie przesłanki wówczas SRB na forum sesji wykonawczej przygotowuje szczegółowy plan 9 Manica Hauptmann, Marcel Magnus, 2014, Dokumenty Informacyjne o Unii Europejskiej, s Anna Kosior i Michał Rubaszek, 2014, Ekonomiczne wyzwania, s

12 resolution scheme dla danego banku. Następnie zostaje on przekazany KE, która w ciągu 24 godzin ma czas na zatwierdzenie lub odrzucenie. Komisja Europejska ma prawo zaproponować Radzie by ta odrzuciła resolution scheme jeżeli kryterium interesu publicznego nie zostało spełnione lub zostały wykorzystane środki z funduszu. 21 maja 2014 roku zawarto umowę międzyrządową intergovementtal agreeement IGA odnośnie zasad przekazywania składek do funduszu resolution. Początkowo więcej funduszy będzie pochodziło ze źródeł krajowych niż wspólnotowych, przy czym tendencja ta powinna się odwracać w kolejnych latach aż do momentu utworzenia wspólnego funduszu resolution, który ma stanowić 1% depozytów gwarantowanych zgromadzonych w instytucjach kredytowych z obszaru SSM/SRM. IGA reguluje także kwestie państw spoza strefy euro poprzez wpłacenie odpowiednich składek na poczet SRF. Proces decyzyjny jest nastawiony na szybkość reakcji oraz operacyjność procesu resolution. Dlatego też członkowie resolution muszą dążyć do jak najszybszego osiągniecia kompromisu, w przeciwnym razie decyzja zostaje w rękach przewodniczących i stałych członków. Najlepszym rozwiązaniem byłoby przeprowadzenie całego procesu w ciągu 48 godzin over the weekend. Dlatego należy pominąć Radę UE która mogłaby niepotrzebnie wydłużyć czas podjęcia decyzji. Finansowanie procesu resolution powinno następować z wspólnego funduszu co ograniczy ryzyko sprzężenia zwrotnego pomiędzy sytuacją finansów publicznych a sektora bankowego. Bardzo ważną kwestią jest także sposób finansowania Jednolitej Rady. Rozporządzenie zakłada że działalność w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji nie powinno powodować zobowiązań budżetowych dla państw członkowskich. Dodatkowo budżet podzielony jest na dwie części. Pierwsza dotyczy kwestii administracyjnych gdzie, wydatki obejmują koszty pracownicze, koszty wynagrodzeń itd. a na jej dochody składają się składki roczne. Wpłatę mają obowiązek uiścić podmioty objęte nadzorem. Druga część budżetu jest kluczowa dla działalności mechanizmu resolution. W tabeli zostały przedstawione dochody i wydatki z tej części. Tabela 4 Dochody i wydatki jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Dochody Wydatki 1. składki płacone przez instytucje mające siedzibę w krajach unii bankowej 1. wydatki w ramach programów resolution 2. inwestycje 2. pożyczki od innych funduszy resolution 3. odsetki zapłacone od pożyczek z nieuczestniczących państw otrzymanych od instytucji finansowych członkowskich 3. pożyczki od instytucji finansowych lub 4. dochody z inwestycji kapitałowych 5. wydatki odzyskane w ramach procedury lub innych stron trzecich 4. odsetki zapłacone od pożyczek od innych funduszy resolution z nieuczestniczących państw członkowskich resolution Źródło: Jan Koleśnik, 2015, Europejska unia bankowa, Warszawa, s Wyżej wymienione wydatki mogą dotyczyć jedynie: systemu gwarantowania aktywów lub zobowiązań podmiotu objętego restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją oraz podmiotów zależnych od danej instytucji, 12

13 udzielania pożyczek oraz nabywania aktywów instytucji objętej mechanizmem resolution, wypłat rekompensat akcjonariuszom lub wierzycielom w przypadku gdy ponieśli oni straty większe niż nastąpiłoby to w wyniku likwidacji w ramach standardowego postępowania upadłościowego, wniesienia wkładu w miejsce umorzenia lub konwersji zobowiązań niektórych wierzycieli w sytuacji zastosowania instrumentu umorzenia lub konwersji długu a także podejmowanie decyzji o wyłączeniu niektórych wierzycieli z zakresu umorzenia lub konwersji. Podsumowując warto zwrócić uwagę na zagrożenia wynikające z funkcjonowania jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Pierwsze zagrożenie dotyczy zasad finansowania a dokładniej brakiem dostatecznych zasobów finansowych pozwalających na obsługę nawet największych banków bez obciążania podatników a należy mieć świadomość jak niewielkie są posiadane fundusze w porównaniu z sumą bilansową 10 największych banków w krajach strefy euro Scentralizowany system gwarantowania depozytów Deposit Guarantee Scheme Trzecim filarem unii bankowej według raportu Van Rompuy a z 2012 roku miał być europejski system gwarantowania depozytów, jednak w kolejnych wydaniach tego raportu ten element znika. W początkowych fazach istnienia zintegrowanych ram finansowych system gwarantowania depozytów pozostanie na szczeblu krajowym i będzie obejmował wspólne gwarancje depozytów do 100 tys. euro. Zatwierdzono finalny tekst rozporządzenia ws. SRM i tym samym zakończono projektowanie unii bankowej. Nowelizacja dyrektywy ws. DGS zakłada iż w średnim okresie za tworzenie depozytów w dalszym ciągu odpowiada władza krajowa mimo iż decyzje kwalifikacji do upadłości danego banku podejmuje EBC. W takim przypadku deponenci swoich środków mogą się obawiać iż pieniądze które ulokowali nie zostaną wypłacone gdy sytuacja finansowa państwa jest nienajlepsza. Dyrektywa wprowadza następujące regulacje: finansowanie krajowych funduszy gwarancyjnych odbywać się będzie na zasadzie ex ante, docelowy poziom gwarantowania depozytów na poziomie 0,8% gwarantowanych depozytów, przewidywany czas wpłaty środków gwarantowanych to 7 dni roboczych (w 2024r.), dopuszczalne są również pożyczki pomiędzy krajowymi DGS-ami. 12 Dla spełnienia funkcji oraz założeń unii bankowej konieczne jest funkcjonowanie wszystkich jej filarów. Odpowiedzialność za depozyty zgromadzone w bankach również powinna być przeniesiona na szczebel unijny w celu uniezależnienia od sytuacji fiskalnej danego państwa. Utworzenie wspólnego SDGS jest ważne również w świetle zapisów rozporządzenia ws. SRM. Rozporządzenie to zakłada iż krajowe fundusze gwarantowania depozytów mogą być 11 Jan Koleśnik, 2015, Europejska Unia Bankowa, red Małgorzata Zaleska, Warszawa, s Klaudia Zielińska, 2013, Droga do unii bankowej - reformy systemu regulacji sektora bankowego, zeszyt nr 4, s. 31/32. 13

14 zaangażowane w proces finansowania resolution, dlatego też część odpowiedzialności za decyzję ponadnarodowe ponoszą organy krajowe. Może to doprowadzić do dodatkowych napięć pomiędzy danymi państwami w momencie ważnych decyzji. Dlatego też utworzenie jednolitego systemu gwarantowania depozytów pozwoliłoby na uniknięcie tego zjawiska Narodowy Bank Polski, 2014, Ekonomiczne wyzwania integracji Polski ze strefą euro, Warszawa, s

15 Rozdział III Ocena zintegrowanego systemu finansowego Unii Europejskiej. 3.1 Szanse i zagrożenia rozwiązań proponowanych przez unię bankową Analizując model nadzoru finansowego stworzonego przez UE należy zwrócić uwagę na jego pozytywne jak i negatywne aspekty w kontekście efektywności nadzoru europejskiego. Model nadzoru finansowego gdzie Europejski Bank Centralny ponosi odpowiedzialność jednocześnie za politykę monetarną oraz fiskalną w krajach UE, może doprowadzić do konfliktu interesu. Zintegrowany nadzór jest bardziej podatny na naciski polityczne oraz zjawisko hazardu moralnego w sektorze bankowym. W sytuacji konieczności wprowadzenia zmian stóp procentowych banki często dokonywały decyzji mniej korzystnych dla gospodarki, ale tym samym bezpieczniejszych dla sektora finansowego. Często w wyniku braku pełnej suwerenności banku centralnego a jednocześnie pod naciskiem partii rządzących banki podejmują decyzję korzystniejsze dla sektora bankowego. Dodatkowo udowodniono naukowo iż na poziom stóp procentowych banków komercyjnych znacząco wpływa cykl wyborczy. 14 Mimo to literatura przedmiotu pokazuje iż jest to powszechna praktyka i występuje w czternastu krajach strefy euro. 15 Tabela 5 Ryzyko decyzji subiektywizmu Ryzyko wpływu interesów krajowych na decyzje podejmowane przez Radę Nadzorczą lub Radę Prezesów Ryzyko konfliktu interesów pomiędzy funkcją monetarną a nadzorczą EBC Ryzyko konfliktu związanego z brakiem przedstawicieli krajów spoza stresy euro w Radzie Prezesów; zagrożenie dla równych szans na jednolitym rynku finansowym Rodzaje ryzyka związanego z wprowadzeniem unii bankowej Ryzyko związane z podziałem kompetencji Ryzyko zbyt optymistycznych ocen ryzyka przez nadzorców krajowych, co zwiększa ryzyko odchyleń na poziomie unijnym Ryzyko nierównego traktowania banków w związku z nałożeniem na krajowych nadzorców obowiązku egzekwowania niepieniężnych sankcji nałożonych przez EBC Ryzyko, że w początkowym okresie funkcjonowania SSM instytucja mająca istotne znaczenie dla stabilności systemu finansowego, ale niespełniająca podstawowych kryteriów istotności nie znajdzie się pod bezpośrednim nadzorem SSM Ryzyko operacyjne Ryzyko niewystarczających zasobów ludzkich Ryzyko presji na EBC aby zaczął działać zanim będzie gotowy do pełnienia funkcji nadzorczej Ryzyko operacyjne wynikające z konieczności budowy systemu do pozyskiwania przechowywania oraz przetwarzania dużej ilości poufnych danych Ryzyko przejściowe Ryzyko braku oceny banku przygotowanej przez EBC w momencie konieczności podjęcia interwencji w razie problemów Ryzyko związane ze złożonym procesem odbierania licencji instytucjom kredytowymdo momentu powstania resolution mechanism Źródło: Monika Liszewska, Konsekwencje przystąpienia Polski do unii bankowej, Gdańsk 2014, s Z. Darvas, S. Merler, The European Central Bank In the age of banking union, Bruegel Policy Contribution, Issue 2013/13. October 2013, s

16 Dodatkowy rodzaj ryzyka wynika z procesu decyzyjnego SSM, gdzie ostateczne decyzje podejmowane są przez Radę Prezesów którą tworzą przedstawiciele eurolandu. Wynika z tego iż decyzje dotyczące państw spoza strefy euro zostaną podejmowane wyłącznie przez przedstawicieli strefy euro, więc mogą zagrażać równym szansom na jednolitym rynku finansowym. Kolejny rodzaj ryzyka wynika z faktu podziału kompetencji pomiędzy nadzorcę unijnego a krajowego. Może do spowodować zagrożenie dla stabilności systemu finansowego strefy euro jeżeli krajowi nadzorcy przedstawią zafałszowane informacje. W kwestii ewentualnych sankcji sytuacja taka również może doprowadzić do nierównego traktowania na poziomie poszczególnych banków. W związku z tym iż EBC nie pełnił wcześniej funkcji nadzorczej mogą wyniknąć z tego faktu zagrożenia o charakterze operacyjnym. Jest to związane głównie z koniecznością pozyskania kadry ekspertów bez jednoczesnego uszczuplenia zasobów ludzkich na poziomie krajowym. Eksperci zwracają także uwagę na ryzyko wynikające z fazy wdrażania unii bankowej. Dotyczy to sytuacji gdzie dla podjęcia decyzji niezbędna jest ocena danego banku przez EBC ale taka ocena nie jest jeszcze przygotowana. 16 Zagrożenie dla stabilności wynika także z faktu niejednoczesnego wprowadzenia wszystkich trzech filarów unii bankowej. 17 Uznaje się iż dla zagwarantowania stabilności unii bankowej niezbędne jest wprowadzenie wszystkich elementów gdyż są one współzależne. 18 Dodatkowo według badań kraje w których banki znacząco finansują się poprzez rynek międzybankowy są znacznie bardziej narażone na szoki finansowe oraz kryzysy kredytowe. 19 Mimo wszystko wdrożenie unii bankowej jest bardzo ważne dla zapewnienia stabilności finansowej strefy euro ale także całej Unii Europejskiej, dzięki stosowaniu jednolitego zbioru przepisów oraz skoordynowanej reakcji w czasie kryzysu. Do najważniejszych korzyści wynikających z efektywnie funkcjonującej unii bankowej możemy zaliczyć: zniwelowanie zależności pomiędzy zadłużeniem kraju a kryzysami bankowymi, wzrost kontroli nad działalnością dużych grup bankowych a tym samym wzrost stabilności strefy euro, zwiększenie zaufania deponentów poprzez wprowadzenie systemu gwarancji depozytów, ograniczenie społecznych kosztów kryzysów bankowych. Należy zauważyć iż pełne korzyści są możliwe do oszacowania jedynie po wprowadzeniu wszystkich filarów unii bankowej. Nadzór bankowy na poziomie unijnym przerwie zależność pomiędzy instytucjami finansowymi a finansami publicznymi Monika Liszewska, Konsekwencje przystąpienia Polski do Unii Bankowej, Gdańsk 2014, s S. Kasiewicz, L. Kurkliński, M. Marcinkowska, Sektor bankowy motor czy hamulec wzrostu gospodarczego?, WIB, Warszawa B. Speyer, EU Banking Union, Right Idea, poor execution, EU Monitor, DB Research, September Aneta Hryckiewicz, Małgorzata Pawłowska, 2013, Czy nowy nadzór spełni swoje zadanie? Zmiany w nadzorze finansowym w Europie oraz ich konsekwencje dla Polski, Warszawa, s Monika Liszewska, Konsekwencje przystąpienia,s

17 3.1 Wady i zalety unii bankowej Literatura przedmiotu dostarcza licznych argumentów z których wynika iż powierzenie nadzoru EBC nie do końca uchroni Europę przed ryzykiem niestabilności rynków finansowych. Wynika to z faktu iż unia bankowa nie doprowadzi do rozwiązania głównych problemów destabilizacyjnych. Unia nie ogranicza największych instytucji i grup finansowych ale ułatwia im działalność. Według specjalistów centralizacja nadzoru nie będzie rozwiązywać największego problemu rynku finansowego czyli funkcjonowania coraz większych instytucji bankowych trudniących się działalnością inwestycyjną na szeroką skalę. W momencie kryzysu stanowią one ogromne zagrożenie dla gospodarki realnej jaki i dla finansów publicznych. Ze względu na to iż są one zbyt duże by upaść konieczne jest ich ratowanie z budżetów publicznych co może doprowadzić do bankructwa nawet największe państwa europejskie. Unia bankowa ułatwi jedynie działanie takich instytucji gdyż pozwoli na obliczanie kryteriów ostrożnościowych w większej skali (całej grupy finansowej działającej na rynku europejskim). 21 Co więcej unia nie doprowadzi do zerwania powiązań pomiędzy długiem władz publicznych a nadmiernymi aktywami banków. 22 Wiele regulacji unii bankowej wynikających z Bazylei III zachęca banki do inwestowania w obligacje publiczne. Takowy charakter miały transze pożyczkowe udzielane przez EBC na przełomie 2011/2012 roku w ramach tzw. programu LTRO. Dodatkowo obecny projekt unii przyjmuje iż fundusz naprawczy zostanie sfinansowany przez banki a jego poziom może zostać podwyższony poprzez podatki nałożone na banki. Jednak ze względu na wielkość sektora bankowego w Europie wydaje się mało prawdopodobne, aby te środki wystarczyły bez obciążania podatników w Europie. Tym samym funkcja stabilizacji fiskalnej poprzez stabilność sektora bankowego może nie zostać spełniona. 23 Literatura przedmiotu zawiera także opinie polskich ekonomistów na temat unii bankowej. Stanisław Kasiewicz oraz Lech Kurkliński zaproponowali kilka wariantów sposobu przyjęcia przez Polskę unii bankowej. 24 Pierwszy wariant konfrontacyjny zakłada odrzucenie propozycji przystąpienia do unii. Jednak tym samym nastąpiłoby zawetowanie projektu który prawdopodobnie jest w stanie ograniczyć częstotliwość i skutki ekonomiczne kryzysów bankowych. Drugi wariant, dwustrefowy, przewiduje zachowanie odrębności pomiędzy strefą euro wraz z unią bankową a pozostałymi państwami co może doprowadzić do powstania Europy dwóch prędkości. Wówczas Polska straciłaby szanse na udział w kształtowaniu bankowości Europy. Kolejną opcją byłoby bierne wyczekiwanie mające na celu neutralność aż do momentu gdy inne państwo zaneguje projekt lub pojawią się korzystniejsze warunki przystąpienia. Ostatnim wariantem jest bezkrytyczne przystąpienie do unii bankowej co pozwoli na dostęp do ważnych informacji w kontekście nowego układu 21 Proposal of a Council Regulation conferring specific tasks on the European Central Bank con-cerning policies relating to the prudential supervision of credit institutions, Council of the European Union, 17812/12, Brussels, 14 December 2012, art. 4, ust. i. 22 V. V. Acharya (2012): Banking union in Europe and other reforms, w: Banking Union for Eu-rope. Risk and Challenges, (red.): T. Beck, CEPR London, s Tomasz Grzegorz Grosse, 2013, Dylematy unii bankowej, Analiza natolińska, Warszawa, s S. Kasiewicz, L. Kurkliński, M. Marcinkowska, Sektor bankowy motor czy hamulec wzrostu gospodarczego?, ALTERUM-WIB, Warszawa 2013, s

18 finansowego Europy. Jednak przysparza to licznych niewiadomych które sprawiają iż liczba zagrożeń wydaję się większa niż możliwych korzyści. Nasuwają się przede wszystkim pytania o konsekwencje dla Polski gdyby nastąpił upadek waluty euro oraz czy koszty sanacyjne obciąża cały narodowy sektor bankowy. Kolejnym polskim ekonomistą rozważającym zalety i wady unii bankowej jest Leszek Pawłowicz. 25 W centrum jego zainteresowania znajduje się wpływ unii na polskie instytucje finansowe. Według niego objęcie nadzoru przez EBC zobowiązuje go także do odpowiedzialności fiskalnej Leszek Pawłowicz zauważa iż unia bankowa może doprowadzić do efektu zupełnie odwrotnego niż zamierzony. Może przedłużyć agonię banków zbyt dużych by upaść agonię państw bankrutów a także wyeliminować dyscyplinę rynkową. Tym samym może doprowadzić do klęski Unii Europejskiej. Jan Czekaj oraz Aleksander Kowalski również zwracają uwagę na możliwość powstania Europy dwóch prędkości w sytuacji podziału Unii Europejskiej na kraje należące do unii bankowej oraz kraje poza nią. Z jednej strony pozostawanie poza strefą euro daje większą swobodę w kształtowaniu polityki makroekonomicznej z drugiej jednak grozi trwałym wykluczeniem z zaawansowanych procesów integracji UE. Kolejną grupą ekonomistów wskazujących na zagrożenia ze strony unii bankowej są: Stanisław Kluza, Adam Płociński oraz Andrzej Sławiński. 26 Pokazują oni iż obecny projekt unii bankowej kosztem zwiększenia stabilności eurolandu zmniejszy stabilność banków w naszym regionie. Unia bankowa dążyć do powstania harmonijnej całości złożonej ze wszystkich państw UE. Obecny projekt nie spełnia owego założenia gdyż w centrum zainteresowania unii bankowej znajdują się wielkie banki więc EBC będzie nadzorował nie poszczególne banki lecz całe grupy kapitałowe, które zażądają prawdopodobnie by nastąpiła centralizacja zarządzania płynnością i kapitałem. Tym samym w Polsce o wielkości posiadanych płynnych rezerw i kapitału decydowałaby cała grupa kapitałowa a nie sytuacja poszczególnego banku. Do rozważań nad wadami oraz zaletami unii bankowej dołączyła się także Małgorzata Zaleska. 27 Zwraca ona uwagę na konieczność rozszerzenia kadry pracowniczej EBC w związku z powołaniem nowych organów. Wpłynie to w dużej mierze na dotychczasowe funkcjonowanie europejskiego systemu bankowego, doprowadzi do powstania kolejnych ośrodków decyzyjnych. Zauważa że nie tak dawno bo w 2011 roku powstała nadzór makro- i mikroostrożnościowy, więc czy aby na pewno konieczne jest powoływanie kolejnych mechanizmów nadzorczych nad tym samym sektorem komplikując kompetencje oraz sektory odpowiedzialności. Można także zauważyć iż liczba unijnych organów stale wzrasta, więc każdy z nich będzie starał się uzasadnić swój byt, konsekwencją tego może być wzrost biurokracji oraz nowych idee gorszych bądź lepszych. Małgorzata Zaleska twierdzi iż unia bankowa nie jest w stanie uchronić strefy euro przed kolejnym kryzysem ponieważ koncentruje się jedynie na bankach a nie na wszystkich instytucjach finansowych Europy, co więcej kryzysy powstają przy komplikacji wielu czynników pochodzących nie tylko z sektora bankowego. Ponadto na stabilność europejskiego systemu bankowego negatywnie wpływa 25 L. Pawłowicz, 2012, Unia bankowa może się okazać klęską integracji Unii Europejskiej, Dziennik Gazeta Prawna, s. A15, ISSN S.Kluza, A. Płociński, A. Sławiński, 2012, Pozorny paradoks unii bankowej, Rzeczpospolita 27 M. Zaleska, 2012, Unia bankowa polityczny projekt, Gazeta Bankowa, nr

19 brak stabilności nadzoru bankowego. Kryzys doprowadził do kolejnej rewolucji w zakresie kształtowania struktury nadzoru, gdzie najpierw powstał nadzór makro- i mikroostrożnościowy a obecnie tworzona jest koncepcja unii bankowej. Z tym że pierwszy nadzór jest wynikiem refleksji europejskich organów drugi natomiast projektem politycznym. Tym samym dochodzi do ciągłego generowania kosztów, stale zmieniających się kompetencji co z pewnością nie sprzyja stabilności. Leszek Balcerowicz 28 uważa iż wadą unii bankowej jest fakt iż EBC nie powinien jednocześnie nadzorować banków oraz odpowiadać za politykę pieniężną gdyż to doprowadziłoby do nadmiernej koncentracji władzy w rękach EBC. Mieczysław Groszek 29 do najważniejszych problemów unii bankowej zalicza nie obejmowanie przez nią całej Unii Europejskiej co może doprowadzić o pogłębiającego się chaosu. Przy czym nie odrzuca możliwości iż wyniknie z niej jakaś uporządkowana całość. Komisja i Unia Europejska nadal jeszcze poszukują najlepszych rozwiązań oraz docelowego modelu unii bankowej. Kolejnym polskim ekonomistą który poświęcił swoją uwagę unii bankowej jest Andrzej Raczko. 30 Zaznacza on, że unia ma głównie na celu przywrócić efektywność polityce pieniężnej. Oznacza to, że podmioty o zbliżonej zdolności kredytowej powinny otrzymywać kredyt na zbliżonych warunkach czyli podobnej stopie procentowej, a środki finansowe powinny przepływać z krajów o względnej ich obfitości do takich z niedoborem. Wojciech Kwaśniak w swoich opracowaniach zajmuje się wadami oraz zaletami w kontekście uczestnictwa Polski w unii bankowej. Najkorzystniej dla polskiego sektora finansowego byłoby uczestnictwo we wszystkich aspektach unii bankowej przeznaczonych dla krajów poza strefą euro. Kraje poza unia bankową mogą być narażone na negatywne skutki jeżeli strefa euro cieszyłaby się szczególnym zaufaniem rynków co wpływa na poziom rentowności papierów dłużnych krajów UE. Dlatego ważne jest aby Polska wynegocjowała jak najlepsze warunki uczestnictwa u unii które pozwolą jej na efektywny nadzór oraz możliwość dalszego rozwoju sektora bankowego. Bardzo ważne jest zachowanie możliwości decydowania w aspekcie kosztów fiskalnych dla polskiego rynku. W. Kwaśniak nie zgadza się także z twierdzeniem iż nadrzędnym celem unii bankowej jest doprowadzenie do zmniejszenia dużych banków które generują potencjalnie największe ryzyko. Taka procedura nie jest jednak łatwym zadaniem gdyż program resolution nie jest jeszcze ukształtowany w ostatecznej wersji, gdyż kontrowersyjny jest fakt że banki będą likwidowane na koszt właścicieli jeszcze przed utratą wypłacalności. Ta kwestia ma decydujący wpływ na otwartość sektora bankowego w kwestii kredytowania. Ma to odbicie głównie na sektor europejski charakteryzujący się bankowością uniwersalną gdzie w większości przypadków firmy finansuje się kredytem. Jest to ważny aspekt ponieważ od dostępności kredytu oraz jego warunków obsługi zależy tempo rozwoju gospodarczego. Krzysztof Rybiński zaznacza, ze w strefie euro jedyną potęgą gospodarczą są Niemcy co sprawia iż państwo to wiedzie prym zarówno gospodarczy jak i polityczny. Tym samym przeniesienie ośrodka decyzyjnego ze stolic narodowych do Berlina i Frankfurtu w czasach recesji i rosnącego bezrobocia w Europie mogą się skończyć polityczną oraz ekonomiczną 28 L. Balcerowicz, 2012, Unia bankowa słuszne stanowisko MF, IAR Newswire. 29 M. Groszek, 2012, Unia wciąż na zakręcie, Rzeczpospolita. 30 Krzysztof Waliszewski, 2012, Koncepcja unii bankowej- szanse i zagrożenia dla sektora banków komercyjnych w Polsce, s

20 katastrofą. Dla utrzymania Unii Europejskiej, Schengen oraz unii celnej należy pozwolić krajom oraz państwom bankrutom ponieść konsekwencje. Wówczas dojdzie do stanu krótkiego głębokiego kryzysu po którym powróci koniunktura Wpływ unii bankowej na stabilność finansową strefy euro. Kryzys zadłużeniowy strefy euro unaocznił fakt istnienia błędnego koła powiązań między bankami a długiem państwowym. Rysunek1 Sprzężenie zwrotne pomiędzy kondycją banków a ryzykiem kredytowym kraju. Pogorszenie sytuacji banków Spadek wartości obligacji rządowych Pomoc publiczna Wzrost ryzyka kraju Zwiększenie długu publicznego Źródło: Błażej Lepczyński, 2014, Konsekwencje przystąpienia Polski do unii bankowej, Gdańsk, s. 29. Jak już wspomniano na początku opracowania kryzys finansowy ujawnił ogromne konsekwencje wynikające z silnej zależności pomiędzy instytucjami bankowymi a finansami publicznymi. Ratowanie krajowych banków doprowadziło do poniesienia wysokich kosztów fiskalnych a tym samym do zwiększenia długu publicznego oraz ryzyka kredytowego poszczególnych państw. Idąc dalej cały ten mechanizm wywiera negatywny wpływ na wartość obligacji rządowych a tym samym także i na banki posiadające takowe obligacje. Tak więc sprzężenie zwrotne między kondycja banków a ryzykiem kredytowym kraju negatywnie wpływa na stabilność systemu finansowego. Unia bankowa ma na celu zerwanie wzajemnych powiązań między bankami a państwami. Dzięki wprowadzeniu jej rozwiązań banki staną się dużo silniejsze i mniej podatne na wstrząsy. Wspólny nadzór uskuteczni egzekwowanie zaostrzonych wymogów 31 Krzysztof Waliszewski, Koncepcja unii bankowej, s