Główny Inspektorat Weterynarii

Transkrypt

1 2013 Wytyczne dla organów Inspekcji Weterynaryjnej określające zasady postępowania z materiałem szczególnego ryzyka (SRM) w rzeźniach i zakładach rozbioru Nr GIWbż-500-3/2013 Główny Inspektorat Weterynarii

2 SPIS TREŚCI I. WSTĘP 3 II. CEL WYTYCZNYCH III. AKTY PRAWNE 4-7 IV. DEFINICJE 7-8 V. ZASADY POSTĘPOWANIA Z SRM Przyjęcie zwierząt do rzeźni i kontrola tożsamości Bydło Owce i kozy Sposób postępowania przy stwierdzeniu nieprawidłowości w zakresie identyfikacji zwierząt Grupowanie wiekowe zwierząt w magazynie żywca Zakładowe procedury postępowania z SRM Przygotowanie pracowników rzeźni i zakładów rozbioru odpowiedzialnych za odejmowanie SRM Odejmowanie SRM w rzeźniach i zakładach rozbioru istotne etapy w procesie technologicznym Bydło Owce i kozy 32 6.Gromadzenie, przechowywanie i usuwanie SRM Barwienie SRM Ważenie SRM Wysyłka SRM z rzeźni/zakładu rozbioru i transport do zatwierdzonego zakładu przetwórczego (utylizacyjnego), zakładu pośredniego VI. OBOWIĄZKI RZEŹNI I ZAKŁADÓW ROZBIORU VII. OBOWIĄZKI ORGANÓW INSPEKCJI WETERYNARYJNEJ VIII. DOKUMENTACJA IX. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NARUSZEŃ WYPEŁNIENIA PRZEZ ZAKŁAD ZAKŁADOWYCH PROCEDUR POSTĘPOWANIA Z SRM X. WERYFIKACJA 46 XI. POSTANOWIENIA KOŃCOWE.46 Strona 2 z 46

3 I. WSTĘP Niniejsze wytyczne zostały wydane na podstawie art. 13 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2010 r. Nr 112, poz. 744, z późn. zm.) i opracowane zgodnie z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Stosowanie tych wytycznych, nie może prowadzić do naruszenia wspomnianych przepisów. Na zapisy niniejszych wytycznych nie można powoływać się przy rozstrzyganiu o prawach i obowiązkach podmiotów nadzorowanych, gdyż nie są one dla nich wiążące. II. CEL WYTYCZNYCH Niniejsze wytyczne zostały opracowane dla potrzeb określenia i ujednolicenia zasad postępowania organów Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie prawidłowego postępowania z materiałem szczególnego ryzyka (SRM) w rzeźniach i zakładach rozbioru. Zważywszy, że na podstawie patogenezy gąbczastych przenośnych encefalopatii TSE oraz statusu epidemiologicznego kraju pochodzenia lub przebywania danego zwierzęcia lub zwierząt, u których stwierdzono czynnik TSE, pewne tkanki przeżuwaczy zostały określone jako materiał szczególnego ryzyka (SRM) w Załączniku V rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającym zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (Dz. Urz. UE L 147 z , str. 1 40, z późn. zm.; Polskie wydanie specjalne: rozdz. 3, t. 32, str ), Zważywszy, że materiał szczególnego ryzyka należy odejmować, gromadzić i usuwać w sposób, który nie powoduje żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi lub zwierząt, Zważywszy, że w szczególności, nie powinien być on umieszczany na rynku, w celu wykorzystania do produkcji żywności, pasz lub nawozu, Zważywszy, że techniki uboju oraz rozbioru, stanowiące ryzyko skażenia potencjalnie zakaźnym materiałem z mózgowia i innych tkanek tuszy, nie powinny być dopuszczone w krajach innych niż te, które przedstawiają najniższe ryzyko w zakresie BSE, Strona 3 z 46

4 Zważywszy, że zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami 1, Polska posiada status kraju o kontrolowanym ryzyku wystąpienia BSE, Zważywszy, że zgodnie ze szczegółowymi zasadami wspólnotowymi dotyczącymi materiału szczególnego ryzyka i innych ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, urzędowy lekarz weterynarii przeprowadza regularne kontrole w zakresie odejmowania, gromadzenia, przechowywania, barwienia i usuwania tego rodzaju produktów oraz upewnia się, że zakład podejmuje wszelkie działania mające na celu zapobiec zanieczyszczeniu mięsa materiałem szczególnego ryzyka podczas uboju/rozbioru oraz mające doprowadzić do usunięcia materiału szczególnego ryzyka. Główny Lekarz Weterynarii przyjął niniejsze wytyczne. UWAGA! Niniejsze wytyczne mogą podlegać zmianom w zależności od potrzeb organów Inspekcji Weterynaryjnej oraz zmian w przepisach obowiązującego prawa. III. AKTY PRAWNE 1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiające zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (Dz. Urz. UE L Nr 147 z , str. 1, z późn. zm.). 2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (Dz. Urz. UE L Nr 300 z , str. 1, z późn. zm.). 3. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 142/2011 z dnia 25 lutego 2011 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, oraz w sprawie wykonania dyrektywy Rady 97/78/WE w odniesieniu do niektórych próbek i przedmiotów 1 Załącznik do Decyzji Komisji nr 2007/453/WE z dnia 29 czerwca 2007 r. ustanawiającej status BSE państw członkowskich i krajów trzecich lub ich regionów zgodnie z ryzykiem wystąpienia BSE. Strona 4 z 46

5 zwolnionych z kontroli weterynaryjnych na granicach w myśl tej dyrektywy (Dz. Urz. UE L Nr 54 z , str. 1, z późn. zm.). 4. Rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 lipca 2000 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła i dotyczące etykietowania wołowiny i produktów z wołowiny oraz uchylające rozporządzenie Rady WE nr 820/97 (Dz. Urz. UE L Nr 204 z , str. 1, z późn. zm.). 5. Decyzja Komisji nr 2007/453/WE z dnia 29 czerwca 2007 r. ustanawiająca status BSE państw członkowskich i krajów trzecich lub ich regionów zgodnie z ryzykiem wystąpienia BSE (Dz. Urz. UE L Nr 172 z , str. 84, z późn. zm.). 6. Decyzja Wykonawcza Komisji nr 2011/358/UE z dnia 17 czerwca 2011 r. zmieniająca decyzję 2009/719/WE upoważniającą niektóre państwa członkowskie do zmiany swoich rocznych programów monitorowania BSE (Dz. Urz. UE L Nr 161 z , str. 29). 7. Rozporządzenie Rady (WE) 21/2004 z dnia 17 grudnia 2003 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestrowania owiec i kóz oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 i dyrektywy 92/102/EWG i 64/432/EWG (Dz. Urz. UE L Nr 5 z , str.8, z późn. zm.). 8. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 911/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. wykonujące rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie kolczyków, paszportów i rejestrów (Dz. Urz. UE L Nr 163 z , str.65, z późn. zm.). 9. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 494/98 z dnia 27 lutego 1998 r. ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 820/97 w odniesieniu do stosowania minimalnych sankcji administracyjnych w ramach systemu identyfikacji i rejestracji bydła (Dz. Urz. UE L Nr 60 z , str. 78, z późn. zm.). 10. Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 931/2011 z dnia 19 września 2011 r. w sprawie wymogów dotyczących możliwości śledzenia ustanowionych rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE Nr 242 z , str. 2, z późn. zm.). Strona 5 z 46

6 11. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania (Dz. Urz. UE L Nr 303 z , str. 1, z późn. zm.). 12. Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE L Nr 165 z r., str. 1, z późn. zm.). 13. Rozporządzenie (WE) Nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. L Nr 139 z , str. 206, z późn. zm.). 14. Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. L Nr 139 z , str. 55, z późn. zm.). 15. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2010 r. Nr 112, poz. 744, z późn. zm.). 16. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342, z późn. zm.). 17. Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz.1281, z późn. zm.). 18. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267). 19. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 czerwca 2008 r. w sprawie szkolenia z zakresu objawów klinicznych, epidemiologii oraz interpretacji wyników badań laboratoryjnych, odnoszących się do niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii (Dz. U. Nr 119, poz. 767). Strona 6 z 46

7 20. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. Nr 282, poz. 2813, z późn. zm.). 21. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 listopada 2007 r. w sprawie sposobu oznakowania bydła, owiec i kóz oraz świń, określenia wzorów znaków identyfikacyjnych oraz wymagań i warunków technicznych kolczyków dla zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 220, poz. 1635, z późn. zm.). 22. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie paszportu bydła (Dz. U Nr 112, poz.772). 23. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 lipca 2005 r. w sprawie wzoru dokumentu przewozowego dla owiec i kóz (Dz. U Nr 142, poz.1195). 24. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 26 maja 2010 r. w sprawie wysokości kar pieniężnych za naruszenia przepisów o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. Nr 93, poz. 600). 25. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2013 r. w sprawie wymagań, jakie powinien spełniać projekt technologiczny zakładu, w którym ma być prowadzona działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2013 r. poz. 434). IV. DEFINICJE 1. Materiał szczególnego ryzyka (SRM) oznacza tkanki pozyskane od bydła, owiec i kóz, które zostały określone w pkt 1 lit. a i lit. b załącznika V do rozporządzenia (WE) nr 999/2001 oraz który zgodnie z art. 8, lit. b (i) rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 stanowi materiał kategorii 1. Szczegółowy wykaz SRM od bydła, owiec i kóz określa Załącznik Nr 1 do niniejszych wytycznych. 2. Produkty pochodzenia zwierzęcego oznaczają żywność pochodzenia zwierzęcego, w tym krew, przeznaczoną do spożycia przez ludzi. 3. Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) oznaczają całe zwierzęta martwe lub ich części, produkty pochodzenia zwierzęcego lub inne produkty Strona 7 z 46

8 pozyskane od zwierząt nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi, w tym komórki jajowe, zarodki i nasienie. 4. Tusza oznacza całą sztukę ubitego zwierzęcia po wytrzewieniu. 5. Tkanka OUN tkanka ośrodkowego układu nerwowego. 6. Zakładowe procedury postępowania z SRM zbiór zakładowych procedur lub instrukcji, zapewniających, że SRM jest: - odejmowany, gromadzony, przechowywany i usuwany z zakładu w sposób bezpieczny i higieniczny (tj. w całkowitym oddzieleniu od produktów pochodzenia zwierzęcego oraz ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego), - jest przechowywany w wyraźnie oznakowanych, przeznaczonych do tego celu szczelnych, zamykanych pojemnikach/wózkach/kontenerach oraz, że są one myte i dezynfekowane po każdym ich użyciu, - jest barwiony zgodnie z ust. 3 załącznika V rozporządzenia 999/2001 oraz zgodnie z rozdziałem V, pkt. 7 niniejszych wytycznych, co zapobiega jego przeniesieniu z miejsca magazynowania do innych zakładów, za wyjątkiem transportu do uprawnionego zakładu przetwórczego (utylizacyjnego), zakładu pośredniego lub spalarni. 7. Skażenie krzyżowe jest to skażenie, które następuje na skutek jakiegokolwiek kontaktu, co najmniej dwóch tkanek zwierzęcych lub ich części, z których jedna stanowi SRM lub jest zanieczyszczona SRM (wyjątek: nie dotyczy stykających się ze sobą ćwierci wołowych z kręgosłupem w czasie ich przechowywania i transportu), do których najczęściej dochodzi w przypadku, gdy: - nie została zachowana rozdzielczość tkanek stanowiących SRM lub zanieczyszczonych SRM od tkanek, które nie stanowią SRM, - używa się tego samego sprzętu do odejmowania i przechowywania SRM oraz odejmowania i przechowywania tkanek, które nie stanowią SRM, - pracownicy dokonujący operacji z SRM nie przestrzegają zasad higieny. 8. Weryfikacja wieku zwierzęcia polega na ocenie wzrokowej stanu uzębienia zwierzęcia i ustaleniu na tej podstawie jego przybliżonej daty urodzenia, a następnie na porównaniu tej daty urodzenia z datą urodzenia wskazaną w paszporcie zwierzęcia. Schemat wiekowy rozwoju zębów bydła i owiec w formie opisowej oraz graficznej, w tym w wersji fotograficznej przedstawiają Załączniki Nr 2, Nr 2a i Nr 2b do niniejszych wytycznych. Strona 8 z 46

9 V. ZASADY POSTĘPOWANIA Z SRM Materiał szczególnego ryzyka (SRM) jest odejmowany w rzeźniach i w zakładach rozbioru w przypadku kręgosłupa bydła 2. Wskazanym jest, aby powiatowi lekarze weterynarii w ramach sprawowanego nadzoru przeprowadzali weryfikację zakładowych procedur postępowania z SRM w zakresie ich opracowania i prawidłowego wdrożenia na poszczególnych etapach procesu produkcyjnego. 1. Przyjęcie zwierząt do rzeźni i kontrola tożsamości Rzeźnia jest zobowiązana zapewnić, aby zwierzęta kierowane do uboju były czyste i mogły być identyfikowalne w sposób umożliwiający oznaczenie ich pochodzenia 3. Zaleca się, aby zakład uboju bydła, owiec i kóz opracował i wdrożył procedurę dotyczącą przyjęcia zwierząt do magazynu żywca. Powyższa procedura powinna zawierać wymaganie, aby każda partia zwierząt w momencie dostawy posiadała oznakowanie zgodne z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz komplet następujących dokumentów: - informację dotyczącą łańcucha żywnościowego, - specyfikację dostawy żywca, - paszporty/dokumenty przewozowe. Powyższe dokumenty i oznakowanie dają możliwość identyfikacji i potwierdzenia pochodzenia zwierząt dostarczanych do zakładu. 1.1 Bydło a) Bydło jest identyfikowane za pomocą kolczyków w obu małżowinach usznych. Podczas sprawowania nadzoru nad przyjmowaniem zwierząt do rzeźni oraz w trakcie badania przedubojowego urzędowy lekarz weterynarii zobowiązany jest zwrócić uwagę, czy kolczyki w obu małżowinach usznych bydła mają ten sam numer identyfikacyjny oraz, czy każdy z kolczyków składa się z dwóch części: żeńskiej i męskiej. Zwierzę z jednym kolczykiem albo pozbawione obu znaków identyfikacyjnych, albo którego oznakowanie wykazuje inne nieprawidłowości, powinno zostać umieszczone w oddzielnym kojcu do czasu wyjaśnienia stwierdzonej nieprawidłowości. b) Bydło przyjmowane do rzeźni musi posiadać paszport. Kontrola tożsamości przyjmowanego do rzeźni bydła, oprócz sprawdzenia obecności i prawidłowości znaków identyfikacyjnych (kolczyków), powinna polegać na krzyżowym porównaniu 2 Załącznik V ust. 4.1 rozporządzenia (WE) nr 999/ Załącznik III, Rozdział IV, ust. 3 i ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Strona 9 z 46

10 numeru identyfikacyjnego znajdującego się na kolczykach z numerem identyfikacyjnym zawartym w paszporcie zwierzęcia. Ponadto należy porównać zgodność innych danych zwierzęcia zawartych w paszporcie, takich jak: płeć, wiek, rasa ze stanem rzeczywistym (wiek zwierzęcia należy zweryfikować na podstawie jego uzębienia). Konieczne jest także sprawdzenie, czy w paszporcie znajdują się: - data i podpis pierwszego posiadacza zwierzęcia, potwierdzające prawidłowość danych zawartych w paszporcie, oraz - dane i podpisy kolejnych posiadaczy zwierzęcia na drugiej stronie dokumentu wraz z datami przybycia zwierzęcia do kolejnych siedzib stad; jako ostatni posiadacz zwierzęcia powinien być odnotowany podmiot figurujący na fakturze kupnasprzedaży, wystawionej w wyniku transakcji dokonanej przez rzeźnię. W przypadku, gdy dane zawarte w paszporcie są niepełne lub gdy zostaną stwierdzone rozbieżności pomiędzy danymi zawartymi w paszporcie (wiek, płeć, rasa) a stanem faktycznym, w związku z czym tożsamość zwierzęcia budzi wątpliwości, wówczas zwierzę takie powinno zostać umieszczone w oddzielnym kojcu do czasu wyjaśnienia stwierdzonej nieprawidłowości. 1.2 Owce i kozy Owce i kozy znakowane są przy użyciu dwóch identyfikatorów. a) Zwierzęta polskiego pochodzenia, urodzone lub oznakowane po 1 stycznia 2008 r., dostarczane z gospodarstw zlokalizowanych na terytorium Polski, powinny być oznakowane dwoma kolczykami w obu małżowinach usznych, zawierającymi numer identyfikacyjny zwierzęcia. b) Owce i kozy polskiego pochodzenia, urodzone lub oznakowane po 9 lipca 2005 r., oznakowane są dwoma znakami identyfikacyjnymi, z których jeden to kolczyk, a drugi może być: - kolczykiem, - tatuażem, - identyfikatorem elektronicznym. c) Owce i kozy pochodzące z innych państw członkowskich powinny być oznakowane za pomocą kolczyka umieszczonego w lewej małżowinie usznej oraz identyfikatora elektronicznego (drugiego kolczyka umieszczonego w prawej małżowinie usznej albo bolusa dożwaczowego). Podczas sprawowania nadzoru nad przyjmowaniem zwierząt do rzeźni oraz w trakcie badania przedubojowego urzędowy lekarz weterynarii zobowiązany jest zwrócić uwagę, czy oba identyfikatory mają ten sam numer identyfikacyjny, a Strona 10 z 46

11 w przypadku kolczyków, czy każdy z nich składa się z dwóch części: żeńskiej i męskiej. W przypadku zwierząt oznakowanych elektronicznie, konieczne jest sprawdzenie, czy możliwy jest do odczytania kod identyfikatora elektronicznego. Zwierzę z jednym identyfikatorem albo pozbawione obu znaków identyfikacyjnych, albo których oznakowanie (w tym elektroniczne, jeśli wymagane) wykazuje inne nieprawidłowości, powinno zostać umieszczone w oddzielnym kojcu do czasu wyjaśnienia stwierdzonej nieprawidłowości. d) Owce i kozy przemieszczane w obrocie krajowym zaopatrywane są w dokument przewozowy. Kontrola tożsamości owiec/kóz przyjmowanych do rzeźni powinna obejmować także weryfikację zgodności numerów identyfikacyjnych zwierząt, wpisanych w dokumencie przewozowym, z numerami identyfikacyjnym znajdującymi się na identyfikatorach zwierząt. Ponadto należy porównać zgodność innych wymaganych danych zawartych w dokumencie przewozowym (numer siedziby stada, z której zwierzęta są przewożone, dane posiadacza, numer i dane miejsca przeznaczenia rzeźni, liczba zwierząt, data wyjazdu, dane środka transportu i przewoźnika, podpis posiadacza) ze stanem rzeczywistym. W dokumencie przewozowym powinien być wskazany ostatni posiadacz zwierzęcia i siedziba stada, w której zwierzę przebywało przed dostarczeniem do rzeźni. Powyższe dane można zweryfikować z danymi zawartymi na fakturze kupna-sprzedaży, wystawionej w wyniku transakcji dokonanej przez rzeźnię. Jeśli dane zawarte w dokumencie przewozowym nie odpowiadają stanowi faktycznemu lub są niepełne, w związku z czym tożsamość zwierzęcia budzi wątpliwości, takie zwierzę powinno zostać umieszczone w oddzielnym kojcu do czasu wyjaśnienia stwierdzonej nieprawidłowości. UWAGA : Owce i kozy urodzone lub oznakowane przed 9 lipca 2005 r. mogą być znakowane przy użyciu jednego identyfikatora (kolczyk lub tatuaż). Takie oznakowanie nie stanowi podstawy do niedopuszczenia zwierzęcia do uboju z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi. 1.3 Sposób postępowania przy stwierdzeniu nieprawidłowości w zakresie identyfikacji zwierząt: Urzędowy lekarz weterynarii: - sprawdza wypełnienie przez rzeźnię obowiązku prawidłowej identyfikacji zwierząt przyjętych do uboju, z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi, Strona 11 z 46

12 - upewnia się, czy zwierzęta o nie dość potwierdzonej tożsamości zostają ubite oddzielnie i uznane za nienadające się do spożycia przez ludzi. UWAGA: Jeśli jest to konieczne, urzędowe kontrole są przeprowadzane na terenie gospodarstwa pochodzenia 4. W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości w zakresie identyfikacji zwierzęcia np. brak kolczyka, brak miejsca, daty, czy podpisu posiadacza na stronie pierwszej lub kompletnych wpisów na stronie drugiej paszportu, brak paszportu lub sytuacja przedstawienia paszportu nie dotyczącego dostarczonego zwierzęcia, brak kolczyków na obu małżowinach usznych lub sytuacja, gdy znaki identyfikacyjne (kolczyki) w obu małżowinach usznych są różne, wówczas po umieszczeniu zwierzęcia w oddzielnym kojcu, urzędowy lekarz weterynarii: a) Wypełnia oświadczenie, którego wzór określa Załącznik Nr 3 do niniejszych wytycznych, a następnie kopię wypełnionego dokumentu przekazuje niezwłocznie powiatowemu lekarzowi weterynarii do dalszego postępowania oraz właścicielowi rzeźni lub innej osobie uprawnionej do odbioru pism za potwierdzeniem odbioru (uwaga: powiatowy lekarz weterynarii właściwy terytorialnie dla rzeźni informuje niezwłocznie powiatowego lekarza weterynarii właściwego dla miejsca pochodzenia zwierzęcia, celem przeprowadzenia kontroli na terenie gospodarstwa), b) zapisuje wszelkie informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach w zakresie tożsamości zwierzęcia w następujących dokumentach: - dzienniku badania przedubojowego zwierząt, poprzez wpisanie numeru wystawionego oświadczenia, którego wzór określa Załącznik Nr 3 do niniejszych wytycznych, w kolumnie Uwagi, - paszporcie zwierzęcia, w tym sporządza jego kopię (uwaga: adnotacja w paszporcie powinna być dokonana po zakończeniu postępowania wyjaśniającego zaistniałą sytuację a przed przekazaniem paszportu do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa). c) wstrzymuje ubój zwierzęcia do czasu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji. Postępowanie wyjaśniające w zakresie ustalenia statusu pochodzenia zwierzęcia, prowadzone ze strony rzeźni oraz powiatowego lekarza weterynarii, musi zostać zakończone w terminie 2 dni roboczych 5. W przypadku, jeśli: 4 Załącznik I, Sekcja II, Rozdział III, ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 854/ art. 1, ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 494/98 Strona 12 z 46

13 a) postępowanie wykaże, że rzeźnia potwierdzi autentyczność identyfikacji zwierzęcia, wówczas zwierzę takie może zostać dopuszczone do normalnego uboju, b) weryfikacja informacji zawartych w komputerowej Centralnej Bazie Danych SIRZ oraz dochodzenie przeprowadzone w gospodarstwie pochodzenia zwierzęcia potwierdzi, iż nie jest możliwe jego zidentyfikowane, wówczas zwierzę takie nie może zostać skierowane do uboju z przeznaczeniem do spożycia przez ludzi. W takiej sytuacji zwierzę podlega zabiciu na obszarze rzeźni pod nadzorem organów Inspekcji Weterynaryjnej w całkowitym oddzieleniu od pozostałych zwierząt, po zakończonym cyklu ubojowym a następnie w całości zostaje skierowane do utylizacji. Postępowanie i pobranie próbek do badań laboratoryjnych w kierunku BSE powinno zostać przeprowadzone zgodnie z częścią VI, pkt. 3 Instrukcji Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.401.BSE.60/2011 z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie postępowania przy zgłaszaniu i zwalczaniu gąbczastej encefalopatii bydła (BSE), tj. badaniu podlega sztuka w wieku powyżej 48 miesięcy. UWAGA 1: Wskazany powyżej termin 2 dni roboczych nie dotyczy sztuki, która doznała urazów, złamania w czasie transportu, wyładunku lub w magazynie żywca. Zwierzę takie musi zostać ubite bez zbędnej zwłoki w oddzieleniu od innych zwierząt, a dalsze postępowanie z nim zależy od wyników dochodzenia. Przed przystąpieniem do uboju innych zwierząt pomieszczenie ubojowe musi zostać oczyszczone, umyte i zdezynfekowane pod nadzorem urzędowym. UWAGA 2: Urzędowy lekarz weterynarii dokonujący badania przedubojowego zwierząt, dokumentuje wyniki tego badania w dzienniku badania przedubojowego, z podaniem numerów identyfikacyjnych zawartych w oznakowaniu zwierząt, które podlegały badaniu (indywidualnych w przypadku bydła, owiec i kóz). Badanie przedubojowe musi nastąpić w ciągu 24 godzin po przybyciu zwierzęcia do rzeźni i w czasie krótszym niż 24 godziny przed ubojem. UWAGA 3: Kolczyki ubitych zwierząt, niszczy się pod nadzorem urzędowego lekarza weterynarii w sposób uniemożliwiający ich powtórne wykorzystanie. Zniszczenia kolczyka dokonuje rzeźnia. Z przedmiotowej czynności musi zostać sporządzony protokół zniszczenia kolczyków, zawierający numery identyfikacyjne zwierząt zawarte na kolczykach, datę poświadczającą dzień przeprowadzenia przedmiotowej czynności Strona 13 z 46

14 oraz podpis nadzorującego tę czynność urzędowego lekarza weterynarii. Zaleca się, aby niszczenie kolczyków odbywało się tego samego dnia po zakończonym uboju zwierząt. Wyjątek stanowią sztuki bydła podlegające badaniu w kierunku BSE, w przypadku których zniszczenie kolczyków powinno nastąpić po otrzymaniu wyników badań w kierunku BSE, gdyż kolczyk może być wykorzystany do identyfikacji skóry. 2. Grupowanie wiekowe zwierząt w magazynie żywca 2.1 Zaleca się, aby zwierzęta przeznaczone do uboju podlegały w magazynie żywca grupowaniu wiekowemu, celem ułatwienia ich identyfikacji przy pobieraniu próbek do badań w kierunku BSE/TSE oraz w celu zmniejszenia ryzyka skażenia krzyżowego tusz i mięsa przez SRM, w tym ułatwienia segregacji SRM. Ze względów praktycznych, zaleca się, aby przekazywanie zwierząt do uboju w miarę możliwości odbywało się według następującej kolejności grup wiekowych: a) poniżej 12 miesiąca życia (SRM)- bydło, owce i kozy. b) powyżej 12 miesiąca życia (SRM)- bydło, owce i kozy. c) powyżej 18 miesiąca życia (pobieranie próbek do badania w kierunku trzęsawki)- owce i kozy. d) powyżej 30 miesiąca życia (SRM)- bydło. e) powyżej 48 miesiąca życia (pobieranie próbek do badania w kierunku BSE)- bydło: - poddane ubojowi z konieczności poza rzeźnią, - wykazujące nietypowe objawy w trakcie badania przedubojowego, w tym zwierzęta, które doznały urazów w czasie transportu lub w rzeźni, np. złamań, wpływających na ich ogólny stan, - przeznaczone do uboju z powodu zwalczania choroby przenoszącej się na człowieka lub zwierzęta i wykazujące objawy kliniczne tej choroby. f) powyżej 72 miesiąca życia (pobieranie próbek do badania w kierunku BSE)- bydło: - poddane normalnemu ubojowi w rzeźni, - przeznaczone do uboju z powodu zwalczania choroby przenoszącej się na człowieka lub zwierzęta, ale nie wykazujące objawów klinicznych tej choroby. - poddane ubojowi w związku z podejrzeniem stosowania u niego substancji, wpływających na jakość zdrowotną mięsa. Strona 14 z 46

15 UWAGA: Monitoring bydła w kierunku BSE szczegółowo określa Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii Nr GIWz.401.BSE.60/2011 z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie postępowania przy zgłaszaniu i zwalczaniu gąbczastej encefalopatii bydła (BSE). 2.2 Selekcja zwierząt na grupy wiekowe może być dokonywana przez przeszkolonego i upoważnionego pracownika rzeźni, pod nadzorem urzędowego lekarza weterynarii, który potwierdza prawidłowość określenia wieku zwierząt. 2.3 Jeżeli w trakcie weryfikacji wieku zwierzęcia przedstawionego do badania przedubojowego zostanie stwierdzona różnica między wiekiem podanym w dokumencie identyfikacyjnym (paszporcie) towarzyszącym zwierzęciu do rzeźni a jego wiekiem, określonym na podstawie oceny stanu uzębienia, wówczas urzędowy lekarz weterynarii jest zobowiązany do podjęcia następujących działań w ramach sprawowanego nadzoru: a) przyporządkowanie zwierzęcia według danych wskazujących na jego starszy wiek, każdorazowo w przypadkach, gdy dochodzi do zmiany wieku danego zwierzęcia z poniżej 72 miesięcy na powyżej 72 miesięcy oraz z poniżej 48 miesięcy życia na powyżej 48 miesięcy, co jest związane z pobraniem próbki do badań w kierunku BSE, b) skierowanie takiego zwierzęcia jako ostatniego do uboju, c) niezwłoczne powiadomienie o stwierdzonej rozbieżności powiatowego lekarza weterynarii, celem dalszego postępowania, d) zapisanie faktu o stwierdzonej nieprawidłowości w zakresie rozbieżności między wiekiem podanym w dokumencie identyfikacyjnym zwierzęcia (paszporcie) a jego wiekiem określonym na podstawie oceny stanu uzębienia w następujących dokumentach: - oświadczeniu, którego wzór określa Załącznik Nr 3 do niniejszych wytycznych, a którego kopię po wypełnieniu urzędowy lekarz weterynarii jest zobowiązany niezwłocznie przekazać powiatowemu lekarzowi weterynarii oraz właścicielowi rzeźni lub innej osobie uprawnionej do odbioru pism za potwierdzeniem odbioru, - dzienniku badania przedubojowego zwierząt, poprzez wpisanie numeru wystawionego oświadczenia, którego wzór określa Załącznik Nr 3 do niniejszych wytycznych, w kolumnie Uwagi, - paszporcie zwierzęcia, przed jego przekazaniem do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, - protokole pobrania próbek do badania w kierunku BSE. Strona 15 z 46

16 UWAGA 1: Zaleca się, jeśli to możliwe sporządzenie przez urzędowego lekarza weterynarii dodatkowej dokumentacji fotograficznej ze stwierdzonego zdarzenia. Należy mieć na względzie, aby zdjęcie zostało wykonane po dokonanym uboju zwierzęcia na odjętej głowie przy zapewnieniu identyfikacji zwierzęcia (tzn. obecność przynajmniej jednego kolczyka przy uchu). UWAGA 2: Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, właściciel rzeźni będąc jednocześnie posiadaczem zwierzęcia jest zobligowany do złożenia wniosku o korektę danych w zakresie daty urodzenia (wieku) bydła, we właściwym biurze powiatowym ARiMR. 3. Zakładowe procedury postępowania z SRM Wskazanym jest, aby postępowanie przy odejmowaniu, gromadzeniu, barwieniu, przechowywaniu i usuwaniu SRM zostało określone przez zakład w procedurach systemu HACCP, gdyż SRM stanowi istotny element z punktu widzenia bezpieczeństwa żywności. Zagrożenia związane z SRM powinny być opanowane poprzez właściwe procedury postępowania, identyfikowalność, zakładowy program mycia, itp. UWAGA 1: Powiatowy lekarz weterynarii powinien dokonać weryfikacji zapisów zakładowych procedur postępowania z materiałem szczególnego ryzyka (SRM) w zakresie ich zgodności z przepisami obowiązującego prawa, w tym prawidłowości ich wdrożenia i utrzymania. UWAGA 2: Miejsca gromadzenia, przechowywania i usuwania materiału kategorii 1 oraz układ dróg jego przemieszczania powinny być wyraźnie zaznaczone w części graficznej projektu technologicznego zakładu. Strona 16 z 46