Problem osiągnięć jako przyczyna powodzeń i niepowodzeń szkolnych uczniów.

Transkrypt

1 Pedagogizacja rodziców. Temat: Problem osiągnięć jako przyczyna powodzeń i niepowodzeń szkolnych uczniów. Nauczyciel mgr Iwona Koseda Zespołu Szkół Odzieżowych w Poznaniu.

2 PROBLEM TEZY LITERATURA Problem osiągnięć jako przyczyna powodzeń i niepowodzeń szkolnych Co rozumiesz przez niepowodzenia szkolne? J. Konopnicki Powodzenia i niepowodzenia szkolne. Charakter niepowodzeń: -jawny - ukryty Zasadnicze grupy przyczyn niepowodzeń: - przyczyny ekonomiczno społeczne - przyczyny biopsychiczne Społeczno ekonomiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych. Warunki materialne rodziców jako przyczyna niepowodzeń dziecka w nauce. Trudności w nauce spowodowane niskim poziomem intelektualnym osiągnięć kulturalnym rodziców. Brak opieki wychowawczej nad dzieckiem. J. Pięter Poznanie środowiska wychowawczego. M. Tyszkowa Czynniki determinujące pracę szkolną ucznia. B. Wilgocka Okoń Dojrzałość szkolna osiągnięć środowisko Biopsychiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów. Wnioski końcowe. Poziom sprawności umysłowej i nierównomierny stopień dojrzałości ucznia a niepowodzenia. Zaburzenia dynamiki procesów nerwowych. Niepowodzenia spowodowane niedojrzałością emocjonalno uczuciową. Podanie wniosków. H. Cudak Środowisko rodzinne a rezultaty pracy szkoły. J. Konopnicki Powodzenia i niepowodzenia szkolne. M. Natowska Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo. A. Kozłowska Niepowodzenia w nauce.

3 Problem osiągnięć jako przyczyna powodzeń i niepowodzeń szkolnych. Człowiek zmienia się od chwili poczęcia aż do śmierci. Szczególnie intensywne przeobrażenia fizyczne i psychiczne dokonują się w okresie poprzedzającym osiągnięcie przez niego dojrzałości. W zakresie wielu funkcji trwa on dalej, do starości. Jednakże dla człowieka poważne znaczenie ma rozwój, jaki osiąga w okresie poprzedzającym dojrzałość. Dlatego uwaga psychologów zwrócona jest przede wszystkim na dzieciństwo i młodość człowieka. Rozwój człowieka w bardzo dużym stopniu zależyod warunków, w jakich wzrasta jednostka od wpływów wychowawczych, jakim jest poddawana. W tym okresie najczęściej pojawia się problem osiągnięć jako podstawowa przyczyna powodzeń i niepowodzeń szkolnych uczniów, które są jednym z najważniejszych problemów wychowawczych. Mają one dwie krańcowe strony tego samego procesu, jedną jest powodzenie, adrugą- niepowodzenie szkolne. Niepowodzenie szkolne będziemy rozumieć jako rozbieżność pomiędzy wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie opanowanymi przez uczniów a materiałem, jaki powinien opanować według założeń programowych w zakresie poszczególnych przedmiotów. Mówiąc o niepowodzeniach w nauce szkolnej mamy na myśli te sytuacje, które charakteryzują się występowaniem wyraźnych rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a postępami uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania. Trapią one nie tylko uczniów, ale rodziców i społeczeństwo, mogą mieć charakter ukryty bądź jawny. Niepowodzenia ukryte występują wówczas, gdy szkoła nie dostrzega braków w wiedzy, umiejętnościach i zachowaniu się ucznia, mimo że z punktu widzenia celów oraz programu nauczania rzeczywiście mają miejsce. Wyniki wyrażające się w ocenach niedostatecznych w ciągu pierwszego semestru nauki prowadzą do opóźnienia przejściowego. Niepowodzenia ukryte, takie jak narastające luki w wiadomościach prowadzą do niepowodzeń jawnych, kiedy szkoła stwierdza występowanie określonych braków w zachowaniu lub w zakresie opanowanej przez ucznia wiedzy np. brak wiadomości z poprzednich lat nauki, wówczas ocenia wyniki jego pracy jako niedostateczne. Długotrwałe niepowodzenie jawne wyrażające się w niedostatecznych ocenach za całoroczną pracę ucznia, choćby tylko w zakresie jednego przedmiotu nauczania, stanowią jedną z przyczyn powtarzania klasy, a więc drugoroczność i wieloroczność, która prowadzi do całkowitego przerwania nauki w szkole przed jej ukończeniem, czyli odsiewu szkolnego. Przyczyny i charakter niepowodzeń szkolnych są złożone, należy brać pod uwagę całokształt objawów, dynamikę rozwoju dziecka jak i wpływ środowiska wychowawczego. Większość badaczy nad niepowodzeniami szkolnymi wyodrębnia trzy zasadnicze grupy przyczyn: 1. przyczyny ekonomiczno-społeczne 2. przyczyny biopsychiczne 3. przyczyny pedagogiczne.

4 Społeczno ekonomiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych. Rozpatrując społeczno ekonomiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych należy ująć: całokształt względnie trwałych warunków materialnych, społecznych i kulturalnych, które powodują niekorzystną sytuację życiową dzieci i młodzieży zarówno w środowisku rodzinnym jak i pozaszkolnym. Podstawowym środowiskiem dziecka na początku jego rozwoju oraz w okresie przedszkolnym i szkolnym jest rodzina zespół osób ze sobą spokrewnionych żyjących pod wspólnym dachem, a ściśle mówiąc ojciec, matka i dzieci. Analizując czynniki społeczno ekonomiczne rodziny podkreśla się te, które mają wpływ na powstawanie niepowodzeń szkolnych. Można do nich zaliczyć: złe warunki materialne i mieszkaniowe, niski poziom intelektualny i kulturalny rodziców, niewłaściwa postawa opiekuńcza rodziców wobec dziecka. Na osiąganie pozytywnych wyników w nauce pośredni wpływ ma sytuacja materialna rodziny. Zależy to od dochodu, jaki przypada na członka rodziny, czy będzie on wystarczający na pokrycie kosztów związanych z podstawowymi potrzebami dziecka. Należy przede wszystkim zadbać o jego zdrowie, czas do nauki oraz zabezpieczyć dobre warunki mieszkaniowe. Ciasne mieszkanie i brak własnego kąta stwarza gorsze warunki rozwoju różnych zainteresowań dziecka i ogranicza możliwość jego pracy w domu. Niezależnie od warunków mieszkaniowych rodziny dla rozwoju i postępów dziecka w nauce szkolnej podstawowe znaczenie ma jego indywidualna sytuacja mieszkaniowa, tj. realna możliwość korzystania z mieszkania rodziny, a zwłaszcza warunki odrabiania zadań domowych, a następnie do wypoczynku w ciągu dnia i nocy. Warunki mieszkaniowe dziecka nie mogą być utożsamiane z warunkami mieszkaniowymi rodziny. Niejednokrotnie w ciasnym mieszkaniu rodzice stwarzają dziecku dobre warunki i na odwrót, w mieszkaniu wieloizbowym dziecko nie ma wystarczających warunków do pracy i wypoczynku. Spośród czynników decydujących o powodzeniu szkolnym wielu autorów na plan pierwszy wysuwa znaczenie środowiska rodzinnego. Skromne warunki materialne nie muszą być powodem zaburzeń socjalno wychowawczych, a bardzo dobre warunki materialne rodziny w połączeniu z nieumiejętnym i wadliwym gospodarowaniem finansami oraz mieniem rodzinnym powodować mogą ujemne skutki wychowawcze. Warunki materialne nie są najważniejszym czynnikiem determinującym efekty nauki, ma tylko pośredni wpływ na osiągnięcia szkolne ucznia.

5 Warunki kulturalne rodziny stanowią część składową wielu innych czynników określających to środowisko. Toteż rozpatrując ich udział w osiągnięciach szkolnych ucznia należypamiętać, iż nie działają w izolacji od pozostałych warunków, a często są nimi zdeterminowane. Analizując sferężycia rodzinnego mamy obraz rodzinny jako środowiska wychowawczego, które kształtuje u dzieci określony system wartości, stosunek do nauki szkoły, do rodziców i ich poczynań wychowawczych. Warunki kulturalne rodziny w dużym stopniu zdeterminowane są poziomem wykształcenia rodziców. Przez poziom kulturalny rozumie się: poziom potrzeb kulturalnych, zainteresowania i sposób ich zaspokajania. Rodzina o wyższym poziomie kulturalnym lepiej przygotowuje dziecko do szkoły zarówno pod względem rozwoju jego sprawności intelektualnej jak i nawyków obcowania z dobrami kultury, daje dziecku z reguły lepsze warunki do spełniania obowiązków szkolnych i wyrabia w nim te cechy, które pozwalają im łatwiej przystosować się do środowiska szkolnego. Efekt oddziaływań rodziny zależywdużej mierze od: struktury rodziny i związanych z tą strukturą stosunków międzyosobowych, sposobu pełnienia przynależnych ról przez wszystkich członków rodziny, stopnia uświadomienia sobie przez rodziców wychowawczej roli wobec dziecka. Warunki rozwoju ucznia w środowisku rodzinnym wpływają na poziom sprawności umysłowej, jednak wskazując naśrodowisko jako czynnik warunkujący postępy szkolne, wskazuje związek rozwoju dziecka środowiskiem okolicznym i lokalnym. Tak rodzice o wyższym poziomie kulturalnym żywo interesują się pracą szkolną dziecka. Maja określona koncepcję co do jego przyszłości, biorą pod uwagę zawody wymagające wyższego wykształcenia lub średniego zapewniające mu możliwości utrzymania odpowiedniej pozycji społecznej. Rodzice o takich aspiracjach poświęcają dużo uwagi: pracy domowej ucznia, jego zajęciom pozaszkolnym, rozbudzają w dziecku wartości kulturalne i oświatowe, zachęcają do poznawania otaczającego świata. W czasie wspólnej pracy wypoczynku rodzice: prowadzą rozmowy, kształtują określone wzorce zachowań, postaw wobec pracy i systemu wartości. Nawiązują częste kontakty z nauczycielami, aby śledzić zachowanie i postępy dziecka. Wśród rodzin napotykamy przypadki niskiego poziomu kulturalnego. W rodzinach takich brak jakiegokolwiek zainteresowania sprawami, które by w jakikolwiek sposób rozszerzały treści, w jakie wprowadza dziecko środowisko szkolne.

6 W takich rodzinach niemal nic się nie czyta, nie zachęca do poszerzania horyzontów myślowych, a wręcz odwrotnie, rodzice w obecności dzieci wyrażają swój pogląd, że wykształcenie jest praktycznie bezużyteczne, osłabiając w ten sposób oddziaływanie opinii nauczyciela uczącego dziecko w szkole. Takie rozbieżności wzorów kulturowych i społecznych reprezentowanych przez dwie strony wywierają bardzo niekorzystny wpływ na wyniki pracy szkolnej, osłabiając motywację. Przedmiotem stałego zainteresowania nauczycieli jest oddziaływanie wychowawcze rodziców oraz osób z najbliższego otoczenia rodziny, którzy oceniają efekty wychowawcze rodziców poprzez zachowanie ich dzieci. Ten rodzaj obserwacji zewnętrznej dostarcza pośrednich informacji o rodzinie, jej atmosferze współżycia i metodach oddziaływania wychowawczego. Analizując atmosferę współżycia w rodzinie należy stwierdzić, jakiesą warunki wychowawcze rodziny, od czego one zależą i w jakim stopniu determinują osiągnięcia ucznia. Atmosfera wychowawcza w rodzinie wywiera chyba największy wpływ na rozwój osobowości dziecka jego postaw wobec różnych przyswajanych w szkole treści,stosunekdopracyisamegosiebie, oraz do całego otaczającego świata. Niekorzystna atmosfera wychowawcza rodziny hamuje umysłowy, a zwłaszcza społeczno-uczuciowy, zakłócając lub hamując rozwój motywów uczenia się. Poczucie beznadziejności i bezsiły, jakiego doznaje na przykład dziecko odrzucone przez rodziców, rzutuje takżenajegopracę w szkole, zniechęca je do wysiłku obezwładnia psychicznie.

7 Biopsychiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów. Mając na uwadze wielostronne oddziaływanie powodzenia i niepowodzenia szkolnego na całokształt procesu przygotowującego ucznia do życia w społeczności, nauczyciel powinien eliminować przyczyny tkwiące, w warunkach społeczno środowiskowych, środowiskowych organizacji procesu nauczania oraz w zakłóceniach psychofizycznych możliwości ucznia. Nie negując wpływu uwarunkowań społeczno ekonomicznych na postępy uczniów w nauce, wskazuje, że istotną przyczyną tych postępów jest poziom rozwoju umysłowego dziecka, determinowany w poważnym stopniu przez czynniki dziedziczne. Podkreślając przytym, iż zachodzi ścisły związek między warunkami środowiskowymi uczniów a ich wrodzoną bystrością umysłową. Wzwiązku z tym nawet bardzo wybitna inteligencja nie przejawi się w pełni w niekorzystnych warunkach życia. Wpływ inteligencji na uzyskiwane przez uczniów czynniki nauczania jest jednak bezsporny. Przyczyny biopsychiczne określamy mianem przyczyn tkwiących w dziecku. Zaburzenia rozwoju dziecka należą do biopsychicznych przyczyn niepowodzeń. Badania wskazują, że zły stan fizyczny ucznia ma niekorzystny wpływ na jego funkcjonowanie w szkole. Dlatego dzieci tego samego wieku różnią się pod względem poziomu inteligencji, rodzajów uzasadnień i zainteresowań. Tymczasem program nauczania w szkole nie bierze pod uwagę, nastawiając się na pracę z uczniami przeciętnymi. W tej sytuacji tracą zarówno najzdolniejsi, jak i najsłabsi, bowiem dla tych pierwszych poziom nauczania jest zbyt niski, a dla drugich za wysoki. Wskutek tych rozbieżności rodzą się konflikty między szkołą a niektórymi uczniami głównie najsłabszymi, ale także dobrymi. Następstwem tych konfliktów są różnorakie zaburzenia w zachowaniu, np. kłamstwa, wagary, agresja. Okazuje się, że źródłem niepowodzeń nie zawsze jest brak uzdolnień. Priorytetową przyczyną przy powstawaniu trudności i niepowodzeń w nauce szkolnej są zaburzenia emocjonalne i emocjonalne. Dziecko, rozpoczynając swoją pierwszą, bardzoważną dla niego naukę niezależnie od swojego przygotowania psychofizycznego, zamierza być dobrym uczniem. Jest zainteresowane nową sytuacją, nowymi zadaniami, można więc mówić o dobrej motywacji i pozytywnym nastawieniu emocjonalnym. Pojawiają się objawy negatywnych emocji: zniecierpliwienie, lęk przed odpowiedzią, zniechęcenie, agresja słowna lub fizyczna w stosunku do kolegów. Początkowo nagany i oceny niedostateczne mobilizują ucznia, jednak później spadek motywacji staje się jeszcze wyraźniejszy.

8 Szkoła jest miejscem, w którym mogą pojawić się zupełnie nowe reakcje, np. reakcje niepokoju i gniewu. Bywa też, że dziecko wykazuje opóźnienie rozwoju sfery emocjonalno uczuciowej w stosunku do wieku życia, możetobyć przyczyną trudności w nauce szkolnej. Orientując się w rozwoju emocjonalnym dziecka i fazach jego uczuciowego upośledzenia możemy wyróżnić następujące potrzeby: potrzeba bezpieczeństwa dzieci odczuwających potrzebę trwałej rodziny, miejsca w którym żyją i pracują; uczucie miłości każde dziecko pragnie być kochane, ale chce także odwzajemniać tę miłość; uznanie przez inne dzieci; odnoszenie sukcesów i uznawanie jego wyników pracy; zdobywanie niezależności i odpowiedzialności; potrzebę aktywności i nowych doświadczeń. Wnioski: 1. Występuje wiele przyczyn i okoliczności warunkujących niepowodzenia szkolne, które rzadko występują pojedynczo. 2. Niepowodzenie pierwotne powoduje kolejne uwarunkowania niepowodzeń szkolnych. 3. Nauczyciel powinien znać warunki rodzinne każdego dziecka w klasie i wykorzystać te wiadomości w celu pomocy uczniom. 4. Wzmóc kontakty między domem a szkołą. 5. Nauczyciel powinien dążyć do udanego startu szkolnego, aby nie zniechęcać dzieci do nauki. 6. Ocena powinna być obiektywna, sprawiedliwa i jawna. 7. Nauczyciel powinien stale wzbogacać swój warsztat pracy w nowe wiadomości, umiejętności imetody pracy. Proces wychowawczy jest długotrwały i ciągły. Odbywa się zawsze i wszędzie. Odpowiedzialni jesteśmy za niego wszyscy dom i szkoła, Ty i ja. Dlatego zamiast obwiniać się nawzajem należy pomóc dziecku, które jest zagubione, które możezejść na ścieżkę zła. Pomóżmy dzieciom dopóki nie jest za późno. mgr Iwona Koseda