PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ

Transkrypt

1 ZAŁĄCZNIK NR 1 DO UCHWAŁY NR XLIX/464/2014 RADY MIEJSKIEJ W PRUSZKOWIE Z DNIA 16 PAŹDZIERNIKA 2014R. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Dla Gminy Miasto Pruszków Pruszków, październik 2014 r.

2 Opracowanie: Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o. Biuro: ul. Krakowska Mikołów Tel/fax: biuro@ekocde.pl Zespół autorów: Aurelia Ćmiel Rafał Dobosiewicz Agnieszka Kopańska Klaudia Moroń Michał Mroskowiak Wojciech Płachetka Ewelina Tabor Artur Twardowski 2 S t r o n a

3 Spis treści Gospodarka niskoemisyjna Cel i zakres opracowania Gospodarka niskoemisyjna Źródła prawa Prawo międzynarodowe Prawo krajowe Cele i strategie Wymiar krajowy Wymiar lokalny Część I Inwentaryzacja emisji dwutlenku węgla dla Miasta Pruszków Metodologia Czynniki wpływające na emisję Charakterystyka Miasta Pruszków Charakterystyka ogólna Walory przyrodniczo- turystyczne Sytuacja demograficzna Sytuacja mieszkaniowa Sytuacja gospodarcza Układ komunikacyjny Ciepłownictwo Wnioski wynikające z charakterystyki Miasta Inwentaryzacja emisji dwutlenku węgla Energia elektryczna Gaz sieciowy Tranzyt i transport lokalny S t r o n a

4 4.4 Oświetlenie Obiekty publiczne Ciepło Podsumowanie części inwentaryzacyjnej Część II Plan działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej Metodologia doboru działań Sektorowy potencjał redukcji emisji CO Działania na rzecz gospodarki niskoemisyjnej Zestawienie działań Sektor użyteczności publicznej Oświetlenie uliczne Transport Społeczność lokalna Działania międzysektorowe Uwarunkowania realizacji działań Harmonogram realizacji Realizacja i ewaluacja działań Źródła finansowania Unijna perspektywa budżetowa Środki NFOŚiGW Środki WFOŚiGW Inne programy krajowe i międzynarodowe Załącznik I Baza emisji Załącznik II Literatura Załącznik III Uwagi zgłoszone w ramach konsultacji społecznych S t r o n a

5 Gospodarka niskoemisyjna 1. Cel i zakres opracowania Wychodząc naprzeciwko trendom zmierzającym do redukcji emisji gazów cieplarnianych, a przede wszystkim w trosce o środowisko naturalne Miasto Pruszków na mocy uchwały nr XXXVII/341/2013 Rady Miejskiej w Pruszkowie z dnia 26 września 2013 roku przystąpiła do opracowania i wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym, obejmującym swoim zakresem obszar terytorialny gminy Pruszków. Działania w nim ujęte przyczyniają się do realizacji celów określonych na różnych szczeblach administracyjnych. Na płaszczyźnie regionalnej, działania przewidziane w PGN zmierzać powinny do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy ochrony powietrza oraz plany działań krótkoterminowych. W ujęciu lokalnym zadaniem Planu jest natomiast uporządkowanie i organizacja działań podejmowanych przez gminę sprzyjających realizacji ww. celom, dokonanie oceny stanu sytuacji w gminie w zakresie emisji gazów cieplarnianych wraz ze wskazaniem tendencji rozwojowych oraz dobór działań, które mogą zostać podjęte w przyszłości wraz ze wskazaniem ich źródeł finansowania. Zgodnie z powyższym niniejsze opracowanie będzie miało następujący zakres i strukturę: I. Raport z inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych na terenie Miasta zawierający: 1. Informacje ogólne charakterystyka gminy, ocena stanu istniejącego, ocena dotychczasowych działań zmierzających do obniżenia emisji CO 2 na terenie miasta. 2. Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych na terenie miasta powstałej w skutek spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych, użytkowania energii elektrycznej, ciepła sieciowego oraz z uwzględnieniem energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii z podziałem na poszczególne grupy odbiorców energii. 3. Prognoza emisji dla roku 2020 przy założeniu braku działań ukierunkowanych na obniżenie emisji gazów cieplarnianych oraz w wariancie niskoemisyjnym. 4. Podsumowanie części inwentaryzacyjnej. 5 S t r o n a

6 II. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii, zawierający: 1. Analizę potencjału redukcji emisji gazów cieplarnianych dla działań z zakresu poprawy efektywności energetycznej oraz stosowania odnawialnych źródeł energii, 2. Strategię działania, 3. Propozycje działań na rzecz obniżenia emisji gazów cieplarnianych na terenie miasta, 4. Analiza SWOT, 5. Harmonogram wdrażania planu działań wraz ze wskazaniem możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych na jego realizację, 6. Plan monitorowania i weryfikacji wdrożonych działań. 2. Gospodarka niskoemisyjna Na szczeblu prawa międzynarodowego i unijnego Polska podjęła zobowiązania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ramach tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego UE 1 oraz strategii Europa Są to: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % w porównaniu z poziomem z roku 1990, zwiększenie do 20 % udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, zmniejszenia zużycia energii o 20% w stosunku do tzw. scenariusz Business As Usual 3, 1 Pakiet klimatyczno energetyczny jest próbą zintegrowania polityki klimatycznej i energetycznej całej Unii Europejskiej. W skład pakietu wchodzi szereg aktów pranych i założeń dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, promocji energii ze źródeł odnawialnych m.in.: Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r., zmieniona dyrektywą 2009/29/WE, Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. 2 Europa 2020 jest strategią rozwoju społeczno gospodarczego Unii Europejskiej obejmującą okres 10 lat do 2020 roku. Jest to dokument przedstawiający cele rozwoju Unii Europejskiej pod względem społeczno gospodarczym, przy uwzględnieniu założeń zrównoważonego rozwoju. Przez rozwój zrównoważony należy rozumieć taki wzrost gospodarczy w którym zachowana jest wszelka równowaga pomiędzy środowiskiem naturalnym a człowiekiem. Jak podaje serwis internetowy europa.eu, W strategii Europa 2020 ustalono pięć nadrzędnych celów, które UE ma osiągnąć do 2020 roku. Obejmują one zatrudnienie, badania i rozwój, klimat i energię, edukację, integrację społeczną i walkę z ubóstwem 3 Termin Business as Usual określany jest jako scenariusz referencyjny, oznacza on perspektywę rozwoju gospodarczego w dotychczasowym, najbardziej standardowym kształcie bez wpływu zdarzeń nadzwyczajnych, czy wydatków na dedykowane działania inwestycyjne. 6 S t r o n a

7 Realizacja ww. celów wymagać będzie zatem podjęcia szeregu różnorodnych i szeroko zakrojonych działań, nie tylko bezpośrednio sprzyjających ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, ale również tych które wpływają na redukcję w sposób pośredni sprzyjając zmniejszeniu zużyciu paliw i energii. Jak wynika z opublikowanego 24 lutego 2011 r. raportu Banku Światowego raportu Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w Polsce, krajowy potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych wynosi około 30% do roku 2030 w porównaniu do roku Realizacja tego potencjału może jednak nastąpić tylko w sytuacji współdziałania w ramach kluczowych sektorów gospodarczych (energetyka, transport, przemysł) oraz na różnych szczeblach administracyjnych nie tylko krajowym i europejskim, ale także w skali regionalnej i lokalnej (gminy oraz powiatu). W perspektywie krajowej, odpowiedzią na wyzwania w dziedzinie ochrony klimatu, jest opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Istotą programu jest podjęcie działań zmierzających do przestawienia gospodarki na gospodarkę niskoemisyjną. Zmiana ta powinna skutkować nie tylko korzyściami środowiskowymi ale przynosić równocześnie korzyści ekonomiczne i społeczne. W przyjętym 16 sierpnia 2011 roku przez Radę Ministrów Założeniach Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, określono cele szczegółowe sprzyjające osiągnięciu wskazanego celu głównego, a są to: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, promocja nowych wzorców konsumpcji. Na szczeblu lokalnym, zachętą do realizacji celów wynikających z pakietu klimatycznoenergetycznego, mają być działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełniącego rolę instytucji zarządzającej i wdrażającej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POiŚ) na lata Planuje się bowiem w sposób uprzywilejowany traktować gminy, aplikujące o środki z programu krajowego POiŚ na lata oraz z programów regionalnych na lata , które będą posiadać opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. 7 S t r o n a

8 3. Źródła prawa 3.1. Prawo międzynarodowe Przekształcenie w kierunku gospodarki niskoemisyjnej stanowi jedno z najważniejszych wyzwań gospodarczych i środowiskowych stojących przed Unią Europejską i państwami członkowskimi. Miasto Pruszków dostrzega korzyści jakie niesie ze sobą przestawianie gospodarki na tory niskoemisyjne. Rozwój gospodarczy odbywa się w głównej mierze na poziomie lokalnym, a więc chcąc transformować gospodarkę właśnie tam powinno się planować określone działania. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Pruszków będzie spójny z celami pakietu klimatyczno-energetycznego, realizując ponadto wytyczne nowej strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego Unii Europa Dokument ten jest ważnym krokiem w kierunku wypełnienia zobowiązania Polski w zakresie udziału energii odnawialnej w końcowym zużyciu energii do 2020 r., w podziale na: elektroenergetykę, ciepło i chłód oraz transport. Wymagania te wynikają z dyrektywy 2009/28/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Celem dla Polski, wynikającym z powyższej dyrektywy jest osiągnięcie w 2020 r. co najmniej 15% udziału energii z odnawialnych źródeł w zużyciu energii finalnej brutto, w tym co najmniej 10 % udziału energii odnawialnej zużywanej w transporcie. PGN jest również zgodny z Dyrektywą 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, w której Komisja Europejska nakłada obowiązek dotyczący oszczędnego gospodarowania energią, wobec jednostek sektora publicznego oraz z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która zobowiązuje państwa członkowskie UE aby od końca 2018 r. wszystkie nowo powstające budynki użyteczności publicznej były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. Źródła prawa europejskiego: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej (Dziennik Urzędowy UE L315/1 14 listopada 2012 r.) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. U. UE L ) 8 S t r o n a

9 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych 3.2. Prawo krajowe Regulacje prawne mające wpływ na planowanie energetyczne w Polsce można znaleźć w kilkunastu aktach prawnych. Planowanie energetyczne, zgodne z aktualnie obowiązującymi regulacjami, realizowane jest głównie na szczeblu gminnym. W pewnym zakresie uczestniczy w nim także samorząd województwa. Biorą w nim także udział wojewodowie oraz Minister Gospodarki, jako przedstawiciele administracji rządowej. Na planowanie energetyczne ma również wpływ działalność przedsiębiorstw energetycznych. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej tematycznie zbliżony jest do Projektu założeń do Planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, określonym w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz.U. z 2014, poz.942 z późn.zm.) Jednak jako dokument strategiczny - ma bowiem charakter całościowy (dotyczy całej gminy) i długoterminowy, koncentrujący się na podniesieniu efektywności energetycznej, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych, nie podlega regulacjom związanym z przyjęciem projektu założeń do planu. Warto podkreślić, iż sporządzenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie jest na dzień jego sporządzania wymagane żadnym przepisem prawa, inaczej niż w przypadku programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych unormowanych ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity; Dz. U. z 2013 r. poz z późn.zm.). Potrzeba jego opracowania wynika z zachęt proponowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w szczególności jest to program operacyjny Infrastruktura i Środowiska perspektywy budżetowej , priorytet 9.3 Plany Gospodarki Niskoemisyjnej. Rozwój gospodarki niskoemisyjnej jest realizacją zasady zrównoważonego rozwoju, zapisanej w Konstytucji RP w art.5 (Dz. U nr 78 poz. 483), stanowiącym, iż RP zapewnia ochronę środowiska, kierując się właśnie tą zasadą. Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Program ma umożliwić Polsce odegranie czynnej roli w wyznaczaniu europejskich i 9 S t r o n a

10 światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, ma też uzasadnienie w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski i realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego UE. Dlatego też bardzo ważne jest ukształtowanie postaw ukierunkowanych na rzecz budowania gospodarki niskoemisyjnej oraz patrzenia niskoemisyjnego na zasoby i walory gminy wśród władz gmin, radnych, grup eksperckich. Z założeń programowych NPRGN wynikają również szczegółowe zadania dla gmin: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Pruszków pomoże w spełnieniu obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z późn. zm.). Powyższa ustawa, która reguluje obowiązki i działania wynikające z Dyrektywy 2006/32/WE, określa m.in.: zasady określenia końcowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej Pełnienie modelowej roli przez administrację publiczną wykonywane jest na podstawie powyższej ustawy, określającej między innymi zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej. Na podstawie art. 10 ustawy, jednostka sektora publicznego realizując swoje zadania powinna stosować, co najmniej dwa z pięciu wyszczególnionych w ustawie środków poprawy efektywności energetycznej. Wśród tych środków wskazano: umowę, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej; nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; 10 S t r o n a

11 wymianę eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt. 2, albo ich modernizacja; przedsięwzięcia, zgodne z przepisami ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 712) sporządzenie audytu energetycznego. W ramach realizacji celów postawionych przez Komisję Europejską, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełniący rolę Instytucji Zarządzającej i Wdrażającej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata , planuje w uprzywilejowany sposób traktować gminy, aplikujące o środki z programu krajowego POIŚ na lata oraz z programów regionalnych na lata na inwestycje realizujące politykę ochrony środowiska i efektywności energetycznej, które będą posiadać opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. Wymogi w zakresie ostatecznego kształtu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zwiera również Załącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013, prowadzonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska. Dokument ten, zatytułowany Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, zawiera założenia i wymagani dotyczące treści Planu: Założenia do przygotowania planu gospodarki niskoemisyjnej: objęcie całości obszaru geograficznego gminy/gmin, skoncentrowanie się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym poprawie efektywności energetycznej, wykorzystaniu OZE, czyli wszystkich działań mających na celu zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza w tym pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz emisji dwutlenku węgla, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń w powietrzu, współuczestnictwo podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii (z wyjątkiem instalacji objętych systemem EU ETS) ze szczególnym uwzględnieniem działań w sektorze publicznym, objęcie planem obszarów, w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii w perspektywie długoterminowej, podjęcie działań mających na celu wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie (np. zamówienia publiczne), 11 S t r o n a

12 podjęcie działań mających wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii (współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi stronami, działania edukacyjne), spójność z nowotworzonymi bądź aktualizowanymi założeniami do planów zaopatrzenia w ciepło, chłód i energię elektryczną bądź paliwa gazowe (lub założeniami do tych planów) i programami ochrony powietrza. Wymagania wobec planu: przyjęcie do realizacji planu poprzez uchwałę Rady Gminy, wskazanie mierników osiągnięcia celów, określenie źródeł finansowania, plan wdrażania, monitorowania i weryfikacji, spójność z innymi planami/programami (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, założenia/plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, program ochrony powietrza), zgodność z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. kompleksowość planu, tj.: wskazanie zadań nieinwestycyjnych, takich jak planowanie miejskie, zamówienia publiczne, strategia komunikacyjna, promowanie gospodarki niskoemisyjnej oraz inwestycyjnych, w następujących obszarach: o o o o zużycie energii w budynkach/instalacjach (budynki i urządzenia komunalne, budynki i urządzenia usługowe niekomunalne, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne; zakłady przemysłowe poza EU ETS fakultatywnie), dystrybucja ciepła, zużycie energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny, transport szynowy), w tym poprzez wdrażanie systemów organizacji ruchu, gospodarka odpadami w zakresie emisji nie związanej ze zużyciem energii (CH4 ze składowisk) fakultatywnie, produkcja energii zakłady/instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu, z wyłączeniem instalacji objętej EU ETS. Należy również nadmienić, iż w stosunku do strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasta Proszków nie jest dokumentem, dla którego, zgodnie z art. 46 i 47 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) wymagane jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ponieważ: 12 S t r o n a

13 przedmiotowy dokument nie ustala ram dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, nie spowoduje znaczącego oddziaływania na obszar Natura 2000, realizacja postanowień dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko. Ponadto działania przedstawione w projekcie dokumentu mogą przyczynić się do zmniejszenia emisji CO 2, co przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie miasta Pruszków, a nie jego pogorszenia. Ze względu na w/w argumenty, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie oraz Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Warszawie odstąpili od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wobec niniejszego dokumentu. Źródła prawa: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2013,poz.1232 z późn. zm.), Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz.U. z 2014, poz.942 z późn.zm.) Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2013, poz.594 z późn. zm.) Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów ( tekst jednolity: Dz. U. z 2014, poz. 712); Konstytucja RP (Dz. U. z 1997 Nr 78 poz. 483). Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz ze zm.) 13 S t r o n a

14 4. Cele i strategie 4.1. Wymiar krajowy Gospodarka niskoemisyjna i zwiększenie efektywności energetycznej są przedmiotem planów i strategii na szczeblu gminnym, wojewódzkim i krajowym. Polska czynnie uczestniczy w tworzeniu wspólnotowej polityki energetycznej, a także dokonuje implementacji prawodawstwa z uwzględnieniem warunków krajowych, biorąc pod uwagę ochronę interesów odbiorców, posiadane zasoby energetyczne oraz uwarunkowania technologiczne wytwarzania i przesyłu energii. Kwestia efektywności energetycznej jest traktowana w polityce energetycznej kraju w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celów. Działania mające na celu ograniczenie emisji w Mieście Pruszków są zgodne z ze strategiami na szczeblu krajowym. Jednym z dokumentów wyznaczającym działania w tym zakresie jest Strategia rozwoju kraju 2020, który określa cele strategiczne do 2020 roku oraz 9 zintegrowanych strategii, które służą realizacji założonych celów rozwojowych. Jedną z nich jest bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, której głównym celem jest poprawa efektywności energetycznej i stanu środowiska. Poprawie efektywności energetycznej służyć mają prace nad innowacyjnymi technologiami w systemach energetycznych, rozwój odnawialnych źródeł energii oraz zastosowanie nowoczesnych, energooszczędnych maszyn i urządzeń. Poprawie jakości powietrza służyć natomiast będą działania na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz pyłów i innych zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza z sektorów najbardziej emisyjnych (energetyka, transport) i ze źródeł emisji rozproszonych (likwidacja lub modernizacja małych kotłowni węglowych). Promowane będzie stosowanie innowacyjnych technologii w przemyśle, paliw alternatywnych oraz rozwiązań zwiększających efektywność zużycia paliw i energii w transporcie, a także stosowanie paliw niskoemisyjnych w mieszkalnictwie. Kolejnym dokumentem krajowym, który wyznacza kierunki działań w celu ograniczenia niskiej emisji jest Polityka energetyczna Polski do Dokument ten, poprzez działania inicjowane na szczeblu krajowym, wpisuje się w realizację celów polityki energetycznej określonych na poziomie Wspólnoty. W związku z powyższym, podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są: Poprawa efektywności energetycznej, Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, 14 S t r o n a

15 Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Wdrożenie proponowanych działań istotnie wpłynie na zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki, a co za tym idzie zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego. Przełoży się to też na mierzalny efekt w postaci redukcji emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń w sektorze energetycznym. Szczegółowe działania w celu poprawy efektywności energetycznej z podziałem na sektory proponuje Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski Poniższa tabela przedstawia zadania priorytetowe w poszczególnych sektorach. Działania w sektorze mieszkalnictwa Działania w sektorze publicznym Działania w sektorze przemysłu i MŚP Działania w sektorze transportu Środki horyzontalne Fundusz Termomodernizacji i Remontów System zielonych inwestycji (Część 1) - zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej System zielonych inwestycji (Część 5) - zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Program Operacyjnego Oszczędność energii i promocja odnawialnych źródeł energii dla wykorzystania środków finansowych w ramach Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w latach Efektywne wykorzystanie energii (Część 1) - Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsiębiorstwach Efektywne wykorzystanie energii (Część 2) - Dofinansowanie zadań inwestycyjnych prowadzących do oszczędności energii lub do wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw Program Priorytetowy Inteligentne sieci energetyczne System zielonych inwestycji (Część 2) Modernizacja i rozwój ciepłownictwa Systemy zarządzania ruchem i optymalizacja przewozu towarów Wymiana floty w zakładach komunikacji miejskiej System białych certyfikatów Kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywności energetycznej 15 S t r o n a

16 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasta Pruszków zakłada działania wpisujące się w powyższe działania priorytetowe. Planowane działania Pruszkowa w celu zmniejszenia niskiej emisji pochodzącej z różnych sektorów gospodarki są zgodnie z celem tematycznym Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko zakładającym wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach. Twórcy tego programu przyjmują, że najbardziej oszczędnym sposobem redukcji emisji jest efektywne korzystanie z istniejących zasobów energii. W Polsce obszary, które wykazują największy potencjał poprawy efektywności energetycznej to budownictwo (w tym publiczne i mieszkaniowe), ciepłownictwo oraz transport. Ważne jest zatem podejmowanie działań związanych m.in. z modernizacją energetyczną budynków. Cel tematyczny podzielony jest na następujące priorytety inwestycyjne: wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach ; wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym; rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia; promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu; promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe. Istotną rolę w poprawie efektywności energetycznej Polski pełni Strategia rozwoju energetyki odnawialnej z 2001 roku. Dokument ten zakłada, że wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) ułatwi m.in. osiągnięcie założonych w polityce ekologicznej celów w zakresie obniżenia emisji zanieczyszczeń odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne oraz zanieczyszczeń powietrza. Wszystkie z wyżej wymienionych dokumentów stawiają sobie wspólny cel poprawa 16 S t r o n a

17 efektywności energetycznej i stanu środowiska. Proponują szereg strategii umożliwiających osiągnięcie zamierzonego celu, tym samym Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Pruszków wpisuje się w treść tych dokumentów Wymiar regionalny Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata Województwo mazowieckie cechuje się dużymi możliwościami co do uzyskania zasobów odnawialnej energii. Procentowy udział OZE w wytwarzaniu energii elektrycznej w regionie w 2012 r. wynosił 7,7%. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w województwie mazowieckim ocenia się jako dobry, przede wszystkim wysoko szacowany jest w przypadku energii słonecznej, wiatrowej, biogazu czy biomasy. Jednakże ograniczenia możliwości przyłączenia instalacji do sieci (spowodowane jest to brakiem właściwej infrastruktury elektroenergetycznej) oraz niewystarczająca wiedza społeczeństwa na temat ekologii skutkuje niską dynamiką wzrostową w tym obszarze. Nie bez znaczenie jest też fakt niskiej rentowności inwestycji w odnawialne źródła energii. Szczególnie temu ostatniemu problemowi ma przeciwdziałać Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata , w którym tematyce środowiskowej i energetycznej poświęcone są następujące osie priorytetowe. III oś priorytetowa - przejście na gospodarkę niskoemisyjną zawarta w Programie realizowana będzie we wszystkich sektorach dzięki wprowadzeniu następujących strategii inwestycyjnych: popularyzacji wytwarzania i dystrybuowania OZE, wspomagania efektywności energetycznej i eksploatowania odnawialnych źródeł energii w sektorze publicznym i mieszkaniowym, popularyzację planów niskoemisyjnych dla wszystkich regionów, głównie dla regionów miejskich, wspomaganie nowoczesnego transportu miejskiego. Cel 1: Popularyzacja produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii. Zwiększenie spożytkowania wysokiego potencjału województwa odnoszony jest do energetyki słonecznej i wiatrowej. W zakresie celu 1 postanowiono wprowadzić następujące działania: Produkcja energii elektrycznej i cieplnej czerpana ze źródeł odnawialnych, Rozbudowa i usprawnienie sieci zapewniających przyłączenie jednostek wytwarzania energii z OZE, 17 S t r o n a

18 Przeznaczony dla Polski cel odnoszący się do udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym państwa równa się 15% (cel wyznaczony zgodnie z pakietem energetyczno - klimatycznym). Realizacja tego celu jest niezwykle istotna dla ograniczenia popytu na konwencjonalną energię pierwotną i finalną oraz dla zróżnicowania źródeł energii. Ma to również znaczenie dla ochrony środowiska - zmniejszy się emisja zanieczyszczeń do atmosfery. Dlatego też, w ramach tego celu, wspierane będą rozwiązania prowadzące do budowy i modernizacji sieci zapewniających przyłączenie jednostek wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych, takich jak energia słoneczna, wiatrowa oraz biomasa. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego definiuje cel 2 jako: polepszenie efektywności energetycznej oraz redukcje emisji CO 2. Zmiany w tym zakresie powinny być priorytetowe i realizowane przez sektor nie tylko publiczny, ale i biznesowy oraz społeczeństwo. Przedsięwzięcia mające na celu poprawę efektywności energetycznej to ekonomiczne działania zmniejszające zużycie energii, prowadzące do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza. Wdrażanie ograniczeń zużycia energii przełoży się na zmniejszenie kosztów energii, co będzie miało bezpośredni wpływ na ograniczenie się zjawiska ubóstwa energetycznego. Zwiększenie zapotrzebowania na energię elektryczną równocześnie prowadzi do zwiększenia potencjału sektora nowoczesnych technologii, zmniejszenie kosztów przedsiębiorstw sprzężonych z zakupem energii doprowadzi do utrzymania konkurencyjności na rynku i dalszy jego rozwój. W ramach tego celu planowane są następujące działania: Całościowa modernizacja i odnowa budynków, co wspiera efektywność energetyczną małych i średnich przedsiębiorstw Budowa lub rozbudowa ośrodków wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w wysokosprawnej kogeneracji Wspieranie strategii niskoemisyjnych połączonych z ograniczeniem uciążliwości transportu w mieście Zainicjowanie działań naprawczych, zapobiegających pogarszaniu się stanu powietrza jest konieczne 18 S t r o n a

19 Podstawowe znaczenie mają przedsięwzięcia zmniejszające emisję CO 2 i innych gazów takie jak: ograniczenie uciążliwości ruchu drogowego, wzrost udziału ekologicznych środków transportu oraz zmniejszenie źródeł niskiej emisji. Główne zadania tego celu to: Wspomaganie proekologicznego transportu miejskiego Wykonywanie zintegrowanych niskoemisyjnych strategii i planów działań dla zrównoważenia energetycznego dla regionów miejskich, w tym systemów oświetleniowych Zmniejszenie niskiej emisji z palenisk i kotłowni indywidualnych, prowadzących do poprawy jakości powietrza. Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie w związku z przekroczeniem dopuszczalnych norm jakości powietrza ogłosił Alert Poziomu III. W piśmie z dnia 25 czerwca 2014r podano działania, które umożliwią ograniczenie tych przekroczeń z podziałem na zalecenia dla ludności, zakazy dla ludności i działania naprawcze średnio i długoterminowe. Zalecenia zaproponowane przez Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie to: Nie używanie węgla lub używanie węgla lepszej jakości w sezonie grzewczym, Zamiana komunikacji indywidualnej na miejską, Ograniczenie zużycia spalinowego sprzętu ogrodniczego i grilli, Zmniejszenie liczby samochodów ciężarowych wjeżdżających do centrów miast. Zakazy zaproponowane przez Mazowiecki Urząd Wojewódzki to: Zabronione zostało palenie odpadów biogennych w ogrodach i na terenach zielonych, Zabronione zostało spalanie odpadów w paleniskach domowych, Zabronione zostało wypalanie łąk, pastwisk, nieużytków rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych a także trzcinowisk i szuwarów. 19 S t r o n a

20 4.3. Wymiar lokalny Miasto Pruszków wdraża obecnie szereg programów i strategii rozwoju, są to między innymi: Strategia Rozwoju Pruszkowa do roku 2020 ; Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Pruszkowa z perspektywą do 2015 r. ; Aktualizacja założeń do Planu Zaopatrzenia w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii w tym zastosowanie techniki solarnej dla Gminy Miasto Pruszków ; Strategia promocji Miasta Pruszkowa ; Plan Gospodarki Odpadami na terenie miasta Pruszkowa ; Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Pruszkowa na lata Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Pruszków wyznacza cele strategiczne, których realizacja doprowadzi do ograniczenia zużycia energii oraz zmniejszenie emisji na terenie miasta. W przytoczonych strategiach, mimo iż nie dotyczą bezpośrednio tematu gospodarki niskoemisyjnej, zadania wyznaczane do realizacji w ich ramach mogą prowadzić, pośrednio lub bezpośrednio do celów określonych w niniejszym planie. W Strategii Rozwoju Pruszkowa do roku 2020 w rozdziale poświęconym powietrzu atmosferycznemu i hałasowi zdiagnozowane zostały ogólne problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza oraz źródłami emisji. Jako zadania mające na celu poprawę jakości powietrza wymienione są: - likwidacja niskiej emisji poprzez likwidacje ilości pyłu zawieszonego w powietrzu, pochodzącego z indywidualnych palenisk domowych i małych kotłowni lokalnych, przez zastąpienie ich siecią gazową, - przyłączanie większych nieruchomości do sieci ciepłowniczej (całkowita likwidacja lokalnej emisji), - ograniczenie emisji zanieczyszczeń z ruchu komunikacyjnego poprzez usprawnienie jego płynności, wypracowanie nowych rozwiązań komunikacyjnych, W wyznaczonych celach strategicznych (zasadniczych obszarach problemowych) również poruszany jest temat ochrony środowiska. Jednym z kierunków działań zaproponowanych w tym zakresie jest podniesie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców. Jest to jedno z 20 S t r o n a

21 rozwiązań, których wynik nie jest łatwy do monitorowania czy sprawdzenia, jednak posiada ono cechy, które mogą znacznie przyczynić się do zrealizowania celu strategicznego. Po pierwsze jest to działanie niskonakładowe, a czasami wręcz bezinwestycyjne a po drugie prawidłowo prowadzone, zwiększy świadomość ekologiczną co wymiernie przełoży się zmniejszenie zużycia energii na terenie gminy. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Pruszkowa z perspektywą do 2015 r. swym zakresem nie obejmuje bezpośrednio problemu efektywności energetycznej jednak niektóre proponowane w nim projekty mogą wpływać pozytywnie na zmniejszenie emisji na terenie gminy. W części poświęconej projektom sfery infrastrukturalnej znajduje się lista projektów w zakresie komunikacji i bezpieczeństwa ruchu pojazdów i pieszych, których realizacja wpłynie również na ograniczenie emisji, chociażby poprzez upłynnienie ruchu. Listę projektów przewidzianych do realizacji zawierają tabele umieszczone poniżej. Tabela 1. Lista projektów przewidzianych do realizacji na terenie miasta Pruszków (źródło: Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Pruszkowa z perspektywą do 2015 r.). Tytuł projektu Inwestor Okres realizacji Wartość projektu Przebudowa nawierzchni na ul. Obrońców Pokoju Budowa ul. Powstańców przedłużenie od ul. Wojska Polskiego do ul. Lipowej Przebudowa nawierzchni ul. Kościelnej Przebudowa nawierzchni ul. Majowej i ul. Pięknej Przebudowa nawierzchni ul. Gałczyńskiego od. Ul. Rozbrat do ul. Granicznej Przebudowa nawierzchni ul. Stalowej i ul. Mokrej Miasto Pruszków Miasto Pruszków Miasto Pruszków Miasto Pruszków Miasto Pruszków Miasto Pruszków S t r o n a

22 Szacunkowa wartość w PLN Grupa rodzajowa projektów Łączna Nakłady finansowe do Źródła finansowania r. Infrastruktura drogowa , , , , , ,00 - Przebudowa nawierzchni na ul. Obrońców Pokoju Budowa ul. Powstańców przedłużenie od ul. Wojska Polskiego do ul. Lipowej Przebudowa nawierzchni ul. Kościelnej Przebudowa nawierzchni ul. Majowej i ul. Pięknej Przebudowa nawierzchni ul. Gałczyńskiego od. Ul. Rozbrat do ul. Granicznej Przebudowa nawierzchni ul. Stalowej i ul. Mokrej środki własne gminy środki własne gminy środki własne gminy środki własne gminy środki własne gminy środki własne gminy Źródło: Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Pruszkowa z perspektywą do 2015 r. Aktualizacja założeń do Planu Zaopatrzenia w Ciepło, Energię Elektryczną i Paliwa Gazowe uwzględniająca odnawialne źródła energii w tym zastosowanie techniki solarnej jest strategią najbliższą tematycznie Planowi Gospodarki Niskoemisyjnej, w wielu aspektach wręcz zbieżną. Dodatkowo jest to dokument nowy, opracowany w roku 2014, a zatem zawiera możliwie najbardziej aktualne dane jak i prognozy rozwoju na najbliższe lata. Aktualizacja zawiera szereg wytycznych i propozycji mających na celu racjonalizację zużycia energii elektrycznej, cieplnej czy gazowej, natomiast Plan Gospodarki Niskoemisyjne, uzupełnia je o działania w zakresie wykorzystania lokalnych, odnawialnych źródeł energii oraz poprawę efektywności energetycznej. Jak wspominano w Aktualizacji rozwój odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Miasto 22 S t r o n a

23 Pruszków może wpłynąć pozytywnie na takie aspekty jak ożywienie lokalnej działalności gospodarczej, tworzenie miejsc pracy ale przede wszystkim na zmniejszenie emisji substancji szkodliwych poprzez redukcję zapotrzebowania na paliwa kopalne. W analizie większą uwagę zwrócono na możliwość zastosowania energii słonecznej przy produkcji ciepłej wody użytkowej za pomocą kolektorów słonecznych, podczas gdy w PGN wykorzystanie energii słonecznej związane jest z przede wszystkim z wykorzystaniem ogniw fotowoltaicznych i produkcją energii elektrycznej przy pomocy energii słonecznej. Rozwiązanie to daje większy potencjał rozwoju, z uwagi na możliwość szerszego wykorzystania energii elektrycznej, również w budynkach podłączonych do sieci ciepłowniczej, dla których montaż kolektorów słonecznych jest najczęściej nieopłacalna ekonomicznie. Warto również wspomnieć o zadaniach takich jak termomodernizacja budynków czy modernizacja oświetlenia ulicznego, których realizację przewidziano zarówno w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej, jak i w Aktualizacji. Strategia promocji Miasta Pruszków nie porusza aspektów związanych z energetyką czy emisją gazów cieplarnianych, jednak niektóre proponowane działania w nim zawarte mogą pozytywnie wpłynąć na cele Planu, jak choćby budowa ścieżek rowerowych na terenie Pruszkowa, co pośrednio może odciążyć ruch samochodowy. Natomiast wdrożenie działań wynikających z Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wpłynie pozytywnie na promocję gminy, zmieniając jej wizerunek na pro-ekologiczny. Wytyczne Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dotyczące tworzenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nakładają wymóg zgodności z Wieloletnią Prognozą Finansową. Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Pruszkowa na lata zawiera wykaz przedsięwzięć wraz z planem finansowania. Przedsięwzięcia mające wpływ na ograniczenie emisji zawarte w prognozie pokrywają się z tymi zaproponowanymi w planie, dzięki czemu środki niezbędne do ich przeprowadzenia są zabezpieczone w budżecie. Są to między innymi inwestycje związane z modernizacją dróg (wymienione już wcześniej w Programie Rewitalizacji) czy termomodernizacją obiektów użyteczności publicznej. Ponadto Plan Gospodarki Niskoemisyjnej przewiduje również szereg działań fakultatywnych, których realizacji może zostać podjęta po pozyskaniu na nie dodatkowych środków budżetowych i wpisaniu w Wieloletnią Prognozą Finansową. 23 S t r o n a

24 Strategia Rozwoju Powiatu Pruszkowskiego do 2025 roku jest dokumentem formułującym długookresowe cele rozwoju oraz określa zasoby i środki niezbędne do ich realizacji. Strategie Rozwoju zawiera cele strategiczne i operacyjne w obszarach takich jak infrastruktura techniczna i społeczna, gospodarka, rolnictwo czy ochrona środowiska. W ramach celu strategicznego nr IV Zrównoważony rozwój środowiska przewidziane są zadania wpływające pozytywnie na efektywność energetyczną i ograniczenie emisji. Zadaniami tymi są m.in.: Podnoszenie świadomości edukacji ekologicznej mieszkańców; Podnoszenie poziomu zarządzania środowiskiem; Zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. W realizację wyznaczonych celów na terenie powiatu pruszkowskiego w pełni wpisują się zadania przewidziane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Miasto Pruszków. 24 S t r o n a

25 Część I Inwentaryzacja emisji dwutlenku węgla dla Miasta Pruszków 1. Metodologia Celem inwentaryzacji jest określenie wielkości emisji dwutlenku węgla z obszaru gminy, umożliwi to określenie obszarów największej emisji aby następnie dobrać działania służące jej ograniczeniu. Podstawą oszacowania wielkości emisji jest zużycie energii finalnej oraz paliw w kluczowych obszarach gospodarczych gminy: Transporcie, Budynkach pozostających w zarządzie gminy, Oświetleniu ulicznym, Budynkach mieszkalnych, Przemyśle i usługach. Poprzez zużycie energii się zużycie przez użytkowników końcowych: Paliw opałowych (na potrzeby grzewcze pomieszczeń i budynków), Paliw transportowych, Ciepła systemowego, Energii elektrycznej, Gazu sieciowego. Inwentaryzacja obejmuje całkowity obszar administracyjny gminy Miasta Pruszków Rokiem w którym zebrano dane niezbędne do przeprowadzenia inwentaryzacji jest rok 2014, przy czym większość zebranych danych jest aktualna na koniec roku 2012, stąd też przyjęto, iż dla dalszej części dokumentu rokiem na którym ustalono aktualność inwentaryzacji jest rok 2012, rok ten określany będzie jako rok obliczeniowy. Rokiem dla którego prognozowana jest wielkość emisji jest rok W dalszej części dokumentu rok ten określany będzie jako rok docelowy. Rok ten stanowi również horyzont czasowy dla założonego planu działań. Rok w odniesieniu do którego porównywana jest wielkość emisji jest rok W dalszej części dokumentu rok ten określany będzie jako rok bazowy. Wybór roku 2000 jako roku bazowego dla dokonanych obliczeń wynika z faktu możliwości pozyskania wiarygodnych danych na temat emisji w tym okresie. Odwoływanie się do dalszych okresów czasowych z uwagi na brak możliwości 25 S t r o n a

26 pozyskania kompleksowych danych jest co prawda możliwe ale skutkowałoby koniecznością uzupełniania braków szacunkami i analogiami, co w negatywny sposób wpływałoby na wiarygodność i rzetelność całego dokumentu. Dla obliczenia emisji z poszczególnych źródeł, zastosowano następujące wskaźniki: Ruch tranzytowy i lokalny samochody osobowe gco 2 /km 155 motocykle gco 2 /km 155 samochody dostawcze gco 2 /km 200 samochody ciężarowe gco 2 /km 450 samochody ciężarowe z przyczepą gco 2 /km 900 autobusy gco 2 /km 450 Wskaźnik emisji CO 2 4 Średnie roczne zużycie paliwa 5 Średni roczny przebieg 2 kgco 2 /GJ l/km km benzyna 73,30 0, olej napędowy 68,60 0, LPG 62,44 0, Zużycie nośników energii energia elektryczna MgCO 2 /MWh 0,89 gaz MgCO 2 /GJ 0,055 ciepło sieciowe MgCO 2 /GJ 0,094 węgiel MgCO 2 /GJ 0,098 drewno MgCO 2 /GJ 0,109 olej opałowy MgCO 2 /GJ 0,076 4 Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami: Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2010 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok Instytut transportu samochodowego, Zakład badań ekonomicznych: Opracowanie metodologii prognozowania zmian aktywności sektora transportu drogowego (w kontekście ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji). 26 S t r o n a

27 2. Czynniki wpływające na emisję Pierwszym etapem inwentaryzacji emisji na terenie gminy jest identyfikacja okoliczności i cech charakterystycznych mający wpływ na wielkość emisji. Na tej płaszczyźnie wyróżnić można następujące czynniki: 1. Determinujące aktualny poziom emisji, 2. Determinujące wzrost emisyjności, 3. Determinujące spadek emisyjności. Do czynników determinujących aktualny poziom emisji należą: Gęstość zaludnienia, Ilość gospodarstw domowych, Ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Stopień urbanizacji, Obecność zakładów przemysłowych, centrów usługowych oraz stref przemysłowych, Szlaki tranzytowe przebiegające przez teren miasta, Ilość pojazdów zarejestrowanych na terenie miasta, Obecność linii ciepłowniczych i ilość obiektów korzystających z sieci ciepłowniczej. Wskazane wyżej czynniki wpływają na aktualne zużycie energii finalnej, a tym samym całkowitą wielkość emisji CO 2 z obszaru miasta w roku obliczeniowym. Do czynników determinujących wzrost emisyjności należą: Wzrost ilości mieszkańców, Wzrost ilości gospodarstw domowych, Wzrost ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Budowa nowych szlaków drogowych, Wzrost ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, 27 S t r o n a

28 Do czynników determinujących spadek emisyjności należą: Spadek ilości mieszkańców, Spadek ilości gospodarstw domowych, Spadek ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Spadek ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, Termomodernizacja i poprawa stanu technicznego obiektów publicznych, Poprawa efektywności energetycznej obiektów prywatnych, Rozbudowa linii ciepłowniczych, Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Czynniki determinujące wzrost lub spadek emisyjności wpływać będą na wielkość emisji w roku docelowym. Celem inwentaryzacji jest zatem dokonanie charakterystyki gminy w oparciu o wymienione wyżej kryteria co pozwoli oszacować aktualny poziom emisji gazów cieplarnianych w roku obliczeniowym oraz ustalić prognozowany trend zmian emisji do roku S t r o n a

29 3. Charakterystyka Miasta Pruszków 3.1. Charakterystyka ogólna Miasto Pruszków zlokalizowana jest w województwie mazowieckim, w powiecie Pruszkowskim. Miasto jest położone w odległości 18 km od Warszawy i jest z nią ściśle związane infrastrukturalnie, gospodarczo i społecznie. Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 19,19 km², z czego 18% zajmowały użytki rolne. Miasto Pruszków sąsiaduje z następującymi gminami: Brwinów, Michałowice, Ożarów Mazowiecki, Piastów. Rysunek 1. Położenie Gminy Miasta Pruszków w odniesieniu do kraju, województwa i powiatu (Źródło: Program ochrony środowiska dla Miasta Pruszków, 2004 rok). Pruszków podzielony jest na dzielnice i osiedla: Bąki, Gąsin, Malichy, Ostoja, Osiedle Staszica, Tworki, Osiedle Parkowe, Osiedle Prusa, Wyględówek, Żbików, Śródmieście Walory przyrodniczo- turystyczne W granicach Gminy Miasta Pruszków łącznie znajduje się 37 drzew uznanych jako pomniki przyrody. Należy także dodać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami wokół każdego z nich występuje 15 m strefa ochronna. 29 S t r o n a

30 Tabela 2. Wykaz pomników przyrody ożywionej na terenie miasta Pruszków (źródło: Załącznik do rozporządzenia Nr 19 Wojewody mazowieckiego z dnia 31 lipca 2009r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 124, poz. 3634)). L.p. Gatunek/Data Lokalizacja Obwód pnia [cm] 1. Jesion wyniosły Urząd Miejski Pruszków/ Park Potulickich 280 cm 2. Dąb szypułkowy ul. Dolna cm 3. Lipa drobnolistna ul. Żbikowska cm 4. Olsza czarna Urząd Miejski Pruszków/ Park Potulickich 540 cm 5. Topola szara Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego 435 cm 6. Topola szara przy ul. 3-go Maja 540 cm 7. Topola Kanadyjska Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej 440 cm 8. Dąb szypułkowy Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej 370 cm 9. Wiąz szypułkowy ul. Bliska cm 10. Olsza czarna Urząd Miejski Pruszków/ Park Potulickich 296 cm 11. Topola szara Park Potulickich 400 cm 12. Topola szara Park Potulickich 480 cm 13. Olsza czarna Park Potulickich 340 cm 14. Wiąz szypułkowy Park Potulickich 296 cm 15. Topola biała Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego 540 cm 16. Brzoza brodawkowa ul. Komorowska cm 17. Klan pospolity ul. Komorowska cm 18. Jesion wyniosły (3) Polna droga, równoległa do ul. Traktorowej 396 cm, 368 cm, 341 cm 19. Modrzew polski (5) Teren Parku Zabytkowego 325 cm, 255 cm, 273cm, 190 cm, 272 cm 20. Topola biała (2) Teren Parku Zabytkowego 565 cm, 430 cm 30 S t r o n a

31 W Pruszkowie nie występują obszary o statusie lasów. Na trenie Miasta znajduje się 10 obszarów zieleni urządzonej, w tym pięć parków. Nazwy z podstawowymi informacjami zestawiono w poniższej tabeli. Tabela 3. Parki w Pruszkowie (źródło: Program ochrony środowiska dla miasta Pruszków, 2004 rok) Lp. Nazwa Lokalizacja Powierzchnia [ha] 1 Park Anielin Wschodni ul. Wojska Polskiego 2,90 2 Anielin Zachodni - 1,50 3 Ogród Północny Teren położony nad Utratą 4,70 4 Arboretum Hosera Żbików 2,0 5 Park Kościuszki ul. Chopina/ ul. Niepodległości 4,26 6 Park Mazowsze Żbików 9,80 7 Park Potulickich ul. Prusa 23,25 8 Park Żwirowisko Teren os. B. Prusa 2,41 9 Skwer Bersona - 0,55 10 Skwer Różana - 0,50 Wszystkie opisywane tereny zielone na terenie Pruszkowa pełnią ważną funkcję w ekosystemie miejskim. Są siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt, pełnią także funkcję rekreacyjną dla mieszkańców miasta, są miejscem spotkań i spacerów lokalnej społeczności Sytuacja demograficzna Miasto Pruszków charakteryzuje się sukcesywnym przyrostem ludności (dane z Głównego Urzędu Statystycznego). Od roku 2000 liczba ludności miasta wzrosła o 10%, z osób w 2000 roku do osób w 2013 roku. Najwięcej obywateli miasta przybyło w roku 2010 (1568 osób),a najmniej w roku 2002 (106 osób). 31 S t r o n a

32 Rysunek 2. Stan ludności w Mieście Pruszków w latach (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). Za pomocą danych z Głównego Urzędu Statystycznego została przeprowadzona analiza demograficzna miasta Pruszków z perspektywą do roku Pomimo pesymistycznych prognoz dla całego kraju, sytuacja demograficzna w mieście Pruszków jest całkowicie odmienna. Przewiduje się, że w 2020 roku liczba ludności w mieście wzrośnie o ok. 4%, do osób Sytuacja mieszkaniowa Według danych z Głównego Urzędu Statystycznego w mieście Pruszków znajduje się mieszkań (stan na rok 2012) o łącznej powierzchni użytkowej ok. 1,5 mln m 2. Od roku 2000 liczba mieszkań powiększyła się o 4 520, a ich powierzchnia wzrosła o m 2. Przeciętna powierzchnia użytkowa nowego mieszkania wynosi ok. 103,6 m S t r o n a

33 Rysunek 3. Liczba mieszkań w mieście Pruszków (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). Do przeprowadzenia prognozy liczby mieszkań na rok 2020 wykorzystano dane udostępnione w Głównym Urzędzie Statystycznym. Z analizy tej wynika, że w roku 2020 będzie mieszkań, a łączna ich powierzchnia wyniesie ok ,1 m 2. Rysunek 4. Prognoza liczby mieszkań w mieście Pruszków na rok 2020 (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). 33 S t r o n a

34 Rysunek 5. Prognoza łącznej powierzchni użytkowej mieszkań w mieście Pruszków na rok 2020 (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). Według danych z Głównego Urzędu Statystycznego przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania (ze wszystkich zasobów gminy) w roku 2013 wynosiła 61 m 2. W 2002 roku przeciętnie przypadało 55,8 m 2 powierzchni użytkowej na jedno mieszkanie, co daje ok. 9% wzrost do roku Natomiast średnio na jednego mieszkańca przypada 25,3 m 2 tej powierzchni. W 2002 roku wynik ten wynosił 22 m 2, co daje ok. 15 % wzrost do roku Rysunek 6. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkań na terenie miasta Pruszków (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). 34 S t r o n a

35 3.5. Sytuacja gospodarcza Kolejnym czynnikiem wpływającym na wielkość emisji jest działalność podmiotów gospodarczych na terenie miasta. Na terenie miasta Pruszków zlokalizowanych jest 8846 jednostek gospodarczych. Od roku 2009 ilość przedsiębiorstw wzrosła o 10 % (814). Rysunek 7. Podmioty gospodarcze na terenie miasta Pruszków w latach (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). Rysunek 8. Liczba podmiotów gospodarczych w latach wraz z prognozą na lata (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). 35 S t r o n a

36 Z wykorzystaniem danych z Głównego Urzędu Statystycznego oraz istniejącego trendu rozwoju Miasta, została przeprowadzona prognoza liczby podmiotów gospodarczych na rok Z analizy tej wynika, że w roku 2020 w mieście będzie funkcjonowało przedsiębiorstw, co da 15 % wzrost. Liczbę podmiotów działających na terenie Miast z podziałem na kategorie PKD prezentuje tabela zmieszczona poniżej. Tabela 4. Liczba podmiotów działających na terenie miasta Pruszków z podziałem na kategorie PKD (źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS). Sekcja wg PKD Opis Liczba podmiotów 2009 Liczba podmiotów 2013 A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo B Górnictwo i wydobywanie 4 4 C Przetwórstwo przemysłowe D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię 5 12 elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J Informacja i komunikacja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L M Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna S t r o n a

37 N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P Edukacja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R S i T Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Pozostała działalność usługowa i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Układ komunikacyjny Sieć drogową Pruszkowa wytyczają następujące szlaki drogowe: Autostrada A2 (Warszawa Poznań Berlin) z węzłem Pruszków, który poprzez drogę wojewódzką nr 718, zapewnia powiązanie z wewnętrznym układem drogowym miasta. Drogi wojewódzkie: - nr 701: Józefów Pruszków (Żbików) Ożarów, zapewniająca połączenie z innymi miejscowościami zlokalizowanymi w bezpośredniej bliskości Pruszkowa, w kierunku północnozachodnim; na terenie miasta droga ta przebiega ulicami: Ożarowską, Żbikowską i Domaniewską, - nr 718: Pruszków Borzęcin, przebiegająca w osi północ-południe i zapewniająca połączenie miasta z autostradą A2 poprzez węzeł Pruszków, zlokalizowany w północnej części miasta oraz z drogą krajową nr 2; na terenie miasta droga ta przebiega ulicami: 3 Maja i Poznańską, - nr 719: Warszawa Pruszków Żyrardów, przebiegająca w osi północny wschód południowy zachód, zapewniająca bezpośrednie połączenie drogowe z Warszawą (Al. Jerozolimskie); droga ta zapewnia również połączenie miasta z drogą krajową nr 8 (poprzez ciąg DW ); na terenie miasta droga ta przebiega ulicami: Grodziską, Al. Wojska Polskiego, Al. Jerozolimskimi, - nr 760 (ulica Waryńskiego, Batalionów Chłopskich), łącząca stację kolejową Pruszków z drogą wojewódzką S t r o n a

38 W bliskim sąsiedztwie Pruszkowa przebiegają również drogi krajowe pełniące funkcje ważnych korytarzy transportowych o znaczeniu państwowym: - nr 2: Warszawa Poznań, - nr 8: Warszawa Wrocław, - nr 7: Warszawa Kraków Sieć miejskiej komunikacji autobusowej, składa się z 5 linii autobusowych. Trasy linii oraz przewozy organizowane są przez Miasto Pruszków. Ich przebieg jest następujący: Linia 1 Os. Staszica PKP, o przebiegu: Os. Staszica - Wojska Polskiego Plantowa Powstańców Chopina Kościuszki - Sienkiewicza - PKP Stalowa Plantowa - Wojska Polskiego. Linia ta obsługiwana jest przez przewoźnika Europa Express City Sp. z o.o. W dniu powszednim autobusy kursują w okresie pomiędzy ok a ok z częstotliwością, w zależności od okresu dnia ok min. Linia 2 Pruszków Komorów, o przebiegu: Os. Staszica - Wojska Polskiego Plantowa Powstańców Staszica - Sienkiewicza (PKP) Kościuszki - B. Prusa - Armii Krajowej Lipowa - Kraszewskiego (WKD) Ireny - Tadeusza, (Komorów) - Al. Starych Lip SUW - pętla przy cmentarzu. Linia obsługiwana jest przez Przewoźnika PKS Grodzisk Mazowiecki Sp. z o.o. Autobusy kursują w okresie pomiędzy ok a 19.00, z częstotliwością, w zależności od pory dnia 30, 45 lub 60 minut. Linia 3 Pruszków Piastów, o przebiegu: Inżynierska (pętla) Waryńskiego POW - 3-go Maja Długa Zdziarska Korczaka - (Piastów) - M. Dąbrowskiej - Traugutta (rondo) i powrót: Broniewskiego Długa - 3-go Maja - Łączniczek AK Waryńskiego - Inżynierska. Linia obsługiwana jest przez przewoźnika Europa Express City Sp. z o.o.. Autobusy kursują w okresie pomiędzy ok , z częstotliwością, w zależności od pory dnia 30 lub 60 minut. Linia 4 Pruszków Gąsin, o przebiegu: Inżynierska (pętla) Waryńskiego Promyka Robotnicza Błońska Traktowa Przejazdowa Promyka Waryńskiego - Inżynierska. Obsługiwana jest przez Przewoźnika PKS Grodzisk Mazowiecki Sp. z o.o. Autobusy kursują w okresie pomiędzy ok a 20.00, z częstotliwością, w zależności od pory dnia 30 lub 60 minut. Linia 5 Pruszków oś. Staszica Gąsin - Pruszków oś. Staszica 38 S t r o n a

39 3.7. Ciepłownictwo W Mieście Pruszków zapotrzebowanie na ciepło jest pokrywane z centralnych i lokalnych kotłowni komunalnych oraz za pośrednictwem indywidualnych źródeł ciepła, zasilanych w przeważającej ilości węglem i gazem ziemnym. Źródłem ciepła dla systemu ciepłowniczego Miasta Pruszków jest Elektrociepłownia Pruszków, której właścicielem jest PGNiG TERMIKA. Elektrociepłownia Pruszków jest zlokalizowana przy ul. Waryńskiego 1, w dzielnicy Gąsin. Osiągalna moc cieplna Elektrociepłowni Pruszków wynosi 186,1 MWt, natomiast elektryczna 9,1 MWe. Informacje na temat zamówionej w źródle mocy cieplnej, sprzedaży i zużycia ciepła oraz produkcji energii elektrycznej zestawiono w tabeli. Tabela 5. Wielkość mocy zamówionej, produkcji i sprzedaży energii z EC Pruszków (źródło: PGNiG TERMIKA) Rok Wielkość Jednostka Średnioroczna moc zamówiona MWt 142,07 155,3 159,2 163,7 Sprzedaż ciepła ogółem GJ Potrzeby własne GJ Produkcja energii elektrycznej MWh Wnioski wynikające z charakterystyki Miasta Ostatnie lata (w szczególności rok 2010) charakteryzują się bardzo wysoką dynamiką wzrostową. Wraz z budową nowych mieszkań rośnie ilość mieszkańców. Jednakże wbrew obiegowej opinii, która głosi, iż większość mieszkańców gmin ościennych Warszawy pracuje na co dzień w stolicy, ważną cechą rozwoju Pruszkowa jest bardzo wysoki wzrost ilości przedsiębiorstw działających na jej terenie w ostatnich 4 latach sięgający 10 %. Jest to szczególnie wysoki wskaźnik w stosunku do statystyk krajowych, które wskazują, iż ilość mikro i małych przedsiębiorstw w skali całego kraju zwiększa się o zaledwie 0,6 % rocznie. Jednym z kluczowych czynników rozwoju gospodarczego gminy jest z pewnością jej korzystny układ komunikacyjny bliskość głównego ośrodka gospodarczego kraju Warszawy, Autostrady A2 oraz kilku dróg wojewódzkich stanowi istotny atut dla tworzenia nowych przedsiębiorstw. Wszystkie ww. okoliczności, niezwykle pożądane z perspektywy gospodarczej i ekonomicznej skutkują zarazem negatywnymi konsekwencjami środowiskowymi. Wraz ze wzrostem ilość mieszkańców i podmiotów gospodarczych rośnie ilość 39 S t r o n a

40 zużytej energii oraz paliw. W ślad za tym można się spodziewać wzrostu emisji dwutlenku węgla. Równocześnie bliskość elektrociepłowni stwarza szansę aby nowobudowane obiekty przyłączane były do sieci ciepłowniczych, a tym samym nie generowały dodatkowych emisji z tytułu spalania węgla w kotłowniach lokalnych. 40 S t r o n a

41 4. Inwentaryzacja emisji dwutlenku węgla 4.1 Energia elektryczna Dane uzyskane od operatora sieci energetycznej na terenie gminy pozwoliły ustalić zapotrzebowanie na energię elektryczną w poszczególnych sektorach. Zgodnie z pozyskanymi informacjami w roku 2012 całkowite zużycie energii elektrycznej na terenie gminy wynosiło MWh, z czego sumarycznie największy pobór energii występuje w grupie taryfowej G (odbiorcy indywidualni) oraz grupie taryfowej B (odbiorcy przemysłowi przyłączeni do sieci średniego napięcia). Zestawienie zaprezentowano w poniższej tabeli: Tabela 6. Zużycie energii elektrycznej wraz z emisją CO 2 z podziałem na grupy taryfowe w mieście Pruszków w 2012 roku (źródło: PGE Obrót S.A. Oddział z siedzibą w Warszawie). rok 2012 Grupa taryfowa Liczba odbiorców Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] A - - 0,89 - B 33, ,00 0, ,26 C 1 885, ,00 0, ,17 G , ,00 0, ,98 R 2,00 12,00 0,89 10,68 SUMA , ,09 Warto zauważyć, iż mimo opisywanego wcześniej wzrostu ilości mieszkańców oraz liczby podmiotów gospodarczych zużycie energii względem roku bazowego (rok 2000) zmalało. Fakt ten wynikał z mniejszej liczby podmiotów odbierających energię z sieci średniego napięcia. Pozyskanie dane nie pozwalają jednakże wyróżnić jaką część energii zużywali odbiorcy indywidualni. 41 S t r o n a

42 Tabela 7. Zużycie energii elektrycznej wraz z emisją CO 2 z podziałem na grupy taryfowe w mieście Pruszków w 2000 roku (źródło: PGE Obrót S.A. Oddział z siedzibą w Warszawie). rok 2000 Grupa taryfowa Liczba odbiorców Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] A - - 0,89 - B 42, ,00 0, ,60 C, G i R , ,00 0, ,46 G - - 0,89 - SUMA , ,06 Prognozę na rok 2020 wytyczono zgodnie z danymi zawartymi w Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii w tym zastosowania techniki solarnej dla gminy Miasto Pruszków. Wraz z rozwojem gospodarczym miasta oraz wzrostem ilości mieszkańców zwiększać się również będzie zużycie energii. Wzrost ten jest szacowany na około 1,5 % rocznie. Docelowy, prognozowany poziom zużycia energii elektrycznej na terenie gminy prezentuje tabela zamieszczona poniżej. Tabela 8. Zużycie energii elektrycznej wraz z emisją CO 2 z podziałem na grupy taryfowe w mieście Pruszków w 2020 roku (źródło: PGE Obrót S.A. Oddział z siedzibą w Warszawie). rok 2020 PROGNOZA Grupa taryfowa Liczba odbiorców Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO2/MWh] Emisja [Mg CO2] A - - 0,89 - B ,00 0, ,00 C, G i R ,00 0, ,20 G - - 0,89 - SUMA , ,20 Odnosząc zatem prognozę do roku bazowego, należy zauważyć, iż zużycie energii kształtować się będzie na podobnym poziomie. 42 S t r o n a

43 Rysunek 9. Zużycie energii elektrycznej w Pruszkowie w roku 2000, 2012 i prognoza na rok 2020 (źródło: PGE Obrót S.A. Oddział z siedzibą w Warszawie oraz Aktualizacja założeń ). Wprost proporcjonalnie do zużycia energii elektrycznej kształtować się będzie poziom emisji dwutlenku węgla, co obrazuje poniższy wykres oraz zestawienie tabelaryczne. Rysunek 10. Emisja CO 2 ze zużycia energii elektrycznej w Pruszkowie w roku 2000, 2012 i prognoza na rok 2020 (opracowanie własne na podstawie wskaźników Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami) 43 S t r o n a

44 Tabela 9. Łączna emisja CO 2 z tytułu zużycia energii elektrycznej na terenie miasta Pruszków w roku 2000, 2012 i prognoza na rok 2020 (źródło: PGE Obrót S.A. Oddział z siedzibą w Warszawie oraz Aktualizacja założeń ). Łączna emisja rok Zużycie [MWh] Emisja [Mg CO 2] , , , , , , Gaz sieciowy Dostawcą gazu na terenie Miasta Pruszków jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo wchodzący w skład warszawskiego regionu dystrybucji. Zużycie gazu na terenie gminy w roku 2010 oraz 2012 przedstawiają tabele zamieszczone poniżej. Tabela 10. Zużycie gazu oraz emisja CO 2 na terenie miasta Pruszków w 2010 roku z podziałem na sektory (źródło: Bank Danych Lokalnych GUS). Zużycie gazu 2010 zużycie gazu [m3] zużycie gazu [GJ] wskaźnik emisji [Mg CO 2 /GJ] Emisja CO 2 [Mg CO 2 ] Gospodarstwa domowe , ,54 0, ,70 Przemysł , ,73 0, ,49 Usługi , ,72 0, ,08 Handel , ,97 0, ,62 Pozostali , ,30 0, ,63 SUMA , , ,52 Tabela 11. Zużycie gazu oraz emisja CO 2 na terenie miasta Pruszków w 2012 roku z podziałem na sektory (źródło: Bank Danych Lokalnych GUS). Zużycie gazu 2012 zużycie gazu [m3] zużycie gazu [GJ] wskaźnik emisji [Mg CO 2 /GJ] Emisja CO 2 [Mg CO 2 ] Gospodarstwa domowe , ,61 0, ,74 Przemysł , ,06 0, ,06 Usługi , ,83 0, ,19 Handel , ,07 0, ,95 Pozostali , ,78 0, ,73 SUMA , , ,67 44 S t r o n a

45 Tak jak w przypadku energii elektrycznej dla zachowania spójności pomiędzy poszczególnymi dokumentami, przy wyznaczaniu prognozy na rok 2020 posłużono się danymi zawartymi w Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe ze szczególnym uwzględnieniem odnawialnych źródeł energii w tym zastosowania techniki solarnej dla gminy Miasto Pruszków. Wynik prognozy zawiera tabela zamieszczona poniżej. Tabela 12. Zużycie gazu oraz emisja CO 2 na terenie miasta Pruszków w 2020 roku z podziałem na sektory (źródło: Bank Danych Lokalnych GUS). Zużycie gazu 2020 PROGNOZA zużycie gazu [m3] zużycie gazu [GJ] wskaźnik emisji [Mg CO 2 /GJ] Emisja CO 2 [Mg CO 2 ] Gospodarstwa domowe , ,19 0, ,41 Przemysł , ,81 0, ,26 Usługi , ,48 0, ,42 Handel , ,28 0, ,65 Pozostali , ,95 0, ,46 SUMA , , ,20 Z uwagi na brak możliwości pozyskania danych dla roku bazowego bezpośrednio od operatora dystrybucyjnego wyznaczając zużycie dla roku 2000 posłużono się danymi zagregowanymi w banku danych lokalnych przez Główny Urząd Statystyczny. Dane to pozwoliły na określenie łącznego zużycia gazu w tym roku. Tabela 13. Zużycie gazu oraz emisja CO 2 na terenie miasta Pruszków w 2000 roku z podziałem na sektory (źródło: Bank Danych Lokalnych GUS). Zużycie gazu 2000 wskaźnik emisji [Mg CO 2 /GJ] Emisja CO 2 [Mg CO 2 ] zużycie gazu [m3] zużycie gazu [GJ] Gospodarstwa domowe - - 0,055 - Przemysł - - 0,055 - Usługi - - 0,055 - Handel - - 0,055 - Pozostali - - 0,055 - SUMA , , ,51 Zestawienie zebranych danych wskazuje na wzrost zużycia gazu w stosunku do roku 2000 oraz stabilizację jego zużycia w ostatnich latach , co pokazuje poniższy wykres. 45 S t r o n a

46 Rysunek 11. Zużycie gazu w Pruszkowie w roku 2000, 2010, 2012 oraz prognoza na rok 2020 (opracowanie własne) Większość gazu zużywanego na terenie gminy wykorzystywane jest na potrzeby mieszkaniowe (prawie 70 %), w drugiej kolejności na potrzeby działalności przemysłowej (23%). Emisja CO 2 z tytułu zużycia gazu sieciowego w poszczególnych sektorach, rok % 5% 0% 23% 70% Gospodarstwa domowe Przemysł Usługi Handel Pozostali Rysunek 12. Emisja CO 2 z tytułu zużycia gazu sieciowego w poszczególnych sektorach w roku 2012 (opracowanie własne na podstawie wskaźników Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami). 46 S t r o n a

47 Poziom emisyjności z tytułu zużycia gazu sieciowego zamieszczono na wykresie poniżej. 4.3 Tranzyt i transport lokalny Dla paliw wykorzystywanych w transporcie inwentaryzacja opiera się na dwóch źródłach emisji: - tranzycie w ramach którego inwentaryzowana jest emisji z pojazdów przejeżdżających przez teren miasta. - transporcie lokalnym w którym analizie podlega ruch pojazdów zarejestrowanych na terenie miasta. Dane do analizy pozyskano z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, pomiarów natężenia ruchu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz danych Instytutu Transportu Samochodowego. Przez teren miasta przebiegają drogi wojewódzkie nr 701, 718, 719, 760 oraz autostrada A2, dla których poziomy emisji przedstawiają się następująco: 47 S t r o n a

48 Tabela 14. Emisja CO 2 wynikająca z ruchu tranzytowego na terenie miasta Pruszków w roku 2000, 2012 oraz prognoza na rok 2020 (opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez GDDKiA: Pomiar Ruchu na drogach wojewódzkich i krajowych 2010). nr drogi Emisja w roku 2000 [Mg CO2] Emisja w roku 2012 [Mg CO2] Emisja w roku prognoza [Mg CO2] ,01 715, , , , , , , , , , ,53 A , ,63 SUMA , , ,73 Znaczny wzrost całkowitej emisji w roku 2012 wynika przede wszystkim z otwarcia autostrady A2, aczkolwiek wzrost natężenia ruchu samochodowego zauważalny jest również na drogach wojewódzkich. W szczególności znacząca część emisji z ruchu tranzytowego generowana jest na drodze wojewódzkiej nr 719 stanowiącej główny szlak dojazdowy do centrum Warszawy. Obrazują to poniższe wykresy. Rysunek 13. Emisja CO 2 [Mg] z ruchu tranzytowego z podziałem na numer drogi (źródło: (opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez GDDKiA: Pomiar Ruchu na drogach wojewódzkich i krajowych 2010). 48 S t r o n a

49 Szczegółowe zestawienie natężenia ruchu na poszczególnych odcinkach dróg znajduje się w arkuszach bazy emisji, stanowiących załącznik do niniejszego opracowania. Inwentaryzacja emisji ze zużycia paliw w transporcie lokalnym oparta jest na danych o pojazdach zarejestrowanych na terenie gminy oraz statystycznym kilometrażu pokonywanym przez określone kategorie pojazdów oszacowanym przez Instytut Transportu Samochodowego. Wyniki inwentaryzacji przedstawiono na wykresie oraz tabeli zamieszonej poniżej. Tabela 15. Łączna emisja CO 2 wynikająca z ruchu tranzytowego i lokalnego w roku 2000, 2012 oraz prognoza na rok 2020 (opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz GDDKiA). Emisja w roku 2000 [Mg CO2] Emisja w roku 2012 [Mg CO2] Emisja w roku prognoza [Mg CO2] Tranzyt , , ,73 Ruch lokalny , , ,66 SUMA , , ,39 Rysunek 14. Emisja CO 2 pochodząca z ruchu lokalnego i tranzytowego w roku 2000, 2012 oraz prognoza na rok 2020 (źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz GDDKiA). 49 S t r o n a

50 Szczegółowe zestawienie dotyczące emisji z transportu lokalnego, znajduje się w arkuszach bazy emisji, stanowiących załącznik do niniejszego opracowania 4.4 Oświetlenie Emisję CO 2 pochodzącą ze zużycia energii elektrycznej na cele oświetleniowe oszacowano na podstawie audytu oświetlenia ulicznego przekazanej przez Urząd Miasta Dokumentacja modernizacji oświetlenia Miasta Pruszkowa. Przyjmując założone wg metodyki programu priorytetowego GIS, Część 6 SOWA Energooszczędne oświetlenie uliczne, okres świecenia opraw w ciągu roku wynosi 4024 godziny. Według tej samej metodyki wskaźnik emisji wynosi 0,89 [MgCO 2 /MWh]. Używając powyższych danych oszacowano emisję CO 2 powstałą ze zużycia energii elektrycznej na cele oświetleniowe. W 2000 roku emisja CO 2 pochodząca z oświetlenia ulicznego wyniosła 3 390,11 [MgCO 2 /rok]. Poniższa tabela zawiera szczegółowe obliczenia. Tabela 16. Zestawienie zużycia energii elektrycznej z podziałem na moc opraw zainstalowanych na terenie miasta Pruszków wraz z emisją CO 2 w 2000 roku (źródło: Dokumentacja Modernizacji Oświetlenia miasta Pruszkowa ). Emisja CO r. MOC OPRAWY [W] ILOŚĆ CZAS ŚWIECENIA Zużycie kwh Zużycie w MWh Emisja CO ,88 506,50 450, , , , ,00 110,66 98, ,20 206,43 183, , ,37 920, ,84 135,45 120, ,08 459,42 408, ,00 147,88 131, SUMA , , ,11 Od 2009 r. do 2010 r. były prowadzone w mieście prace modernizacyjne, mające na celu wymianę żarówek i opraw na wszystkich lampach. W miejsce rtęciowych żarówek i starych opraw 50 S t r o n a

51 zamontowane zostały wysokoprężne lampy sodowe. Przeprowadzona inwestycja spowodowała zmniejszenie poboru prądu, a tym samym emisja CO 2 zmniejszyła się o 1 349,26 [MgCO 2 /rok]. Tabela 17. Zestawienie zużycia energii elektrycznej z podziałem na moc opraw zainstalowanych na terenie miasta Pruszków wraz z emisją CO 2 w 2012 roku (źródło: Dokumentacja Modernizacji Oświetlenia miasta Pruszkowa ). Emisja CO r. MOC OPRAWY [W] ILOŚĆ CZAS ŚWIECENIA Zużycie kwh Zużycie w MWh Emisja CO ,00 612,65 545, ,00 627,74 558, ,00 380,27 338, ,00 142,85 127, ,00 374,23 333, ,00 104,62 93, ,40 50,70 45,13 SUMA , , ,85 Rysunek 15. Emisja CO 2 pochodząca ze zużycia energii elektrycznej na cele oświetleniowe w mieście Pruszków w roku 2000 i 2012 (opracowanie własne na podstawie danych zawartych w Dokumentacji modernizacji oświetlenia miasta Pruszkowa ). 51 S t r o n a

52 W związku z tym, że dokonana modernizacja oświetlenia ulicznego spełnia standardy i normy oświetleniowe, nie planuje się kolejnej wymiany oświetlenia a jedynie inwestycje utrzymaniowe (wymiana uszkodzonych lub wypalonych źródeł), do roku 2020 nie przewiduje się wzrostu zużycia energii na potrzeby oświetleniowe. 4.5 Obiekty publiczne Korzystając z danych udostępnionych przez Urząd Miasta (w tym audytów energetycznych) oraz danych pochodzących z bezpośredniej ankietyzacji sporządzono zestawienie obiektów publicznych wskazujące na zużycie energii elektrycznej oraz ciepła. Wykaz znajduje się w tabeli zamieszczonej poniżej. Wykaz obiektów publicznych Lp. Podmiot Zużycie w MWh Źródło ciepła Zużycie ciepła w GJ 1 Przedszkole Miejskie nr 2 20,90 systemowe 356,95 2 Przedszkole Miejskie nr 3 24,80 systemowe 423,37 3 Przedszkole Miejskie nr 4 23,99 systemowe 445,50 Integracyjne Miejskie Przedszkole nr ,40 systemowe 268,40 5 Przedszkole Miejskie nr 6 20,73 systemowe 320,04 6 Przedszkole Miejskie nr 7 15,55 gaz 296,58 7 Przedszkole Miejskie nr 8 15,93 gaz 572,85 8 Przedszkole Miejskie nr 9 13,50 systemowe 343,50 9 Przedszkole Miejskie nr 10 26,06 systemowe 674,80 10 Przedszkole Miejskie nr 11 25,56 systemowe 404,18 11 Przedszkole Miejskie nr 12 26,23 systemowe 699,50 12 Przedszkole Miejskie Nr ,73 systemowe 1599,00 13 Przedszkole Miejskie nr 14 63,48 systemowe 900,89 14 Przedszkole Miejskie nr 15 21,40 systemowe 595,50 15 Szkoła Podstawowa Nr 1 72,26 systemowe 1165,20 16 Szkoła Podstawowa Nr 2 145,54 systemowe 4378,70 17 Szkoła Podstawowa Nr 6 76,23 systemowe 296,56 18 Szkoła Podstawowa Nr 8 84,95 systemowe 1700,32 19 Szkoła Podstawowa Nr 9 124,02 systemowe 1885,90 20 Szkoła Podstawowa Nr 10 50,15 gaz 960,81 21 Gimnazjum Nr 1 98,99 systemowe 2463,23 22 Gimnazjum Nr 2 79,02 gaz 2448,19 23 Gimnazjum Nr 3 102,62 systemowe 2210,60 24 Gimnazjum Nr 4 115,32 systemowe 2730,90 25 Gimnazjum Społeczne 89,91 systemowe 2463,24 52 S t r o n a

53 26 Gimnazjum Sportowe 102,84 systemowe 2730, Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki 62,70 systemowe 1899,40 Liceum Ogólnokształcące im. Tomasza Zana 31,81 systemowe 1049,76 Dom Pomocy Społecznej dla Dziewcząt 110,82 gaz 584,60 Specjalny Ośrodek Wychowawczy - Internat dla chłopców 58,60 systemowe 4776,49 Miejski Zarząd Obiektów 32 Sportowych 420,00 systemowe 2800,00 33 Basen "Kapry" 1003,51 systemowe 4823,00 34 MOPS 27,18 systemowe 1982,63 35 Muzeum 45,20 systemowe 1151,73 36 Miejski Zakład Oczyszczania 1176,00 węgiel 1181,70 37 Spółdzielczy Dom Kultury 20,41 systemowe 741,80 38 Urząd Stanu Cywilnego 73,00 systemowe 825,43 Towarzystwo Budownictwa 39 Społecznego Zieleń miejska 76,00 systemowe 1865,93 Sp.z o.o.: 40 Zabytek Kościuszki 41 47,38 systemowe 783,96 41 Kraszewskiego 18,13 systemowe 402, Maja 56 10,49 systemowe 458,53 43 Chopina 1A 15,22 systemowe 221,4 44 Helenowska 3 i 3A 17,54 systemowe 1281, , ,78 Emisja z poszczególnych źródeł przedstawia się w związku z powyższym następująco: Tabela 18. Zużycie poszczególnych nośników energii oraz emisja CO 2 przez sektor użyteczności publicznej w 2012 roku (dane uzyskane z ankietyzacji budynków użyteczności publicznej na terenie Miasta Pruszków). Z tytułu zużycia energii elektrycznej Wskaźnik Zużycie [MWh] emisji [Mg] Emisja CO ,10 0, ,61 Z tytułu zużycia gazu Wskaźnik Zużycie [GJ] emisji [Mg] Emisja CO ,03 0, ,47 53 S t r o n a

54 Z tytułu zużycia ciepła systemowego Wskaźnik Zużycie [GJ] emisji [Mg] Emisja CO ,06 0, ,38 Z tytułu zużycia węgla opałowego Wskaźnik Zużycie [GJ] emisji [Mg] Emisja CO ,70 0, ,81 Łączna emisja dwutlenku węgla generowana przez obiekty publiczne wynosi 9 714,26 MgCO 2. Tabela 19. Łączna emisja CO 2 generowana przez obiekty użyteczności publicznej (dane z ankiet). Emisja łączna Kategoria Emisja CO 2 [Mg] Obiekty publiczne 9 714, Ciepło W wyniku przeprowadzonej ankietyzacji oraz na podstawie danych uzyskanych z przedsiębiorstwa PGNiG TERMIKA, ustalono iż na cele grzewcze wykorzystywane są następujące rodzaje paliw i energii: 54 S t r o n a

55 Rysunek 16. Struktura źródeł ciepła w sektorze mieszkalnictwa na terenie miasta Pruszków w roku 2012 (dane uzyskane dzięki ankietyzacji mieszkańców). Zgodnie z powyższą strukturą emisja z tytułu zaspokajania potrzeb cieplnych budynków w roku obliczeniowym przedstawia się następująco: Tabela 20. Struktura wykorzystania nośników energii cieplnej wraz z emisją CO 2 w mieście Pruszków w roku 2012 (źródło: PGNiG TERMIKA oraz dane GUS: Zużycie Energii w gospodarstwach domowych w 2012 roku) % Zużycie [GJ] wskaźnik emisji [MG CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] ciepło systemowe 56,50% ,45 0, ,76 ogrzewanie gazowe 22,65% ,92 0, ,10 węglowe 13,40% ,84 0, ,25 ogrzewanie elektryczne 7,05% ,84 0, ,29 biomasa 0,40% 4 946, SUMA , ,40 W porównaniu do roku 2000, zauważalny jest wzrost zużytego ciepła, a tym samym emisji dwutlenku węgla. Wynika to ze stale rosnącej ilości mieszkańców, mieszkań oraz przedsiębiorstw, 55 S t r o n a

56 działających na terenie gminy. Zużycie ciepła i emisję CO 2 w roku 200 przedstawia tabela zamieszczona poniżej. Biomasa jest traktowana jako paliwo zaliczane do kategorii odnawialnych źródeł energii, w związku z czym uznaje się je za źródło zero emisyjne. Tabela 21. Struktura wykorzystania nośników energii cieplnej wraz z emisją CO 2 w mieście Pruszków w roku 2000 (opracowanie własne na podstawie danych w Aktualizacji założeń ) 2000 % Zużycie [GJ] wskaźnik emisji Emisja [Mg CO2] [MG CO2/GJ] ciepło systemowe 56,50% ,81 0, ,54 ogrzewanie gazowe 22,65% ,43 0, ,55 węglowe 13,40% ,65 0, ,82 ogrzewanie elektryczne 7,05% ,07 0, ,73 biomasa 0,40% 4 152, SUMA , ,64 W strukturze odbiorców ciepła sieciowego kluczowe miejsce zajmują gospodarstwa domowe odpowiadające za wykorzystanie 78 % całkowitego ciepła z terenu gminy. Poniższa tabelka przedstawia prognozowane zużycie energii cieplnej w roku 2020 wraz z emisją CO 2. Prognozowane wartości Tabela 22. Struktura wykorzystania nośników energii cieplnej wraz z emisją CO 2 w mieście Pruszków w roku 2020 (opracowanie własne na podstawie danych w Aktualizacji założeń ) 2020 % Zużycie [GJ] wskaźnik emisji [MG CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] ciepło systemowe 56,50% ,44 0, ,56 ogrzewanie gazowe 22,65% ,87 0, ,11 węglowe 13,40% ,26 0, ,51 ogrzewanie elektryczne 7,05% ,06 0, ,89 biomasa 0,40% 5 659, SUMA , ,07 56 S t r o n a

57 Rysunek 17. Struktura odbiorców ciepła sieciowego z podziałem na sektory na terenie miasta Pruszków w roku 2012 (źródło: PGNiG TERMIKA). Przekłada się to również na całościową strukturę wykorzystania energii cieplnej i paliw opałowych, w ramach której mieszkalnictwo odpowiada za 90 % całkowitych potrzeb gminy w tym zakresie, co obrazuje zamieszczony poniżej wykres. Rysunek 18. Emisja CO 2 pochodząca z wykorzystania paliw opałowych w 2012 roku z podziałem na sektory (źródło: PGNiG TERMIKA). Ostateczną wielkość emisji prezentuje tabela zamieszczona poniżej. 57 S t r o n a

58 Tabela 23. Emisja CO 2 pochodząca z wykorzystania paliw opałowych z podziałem na sektory, w roku 2000, 2012 oraz prognoza na rok 2020 (opracowanie własne na podstawie danych z ankiet oraz PGNiG TERMIKA). Emisja 2000 [Mg CO2] Emisja 2012 [Mg CO2] Emisja 2020 [Mg CO2] Mieszkalnictwo , , ,07 Obiekty publiczne 6 413, , ,32 Przedsiębiorstwa 7 604, , ,20 SUMA , , , Podsumowanie części inwentaryzacyjnej Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją, emisja dwutlenku węgla w roku bazowym (rok 2000) wyniosła ,08 Mg, a kluczowym czynnikiem emisji było zużycie energii elektrycznej (25 %) oraz wykorzystanie paliw i energii na potrzeby cieplne (paliwa opałowe 21% i ciepło systemowe 20% razem 41%). Rysunek 19. Procentowy udział poszczególnych rodzajów paliw i energii w emisji całkowitej na terenie miasta Pruszków w roku 2000 (opracowania własne). 58 S t r o n a

59 Jednakże wraz z budową autostrady A2 oraz rosnącym natężeniem ruchu samochodowego najpoważniejszym źródeł emisji w 2012 roku stał się transport, który aktualnie odpowiada za 42% emisji. Rysunek 20. Procentowy udział poszczególnych rodzajów paliw i energii w emisji całkowitej na terenie miasta Pruszków w roku 2012 (opracowanie własne). Tabela 24. Bilans emisji CO 2 w ujęciu sektorowym (opracowanie własne) Bilans emisji wg sektorów prognoza 2020 Mieszkalnictwo , , ,24 Przedsiębiorstwa , , ,20 Transport lokalny , , ,66 Tranzyt , , ,73 Oświetlenie 3 390, , ,84 Obiekty publiczne , , ,17 Pozostałe 1 580, , ,64 SUMA , , ,48 59 S t r o n a

60 Szczegółowe zestawienie emisji z wykorzystania poszczególnych źródeł paliw i energii zamieszczono na poniższym wykresie i tabeli. Rysunek 21. Graficzne zestawienie emisji CO 2 z podziałem na wykorzystywane paliwa na terenie miasta Pruszków w roku 2000, 2012 i prognoza na rok 2020 (opracowanie własne). Tabela 25. Bilans emisji wg rodzaju wykorzystywanego paliwa na terenie miasta Pruszków w roku 2000, 2012 oraz prognoza na rok 2020 (opracowanie własne). Bilans emisji wg rodzajów paliw prognoza 2020 energia elektryczna , , ,20 gaz , , ,20 paliwa transportowe , , ,39 paliwa opałowe , , ,60 ciepło systemowe , , ,09 SUMA , , ,48 60 S t r o n a