Sadowski P. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej / P. Sadowski // Polskie Prawo Konstytucyjne / red. W. Skrzydło. Lublin, S. 297.

Transkrypt

1 Justyna Ciechanowska Słowa kluczowe: prezydent, powołanie, sędzia, sąd, nominacja, kompetencje. Key words: president, appointment, judge, court, nomination, competence. Pozycja prawno-ustrojowa Prezydenta RP w bardzo dużym stopniu ukształtowana jest przez jego funkcje, zadania oraz kompetencje. Ich zakres w dużej mierze wyznacza przyjęta w ustawie zasadniczej zasada trójpodziału władz, która odchodzi od klasycznego rozumienia podziału władzy opartego na ich absolutnej separacji. Konstytucyjna zasada oparta jest na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, co oznacza, że z jednej strony wskazuje ona na problematykę rozdzielenia władzy państwowej a z drugiej podkreśla aspekt równoważenia się trzech władz w relacjach pomiędzy naczelnymi organami tworzącymi strukturę tych władz 1. Zgodnie z art. 10 Konstytucji RP Prezydent wraz z Radą Ministrów jest organem władzy wykonawczej. Jest to jeden z aspektów, który tylko w części wyczerpuje zagadnienie pozycji ustrojowej Prezydenta oraz charakter i zakres jego kompetencji. W kontekście analizy zasady trójpodziału władz, Prezydent określany jest również jako podmiot spełniający klasyczną rolę głowy państwa 2. Przyjęte w Konstytucji RP rozwiązania wskazują kierunek szczegółowego ukształtowania kompetencji Prezydenta, któremu zostały przyznane uprawnienia reprezentacyjne, uprawnienia w zakresie arbitrażu politycznego oraz wyodrębnione istotne kompetencje wykonawcze 3. Konstytucja RP w art. 126 określa w sposób ogólny funkcje Prezydenta, wskazując, że jest on najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Art. 126 Konstytucji RP przedstawia ogólną charakterystykę funkcji Prezydenta. Organ ten otrzymał konkretne kompetencje, które znajdują rozwinięcie w przepisach konstytucyjnych i ustawowych 4. Najczęstszą klasyfikacją kompetencji Prezydenta jaka dokonywana jest w literaturze przedmiotu jest podział ze względu na relacje Prezydenta z innymi naczelnymi organami państwowymi tj: kompetencje związane ze stosunkami Prezydenta z parlamentem; kompetencje związane z relacjami Prezydenta z rządem; kompetencje związane z władzą sądowniczą; inne kompetencje 5. 1 Sadowski P. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej / P. Sadowski // Polskie Prawo Konstytucyjne / red. W. Skrzydło. Lublin, S. 297 ; Sagan S. Polskie Prawo Konstytucyjne / S. Sagan. Warszawa, S. 39 ; Witkowski Z. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej / Z. Witkowski // Prawo konstytucyjne / red. Z. Witkowski. Toruń, S Zięba-Załucka H. Instytucja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / H. Zięba-Załucka // System organów państwowych w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa, S Sadowski P. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej / P. Sadowski // Polskie Prawo Konstytucyjne / red. W. Skrzydło. Lublin, S Skrzydło W. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz, lex / W. Skrzydło. Warszawa, s. 5 Ciapała J. Charakter kompetencji Prezydenta RP. Uwagi w kontekście kompetencji w zakresie powoływania sędziów / J. Ciapała // Przegląd Sejmowy S

2 Visegrad Journal on Human Rights Prezydenckie kompetencje są wykonywane w formie aktów urzędowych. Zgodnie z art. 144 Konstytucji RP można wyodrębnić dwie grupy. Pierwsza obejmuje akty podlegające kontrasygnacie Prezesa Rady Ministrów, druga zaś to tzw. prerogatywy, które Prezydent podejmuje dyskrecjonalnie, gdyż nie wymagają one kontrasygnaty 6. Zakres włączeń spod wymogu kontrasygnaty wyznacza w pewnym sensie linię graniczną pomiędzy kompetencjami władzy wykonawczej, które powinny być realizowane przy współpracy rządu z prezydentem a sferą samodzielnej działalności głowy państwa. Można spotkać się z opiniami, że dają one Prezydentowi RP możliwość rządzenia w ramach władzy wykonawczej 7. Powoływanie sędziów przez Prezydenta zostało unormowane w Konstytucji jako jedna z zasadniczych kompetencji głowy państwa, która zgodnie z art. 144 ust.3 pkt. 17 stanowi prerogatywę czyli uprawnienie osobiste, które dla swej ważności nie wymaga kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów. Biorąc pod uwagę powyższe, kompetencję w zakresie powoływania sędziów, należy postrzegać w powiązaniu z funkcją głowy państwa oraz organu, który zapewnia ciągłość władzy państwowej. Wskazuje ona również pozycję prawną organów państwowych działających w ramach władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej oraz przedstawia na ile Prezydent jest swobodny w dokonywaniu danej czynności 8. Prezydent RP posiada uprawnienie powoływania sędziów sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych oraz sędziów Sądu Najwyższego. Jeżeli chodzi o przepisy odnoszące się do ww. kompetencji, to w pierwszej kolejności należy wskazać na unormowania konstytucyjne. Zgodnie z art. 179 Konstytucji RP sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (dalej KRS), na czas nie oznaczony. Dalsza konkretyzacja trybu wykonywania przez Prezydenta ww. uprawnienia zawarta jest w ustawach ustrojowych odnoszących się do wymiaru sprawiedliwości tj. ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych 9, ustawie Prawo o ustroju sadów administracyjnych 10, ustawie o Sądzie Najwyższym 11, ustawie Prawo o ustroju sądów wojskowych 12. Unormowania dotyczące powoływania sędziów zawarte w ww. aktach prawnych są zbliżone do siebie. Wyżej wymienione przepisy przyjmują system nominacyjny sędziów, powierzając kompetencje do powoływania sędziów Prezydentowi RP. Trzeba zwrócić uwagę na to, że jest to system nominacji ograniczonej, bo Prezydent działa na wniosek KRS. Oznacza to, że Prezydent nie może powołać na stanowisko osoby, której kandydatura nie była objęta wnioskiem KRS. Prezydent posiada swobodę decyzyjną jedynie w zakresie zajęcia stanowiska wobec kandydata zaproponowanego przez KRS 13. W przypadku powoływania sędziów sądów powszechnych, na szczeblu ustawowym na uwagę zasługują dwa akty prawne prawo o ustrojów sądów powszechnych z 27 lipca 2001 roku (zwana dalej p.u.s.p.) oraz ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z dnia 17 czerwca 2011 r.). W celu zapewnienia możliwie najlepszej kadry sędziowskiej postępowanie nominacyjne jest wielostopniowe. Rozpoczyna się od obwieszczenia Ministra Sprawiedliwości o wolnym stanowisku sędziowskim (art. 56 p.u.s.p.). Następnym etapem jest zgłoszenie się kandydata lub kandydatów (art p.u.s.p.), które podlega wstępnej weryfikacji przez prezesa właściwego sądu, z możliwością odwołania się do Krajowej Rady Sądownictwa, w razie pozostawienia przez prezesa zgłoszenia bez rozpatrzenia (art. 57 2a p.u.s.p.). Po przejściu pozytywnej wstępnej weryfikacji kolejnym etapem jest ocena kandydatur dokonywana przez sędziów wizytatorów, kolegiów sądów i zgromadzeń ogólnych sędziów (art. 57a p.u.s.p.). Następnie prezes właściwego sądu przekazuje kandydatury do Krajowej Rady Sądownictwa (art p.u.s.p.). 6 Skrzydło W. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz, lex / W. Skrzydło. Warszawa, s. ; Mojak R. Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w świetle nowej Konstytucji / R. Mojak // PiP S Frankiewicz A. Kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta RP / A. Frankiewicz. Kraków, S Ciapała J. Charakter kompetencji Prezydenta RP. Uwagi w kontekście kompetencji w zakresie powoływania sędziów / J. Ciapała // Przegląd Sejmowy S Prawo o ustroju sądów powszechnych : Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. // Dz.U Poz Prawo o ustroju sądów administracyjnych : Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. // Dz.U Poz O Sądzie Najwyższym : Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. // Dz.U Poz Prawo o ustroju sądów wojskowych : Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. // Dz.U Poz Użyte w art. 179 Konstytucji sformułowanie powołanie nie odnosi się do ukształtowanego w prawie pracy pojęcia powołanie (Garlicki L. Art. 179 Konstytucji RP / L. Garlicki // Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz / red. L. Garlicki. Warszawa, S. 4 ; Ereciński T. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa: komentarz / T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski. Warszawa, S. 189). 8 Visegrad Journal on Human Rights

3 Zgodnie z art. 186 Konstytucji Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Z kolei art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o KRS stanowi, że Rada między innymi rozpatruje i ocenia kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów SN oraz stanowiskach sędziowskich w sądach powszechnych, sądach administracyjnych i sądach wojskowych oraz przedstawia Prezydentowi wnioski o powołanie sędziów w tych sądach. W procedurze powoływania sędziów KRS ma z jednej strony gwarantować prawidłowy dobór kandydatów, z drugiej przejrzystość kryteriów decydujących o powołaniu na stanowisko sędziego. W wyroku o sygn. SK 7/06 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że celem udziału KRS w procedurze powoływania sędziów jest < > analiza, czy kandydat przedstawiony Radzie nie budzi zastrzeżeń z punktu widzenia przestrzegania w przyszłym pełnieniu funkcji sędziego zasady niezawisłości sędziowskiej 14. Krajowa Rada Sądownictwa, zgodnie z art. 33 ustawy o KRS, rozstrzyga w przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego w drodze uchwały. Etap postępowania przed Krajową Radą Sądownictwa jest istotny, lecz bynajmniej niekończący. Powołania dokonuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Na tym tle w nauce przedmiotem sporu pozostaje czy kompetencja Prezydenta RP w zakresie powoływania sędziów jest ceremonialnym uprawnieniem, polegającym na prawnym obowiązku akceptowania kandydatur sędziów przez KRS, czy raczej Prezydentowi przysługuje w tym zakresie swoboda decyzyjna, co oznacza, że nie jest on zobligowany do uwzględniania wniosków KRS. Jeśli chodzi o praktykę ustrojową to do 2007 r. nie zdarzył się wypadek odmowy uwzględnienia wniosku KRS przez Prezydenta. Sytuacja ta uległa zmianie, gdy Prezydent postanowieniem z 3 stycznia 2008 r. odmówił w sposób arbitralny, bez podania uzasadnienia - powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego dziewięciu osób wskazanych we wniosku KRS 15. Decyzja Prezydenta RP wywołała spór kompetencyjny dotyczący jego uprawnień nominacyjnych. Kwestia ta była przedmiotem analizy Trybunału Konstytucyjnego. Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje postanowienie z dnia 23 czerwca 2008 r. o sygn. Kpt 1/08, w którym Trybunał Konstytucyjny co do zasady ze względów formalnych umorzył postępowanie, uznając, że nie istnieje spór kompetencyjny, jednak w jego uzasadnieniu dokonał analizy uprawnienia Prezydenta RP do powoływania sędziów i wzajemnych relacji między Prezydentem a KRS w procedurze nominacyjnej 16. Trybunał Konstytucyjny w ww. postanowieniu podkreślił, że nie ma wątpliwości co do tego, iż Prezydent RP nie może dokonywać czynności składających się na wykonywanie kompetencji opiniowania kandydatów do pełnienia urzędu sędziowskiego, które zgodnie z obowiązującym prawem, zostały przyznane Krajowej Radzie Sądownictwa. Oznacza to, że w płaszczyźnie prawnej Prezydent RP nie posiada kompetencji do formułowania opinii alternatywnej w stosunku do opinii wyrażonej przez Krajową Radę Sądownictwa, a ta z kolei nie może powołać sędziego. Trzeba zaznaczyć, że czynności te należą do różnych aktów, które są wykonaniem odmiennych kompetencji 17. Kontrowersje budzi jednak kwestia, czy Prezydent może nie uwzględnić wniosku KRS i odmówić powołania danej osoby do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim. W doktrynie zostały przedstawione poglądy, które odnoszą się do argumentów przemawiających za tezą odmawiającą prezydentowi możliwości niepowołania sędziego. Po pierwsze odwołując się do wykładni językowej art. 179 Konstytucji, który posługuje się zwrotem sędziowie są powoływani przez Prezydenta, można dojść do wniosku, że sędziowska nominacja jest prezydenckim obowiązkiem. Po drugie odnosząc się do pozycji Krajowej Rady Sądownictwa jako organu stojącego na straży niezawiłości sędziowskiej i niezależności sądów, wskazać należy, że jest to organ, który jest podmiotem rozstrzygającym 14 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 2007 r. (sygn. akt SK 7/06, Dz. U. z dnia 5 listopada 2007 r.). 15 Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 3 stycznia 2008 r. w sprawie powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego (M.P. 4, poz. 38). 16 Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2008 r. (sygn. akt. Kpt 1/08, OTK-A 2008, 5, poz. 97). 17 Dąbrowski S. Komentarz do art. 55 Prawo o ustroju sądów powszechnych / S. Dąbrowski, A. Łazarska. Warszawa, s. 9

4 Visegrad Journal on Human Rights merytorycznie i którego wniosek wsparty jest normami konstytucyjnymi, co daje Krajowej Radzie Sądownictwa swoistego rodzaju wyłączność w zakresie oceny kandydatów na sędziów. Prezydent RP nie może podważać jej oceny, a tym bardziej formułować własnych opinii 18. Trzeba zwrócić uwagę, że Krajowa Rada Sądownictwa rozpatruje oraz ocenia kandydatury na urząd sędziego. Ocena przeprowadzona przez KRS powinna być obiektywna. Oznacza to, że złożenie wniosku przez KRS jest poprzedzone czynnościami merytorycznymi polegającymi na rozpatrzeniu i ocenie poszczególnych kandydatur. Odnosząc powyższe do kompetencji Prezydenta w zakresie powołania sędziów i kwestii ewentualnej jego odmowy w tym zakresie, należy wskazać, że brak pozytywnego rozpatrzenia wniosku KRS musiałaby być poprzedzony podobnymi czynnościami tj. merytorycznym rozpatrzeniem kwalifikacji kandydatów. Po trzecie przemawia za tym również zasada podziału władz, Zgodnie z którą władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Prezydent jest zatem jedynie dysponentem władzy wykonawczej. W odniesieniu do władzy sądowniczej posiada m.in. kompetencję do powołania sędziów. Celem takiej regulacji jest zapewnienie niezależności władzy sądowniczej od władzy wykonawczej, co oznacza, że Prezydent nie może odmówić powołania do pełnienia urzędu sędziego osoby przedstawionej przez Krajową Radę Sądownictwa. Prezydent może jedynie zwrócić wniosek i umożliwić Radzie ponowne rozpatrzenie sprawy 19. W doktrynie funkcjonuje również pogląd, że Prezydent nie ma obowiązku uwzględniania wniosku Krajowej Rady Sądownictwa dotyczącego powołania kandydata na stanowisko sędziego. Powoływanie sędziów jest osobistym uprawnieniem prezydenta. Zgodnie z art. 144 ust. 3. pkt 17 ujęcie tej kompetencji w prerogatywę, pozwala na stwierdzenie, że z jednej strony nie ma on prawnego obowiązku uwzględnienia wniosku Krajowej Rady Sądownictwa. Z drugiej strony należy podkreślić, że takie rozwiązanie ustanawia ograniczenie pozycji prezydenta. Nie może on powołać na stanowisko sędziego osoby, która nie była przedstawiona we wniosku Krajowej Rady Sądownictwa. Oznacza to, że swoboda działania prezydenta ogranicza się do zajęcia stanowiska wobec osoby zaproponowanej we wniosku. Jest to system nominacji ograniczonej 20. Podstawową funkcją wniosków KRS jest stwierdzenie, że dana osoba spełniła wymagania niezbędne do pełnienia funkcji sędziego. Jest to wyrażenie przez KRS opinii, która skutkuje przedstawieniem danej kandydatury prezydentowi. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że skoro przepisy Konstytucji określają stanowisko KRS mianem wniosku, to przesądzają o jego niewiążącym charakterze. Oznacza to, że prezydent nie ma obowiązku jego uwzględniania, co najwyżej jest zobowiązany zająć stanowisko wobec opiniowanego kandydata. Natomiast decyzja odmowna powinna mieć miejsce w sytuacji nadzwyczajnej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach 21. Powołanie przez prezydenta kandydata na stanowisko sędziego zawiera element decyzyjności. Jego podstawową cechą charakterystyczną jest jego skonkretyzowanie, co oznacza, że musi wskazywać rodzaj sądu do którego sędzia zostaje powołany, oznacza to, że prezydent wyznacza miejsce służbowe sędziego. Nie jest możliwe powołanie sędziego bez wskazania miejsca służbowego i bez przydziału stanowiska. Zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego 22, prezydent powołuje daną osobę na sędziego w konkretnym sądzie a nie we wszystkich sądach w Polsce. Poprzez akt powołania kandydat staje się sędzią i jest uprawniony do orzekania w sądzie macierzystym. Prezydent wskazując miejsce służbowe, określa obszar jurysdykcyjny, w którym sędzia może sprawować wymiar sprawiedliwości 23. Podsumowując należy stwierdzić, że charakterystyka przepisów dotyczących procedury nominacyjnej sędziów ukazuje, że zasadniczy wpływ na jej przebieg ma środowisko sędziowskie. Ocena merytoryczna kandydatów na sędziów pozostawiona została Krajowej Radzie Sądownictwa, co pozwala stwierdzić, że rola prezydenta w procesie powoływania sędziów jest drugoplanowa. Istotne jest to, że prezydent może odmówić powołania sędziego, ale sytuacja ta musi być postrzegana jako absolutnie wyjątkowa. 18 Sulkowski J. Uprawnienia Prezydenta RP do powoływania sędziów / J. Sulkowski // Przegląd Sejmowy S Dąbrowski S. Komentarz do art. 55 Prawo o ustroju sądów powszechnych / S. Dąbrowski, A. Łazarska. Warszawa, s. ; Mojak R. Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w świetle nowej Konstytucji / R. Mojak // PiP S ; Sokolewicz W. Konstytucyjna regulacja władzy sądowniczej / W. Sokolewicz // Konstytucja, ustrój, system finansowy państwa: księga pamiątkowa ku czci prof. Natalii Gajl. Warszawa, S Garlicki L. Art. 179 Konstytucji RP / L. Garlicki // Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz / red. L. Garlicki. Warszawa, S Sulkowski J. Uprawnienia Prezydenta RP do powoływania sędziów / J. Sulkowski // Przegląd Sejmowy S Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r. 45/ Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2007 r. (III CZP 81/07 OSNC 2007, 10, poz. 154). 10 Visegrad Journal on Human Rights

5 Streszczenie Celem artykułu jest analiza i ocena kompetencji Prezydenta RP dokonywana w szczególności na przykładzie jednej z kompetencji wobec władzy sądowniczej, a mianowicie w zakresie powoływania sędziów. Celem badawczym jest przedstawienie procedury powoływania sędziów na płaszczyźnie konstytucyjnej z jednoczesnym wskazaniem roli prezydenta w postępowaniu nominacyjnym. The aim of the paper is to conduct an analysis and an evaluatation of the powers of the President of the Republic of Poland and particularly illustrated it with an example of one of the competences with respect to judiciary, which is appointing judges. The research purpose is to present a procedure of appointing judges on the constitutional ground and simultaneously to describe the role of the President in the nomination proceeding. 1. Sadowski P. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej / P. Sadowski // Polskie Prawo Konstytucyjne / red. W. Skrzydło. Lublin, S. 297 ; Sagan S. Polskie Prawo Konstytucyjne / S. Sagan. Warszawa, s. ; Witkowski Z. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej / Z. Witkowski // Prawo konstytucyjne / red. Z. Witkowski. Toruń, S Zięba-Załucka H. Instytucja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / H. Zięba-Załucka // System organów państwowych w Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa, S Skrzydło W. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz, lex / W. Skrzydło. Warszawa, s. 4. Ciapała J. Charakter kompetencji Prezydenta RP. Uwagi w kontekście kompetencji w zakresie powoływania sędziów / J. Ciapała // Przegląd Sejmowy S Mojak R. Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w świetle nowej Konstytucji / R. Mojak // PiP S Frankiewicz A. Kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta RP / A. Frankiewicz. Kraków, s. 7. Prawo o ustroju sądów powszechnych : Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. // Dz.U Poz Prawo o ustroju sądów administracyjnych : Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. // Dz.U Poz O Sądzie Najwyższym : Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. // Dz.U Poz Prawo o ustroju sądów wojskowych : Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. // Dz.U Poz Garlicki L. Art. 179 Konstytucji RP / L. Garlicki // Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz / red. L. Garlicki. Warszawa, S. 4 ; Ereciński T. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa: komentarz / T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski. Warszawa, s. 12. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 2007 r. (sygn. akt SK 7/06, Dz. U. z dnia 5 listopada 2007 r.). 13. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 3 stycznia 2008 r. w sprawie powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego (M.P. 4, poz. 38). 14. Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2008 r. (sygn. akt. Kpt 1/08, OTK-A 2008, 5, poz. 97). 15. Dąbrowski S. Komentarz do art. 55 Prawo o ustroju sądów powszechnych / S. Dąbrowski, A. Łazarska. Warszawa, s. 16. Sulkowski J. Uprawnienia Prezydenta RP do powoływania sędziów / J. Sulkowski // Przegląd Sejmowy S Sokolewicz W. Konstytucyjna regulacja władzy sądowniczej / W. Sokolewicz // Konstytucja, ustrój, system finansowy państwa: księga pamiątkowa ku czci prof. Natalii Gajl. Warszawa, S Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r. 45/ Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2007 r. (III CZP 81/07 OSNC 2007, 10, poz. 154). Dr Justyna Ciechanowska, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego 11