Niemiecki - gramatyka (w opracowaniu)

Transkrypt

1 Niemiecki - gramatyka (w opracowaniu) Spis treści Fonetyka i ortografia Nauka o wyrazie Części mowy RZECZOWNIK Rzeczowniki złożone Rodzajniki Rodzajnik określony Deklinacja rodzajnika określonego Łączenie rodzajnika określonego z przyimkami Użycie rodzajnika określonego Rodzajnik nieokreślony Rzeczowniki występujące z rodzajnikiem nieokreślonym Zastosowanie rodzajnika nieokreslonego Deklinacja rodzajnika nieokreślonego Opuszczanie rodzajnika Rzeczownik das Substantiv Rodzaj rzeczowników Liczba mnoga rzeczowników Deklinacja rzeczowników Rodzajniki i końcówki rzeczowników Przypadki rzeczowników Mianownik Dopełniacz Celownik Biernik Rodzaje deklinacji Odmiana mocna Odmiana słaba Deklinacja mieszana Odmiana nieregularna rzeczowników Szczególne przypadki dopełniacza Odmiana imion i nazwisk Rzeczowniki utworzone od przymiotników i imiesłowów Nazwy mieszkańców państw Rekcja rzeczownika ZAIMEK Zaimek osobowy Zaimki nieosobowe Zaimek dzierżawczy Zaimki wskazujące Zaimki pytające Zaimki nieokreślone Zaimek wzajemności Zaimki einer, eine, ein(e)s z dopełniaczem Zaimek zwrotny sich Zamiana rzeczownika na zaimki osobowe PRZYIMEK PRZYMIOTNIK CZASOWNIK Czasowniki posiłkowe: być, mieć, zostać Odmiana niektórych czasowników w czasie teraźniejszym, tryb przekający Czasowniki modalne Czasowniki proste i złożone Czasowniki zwrotne Literatura Linki Fonetyka i ortografia Podział wyrazu prostego na sylaby otwarte i zamknięte Wyraz prosty ma tyle sylab ile jest samogłosek lub dwugłosek. Jeśli między 2 samogłoskami znajduje się spółgłoska to przechodzi ona do następnej sylaby, np. fra-gen, le-sen, Stu-dent.

2 Jeżeli między 2 samogłoskami znajdują się 2 spółgłoski lub więcej, to ostatnia spółgłoska przechodzi do następnej sylaby, np. ler-nen, kom-men, ant-wor-ten. Wyrazy ch, sch, st, sp stanowią nierozdzielną całość, której przy przenoszeniu wyrazu dzielić nie można. Sylaba kończąca się samogłoską jest otwarta, a samogłoska jest długa, np. le-sen, fra-gen. Sylaba kończąca się spółgłoską jest zamknięta, a samogłoska jest z reguły krótka, np. kom-men, ler-nen, Lek-tor. Wyjątek stanowią samogłoski w wyrazach jednosylabowych, zakończonych pojedynczą spółgłoską, które są w zasadzie długie, np. der, wir, gut, Tag. Samogłoski długie i krótkie Samogłoski długie wymawia się dłużej, a krótkie krócej. Przykłady Głoski długie Głoski krótkie in - w Ihn - jego an - przy bieten proponować bitten - prosić der Ahn przodek der Kamm grzebień der Kahn łódź der Bann - wygnanie die Bahn - kolej die Mitte - środek die Miete - komorne Akcent wyrazowy W wyrazach prostych akcent wyrazowy spoczywa w języku niemieckim zwykla na sylabie rdzennej. Jest to przeważnie pierwsza sylaba wyrazu, np. Morgen, Stunde. Odmiennie akcentowane są wyrazy pochodzenia obcego wtedy akcent spoczywa często na innej sylabie, np. Student, interesant. Nauka o wyrazie Części mowy języka niemieckiego 1. Rodzajnik der Artikel (das Geschlechtswort) 2. Rzeczownik - der Substanktiv (das Hauptwort, das Dingwort) 3. Przymiotnik - der Adjektiv (das Eigenschaftswort) 4. Zaimek - das Pronomen (das Fürwort) 5. Liczebnik - das Numerale (das Zahlwort) 6. Czasownik - das Verb (das Zeitwort, das Tätigkeitswort) 7. Przysłówek - das Adverb (das Umstandswort) 8. Przyimek - das Präposition (das Verhältniswort) 9. Spójnik - die Konjuktion (das Bindewort) 10. Wykrzyknik - die Interjektion (das Empfindungswort)

3 RZECZOWNIK DAS SUBSTANTIV Rzeczownik jest częścią mowy, która oznacza osobę, przedmiot lub pojęcie. Rzeczownik odmienia się przez rodzaje, liczby przypadki. Pisownia rzeczowników Wszystkie rzeczowniki pisze się w języku niemieckim dużą literą, np. der Student, der Lektor, der Tag, die Tasche, das Haus, der Neue, das Reden. W języku niemieckim wystepują 3 rodzaje rzeczowników: męski Maskukinum, żeński Femininum i nijaki Neutrum. O tym jakiego rodzaju jest dany rzeczownik, informuje nas jego rodzajnik określony: der rodzaj męski, np. der Vater, der Lehrer, der Schüler die rodzaj żeński, np. die Mutter, die Lehrerin, die Schülerin das rodzaj nijaki, np. das Kind, das Schulmädchen, die Trümmer Istnieje niewielka grupa rzeczowników, które występują tylko w liczbie mnogiej. Są to tzw. Pluraliatantum, np. die Einkünfte, die Eltern, die Ferien, Gebrüder, die Geshwister, die Kosten, die Leute. W języku niemieckim rzeczowniki rodzaju żeńskiego tworzy się często od rzeczowników rodzaju męskiego, przez dodanie końcówki in. W liczbie mnogiej rzeczowniki te mają koncówkę nen. der Schüler (uczeń) - die Schülerin (uczennica) - die Schülerinnen (uczennice) der Lehrer (nauczyciel) - die Lehrerin (nauczycielka) - die Lehrerinnen (nauczycielki) Rzeczowniki złożone Die zusammengesetzen Substantive W jezyku niemieckim występuje wiele rzeczowników złożonych z 2 lub więcej wyrazów. Ostatni człon wyrazu złożonego jest zawsze rzeczownikiem. Rzeczowniki złożone mają rodzaj ostatniego członu, czyli tzw. wyrazu głównego złożenia Grundwort, który zawiera część zasadniczą. Najpierw występuje wyraz określający (Bestimmungswort), na którym spoczywa akcent, potem wyraz główny. Przykłady der Bahnhof die Bahn + der Hof dworzec kolejowy das Lehrerzimmer der Lehrer + das Zimmer pokój nauczycielski das Klassennzimmer die Klasse + das Zimmer klasa das Hinterzimmer pokój tylny das Zweibettzimmer pokój dwuosobowy das Balkonzimmer pokój z balkonem das Kinderzimmer pokój dziecięcy das Empfangszimmer pokój gościnny, salon das Deutschbuch - książka do niemieckiego das Schulbuch - ksiażka szkolna

4 Rzeczowniki złożone mogą tworzyć: Rzeczownik + rzeczowniki, np. der Mittag + das Essen das Mittagessen Przymiotnik + rzeczownik, np. Groß + die Mutter die Großmutter Przysłówek + rzeczownik, np. Früh + das Stück das Frühstück Czasownik + rzeczownik, np. hören + der Saal der Hörsaal Liczebnik + rzeczownik, np. zwei + der Kampf der Zweikampf Przyimek + rzeczownik, np. auf + die Gabe die Aufgabe Poszczególne człony łączą się bezpośrednio lub z pośrednictwem spójek s, es, n, en, e, er, np. das Mittagsmahl, Mittagsmahlzeit, die Mittagspause, die Jahresceit, das Studentenheim, der Lesesaal, das Kinderheim. RODZAJNIKI Rodzajnik der Artikel - das Geschlechtswort Rodzajnik służy do oznaczania rodzaju rzeczownika. W języku niemieckim, podobnie jak w polskim rozróżnia się 3 rodzaje: męski, żeński i nijaki, liczbę pojedynczą i mogą oraz różne przypadki. W języku polskim rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika poznajemy po jego końcówce. W języku niemieckim rzeczownik występuje z rodzajnikiem der Artilel, który wskazuje rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika. Rodzajnika nie tłumaczy się na język polski, np. der Lektor lektor, die Stunde lekcja, das Buch książka, die Studenten studenci. Wyróżniamy - Rodzajnik określony (der bestimmte Artikel) : der, die, das dla liczby pojedynczej oraz die dla liczby mnogiej wskazuje przedmiot już poprzednio wymieniony lub znany, np. der Brief, die Lampe, das Rad, der Student, die Studentin, das Kind. - Rodzajnik nieokreślony (der unbestimmte Artikel) : ein dla rodzaju męskiego i nijakiego w liczbie pojedynczej oraz eine dla r. żeńskiego w l. pojedynczej; rodzajnik nieokreślony nie istnieje dla liczby mnogiej wskazuje przedmiot nieznany, nieokreslony, np. ein Brief, eine Lampe, ein Rad, ein Student, eine Studentin, ein Kind. - Rodzajnik zerowy (der Nullartikel), czyli opuszczenie rodzajnika. Przykłady: Polen liegt in Europa. Wir kaufen Bücher. Er muss noch Benzin tanken. Peter isst Eis.

5 Rodzajniki określone i nieokreślone stoją zawsze przed rzeczownikiem, określają jego rodzaj, liczbę i przypadek. Z reguły przed rzeczownikami jest rodzajnik określony. W pewnych sytuacjach rodzajnik okreslony można zastapić rodzajnikiem nieokreślonym wtedy gdy chodzi o jakąś bliżej nie określoną osobę lub rzecz lub jedną osobę lub rzecz spośród wielu, np. Haben Sie mich noch ein Zimmer frei? Jest/macie jeszcze jakiś pokój wolny? Ja, das Zimmer 15 ist noch frei. Tak, pokój 15 jest jeszcze wolny. (konkretny pokój) Rodzajnik określony der bestimmte Artikel Rodzajnik określony w mianowniku liczby pojedynczej brzmi: dla rodzaju męskiego: der, np. der Herr, der Mann dla rodzaju żeńskiego: die, np. die Frau dle rodzaju nijakiego: das, np. das Kind Dla wszystkich 3 rodzajów w mianowniku liczby mnogiej: die, np. die Männer, die Frauen, die Kinder. Przykłady Singular liczba pojedyncza Plural liczba mnoga maskulin rodzaj męski der Herr die Herren feminin rodzaj żeński die Frau die Frauen neutral rodzaj żeński das Kind die Kinder Rodzajniki określone der, die, das (w liczbie pojedynczej), die (w liczbie mogiej dla wszystkich rodzajów) określają rodzaj, liczbę i przypadek rzeczownika. Rodzajnika określonego nie tłumaczy się na polski. Rzeczownik występuje z rodzajnikiem określonym, jeśli oznacza osobę lub przedmiot znane bliżej lub takie, o których była mowa uprzednio, np.: Der Lektor kommt. (Mowa o lektorze bliżej znamym) Hier ist ein Tisch. Der Tisch ist groß. (W drugim zdaniu przedmiot jest znany bo była mowa o nim w poprzednim zdaniu). Rodzajnik określony występuje - Przed rzeczownikami, które znane są mówiącemu lub rozmówcy, bliżej określone, lub o których była mowa w poprzedzającej wypowiedzi: Der neue Pullover ist mir groß. Die rote Bluse ist sehr schön. Die Sohne scheint. Das ist das Auto meines Vaters. Das ist en Mädchen. Das Mädchen ist schön. Dort steht ein Man. Der Man heiß Bauer. - Przed rzeczownikami, które określają gatunek: Die Birke ist ein Baum.

6 Der Volkswagen ist ein Wagen. - Przed rzeczownikami, które określają zjawiska Das Wetter ist heute sehr schön. Das Regen stört mich nicht. - Przed nazwami własnymi ulic, gór, rzek, jezior, mórz, pustyń, np.: Ich wohne in der Nordstraße. Die Welchsel ist der längste Fluß in Polen. Die Ostsee ist sehr verschmutzt. - Przed rzeczownikami poprzedzonymi najwyższym stopniem przymiotnika lub liczebnikiem porządkowym: Das ist die schwerste Aufgabe. Sie ist die beste Schülerin Der Mount Everest ist der höchster Berg der Welt. Die Welchsel ist der längste Fluß Polens. Ich habe das schönste Geschenk bekommen. Er geht in die sechste Klasse Sie liest schon das dritte Buch in dieser Woche. - Przed rzeczownikami własnymi (imionami, nazwiskami, nazwami własnymi nazwy miast, części świata itp.) poprzedzonymi przydawką: Das Dresden, das wir eben besictigt haben, war während des zweiten Weltkrieges sehr zerstört worden. Das heutige Berlin sieht sehr modern aus. Der klein Georg geht heute nicht in der Kindergarten. - Przed nazwami państwa i krain geograficznych, wystepujących w rodzaju żeńskim, męskim lub tylko w liczbie mnogiej: Die Schweiz, die Türkei, die Bundesrepublik Deutschland, die USA, die Mongolei, die Ukraine, die Slowakei, der Libanon, der Iran, der Irak, der Sudan, der Vatican, der Senegal die Vereinigten Staaten, die Niederlande. Z rodzajnikiem określonym występują następujące nazwy krajów: w liczbie pojedynczej: die Slowakei - Słowacja die Türkei - Turcja die Schweiz - Szwajcaria der Libanon - Liban die Bundesrepublik Deutschland - Republika Niemiec die Mongolei - Mongolia die Ukraine - Ukraina der Irak - Irak der Iran - Iran der Sudan - Sudan w liczbie mnogiej: die Vereinigten Staaten von Amerika - die USA - Stany Zjednoczone Ameryki

7 Deklinacja rodzajnika określonego Deklination des bestimmten Artikels Fall przypadek Nominativ mianownik: wer?, was? - kto, co? Genitiv dopełniacz wessen? czyj, czyja, czyje? kogo, czego? Dativ celownik wem?, was? - komu, czemu? Akkusativ biernik wen?, was? - kogo, co? Liczba pojedyncza - Singular Liczba mnoga - Maskulinum Feminimum Neutrum Plural Rodzaj męski Rodzaj Rodzaj żeński nijaki der die das die des der des der dem der dem den den die das die Łączenie rodzajnika określonego z przyimkami Rodzajnik określony może łączyć się w z niektórymi przyimkami, tworząc jeden wyraz: Rodzajnik i wyraz Po połączeniu Przykład Tłumaczenie zu + der zur zur Polizei gehen Iść na policję zu + dem zum zum Beispiel Na przykład von + dem vom vom Vater etwas bekommen Od ojca otrzymać in + das ins ins Kino gehen Iść do kina bei + dem beim beim autofahren Podczas jazdy auf + das aufs aufs Sofa legen Położyc na kanapie an + dem am am Fenster stehen Stać przy oknie Ściagnięcie rodzajnika określonego z przyimkiem Das Zusammenziehen des bestimmten Artikels mit einer Präposition Rodzajnik określony może być ściągnięty z niżej wymienionymi przyimkami rządzącymi celownikiem i biernikiem Celownik - Dativ Biernik - Akkusativ Przykłady Celownik - Dativ Biernik - Akkusativ an + dem am an + das ans Bleibe am Fenster Geh ans Fenster! stehen! bei + dem beim auf + das aufs Er verbrachte die Freizeit beim spiel. Lege das Buch aufs Tisch! in + dem im in + das ins Er arbeitet heute Sie eilen ins Institut. im Institut. von + dem vom durch + das durchs Sie erzählen vom Ausflug. unter + dem unterm unter + das unters Ich will den Roman Unterm Rad Für Ihren Testen gehen sie durchs Feuer

8 lesen. zu + dom zum für + das fürs Die Sportler eilen zum Sportplatz. zu + der zur Die Kinder eilen zur Schule. Alle wollen ihre Kräfte fürs Vaterland einsetzen sich unters Messer legen voll bis unters Dach Unters taatssekretärin Użycie rodzajnika określonego Rzeczownik wystepuje z rodzajnikiem określonym: 1 Jeśli przedmiot jest znany mówiącemu i rozmówcy lub uznany za jedyny w świecie 2 Jeśli przedmiot został wcześniej wymieniony mówimy o osobie lub rzeczy po raz kolejny. 3 Jeśli przed imieniem własnym wystepuje przydawka 4 Jeśli używa się rzeczownika materiałowego w określonym znaczeniu 5 Przed nazwami własnymi gór, rzek, mórz, jezior, pustyń, gwiazd, ulic, budowli, hoteli, kin, gazet, czasopism 6 Przed nazwami niektórych krajów: 7 Przed nazwami pór roku, miesięcy, pór dnia, posiłków 8 Przy rzeczownikach z przymiotnikami w stopniu najwyższym i z liczebnikami porządkowymi 9. Przed rzeczownikami określającymi gatunek Przykłady Der Student Wolff ist fleißig. Was kostet das Zimmer? Die Erde, die Sonne, der Mond, der Chef, der Direktor, der Rektor In der Nähe ist ein Wald. Das Wald ist groß. Das ist ein Bahnhof. Der Bahnhof ist alt. Der gute Paul half der Mutter. Die Milch in glas ist noch heiß. Die Karpaten liegen in Polen. Die Weichsel ist km lang. Wir fahren in die Bundesrepublik Deutschland. Jetzt ist der Januar. Der Frühling ist eine schöne Zeit des Jahres. Der Himalaya ist das höchste Gebirge. Er ist der beste Koch in der Stadt. Die Nelke ist eine Blume. Der Volkswagen ist ein Wagen. Der Dichter Goethe ist berühmt. Kennen Się den Mann? Die Erde ist rund. Auf dem Platz stehet ein großes Gebäude. Das Gebäude ist elf Stock hoch. Das heutige Warschau sieht sehr modern aus. Die Luft in Gebirge macht den Menchen stark und gesund. Die Ostsee ist sehr tief. Er wohnt in der Südstraße. Die Vereinigten Staaten von Amerika sind sehr groß. Am Morgen ist es kalt. Das ist der erste Tag der Ferien. Sie gehen in die zweite Klasse. Die Blume ist eine Pflanze.

9 Rodzajnik nieokreślony der unbestimmte Artikel: ein, eine, ein. Wskazuje przedmiot nieznany, nieokreślony. Rodzajnik nieokreślony został utworzony od liczebnika eins (jeden, jeden z wielu przedmiotów) ein - dla rzeczowników rodzaju męskiego eine dla rzeczowników rodzaju żeńskiego ein dla rzeczowników rodzaju nijakiego Rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej. Rodzajnik nieokreślony nie jest akcentowany. Rzeczownik, który w liczbie pojedynczej wystepuje z rodzajnikiem nieokreślonym, traci w liczbie mnogiej rodzajnik, np.: L. poj. ein Tisch, eine Lampe, ein Fenster L. mnoga - Tische - Lampen - Fenster Przykłady maskulin rodzaj męski feminin rodzaj żeński neutral rodzaj żeński Singular liczba pojedyncza Plural liczba mnoga Rodzajnik nieokreślony Przykłady Brak rodzajnika nieokreślonego Przykłady ein Das ist ein Junge. Das sind Junge. eine Das ist eine Frau. Das sind Frauen. ein Das ist ein Kind. Das sind Kinder. Rodzajniki nieokreślone ein, eine, ein stosuje się z rzeczownikami oznaczającymi osoby lub rzeczy, które nie są nam bliżej znane lub o których mówimy po raz pierwszy, np. Ein Lekror kommt. (Przychodzi pewien lektor, o którym bliżej nic nie wiemy) Hier ist ein Tisch. (Tu jest jakiś stół) Das ist ein Junge. To jest chłopak (jakiś chłopak, bliżej nam nie znany, mówimy o nim po raz pierwszy). Der Junge ist höflich. (Ten chłopiec jest grzeczny) Hier ist ein Päckchen. Das Päckchen ist hübsch. Rodzajnik nieokreślony ma tylko liczbę pojedynczą. Rzeczownik, który w liczbie pojedynczej wystepuje z rodzajnikiem nieokreślonym, w liczbie mnogiej nie ma rodzajnika. Rodzajnika nieokreślonego nie tłumaczy się na jezyk polski. W języku polskim funkcję nieokreśloności rzeczowników wyrażamy przy pomocy słów: jakiś, pewien itp. Rzeczowniki występujące z rodzajnikiem nieokreślonym Z rodzajnikiem nieokreślonym występują:

10 - rzeczowniki, które występują po raz pierwszy i o których jeszcze jeszcze bliżej nie wiemy, o których nie było mowy, pzy wprowadzaniu nowego przedmiotu rozmowy np. Das is ein Junge. Das ist ein Park. Da ist ein Bahnhof. Sie kauft eine Flasche Wein. Ich habe in der Straßenbahneine eine Zeitung gelesen. Er möchte morgen einen Film sehen. Meine Mutter hat mit ein Kleid geschenkt. Seine Mutter gab ihm ein Geschenk Es war einmal ein König. - rzeczowniki wystepujące przy porównaniach, np: Er singt wie eine Lerche. Sie hat Zähne wie ein Pferd. - rzeczowniki występujące często po czasowniku haben i po zwrocie es gibt zawsze w bierniku - Akkusativ, np.: Er hat einen neuen Wagen. Es gibt hier ein gutes Restaurant. Zum Mittag gibt es heute ein schmackhaftes Fleisch. Es gibt zu Mittag eine Suppe. Gibt es in Ihrer Stadt ein Kino? Gleich gibt es ein Gewitter. Da gibt es einen größen Schrank. Da gibt es eine Telefonzeile. In diesem Zimmer gibt es zwei Fenster. - rzeczowniki pełniące w zdaniu funkcję orzecznika Der Hund ist ein Tier. Der Kugelschreiber ist ein Schreibzeug. Der Rhein ist ein Fluss. Die Wolga ist ein Fluss. Er ist ein größer Fachman. - w wyrażeniach jeden, jakiś Ich kenne einen Mann, der Chinnesisch spricht. Da wartet eine Dame auf Sie. Geben Sie mir bitte einen Bleistift. (Proszę mi podać jakiś ołówek) (ale Geben Sie mir den Bleistift. Proszę mi podać ten ołówek) Rodzajniki nieokreślone stosujemy Mówiąc o danej osobie lub rzeczy po raz pierwszy Gdy osoba lub rzecz jest bliżej nieokreślona Gdy osoba lub rzecz jest jedną z większej ilości osób lub rzeczy Gdy rodzajnik pełni funkcję liczebnika Rodzajnik nieokreślony używamy z określeniem es gibt oraz po czasowniku haben Rodzajnik nieokreślony poprzedza rzeczowniki określające jedną osobę lub rzecz z większego zbioru: Das ist ein Bahnhof. Das is ein Junge. Ich kaufe ein Buch. Ich kaufe mir eine Zeitung. Das ist ein Junge. Das ist ein Tisch. Marie kauft einen Apfel und drei Gurken. In meiner Klasse gibt es nur ein Mädchen. Es gibt zu Mittag eine Suppe. Er hat ein neues Fahrrad. Die Kuh ist ein Tier. Der Baum ist eine Pflanze. Gibt es hier in der Nähe einen Supermarkt?

11 Przed rzeczownikami będącymi orzecznikami Często przy porównaniach Rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej. Das sind Autos. Damen gehen. Sein Vater ist ein Pole. Er ist so klug wie ein Genie. Er singt wie eine Lerche. Deklinacja rodzajnika nieokreślonego Deklination des unbestimmten Artikels Fall - przypadek Nominativ mianownik: wer?, was? - kto, co? Genitiv dopełniacz wessen? czyj, czyja, czyje? kogo, czego? Dativ celownik wem?, was? - komu, czemu? Akkusativ biernik wen?, was? - kogo, co? Liczba pojedyncza - Singular Maskulinum Feminimum Rodzaj męski Rodzaj żeński Neutrum Rodzaj nijaki ein eine ein - eines einer eines - einem einer einem - einen eine ein - Liczba mnoga - Plural Opuszczanie rodzajnika rodzajnik zerowy Rodzajników w zasadzie nie stosuje się: - przed imionami własnymi lub rzeczownikami poprzedzonymi liczebnikiem głównym: np. Das ist Peter. Das ist Helga. Werner und Walter klatschen Beifall. Vier Studenten und sechs Studentinnen diskutieren. - przed wyrazami Herr i Frau w połączeniu z nazwiskami, np. Wer ist das? Das ist Herr. Herr Ebert ist Lehrer. Was ist Herr Ebert? Herr Ebert ist Lehrer. - jeżeli orzecznik oznacza zajęcie lub zawód, np. Frau Weber ist Lehrerin. Rzeczownik zerowy bez rodzajnika wystepują: - rzeczowniki własne bez przydawki, z wyjątkiem nazw gór, rzek, jezior, mórz, pustyń, ulic oraz kilku nazw państw - rzeczowniki niepoliczalne (minerały, metale, materiały ), jak Sand, Brot, Honig, Milch, np.: Ich esse gern Honig. Er kauft Brot. Gold ist ein teueres Edelmetall. Sie muss noch Benzin tanken. Er trinkt gern Wein. - rzeczowniki określające zawód, np.: Ich bin Ingenieur. Mein Bekannter ist Lehrer.

12 - rzeczowniki określające narodowość, np.: Er ist Amerikaner. Mein Freund ist Francose. - rzeczowniki po rzeczownikach własnych w 2 przypadku, np.: Peters Vater ist nicht da. Ninas Hund ist sehr agressiv. - rzeczowniki określające tytuł lub pokrewieństwo, np.: Tante Ann ist Arzt. Onkel Peter besucht uns heute. Doktor Braun ist ausgezeichner Spezialist. - rzeczowniki oznaczające zwracanie się do kogoś, np.: Komm her, Mädchen. Was hast du gemacht, Freundchen? - rzeczowniki po liczebnikach oraz zaimkach, np.: Das ist meine Katze. Er kauft ihr zehn Rosen. Uwaga! Użycie zaimków dzierzawczych lub liczebników głównych wyklucza użycie rodzajnika. - rzeczowniki przy wyliczaniu, np.: Sie packte ein: Schuhe, Seife, Zahnpaste. Schlafanzug. - rzeczowniki z rodzajnikami nieokreślonymi w liczbie mnogiej: Wir kaufen Bücher. Er hat Pizzas bestellt. Da gibt es Telefonzellen Da gibt große Schränke. Sie beide haben neue Wagen. Sie sind große Fachleute. - imiona i nazwiska: Paul und Alice essen Eis. Gothe und Schiller sind die größten Dichter Deutschland - nazwy państw, miast, części świata, które są rodzaju nijakiego: Frankreich liegt in Europa. Berlin ist die Haupstadt Deutschland. - w wielu zwrotach (szczególnie pary wyrazów, połączone spójnikiem und lub innym oraz przy stałych frazach czasownikowych) i przysłówkach: Wir wollen nich Kopf und Kragen riskieren. Er hat sich von Kopf bis Fuß verändert Das kommt gar nicht in Frage!. - po wyrazach określających ilość, masę, długość, itp.: Jeden Abend trinkt er 3 Glass Bier. Die Muttter kauft 3 kilo Schinken für das Weichnachtsfest. - rzeczowniki z zaimkami (zaimki przejmują funkcję rodzajnika) Mein Vater hat mich sehr lieb. In welchem Haus wohnen Się denn? - rzeczowniki poprzedzone przysłówkiem wenig, viel Die Kinder sollten viel Obst essen. - rzeczowniki poprzedzone przydawką w dopełniaczu Goethes Faust wird bis heute gelesen.

13 Peters Freundin ist 3 Jahre alter als er. Kiedy nie używa się rodzajnika Nie używa się rodzajnika 1. Przed imionami własnymi 2. Przed rzeczownikami materiałowymi, użytymi w znaczeniu ogólnym 3. Przed orzecznikami, oznaczającymi narodowość, zawód, zajęcie, przynależność do organizacji; z czasownikami sein, werden i słówkiem als 4. Przed rzeczownikami oznaczającymi pojęcia oderwane, abstrakcyjne, przed uczuciami 5. Przed zwrotami idiomatycznymi, w przysłowiach oraz utartych zwrotach. 6. Po wyrazach znaczających: ilość, miarę, ciężar 7. Przed cieczami, rzeczownikami materiałowymi, których bliżej nie określamy 8. Przed nazwami większości państw, kontynentów i miast, które są rodzaju nijakiego, jeśli występują bez przydawki 9. Przed rzeczownikiem poprzedzonym Peter is mein Freund. Er heißt Paul Müller. Die Menschen trinken Wasser, Tee, Kaffee, Milch, Bier und andere Getränke. Er ist Deutscher. Sie sind Deutschen. Ich bin Pole. Sie ist Polin. Er ist Arzt. Seine Schwester ist Arzt. Sie möchte Schauspieler werden. Er ist Arbeiter, und sie ist Bäuerin. Zum Studium gehört Fleiß. Er hat Angst. Er war ein Kampf auf Leben und Tod. Aller Anfang ist schwer Sie nahm zwei Paar Schuhe mit. Ich möchte 2 Liter Cola Er kaufte heute zwei Liter Milch und drei Kilogramm Mehl. Bitte eine Dose Cola. Der Stuhl. ist aus Holz. Ich esse Brot. Rotwein ist gesund. Peter wohnt in Polen. Dänemark liegt in Europa Spanien ist ein warmes Land. Hamburg.liegt in Norden. Ich habe zwei Katzen. Dieser Schriftsteller hat Przykłady Immanuel Kant war ein größer Denker. Beethoven war der große deutsche Pianist. Unser Vaterland ist reich an Kohle. Russland ist reich an Erdgas. Ihre Freundin ist Französisch. Sie will Lehrerin werden. Er will Soldat werden. Seine Muter ist Ärztin. Dieser junge Mann ist Student. Helmut Kohl war Christdemokrat. Sie ist Kommunistin, und er ist Sozialdemokrat. Sie arbeitet als Sekretärin. Willenskraft und Ausdauer sind Eigenschaften eines jeden Aktivisten. Er war mit Leib und Seele bei der Sache. Übung macht den Meister. Tausend Mann nahmen an dem Umzug teil. Sie trinkt jeden Tag drei Glas Tee und isst ein Kilogramm Brot. Ich möchte 3 Kilo Kartoffeln kaufen. Ich trinke eine Tasse Kaffe. Seine Ohrringe sind aus Silber. Sie trinkt Tee. Das Ring ist aus Gold. Er kommt aus Italien. Polen gehört to NATO. Berlin ist die Haupstadt Deutschland. Er ist 40 Jahre alt. In diesem Haus wohnen 6 Familien.

14 liczebnikiem głównym 10. Jeśli przed rzeczownikiem jest zaimek 11. Po wyrazach viel, etwas, wenig 12. Bardzo często po przyimkach: ohne, zu, nach, vor 13. Przed rzeczownikami poprzedzonymi przydawką dopełniaczową 14. Po zaimkach: wessen, dessen, deren schon acht Bücher geschrieben. Das ist mein Vater. Unser Onkel ist begabt. Wenn ich viel Geld hätte, würde ich sehr viel reisen. Er hat etwas Ersparnisse. Sie geht ohne Regenschirm spazieren. Ich esse zu Mittag. Goethes Faust wird bis heute gelesen. Wessen Bild hängt an der Wand? Das ist der Frau, deren Mann Arzt ist. Ich gehe zu Fuß. 15. W wyrazeniach: zu Fuß, Tag und Nacht 16. Przysłowia Aller Anfang ist schwer. Übung macht den Meister. Arbeit adelt. Borgen macht sorgen. Hunger ist der beste Koch. Lachen ist gesund. 17. Zwroty Sorgen machen In Zweifel ziehen. Herren, Damen,Fräulein! Herzlichen Dank An diesem Dienstag gehe ich nicht zur Schule. Jeder möchte viel Geld haben. Wir haben viel Zeit. Wir haben wenig Zeit. Sie pflegt das Kond mit viel Liebe. Er geht nach Hause. Er muss vor Gericht erscheinen. Daniels Freundin ist 3 Jahre jünger als er. Das ist das Haus, dessen Besitzer in Frankreich wohnt. Er arbeitet Tag und Nacht. Kommt Zeit, kommt Rat. Absicht ist die Seele der Tat. Arbeit schndet nicht. Aufgeschoben ist nicht aufgehoben. Hunde, die bellen beien nicht Liebe macht blind. Entscheidung treffen. Mit Vergnügen! Tut mir Leid. RZECZOWNIK DAS SUBSTANTIV Rzeczownik w języku niemieckim i polskim może mieć inny rodzaj, dlatego rzeczownika należy uczyć się z rodzajnikiem. Przykłady: Das Spitzer - ta temperówka Das Mädchen - ta dziewczyna Der Stuhl - to krzesło Rodzaj rzeczowników Das Geschlecht der Substantive Rodzaj rzeczowników poznaje się na podstawie: - znaczenia - końcówki

15 Rodzaj rzeczowników na podstawie znaczenia i końcówki Rodzaj męski- Maskulinum Rodzaj żeński - Feminimum Rodzaj nijaki - Neutrum Osoby i zwierzęta rodzaju męskiego Pory dnia (wyjatek die Nacht), dni tygodnia, miesiące, pory roku Strony świata wiatry Góry wyjątek: die Alpen, die Tatra), szczyty górskie, jeziora Napoje alkoholowe (wyjątek: das Bier) Marki samochodów der Vater der Sohn der Herr, der Mann der Soldat der Hund der Tiger, der Hahn der Löwe Der Morgen der Mittag der Nachmittag, der Abend der Montag der Januar der Sommer der Winter der Frühling, der Herbst der Osten der Western, der Norden, der Süden; der Passat, der Monsun der Himalaja der Harz der Brocken, der Vesuv, der Großglockne; der Bodensee der Bajkal der Tschad der Wein, der Schnaps, der Likör der Audi, der BMW, der Opel Osoby, zwierzęta rodzaju żeńskiego (wyjatki: das Mädchen das Fräulein, das Mädel, das Huhn das Schaf, das Weib) Nazwy drzew, kwiatów, owoców (wyjatki: der Apfel, der Pfirsich, der Ahorn, der Mohn das Maiglöckchen der Kürbis der Aborn, der Flieder, das Vergissmeinnicht, das Maiglöckchen, das Veilchen, ) Przeważająca część rzek (Wyjątki: der Rhein, der Main, der Nil, der Don) Statki i samoloty Liczebniki główne użyte rzeczownikowo Rzeczowniki zakończone na: -ei, -heit, keit, -schaft, -ung, -in die Mutter die Tochter die Frau die Verkäuferin die Kuh, die Henne, die Stute, die Katze Hündin die Eiche die Buchs die Fichte, die Pflaume, die Erdbere die Birne die Rose die Nelke die Tulpe die Kiefer die Elbe die Neiße die Weichsel die Donau die Mosel diee Wolga, die Seine die Titanic die Boeing die Eins die Drei die Vier die Fünf die Bücherei, die Klarheit, die Möglichkeit, die Freundschaft, die Lösung, Osoby i zwierzęta młode, niedorosłe (ale: der Welpe) Metale (wyjatki: der Stahl, die Bronze) Miasta ** Kraje * Części świata, kontynenty Kolory das Kind das Kalb das Ferkel das Lamm das Fohlen das Gold das Silber, das Blei das Eisen das Kupfer, das Messing (das ) Berlin (das) Wien (das) Polen (das) Europa das Grün, das Braun, das Rot das Gelb Litery das A, das O, das Z Nazwy cześci świata, krajów, miast (używane w zasadzie bez das heiße Afrika, das schöne Italien,

16 Minerały Rzeczowniki Odczasownikowe, bez końcówek der Stein, der Diamant der Rubin Der Gang, der Sprung, der Lauf Wyjątek: der Papagei Rzeczowniki pochodzenia obcego zakończone na: -ie, -ik, -ion, -tä, -enz, -anz, -ur die Schülerin die Energie, die Komödie, die Physik, die Nation, die Fakultät, die Intelligenz, die Instanz, die Literatur rodzajnika określonego, z wyjątkiem połączeń z przydawką) Rzeczowniki utworzone z niektórych części mowy Rzeczowniki zakonczone na: -chen, -lein, -tel das alte Athen das Aber, das Gute, das kommen, das Ich, das Treffen das Häuschen, das Märchen, das Fräulein, das Viertel, das Zehntel Rzeczowniki zakonczine na -ig, -ing, -ling, -en -er (większość) Rzeczowniki pochodzenia obcego na: -or, -ismus Nazwy niektórych krajów der Honig, der Herring, der Wagen, der Garten, der Lehrer der Humor, der Kapitalismus der Irak, der Iran, der Sudan, der Vatican, der Libanon, die Krim, die Schweiz. die Türkei, die Ukraine, die Slowakei, die Bundesrepublik Deutschland, Rzeczowniki z przedrostka mi ge I zakończone na -e Rzeczowniki bezkońcówko -we Wyjatki: die Geschichte, der Gedanke Rzeczowniki obcego pochodzenia Z końcówką: -ment, -um, -in das gebirge, das Gebäude, das Getreide, das Gemälde, das Getränk, das Geschlecht, das Geräusch das Medikament, das Fragment, das Instrument das Publikum, das Praktikum, das Museum das Benzin, das Penizillin * Wyjatki: die Krim, die Schweiz. die Türkei, die Ukraine, die Slowakei, die Bundesrepublik Deutschland, der Irak, der Iran, der Vatican, der Libanon, der Sudan, oraz w l. mnogiej die Niederlande, die Vereinigten Staaten, die USA

17 ** Nazw miast, krajów (poza wymienionymi wyżej) oraz stron świata używa się tylko wtedy z rodzajnikiem, jeżeli przed nimi występuje przymiotnik. W języku niemieckim prawie wszystkie nazwy krajów są rodzaju nijakiego (das), np. das Polen, das Deutschland lub das Frankreich. Mówiąc o tych państwach nie używa się rodzajników. Mówimy więc: Ich fahre nach Deutschland Ich fahre nach Frankreich. Ich fahre nach Polen. Istnieją również kraje, które posiadają rodzajnik der, np. der Irak, der Iran, der Sudan, oraz rodzajnik die, np. die Schweiz, die Türkei, die Ukraine, die Slowakei, die Schweitz Mówiąc o tych państwach musimy zawsze użyć rodzajników określonych. Mówimy więc: Ich fahre in die Schweiz. Ich fahre in den Irak. Ich fahre in die Türkei. Rodzaj rzeczowników na podstawie końcówki Rodzaju męskiego są rzeczowniki zakończone na: -ig np. der Honig, König, der Käfig - ing der Ohrring, der Herring, der Lehrling -ling der Feigling -en der Wagen, der Garten, der Boden, der Rachmen Większość rzeczowników na er (są też rodzaju nijakiego): der Lehrer, der Schlosser, der Bruder, der Mechaniker, der Kiefer Rzcczowniki obcego pochodzenia zakończone na: -or der Marmor, der Humor, der MKotor, der Lektor -ismus der Expressionismus, der Kapitalismus, der Imperialismus, der Mechanismus Rodzaju żeńskiego są rzeczowniki zakończone na: -ei die Metzgerei -heit die Freiheit -keit die Gleichgültigkeit -schaft die Wissenschaft -in die Ärztin, die Lektorin, die Studentin W liczbie mnogiej spółgłoska n w przyrostku in podwaja się, np.: die Lektorinnen, die Studentinnen. -ung die Umgebung -ie die Psychologie -ik die Musik -ion die Emigration -tät die Kriminalität, die Fakultät -enz die Differenz, die Intelligenz -anz die Distanz, die instanz

18 -ur die Tastatur, die literatur Rodzaju nijakiego są rzeczowniki zakończone na: -chen das Brötchen -lein das Bäuchlein Rzeczowniki obcego pochodzenia zakonczone na: -ment das Medikament, das Fragment, das Instrument -um das Publikum, das Praktikum, das Museum -in das Benzin, das Penizillin Rodzaj rzeczowników i ich znaczenie na podstawie końcówki - przykłady Przyrostek Suffix Rodzaj męski Maskulinum Rodzaj żeński Feminimum Rodzaj nijaki Neutrum znaczenie przykłady znaczenie przykłady znaczenie przykłady e zawód der Schütze der Gehilfe narzędzie die Egge Bürste narodowość der Pole właściwość die Länge dder Ruse pojęcie die Gute die Liebe ei kraje die Türkei Rzemiosło i miejsce jego die Bäckerei die Gärtnerei wykonywanie Czynność die Lauferei el Przedmioty der Deckel martwe er pochodzenie der Berliner der Schweizer der Europäer Osoby wykonujące czynność Przedmioty martwe der Lehrer der Fischer der Schuhmacher der Zeiger ie pojęcie die Biologie die Philosophie in kobiety ddie Lehrerin chen llein heit keit ling Istoty rodzaju męskiego Nazwy zdrobniałe Osoby der Jüngling der Däumling der Dichterling Zwierzęta rodzaju zeńskiego właściwość die Polin die Löwin Die Klugheit Die Dankberkeit Nazwy zdrobniałe Nazwy zdrobniałe Nazwy pieszczotliwe das Mädel das Häuschen das Häuslein

19 nis rich sal sel schaft (pogardliwie) Istosty rodzaju męskiego der Enterich der Wüterich Ogół osób lub przedmiotów die Gesellschaft die Wissenschaft Przedmioty mwartwe pojęcie das Zeugnis das Bildnis das Schiksal das Rätsel tum pojęcie das Volkstum das Heldentum ung Wynik die Erzählung czynności pojęcie die Achtung Liczba mnoga rzeczowników der Plural der Substantive Rzeczowniki występują w 2 liczbach, w liczbie pojedynczej (der Singular, die Einzahl) oraz w liczbie mnogiej (der Plural, die Mehrzahl). Rodzajnik określony w liczbie mnogiej jest wspólny dla wszystkich 3 rodzajów i brzmi die. Rodzajnik nieokreślony nie ma liczby mnogiej, np. ein Mann Männer, ein e Frau Frauen, ein Kind Kinder Wszystkie rzeczowniki w liczbie mnogiej posiadają rodzajnik określony die ale otrzymują różne końcówki der Spitzer die Spitzer (temperówka temperówki) die Landkarte - die Landkarten (mapa mapy) das Kind - die Kinder (dziecko dzieci) Istnieje 9 sposobów tworzenia liczby mnogiej rzeczowników: 1. - der Füller - die Füller, der Behälter - die Behälter 2. - der Garten - die Gärten, der Wagen die Wagen 3. e der Tisch - die Tische der Kunde die Kunden 4. e der Stuhl - die Stühle 5. er das Kind - die Kinder 6. er das Land - die Länder 7. en die Uhr - die Uhren 8. n die Schule - die Schulen 9. s das Kino - die Kinos Rzeczowniki zakończone na nis tworza liczbę mnogą z końcówką se: Das Eregnis - die Eregnisse Das Ergebnis - die Ergebnisse Rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na in tworzą liczbę mnogą z końcówką nen Die Schülerin - die Schülerinnen

20 Die Kollegin - die Kolleginnen Niektóre rzeczowniki występują w jęyuku niemieckim wyłącznie w liczbie pojedynczej a w polskim posiadają też liczbę mnogą. Kilka posiada w języku polskim ma tylko liczbę mnogą, a w języku niemieckim też liczbę pojedynczą. das Gemuse warzywo, warzywa die Eis lód, lody das Obst owoc, owoce das Geschirr naczynie, naczynia die Schere, die Scheren nożyczki, nożyce die Tür, die Türen drzwi die Hose, die Hosen spodnie die Brille, die Brillen - okulary Niektóre rzeczowniki obcego pochodzenia, rodzaju męskiego i nijakiego, otrzymują w liczbie mnogiej końcówkę s, np. der Chef die Chefs das Taxi - die Taxis das Auto - die Autos Końcówkę s w liczbie mnogiej otrzymują też niektóre zdrobnienia rodzaju męskiego i żeńskiego np.: der Vati die Vatis (tatuś, tatusiowie), die Mutti die Muttis (mamusia, mamusie) Oraz imiona własne w liczbie mnogiej, np. Otto die Ottos, Liczba mnoga rzeczowników zasady szczegółowe Rzeczowniki rodzaju męskiego przybierają w liczbie mnogiej: a) Końcówkę e (najczęściej). Rzeczowniki z samogłoską rdzenną a, o, u, au otrzymują przeważnie przegłos: der Berg die Berge der Tisch die Tische der Schuh die Schuhe der Tag die Tage der Zweig die Zweige der Schrank die Schränke der Kampf Kämpfe der Koch die Köche der Anzug die Anzüge der Baum die Bäume b) Końcówkę er i przegłos: der Mann die Männer der Rand die Ränder der Strauch die Sträucher c) Końcówkę (e)n, jeśli rzeczowniki mają końcówkę e lub są obcego pochodzenia i mają akcent na końcu: der Knabe die Knaben der Kunde die Kunden der Kollege die Kollegen der Beamte die Beamten der Junge die Jungen der Student die Studenten der Journalist die Journalisten der Architekt die Architekten d) Nie otrzymuja końcówki ale niektóre mają w liczbie mnogiej przegłos, jeżeli są zakonczone na: -er, -en, -el: der Wagen die Wagen der Kessel die Kessel

21 der Bruder Brüder der Vater die Väter der Behälter - die Behälter der Garten die Gärten Rzeczowniki rodzaju żeńskiego otrzymują w liczbie mnogiej: a) Końcówk (e)n, przy czym nie występuje przegłos, jeśli nie było go w liczbie pojedynczej: die Frau die Frauen die Stunde die Stunden die Tasse die Tassen die Wohnung die Wohnungen die Straße die Straßen die Tür - die Türen b) Końcówkę e są to nieliczne rzeczowniki, przeważnie jednosylabowe, przy czym a, o, u, au ulegają przegłosowi: die Gans Gänse die Hand Hände die Kraft die Kräfte die Stadt die St Städte die Wurst Würste c) Występują bez końcówki ale z przegłosem (2 rzeczowniki) die Mutter die Mütter die Tochter die Töchter Rzeczowniki rodzaju nijakiego otrzymują w liczbie mnogiej: a) Końcówkę er, z tym że a, o, u, au otrzymują przegłos: das Bild die Bilder das Buch die Bücher das Dorf die Dörfer das Glas die Gläser das Haus die Häuser das Land die Länder b) Końcówkę e (zwykle wyrazy wielosylabowe), przy czym samogłoski rdzenne nie ulegają przegłosowi: das Beispiel die Beispiele das Heft die Hefte das Kamel die Kamele das Klavier die Klaviere das Plakat die Plakate das Schiff die Schiffe das Stück die Stücke c) Końcówkę (e)n : das Auge die Augen das Bett die Betten das Ende die Enden das Hemd die Hemden das Ohr die Ohren d) Występują bez koncówki, jeśli rzeczownik zakończony jest na: -er, -en, -el, -chen, -lein lub ma koncówkę e i przedrostek ge: das Muster die Muster das Lager die Lager das Zeichen die Zeichen das Rätsel die Rätsel das Mädchen die Mädchen das Gebäude die Gebäude das Gemälde - die Gemälde Szczególne przypadki tworzenia liczby mnogiej Niektóre rzeczowniki pochodzenia obcego otrzymują w liczbie mnogiej końcówkę s: das Auto die Autos das Büro die Büros das Café die Cafés der Chef die Chefs das Hotel die Hotels die Kamera die Kameras das Kino die Kinos der Leutnant die Leutnants der Park die Parks das Restaurant die Restaurants Rzeczowniki rodzajmu męskiego zakończone na ismus, przyjmują w liczbie mnogiej końcówkę ismen:

22 der Organismus die Organismen der Mechanismus die Mechanismen Rzeczowniki rodzaju nijakiego, zakończone na um oraz niektóre rzeczowniki pochodzenia greckiego o końcówce a otrzymują w liczbie mnogiej koncówkę en: das Laboratorium die Laboratorien das Praktikum die Prakliken das Schema die Schemen das Thema die Themen Niektóre rzeczowniki pochodzenia obcego mają w liczbie mnogiej końcówkę ein: das Material die Materialen das Mineral die Mineralen das Prinzip die Prinzipen Deklinacja rzeczowników odmiana przez przypadki Die Deklination der Substantive Rzeczowniki odmieniają się tylko przez cztery przypadki (które odpowiadają pierwszym czterem przypadkom polskim) oraz liczbę (pojedynczą i mnogą). Wraz z rzeczownikiem niemieckim odmienia się poprzedzający go rodzajnik, (a w niektórych wypadkach tylko rodzajnik). W języku niemieckim są 4 przypadki Kasus, Fall: Nominativ mianownik, Genitiv - dopełniacz, Dativ celownik, Akkusativ biernik. Przypadki w języku niemieckim i odpowiadające im pytania: Nominativ Mianownik wer? was? kto? co? Genitiv Dopełniacz wessen? czyj? czyja? czyje?; kogo?, czego? Dativ Celownik wem? komu? czemu? Akkusativ Biernik wen? was? kogo? co? Odmiana przez przypadki (deklinacja) wystepuje w liczbie pojedynczej oraz w liczbie mogiej. Poszczególne przypadki i liczbę można rozpoznać m.in. na podstawie końcówek rzeczowników, ale zazwyczaj rozpoznamy przypadek po rodzajniku. Rzeczowniki niemieckie odmieniają się przez odmianę rodzajnika. Tylko w poszczególnych przypadkach dodaje się do rzeczownika końcówkę. Rodzajniki i końcówki rzeczowników Fall Singular Liczba pojedyncza Plural Liczba

23 Przypadek Maskulinum Feminimum Neutrum mnoga rodzaj męski rodzaj rodzaj żeński nijaki Nominativ der die das die Mianownik wer?, was? ein eine ein - kto?, co? Genitiv Dopełniacz des + s der des + s der wessen? czyj? czyja? czyje? eines + s einer eines + s - Dativ dem der dem den + n Celownik wem? komu? czemu? einem einer einem - + n Akkusativ Biernik den die das die wen? was? kogo? co? einen eine ein - Przypadki rzeczowników die Fälle der Substantive Mianownik pierwszy przypadek rzeczowników der Nominativ der Substantive O mianownik pytamy: wer? Kto? o osoby Np. Wer ist das? Das ist ein Mann. Der Mann steht. was? co? - o rzeczy Np. Was ist das? Das ist eine Bank. Die Bank steht auch. Pytanie Frage Rodzajnik Artikel Rodzaj Genus Liczba pojedyncza Singular Liczba mnoga Plural

24 wer? was? Określony bestimmt nieokreślony unbestimmt Mianownik - Nominativ męski - Maskulinum der Schrank die Schränke żeński - Femininum die Bank die Bänke nijaki - Neutrum das Heft die Hefte męski - Maskulinum ein Tisch - Tische żeński - Femininum eine Feder - Federn nijaki - Neutrum ein Buch - Bücher Rodzajnikowi określonemu liczby pojedynczej der, die, das odpowiada w liczbie w liczbie mnogiej rodzajnik die we wszystkich 3 rodzajach. Rodzajnik nieokreślony ein, eine, ein ma tylko liczbę pojedynczą rzeczownik w liczbie mnogiej nie ma rodzajnika. Orzecznik przymiotny Orzecznik przymiotny w języku niemieckim występuje zawsze w formie nieodmiennej, nie przybiera końcówki. Pytanie o orzecznik: wie? Przykłady Wie ist der Tisch? Der Tisch ist breit. Jaki jest stół? Stół jest szeroki. Wie iste die Bank? Die Bank ist schmal. Jaka jest ławka? Ławka jest wąska. Wie ist das Bett? Das Bett ist niedrig. Jakie jest łóżko? Łóżko jest niskie. Wie sind die Tische? Die Tische sind breit. Jakie są stoły? Stoły są szerokie. Wie sind die Bänke? Die Bänke sind schmal. Wie sind die Betten? Die Betten sind niedrig? Dopełniacz rzeczowników Der Genitiv der Substantive Dopełniacz to drugi przypadek deklinacji niemieckiej i odpowiada na pytanie wessen - czyj, czyja, cyzje?. Np. Wessen Tasche ist das? Czyja to teczka? Po zaimku wessen występuje rzeczownik bez rodzajnika. Dopełniacza rodzajnika (der, die, das, ein, eine, ein) i zaimka kein brzmi: -w liczbie pojedynczej dla rodzaju męskiego i nijakiego: des, eines, keines, - w liczbie pojedynczej dla rodzaju żenśkiego: der, einer, keiner; - w liczbie mnogiej dla wszystkich 3 rodzajów: der, keiner. (brak einer). W dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymują końcówki - s, -es lub n, -en, np. des Lektors, des Tisches, des Knaben, des Studenten a rzeczowniki rodzaju nijakiego końcówki s, -es, np. des Fensters, des Buches. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówki nie otrzymują Dopełniacz liczby mnogiej brzmi tak samo jak jego mianownik

25 Liczba Rodzaj Mianownik Dopełniacz Pytanie: wer? was? kto? Co? Pytanie: wessen? czyj? czyja? czyje? Liczba pojedyncza męski der Onkel ein Onkel des Onkels eines Onkels żeński die Tante eine Tante der Tante einer Tante nijaki das Kind ein Kind des Kindes eines Kindes Liczba męski die Onkel der Onkel mnoga - Onkel żeński die Tanten der Tanten - Tanten nijaki die Kinder - Kinder der Kinder O rzeczownik w dopełniaczu (drugi przypadek) pytamy za pomocą zaimka pytającego wessen? (kogo? czego? czyj?, czyja?, czyje?). Po zaimku pytającym wessen, rzeczownik występuje bez rodzajnika. Np. Wessen Tasche ist das? Das ist die Tasche des Freundes. Das ist die Tasche der Tante. Das ist die Tasche des Kindes. Das ist die Tasche der Gäste. Wessen Auto ist das? Wessen Bücher liegen auf dem Tisch? Wessen Vater spricht mit dem Lehrer? W dopełniaczu rodzajnik rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego zmienia się na des/eines/keines. Rodzajnik rzeczowników rodzaju żeńskiego zmienia się na der/einer/keiner. W zdaniach twierdzących, w dopełniaczu liczby pojedynczej rzeczowniki rodzaju męskiego (z wyjątkiem tych, które odmieniają sie według deklinacji słabej) oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego otrzymują końcówkę -(e)s Rzeczowniki zakończone na el, -en, -er (np. Onkel, Mädchen, Lehrer) przybierają końcówkę s. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w dopełniaczu liczby pojedynczej pozostają zawsze bez końcówki. W dopełniaczu liczby mnogiej, rzeczowniki pozostają zawsze w formie jaką mają w mianowniku liczby mnogiej. Dopełniacz - przykłady Mianownik Wer ist das? Das ist der Onkel. Dopełniacz Wessen Sohn ist das? Es ist der Sohn des Onkels.

26 Das ist die Tante. Das ist das Mädchen. Er ist der Sohn der Tante. Wessen Puppe ist das? Das ist die Puppe des Mädchen. Mianownik Nominativ wer?, was? Dopełniacz Genitiv wessen? (kogo? czego? czyj?, czyja?, czyje?) Celownik Dativ wem? Biernik Akkusativ wen? was? Liczba pojedyncza Singular Rodz. Męski Rodz. Żeński Maskulinum Femininum der ein kein die, eine, keine der Freund die Tante der Brief die (eine) Aufgabe der Student die Studentin des + s eines + s keines + s des Freundes des (eines) Briefes des Studenten dem, einem keinem dem Freund dem Brief(e) dem Studenten den, einen keinen den Freund den (einen) Brief den Studenten der, einer, keiner der Tante der (einer) Aufgabe der Studentin der, einer, keiner der Tante der (einer) Aufgabe der Studentin die, eine, keine die Tante die (eine) Aufgabe die Studentin Rodz. Nijaki Neutrum das, ein, kein das Kind das (ein) Buch das Fenster des + s eines + s keines + s des Kindes des (eines) Buches des Fensters dem, einem keinem dem Kind dem (einem) Buch dem Fenster des, ein, kein des Kind das (ein) Buch das (ein) Fenster Liczba mnoga Plural die, -, keine die (--) Gäste die Briefe die Studenten die Aufgaben die Studentinnen die Bücher die Fenster der, --, keiner der Gäste der Briefe der Studenten der Aufgaben der Studentinnen der Bücher der Fenster den + n +n keinen + n den Garten den Briefen den Studenten den Aufgaben den Studentinnen den Büchern den Fenstern die, -, keine die Gäste die Briefe die Studenten die Aufgaben die Studentinnen die Bücher die Fenster Przydawka dopełniaczowa - das Genitivattribut Dopełniacz w zdaniu jest przeważnie przydawką dopełnieniową (das Genitivattribut)

27 Przed przydawką dopełniaczową występuje rodzajnik z wyjątkiem przydawki wyrażonej przez imię własne. Przydawka dopełniaczowa stoi po wyrazie określanym, np. Der Morgen eines Studenten, das Gebäude der Universität, die Fenster des Hauses. O przydawkę dopełniaczową pytamy wessen? (czyj, -a, e), po czym po wyrazie pytającym występuje rzeczownik bez rodzajnika, np.: Wessen Zeitung fällt zu Boden? Czyja gazeta spadła na podłogę? Die Zeitung des Freundes fällt zu Boden. Gazeta przyjaciela spadła na podłogę. Celownik rzeczowników - der Dativ des Substantivs Celownik (Dativ) to trzeci przypadek. O celownik pytamy za pomocą zaimka pytającego wem (komu?, czemu?). Rodzajniki celownika: dem, eienem; der, einer; dem, einem dla liczby pojedynczej den we wszystkich 3 rodzajach dla liczby mnogiej Celownik rodzajnika w liczbie pojedynczej dla rodzaju męskiego i nijakiego brzmi dem, einem, dla rodzaju żeńskiego zaś: der, einer. W liczbie mnogiej dla wszystkich rodzajów celownik rodzajnika to den. Rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego w celowniku liczby pojedynczej nie mają żadnej końcówki, np. dem Artikle, dem Mittagessen, albo mogą otrzymać w jednozgłoskowych wyrazach końcówkę e, np. dem Tisch(e), dem Dach(e) lub końcówkę n, -en (podobnie jak w bierniku), np. dem Kollegen, dem Studenten. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego w celowniku liczby pojedynczej nie otrzymują żadnej koncówki (podobnie jak w bierniku), np. der Bibliotek, der Schule. W celowniku liczby mnogiej rzeczowniki otrzymują końcówkę n lub en, np.: den Federn, den Büchern, den Tischen. Przykłady: Das ist der Schüler die Schwester das Kind (M. l. poj.) Ich helfe dem Schüler der Schwester dem Kind (Cel. l. pojed.) den Schülern den Schwestern den Kindern (Cel. l. mnoga) M. l. poj. M.l.mn. Celownik l.mn. der Garten - die Gärten - den Gärten der Junge - die Jungen - den Jungen der Tag - die Tage - den Tagen

28 Rzeczowniki, które w mianowniku liczby mnogiej nie mają końcówki n, w celowniku liczby mnogiej otrzymują koncówki n, -en. Przypadek Fall Mianownik wer?, was? Nominativ Przykład Liczba pojedyncza Singular Liczba mnoga Rodzaj męski Maskulinum Rodzaj żeński Femininum Rodzaj nijaki Neutrum Plural (wszystkie rodzaje) der, ein, kein die, eine, das, ein, kein die, keine Das ist der Freund keine das Kind die Freunde (sind) der Brief die Freundin das Buch die Gäste der Student die Tante das Fenster die Briefe die Aufgabe die Studenten die Studentin die Aufgaben die Studentinnen Dopełniacz Genitiv wessen? Celownik Dativ wem? komu?, czemu? Ich antworte des, eines des Freundes dem, einem, keinem dem Freund dem Brief dem Studenten der, einer der Tante der, einer, keiner der Freundin der Aufgabe der Studentin des, eines des Kindes dem, einem, keinem dem Kind dem Buch dem Fenster die Bücher die Fenster der der Gäste den, --- keinen den Freunden den Briefen den Studenten den Augaben den Studentinnen Biernik Akkusativ wen?, was? Ich sehe den den Freund den Brief den Studenten die die Freundin die Aufgsbe die Studentin das das Kind das Buch das Fenster den Büchern den Fenstern die die Freunde die Briefe die Studenten die Aufgaben die Studentinnen die Bücher die Fenster Dopełnienie w celowniku Rzeczownik występujacy w celowniku jest w zdaniu przeważnie dopełnieniem das Dativobjekt. O celownik pytamy wem? (komu, czemu?), np. Das Bibliothekarin gibt dem Studenten ein Buch. Bibliotekarka daje studentowi książkę. Wem gibt das Bibliothekarin win Buch? Komu daje bibliotekarka książkę?

29 W języku niemieckim istnieje pewna liczba czasowników, wymagajacych tylko dopełnienia w celowniku, np. helfen, danken, antworten. Niektóre czasowniki wymagają 2 dopełnień: w celowniku i bierniku, np. geben. Dopełnienie w celowniku stoi zwykle przed dopełnieniem w bierniku., np.; Das Bibliothekarin gibt dem Studenten ein Buch. Czasowniki rządzące celownikiem antworten odpowiadać Ich antworte dem Freund danken dziękować Danken Sie der Tante. gratulieren składać życzenia Er gratuliert der Lehrerin. gefallen podobać się Das Buch gefällt dem Kind gehören należeć Die Tasche gehört einem Kollegen. begegnen spotykać Ihe begegnet der Verkäuferin. fahlen brakować helfen pomagać Wir helfen der Tante nützen Przydać się passen pasować schmecken smakować bringen przynosić Wymaga też dopełnienia w bierniku zeigen pokazywać wünschen życzyć geben dawać schenken podarować Niektóre przyimki łączą się zawsze z celownikiem: mit Ich fahre mit dem Freund / der Tante nach Berlin. nach Er geht nach Hause. Nach dem Mittagessen rauchen wir. bei Bei meinen Frunden fühle ich mich wohl. seit Seit einem Jahr wohnt er in Berlin. von Paul berichtet von der Angestellten. Das ist der Wagen von Hans. aus Horst kommt aus dem Zimmer / der Stadt. zu Sie gehen jetzt zu dem Arbeiter. Przyimki: an (przy, na), auf (na), hinter (za), in (w), neben (obok), über (nad, przez), unter (pod, wśród, między), vor (przed), zwischen (między) rządzą celownikiem i biernikiem w zależności od pytania. Na pytanie wo? (gdzie?) odpowiada celownik, a czasownik z którym występuje pytanie wo? oznacza stan spoczynku, trwania czynności lub ruch bez zmiany miejsca. Przyimki te wraz z rzeczownikami lub zaimkami są w zdaniu okolicznikami miejsca, np. Wo stehen Tische und Stühle? an Tische und Stühle stehen an einer Ecke der Straße. Wo sitzt der Student? Der Student sitzt an dem Fenster. Wo spazieren Fußgänger? auf Fußgänger spazieren auf dem Bürgersteig. Wo sind die Taxis? Die Taxis sind hinter dem S-Bahnhof. hinter - Die Taxis sind hinter dem S-Bahnhof. Wo gibt es viele Läden.