Chemia II laboratorium Inżynieria Geologiczna I rok studia inżynierskie, semestr letni ćwiczenia nr 1 REGULAMIN PRACOWNI

Transkrypt

1 REGULAMIN PRACOWNI 1. Uczestnictwo w ćwiczeniach laboratoryjnych z chemii jest możliwe tylko po zaliczeniu krótkiego, odbywającego się na pierwszych zajęciach, kursu dotyczącego przepisów BHP oraz zapoznaniu się i zaakceptowaniu regulaminu pracowni chemicznej i warunków zaliczenia ćwiczeń. 2. Studenci mogą przebywać w pracowni chemicznej tylko w czasie trwania zajęć i pod opieką osoby prowadzącej zajęcia. Bez wiedzy prowadzącego nie wolno wykonywać eksperymentów i doświadczeń nie wchodzących w zakres ćwiczeń. 3. Obecność na zajęciach jest obowiązkowa usprawiedliwienie nieobecności jest możliwe tylko po okazaniu zwolnienia lekarskiego najpóźniej dwa tygodnie po terminie ćwiczeń. Inne usprawiedliwienia powinny być przekazane prowadzącemu przed zajęciami. Student ma obowiązek odrobić usprawiedliwione nieobecności w terminie wyznaczonym przez prowadzącego. 4. Każdemu studentowi przydzielona jest szafka z odpowiednim zestawem sprzętu laboratoryjnego przyjętym na podstawie rewersu. Studenci odpowiadają za pozostawiony do ich dyspozycji sprzęt. Ewentualne dodatkowe wyposażenie pobiera się podczas poszczególnych ćwiczeń od prowadzącego ćwiczenia. Wszystkie braki i uszkodzenia sprzętu należy niezwłocznie zgłosić u osoby prowadzącej ćwiczenia. 5. Każdy student jest zobowiązany do noszenia w trakcie zajęć odzieży ochronnej w postaci białego, czystego fartucha ochronnego. Fartuch powinien być wymiarowy i zapięty na guziki. W czasie przebywania w pracowni student zobowiązany jest również do noszenia okularów ochronnych. Brak odzieży ochronnej i okularów może spowodować usunięcie studenta z pracowni bez możliwości kontynuacji ćwiczeń. 6. W trakcie przebywania w laboratorium zabrania się spożywania jakichkolwiek posiłków (w tym żucia gumy), palenia tytoniu oraz korzystania z telefonów komórkowych. 7. Każdy student jest zobowiązany do przestrzegania przepisów BHP i porządkowych w trakcie pracy w laboratorium.

2 WAŻNIEJSZE PRZEPISY BHP W LABORATORIUM Praca w laboratorium chemicznym wymaga dużej uwagi oraz przestrzegania przepisów porządkowych i przepisów BHP. Wszelkie substancje chemiczne używane w doświadczeniach należy traktować jako potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia a nawet życia człowieka. Substancje te mogą mieć działanie żrące, trujące bądź drażniące dla oczu i płuc a także mogą być łatwopalne. W celu zapewnienia bezpiecznego i sprawnego przebiegu ćwiczeń laboratoryjnych każdy student rozpoczynający zajęcia powinien zapoznać się z obowiązującymi zasadami pracy i bezpieczeństwa. W trakcie laboratorium z chemii należy przestrzegać następujących zasad: 1. Należy zapoznać się z lokalizacją wyjść przeciwpożarowych, gaśnic, kącika pierwszej pomocy, w którym znajduje się: apteczka, spis numerów telefonów miejskich służb pomocy, instrukcja udzielania pierwszej pomocy, specjalistyczna aparatura do płukania oczu oraz podstawowe substancje chemiczne służące do neutralizacji rozlanych lub rozsypanych niebezpiecznych związków chemicznych. 2. Każdy student powinien być ubrany w fartuch ochronny (czysty i zapięty) oraz nosić przez cały czas zajęć okulary ochronne. 3. Należy przestrzegać porządku: na stołach laboratoryjnych, w przejściach między stołami i na podłodze. 4. Nie wolno spożywać posiłków oraz palić papierosów. 5. Nie wolno pracować samemu w laboratorium. 6. Należy stosować się do poleceń osób prowadzących zajęcia. 7. Materiały odpadkowe należy gromadzić w przeznaczonych do tego i odpowiednio oznaczonych pojemnikach 8. Należy sygnalizować każdą niebezpieczną sytuację i zdarzenie. 9. Każdy zamiar wyjścia z pracowni należy zgłaszać osobom prowadzącym zajęcia. 10. Do zlewów nie wolno wrzucać ciał stałych /bibuła, sączki, osady, stłuczone szkło itp. 11. Przed każdym doświadczeniem należy zastanowić się jakie reakcje chemiczne i okoliczności związane z ich przebiegiem mogą stanowić ewentualne zagrożenie oraz jak podjąć właściwe środki zaradcze w przypadku wystąpienia komplikacji. 12. Należy unikać kontaktu odczynników ze skórą, szczególnie twarzy. 13. Przy pracy z odczynnikami żrącymi należy używać jednorazowych, lateksowych rękawic ochronnych.

3 14. Doświadczenia związane z wydzielaniem się trujących, cuchnących lub żrących gazów należy wykonywać wyłącznie pod wyciągiem tak aby twarz była osłonięta szybą. Nie należy wkładać głowy do dygestorium w trakcie przeprowadzania doświadczeń. 15. Po oblaniu części ciała lub ubrania kwasem, zanieczyszczone miejscem należy zmyć rozcieńczonym roztworem amoniaku lub sody, a następnie obficie wodą. W wypadku oblania ługiem należy stosować rozcieńczony kwas octowy. 16. Odczynników oraz innych substancji znajdujących się w laboratorium nie należy próbować językiem ze względu na ryzyko zatrucia. Z tych samych powodów naczyń laboratoryjnych nie należy używać do jedzenia i picia. Po zakończeniu pracy z substancjami trującymi należy dokładnie umyć ręce. 17. W przypadku rozlania lub rozsypania trujących, żrących lub łatwopalnych substancji należy niezwłocznie powiadomić prowadzącego zajęcia lub osobę pracującą w laboratorium. 18. Trujących i żrących płynów nie wolno pipetować ustami. Do tego celu służą pipety wyposażone w specjalne urządzenia zasysające. 19. Nie należy nachylać się nad naczyniami w których ogrzewane są płyny. Przy ogrzewaniu probówki z określoną substancją wylotu probówki nie należy kierować na siebie ani na osoby pracujące w sąsiedztwie lecz w stronę bezpieczną z uwzględnieniem bezpieczeństwa osób pracujących w pobliżu. 20. Nie należy ogrzewać jakiegokolwiek naczynia jeśli jest ono zamknięte i nie ma możliwości wyrównania ciśnienia z otoczeniem. 21. Wszystkie palne gazy (np. H 2, H 2 S) tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Przed zapaleniem takich gazów należy się upewnić, że nie zawierają one tlenu lub powietrza. 22. Do gaszenia pożarów w laboratorium służą specjalne gaśnice. Piaskiem gasi się tylko sód, potas i magnez. W żadnym razie nie wolno kierować gaśnic na osoby, na których pali się ubranie. Taki płomień gasi się wodą lub przez owinięcie kocem z płótna szklanego. Nie wolno kierować gaśnic na przewody elektryczne znajdujące się pod napięciem. 23. Spis najważniejszych wskazań, co do sposobu udzielania pierwszej pomocy w nieszczęśliwych wypadkach, jest wywieszony w widocznym miejscu w laboratorium. O wszystkich wypadkach, nawet pozornie błahych obrażeniach ciała i skaleczeniach powstałych w czasie zajęć laboratoryjnych, należy bezzwłocznie powiadomić prowadzącego ćwiczenia.

4 PIERWSZA POMOC W NAGŁYCH WYPADKACH 1. Przy każdym wypadku, nawet najdrobniejszym, należy natychmiast powiadomić prowadzącego zajęcia lub osoby pracujące w laboratorium. 2. Po zaistnieniu poważnego wypadku należy natychmiast zawiadomić Pogotowie Ratunkowe tel. 999 lub 112, równocześnie przystępując do udzielenia pierwszej pomocy. 3. Przy oparzeniach termicznych miejsce oparzone schłodzić wodą a następnie pokryć suchym, jałowym opatrunkiem. 4. Przy ranach powstałych od szkła należy usunąć z miejsca zranionego odłamki i założyć suchy, jałowy opatrunek. 5. Przy oparzeniach kwasem, miejsce oparzone jak najszybciej zmyć dużą ilością wody, następnie przemyć 1 % roztworem wodorowęglanu (IV) sodu (I) (NaHCO 3 ) a następnie dużą ilością wody. 6. Przy oparzeniach ługiem miejsce oparzone przemyć roztworem kwasu bornego (H 3 BO 3 ) a następnie dużą ilością wody. 7. Przy oparzeniach oczu kwasem lub ługiem natychmiast przemyć oczy roztworem soli fizjologicznej, w razie braku dużą ilością wody. 8. W przypadku dostania się do oczu jakiegokolwiek ciała obcego, należy natychmiast przemyć oczy dużą ilością wody. 9. W przypadku oparzenia skóry bromem należy przemyć miejsce oparzone rozpuszczalnikiem organicznym jak etanol, benzyna, a następnie nałożyć opatrunek nasycony gliceryną. 10. Osobę zatrutą gazami trującymi jak np. gaz z sieci miejskiej oraz gazy toksyczne, tj. AsH 3, NO 2, CO, H 2 S, SO 2, NH 3, Cl 2, HCl, Br 2 należy wyprowadzić lub wynieść do innego, dobrze wywietrzonego pomieszczenia.

5 WARUNKI ZALICZENIA ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII 1. Każde zajęcia rozpoczynają się od krótkiego sprawdzianu teoretycznego obejmującego wiadomości z instrukcji do ćwiczeń odbywających się w danym dniu. 2. Brak wystarczającej wiedzy teoretycznej związanej z wykonaniem ćwiczeń upoważnia prowadzącego do niedopuszczenia studenta do wykonania praktycznej części. 3. Student, na każdych zajęciach, ma obowiązek posiadać zeszyt laboratoryjny, w którym zapisuje przebieg, obserwacje oraz wnioski z przeprowadzanych doświadczeń. 4. Opracowanie ćwiczenia w zeszycie laboratoryjnym należy przedstawić prowadzącemu w terminie jego wykonania lub w szczególnym przypadku na kolejnych zajęciach. 5. W ramach ćwiczeń laboratoryjnych z chemii na ostatnich (jedenastych) zajęciach zostanie przeprowadzony sprawdzian teoretyczny. 6. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest wykonanie i opracowanie wszystkich ćwiczeń laboratoryjnych oraz uzyskanie co najmniej 50 % punktów możliwych do zdobycia z kolokwium.

6 Ćwiczenie 1. Karty Charakterystyki Substancji MSDS Cele ćwiczenia: umiejętność korzystania z baz kart MSDS (Material Safety Data Sheet), weryfikacja i ocena danych zawartych w MSDS. Na podstawie informacji zawartych w karcie charakterystyki określić zagrożenia zdrowotne w trakcie pracy laboratoryjnej. Zagrożenia zdrowotne przedstawione w kartach (MSDS) rozpuszczalnik kategoria CLP/GHS DSD/DPD LD 50 LC 50 NDS/DNEL Przykładowe, dostępne strony kart MSDS

7 Na podstawie wiadomości z wykładu wyjaśnij następujące pojęcia: Dawka Dawka graniczna DM Dawka śmiertelna DL 100 Medialna dawka śmiertelna DL 50 Stężenie Śmiertelne LC Medialne Stężenie Śmiertelne LC 50 Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) Poziom narażenia nie powodujący niekorzystnych skutków dla zdrowia (DNEL) Przewidywane stężenie nie powodujące niekorzystnych skutków dla środowiska (PNEC) Co oznaczają następujące pojęcia: Klasa zagrożenia, Kategoria zagrożenia W trakcie oceny zagrożeń oraz potencjalnego ryzyka w pracy laboratoryjnej należy zwrócić uwagę na: Hasła ostrzegawcze Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia. Kod zagrożenia: H2.., H3.., H4.. Zwroty wskazujące środki ostrożności Kody: P1.., P2.., P3... Co to jest karta charakterystyki? Punkt 1. Identyfikacja substancji chemicznej / preparatu i przedsiębiorstwa Punkt 2. Skład / informacja o składnikach Punkt 3. Identyfikacja zagrożeń Punkt 4. Pierwsza pomoc Punkt 5. Postępowanie w przypadku pożaru Punkt 6. Postępowanie w przypadku uwolnienia do środowiska Punkt 7. Obchodzenie się z substancją i przechowywanie / magazynowanie Punkt 8. Kontrola narażenia / środki ochrony indywidualnej Punkt 9. Właściwości fizykochemiczne Punkt 10. Stabilność i reaktywność Punkt 11. Informacje toksykologiczne Punkt 12. Informacje ekologiczne Punkt 13. Postępowanie z odpadami / usuwanie odpadów Punkt 14. Informacje dotyczące transportu Punkt 15. Informacje dotyczące uregulowań prawnych (przepisów) Punkt 16. Inne informacje